Ý nghĩa mối quan hệ giữa vật chất & ý thức trong đời sống xã hội, liên hệ với sinh viên

VËt chÊt §Þnh nghÜa vËt chÊt VËt chÊt lµ ph¹m trï phøc t¹p vµ cã rÊt nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ vËt chÊt ®øng trªn c¸c gi¸c ®é kh¸c nhau. Nh­ng theo Lªnin ®Þnh nghÜa: “VËt chÊt lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ thùc t¹i kh¸ch quan ®­îc ®em l¹i cho con ng­êi c¶m gi¸c, ®­îc c¶m gi¸c cña chóng ta chÐp l¹i, chôp l¹i, ph¶n ¸nh, vµ tån t¹i kh«ng lÖ thuéc vµo c¶m gi¸c. Lªnin chØ râ r»ng, ®Ó ®Þnh nghi· vËt chÊt, kh«ng thÓ lµm theo c¸ch th«ng th­êng lµ quy mét kh¸i niÖm cÇn ®Þnh nghÜa sang mét kh¸i niÖm kh¸c réng h¬n v× kh¸i niÖm vËt chÊt lµ mét kh¸i niÖm réng nhÊt. §Ó ®Þnh nghÜa vËt chÊt, Lªnin ®· ®èi lËp vËt chÊt víi ý thøc, hiÓu vËt chÊt lµ thùc t¹i kh¸ch quan ®­îc ®em l¹i cho con ng­êi trong c¶m gi¸c, vËt chÊt tßn t¹i ®éc lËp ®èi víi c¶m gi¸c, víi ý thøc, cßn c¶m gi¸c, ý thøc phô thuéc vµo vËt chÊt, ph¶n ¸nh vËt chÊt. Khi ®Þnh nghÜa “VËt chÊt lµ mét ph¹m trï triÕt häc”, Lªnin mét mÆt muèn chØ râ vËt chÊt lµ mét kh¸i niÖm réng nhÊt, réng v« h¹n, muèn ph©n biÖt vËt chÊt víi t­ c¸ch lµ mét ph¹m trï triÕt häc, lµ kÕt qu¶ cña sù kh¸i qu¸t vµ trõu t­îng, víi nh÷ng d¹ng vËt chÊt cô thÓ, víi nh÷ng “h¹t nhá” c¶m tÝnh. VËt chÊt víi t­ c¸ch lµ mét ph¹m trï triÕt häc kh«ng cã nh÷ng ®Æc tÝnh cô thÓ cã thÓ c¶m thô ®­îc. §Þnh nghÜa vËt chÊt nhu vËy kh¾c phôc ®­îc nh÷ng quan niÖm siªu h×nh cña chñ nghÜa duy vËt cò; ®ång nhÊt vËt chÊt víi nh÷ng h×nh thøc biÓu hiÖn cô thÓ cña nã. Lªnin ®· cho r»ng b¶n chÊt vèn tù nã cã, kh«ng do ai sinh ra, kh«ng thÓ tiªu diÖt ®­îc, nã tån t¹i bªn ngoµi vµ kh«ng hÒ lÖ thuéc vµo c¶m gi¸c, ý thøc con ng­êi, vËt chÊt lµ mét thùc t¹i kh¸ch quan. Kh¸c víi quan niÖm “ý niÖm tuyÖt ®èi” cña chñ nghÜa duy t©m kh¸ch quan, “th­îng ®Õ” cña t«n gi¸o “ vËt tù nã kh«ng thÓ n¾m ®­îc’’ cña thuyÕt kh«ng thÓ biÕt, vËt chÊt kh«ng ph¶i lµ lùc l­îng siªu tù nhiªn tån t¹i l¬ löng ë ®©u ®ã. Tr¸i l¹i ph¹m trï vËt chÊt lµ kÕt qu¶ cña sù kh¸i qu¸t c¸c sù vËt hiÖn t­îng cã thËt, thùc hiÖn, vµ do ®ã c¸c ®èi t­îng vËt chÊt cã thËt, hiÖn thøc ®ã cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng vµo gi¸c quan ®Ó g©y ra c¶m gi¸c vµ nhê ®ã ta cã thÓ biÕt ®­îc, n¾m b¾t ®­îc ®èi t­îng nµy. §Þnh nghÜa vËt chÊt cña Lªnin ®É kh¼ng ®Þnh ®­îc c©u tr¶ lêi cña chñ nghÜa duy vËt vÒ c¶ hai mÆt cña vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc, ph©n biÖt vÒ nguyªn t¾c cña chñ nghÜa duy t©m chñ quan vµ chñ nghÜa duy t©m kh¸ch quan còng nh­ víi thuyÕt kh«ng thÓ biÕt. H¬n n÷a Lªnin cßn kh¼ng ®Þnh, c¶m gi¸c chÐp l¹i, chôp l¹i, ph¶n ¸nh vËt chÊt, nh­ng vËt chÊt tån t¹i kh«ng lÖ thuéc vµo c¶m gi¸c. Kh¼ng ®Þnh nh­ vËy, mét mÆt, Lªnin muèn nhÊn m¹nh tÝnh thø nhÊt cña vËt chÊt, vai trß quyÕt ®Þnh cña nã ®èi víi ý thøc, vµ mÆt kh¸c, kh¼ng ®Þnh ph­¬ng ph¸p vµ kh¶ n¨ng nhËn thøc thÕ giíi kh¸ch quan cña con ng­êi. §iÒu nµy kh«ng chØ ph©n biÖt chñ nghÜa duy vËt víi chñ nghÜa duy t©m. Víi thuyÕt kh«ng thÓ biÕt mµ cßn ph©n biÖt chñ nghÜa duy vËt víi NhÞ nguyªn luËn. Nh­ vËy, chóng ta thÊy r»ng, ®Þnh nghÜa vËt chÊt cñ Lªnin lµ mét ®Þnh nghÜa toµn diÖn vµ triÖt ®Ó, nã gi¶i ®¸p ®­îc c¶ hai mÆt vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc trªn lËp tr­êng cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng, ph©n biÖt vÒ nguyªn t¾c víi chñ nghÜa duy t©m, bÊt kh¶ trÞ luËn, nhÞ nguyªn luËn. §ång thêi, nã cßn kh¾c phôc thiÕu sãt siªu h×nh, hÑp hßi trong quan niÖm vÒ vËt chÊt cña chñ nghÜa duy vËt cò. §Þnh nghÜa vËt chÊt cña Lªnin cßn gióp chóng ta x¸c ®Þnh nh©n tè vËt chÊt trong ®êi sèng x· héi, ®ã lµ tån t¹i x· héi, vµ nã cã ý nghÜa trùc tiÕp ®Þnh h­íng cho nghiªn cøu khoa häc tù nhiªn, gióp khoa häc tù nhiªn ngµy cµng ®i s©u vµo nghiªn cøu c¸c d¹ng cô thÓ cña vËt chÊt trong giíi vÜ m«. Nã cßn gióp chóng ta cã th¸i ®é kh¸ch quan vµ ®ßi hái chóng ta ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ kh¸ch quan trong suy nghÜ vµ hµnh ®éng. C¸c ®Æc tÝnh cña vËt chÊt “VËn ®éng lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt vµ lµ thuéc tÝnh cè h÷u cña vËt chÊt”. Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng, vËn ®éng lµ mäi sù biÕn ®æi nãi chung chø kh«ng ph¶i chØ lµ sù dÞch chuyÓn vÞ trÝ trong kh«ng gian. ¡nghen cho r»ng vËn ®éng lµ mét ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt, lµ mét thuéc tÝnh cè h÷u cña vËt chÊt, nã bao gåm tÊt c¶ mäi sù thay ®æi vµ mäi qu¸ tr×nh diÔn ra trong vò trô, kÓ sù thay ®æi vÞ trÝ ®¬n gi¶n cho ®Õn t­ duy. VËn ®éng cã nhiÒu h×nh thøc, trong ®ã cã 5 h×nh thøc vËn ®éng c¬ b¶n: Thø nhÊt, vËn ®éng c¬ häc (di chuyÓn vÞ trÝ cña c¸c vËt thÓ trong kh«ng gian); Thø hai, vËn ®éng vËt lý (vËn ®éng cña c¸c ph©n tö, c¸c h¹t c¬ b¶n, vËn ®éng ®iÖn tö, c¸c qu¸ tr×nh ®iÖn nhiÖt…); Thø ba, vËn ®éng ho¸ häc (vËn ®éng cña c¸c nguyªn tö, qu¸ tr×nh ho¸ hîp vµ ph©n gi¶i c¸c chÊt); Thø t­, vËn ®éng sinh vËt (trao ®æi chÊt gi÷a c¬ thÓ sèng vµ m«i tr­êng); Thø n¨m, vËn ®éng x· héi (sù biÕn ®æi. Thay thÕ cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi). C¸c h×nh thøc vËn ®éng nµy ®Òu cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Mét h×nh thøc vËn ®éng nµo ®ã ®­îc thùc hiÖn lµ do sù t¸c ®éng qua l¹i víi nh÷ng h×nh thøc vËn ®éng kh¸c, trong ®ã nh÷ng h×nh thøc vËn ®éng cao bao giê còng bao hµm nh÷ng h×nh thøc vËn ®éng thÊp h¬n, nh­ng còng kh«ng thÓ coi h×nh thøc vËn ®éng cao lµ tæng sè ®¬n gi¶n c¸c h×nh thøc vËn ®éng thÊp. Mçi sù vËt, hiÖn t­îng cô thÓ cã g¾n víi nhiÒu h×nh thøc vËn ®éng nh­ng bao giê còng ®­îc ®Æc tr­ng b»ng mét h×nh thøc vËn ®éng c¬ b¶n. ThÕ giíi vËt chÊt bao giê còng ë trong qu¸ tr×nh vËn ®éng kh«ng ngõng. Kh«ng thÓ cã vËt chÊt kh«ng vËn ®éng, tøc lµ vËt chÊt tån t¹i b»ng c¸ch vËn ®éng vµ th«ng qua vËn ®éng mµ biÓu hiÖn sù tån t¹i cña m×nh. Hay nãi c¸ch kh¸c vËn ®éng lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt. ¡nghen nhËn ®Þnh r»ng c¸c h×nh thøc vµ c¸c d¹ng kh¸c nhau cña vËt chÊt chØ cã thÓ nhËn thøc ®­îc th«ng qua vËn ®éng, chØ th«ng qua vËn ®éng míi cã thÓ thÊy ®­îc thuéc tÝnh cña vËt thÓ. Trong thÕ giíi vËt chÊt tõ c¸c h¹t c¬ b¶n trong thÕ giíi vi m« ®Õn c¸c hÖ thèng hµnh tinh khæng lå trong thÕ giíi vÜ m«, tõ v« c¬ ®Õn h÷u c¬, ®Õn x· héi loµi ng­êi, tÊt v¶ lu«n ë tr¹ng th¸i vËn ®éng. BÊt cø mét d¹ng vËt chÊt nµo còng lµ mét thÓ thèng nhÊt cã kÕt cÊu x¸c ®Þnh gåm nh÷ng nh©n tè, nh÷ng bé phËn, nh÷g xu h­íng kh¸c nhau, cïng tån t¹i, ¶nh h­ëng vµ t¸c ®éng lÉn nhau. Sù t¸c ®éng qua l¹i ®ã g©y ra biÕn ®æi nguån gèc cña vËn ®éng lµ do nh÷ng nguyªn nh©n bªn trong, vËn ®éng cña vËt chÊt lµ sù tù th©n vËn ®éng. VËn ®éng lµ thuéc tÝnh cè h÷u cña vËt chÊt, kh«ng thÓ cã vËn ®éng bªn ngoµi vËt chÊt. VËn ®éng kh«ng do ai s¸ng t¹o ra vµ kh«ng thÓ tiªu diÖt ®­îc, do ®ã vËn ®éng ®­îc b¶o toµn c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng. Khoa häc ®· chøng minh r»ng nÕu mét h×nh thøc vËn ®éng nµo ®ã cña sù vËt nhÊt ®Þnh mÊt ®i th× tÊt yªu nã n¶y sinh mét h×nh thøc vËn ®éng kh¸c thay thÕ nã. C¸c h×nh thøc vËn ®éng chuyÓn ho¸ lÉn nhau, cßn vËn ®éng cña vËt chÊt nãi chung th× vÜnh viÔn tån t¹i cïng víi sù tån t¹i vÜnh viÔn cña vËt chÊt. MÆc dï vËt chÊt lu«n ë trong qu¸ tr×nh vËn ®éng kh«ng ngõng, nh­ng ®iÒu ®ã kh«ng lo¹i trõ mµ cßn bao hµm c¶ hiÖn t­îng ®øng im t­¬ng ®èi. Kh«ng cã hiÖn t­îng ®øng im t­¬ng ®èi th× kh«ng cã sù ph©n ho¸ thÕ giíi vËt chÊt thµnh c¸c sù vËt, hiÖn t­îng phong phó vµ ®a d¹ng. ¡nghen kh¼ng ®Þnh r»ng kh¶ n¨ng ®øng im t­¬ng ®èi cña c¸c vËt thÓ, kh¶ n¨ng c©n b»ng t¹m thêi lµ nh÷ng yÕu tè. NÕu vËn ®éng lµ sù biÕn ®æi cña c¸c sù vËt, hiÖn t­îng th× sù ®øng im lµ sù æn ®Þnh. Lµ sù b¶o toµn tÝnh quy ®Þnh cña c¸c sù vËt hiÖn t­îng. §øng im chØ biÓu hiÖn mét tr¹ng th¸i vËn ®éng trong ph¹m vi cña