Xu thế cạnh tranh mới trong quá trinh hội nhập kinh tế quốc tế tại Ngân hàng thương mại Quốc tế

LÔØI MÔÛ ÑAÀU H oäi nhaäp kinh teá quoác teá ñang dieãn ra maïnh meõ vaø laø xu höôùng taát yeáu khaùch quan cuûa quaù trình hôïp taùc vaø phaân coâng lao ñoäng quoác teá. Maëc duø xuaát phaùt ñieåm cuûa moãi nöôùc khaùc nhau, di chuyeån vôùi nhöõng toác ñoä khaùc nhau nhöng taát caû ñeàu bò loâi cuoán vaøo tieán trình hoäi nhaäp hoaù toaøn caàu. Vaø xu theá naøy ñang daàn bao truøm leân haàu heát caùc lónh vöïc cuûa ñôøi soáng kinh teá – xaõ hoäi, trong ñoù hoäi nhaäp quoác teá veà Taøi chính – Ngaân haøng laø ñieàu khoâng theå traùnh khoûi. Möùc ñoä töï do hoaù taøi chính cuûa moät nöôùc tuyø thuoäc vaøo möùc ñoä môû cöûa hoäi nhaäp cuûa heä thoáng ngaân haøng nöôùc ñoù sao cho caùc saûn phaåm dòch vuï taøi chính ngaân haøng ngaøy caøng hoaøn thieän vaø phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teá. Vieät Nam ñang trong tieán trình hoäi nhaäp vôùi khu vöïc vaø theá giôùi. ÔÛ nhöõng naêm ñaàu cuûa theá kyû 21, ñaát nöôùc chuùng ta ñaõ vaø ñang hoäi nhaäp thaønh coâng thoâng qua Hieäp ñònh thöông maïi Vieät–Myõ, Hieäp ñònh khung veà hôïp taùc thöông maïi dòch vuï cuûa khoái ASEAN (AFTA), vaø quan troïng nhaát laø chuùng ta ñang trong quaù trình ñaøm phaùn gia nhaäp toå chöùc thöông maïi lôùn nhaát Theá giôùi - WTO. Tính hai maët cuûa quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá veà ngaân haøng baûn thaân noù ñaõ coù taùc duïng thuùc ñaåy hôïp taùc vaø phuï thuoäc laãn nhau giöõa nhöõng neàn kinh teá khaùc nhau, maët khaùc noù cuõng laøm gia taêng caïnh tranh vaø ñaët ra nhöõng thaùch thöùc ñoái vôùi naêng löïc vaø trình ñoä phaùt trieån cuûa moãi quoác gia. Vì vaäy em choïn ñeà taøi: “Xu theá caïnh tranh môùi trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá taïi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam” cho chuyeân ñeà toát nghieäp cuûa mình. Baèng phöông phaùp moâ taû, phaân tích thoáng keâ vaø suy luaän loâgic, trong chuyeân ñeà naøy em muoán tìm hieåu tieán trình töï do hoaù taøi chính vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá veà khía caïnh Ngaân haøng ôû Vieät Nam. Sau ñoù phaân tích thöïc traïng vaø ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam trong quaù trình hoäi nhaäp. Cuoái cuøng, laø ñeà ra nhöõng giaûi phaùp ñaåy maïnh quaù trình hoäi nhaäp trong thôøi gian tôùi. Ngoaøi Lôøi môû ñaàu, Keát luaän vaø Phuï luïc, ñeà taøi goàm 3 chöông: Chöông 1: Cô sôû lyù thuyeát veà hoaït ñoäng ngaân haøng trong quaù trình töï do hoaù taøi chính vaø hoäi nhaäp quoác teá. Chöông 2: Phaân tích thöïc traïng vaø ñaùnh giaù söï chuaån bò cho loä trình töï do hoaù taøi chính vaø hoäi nhaäp taïi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. Chöông 3: Nhöõng giaûi phaùp vaø kieán nghò nhaèm naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. CHÖÔNG 1: CÔ SÔÛ LYÙ THUYEÁT VEÀ HOAÏT ÑOÄNG NGAÂN HAØNG TRONG QUAÙ TRÌNH TÖÏ DO HOAÙ TAØI CHÍNH VAØ HOÄI NHAÄP QUOÁC TEÁ XU HÖÔÙNG HOÄI NHAÄP KINH TEÁ QUOÁC TEÁ 1.1.1 Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá 1.1.1.1 Tính taát yeáu cuûa hoäi nhaäp kinh teá quoác teá Trong quaù trình phaùt trieån cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi, caùc moái quan heä kinh teá – xaõ hoäi giöõa caùc quoác gia vaø khu vöïc töøng böôùc ñöôïc hình thaønh. Nhöõng moái quan heä kinh teá – xaõ hoäi naøy ngaøy caøng phaùt trieån theo xu höôùng toaøn caàu hoaù theå hieän ôû söï gia taêng veà quy moâ trao ñoåi haøng hoaù, dòch vuï, löu chuyeån voán vaø chuyeån giao coâng ngheä giöõa caùc quoác gia vaø khu vöïc, daãn ñeán phuï thuoäc laãn nhau giöõa caùc neàn kinh teá theá giôùi. Trong quaù trình hoäi nhaäp, caùc toå chöùc khu vöïc vaø toaøn caàu ñaõ töøng böôùc ñöôïc hình thaønh vaø cuûng coá, ñöa ra nhöõng qui chuaån nhaèm ñieàu phoái caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vaø nhieàu lónh vöïc khaùc, goùp phaàn naâng cao hieäu quaû phaân boå nguoàn löïc ñoàng thôøi ñeà ra nhöõng bieän phaùp phoøng ngöøa vaø giaûi quyeát khoù khaên trong tröôøng hôïp caàn thieát, giöõ vöõng söï oån ñònh töông ñoái cuûa quaù trình toaøn caàu hoaù. Nguyeân nhaân cuûa xu theá hoäi nhaäp laø söï phaùt trieån cuûa cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät ñaõ laøm taêng caùc moái lieân keát saûn xuaát kinh doanh, trao ñoåi coâng ngheä giöõa caùc quoác gia vaø doanh nghieäp treân phaïm vi toaøn caàu. Ngöôïc laïi, hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuõng laø ñieàu kieän caàn thieát ñeå trieån khai nhöõng tieán boä veà coâng ngheä, kyõ thuaät, ñaëc bieät nhöõng ngaønh caàn söï phoái hôïp cuûa nhieàu quoác gia nhaèm taêng söùc caïnh tranh cuûa saûn phaåm. Vieäc gia nhaäp caùc toå chöùc khu vöïc vaø quoác teá seõ giuùp caùc nöôùc thaønh vieân tranh thuû nguoàn voán, kyõ thuaät, coâng ngheä vaø nhöõng öu ñaõi ñeå phaùt trieån kinh teá, naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp vaø traùnh ñöôïc nhöõng khoù khaên thaùch thöùc trong quaù trình hoäi nhaäp. Tuy nhieân, toaøn caàu hoaù kinh teá cuõng seõ laøm noùng leân baàu khoâng khí caïnh tranh quoác teá giöõa caùc quoác gia vaø giöõa caùc doanh nghieäp, daãn ñeán tình traïng baát oån veà vieäc laøm cuûa ngöôøi lao ñoäng, ñoâi khi gaây toån thaát lôùn veà taøi chính – tieàn teä maø haäu quaû tieáp theo coù theå laø nhöõng bieán ñoäng veà chính trò – xaõ hoäi. Ñaây chính laø nguyeân nhaân cuûa laøn soùng phaûn ñoái toaøn caàu hoaù taïi caùc nöôùc phaùt trieån laãn caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Ñeå traùnh nhöõng aûnh höôûng tieâu cöïc cuûa xu theá hoäi nhaäp, moãi quoác gia phaûi ñoåi môùi quan ñieåm phaùt trieån, thay ñoåi cô cheá chính saùch vaø nhöõng bieän phaùp ñieàu tieát vó moâ theo höôùng vöøa ñaûm baûo lôïi ích vaø muïc tieâu cuûa caùc quoác gia coù lieân quan vöøa ñaûm baûo yeâu caàu töï veä cuûa mình. Chính saùch naøy cuõng phaûi ñöôïc thay ñoåi theo thôøi gian vaø tình hình thöïc teá ôû trong vaø ngoaøi nöôùc. Moät trong nhöõng nhieäm vuï quan troïng cuûa caùc nöôùc thaønh vieân laø phaûi thöïc hieän caûi caùch nhaèm xaây döïng moät heä thoáng quaûn lyù kinh teá vaø cô cheá phoøng ngöøa ruûi ro taøi chính coâng khai, minh baïch trong hoaït ñoäng taøi chính – ngaân haøng. 