Xuất khẩu lao động ở Việt Nam giai đoạn hiện nay

A.Lêi më ®Çu Trong bÊt kú quèc gia nµo hiÖn nay còng cã nhiÒu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. Trong ®ã, vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng lu«n lµ nhiÖm vô träng t©m hµng ®Çu, nhÊt lµ ®èi víi ViÖt Nam hiÖn nay ®ang trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ViÖt Nam ®· vµ ®ang t×m ra h­íng gi¶i quyÕt viÖc lµm cã hiÖu qu¶ ®ã lµ XKL§ sang thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc. §©y thËt sù lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i mang ý nghÜa s©u s¾c. ChØ thÞ sè 41 CT/TN vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia ngµy 22/9/1998 cña Bé ChÝnh trÞ ®· chØ râ” XKL§ vµ chuyªn gia lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¹o thu nhËp, t¨ng ng©n s¸ch nhµ n­íc…” NhËn thøc ®­îc ý nghÜa vµ tÇm quan träng cña ho¹t ®éng XKL§ ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay, trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Do vËy. Em chän ®Ò tµi nghiªn cøu ”XuÊt khÈu lao ®éng ë ViÖt Nam giai ®o¹n hiÖn nay” nh»m gãp phÇn ®­a XKL§ ë n­íc ta ngµy mét më réng vµ ph¸t triÓn ®¸p øng nhu cÇu viÖc lµm cho ng­êi d©n còng nh­ ®¸p øng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu do kiÕn thøc cßn h¹n chÕ, kinh nghiÖm ch­a nhiÒu, do ®ã trong bµi viÕt cña em cßn nhiÒu h¹n chÕ vµ thiÕu sãt, rÊt mong sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy. Em xin thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh bµi viÕt cña em B.Néi dung Ch­¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ xuÊt khÈu lao ®éng I.Kh¸i niÖm xuÊt khÈu lao ®éng 1.Di chuyÓn quèc tÕ søc lao ®éng: nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn 1.1.§Þnh nghÜa: Gi÷a c¸c quèc gia vµ vïng l·nh thæ trªn thùc tÕ vÉn tån t¹i nh÷ng hµng rµo nhÊt ®Þnh vÒ luËt ph¸p, kinh tÕ ng«n ng÷ vµ v¨n ho¸. §iÒu nµy cã t¸c dông ng¨n c¶n sù di chuyÓn cña ng­êi lao ®éng. Do dã, lao ®éng nh×n chung Ýt l­u chuyÓn trªn ph¹m vi quèc tÕ so víi hµng ho¸ vµ vèn. Tuy nhiªn, t×nh h×nh nµy ®ang cã nhiÒu chuyÓn h­íng thay ®æi trong thêi ®¹i toµn cÇu ho¸ hiÖn nay. Di c­ lµ sù di chuyÓn cña con ng­êi theo kh«ng gian kÌm theo sù thay ®æi chæ ë v× nhiÒu lÝ do kh¸c nhau. NÕu sù di chuyÓn diÔn ra trong ph¹m vi quèc gia cña ng­êi di c­, th× ®ã lµ di c­ néi ®Þa, khi v­ît ngoµi biªn giíi th× ®­îc gäi lµ di c­ quèc tÕ Nh­ vËy, cã thÓ hiÓu sù di chuyÓn quèc tÕ søc lao ®éng lµ sù di chuyÓn cña ng­êi lao ®éng tõ quèc gia nay sang quèc gia kh¸c ®Ó t×m viÖc lµm vµ lµm viÖc ®Ó kiÕm sèng. Hay, mét ng­êi sèng ë ngoµi tæ quèc hay n­íc m×nh mang quèc tÞch tõ 12 th¸ng trë lªn ®­îc coi lµ ng­êi di c­ quèc tÕ. ViÖc di chuyÓn ra khái quèc gia m×nh ®ang sèng ®­îc coi lµ xuÊt c­c hay di c­ vµ søc lao ®éng cña ng­êi di c­ ®­îc gäi lµ søc lao ®éng xuÊt khÈu hay cßn gäi lµ XKL§ 1.2.Nguyªn nh©n vµ ®iÒu kiÖn Mäi sù mua b¸n ®Òu cã nguån gèc tõ quan hÖ cung cÇu. MÆc dï lµ hµng hãa ®Æc biÖt, song søc lao ®éng cña con ng­êi còng ®­îc trao ®æi vµ kh«ng ®øng ngoµi qui luËt ®ã. ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè nhanh lµm gia t¨ng nhanh chãng lùc l­îng lao ®éng trÎ tuæi mµ nÒn kinh tÕ kh«ng thÓ thu hót hÕt. Trong khi ®ã, c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t riÓn, nhiÒu nghµnh r¬I vµo t×nh tr¹ng thiÕu lao déng do tèc ®é t¨ng d©n sè thÊp vµ do biªns ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng h×nh thµnh nÒn kinh tÕ tri thøc. D©n sè t¨ng chËm hay thËm chÝ kh«ng t¨ng ë cÊc n­íc nµy lµm xuÊt hiÖn qu¸ tr×nh “l·o ho¸”g©y ra t×nh tr¹ng thiÕu hôt lao ®éng. G©y ra ¸p lùc c¨ng th¼ng ®èi víi c¸c dÞch vô x· héi, lu¬ng h­u vµ hÖ thèng ch¨m sãc søc khoÎ …Do ®ã c¸c n­íc nµy ph¶I tr«ng cËy vµo lùc l­îng lao ®éng nhËp c­. ChÝnh t×nh h×nh t¨ng gi¶m ng­îc nhau ë c¶ 2 khu vùc t¹o ra sù chªnh lÖch cung cÇu nguån nh©n lùc lµ nguyªn nh©n cña XKL§ 2. XuÊt khÈu lao ®éng vµ t¸c ®éng cña XKL§ ®èi víi n­íc XKL§ 2.1. Kh¸I niÖn xuÊt khÈu lao ®éng 2.1.1. Theo ®iÒu 1 cña NghÞ ®Þnh sè 152/199/N§-CP Ph¸t triÓn hîp t¸c quèc tÕ trong viÖc tæ chøc ®­a ng­êi lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam (trõ nh÷ng c¸n bé c«ng chøc ®I thùc hiÖn nhiÖm vô, c«ng vô ë n­íc ngoµi do sù ph©n c«ng cña c¬ quan, tæ chøc cã thÈm quyÒn) ®I lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi(xuÊt khÈu lao ®éng) lµ 1 ho¹t ®éng kinh tÕ- x· héi gãp phÇn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, gi¶I quyÕt viÖc lµm, t¹o thu nhËp vµ n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng, t¨ng nguån thu nhËp ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc vµ t¨ng c­êng quan hÖ hîp t¸c quan hÖ quèc tÕ gi÷a n­íc ta vµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi .2.1.2. Kh¸I niÖm cña ILO: Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng lµ kÕt qu¶ cña sô mÊt c©n ®èi gi÷a n­íc tiÕp nhËn vµ n­íc göi lao ®éng, th­êng lµ sù mÊt c©n ®èi vÒ kinh tÕ, vÒ kh¶ n¨ng cung c©ï lao ®éng, vÒ sù ph©n bè tµi nguyªn- ®Þa lÝ kh«gn ®ång ®Òu vµ sù phô thuéc vµo c¸c chÝnh s¸ch quèc gia. C¸c yÕu tè nµy d· t¹o nªn sù di cuyÓn hay tuyÓn lao ®éng tõ n­íc nµy ®ang n­íc kh¸c ®Ó bï ®¾p sù thiÕu hôt vµ d­ thõa lao ®éng gi÷a c¸c n­íc vµ khu vùc víi nhau 2.1.3.Kh¸I niÖm kh¸c XKL§ lµ sù lµm thuª cã tr¶ c«ng cho c¸ tæ chøc, c¸ nh©n bª n­íc ngoµi cã nhu cÇu sö dông lao ®éng, tuy nhiªn sù lµm thuª nµy lµ cã thêi h¹n, sau khi thêi h¹n hîp ®ågn kÕt thóc ng­êi loa ®éng l¹i trë l¹i nø¬c m×nh , trong thêi h¹n lao déng t¹i n­íc ngoµi hä vÉn cã dÇy ®ñ quyÒn vµ nghÜa vô theo qui ®Þnh cña n­íc tiÕp nhËn 2.2. T¸c ®éng cña XKL§ §èi víi nÒn kinh tÕ 2.2.1. MÆt tÝch cùc - Cuéc sèng cña ng÷ng ng­êi d©n xuÊt c­ còng nh­ gia di×nh cña hä ®­îc c¶I thiÖn nhê t¨ng thu nhËp. Ng­êi lao ®éng lµm viÖc ë n­íc ngoµi víi mét møc l­¬ng cao h¬n h¼n so víi khi hä lµm viÖc trong n­íc v× hÇu hÕt nh÷ng nguêi ®i XKL§ lµ nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é thÊp. - T¨ng cho ng©n s¸ch quèc gia. XKL§ ®ãng gãp mét kho¶n kh¸ lín vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc th«ng qua c¸c kho¶n phÝ, lÖ phÝ mµ nguêi lao ®éng ph¶i nép khi lµm hå s¬, thñ tôc XKL§, ®ång thêi c¸c doanh nghiÖp XKL§ còng ®ãng ®¸ng kÓ mçi n¨m qua thuÕ vµo ng©n s¸ch nhµ nuíc - Gãp phÇn thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng ho¸. Nh÷ng ng­êi lµm viÖc ë n­íc ngoµi cã thÓ quen thãi quen dïng hµng ViÖt Nam, hay hä cã thÓ t×m ra mét sè thÞ truêng hµng ho¸ míi. Do ®ã, thÞ tr­êng hµng ho¸ xuÊt khÈu cã thÓ ®­îc më réng th«ng qua nh÷ng ng­êi lao ®éng xuÊt khÈu - N©ng cao kh¶ n¨ng chuyªn m«n, tay nghÒ vµ tr×nh ®é mäi mÆt cho ng­êi xuÊt c­. XKL§ hÇu hÕt sang c¸c n­íc ph¸t triÓn, cã tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cao h¬n ë n­íc ta, do ®ã khi lµm viÖc trong m«i tr­êng kü thuËt tiªn tiÕn, t¸c phong c«ng nghiÖp th× ng­êi lao ®éng buéc thÝch nghi víi m«i tr­êng ®ã, nhê vËy ng­êi lao ®éng cã thÓ n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m« 2.2.2.Nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc - Lµm gi¶m lao ®éng trong n­íc, sè l­îng lao ®égn xuÊt khÈu t¨ng lªn sÏ lµm gi¶m mét c¸ch trùc tiÕp ®Õn sè l­äng lao ®éng trong nø¬c. Qui m« xuÊt khÈu lao ®égn cµng t¨ng th× qui m« lùc luîng lao ®éng trong n­íc cµng gi¶m. Kh«ng nh÷ng vËy, xuÊt khÈu lao ®éng cãc thÓ dÉn ®Õn hiÖn t­îng ch¶y m¸u chÊt x¸m nÕu l­îng lao ®éng xuÊt khÈu lµ lao ®égn cã tr×nh ®é cao vµ chuyªn gia - Nh÷ng thãi h­ tËt xÊu trong x· héi ph­¬ng t©y®Õn cuéc sèng cña ng­êi XKL§. Nh÷ng ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi sÏ bÞ ¶nh h­áng bëi phong c¸ch sèng, lèi sèng cña x· héi ph­¬ng t©y. ThËm chÝ cã thÓ lµ nh÷ng thãi h­, tËt xÊu lµm n¶h h­ëng mét c¸ch trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng cña nh÷ng ng­êi lao ®éng, ®«i khi cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ ®¸ng tiÕc nh­: ly h«n, b¹o lùc gia ®×nh, nghiÖn hót… - XKL§ g©y ra hµng lo¹t hËu qu¶ xÊu ¶nh h­ëng ®Õn t©m sinh lý cña th©n nh©n cña ng­êi lao ®éng xuÊt khÈu. Khi ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi sÏ lµm cho nh÷ng ng­êi th©n cña hä lo l¾ng, Æc biÖt nh­ hiÖn nay hiÖn t­îng lao ®éng bá trèn, bá lµm viÖc trø¬c thêi h¹n hîp ®ång l¹i cµng lµm cho nh÷ng th©n nh©n cña hä lo l¾ng h¬n II.Néi dung vµ c«ng t¸c t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc 1.Kh¸i niÖm T×m kiÕm vµ më réng TTL§ ngoµi n­íc lµ vviÖc sö dông c¸c ph­¬ng thøc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp trªn c¬ së ph©n tÝchthÞ tr­êng vÒ nhiÒu mÆt ®Ó t×m ra c¸c thÞ tr­êng lao ®éng míi bªn ngoµi l·nh thç ViÖt Nam nh»m ®­a lao ®éng