sù vËt æn ®Þnh, ch­a biÕn ®æi. §øng im chØ lµ t¹m thêi v× nã chØ x¶y ra trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. VËn ®éng riªng biÖt cã xu h­íng chuyÓn thµnh c©n b»ng, nh­ng vËn ®éng toµn thÓ l¹i ph¸ ho¹i sù c©n b»ng riªng biÖt lµm cho c¸c sù vËt, hiÖn t­îng lu«n thay ®æi, chuyÓn ho¸ cho nhau. *Kh«ng gian vµ thêi gian lµ nh÷ng h×nh thøc tån t¹i cña vËt chÊt. Kh«ng gian ph¶n ¸nh thuéc tÝnh cña c¸c ®èi t­îng vËt chÊt cã vÞ trÝ, cã h×nh thøc kÕt cÊu, cã ®é dµi, ng¾n, cao, thÊp. Kh«ng gian biÓu hiÖn sù cïng tån t¹i vµ t¸ch biÖt cña c¸c sù vËt víi nhau, biÓu hiÖn qu¶ng tÝnh cña chóng, trËt tù ph©n bè chóng. Cßn thêi gian ph¶n ¸nh thuéc tÝnh cña c¸c qu¸ tr×nh vËt chÊt diÔn ra nhanh hay chËm. KÕ tiÕp nhau theo mét trËt tù nhÊt ®Þnh. Thêi gian biÓu hiÖn tèc ®é vµ tr×nh tù diÔn biÕn cña c¸c qu¸ tr×nh vËt chÊt, tÝnh c¸ch biÖt gi÷a c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh ®ã, tr×nh tù xuÊt hiÖn vµ mÊt ®i cña c¸c sù vËt hiÖn t­îng. Kh«ng gian vµ thêi gian lµ h×nh thøc c¬ b¶n cña vËt chÊt ®ang vËn ®éng. Lªnin ®· chØ ra trong thÕ giíi, kh«ng cã g× ngoµi vËt chÊt ®ang vËn ®éng vµ vËt chÊt ®ang vËn ®éng kh«ng thÓ vËn ®éng ë ®©u ngoµi kh«ng gian vµ thêi gian. Kh«ng gian vµ thêi gian tån t¹i kh¸ch quan. Nã kh«ng ph¶i lµ h×nh thøc chñ quan ®Ó xÕp ®Æt c¸c c¶m gi¸c mµ ta thu nhËn mét c¸ch lén xén nh­ chñ nghÜa duy t©m quan niÖm, còng nh­ nã kh«ng thÓ ®øng ngoµi vËt chÊt. Kh«ng cã kh«ng gian trèng rçng. Kh«ng gian vµ thêi gian kh«ng ph¶i lµ bÊt biÕn, tuyÖt ®èi, mµ tr¸i l¹i, kh«ng gian vµ thêi gain cã sù biÕn ®æi phô thuéc vµo vËt chÊt vËn ®éng. *TÝnh thèng nhÊt cña thÕ giíi. Chñ nghÜa duy t©m coi ý thøc, tinh thÇn cã tr­íc, quyÕt ®Þnh vËt chÊt, do ®ã còng cho r»ng thÕ giíi thèng nhÊt ë tinh thÇn. Cßn chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng l¹i kh¼ng ®Þnh r»ng, tÝnh thèng nhÊt ch©n chÝnh cña thÕ giíi lµ ë tÝnh vËt chÊt cña nã. TriÕt häc M¸c-Lªnin kh¼ng ®Þnh chØ cã mét thÕ giíi duy nhÊt lµ thÕ giíi vËt chÊt, kh«ng cã thÕ giíi tinh thÇn. ThÕ giíi thÇn linh, ma quû tån t¹i ë ®©u ®ã bªn trªn, bªn d­íi, ë trong hay ë ngoµi thÕ giíi vËt chÊt. §ång thêi cßn kh¼ng ®Þnh r»ng, c¸c bé phËn thÕ giíi ®Òu lµ nh÷ng d¹ng cô thÓ cña vËt chÊt, cã liªn hÖ vËt chÊt thèng nhÊt víi nhau nh­ liªn hÖ vÒ c¬ cÊu tæ chøc, liªn hÖ vÒ lÞch sö ph¸t triÓn vµ ®Òu ph¶i tu©n thñ theo nh÷ng quy luËt kh¸ch quan cña thÕ giíi vËt chÊt. Do ®ã, thÕ giíi vËt chÊt tån t¹i vÜnh viÔn, v« h¹n, v« tËn, kh«ng ai sinh ra vµ còng kh«ng mÊt ®i; trong thÕ giíi ®ã kh«ng cã c¸i g× kh¸c ngoµi nh÷ng qu¸ tr×nh vËt chÊt ®ang biÕn ®æi vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau, lµ nguyªn nh©n vµ kÕt qu¶ cña nhau. 2. ý thøc a) KÕt cÊu cña ý thøc Còng nh­ vËt chÊt, cã rÊt nhiÒu quan niÖm vÒ ý thøc theo c¸c tr­êng ph¸i kh¸c nhau. Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng, kh¼ng ®Þnh r»ng ý thøc lµ ®Æc tÝnh vµ lµ s¶n phÈm cña vËt chÊt, ý thøc lµ sù ph¶n ¸nh thÕ giíi kh¸ch quan vµo bé ãc cña con ng­êi th«ng qua lao ®éng vµ ng«n ng÷. M¸c nhÊn m¹nh r»ng, tinh thÇn, ý thøc ch¼ng qua chØ lµ c¸i vËt chÊt ®­îc di chuyÓn vµo bé ãc cña con ng­êi vµ ®­îc c¶i biÕn ®i trong ®ã. ý thøc lµ mét hiÖn t­îng t©m lý x· héi cã kÕt cÊu phøc t¹p bao gåm tù ý thøc, tri thøc, t×nh c¶m, lý trÝ, trong ®ã tri thøc lµ quan träng nhÊt, lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña ý thøc. Tri thøc lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña ý thøc, v× sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ý thøc cã liªn quan mËt thiÕt víi qu¸ tr×nh con ng­êi nhËn thøc vµ c¶i biÕn thÕ giíi tù nhiªn. Tri thøc cµng ®­îc tÝch luü, con ng­êi ngµy cµng ®i s©u vµo b¶n chÊt sù vËt vµ c¶i t¹o t¹o sù vËt cã hiÖu qu¶ h¬n, tÝnh n¨ng ®éng cña ý thøc còng nhê ®ã mµ t¨ng h¬n. ViÖc nhÊn m¹nh tri thøc lµ yÐu tè c¬ b¶n, quan träng nhÊt cña ý thøc chèng quan ®iÓm gi¶n ®¬n coi ý thøc