Xúc tiến xuất khẩu giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam thâm nhập thành công thị trường Hoa Kỳ

Ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng xuÊt khÈu vµ xóc tiÕn xuÊt khÈu cña DNVVN vµo thÞ tr­êng Hoa kú 1. §Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng Mü vµ c¬ héi xuÊt khÈu cña DNVVN vµo thÞ tr­êng Hoa Kú §Æc ®iÓm thÞ tr­êng Mü C¸c ®Æc ®iÓm vµ yÕu tè cña thÞ tr­êng xuÊt khÈu lu«n lµ mèi quan t©m ®Çu tiªn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp khi thiÕt lËp kÕ ho¹ch xóc tiÕn xuÊt khÈu. V× vËy trªn c¬ së t×m hiÓu c¸c ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng Mü vµ c¸c yÕu tè thuéc m«i tr­êng Marketing, c¸c DNVVN ViÖt Nam sÏ t×m ra nh÷ng h­íng tiÕp cËn thÝch hîp ®Ó lµm xóc tiÕn xuÊt khÈu thµnh c«ng. 1.1.1 nÒn kinh tÕ sè mét vµ n¨ng ®éng §Õn nay vµ trong nhiÒu thËp kû tíi, Hoa Kú vÉn gi÷ vÞ trÝ lµ c­êng quèc sè mét vÒ kinh tÕ, mÆc dï kh«ng cßn chiÕm ­u thÕ tuyÖt ®èi trªn lÜnh vùc mËu dÞch vµ tiÒn tÖ quèc tÕ, thËm chÝ cßn ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c nÒn kinh tÕ tiªn tiÕn kh¸c. Trong giai ®o¹n 1991-2000, Hoa Kú ®· gi÷ kû lôc t¨ng tr­ëng kinh tÕ liªn tôc suèt 106 th¸ng víi møc t¨ng tr­ëng GDP trung b×nh 2,8% trong c¸c n¨m 1992-1996, vµ 3,9% trong hai n¨m 1997-1998 vµ 4,5% trong n¨m 1999. N¨ng suÊt lao ®éng t¨ng 2,4%, thÊt nghiÖp gi÷ ë møc 4,5%. ThÞ tr­êng Hoa Kú lu«n ®­îc coi lµ thÞ tr­êng lín vµ tù do nhÊt thÕ giíi, n¬i cung cÊp vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ vµ lµ lùc ®Èy quan träng ®Ó c¸c n­íc kh¸c ph¸t triÓn kinh tÕ. Tû träng GDP cña Hoa Kú dao ®éng trong kho¶ng 20-25% GDP thÕ giíi. N¨m 2000, GDP cña Hoa Kú lµ 9,963 ngh×n tû USD, chiÕm 20,8% GDP cña thÕ giíi lµ 27,98 ngh×n tû USD. B¸o c¸o Statistic on Globalisation n¨m 2001, cña WTO 1.1.2 Ph¸p luËt vµ quy ®Þnh qu¶n lý thÞ tr­êng phøc t¹p Ph¸p luËt cña Mü kh¸ phøc t¹p ngay c¶ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp n­íc nµy. Mçi bang cã luËt riªng ngoµi luËt cña Liªn bang, hÖ thèng luËt Common Law bÊt thµnh v¨n khiÕn vai trß cña luËt s­ trong c¸c vô kiÖn trë nªn rÊt quan träng, v× thÕ chi phÝ t­ vÊn luËt ë ®©y vµo lo¹i cao nhÊt thÕ giíi, trung b×nh 500 USD/giê. C¸c quy ®Þnh qu¶n lý nhËp khÈu còng kh¸ phøc t¹p víi c¸c yªu cÇu vÒ vÖ sinh kiÓm dÞch hµng thùc phÈm, nguån gèc xuÊt xø, thêi h¹n sö dông, c¸c ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ m«i tr­êng ë n­íc xuÊt khÈu… LuËt Th­¬ng m¹i cña Mü ®­îc thi hµnh chñ yÕu bëi Bé Th­¬ng m¹i DOC, Uû ban Th­¬ng m¹i Quèc tÕ ITC, Phßng Qu¶n lý th­¬ng m¹i Quèc tÕ ITA, §¹i diÖn Th­¬ng m¹i Mü USTR, Côc H¶i quan Mü USCD, C¬ quan qu¶n lý d­îc phÈm vµ thùc phÈm FDA, C¬ quan b¶o vÖ m«i tr­êng EDA… Thùc ra, chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng Mü kh¸ cëi më nh­ng còng s½n sµng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ khi nhËn thÊy ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc bÞ ®e do¹ trùc tiÕp tõ hµng nhËp khÈu th«ng qua luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng trî gi¸. Khi ®ã, thuÕ suÊt nhËp khÈu sÏ bÞ ®¸nh rÊt cao khiÕn mÆt hµng ®ã hoµn toµn mÊt søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng Mü. Song song víi viÖc më réng khu vùc th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ tù do song ph­¬ng vµ ®a biªn víi c¸c quèc gia vµ khu vùc trªn thÕ giíi, n­íc Mü còng ®· tiÕn hµnh nhiÒu cuéc chiÕn th­¬ng m¹i (víi EU vÒ thÐp, thÞt bß; víi Trung Quèc gÇn ®©y nhÊt vÒ may mÆc vµ v« tuyÕn) khi c¸c tranh chÊp vÒ lîi Ých kh«ng ®­îc gi¶i quyÕt. 1.1.3 ChÝnh trÞ - x· héi vµ d©n c­ D©n sè n­íc Mü n¨m 2002 lµ kho¶ng 281 triÖu ng­êi trong ®ã 143 triÖu n÷ chiÕm 50,9% vµ 138 triÖu nam chiÕm 49,1%. §é tuæi trªn 18 lµ cao víi 108 triÖu n÷ chiÕm 51,7% vµ 101 triÖu nam chiÕm 48,3%. §é tuæi thanh thiÕu niªn tõ 14-19 tuæi lµ 41 triÖu ng­êi. Do Hoa Kú lµ mét hîp chñng quèc nªn cã nhiÒu d©n téc cïng sinh sèng, víi ®a sè lµ ng­êi da tr¾ng nhiÒu nguån gèc (Anh, Ph¸p, T©y Ban Nha, Italia…) chiÕm 83,5% d©n sè, tiÕp theo lµ ng­êi da ®en gèc Phi chiÕm 12,4%, ng­êi ch©u ¸ chiÕm 3,3% vµ thæ d©n da ®á lµ 0,8%. §©y còng lµ quèc gia ®a t«n gi¸o víi ng­êi theo ®¹o Tin lµnh chiÕm ®a sè 56%, Thiªn chóa La m· 28%, Do Th¸i 2%, t«n