1.1.1.2 Noäi dung hoäi nhaäp kinh teá quoác teá Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá chính laø söï gaén keát neàn kinh teá cuûa moät nöôùc vaøo caùc toå chöùc quoác teá trong ñoù caùc thaønh vieân quan heä vôùi nhau theo nhöõng quy ñònh chung, bao goàm: Moät laø, trong thöông maïi haøng hoaù: Giöõa caùc nöôùc thaønh vieân phaûi cam keát vaø thöïc hieän theo loä trình thoûa thuaän veà: - Caét giaûm thueá nhaäp khaåu. - Giaûm thieåu, tieán tôùi loaïi boû haøng raøo phi thueá quan. - Coâng nhaän quyeàn kinh doanh xuaát nhaäp khaåu cho moïi loaïi hình coâng ty khoâng phaân bieät trong nöôùc hay nöôùc ngoaøi. Hai laø, trong thöông maïi dòch vuï: Giaûm thieåu caùc haïn cheá ñoái vôùi thöông maïi dòch vuï, tieán daàn tôùi môû cöûa töï do hoaù thò tröôøng dòch vuï theo caùc phöông thöùc cung caáp dòch vuï qua bieân giôùi töø laõnh thoå cuûa nöôùc thaønh vieân khaùc, tieâu duøng ngoaøi laõnh thoå. Ba laø, trong ñaàu tö: Giaûm thieåu caùc haïn cheá ñoái vôùi ñaàu tö ñeå môû ñöôøng cho töï do hoaù thöông maïi hôn nöõa. Boán laø, taïo moâi tröôøng kinh doanh bình ñaúng vaø thoáng nhaát: Nhaèm taïo ra moâi tröôøng kinh doanh bình ñaúng vaø töông ñoái thoáng nhaát ôû moïi quoác gia cho caùc chuû theå kinh doanh coù quyeàn hoaït ñoäng toaøn caàu, moãi nöôùc thaønh vieân phaûi tieán haønh ñieàu chænh chính saùch kinh teá, thöông maïi cuûa mình theo nguyeân taéc caïnh tranh coâng baèng khoâng phaân bieät ñoái xöû, nguyeân taéc ñoái xöû quoác gia, nguyeân taéc coâng khai vaø minh baïch, nguyeân taéc baûo hoä quyeàn sôû höõu trí tueä, nguyeân taéc cho pheùp caùc nöôùc coù haønh ñoäng töï veä trong caùc tröôøng hôïp caàn thieát ñeå baûo veä caùn caân thanh toaùn, cho pheùp cheá ñoä öu ñaõi ñöôïc keùo daøi loä trình, chaäm thöïc hieän cam keát (khoaûng 5 naêm) vaø caùc öu ñaõi cuøng söï hôïp taùc, trôï giuùp khaùc cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaø nhöõng nöôùc coù neàn kinh teá chuyeån ñoåi ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh trong quaù trình hoäi nhaäp. 1.1.1.3 Caùc hình thöùc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá Thöù nhaát, Hieäp ñònh thöông maïi song phöông: Ñaây laø hình thöùc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá mang tính neàn taûng, phoå bieán nhaát vaø quan troïng nhaát ñoái vôùi taát caû caùc nöôùc. Trong ña soá tröôøng hôïp, caùc hieäp ñònh kinh teá thöông maïi song phöông ñöôïc kyù keát vaø thöïc hieän treân cô sôû töï nguyeän cuûa caû hai beân vaø tuaân thuû nguyeân taéc bình ñaúng cuøng coù lôïi, khoâng laøm trôû ngaïi ñeán quan heä cuûa moãi beân ñoái vôùi nöôùc thöù ba. Thöù hai, Khoái kinh teá khu vöïc vaø lieân khu vöïc: Cho ñeán nay coù haøng chuïc khoái kinh teá khu vöïc khaùc nhau veà soá löôïng thaønh vieân vaø möùc ñoä cam keát hôïp taùc noäi boä.Coù khoái hoaït ñoäng theo quy cheá khu vöïc maäu dòch töï do nhö AFTA cuûa ASEAN, NAFTA cuûa Baéc Myõ (nhöõng thaønh vieân thuoäc khu vöïc naøy seõ thöïc