ViÖt Nam sang ®ã lµm viÖc. ThÞ tr­êng lao ®éng míi bªn ngoµi l·nh thæ ViÖt Nam lµ n¬I ch­a cã hoÆc hÇu nh­ ch­a cã lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc t¹i ®ã theo ch­¬ng tr×nh hîp t¸c XKL§ cña ViÖt Nam.NÕu ph©n theo ngµnh nghÒ lao ®éng th× ®ã lµ c¸c ngµnh nghÒ mµ ViÖt Nam ch­a cã lao ®éng lµm viÖc trong ®ã theo ch­¬ng tr×nh XKL§ cña m×nh. Cßn nÕu ph©n theo khu vùc ®Þa lý, TTL§ míi lµ c¸c quèc gia , vïng l·nh thæ hay mét khu vùc nµo ®ã bªn ngoµi l·nh thæ ViÖt Nam ®ã mµ chóng ta ch­a ®­a lao ®éng sang lµm viÖc t¹i ®ã. ViÖc t×m kiÕm vµ më réng TTL§ ngoµi nø¬c kh«ng nhÊt thiÕt lµ c¸c quèc gia vïng l·nh thæ hoµn toµn míi mµ lao déng ViÖt Nam ch­a sang lµm viÖc t¹i ®ã.§ã cã thÓ lµ n¬I mµ chóng ta ®· ®· cã ho¹t ®éng XKL§ t¹i ®ã, nh­ng tiÒm n¨ng cña thÞ tr­êng cßn réng më xÐt theo lÜnh vùc hay ngµnh nghÒ lao ®éng. 2.C¸c bªn liªn quan trong viÖc t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc. 2.1.Tr¸ch nhiÖm cña c¸c bé ngµnh liªn quan - Tr¸ch nhiÖm cña Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ x· héi: Lµ c¬ quan qu¶n lý thèng nhÊt vÒ xuÊt khÈu lao ®éng, Bé Lao ®éng –TBXH cã tr¸ch nhiÖm cô thÓ nh­: nghiªn cøu, x©y dùng chiÕn l­îc vµ më réng TTL§ ngoµi n­íc nãi riªng; ®µm ph¸n, ký kÕt tho¶ thuËn quèc tÕ víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi nãi chung; phèi hîp víi c¸c c¬ quan Trung ­¬ng, ®Þa phu¬ng trong viÖc gi¶I quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh ®èi víi ng­êi lao déng ViÖt Nam lµm viÖc ë n­íc ngoµi. Ngoµi ra BL§-TB&XH cßn cã mét sè tr¸ch nhiÖm kh¸c nh­: h­íng dÉn thùc hiÖn ®µo t¹o nguån lao ®éng xuÊt khÈu, ®µo t¹o gi¸o dôc ®Þnh h­íng vµ ngo¹i ng÷ cho ng­êi lao ®éng, båi d­ìng nghiÖp vô cho c¸n bé lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng; cÊp giÊy phÐp, ®×nh chØ, thu håi giÊy phÐp; ®¨ng kÝ hîp ®ång; thanh tra, kiÓm tra trong lÜnh vùc XKL§ Tr¸ch nhiÖm cña c¸c bé ngµnh liªn quan kh¸c Bé ngo¹i giao:chØ ®¹o c¬ quan ®¹i diÖn ViÖt Nam ë n­íc ngoµi cung cÊp th«ng tin, t×nh h×nh thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng; phèi hîp xö lý gi¶I quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh víi ng­êi lao ®éng vµ doanh nghiÖp. - Bé Tµi chÝnh:Quy ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh hç trî cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ph¸t triÓn. - Bé C«ng an: t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc lµm thñ tôc xuÊt c¶nh cho ng­êi lao ®éng vµ phèi hîp phßng ngõa, ng¨n chÆn c¸c hµnh vi vi ph¹m trong xuÊt khÈu lao ®éng nh»m n©ng cao uy tÝn vµ h×nh ¶nh lao ®éng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ - Bé Y tÕ: h­íng dÉn c¸c bÖnh viÖn, c¬ së y tÕ trong viÖc b¶o ®¶m kiÓm tra søc khoÎ cho ng­êi lao ®éng -Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­: vÒ phèi hîp x©y d­ng kÕ ho¹ch hµng n¨m vµ 5 n¨m - Bé T­ ph¸p; phèi hîp víi bé Lao ®éng –TBXH, toµ ¸n nh©n d©n tèi cao, ViÖn KiÓm so¸t nh©n d©n tèi cao h­íng dÉn thñ tôc gi¶I quyÕt tranh chÊp trong xuÊt khÈu lao ®éng 2.2.PhÝa c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc XKL§ - C¸c doanh nghiÖp XKL§ cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ®óng vµ ®Çy ®ñ c¸c qui ®Þnh vÒ XKL§ cña Nhµ n­íc vµ Bé L§-TB&XH. - Chñ ®éng vµ tÝch cùc trong c«ng t¸c t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc ®Ó kh«ng nh÷ng t¨ng vÒ sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu hµng n¨m mµ cßn cã thÓ më réng c¸c thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc míi bªn c¹nh viÖc duy tr× nh÷ng thÞ tr­êng ®· cã. 3.C¸c ph­¬ng thøc t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc 3.1.Ph­¬ng thøc gi¸n tiÕp: Lµ h×nh thøc khi doanh nghiÖp më réng thÞ tr­êng vµ xuÊt khÈu lao ®éng th«ng qua nh÷ng tæ chøc ®oäc lËp trong n­íc ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng XKL§ cña m×nh ; - ChÝnh phñ trùc tiÕp t×m kiÕm trªn c¬ së c¸c quan hÖ ngo¹i giao- chÝnh trÞ, kinh tÕ x· héi víi c¸c chÝnh phñ n­íc kh¸c - C¸c tæ chøc, thµnh phÇn kh¸c trùc tiÕp ®I t×m kiÕm thÞ tr­êng lao ®éng míi víi t­ c¸ch lµ m«I giíi trung gian. HiÖn ®©y ®ang lµ c¸ch lµm phæ biÕn vµ hiÖu qu¶ nhÊt. 3.2.Ph­¬ng thøc trùc tiÕp. Lµ h×nh thøc mµ doanh nghiÖp trùc tiÕp t×m kiÕm thÞ tr­êng ®Ó XKL§ ra thÞ tr­êng ngoµi n­íc. Doanh nghiÖp cã thÓ chän mét