gi¸o kh¸c 4% vµ kh«ng t«n gi¸o lµ 10%. Ng«n ng÷ chÝnh thøc lµ tiÕng Anh, bªn c¹nh ®ã tiÕng T©y Ban Nha còng kh¸ phæ biÕn trong céng ®ång ng­êi gèc Latin ë c¸c bang phÝa Nam. N­íc Mü theo chÕ ®é Céng hoµ D©n chñ víi hai ViÖn trong Quèc héi vµ Tæng thèng. Hai ®¶ng chÝnh thay nhau n¾m quyÒn lµ §¶ng D©n chñ vµ §¶ng Céng hoµ. Nãi chung, kÓ tõ khi cã HiÕn ph¸p n¨m 1789, Hoa Kú lµ n­íc æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ x· héi. 1.1.4 Tù nhiªn vµ v¨n ho¸ Tæng diÖn tÝch lµ 9.626.091 km2, lµ n­íc lín thø t­ thÕ giíi sau Nga, Canada vµ Trung Quèc. Liªn bang Hoa Kú hîp bëi 50 bang thµnh viªn vµ mét QuËn hµnh chÝnh Columbia. Kho¶ng c¸ch gi÷a hai n­íc ViÖt Nam vµ Hoa Kú kh¸ lín nªn sÏ ¶nh h­ëng ®Õn chi phÝ vËn t¶i, b¶o hiÓm hµng xuÊt khÈu. Do cã diÖn tÝch réng, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c vïng kh¸c nhau nªn ®· t¹o ra nh÷ng m¶ng khÝ hËu nhiÒu khi rÊt kh¸c biÖt. V¨n ho¸ Mü phong phó, ph¶n ¸nh trung thùc c¬ cÊu d©n c­ ®a d¹ng cña ®Êt n­íc. NÐt næi bËt vµ tÝch cùc cña v¨n ho¸ Mü mµ c¸c nhµ xuÊt khÈu quan t©m lµ viÖc ng­êi d©n nªu cao sù h­ëng thô trong cuéc sèng, tõ ®ã cã tÝnh thùc dông cao, ­a c¸i tiÖn Ých, c¸i míi. Cã thÓ nãi v¨n ho¸ tiªu dïng ®¹i diÖn cho nhiÒu c¸ch hµnh xö cña d©n Mü trong c¸c ho¹t ®éng kh¸c nhau cña ®êi sèng x· héi. M«i tr­êng kinh doanh ®Çy c¹nh tranh C¹nh tranh chÝnh lµ ®Æc ®iÓm, thuéc tÝnh râ nÐt nhÊt cña nÒn kinh tÕ sè mét nµy. Do lµ mét thÞ tr­êng rÊt lín, søc mua dåi dµo vµ æn ®Þnh, høa hÑn nhiÒu lîi nhuËn cïng c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®­îc coi lµ cëi më nhÊt trªn thÕ giíi nªn thËt dÔ hiÓu khi Hoa Kú cã søc hót m¹nh mÏ ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu. Trªn thùc tÕ, hÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy, vµ do vËy sù c¹nh tranh giµnh thÞ phÇn lu«n diÔn ra hÕt søc gay g¾t, thËm chÝ khèc liÖt. Vµo Mü, DNVVN ViÖt Nam nãi riªng vµ céng ®ång doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung sÏ ph¶i c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp b¶n ®Þa hïng m¹nh vµ c¸c ®èi thñ quèc tÕ còng cã rÊt nhiÒu lîi thÕ. 1.2.1 Víi c¸c doanh nghiÖp Mü Víi c¸c doanh nghiÖp hay tËp ®oµn lín Cã thÓ nãi mçi tËp ®oµn t­ b¶n lín ë Mü lµ mét ®Õ chÕ tµi chÝnh kÕch sï víi doanh thu hµng n¨m lín gÊp nhiÒu lÇn GDP cña ViÖt Nam. Do ®ã, tr­íc nh÷ng nhµ khæng lå vÒ tiÒm lùc tµi chÝnh, c«ng nghÖ, thËm chÝ së h÷u nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ-chÝnh trÞ víi c¸c quan chøc trong chÝnh quyÒn th× c¸c DNVVN ViÖt Nam cã thËt Ýt c¬ héi ®Ó c¹nh tranh. b. Víi doanh nghiÖp nhá vµ võa Doanh nghiÖp nhá vµ võa ë Mü cã thÓ ®­îc coi lµ ®èi thñ c¹nh tranh chÝnh vµ trùc tiÕp nhÊt ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu quèc tÕ khi xuÊt hµng ho¸ vµ dÞch vô vµo thÞ tr­êng nµy. Cã thÓ nhËn thÊy, víi c¸c doanh nghiÖp Mü nµy, ngoµi lîi thÕ s©n nhµ vÒ ®Þa lý, c¸c hiÓu biÕt v¨n ho¸ tiªu dïng, vèn vµ c«ng nghÖ, hä cßn nhËn ®­îc nhiÒu hç trî vÒ mÆt chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc. ChÝnh nhê vai trß lµ nguån ®éng lùc liªn tôc cña nÒn kinh tÕ nh­ ®· tr×nh bµy ë ch­¬ng 1, doanh nghiÖp nhá ë Mü ®· giµnh ®­îc c¶m t×nh lín cña d©n chóng trong c¸c cuéc vËn ®éng hµnh lang- lobbying t¹o thuËn lîi ®¸ng kÓ cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. KÕt qu¶ hä giµnh ®­îc quyÒn miÔn trõ ®èi víi nhiÒu ho¹t ®éng qu¶n lý, ®iÒu tiÕt kinh doanh cña Liªn bang. Quèc héi Hoa Kú còng thµnh lËp Côc Qu¶n lý doanh nghiÖp nhá- SBA, Small Business Administration vµo n¨m 1953 ®Ó trî gióp chuyªn m«n vµ tµi chÝnh cho nh÷ng ng­êi mong muèn thµnh lËp hoÆc ®iÒu hµnh doanh nghiÖp nhá. Ngoµi ra, hä cßn nhËn ®­îc ­u ®·i vÒ c¸c hîp ®ång thÇu phô nh­ng cã gi¸ trÞ lín cña ChÝnh phñ Liªn bang hµng n¨m. Kho¶ng 35% sè tiÒn Liªn bang cÊp cho c¸c hîp ®ång ®­îc dµnh riªng cho doanh nghiÖp nhá. Hµng n¨m uû ban Doanh nghiÖp nhá cña §¶ng D©n chñ vÉn ra th«ng b¸o theo dâi viÖc ph©n bæ hîp ®ång nµy ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho doanh nghiÖp nhá. Hµng n¨m, SBA b¶o l·nh kho¶ng 10 tû USD tiÒn vay cho c¸c doanh nghiÖp nhá ®Ó t¨ng vèn cho s¶n xuÊt, mua s¾m nhµ x­ëng, m¸y mãc thiÕt bÞ. C¸c c«ng ty ®Çu t­ kinh doanh nhá ®­îc SBA hç trî ®Çu t­ 2 tû USD n÷a lµm vèn