hieän giaûm thieåu thueá quan cho nhau). Vieäc thaønh laäp khu vöïc maäu dòch töï do nhaèm thuùc ñaåy thöông maïi giöõa caùc nöôùc thaønh vieân, nhöõng haøng raøo phi thueá quan cuõng ñöôïc giaûm bôùt hoaëc loaïi boû hoaøn toaøn. Tuy nhieân, khu vöïc maäu dòch töï do khoâng quy ñònh möùc thueá quan chung aùp duïng cho nhöõng nöôùc ngoaøi khoái maø thay vaøo ñoù töøng thaønh vieân vaãn coù theå duy trì chính saùch thueá quan khaùc nhau ñoái vôùi caùc nöôùc khoâng phaûi thaønh vieân. Ngoaøi ra coù khoái hoaït ñoäng theo quy cheá lieân minh thueá quan: Beân caïnh vieäc thöïc hieän töï do hoaù maäu dòch thoâng qua caét giaûm thueá quan vaø caùc bieän phaùp phi thueá quan nhö ôû khu vöïc maäu dòch töï do, caùc thaønh vieân coøn cuøng nhau xaây döïng bieåu thueá quan chung aùp duïng cho caùc nöôùc ngoaøi lieân minh. ÔÛ ñaây, quaù trình nhaát theå hoaù veà thueá quan baét ñaàu ñöôïc thöïc hieän, khoái coäng ñoàng chung Chaâu AÂu – EC tröôùc ñaây thuoäc daïng naøy. Ngoaøi ra coøn coù khoái vôùi quy cheá thò tröôøng chung: Ngoaøi vieäc töï do hoaù thöông maïi haøng hoaù nhö ôû khu vöïc maäu dòch töï do, caùc yeáu toá khaùc nhö voán, nhaân löïc, dòch vuï, … cuõng ñöôïc töï do löu thoâng giöõa caùc nöôùc thaønh vieân. Thò tröôøng chung ñaàu tieân treân theá giôùi laø thò tröôøng chung Chaâu AÂu chính thöùc hoaït ñoäng töø ngaøy 1/1/1993. Thöù ba, Toå chöùc kinh teá toaøn caàu: Caùc toå chöùc kinh teá toaøn caàu vôùi tö caùch vöøa laø hình thöùc vaø cuõng vöøa laø coâng cuï thuùc ñaåy hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, goàm hai loaïi: Moät laø, laø nhöõng toå chöùc kinh teá lieân chính phuû nhö WTO, IMF, WB, G7 (hieän nay laø G7+1 do Nga gia nhaäp sau naøy), OECD hoaëc UNDP, … Nhöõng toå chöùc naøy ñoùng vai troø thieát keá vaø chi phoái caùc “luaät chôi chung” mang tính toaøn caàu maø trong ñoù tröôùc heát laø vôùi caùc doøng chaûy thöông maïi, tieàn teä vaø ñaàu tö chính thöùc. Hai laø, laø caùc toå chöùc kinh doanh toaøn caàu maø phoå bieán hôn caû hieän nay laø caùc coâng ty ña quoác gia. Caùc coâng ty naøy ñang coù xu höôùng phình leân nhanh choùng veà quy moâ thoâng qua saùp nhaäp vaø bao quaùt hoaït ñoäng trong haàu heát caùc lónh vöïc, caùc quoác gia duø phaùt trieån hay ñang phaùt trieån. Ñaëc bieät ñang coù xu höôùng caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñang tích cöïc phaùt trieån caùc coâng ty cuûa mình thoâng qua lieân doanh, lieân keát vôùi caùc coâng ty ña quoác gia nöôùc ngoaøi hoaëc hoã trôï nhaø nöôùc ñeå phaùt trieån coâng ty quoác gia thaønh coâng ty xuyeân quoác gia. Coù theå noùi caùc coâng ty xuyeân quoác gia coå phaàn chính laø hình thöùc doanh nghieäp cô baûn cuûa neàn kinh teá toaøn caàu thoáng nhaát trong töông lai. Ngoaøi nhöõng hình thöùc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá chuû yeáu, treân theá giôùi ñang xuaát hieän ngaøy caøng nhieàu hôn nhöõng hình thöùc ñaëc thuø nhö thaønh phoá caûng töï do, caùc ñaëc khu kinh teá quoác gia vaø caû nhöõng “tam giaùc”, “töù giaùc” vuøng (nghóa laø nhöõng vuøng kinh teá giaùp bieân giôùi 