sè c¸ch sau; Tæ chøc mét bé phËn xuÊt khÈu riªng cña doanh nghiÖp ®¶m nhËn c«ng t¸c t×m kiÕm thÞ tr­êng míi - Thµnh lËp mét chi nh¸nh xuÊt khÈu lao ®éng ë n­íc ngoµi, trong ®ã cã bé phËn t×m kiÕm thÞ tr­êng míi. Sö dông n¨n phßng ®¹i diÖn ë n­íc ngoµi trùc tiÕp t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­ßng míi KÝ kÕt hîp ®ång c¸c c«ng ty ®Çu mèi n­íc ngoµi, th«ng qua hä ®Ó t×m kiÕm thÞ tr­êng míi. Nh×n chung th× ph­¬ng thøc trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Òu cã ­u nh­îc ®iÓm cña nã. Ph­¬ng thøc trùc tiÕp cho phÐp doanh nghiÖp cã thÓ thu lîi nhuËn cao, chñ ®éng n¾m b¾t t×nh h×nh còng nh­ n¾m b¾t t×nh h×nh còng nh­ mong muèn cña ®èi t¸c, nh­ng doanh nghiÖp sÏ ph¶I ®Çu t­ tµi chÝnh nhiÒu vµ nguy c¬ chÞu rñi ro cao h¬n so víi ph­¬ng thøc gi¸n tiÕp… III.C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ xuÊt khÈu lao ®éng 1. Sè l­îng lao ®éng ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi hµng n¨m Sè l­îng lao déng ®I lµm viÖc hµng n¨m ë n­íc ngoµi bao gåm sè lao ®éng ®ang lµm viÖc ë n­íc ngoµi trong n¨m céng víi sè lao ®éng n¨m tr­íc ch­a vÒ n­íc vµ sè lao ®éng xuÊt khÈu b×nh qu©n trong n¨m trõ ®I sè lao ®éng b×nh qu©n vÒ n­íc trong n¨m. ChØ tiªu nµy cã ý nghÜa lµ; NÕu ho¹t ®éng t¹o viÖc lµm ngoµi nø¬c ®­îc duy tr× th­êng xuyªn víi qui m« hîp lÝ, sÏ cã mét lùc l­îng lµm viÖc æn ®Þnh ë n­íc ngoµi, nhµ n­íc tiÕt kiÖm ®­îc mét kho¶n vèn t¹o viÖc lµm trong n­íc vµ t¹o ra c¸c kho¶n ‘kho¶ng trèng’ ®Ó sö dông c¸c c«ng nghÖ cã hµm l­îng vãn cao, ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ. 2.Tû träng lao ®éng xuÊt khÈu trong tæng sè lùc l­îng lao ®éng x· héi Tû träng lao ®éng xuÊt khÈu trong tæng sè lao ®éng x· héi lµ tû lÖ phÇn tr¨m sè ng­êi Lao ®éng ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi so víi tæng lùc l­îng lao ®éng trong nuíc. Tû träng lao ®éng xuÊt khÈu ph¶n ¸nh qui m« gi¶I quyÕt viÖclµm ngoµi n­íc cña XKL§. Tû träng cµng cao lùc l­îng lao ®éng ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi cµng lín vµ ng­îc l¹i ; xu h­íng gi¶m xuèng hay t¨ng lªn cña tû träng nµy cho biÕt ®­îc kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm vµ thu nhËp cña nÒn kinh tÕ t¨ng hay gi¶m 3.Tû lÖ lao ®éng xuÊt khÈu ®­îc ®µo t¹o nghÒ trong tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu Tû träng lao ®éng ®­îc ®µo t¹o nghÒ trong tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu ph¶n ¸nh chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu. Lao ®éng ®· ®µo t¹o nghÒ ®¸p øng nhu cÇu cña nhµ tuÓn dông n­íc ngoµi thuêng ®­îc tr¶ l­¬ng cao h¬n nhiÒu lÇn so víi lao ®éng ch­a qua ®µo t¹o. §ã lµ nh÷ng ng­êi thî bËc cao hoÆc c¸c chuyªn gia võa cã kh¶ n¨ng thu ngo¹i tÖ lín, võa cã kh¶ n¨ng lùa chän ®Ó tiÕp thu c«ng nghÖ míi phï hîp. Tû träng lao déng xuÊt khÈu ®· ®­îc ®µo t¹o trªn tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu lµ tû lÖ phÇn tr¨m sè ng­êi lao ®éng ®· qua ®µo t¹o ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi so víi tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu. §Ó nghiªn cøu chi tiÕt chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu, ta cã thÓ chia tû träng lao ®éng xuÊt khÈu ®· ®­îc ®µo t¹o t¹o thµnh; tû träng lao ®«ng xuÊt khÈu lµ c«ng nh©n lµnh nghÒ vµ chuyªn gia.lao Tû träng c«ng nh©n lµnh nghÒ xuÊt khÈu lao ®éng trªn tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu lµ tû lÖ phÇn tr¨m sè c«ng nh©n lµnh nghÒ ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi so víi tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu. Tû träng chuyªn gia xuÊt khÈu trªn tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu lµ tû lÖ phÇn tr¨m sè chuyªn gia ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi so víi tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu. ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ cña mét quèc gia. C¸c nø¬c cã tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn, cã ®éi ngò c¸n bé khoa häc, c«ng nghÖ dåi dµo víi ®¼ng cÊp cao th­êng xuÊt khÈu c¸c chuyªn gia sang c¸c n­íc cã tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ kÐm ph¸t triÓn h¬n kÌm theo c¸c ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh nh»m thu lîi nhuËn cao. 4.Tû lÖ lao ®éng hoµn thµnh hîp ®ång vÒ n­íc Tû lÖ lao ®éng hoµn thµnh hîp ®ång vÒ nhËp n­íc lµ tØ lÖ phÇn tr¨m sè lao ®éng XKL§ d· hoµn thµnh hîp ®ång lao ®éng vÒ n­íc trªn tæng sè lao ®égn ®I XKL§ theo hîp ®ång. Trong XKL§, tû lÖ nµy ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ tæng hîp cña ho¹t ®éng XKL§ bao gåm c¶ chÊt luîng cña c¸c hîp ®ång cung øng lao ®éng, chÊt l­îng lao ®éng cung øng, tr×nh ®é qu¶n lÝ lao ®éng ë n­íc ngoµi. Khi sè lao ®éng hoµn thµnh hîp ®ång vÒ n­íc cµng lín, c¸c chi phÝ ph¸t sinh nh­ tiÒn båi th­êng cho chñ sö dông lao ®éng vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c cµng thÊp, sè lao ®éng bá trèn ra ngoµi sèng vµ c­ tró bÊt hîp ph¸p cµng Ýt sÏ t¹o ra kh¶ n¨ng giò v÷ng vµ më réng thÞ phÇn ë n­íc së t¹i. Ng­îc l¹i, khi tû lÖ lao ®égn vÒ n­íc cµng nhá, c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh cµng lín, nguy c¬ bÞ mÊt thÞ phÇn vµ ®ãng cöa thÞ tr­êng cµng lín 5.Møc tiÕt kiÖm vèn ®Çu t­ t¹o viÖc lµm ChØ tiªu nµy cho biÕt, XKL§ ®· tiÕt kiÖm ®ù¬c bao nhiªu vèn cho ®Çu t­ t¹o viÖc lµm trong n­íc. Møc tiÕt kiÖm vèn ®Çu t­ t¹o viÖc lµm b»ng suÊt ®Çu t­ t¹o viÖc lµm trong n­íc 1 n¨m nh©n víi sè lao ®éng b×nh qu©n lµm viÖc ë n­íc ngoµi cïng n¨m §­a lao ®éng ®I lµm viÖc ë ngoµi n­íc gãp phÇn tiÕt kiÖm vèn ®Çu t­ d¹y nghÒ, t¹o viÖc lµm míi cho ng­êi lao ®éng. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay,khi nguån nh©n lùc cña n­íc ta cßn eo hÑp, møc tiÕt kiÖm vèn nµy ãc ý nghÜa cùc k× to lín 6.Møc gia t¨ng thu nhËp quèc gia tõ XKL§ Møc gia t¨ng thu nhËp quèc gia tõ XKL§lµ kho¶n thu nhËp quèc gia t¨ng thªm do thu nhËp tõ ho¹t ®éng phôc vô XKL§ vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng lµm viÖc ë n­íc ngoµi mang l¹i IV.C¸c nh©n tè t¸c ®éng tíi xuÊt khÈu lao ®éng 1.YÕu tè thuéc vÒ phÝa nhµ n­íc XKL§ chÞu sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña m«I tr­êng chÝnh trÞ, ph¸p lÝ cña c¸c n­íc xuÊt khÈu, nhËp khÈu lao ®éng vµ luËt ph¸p quèc tÕ. Cung- cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù ph¸t triÓn vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña c¸c n­íc nh­; thu nhËp, ®Çu t­, l·I suÊt…cña khu vùc vµ thÕ giíi. Khi cung-cÇu lao ®éng mÊt c©n ®èi do nhu cÇu t×m viÖc lµm qu¸ lín nh­ng kh¶ n¨ng x©m nhËp vµ khai th¸c thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ cßn h¹n chÕ, nh÷ng chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ cßn nhiÒu bÊt cËp, ch­a th«ng tho¸ng, chËm ch¹p..mÆt kh¸c c¹nh tranh gay g¾t sÏ ®Èy chi phÝ khai th¸c thÞ tr­êng lªn qu¸ cao, ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi ng­êi lao ®éng. V× vËy, qu¶n lÝ lao ®éng xuÊt khÈu ngoµi viÖc tu©n thñ nh÷ng qui ®Þnh, nh÷ng chÝnh s¸ch, nh÷ng h×nh thøc, qui luËt cña qu¶n lÝ kinh tÕ, cßn ph¶I tu©n thñ nh÷ng qui ®Þnh vÒ qu¶n lÝ nh©n sù cña c¶ n­íc xuÊt c­ còng nh­ n­íc nhËp c­. Do vËy mµ hÖ thèng ph¸p luËt vµ c¸c chÝnh s¸ch hç trî cho c«ng t¸c XKL§ cÇn ph¶I hoµn thiÖn vµ n©ng cÊp bæ sung cho phï hîpvíi t×nh h×nh míi, hoµn thiÖn vµ n©ng cÊp bæ sung cho phï hîp víi t×nh h×nh míi. 2.YÕu tè thuéc vÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp,c¬ së XKL§ Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay, c¸c Doanh nghiÖp ®· ®­îc Nhµ n­íc giµnh quyÒn chñ ®éng trong ho¹t ®éng cña m×nh, tù chñ trong viÖc qu¶n lý, tuyÓn dông lao ®éng, ®µo t¹o lao ®éng cho xuÊt khÈu, khai th¸c thÞ tr­êng, qu¶n lý lao ®éng ë n­íc ngoµi. Cô thÓ, c«ng t¸c tuyÓn chän, ®µo t¹o gi¸o dôc ®Þnh h­íng, ®µo t¹o tr­íc khi xuÊt khÈu lao déng ®­îc c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh. §ång thêi, C¸c c¬ së ®µo t¹o chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc, kiÓm tra, ®¸nh gi¸ chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu.V× vËy, Doanh nghiÖp cã vai trß v« cïng quan träng trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc xuÊt khÈu còng nh­ trong ho¹t ®éng më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc. 3.YÕu tè thuéc vÒ phÝa ng­êi lao ®éng Ng­êi lao ®éng lµ ng­êi trùc tiÕp tham gia vµo c«ng t¸c XKL§, c«ng t¸c XKL§ cã hiÖu qña hay kh«ng phô thuéc phÇn lín vµo chÊt l­îng lao ®égn xuÊt khÈu, b¶n th©n lao ®éng xuÊt khÈu. GÇn ®©y cã hiÖn t­îng lao ®éng bá trèn, lao ®éng bá hîp ®ång … lµm ¶nh h­ëng rÊt lín tíi c«ng t¸c XKL§ cña n­íc ta, v« h×nh dung t¹o ra sù ‘miÖt thÞ” cña n­íc