kinh doanh. Ph¸c th¶o nÒn kinh tÕ Mü, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, 2003, trang 66 VÒ më réng kinh doanh vµ t×m kiÕm thÞ tr­êng, SBA cßn céng t¸c víi Uû ban §iÒu phèi Xóc tiÕn Th­¬ng m¹i- TPCC, Trade Promotion Co-ordinating Committee ®Ó tiÕn hµnh c¸c ch­¬ng tr×nh n¨ng ®éng nh»m x¸c ®Þnh thÞ tr­êng vµ c¸c c¬ héi xuÊt khÈu cho doanh nghiÖp. TPCC sÏ dïng tiÒn tõ quü hç trî ph¸t triÓn- USAID ®Ó mua th«ng tin th­¬ng m¹i vµ tµi trî cho c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn xuÊt khÈu. Thªm vµo ®ã, c¸c Trung t©m Hç trî XuÊt khÈu Hoa Kú- USEACs, US Export Assistance Centers sÏ cung cÊp c¸c chuyªn gia vµ t­ vÊn cho doanh nghiÖp víi m¹ng l­íi h¬n 100 phßng ®¹i diÖn ë h¬n 70 quèc gia kh¾p thÕ giíi. Bªn c¹nh c¸c hç trî vÒ th«ng tin vµ nghiÖp vô xuÊt khÈu, c¸c DNVVN t¹i Mü cßn nhËn ®­îc hç trî tµi chÝnh cña ng©n hµng Ex-Im Bank cïng ch­¬ng tr×nh vay do Héi ®ång §Çu t­ T­ nh©n H¶i ngo¹i- OPIC, Overseas Private Investment Council cung cÊp. Ngoµi ra, ë Mü cßn cã nhiÒu tæ chøc vµ quü tÝn dông kh¸c gióp c¸c DNVVN ®æi míi c«ng nghÖ thiÕt bÞ, nhÊt lµ trî gióp trang bÞ nÒn t¶ng c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp khiÕn hä tiÕt kiÖm chi phÝ kinh doanh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­, tõ ®ã cµng n©ng cao søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng néi ®Þa, lµ ®èi thñ “®¸ng gêm” cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi khi xuÊt khÈu vµo ®©y. Víi doanh nghiÖp n­íc ngoµi xuÊt khÈu vµo Mü HiÖn t¹i cã kho¶ng 170 n­íc xuÊt khÈu sang Hoa Kú, mçi n­íc ®Òu cè g¾ng ph¸t huy c¸c thÕ m¹nh riªng vµ t×m c¸ch chiÕm lÜnh c¸c m¶ng thÞ tr­êng mµ m×nh cã lîi thÕ so s¸nh cao. Cã n­íc tËn dông c¸c ­u thÕ vÒ ®Þa lý gÇn gòi ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ vËn chuyÓn, ­u thÕ cïng khèi NAFTA nh­ Mexico, Canada; hay ­u thÕ KiÒu d©n ®Ó t×m hiÓu th«ng tin thÞ tr­êng vµ lµm ®Çu mèi ph©n phèi nh­ Trung Quèc; ­u thÕ thuÕ quan ­u ®·i tõ c¸c HiÖp ®Þnh tù do th­¬ng m¹i song ph­¬ng nh­ Singapore, Chile; hay c¸c quèc gia ch©u ¸ víi chi phÝ nh©n c«ng rÎ vµ nguyªn liÖu kh¸ dåi dµo; quèc gia ch©u ¢u víi lîi thÕ c«ng nghÖ cao… Râ rµng ®Ó vµo ®­îc thÞ tr­êng Hoa Kú, hµng hãa nhËp khÈu ph¶i cã tÝnh c¹nh tranh cao vÒ chÊt l­îng, gi¸ c¶, chñng lo¹i, mÉu m·, c¸c tiªu chuÈn an toµn, m«i tr­êng, lao ®éng… TËp hîp c¸c yÕu tè ®ã kh«ng hÒ dÔ dµng tho¶ m·n, nhÊt lµ víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam lµ nh÷ng ng­êi ®Õn sau. V× thÕ, c¸c doanh nghiÖp n­íc ta cÇn biÕt tr¸nh ®èi ®Çu trùc tiÕp mµ ng­îc l¹i nªn t×m kiÕm c¸c khe hë thÞ tr­êng ®Ó th©m nhËp. §èi víi ViÖt Nam, giai ®o¹n tr­íc khi thùc thi HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i, hµng rµo thuÕ quan lµ yÕu tè chÝnh lµm gi¶m søc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. Tõ ngµy HiÖp ®Þnh ®­îc thi hµnh 10/12/2001, hµng ViÖt Nam ®­îc h­ëng quy chÕ MFN khiÕn thuÕ suÊt 30-40% tr­íc ®©y nay gi¶m xuèng cßn 3-4% nªn ®· n©ng søc c¹nh tranh lªn nhiÒu h¬n, ®Æc biÖt lµ vÒ gi¸. C¬ héi xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp ViÖt Nam Cã thÓ thÊy c¬ héi xuÊt khÈu cho doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ rÊt lín bëi Hoa Kú lµ thÞ tr­êng cã søc mua lín nhÊt thÕ giíi, bëi ng­êi Mü cã nh÷ng tr«ng ®îi nhÊt ®Þnh tõ viÖc nhËp khÈu tõ ViÖt Nam vµ v× tån t¹i nh÷ng lîi thÕ cña b¶n th©n doanh nghiÖp n­íc ta ®èi víi thÞ tr­êng nµy. 1.3.1 ThÞ tr­êng cã søc mua lín nhÊt Víi d©n sè trªn 281 triÖu ng­êi (n¨m 2002), chiÕm 4,6% d©n sè thÕ giíi, Mü lµ quèc gia ®ãng gãp 20,8% tæng GDP thÕ giíi; chiÕm 17,8% tæng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô thÕ giíi. Mçi n¨m Hoa Kú tiªu thô mét l­îng hµng ho¸ vµ dÞch vô t­¬ng ®­¬ng 5.500 tû USD, trong ®ã gi¸ trÞ hµng ho¸ nhËp khÈu lµ 1.100 tû USD. Riªng n¨m 1998, thÞ tr­êng Mü tiªu thô n¨ng l­îng tíi 811.000 Megawatt, 15,5 triÖu «t«, 23 triÖu chiÕc TV, 60,6 tû USD d­îc phÈm, 7,3 triÖu tÊn bét giÆt (b×nh qu©n 14,4kg/ng­êi), 1,5 tû USD dÇu géi ®Çu. HiÖn t¹i, Mü nhËp hµng ho¸ tõ 170 quèc gia víi ®ñ chñng lo¹i s¶n phÈm tõ cao cÊp nh­ «t«, m¸y bay, c¸c c«ng nghÖ ®¾t tiÒn ®Õn ®å dïng c¸ nh©n nh­ quÇn ¸o, giµy dÐp, ®å ch¬i trÎ em… §èi víi n­íc nµy, ngo¹i th­¬ng lu«n lµ nguån lùc quan träng lµm giµu ®Êt n­íc. T¨ng tr­ëng th­¬ng m¹i vµ t¨ng tr­ëng GDP lµ hai xu h­íng chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ Mü. XuÊt nhËp khÈu cña Mü t¨ng tõ 10% GDP n¨m 1970 lªn 25% n¨m 1997, vµ mét phÇn ba møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ lµ do më réng th­¬ng m¹i. Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña Hoa Kú kh«ng ngõng t¨ng lªn, trong ®ã kim ng¹ch hµng ho¸ chiÕm trªn 80%, dÞch vô chiÕm gÇn 20%. X· héi Hoa Kú lµ mét x· héi tiªu thô bëi v× phÇn thu nhËp dµnh cho tiªu dïng rÊt lín. §©y chÝnh lµ yÕu tè rÊt hÊp dÉn cña thÞ tr­êng v× c¸c nhµ lµm Marketing ®Æc biÖt tËp trung khai th¸c c¸c nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cña thÞ tr­êng. Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi ë Hoa Kú lµ kho¶ng 36.200 USD vµo n¨m 2000. Theo thèng kª cña Bé Th­¬ng m¹i Mü, n­íc nµy cã kho¶ng 98 triÖu hé gia ®×nh, trong ®ã kho¶ng 1 triÖu hé cã tµi s¶n trªn 1 triÖu USD. Sè hé cßn l¹i cã thÓ chia thµnh bèn nhãm nh­ sau T×m hiÓu Hoa Kú cho môc ®Ých kinh doanh, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, 2002, trang 105 : Nhãm cã thu nhËp thÊp nhÊt: kho¶ng 17.000 USD/n¨m Nhãm cã thu nhËp trung b×nh: 30.000 USD/n¨m Nhãm cã thu nhËp kh¸: 45.000 USD/n¨m Nhãm cã thu nhËp cao: 67.000 USD/n¨m §iÒu ®¸ng nãi lµ nhãm cã thu nhËp thÊp nhÊt chØ chiÕm 15% d©n sè, tuy vËy nhãm nµy còng thu nhËp cao h¬n b×nh qu©n cña ViÖt Nam gÇn 35 lÇn (500USD/n¨m) vµ hä vÉn cã søc mua ®¸ng kÓ ®èi víi hµng tiªu dïng c¸c lo¹i, ®Æc biÖt lµ c¸c hµng ho¸ b×nh d©n cã xuÊt xø tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Ng­êi d©n Mü cã møc sèng kh¸c nhau nh­ vËy nªn nhu cÇu tiªu dïng cña hä còng rÊt ®a d¹ng. Tuy nhiªn c¬ chÕ thÞ tr­êng ë mét x· héi tiªu thô nh­ Hoa Kú còng ®· cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña c¸c tÇng líp d©n c­. Bªn c¹nh c¸c cöa hµng cao cÊp cho ng­êi thu nhËp cao cßn cã nhiÒu cöa hµng dµnh cho ng­êi cã thu nhËp thÊp víi gi¸ c¶ ph¶i ch¨ng (hÖ thèng cöa hµng gi¶m gi¸, cöa hµng chØ 1 USD cho mäi mãn hµng). Hoa Kú v× thÕ cã ®«ng ®¶o c¸c ®èi t¸c nhËp khÈu tõ c¸c quèc gia ph¸t triÓn ®Õn ®ang ph¸t triÓn, hä nhËp vÒ ®ñ lo¹i hµng “th­îng vµng h¹ c¸m” ®Ó phôc vô mäi tÇng líp. Ngoµi thùc tÕ lµ søc mua cña d©n Mü xÕp hµng cao nhÊt thÕ giíi (h¬n 1,7 lÇn so víi søc mua cña ng­êi NhËt vµ c¸c n­íc EU), hä cßn rÊt cëi më víi hµng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc. T©m lý Mü thÝch thö nghiÖm c¸i míi nªn dÔ chÊp nhËn ngay c¶ hµng ho¸ tõ mét n­íc xa x«i, Ýt tiÕng t¨m. §iÒu ®ã phÇn nµo ®· t¹o ra th©m hôt th­¬ng m¹i ngµy cµng t¨ng, ®Æc biÖt tõ nh÷ng n¨m 1980 ®Õn nay, do së thÝch dïng hµng ho¸ n­íc ngoµi cña d©n Mü vÉn tréi h¬n so víi cÇu vÒ hµng ho¸ Mü t¹i c¸c n­íc kh¸c. §iÒu nµy ph¶n ¸nh xu thÕ tiªu dïng nhiÒu h¬n vµ tiÕt kiÖm Ýt h¬n cña ng­êi Mü so víi d©n ch©u ¢u hay NhËt B¶n cïng víi thùc tÕ lµ nÒn kinh tÕ Mü ph¸t triÓn nhanh h¬n, trong khi ch©u ¢u vµ NhËt B¶n l¹i ®ang gÆp khã kh¨n vÒ kinh tÕ. Ph¸c th¶o nÒn kinh tÕ Mü, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, 2003, trang 45 1.3.2 Tr«ng ®îi cña ng­êi Mü ®èi víi hµng nhËp khÈu ViÖt Nam Râ rµng Mü lµ mét thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®Çy hÊp dÉn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, tuy cã c¹nh tranh rÊt kh¾c nghiÖt nh­ ®· nªu th× c¸c c¬ héi më ra tõ thÞ tr­êng nµy lu«n lµ réng lín. Lý do lµ c¸c c¬ héi ®ã xuÊt ph¸t chÝnh tõ b¶n th©n nh÷ng tr«ng ®îi cña ng­êi Mü khi hä nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô tõ ViÖt Nam. Cã thÓ h×nh dung c¸c tr«ng ®îi ®ã nh­ sau: Hä cÇn nguyªn vËt liÖu mµ ë Mü kh«ng cã hoÆc nhËp khÈu th× rÎ h¬n Hä cÇn hµng ho¸ mµ ë Mü kh«ng s¶n xuÊt Hä cÇn mua b¸n trùc tiÕp víi ViÖt Nam mµ kh«ng ph¶i qua n­íc thø ba CÇn mua hµng cã gi¸ rÎ h¬n ë Mü hay tõ c¸c n­íc xuÊt khÈu kh¸c T×m nguån bæ sung cho hÖ thèng b¸n bu«n, b¸n lÎ cña hä t¹i Mü CÇn c¸c mèi quan hÖ cã lîi h¬n ë ViÖt Nam so víi quan hÖ hiÖn cã ë c¸c n­íc kh¸c Hä muèn kiÓm so¸t ®­îc c¸c nguån cung øng tõ ViÖt Nam vµo Mü CÇn mét lo¹i h×nh lao ®éng mµ ë Mü kh«ng cã TËn dông c¸c nguån tµi trî xuÊt khÈu cña ViÖt Nam KiÕm sèng vµ h­ëng mét sè lîi Ých khi ®i du lÞch sang ViÖt Nam T×m n¬i s¶n xuÊt hµng ho¸ cã gi¸ thµnh