3 – 4 nöôùc lieàn keà nhau lieân keát ñeå boå sung nhöõng lôïi theá vaø môû cöûa töï do cho taát caû moïi doanh nghieäp treân theá giôùi). Caùc hình thöùc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ngaøy caøng phaùt trieån phong phuù hôn vaø moät quoác gia coù theå löïa choïn tham gia caùc hình thöùc thích hôïp vôùi ñieàu kieän vaø ñònh höôùng phaùt trieån cuûa mình. Hôn nöõa, moãi nöôùc caàn söû duïng ñoàng thôøi nhieàu hình thöùc ñeå khai thaùc toái ña caùc lôïi theá, haïn cheá thaáp nhaát caùc taùc ñoäng traùi chieàu cuûa quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá laø moät xu theá khaùch quan do taùc ñoäng cuûa söï phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát ôû trình ñoä cao vaø trôû thaønh xu theá phaùt trieån chuû yeáu cuûa quan heä quoác teá ngaøy nay. 1.1.2 Hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc Hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc laø thoaû thuaän giöõa caùc quoác gia trong vuøng ñeå giaûm thueá vaø haøng raøo phi thueá nhaèm töï do löu chuyeån haøng hoaù, dòch vuï vaø caùc yeáu toá saûn xuaát cho nhau. Caùc möùc ñoä hoäi nhaäp: 1.1.2.1 Khu vöïc thöông maïi töï do (Free trade Area) Ñaây laø hình thöùc lieân keát kinh teá coù tính thoáng nhaát khoâng cao. Trong khu vöïc maäu dòch töï do, taát caû haøng raøo ñoái vôùi thöông maïi haøng hoaù vaø dòch vuï trong caùc quoác gia thaønh vieân ñöôïc giaûm xuoáng. Caùc nöôùc xaây döïng caùc chöông trình hôïp taùc kinh teá vaø ñaàu tö vì söï phaùt trieån chung cuûa caùc nöôùc thaønh vieân. Thöïc hieän ñôn giaûn hoaù thuû tuïc haûi quan vaø thò thöïc xuaát nhaäp caûnh taïo ñieàu kieän cho haøng hoaù, dòch vuï, hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa caùc thaønh vieân thaâm nhaäp vaøo nhau. Treân lyù thuyeát, trong khu vöïc maäu dòch töï do khoâng coù söï phaân bieät veà thueá, haïn ngaïch, taøi trôï hoaëc caûn trôû haønh chính ñöôïc pheùp laøm nhieãu thöông maïi giöõa caùc quoác gia thaønh vieân. Tuy nhieân, moãi nöôùc vaãn duy trì quyeàn ñoäc laäp töï chuû cuûa mình trong quan heä kinh teá ñoái ngoaïi vôùi caùc nöôùc khaùc ngoaøi khoái. 1.1.2.2 Lieân minh thueá quan (Customs Union) Lieân minh thueá quan laø moät böôùc xa hôn treân ñöôøng hoäi nhaäp kinh teá vaø chính trò ñaày ñuû. Lieân minh thueá quan loaïi tröø haøng raøo thöông maïi giöõa caùc quoác gia thaønh vieân vaø chaáp nhaän moät chính saùch thöông maïi ñoái ngoaïi chung (common external trade policy). Thaønh laäp chính saùch thöông maïi ñoái ngoaïi chung yeâu caàu boä maùy quaûn lyù ñeå giaùm saùt quan heä thöông maïi vôùi haàu heát caùc quoác gia khoâng phaûi laø thaønh vieân. Haàu heát caùc nöôùc tham gia lieân minh thueá quan yeâu caàu ngay khi hoäi nhaäp kinh teáù cao phaûi phaûi caét giaûm thueá theo moät loä trình. 