chØ lµ t×nh c¶m niÒm tin, ý chÝ. Quan ®iÓm ®ã chÝnh lµ biÓu hiÖn cña bÖnh chñ quan. Tuy nhiªn, viÖc nhÊn m¹nh yÕu tè tri thøc còng kh«ng ®ång nghÜa víi viÖc phñ nhËn vµ coi nhÑ vai trß cña c¸c nh©n tè t×nh c¶m ý chÝ. Từ khi loài người hình thành, tiến hóa, biết lao động, kiếm sống, ý thức phát triển song song với khả năng giao tiếp, ngôn ngữ. Đã có nhiều chương trình nghiên cứu khoa học, nhiều triết thuyết của phương Đông và phương Tây bằng con đường minh triết và duy lý về quá trình phát sinh của ý thức. Ở Việt Nam có công trình của triết gia Trần Đức Thảo về ý thức được đánh giá bằng giải thưởng Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, bản chất của ý thức là gì thì đến nay vẫn là vấn đề tồn tại cần làm sáng tỏ. Đó là tùy theo cách nhận thức vấn đề của mỗi trường phái duy vật hay duy tâm. Nhưng từ lâu, dù thuộc trường phái nào người ta cũng tin rằng, ý thức – cảm xúc có sức mạnh vật chất to lớn. Theo ngành Sinh – Y học, quan niệm ý thức là sản phẩm của bộ não, nói chi tiết hơn, ý thức là sản phẩm “cơ - hóa - điện” của thân thể, não và hệ thần kinh. Theo chủ nghĩa duy tâm: Ý thức là sự tự ý thức, chủ nghĩa duy vật siêu hình: Ý thức là chức năng của bộ óc, còn người theo chủ nghĩa duy vật biện chứng: Ý thức là sự phản ánh hiện thực khách quan vào bộ óc con người một cách năng động, sáng tạo. Trong chủ nghĩa duy vật biện chứng, ý thức là phạm trù cùng cặp với phạm trù vật chất, thuộc phạm vi vấn đề cơ bản của triết học. Chủ nghĩa duy vật biện chứng quan niệm bản chất của ý thức là sự phản ánh hiện thực khách quan vào bộ óc con người thông qua hoạt động thực tiễn. Nội dung của quan niệm này là: - Ý thức là sự phản ánh hiện thực khách quan vào bộ óc con người cho nên nó là cái tinh thần, là hình ảnh tinh thần của hiện thực khách quan, đồng thời nó hình ảnh này ở trong đầu óc, thuộc về con người, do đó nó là “hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan” (Lê Nin), chứ không thuộc về khách thể, về cái khách quan. - Hình ảnh tinh thần chủ quan nói trên là kết quả của sự cải biến những tác động của hiện thực khách quan lên các giác quan con người nhờ hoạt động của bộ não. Như Mác viết: Ý thức “chẳng qua là cái vật chất được di chuyển vào óc người và được cải biến đi ở trong đó”. - Phản ánh hiện thực khách quan là thuộc tính vốn có của bộ não. Nhờ thuộc tính đó mà hoạt động của con người là hoạt động có ý thức. Ăngghen nói: “Ý thức là thuộc tính của vật chất có tổ chức cao là não người”. - Trong hoạt động thực tiễn, con người tác động vào hiện tượng khách quan làm cho nó bộc lộ những thuộc tính tác động lên giác quan con người, bộ óc người. Bộ óc thu nhận những tác động đó và biến chúng thành những hình ảnh tinh thần chủ quan. Như vậy, ý thức hình thành thông qua hoạt động thực tiễn của con người. Để hiểu bản chất của ý thức, trước hết chúng ta thừa nhận cả vật chất và ý thức đều là hiện thực, nghĩa là đều tồn tại. Nhưng giữa chúng có sự khác nhau mang tính đối lập. Ý thức là sự phản ánh, là cái phản ánh, còn vật chất là cái được phản ảnh. Vật chất tồn tại khách quan ở ngoài và độc lập với cái phản ánh, tức là ý thức. Ý thức là hiện thực chủ quan, là hình ảnh chủ quan, lấy cái khách quan làm tiền đề, bị cái khách quan quy định, không có tính vật chất. Vì vậy không thể đồng nhất hoặc tách rời cái được phản ánh tức vật chất, với cái phản ánh tức ý thức. Thứ hai, khi nói đến cái phản ánh tức ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan. Ý thức là của con người, ra đời trong quá trình con người hoạt động, cải tạo thế giới, cho nên ý thức con người mang tính năng động, sáng tạo lại hiện thực theo nhu cầu thực tiễn của xã hội. Theo Mác, “chẳng qua chỉ là vật chất được đem chuyển vào trong đầu óc con người và được cải b biến đi trong nó”. Tính sáng tạo của ý thức được thể hiện ra rất phong phú. Từ những tác động vật chất của hiện