thÊp h¬n so víi s¶n xuÊt ë Mü T×m n¬i ¸p dông vµ tiªu thô c¸c m« h×nh s¶n phÈm do hä thiÕt kÕ ra Muèn tiÕn hµnh vµ më mang kinh doanh qua xuÊt nhËp khÈu T×m kiÕm lîi nhuËn cao trong kinh doanh quèc tÕ Thùc hiÖn ý muèn kinh doanh, ®Çu t­ ë quy m« toµn cÇu Lîi thÕ cña doanh nghiÖp ViÖt Nam Doanh nghiÖp ViÖt Nam khi xuÊt khÈu sang Mü ®· cã nh÷ng thuËn lîi nhÊt ®Þnh vÒ nguån nguyªn liÖu tù nhiªn phong phó, chi phÝ lao ®éng rÎ, cã kh¸c biÖt vÒ c¬ cÊu mÆt hµng s¶n xuÊt… vµ cßn do lÞch sö ®Ó l¹i (ë mét khÝa c¹nh nµo ®ã th× cuéc chiÕn tranh ®· qua còng ®Ó l¹i nh÷ng mèi liªn hÖ ®Æc biÖt gi÷a hai quèc gia, trong ®ã cã nh÷ng liªn hÖ gióp thóc ®Èy th­¬ng m¹i song ph­¬ng). Nãi vÒ lîi thÕ, c¸c nhµ nghiªn cøu còng nh­ b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp còng nhËn thÊy kh¶ n¨ng tiÕp cËn thµnh c«ng thÞ tr­êng Mü víi ®iÒu kiÖn biÕt tËp trung søc m¹nh ®óng chç. VÝ dô vÒ gi¸ c¶, «ng Phan §×nh §é, Chñ tÞch HiÖp héi Da giµy ViÖt Nam nhËn xÐt “ViÖt Nam khã cã thÓ c¹nh tranh víi s¶n phÈm cÊp thÊp, gi¸ rÎ cña Trung Quèc mµ nªn ®i vµo s¶n phÈm trung cÊp, chÊt l­îng tèt víi gi¸ c¶ võa ph¶i.” Thêi b¸o Kinh tÕ Sµi Gßn, trang 14, sè 11/10/2001 Còng cã doanh nghiÖp tù tin r»ng s¶n phÈm ViÖt Nam trong vßng n¨m n¨m tíi sÏ cã mét chç ®øng ®¸ng kÓ ë thÞ tr­êng Mü, ®Æc biÖt lµ khu vùc bê T©y. Tuy vËy, doanh nghiÖp cÇn x¸c ®Þnh ®Þa h¹t cã thÓ tham gia mét c¸ch hiÖu qu¶, tr¸nh nh÷ng s¶n phÈm ®· cã tõ c¸c n­íc Trung Quèc, Th¸i Lan, §µi Loan… Riªng ®èi víi ®Æc ®iÓm võa vµ nhá, c¸c DNVVN ViÖt Nam còng cã nh÷ng ­u thÕ nhÊt ®Þnh. §ã lµ kh¶ n¨ng thÝch øng linh ho¹t víi c¸c biÕn ®æi m«i tr­êng kinh doanh t¹i Mü v× thay ®æi ë quy m« nhá vµ võa bao giê còng nhanh h¬n so víi doanh nghiÖp lín, dÔ ®iÒu hµnh vµ tiÕt kiÖm chi phÝ. XÐt vÒ kh¶ n¨ng khai th¸c nh÷ng thÞ tr­êng nhá cña mét vïng, mét lÜnh vùc nhÊt ®Þnh t¹i Mü th× DNVVN còng hoµn toµn cã lîi thÕ. 2. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Hoa Kú T¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt - Mü lªn t×nh h×nh kinh doanh cña DNVVN ViÖt Nam Tr­íc HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i song ph­¬ng Giai ®o¹n chiÕn tranh tr­íc 1975, n­íc Mü ®· viÖn trî cho Sµi Gßn nu«i sèng nÒn kinh tÕ Nguþ víi sè tiÒn kho¶ng 500 triÖu USD hµng n¨m. N¨m 1975, miÒn nam hoµn toµn gi¶i phãng, qu©n Mü rót vÒ n­íc vµ ngay sau ®ã ChÝnh phñ Hoa Kú ®· ban hµnh lÖnh cÊm vËn ®èi víi Nhµ n­íc CHXHCN ViÖt Nam. Giai ®o¹n 1975-1994, t¸c ®éng cña cÊm vËn ®Õn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ lín, nh­ng gi¶m dÇn tõ n¨m 1986 khi n­íc ta thùc hiÖn c«ng cuéc §æi míi, më cöa lµm ngo¹i th­¬ng víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi vµ nhËn ®­îc sù ñng hé tõ c¸c quèc gia nµy. N¨m 1994 khi Tæng thèng thø 42 cña n­íc Mü, ¤ng Bill Clinton, tuyªn bè huû bá cÊm vËn víi ViÖt Nam vµ thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao chÝnh thøc n¨m 1995 th× t×nh h×nh th­¬ng m¹i cña hai n­íc b¾t ®Çu c¶i thiÖn. KÓ tõ n¨m 1998, mçi n¨m ViÖt Nam ®Òu ®­îc h­ëng sù miÔn trõ kh«ng ph¶i ¸p dông Tu chÝnh ¸n Jackson-Vanik, lµ mét ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó nh÷ng n­íc X· héi chñ nghÜa ®­îc tiÕp cËn c¸c ®¶m b¶o vÒ ®Çu t­ vµ tÝn dông xuÊt khÈu do ChÝnh phñ Hoa Kú hç trî. Khi ®ã, n­íc Mü ®· nhËn thÊy hä kh«ng cã lîi g× nÕu tiÕp tôc cÊm vËn ViÖt Nam, ®Ó trë nªn l¹c hËu tr­íc c¸c quèc gia ®èi thñ kh¸c trong quan hÖ th­¬ng m¹i, ®Çu t­ víi ®Êt n­íc ®«ng d©n vµ ®ang tÝch cùc ®æi míi nµy. MÆc dï tiÕn tr×nh b×nh th­êng ho¸ diÔn ra chËm, quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc t¨ng lªn ®¸ng kÓ khi cã nhiÒu c«ng ty lín cña Mü nh­ Microsoft, Coca Cola, Ford Motor ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. XuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü t¨ng tõ 50,15 triÖu USD n¨m 1994 lªn 319 triÖu n¨m 1996; 338,2 triÖu n¨m 1997 víi c¸c mÆt hµng chñ yÕu lµ n«ng h¶i s¶n, giµy dÐp, may mÆc, cao su vµ nhùa, dÇu th«. 