1.1.2.3 Thò tröôøng chung (Common Market) Gioáng nhö lieân minh thueá quan, thò tröôøng chung treân lyù thuyeát cuõng khoâng coù haøng raøo thöông maïi giöõa caùc quoác gia thaønh vieân vaø coù chính saùch thöông maïi ñoái ngoaïi chung. Nhöng khaùc vôùi lieân minh thueá quan, thò tröôøng chung cho pheùp caùc yeáu toá saûn xuaát ñöôïc di chuyeån töï do giöõa caùc quoác gia thaønh vieân. Vì vaäy, lao ñoäng vaø voán coù theå di chuyeån töï do vaø khoâng coù giôùi haïn veà söï di daân, hoaëc chuyeån voán qua bieân giôùi giöõa caùc nöôùc thaønh vieân. Lieâm minh ñöôïc vaïch ra giöõa thò tröôøng chung laø chaët cheõ hôn trong lieân minh thueá quan. 1.1.2.4 Lieân minh kinh teá (Economic Union) Laø hình thöùc lieân keát kinh teá coù möùc ñoä hoäi nhaäp vaø hôïp taùc cao hôn so vôùi thò tröôøng chung. Noù mang toaøn boä ñaëc ñieåm cuûa lieân keát thò tröôøng chung nhöng noù coù theâm caùc ñaëc ñieåm: Caùc nöôùc xaây döïng chung nhau chính saùch kinh teá ñoái ngoaïi vaø chính saùch phaùt trieån kinh teá noäi ñòa nhö chính saùch phaùt trieån kinh teá ngaønh, phaùt trieån kinh teá vuøng maø khoâng bò chia caét bôûi bieân giôùi laõnh thoå giöõa caùc nöôùc thaønh vieân. Thöïc hieän söï phaân coâng lao ñoäng saâu saéc giöõa caùc nöôùc thaønh vieân. Cuøng nhau thieát laäp moät boä maùy toå chöùc ñieàu haønh söï phoái hôïp kinh teá giöõa caùc nöôùc (thay theá moät phaàn chöùc naêng quaûn lyù kinh teá cuûa Chính phuû töøng nöôùc). 1.1.2.5 Lieân minh chính trò (Political Union) Chuyeån dòch theo höôùng lieân minh kinh teá ñöa ra vaán ñeà laøm theá naøo taïo söï phoái hôïp quaûn lyù cho nhöõng coâng daân cuûa caùc quoác gia thaønh vieân. 1.1.3 Söï caàn thieát cuûa hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc Ngaân haøng Hoäi nhaäp quoác teá laø xu theá taát yeáu cuûa neàn kinh teá teá giôùi, laø ñieàu kieän tieàn ñeà caàn thieát ñeå ñöa neàn kinh teá quoác gia ñi vaøo quyõ ñaïo chung cuûa theá giôùi thoâng qua vieäc taän duïng ñöôïc caùc doøng chaûy voán khoång loà cuøng vôùi coâng ngheä tieân tieán. Ñaåy maïnh hoäi nhaäp ngaân haøng, xaây döïng heä thoáng ngaân haøng vöõng maïnh ñaõ trôû thaønh keânh daãn nhaäp voán haøng ñaàu, laø “baø ñôõ” toát nhaát cho neàn kinh teá ñang caàn voán nhö Vieät Nam, ñeå töøng böôùc chuyeån dòch cô caáu voán theo ñònh höôùng coâng nghieäp hoaù vaø hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc. Trong quaù trình hoäi nhaäp quoác teá, caùc Ngaân haøng thöông maïi khoâng chæ thöïc hieän vai troø quan troïng trong vieäc phaân phoái laïi voán ñaàu tö, maø coøn laø nôi chuyeån taûi nhöõng thoâng tin kinh teá, thaäm chí laø nôi xuaát phaùt nhöõng thay ñoåi cuõng nhö nhöõng roái loaïn veà kinh teá vó moâ. Heä thoáng ngaân haøng yeáu keùm, môû roäng tín duïng quaù möùc, nôï khoù ñoøi gia taêng laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân tieàm aån thuùc ñaåy cuoäc khuûng hoaûng taøi chính xaûy ra, ñoâng thôøi trì hoaõn quaù trình khoâi phuïc kinh teá. Khi moät heä thoáng taøi chính thieáu laønh maïnh thì nguoàn voán ODA, FDI seõ bò suït giaûm, vieäc phaân boå cuõng nhö söû duïng caùc nguoàn voán vay khoâng hieäu quaû seõ gaây taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán neàn kinh teá quoác gia. Ñoù chính laø söï laõng phí nguoàn voán, hieäu quaû ñaàu tö thaáp keùo theo caùc teä naïn khaùc gaây roái loaïn kinh teá. Tröôùc boái