ngoµi ®èi víi thÞ tr­êng lao ®éng cña nuíc ta trªn thÞ tr­êng lao ®éng thÕ giíi Ch­¬ng 2: thùc tr¹ng xu¸t khÈu lao ®éng ë viÖt nam hiÖn nay I.Bèi c¶nh kinh tÕ x· héi Sau hai thËp kû tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng. GDP t¨ng tr­ëng ë møc t­¬ng ®èi cao ®· gãp phÇn n©ng cao thu nhËp cña d©n c­. Đã gần một năm kể từ khi Việt Nam trở thành thành viên chính thức của WTO, nhìn chung nền kinh tế Việt Nam đã có sự chuyển biến tích cực. Sự gia tăng của các hoạt động thương mại và đầu tư đã tác động đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa, tạo tiền đề quan trọng để giải quyết nhiệm vụ lớn lao của xã hội, đó là vấn đề tạo việc làm cho người lao động. Với những thành tựu đáng kể trong khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài và những hiệu ứng tích cực của khu vực này đối với các doanh nghiệp trong nước, chúng ta tạo ra được một số lượng việc làm không nhỏ, góp phần ổn định đời sống cho một bộ phận dân cư, ổn định xã hội. Thành công này đồng thời cũng tạo điều kiện cho người lao động được tham gia một cách tích cực và chủ động vào thị trường lao động, dần thích nghi với nó và có thể ứng xử kịp thời, linh hoạt trước những thay đổi bất thường của nền kinh tế thị trường. Qua đó, Việt Nam cũng đang từng bước nâng cao vị thế của mình trên thị trường khu vực và thế giới. Tuy nhiên, quá trình hội nhập kinh tế quốc tế đã và đang đặt ra nhiều thách thức đối với lĩnh vực việc làm nói riêng và đối với phát triển kinh tế nói chung. Điều đó đòi hỏi Nhà nước cần có các chủ chương chính sách cụ thể, các biện pháp thực tiễn, phối hợp thực hiện đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, các cơ sở, nhằm mục tiêu chung là nâng cao đời sống và thu nhập cho người dân, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phát triển xã hội. II.Qui m« vµ chÊt l­îng xuÊt khÈu lao ®éng 1.Qui m« xuÊt khÈu lao ®éng 1.1. VÒ thÞ tr­êng So víi thêi k× tr­íc, tèc ®é ph¸t triÓn, qui m« vµ diÖn m¹o thÞ tr­êng XKL§ ®· ®­îc khëi s¾c. §Õn 2006 lao ®éngViÖt Nam ®· ®I lµm viÖc ë 40 quèc gia vµ vïng l·nh thæ 1.2. VÒ h×nh thøc, qui m« xuÊt khÈu lao ®éng Trong bèi c¶nh c¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc XKL§ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ diÔn ra trªn thÞ tr­êng quèc tÕ diÔn ra ngµy cµng gay g¾t, nh­ng ho¹t ®éng XKL§ vÉn thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu quan träng.Giai ®o¹n 2001-2005,gÇn 300 ngh×n lao ®éng gÊp 4 lÇn giai ®o¹n 1996-2000 vµ C¶ nø¬c ®· d­a ®ù¬c78885 lao ®éng ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi n¨m 2006, b»ng 105% so víi chØ tiªu ®Æt ra, trong ®ã Malaysia: 37950 ng­êi, §µi loan 14120 ng­êi, Hµn Quèc: 10500 ng­êi, NhËt B¶n gÇn 5400 ng­êi. Cho ®Õn thêi ®iÓm nµy ®· cã kho¶ng 400 ngh×n lao ®éng ®ang lµm viÖc ë h¬n 40 n­íc vµ khu vùc trªn thÕ giíi , hµng n¨m thu nhËp xÊp xØ 1.6 tû USD . DÉn ®Çu vÒ sè l­îng lµ Malaysia víi trªn 100 ngh×n lao ®éng, cã thu nhËp b×nh qu©n kho¶ng 2-3 triÖu ®ång/th¸ng, mét sè nghÒ cã thu nhËp tõ 5-7 triÖu ®ång/th¸ng; §µi loan cã trªnn 90 ngh×n lao ®éng cã thu nhËp tíi 300-500USD/th¸ng, Hµn quèc cã trªn 30 ngh×n lao ®éng, TNBQ kho¶ng 900-1000USD/th¸ng B¶ng 2: sè l­îng lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi tõ 1996-2006 ®¬n vÞ tÝnh : ng­êi N¨m Sè l­îng lao ®éng N¨m Sè l­îng lao ®éng 1996 12661 2002 46122 1997 18469 2003 75720 1998 12238 2004 67447 1999 21810 2005 75545 2000 31468 2006 78850 2001 36168 Nguån: Côc qu¶n lÝ lao ®éng ngoµi n­íc- Bé L§TB Vµ XH VIÖt Nam Qua b¶ng ta nhËn thÊy sè l­îng lao ®éng ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi t¨ng dÇn qua c¸c n¨m, ®Æc biÖt t¨ng nhanh vµ m¹nh tõ n¨m 2000, n¨m 2006 gÊp 2,5 lÇn so víi n¨m 2000. Tõ n¨m 2001 , b×nh qu©n mçi n¨m cã 70.000 lao ®éng ®­îc ®­a ra n­íc ngoµi lµm viÖc. Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng chuyÓn vÒ n­íc b×nh qu©n hµng n¨m kho¶ng 1,5 tû USD , gãp phÇn c¶I thiÖn ®êi sèng cho b¶n th©n vµ gia ®×nh, t¨ng nguån vèn ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt MÆt kh¸c,c¸c h×nh thøc XKL§ ®­îc thùc hiÖn rÊt ®a d¹ng nh­; ng­êi lao déng ®i lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi th«ng qua c¸c Doanh nghiÖp XKL§ hay th«ng qua c¸c doanh nghiÖp nhËn thÇu c«ng tr×nh, hay th«ng qua c¸c hîp ®ång c¸ nh©n. VÒ c¬ cÊu lao ®éng xuÊt khÈu dÞch chuyÓn theo h­íng lao ®«gn cã tay nghÒ ngµy cµng t¨ng, thÓ hiÖn chiÕm 35,5% tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu. Lao ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh t¨ng dÇn, hiÖn cã 30 nhãm ngµnh nghÒ thuéc 3 khu vùc: n«ng l©m ng­ nghiÖp; c«ng nghiÖp x©y dùng vµ dÞch vô 2.VÊn ®Ò chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu ChÊt l­îng lao ®éng lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung còng nh­ c¸c doanh nghÖp XKL§ nãi riªng §· cã nhiÒu doanh nghiÖp XKL§ cña n­íc ta thµnh lËp tr­êng d¹y nghÒ XKL§ nh»m ®¸p øng nhu cÇu vÒ lao ®éng kü thuËt cña c¸c ®èi t¸c ë c¸c thÞ tr­êng c¬ b¶n: NhËt b¶n, §µi loan, Hµn quèc vµ mét sè thÞ tr­êng kh¸c. ChÊt l­îng lao ®éng theo nghÜa chuyªn m«n lµ kü n¨ng, kü x·o cña ng­êi lao ®éng khi thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc ®­îc giao.Tr×nh ®é chuyªn m«n cña ng­êi lao ®éng ®¸p øng tèt yªu cÇu c«ng viÖc cña ®èi t¸c lµm t¨nng uy tÝn cña doanh nghiÖp ®­a ®I trªn thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. §· cã doanhnghiÖp chñ tr­¬ng thùc hiÖn viÖc ®µo t¹o nghÒ cho lao ®éng xuÊt khÈu nh»m x©y dùng “thu¬ng hiÖu lao ®éng” cho riªng m×nh. §Ó tån t¹i vµ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng th× yÕu tè chÊt l­îng lao ®éng lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn Trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, hÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu thiÕu lao ®éng cã tr×nh ®ä vµ ®ang t×m c¸ch c¶I thiÖn chÝnh s¸ch nh»m thu hót lao ®éng cã tay nghÒ cao. Víi ViÖt Nam, mçi n¨m cã h¬n 1 triÖu ng­êi ®­îc bæ sung vµo lùc l­îng lao ®éng, trong ®ã phÇn lín lµ lao ®éng ch­a qua ®µo t¹o, chÝnh v× vËy, ViÖt Nam chÊp nhËn xu h­íng xuÊt khÈu lao ®éng ®I lµm viÖc gi¶n ®¬n, kh«ng qua ®µo t¹o hoÆc ®µo t¹o Ýt. Thªm vµo ®ã lµ nhu cÇu tiÕp nhËn lao ®éng phæ th«ng lín t¹i mét sè n­íc trong khu vùc, nhÊt lµ ®èi víi mét sè nghµnh nguy hiÓm, nÆng nhäc, ®éc h¹i. Tuy nhiªn, hiÖu qu¶ kinh tÕ x· häi cña viÖc sö dông lao ®égn phæ th«ng trªn thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ ch­a cao, cßn nhiÒu h¹n chÕ do: thu nhËp thÊp, kh¶ n¨ng tiÕp thu c«ng nghÖ kÐm, bÞ ®èi xö thiªó b×nh ®¼ng, gi¸ nh©n c«ng thÊp, kh¶ n¨ng c¹nh tranh khã… HiÖn t¹i ViÖt Nam cã trªn 50 triÖu lao ®éng, trong ®ã chiÕm tíi trªn 72 Bªn c¹nh kh¶ n¨ng chuyªn m«n, chÊt l­îng lao ®éng cßn ®­îc thÓ hiÖn ë t¸c phong lao ®éng, kh¶ n¨ng ngo¹i ng÷, hiÓu biÕt vÒ phong tôc tËp qu¸n cña n­íc së t¹i Tû lÖ lao ®éng cã tay nghÒ tr­íc khi ®I XKL§ vã xu h­íng gi¶m xuèng tõ n¨m 2000 ®Õn 2003, n¨m 2004 cã xu h­íng t¨ng lªn tõ 34,62% n¨m 2003, n¨m 2004 tû lÖ nµy lµ 45,15% vµ chung c¶ 5 n¨m tû lÖ nµy lµ 43,34%. Tû lÖ lao ®éng cã nghÒ tr­íc khi ®I XKL§ còng cã sù kh¸c nhau ®¸ng kÓ gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Trong tæng sè lao ®éng ®­a ®I, Tû lÖ lao ®éng cã nghÒ ®I qua cÊc doanh nghiÖp XKL§,Nhµ n­íc lµ 43,695, cao h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c doanh nghiÖp XKL§ ngoµi Nhµ n­íc(13,72%). Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÎm ®ã lµ kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh, cÇn cï, chÞu khã, tr×nh ®é v¨n ho¸ kh¸ th× so víi lao ®éng c¸c n­íc trong khu vùc lao ®éng n­íc ta cßn nhiÒu h¹n chÕ, ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng . §ã lµ, tr×nh ®é ngo¹i ng÷ kÐm, ®Æc biÖt lµ hiÖn t­îng vi ph¹m hîp ®ång, bá trèn, c­ tró bÊt hîp ph¸p ë n­íc ngoµi cña mét bé phËn lao ®éng nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Tû lÖ lao ®éng ViÖt Nam bá trèn ë c¸c n­íc( NhËt B¶n, Hµn quèc, §µi Loan ) ë møc rÊt cao. So víi lao ®éng cña c¸c n­ícTrung Quèc,Philiplipines, Th¸I lan…th× cña ViÖt Nam cao h¬n rÊt nhiÒu. Thùc tÕ nÕu kh«ng kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng nµy sÏ ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn, “kh¶ n¨ng c¹nh tranh” cña lao ®éng ViÖt Nam trªn c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng vµ thÞ tr­êng míi. 3.Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi ®èi víi c«ng t¸c XKL§ 3.1.HiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­ cña doanh nghiÖp Truíc hÕt, ®èi víi Doanh nghiÖp XKL§, ®Çu t­ vèn cho hoµn thiÖn qu¶n lÝ nhµ nuíc, chÝnh lµ ho¹t ®éng ®Çu t­ c¬ b¶n cña Doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng ®Çu t­ nµy bao gåm: hoµn thiÖn bé m¸y qu¶n lý, ®iÒu hµnh ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ph¸t triÓn vµ khai th¸c thÞ tr­êng lao ®éng, t¨ng c­êng qu¶n lý ng­êi lao ®éng tr­íc,trong vµ sau khi ®I lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi.§Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­ vµo hoµn thiÖn qu¶n lý XKL§ cña Doanh nghiÖp, cã thÓ th«ng qua c«ng thøc sau; - Ti=(DTi/Cpi):(DTi-1/Cpi-1) Trong ®ã Ti:HiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng ®Çu t­ vµo hoµn thiÖn qu¶n lÝ XKL§. DTi: Doanh thu XKL§ cña doanh nghiÖp n¨m i DTi-1: Doanh thu XKL§ cña donah nghiÖp n¨m tr­íc gi¸p n¨m i Cpi: Chi phÝ XKL§ cña doanh nghiÖp n¨m i Cpi-1:Chi phÝ XKL§ cña doanh nghiÖp n¨m tr­íc gi¸p n¨m i Tû sè nµy nh»m so s¸nh sù chªnh lÖch gi÷a doanh thu vµ chi phÝ n¨m sau so víÝ n¨m trø¬c, nÕu lín h¬n 1 lµ sù ®Çu t­ vµo hoµn thiÖn qu¶n lÝ nhµ n­íc ®em l¹i sù gia t¨ng sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu, t¨ng kh¼ n¨ng hoµnh thµnh hîp dång lao ®éng cña ng­êi lao ®éng vµ do ®ã t¨ng doanh thu. Thªo sè liÖu cña c«ng ty SOS,n¨m 2001 tû sè nµy lµ 0,13, nh­ng dÕn n¨m 2002 t­ng lªn 1,11 vµ n¨m 2003 lµ 1,19. §iÒu nµy kh¼ng ®Þnh, viÖc ®Çu t­ vµo hoµn thiÖn qu¶n lÝ XKL§ ë SOS ®· ph¸t huy hiÖu qu¶. Ngoµi ra, hiÖu qu¶ c«ng t¸c hoµn thiÖn qu¶n lý XKL§ cña doanh nghiÖp cã thÓ xem xÐt qua chØ tiªu gia t¨ng sè l­äng hoµn mthµnh hîp ®ång cã thêi h¹n, qua c«ng thøc -Li=Ltti:Lh®i Trong ®ã: Ltti: tæng sè n¨m nguêi lµm viÖc thùc tÕ cña n¨m i Lh®i: Tæng sè n¨m ng­êi lµm viÖc theo hîp ®ång cña n¨m i Tû sè nµy s¸nh gi÷a thêi gain lµm viÖc thùc tÕ vµ thêi gian lµm viÖc theo hîp ®ång. NÕu chØ sè nµy cµng gÇn 1 th× chøng tá kh¶ n¨ng hoµn thµnh hîp ®ång cña ng­êi lao ®éng cµng cao 3.2.HiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña nhµ n­íc vµ x· héi HiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi lµ 1 chØ tiªu tæng hîp, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña XKL§ th«ng qua nhiÒu yÕu tè nh­: t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch, t¨ng nguån thu cho x· héi, gãp phÇn ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o viÖc lµm, hç trî céng ®ång xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo…C«ng t¸c XKL§ ®em l¹i nhiÒu hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi thiÕt thùc. ë ®ay ta ®Ò cËp ®Õn lîi Ých XKL§ ®ãng gãp cho ng©n s¸ch nhµ n­íc cña ng­êi tham gia XKL§ cña SONA, thÓ hiÖn qua b¶ng sau: B¶ng 3 §¬nvÞ tÝnh:1.000 VND N¨m 2000 2001 2002 2003 §µi Loan Tæng sè n¨m-ng­êi lµm viÖc thùc tÕ 1.046 1.200 1.374 1.508 Tæng sè nép NSNN 407.376 751.856 1.311.766 1.834.757 BQ 1 n¨m-ng­êi nép NSNN 389 627 955 2.217 Malaisia Tæng sè n¨m-ng­êi lµm viÖc thùc tÕ - - 5.054 7.408 Tæng sè nép NSNN - - 1.181.183 1.697.552 BQ 1 n¨m-ng­êi nép NSNN - - 234 229 Nguån: T¹p chÝ lao ®éng vµ x· héi sè 295,trang 17 Qua b¶ng sè liÖu cho ta thÊy, ®èi víi thÞ tr­êng §µi Loan mçi lao ®éng cña SONA ®ãng gãp cho ng©n s¸ch nhµ n­íc 407.376 ®ång, n¨m 2003 ®· lªn tíi 1.834.757 ®ång, trong vßng 4 n¨m ®· t¨ng lªn gÊp 4,5 lÇn t­¬ng øng 1424381 ®ång. §iÒu nµy chøng tá hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña XKL§ ®ang ngµy cµng t¨ng. Cµng nhiÒu ng­êi lao ®éng ®I n­íc ngoµi lµm viÖc cµng cã nhiÒu ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc 3.3.HiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi víi ng­êi lao ®éng §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi víi ng­êi lao ®éng th«ng qua c«ng thøc tÝnh hiÖu qu¶ thu nhËp rßng b×nh qu©n( TNBQi) víi chi phÝ b×nh qu©n ( CPBQi) cña ng­êi lao ®éng nh­ sau Ri= TNBQi: CPBQ Ri: tû sè so s¸nh gi÷a thu nhËp rßng( tæng htu nhËp trõ tæng chi phÝ) b×nh qu©n th¸ng víi chi phÝ b×nh qu©n th¸ng cña ng­êi lao ®éng trong n¨m i, Ri cµng lín h¬n 1 th× tÝnh hiÖu qu¶ ®Çu t­ cho ng­êi lao ®éng cµng cao B¶ng 5: N¨m 2000 2001 2002 2003 2004 §µi Loan,c«ng nh©n nhµ m¸y Ri theo hîp ®ång 1,60 1,34 1,24 1,28 1,28 Ri theo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ($) 1,34 1,24 1,10 1,22 1,26 TN rßng b×nh qu©n th¸ng theo hîp ®ång 338 324 304 309 309 TN rßng b×nh qu©n th¸ng theo thêi gian lµm viÑc thùc tÕ($) 315 305 289 303 306 TN mÊt ®I do lµm._.