2.1.2 Sau HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i song ph­¬ng Quan hÖ th­¬ng m¹i b×nh th­êng gi÷a hai n­íc mµ yÕu tè then chèt lµ Quy chÕ tèi huÖ quèc (MFN) chØ cã ®­îc tõ th¸ng 12/2001 khi HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i song ph­¬ng b¾t ®Çu cã hiÖu lùc. Tuy ViÖt Nam míi b¾t ®Çu khai th¸c thÞ tr­êng Hoa Kú khæng lå, t¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh ®· thÓ hiÖn rÊt râ ngay trong thêi gian ng¾n khi xuÊt khÈu cña n­íc ta sang Mü sau khi thi hµnh HiÖp ®Þnh ®­îc m« t¶ lµ mét sù “bïng næ”. “§¸nh gi¸ t¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt Nam-Hoa Kú” do ViÖn Nghiªn cøu Qu¶n lý kinh tÕ Trung ¦¬ng (CIEM) vµ Dù ¸n Hç trî Thóc ®Èy Th­¬ng m¹i (STAR Vietnam) phèi hîp tæ chøc. VÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu, tèc ®é t¨ng kim ng¹ch n¨m sau liªn tôc cao h¬n nhiÒu so víi n¨m tr­íc. N¨m 2002 t¨ng 128% so víi n¨m 2001, ph¶n ¸nh ®óng ­íc tÝnh cña Bé Th­¬ng m¹i ViÖt Nam lµ t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu sang Mü sÏ ®¹t xÊp xØ 130%/n¨m. B¶ng 4 : Th­¬ng m¹i song ph­¬ng gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú 1996-2002 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 % thay ®æi 2002 TriÖu USD ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Hoa Kú 319,0 388,2 553,4 609,0 821,7 1.052,6 2.394,7 128 ViÖt Nam nhËp khÈu tõ Hoa Kú 616,0 277,8 274,2 290,7 367,7 460,9 580,2 26 C¸n c©n th­¬ng m¹i ViÖt-Mü -297,0 110,4 297,2 318,3 453,9 591,7 1.814,5 206 Tû lÖ XuÊt khÈu sang Hoa Kú/tæng 4,4 4,2 5,9 5,3 5,7 7,0 14,1 NhËp khÈu tõ Hoa Kú/tæng 5,5 2,4 2,4 2,5 2,4 2,9 2,5 Nguån: Sè liÖu th­¬ng m¹i cña Uû ban Th­¬ng m¹i Hoa Kú, Bé Th­¬ng m¹i Hoa Kú Nh­ b¶ng 4 cho thÊy, tõ n¨m 1996 ®Õn 2001, xuÊt khÈu tõ ViÖt Nam vµo Hoa Kú t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 27% mçi n¨m, trong khi tæng kim ng¹ch t¨ng ë møc 20%. Víi kim ng¹ch kho¶ng mét tû USD n¨m 2001, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam chØ chiÕm 0,2% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña Hoa Kú tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. N¨m 2002, n¨m ®Çu tiªn sau HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng h¬n gÊp ®«i (kho¶ng 128% trong n¨m 2002) trong khi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc ra thÕ giíi t¨ng 10%. Kh«ng chØ lµ t¨ng tr­ëng vÒ kim ng¹ch, vÞ trÝ cña Hoa Kú trong c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®­îc c¶i thiÖn râ. NÕu ë n¨m 2001, thÞ tr­êng Hoa Kú chØ chiÕm kho¶ng 7% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th× chØ mét n¨m sau HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i, tû träng cña thÞ tr­êng nµy ®· t¨ng gÊp ®«i lªn 14%, ®øng thø hai sau thÞ tr­êng NhËt. §iÓm ®¸ng l­u ý lµ trong n¨m 2002, t¨ng tr­ëng hµng xuÊt khÈu sang Mü ®ãng gãp kho¶ng 90% t¨ng tr­ëng tæng hµng hãa xuÊt khÈu ra thÕ giíi cña ViÖt Nam. (xem H×nh 1) Trong sè 230 n­íc vµ vïng l·nh thæ cã quan hÖ bu«n b¸n víi Mü, ViÖt Nam ®· trë thµnh b¹n hµng lín thø 56 tÝnh theo kim ng¹ch hai chiÒu vµ thø 34 nÕu tÝnh riªng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo Mü. H×nh 1- Nguån: Tæng côc Thèng kª, 2003 TÝnh ®Õn th¸ng 8 n¨m 2003, Mü ®· trë thµnh nhµ nhËp khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam, v­ît trªn c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng nh­ EU, NhËt B¶n víi tæng gi¸ trÞ lµ 3,195 tû USD so víi 2,394 tû USD c¶ n¨m 2002. XuÊt khÈu cña Mü sang ViÖt Nam còng t¨ng ®¸ng kÓ, 8 th¸ng ®Çu n¨m ®· xuÊt ®­îc 944 triÖu USD so víi con sè c¶ n¨m 2002 lµ 580 triÖu USD. Theo Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam, 13/11/2003 VÒ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú ®­îc coi lµ kh¸c th­êng. XuÊt khÈu cña nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ch©u ¸ vµo thÞ tr­êng nµy chñ yÕu lµ hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o. Trong tr­êng hîp cña n­íc ta, hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o chØ chiÕm d­íi mét phÇn t­ tæng kim ng¹ch. Cho ®Õn nay, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo Hoa Kú chñ yÕu lµ c¸c s¶n phÈm ch­a chÕ biÕn, ®Æc biÖt lµ c¸ vµ thuû s¶n, cµ phª vµ dÇu th«. DÜ nhiªn sù kh¸c th­êng trong c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu lµ di s¶n cña mèi quan hÖ th­¬ng m¹i song ph­¬ng c¨ng th¼ng gi÷a hai n­íc tr­íc khi thùc thi HiÖp ®Þnh vµo cuèi n¨m 2001. Tr­íc HiÖp ®Þnh, nhiÒu hµng chÕ t¹o xuÊt sang Mü ph¶i chÞu møc thuÕ suÊt cao h¬n 5 ®Õn 10 lÇn so