caûnh hoäi nhaäp taøi chính quoác teá, heä thoáng Ngaân haøng Vieät Nam vaãn coøn chòu aûnh höôûng maïnh meõ bôûi söï can thieäp cuûa caùc cô quan chính quyeàn, khuoân khoå phaùp lyù chöa hoaøn thieän, tình traïng taøi chính yeáu keùm cuõng nhö coâng ngheä Ngaân haøng tuït haäu so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc vaø theá giôùi, nôï khoù ñoøi cao, moâi tröôøng kinh teá vó moâ chöa oån ñònh ñaõ ñaët heä thoáng Ngaân haøng vaøo tình theá ruûi ro khaù cao. Vì vaäy, lónh vöïc Ngaân haøng caàn nhanh choùng hoäi nhaäp cuøng vôùi heä thoáng ngaân haøng khu vöïc vaø theá giôùi, xaây döïng heä thoáng ngaân haøng coù naêng löïc caïnh tranh vöõng maïnh ñaùp öùng ñaày ñuû yeâu caàu veà voán vaø cung öùng saûn phaåm, dòch vuï cho neàn kinh teá ñang trong quaù trình hoäi nhaäp. Vieät Nam caàn phaûi ñöa ra nhöõng caûi caùch hôïp lyù veà theå cheá vaø phaùp lyù ñeå giuùp cho quaù trình hoäi nhaäp Ngaân haøng ngaøy moät hoaøn thieän hôn. 1.1.4 Nhöõng yeâu caàu ñaët ra trong hoäi nhaäp quoác teá veà Ngaân haøng Heä thoáng Ngaân haøng Vieät Nam tham gia hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi trong boái caûnh trình ñoä phaùt trieån kinh teá vaø coâng ngheä coøn thaáp. Vaán ñeà quan troïng ñaët ra laø caàn phaûi chuaån bò moät loä trình hoäi nhaäp hôïp lyù. Theo hieäp ñònh thöông maïi Vieät – Myõ, Vieät Nam cam keát loä trình 9 naêm vôùi 7 coät moác thaùo dôõ moïi haïn cheá ñoái vôùi caùc ngaân haøng Myõ ñöôïc baõi boû hoaøn toaøn. Cho ñeán thaùng 12/2004, caùc nhaø cung caáp dòch vuï Myõ (tröø ngaân haøng vaø coâng ty thueâ mua taøi chính) chæ ñöôïc hoaït ñoäng taïi Vieät Nam döôùi hình thöùc lieân doanh vôùi ñoái taùc Vieät Nam, sau thôøi gian ñoù nhöõng haïn cheá naøy seõ bò baõi boû. Sau 9 naêm töùc laø töø thaùng 12/2010, caùc ngaân haøng Myõ seõ ñöôïc pheùp thaønh laäp ngaân haøng vôùi 100% voán Myõ taïi Vieät Nam. Trong thôøi gian 9 naêm naøy, ngaân haøng Myõ chæ coù theå thaønh laäp ngaân haøng lieân doanh vôùi ñoái taùc Vieät Nam theo tyû leä goùp voán 30% – 49% voán ñieàu leä cuûa ngaân haøng lieân doanh. Theo ñoù caùc nhaø cung caáp dòch vuï taøi chính Myõ ñöôïc pheùp cung caáp 12 phaân ngaønh dòch vuï Ngaân haøng theo loä trình vôùi 7 coät moác. Loä trình naøy xaùc ñònh roõ möùc ñoä tham gia caùc loaïi hình ngaân haøng vaø hình thöùc phaùp lyù maø caùc nhaø cung caáp dòch vuï Myõ ñöôïc pheùp hoaït ñoäng taïi Vieät Nam, ñieàu naøy cuõng ñoàng nghóa vôùi yeâu caàu baûo hoä veà kinh doanh dòch vuï ngaân haøng ñoái vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi trong nöôùc, ñoøi hoûi phaûi loaïi boû daàn nhöõng haïn cheá ñoái vôùi caùc Ngaân haøng Myõ, cho pheùp hoï ñöôïc tham gia vôùi möùc ñoä taêng daàn vaø moïi hoaït ñoäng Ngaân haøng taïi Vieät Nam. Ñeå giaønh theá chuû ñoäng trong tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, heä thoáng Ngaân haøng Vieät Nam caàn caûi toå cô caáu moät caùch maïnh meõ ñeå trôû thaønh heä thoáng Ngaân haøng ña daïng veà hình thöùc, coù khaû naêng caïnh tranh cao, hoaït ñoäng an toaøn vaø hieäu quaû, huy ñoäng toát