thực khách quan lên các giác quan, não người đã biến đổi chúng thành những hình ảnh tinh thần chủ quan tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau như tình cảm, tri thức, tư tưởng, suy nghĩ… Sau đó, lại nhờ những hình ảnh tinh thần chủ quan này, con người tạo ra những hiện thực mới. Ý thức ra đời trong quá trình con người hoạt động, cải tạo thế giới cho nên quá trình phản ánh hiện thực khách quan vào bộ óc người là quá trình năng động, sáng tạo thống nhất 3 mặt sau: Một là trao đổi thông tin giữa chủ thể và đối tượng phản ánh; hai là mô hình hóa đối tượng trong tư duy dưới dạng hình ảnh tinh thần; ba là chuyển mô hình từ tư duy ra hiện thực khách quan. Tính sáng tạo của ý thức không có nghĩa là ý thức đẻ ra vật chất, mà nó là sự sáng tạo của sự phản ánh theo quy luật và trong khuôn khổ của sự phản ánh, mà kết quả là khách thể tinh thầnTuy nhiên, chỉ có những điều kiện tự nhiên thì chưa có sự hình thành ý thức con người mà bên cạnh đó nó còn có điều kiện xã hội. Ý thức ra đời cùng quá trình hình thành bộ óc con người nhờ lao động ngôn ngữ và các quan hệ xã hội. Lao động là yếu tố quyết định sự hình thành ý thức con người. Ý thức là một hình ảnh tinh thần toàn vẹn về hiện thực khách quan. Nó bao gồm các yếu tố cơ bản cấu thành như: Tâm lý, nhận thức và tư tưởng. Tâm lý bao gồm các trạng thái tinh thần của con người như: Tình cảm, ý trí, cảm xúc, mong muốn… Nhận thức bao gồm các trạng thái tinh thần như: Tri thức, suy nghĩ, tư duy, quá trình nhận thức… Tư tưởng của con người là những khuynh hướng tâm lý, nhận thức, những yếu tố cơ bản của ý thức kết hợp chặt chẽ với nhau và có vai trò khác nhau trong hoạt động của con người. Tâm lý là cơ sở tinh thần, trên đó các hoạt động tinh thần khác nhau diễn ra như nhận thức, tư tưởng. Không có cảm xúc thì không có hoạt động tư duy. Nhận thức, tri thức đóng vai trò quyết định các ý thức trên. Nhờ tri thức, con người làm chủ được hoạt động tâm và định hướng hoạt động tinh thần nói chung. Còn tư tưởng đóng vai trò định hướng của hoạt động tinh thần nhưng nó hình thành trên cơ sở của tâm lý và nhận thức. Chủ nghĩa duy vật biện chứng khẳng định vai trò quyết định của vật chất đối với ý thức, đồng thời vạch rõ sự tác động trở lại quan trọng của ý thức đối với vật chất. Ý thức do vật chất sinh ra và quyết định, đồng thời ý thức có tính độc lập tương đối nên tác động vật chất thông qua hoạt động thực tiễn của con người, vai trò của ý thức cũng chính là vai trò của con người. Ý thức muốn tác động trở lại đời sống hiện thực phải bằng lực lượng vật chất, nghĩa là phải được con người thực hiện trong thực tiễn. Vai trò của ý thức là ở chỗ trang bị cho con người những tri thức về bản chất, quy luật khách quan của đối tượng. Tiếp theo là con người với ý thức của mình xác định các biện pháp để thực hiện tổ chức các hoạt động thực tiễn. Cuối cùng bằng sự nỗ lực và ý chí, con người có thể thực hiện mục tiêu đề ra. Chúng ta cần phát huy tính năng động và sáng tạo của ý thức, phát huy vai trò nhân tố con người để tác động, cải tạo thế giới khách quan, đồng thời khắc phục bệnh bảo thủ, trì trệ, thái độ tiêu cực, thụ động, ỷ lại. Sự sống được hiểu là sự tích lũy không ngừng các thông tin mà nguồn tạo ra thông tin chính là ý thức. Như vậy “thông tin – ý thức” là hòn đá tảng xây nên vũ trụ và đồng thời là những biểu hiện cơ bản của các tính năng của tạo hóa. 3.Mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc Lªnin ®· chØ ra r»ng, sù ®èi lËp gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc cã nghÜa tuyÖt ®èi trong ph¹m vi hÕt søc h¹n chÕ: trong tr­êng hîp nµy, chØ giíi h¹n trong vÊn ®Ò nhËn thøc luËn c¬ b¶n lµ thõa nhËn c¸i g× cã tr­íc vµ c¸i g× cã sau. Ngoµi giíi h¹n ®ã th× kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a sù ®èi lËp ®ã chØ lµ t­¬ng ®èi. Nh­ vËy, ®Ó ph©n ranh giíi chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa duy t©m, ®Ó x¸c ®Þnh b¶n tÝnh vµ thèng nhÊt cña thÕ giíi, cÇn cã sù ®èi lËp tuyÖt ®èi gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc trong khi tr¶ lêi c©u hái c¸i nµo cã tr­íc, c¸i nµo quyÕt ®Þnh c¸i nµo. Kh«ng nh­ vËy sÏ lÉn lén hai ®­êng lèi c¬ b¶n trong triÕt häc, lÉn lén vËt chÊt víi ý thøc vµ cuèi cïng sÏ xa rêi quan ®iÓm duy vËt. Song sù ®èi lËp gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc chØ lµ t­¬ng ®èi nÕu nh­ chóng ta xÐt chóng nh­ lµ nh÷ng nguyªn tè, nh­ng mÆt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong ho¹t ®éng cña con ng­êi, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng thùc tiÔn c¶i t¹o thÕ giíi cña con ng­êi. Bëi v×, ý thøc tù nã kh«ng thÓ c¶i biÕn ®­îc sù vËt, kh«ng cã kh¶ n¨ng tù biÕn thµnh hiÖn thùc. Nh­ng th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ng­êi, ý thøc cã thÓ c¶i biÕn ®­îc tù nhiªn, th©m nhËp vµo sù vËt, hiÖn thùc ho¸ nh÷ng môc ®Ých mµ nã ®Ò ra cho ho¹t ®éng cña m×nh. §iÒu nµy b¾t nguån tõ ngay b¶n tÝnh ph¶n ¸nh s¸ng t¹o vµ x· héi ý thøc vµ nhê chÝnh b¶n tÝnh ®ã mµ chØ cã con ng­êi cã ý thøc míi cã kh¶ n¨ng c¶i biÕn vµ thèng trÞ tù nhiªn, biÕn tù nhiªn xa l¹, hoang d·, thµnh tù nhiªn trï phó, sinh ®éng, tù nhiªn cña con ng­êi. Nh­ vËy, tÝnh t­¬ng ®èi trong sù ®èi lËp gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc thÓ hiÖn ë tÝnh ®éc lËp vµ t­¬ng ®èi, tÝnh n¨ng ®éng cña ý thøc. MÆt kh¸c, ®êi sèng con ng­êi lµ sù thèng nhÊt kh«ng t¸ch rêi gi÷a ®êi sèng vËt chÊt vµ ®êi sèng tinh thÇn trong ®ã cã nhu cÇu tinh thÇn ngµy cµng phong phó vµ ®a d¹ng vµ nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt còng bÞ tinh thÇn ho¸. Kh¼ng ®Þnh tÝnh t­¬ng ®èi trong sù ®èi lËp gi÷a vËt chÊt ý thøc kh«ng cã ý nghÜa lµ kh¼ng ®Þnh r»ng c¶ hai bªn nh©n tè cã vai trß nh­ nhau trong ®êi sèng vµ ho¹t ®éng cña con ng­êi. Tr¸i l¹i, triÕt häc M¸c-Lªnin kh¼ng ®Þnh r»ng, trong ho¹t ®éng cña con ng­êi, nh÷ng nh©n tè vËt chÊt vµ ý thøc cã t¸c ®éng qua l¹i, song sù t¸c ®éng ®ã diÔn ra trªn c¬ së tÝnh thø nhÊt cña nh©n tè vËt chÊt so víi tÝnh thø hai cña nh©n tè ý thøc. Trong ho¹t ®éng cña con ng­êi, nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt xÐt ®Õn cïng bao giê còng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh, chi phèi vµ quy ®Þnh ho¹t ®éng cña con ng­êi v× nh©n tè vËt chÊt quy ®Þnh kh¶ n¨ng c¸c nh©n tè tinh thÇn cã thÓ tham gia vµo ho¹t ®éng cña con ng­êi, t¹o ®iÒu kiÖn cho nh©n tè tinh thÇn hoÆc nh©n tè tinh thÇn kh¸c biÕn thµnh hiÖn thùc vµ qua ®ã quy ®Þnh môc ®Ých chñ tr­¬ng biÖn ph¸p mµ con ng­êi ®Ò ra cho ho¹t ®éng cña m×nh b»ng c¸ch chän läc, söa ch÷a bæ sung, cô thÓ ho¸ môc ®Ých, chñ tr­¬ng, biÖn ph¸p ®ã. Ho¹t ®éng nhËn thøc cña con ng­êi bao giê còng h­íng ®Õn môc tiªu ®Ó biÕn tù nhiªn nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cuéc sèng, h¬n n÷a, cuéc sèng tinh thÇn cña con ng­êi xÐt ®Õn cïng bÞ chi phèi vµ phô thuéc vµo viÖc tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt vµ vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt hiÖn cã. Kh¼ng ®Þnh vai trß c¬ së, quyÕt ®Þnh trùc tiÕp cña nh©n tè vËt chÊt, triÕt häc M¸c –Lªnin ®ång thêi còng kh«ng coi nhÑ vai trß cña nh©n tè tinh thÇn, cña tÝnh n¨ng ®éng chñ quan. Nh©n tè ý thøc cã t¸c dông trë l¹i quan träng ®èi víi nh©n tè vËt chÊt. H¬n n÷a, trong ho¹t ®éng cña m×nh, con ng­êi kh«ng thÓ ®Ó cho thÕ giíi kh¸ch quan, quy luËt kh¸ch quan chi phèi mµ chñ ®éng h­íng nã ®i theo con ®­êng cã lîi cña m×nh. ý thøc con ng­êi kh«ng thÓ t¹o ra c¸c ®èi t­îng vËt chÊt, còng kh«ng thÓ thay ®æi quy luËt vËn ®éng cña nã. Do ®ã, trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh, con ng­êi ph¶i tu©n theo quy luËt kh¸ch quan vµ chØ cã thÓ ®Ò ra nh÷ng môc ®Ých, chñ tr­¬ng trong ph¹m vi hoµn c¶nh vËt chÊt cho phÐp. 4. ý nghÜa mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc trong ®íi sèng x· héi ViÖc vËn dông vÊn ®Ò c¬ b¶n cña triÕt häc-mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc,vµo lÜnh vùc ®êi sèng x· héi cã rÊt nhiÒu ý nghÜa to lín.mét trong sè ®ã lµ viÖc ¸p dông vµo biÖn chøng gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ. Nh­ chóng ta ®· biÕt, gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc cã mèi quan hÖ biÖn chøng lÉn nhau. Nh©n tè vËt chÊt gi÷ vai trß lµ c¬ së, quyÕt ®Þnh, cßn nh©n tè ý thøc lµ cã t¸c dông trë l¹i ®èi víi nh©n tè vËt chÊt. Trong nhiÒu tr­êng hîp, nh©n tè ý thøc cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh b¹i cña ho¹t ®éng con ng­êi. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ trong t¸c ®éng cña ®­êng lçi, c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ cña §¶ng. Song xÐt ®Õn cïng, t¸c ®éng cña ý thøc chØ cã tÝnh t­¬ng ®èi, cã ®iÒu kiÖn. Vai trß tÝch cùc hay tiªu cùc cña ý thøc chØ ®­îc trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ. V× thÕ giíi vÉn tån t¹i kh¸ch quan vµ vËn ®éng theo quy luËt kh¸ch quan ®ßi hái ý thøc ph¶i biÕn ®æi phï hîp víi nã, vµ nÕu lµ tiªu cùc, ý thøc sím muén sÏ bÞ ®µo th¶i. MÆt kh¸c, ý thøc lµ c¸i cã sau, lµ c¸i ph¶n ¸nh, h¬n n÷a vai trß cña nã cßn tuú thuéc vµo møc ®é chÝnh x¸c trong qu¸ tr×nh ph¶n ¸nh hiÖn thùc. Do vËy, xÐt toµn côc, ý thøc vÉn lµ nh©n tè thø hai bÞ quyÕt ®Þnh. CÇn chó ý r»ng, vai trß cña ý thøc chØ cã ®­îc nÕu nã th©m nhËp vµo quÇn chóng vµ tæ chøc ho¹t ®éng. NÕu nh­ chóng ta cã thÓ thÊy r»ng, gi÷a kinh tÕ (biÓu hiÖn cña vËt chÊt) vµ chÝnh trÞ (biÓu hiÖn cña ý thøc) còng cã mèi quan hÖ rµng buéc víi nhau. Bëi v×, chóng ta thÊy r»ng, t×nh h×nh kinh tÕ cña mét n­íc lµ c¬ së, lµ quyÕt ®Þnh, song chÝnh trÞ lµ c¬ b¶n. NÕu kinh tÕ cña mét n­íc mµ giµu m¹nh, nh­ng chÝnh trÞ th× lu«n lu«n bÊt æn: ®Êu tranh giai cÊp, t«ng gi¸o gi÷a c¸c §¶ng kh¸c nhau.v.v… th× ®Êt n­íc ®ã còng kh«ng thÓ trë nªn yªn Êm vµ tån t¹i l©u dµi ®­îc, cuéc sèng cña nh©n d©n tuy sung tóc, ®Çy ®ñ nh­ng lu«n ph¶i sèng trong lo ©u, sî h·i v× néi chiÕn, chÕt chãc. Do ®ã, nÕu chÝnh trÞ cña mét n­íc mµ æn ®Þnh, tuy nhiÒu §¶ng kh¸c nhau nh­ng vÉn quy vÒ mét chÝnh §¶ng thèng nhÊt ®Êt n­íc, vµ §¶ng nµy vÉn ®em l¹i sù yªn Êm cho nh©n d©n, th× nÕu ®Êt n­íc ®ã giµu th× cuéc sèng cña nh©n d©n ngµy cµng Êm no h¹nh phóc. Ng­îc l¹i, nÕu nh­ n­íc ®ã nghÌo th× cho dï chÝnh trÞ æn ®Þnh ®Õn ®©u th× cuéc sèng cña nh©n d©n sÏ trë nªn khã kh¨n vµ sÏ dÉn ®Õn ®¶o chÝnh, sù sôp ®æ chÝnh quyÒn sÏ thay thÕ mét chÝnh quyÒn míi ®em l¹i nhiÒu lîi Ých cho nh©n d©n h¬n. Mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thay ®æi tuú theo tõng h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. Con ng­êi tr¶i qua n¨m h×nh th¸i x· héi: thêi kú nguyªn thuû, n« lÖ, phong kiÕn, t­ b¶n chñ nghÜa vµ x· héi chñ nghÜa. Tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý vµ tÝnh chÊt hiÖn ®¹i cña nÒn s¶n xuÊt sÏ lµ nh©n tè quy ®Þnh tr×nh ®é hiÖn ®¹i vµ møc sèng cña x· héi. S¶n xuÊt vËt chÊt cßn lµ nÒn t¶ng h×nh thµnh tÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ x· héi vµ ®êi sèng tinh thÇn cña x· héi. HiÖn thùc lÞch sö ®· chØ ra r»ng, mäi quan hÖ cña ®êi sèng x· héi bao gåm quan hÖ chÝnh trÞ, Nhµ n­íc ph¸p quyÒn, ®¹o ®øc, khoa häc, nghÖ thuËt, t«n gi¸o… ®Òu h×nh thµnh vµ biÕn ®æi ph¸t triÓn g¾n liÒn víi c¬ së kinh tÕ vµ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. Trong x· héi Êy, theo M¸c quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (quan hÖ kinh tÕ) lµ quan hÖ c¬ b¶n nhÊt quyÕt ®Þnh tÊt c¶ c¸c quan hÖ kh¸c. Mét khi s¶n xuÊt ph¸t triÓn, c¸ch thøc s¶n xuÊt cña con ng­êi thay ®æi, n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng, møc sèng ®­îc n©ng cao th× c¸c mèi quan hÖ vµ mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi còng thay ®æi theo. S¶n xuÊt vËt chÊt hay kinh tÕ lµ c¬ së ®Çu tiªn