víi møa Hoa Kú dµnh cho c¸c n­íc h­ëng MFN kh¸c. So s¸nh c¬ cÊu hµng xuÊt sang Mü víi c¬ cÊu sang EU, mét thÞ tr­êng cã quy m« lîi thÕ so s¸nh t­¬ng ®­¬ng, cã thÓ thÊy viÖc kh«ng tiÕp cËn ®­îc Mü theo quy chÕ MFN ®· khiÕn xuÊt khÈu n­íc ta thiªn vÒ hµng ch­a chÕ biÕn. ë ch©u ¢u, n¬i ViÖt Nam ®­îc h­ëng MFN tõ ®Çu thËp niªn 1990, c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu tËp trung nhiÒu vµo hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o sö dông nhiÒu lao ®éng. ë Mü, thÞ tr­êng nh÷ng mÆt hµng nµy thùc chÊt vÉn cßn ®ãng cöa m·i cho ®Õn khi HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ®­îc ký kÕt. B¶ng 5: C¬ cÊu hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Hoa Kú 1996-2002 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 % thay ®æi 2002 Ngh×n USD ViÖt NamXK sang Hoa Kú 319,0 388,2 553,4 609,0 821,7 1.052,6 2.394,7 128 Hµng ch­a chÕ biÕn 274.042 251.736 390.457 399.352 92.733 819.813 994.284 21 C¸ vµ h¶i s¶n 34.066 56.848 94.368 139.535 00.988 478.227 616.029 29 Rau qu¶ 10.061 18.835 26.446 28.840 52.906 50.126 76.000 52 Cµ phª 109.445 104.678 142.585 100.250 13.036 76.185 53.060 -30 Cao su th« 413 2.135 1.767 2.505 5.330 2.807 11.231 300 DÇu má 80.650 34.622 107.374 100.633 88.412 182.798 181.125 -1 Hµng ch­a chÕ biÕn kh¸c 12.407 34.618 17.917 27.589 32.061 29.670 56.839 92 Hµng CN chÕ t¹o 71.995 136.453 162.951 209.601 28.925 232.814 1.400.461 502 Kho¸ng s¶n c«ng nghiÖp 913 1.648 3.383 4.849 6.670 9.108 19.589 115 S¶n phÈm kim lo¹i 81 183 792 3.091 3.226 3.538 8.382 137 Hµng ®iÖn tö 81 225 298 608 603 1.338 4.952 270 §å gç 264 437 1.193 3.697 9.186 13.427 80.441 499 Hµng du lÞch 365 473 625 1.265 1.606 897 49.534 5.422 May mÆc 23.755 26.009 28.462 36.152 47.274 48.174 900.473 1.769 Giµy dÐp 39.169 97.644 114.917 145.775 24.871 132.195 224.825 70 Hµng CN chÕ t¹o kh¸c 1.151 1.171 947 1.518 4.527 2.981 28.238 847 Hµng ho¸ kh¸c 6.216 8.117 12.334 12.646 0.809 21.156 84.027 297 Nguån: Sè liÖu th­¬ng m¹i cña Uû ban Th­¬ng m¹i Hoa Kú, Bé Th­¬ng m¹i Hoa Kú Tuy nhiªn, c¬ cÊu nµy ®ang dÇn ®­îc c¶i thiÖn theo h­íng tÝch cùc lµ t¨ng tû träng cña nhãm hµng chÕ t¹o. Tõ b¶ng 5 cã thÓ thÊy, xuÊt khÈu hµng chÕ t¹o cña ViÖt Nam t¨ng h¬n 500% trong n¨m 2002, kh«ng chØ do bïng næ xuÊt khÈu hµng may mÆc víi møc t¨ng 1769% mµ cßn ë xuÊt khÈu ®å gç 499%, hµng ho¸ phôc vô du lÞch 5422%, c¸c hµng ho¸ chÕ t¹o kh¸c 847%, giµy dÐp 70%. Nh­ vËy t¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i song ph­¬ng lªn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ rÊt tÝch cùc, ngoµi ra còng ®ang thóc ®Èy xuÊt khÈu vµ ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam. Tæng kim ng¹ch hai chiÒu t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m tõ 1995-2002, ViÖt Nam h­ëng thÆng d­ ë xuÊt khÈu hµng ho¸; cßn Hoa Kú tõ 2001 h­ëng thÆng d­ vÒ xuÊt khÈu dÞch vô. VÒ hµng ho¸, ViÖt Nam chñ yÕu mua m¸y mãc thiÕt bÞ vµ phô tïng, ph©n bãn, nguyªn liÖu c«ng nghiÖp nh­ b«ng, bét giÊy, nhùa, phô kiÖn gia c«ng hµng xuÊt khÈu… (xin xem H×nh 2) H×nh 2 - Nguån: U.S. Census Bureau C¬ héi giao th­¬ng míi §Ó HiÖp ®Þnh song ph­¬ng ph¸t huy tèt t¸c dông nh»m n©ng cao kim ng¹ch xuÊt khÈu ®«i bªn, c¶ hai n­íc ®Òu cã nh÷ng cam kÕt cña m×nh. PhÝa ViÖt Nam nç lùc thÓ hiÖn r»ng ViÖt Nam ®ang cè g¾ng tiÕp tôc thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña HiÖp ®Þnh theo ®óng lé tr×nh, ®ång thêi c¶i c¸ch c¸c chÝnh s¸ch thuÕ, ­u ®·i ®Çu t­, thñ tôc hµnh chÝnh… VÒ phÝa Hoa Kú lu«n kh¼ng ®Þnh môc ®Ých cña HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i song ph­¬ng kh«ng chØ vµ kh«ng ®¬n thuÇn lµ hµng ho¸ th­¬ng m¹i mµ quan träng lµ ®Çu t­ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ. §Ó tr¸nh c¸c vÊp v¸p khi chØ tËp trung vµo mét sè mÆt hµng nh­ tr­êng hîp thuû s¶n vµ may mÆc råi sau ®ã l¹i bÞ ¸p dông rµo c¶n th­¬ng m¹i nh­ võa qua, hä ®Ò nghÞ ViÖt Nam nªn ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu h¬n n÷a. Víi t­ c¸ch lµ quèc gia ph¸t triÓn h¬n, phÝa Mü muèn ViÖt Nam khÈn tr­¬ng triÓn khai mét sè lÜnh vùc c«ng nghÖ cao vµ quan träng hµng ®Çu lµ c«ng nghÖ phÇn mÒm. Thung lòng c«ng nghÖ Sillicon s½n sµng tiÕp nhËn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Ngoµi