quan träng nhÊt tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n ho¸ vµ hoµn thiÖn c¸c chøc n¨ng cña con ng­êi, tho¶ m·n c¸c nhu cÇu cña con ng­êi vµ x· héi. S¶n xuÊt vËt chÊt, m«i tr­êng, tù nhiªn, ®iÒu kiÖn x· héi… ®ßi hái thÕ lùc, trÝ tuÖ vµ nh©n c¸ch cña con ng­êi ph¶i ph¸t triÓn thÝch øng víi nã. Yªu cÇu kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ, ph¸t triÓn s¶n xuÊt lµm cho khoa häc kü thuËt vµ ®iÒu kiÖn sinh ho¹t x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn. §ã chÝnh lµ c¬ së quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¸c chøc n¨ng cña con ng­êi, cña chÝnh trÞ, cña x· héi, lµ nh©n tè quan träng hµng ®Çu cña lùc l­îng s¶n xuÊt x· héi. Sù phong phó vµ ®a d¹ng cña nh÷g quan hÖ vËt chÊt, sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt vµ ®êi sèng tinh thÇn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt lµ c¬ së lµm n¶y sinh sù phong phó vµ ®a d¹ng trong sù ph¸t triÓn thÓ chÊt, n¨ng lùc vµ tinh thÇn cña con ng­êi. Nãi cho cïng th× trong ho¹t ®éng cña con ng­êi, nh÷ng nhu cÇu vÒ mÆt vËt chÊt (kinh tÕ) bao giê còng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh, chi phèi vµ quy ®Þnh môc ®Ých ho¹t ®éng bëi v× con ng­êi ph¶i tr­íc hÕt ¨n mÆc, ë, råi míi nghÜ ®Õn vui ch¬i, gi¶i trÝ. Ho¹t ®éng nhËn thøc cña con ng­êi tr­íc hÕt h­íng tíi môc tiªu c¶i biÕn tù nhiªn nh»m tho¶ m·n nhu cÇu sèng. H¬n n÷a, cuéc sèng tinh thÇn cña con ng­êi xÐt ®Õn cïng bÞ chi phèi vµ phô thuéc vµo viÖc tho¶ m·n nhu cÇu vËt chÊt vµ vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt hiÖn cã. NÒn kinh tÕ cña mçi n­íc lµ c¬ së ®Ó n­íc ®ã thùc hiÖn nh÷ng chñ tr­¬ng, biÖn ph¸p trong qu¶n lý, ®Ò ra nh÷ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ, chiÕn l­îc ph¸t triÓn qu©n ®éi ®Ó b¶o ®¶m trËt tù an ninh vµ chñ quyÒn quèc gia. C¨n cø vµo thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ, c¸c t­ t­ëng vµ chÝnh s¸ch ®æi míi ph¸t triÓn kinh tÕ ®­îc ®­a ra phï hîp vµ hiÖu qu¶ nh»m ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ cao cho x· héi, còng ®ång thêi cho nh©n d©n. T¸c dông ng­îc trë l¹i, thÓ chÕ chÝnh trÞ (ý thøc) cña mét n­íc còng rÊt quan träng trong viÖc x©y dùng ®Êt n­íc. ChÝnh trÞ æn ®Þnh lµ ®iÒu kiÖn tèt, t¹o kh«ng khi yªn Êm, tho¶i m¸i vµ tù do ®Ó mäi ng­êi, nhµ nhµ, c¸c c«ng ty, c¸c tæ chøc ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi cèng hiÕn vµ ph¸t huy kh¶ n¨ng cña m×nh ®Ó ®em l¹i lîi Ých cho b¶n th©n m×nh vµ lîi Ých cho x· héi. Nguyªn lý triÕt häc M¸c –Lªnin vÒ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc ®ßi hái chóng ta ph¶i xem xÐt t×nh h×nh c¸c sù vËt (ë ®©y lµ nÒn kinh tÕ) tõ thùc tÕ kh¸ch quan, tr¸nh chñ nghÜa chñ quan, duy ý chÝ. §ång thêi ph¸t huy vai trß n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña ý thøc, ph¸t huy nç lùc chñ quan cña con ng­êi (nh­ ho¹t ®éng kinh tÕ ë cña n­íc ta, trong c«ng cuéc ®æi míi do §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam khëi x­íng ®· rÊt chó träng ®Õn viÖc ®Ò cao yªó tè con ng­êi, lµm cho ý thøc thay ®æi, míi th©m nhËp vµo c¸c c¬ së kinh tÕ, vµo ®«ng ®¶o quÇn chóng). 5. Liªn hÖ víi sinh viªn. Theo em triÕt häc lµ mét m«n khoa häc hay va rÊt bæ Ých ®èi víi sinh viªn.viªc vËn dông triÕt häc vµo ®êi sèng x· héi lµ rÊt cÇn thiÕt.cã nh÷ng c¸i sai nh­ng kh«ng b¸c bá ®­îc l¹i trë thµnh ®óng vµ cã nh÷ng c¸i ®óng kh«ng ch­ng minh ®­îc l¹i trë thµnh sai.cã nh÷ng c¸i hiÓn nhiªn ai còng biÕt nh­ng b»ng nh­ng lêi lÝ luËn ng­êi ta cã thÓ dÔ dµng b¸c bá,®ã gäi lµ nghÖ thuËt tranh luËn.nh­ng tranh luËn thÕ nµo th× cÇn ph¶i cã triÕt häc.v× vËy sinh viªn cã thÓ vËn dông triÕt häc vµo ®êi sèng trong nh­ng lÜnh vùc nh­ mua b¸n h»ng ngµy,gióp cho ng«n ng÷ tranh luËn khi nghiªn cøu vÒ ®Ò tµi khoa häc nµo ®ã trë lªn phong phó h¬n. ý nghÜa mèi quan hÖ gi÷a vËt chÊt vµ ý thøc trong ®êi sèng x· héi,liªn hÖ víi sinh viªn ._.