ra, doanh nghiÖp Mü cßn quan t©m ®Õn ph¸t triÓn dÞch vô vËn t¶i, viÔn th«ng vµ tµi chÝnh ng©n hµng, mong muèn mét m«i tr­êng ph¸p lý hîp lý h¬n cho c¸c nhµ ®Çu t­ ®Ó hä cã thÓ vµo ViÖt Nam tù ®Çu t­ s¶n xuÊt vµ xuÊt hµng ®ã vµo Hoa Kú. Trªn thùc tÕ, Mü cã nh÷ng hµng rµo th­¬ng m¹i ®èi víi c¸c s¶n phÈm nhÊt ®Þnh tõ nh÷ng ®èi t¸c nhÊt ®Þnh. Song nÕu cho r»ng ®©y lµ thÞ tr­êng kh«ng ®¸ng tin cËy hay t­¬ng ®èi ®ãng cöa ®èi víi hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam th× kh«ng ph¶i. B»ng chøng lµ sù t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu m¹nh mÏ cña ViÖt Nam vµo ®©y thêi gian qua. ThËm chÝ cã nhµ nghiªn cøu cho r»ng tiÒm n¨ng hîp t¸c gi÷a hai n­íc cßn rÊt lín vµ sÏ ®­îc ®Èy m¹nh nÕu cã thiÖn chÝ cña hai phÝa, ®Æc biÖt lµ phÝa Mü. XuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü cã thÓ lªn tíi 10 thËm chÝ 20 tû USD chø kh«ng chØ h¬n 2 tû USD nh­ hiÖn nay. TiÕn sü Lª §¨ng Doanh, Chuyªn viªn Kinh tÕ cao cÊp cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, n¨m 2002 Quan ®iÓm cña céng ®ång kinh doanh Hoa Kú vÒ viÖc kinh doanh víi ViÖt Nam sau HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i còng ®ang cã nh÷ng biÕn chuyÓn tÝch cùc h¬n vµ nh×n chung lµ l¹c quan. KÕt qu¶ cña cuéc ®iÒu tra vÒ nhËn ®Þnh cña 100 thµnh viªn Phßng Th­¬ng m¹i Hoa Kú- AmCham t¹i ViÖt Nam nh­ sau. §iÒu tra do Dù ¸n STAR Vietnam thùc hiÖn n¨m 2002 Quan ®iÓm cña c¸c thµnh viªn Phßng Th­¬ng m¹i Hoa Kú- AmCham t¹i ViÖt Nam trong mÉu ®iÒu tra Cã Kh«ng NA 1. Trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ cho H§TM, ®· cã sù c¶i thiÖn 83 17 nµo trong m«i tr­êng kinh doanh ë VN hay kh«ng? 2. H§TM cã dÉn ®Õn mét t¸c ®éng tÝch cùc nhÊt ®Þnh ®èi Víi m«i tr­êng kinh doanh ë VN hay kh«ng? 58 25 17 3. H§TM cã bÊt kú ¶nh h­ëng g× ®Õn doanh thu hay ho¹t ®éng kinh doanh cña b¹n hay kh«ng? 42 58 4. Cã ph¶i ChÝnh phñ VN ®ang thùc hiÖn nh÷ng nç lùc cao nhÊt ®Ó tu©n thñ H§TM vµ thùc hiÖn hiÖp ®Þnh nµy? 42 17 42 5. LiÖu viÖc thùc hiÖn thµnh c«ng H§TM sÏ g©y ra t¸c ®éng tÝch cùc ®¸ng kÓ ®èi víi viÖc kinh doanh cña b¹n? 83 17 NA: kh«ng cã ý kiÕn Khã kh¨n vµ h¹n chÕ cña xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña Dù ¸n STAR th× h¹n chÕ lín nhÊt ®èi víi viÖc më réng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü lµ n¨ng lùc s¶n xuÊt chø kh«ng ph¶i thiÕu ng­êi mua hay ph¶i c¹nh tranh vÒ gi¸ v× nh÷ng nhµ nhËp khÈu Hoa Kú th­êng ®Æt hµng nhiÒu h¬n møc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ ®¸p øng. Ngoµi ra, cßn lµ sù thiÕu an t©m cña c¸c nhµ xuÊt khÈu khi lo l¾ng vÒ c¸c h×nh ph¹t thuÕ víi s¶n phÈm cña hä nh­ hµng c¸ tra, ba sa. Vµ nguyªn nh©n n÷a thuéc ph¹m vi ®Ò cËp chÝnh cña kho¸ luËn nµy ®ã lµ do kh¶ n¨ng tiÕp thÞ cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn h¹n chÕ. Do dung l­îng thÞ tr­êng lín víi c¸c ®¬n hµng lín, giao nhanh nªn ®Ó ®¸p øng c¸c ®ßi hái riªng cña thÞ tr­êng Mü c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam ®· n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña m×nh. Theo b¶n nghiªn cøu cña dù ¸n STAR th× cã thÓ møc t¨ng ®Çu t­ nµy vÉn ch­a theo kÞp c¸c ®ßi hái cña thÞ tr­êng Mü. §óng lµ kh¶ n¨ng ®¸p øng ®¬n hµng cña doanh nghiÖp n­íc ta cßn bÞ h¹n chÕ do n¨ng lùc s¶n xuÊt thÊp, nh­ng còng l¹i cã thùc tÕ lµ nÕu doanh nghiÖp ®Çu t­ å ¹t khi mÆt hµng cña hä xuÊt sang Mü ®· bÞ ¸p h¹n ng¹ch (tr­êng hîp hµng dÖt may) th× kÕt qu¶ cña ®Çu t­ cã t¸c dông ng­îc. Nh×n chung cã thÓ h×nh dung c¸c khã kh¨n vµ nguyªn nh©n khã kh¨n cña DNVVN ViÖt Nam khi xuÊt khÈu vµo Mü nh­ sau: a. M«i tr­êng kinh doanh h¹n chÕ ®· ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp §¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan th× chªnh lÖch tr×nh ®é ph¸t triÓn gi÷a hai nÒn kinh tÕ ®· t¹o ra nh÷ng khã kh¨n ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu n­íc ta. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam cã tr×nh ®é cßn thÊp so víi kinh tÕ Mü, m«i tr­êng kinh doanh ë ViÖt Nam ch­a lµnh m¹nh ë nhiÒu kh©u, ch­a ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë sù yÕu kÐm cña hÖ thèng h¶i quan, thuÕ vµ ng©n hµng, qu¶n lý Nhµ n­íc… nhiÒu khi l¹i g©y ra nh÷ng c¶n trë víi xuÊt khÈu. VÒ h¶i quan, tuy ®._.