hôn caùc nguoàn voán trong xaõ hoäi, môû roäng ñaàu tö ñaùp öùng nhu caàu cuûa söï nghieäp coâng nghieäp hoaù vaø hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc. 1.2 ÑAËC ÑIEÅM CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.2.1 Ngaân haøng thöông maïi laø toå chöùc trung gian tín duïng: Quan heä tín duïng tröïc tieáp giöõa chuû theå coù tieàn chöa söû duïng vaø chuû theå coù nhu caàu tieàn teä caàn boå sung gaëp nhieàu haïn cheá, vì ngöôøi coù nhu caàu khoù tìm gaëp nhieàu ngöôøi coù khaû naêng cung caáp. Hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng thöông maïi ñaõ khaéc phuïc ñöôïc haïn cheá treân, ñöùng ra taäp trung tieàn teä chöa söû duïng cuûa taát caû chuû theå trong neàn kinh teá, bao goàm caùc nhaø doanh nghieäp, caù nhaân vaø caùc cô nhaø nöôùc, treân cô sôû ñoù cung caáp cho caùc chuû theå coù nhu caàu caàn boå sung, taïm thôøi. Nhö vaäy, Ngaân haøng vöøa laø “ngöôøi” ñi vay vöøa laø “ngöôøi” cho vay, hay noùi caùch khaùc nhieäm vuï kinh doanh cuûa Ngaân haøng laø ñi vay ñeå cho vay. Trong neàn saûn xuaát haøng hoaù phaùt trieån, chöùc naêng trung gian tín duïng cuûa ngaân haøng ñoùng vai troø heát söùc quan troïng trong vieäc thuùc ñaåy kinh teá, phaàn lôùn caùc quan heä tín duïng ñöôïc taäp trung qua Ngaân haøng, coøn ñoái vôùi caùc nhaø doanh nghieäp thì nguoàn tín duïng do caùc ngaân haøng cung caáp ñaõ trôû neân phoå bieán vaø chieám tyû troïng ngaøy caøng cao trong keát caáu taøi saûn nôï cuûa Ngaân haøng. 1.2.2 Ngaân haøng thöông maïi laø thuû quyõ cuûa caùc doanh nghieäp : Neáu nhö moïi khoaûng thanh toaùn ñöôïc thöïc hieän beân ngoaøi Ngaân haøng thì chi phí ñeå thöïc hieän vieäc chi traû raát lôùn, bao goàm nhöõng chi phí cho löu thoâng tieàn maët cuûa Ngaân haøng nhö: in, ñuùc, baûo quaûn, vaän chuyeån tieàn, nhöõng chi phí coù quan heä ñeán ngöôøi traû vaø ngöôøi nhaän tieàn nhö: ñeám tieàn, baûo quaûn vaø vaän chuyeån. Vôùi söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa Ngaân haøng thöông maïi, ñaïi boä phaän caùc khoaûng chi traû veà haøng hoùa vaø dòch vuï cuûa caùc doanh nghieäp, thaäm chí moät boä phaän ø caùc khoaûn chi traû cuûa caù nhaân ñöôïc chuyeån giao cho Ngaân haøng thöïc hieän. Ñieàu naøy coù yù nghóa raát lôùn trong vieäc thuùc ñaåy quaù trình löu thoâng haøng hoùa, tieát kieäm chi phí giao thoâng, ñoàng thôøi taïo cô sôû cho Ngaân haøng thöïc hieän nghieäp vuï cho vay. K.Marx vieát : “coâng vieäc cuûa ngöôøi thuû quõy chính laø ôû choã laøm trung gian thanh toaùn. Khi Ngaân haøng xuaát hieän thì chöùc naêng naøy ñöôïc chuyeån giao sang Ngaân haøng. Tuy nhieân khaùc vôùi ngaønh ngheà kinh doanh tieàn teä döôùi hình thöùc ban ñaàu giaûn ñôn vaø thuaàn tuùy cuûa no ù- nghóa laø taùch khoûi cheá ñoä tín duïng – trong Ngaân haøng thì chöùc naêng trung gian thanh toaùn gaén boù moät caùch chaët cheõ vaø höõu cô vôùi chöùc naêng tín duïng. Ngaân haøng duøng soá tieàn gôûi cuûa nhaø tö baûn naøy ñeå cho nhaø tö baûn khaùc vay”. Qua vieäc thöïc hieän caùc nghieäp vuï thanh toaùn, Ngaân haøng ñaõ trôû thaønh “ngöôøi” thuû quyõ cuûa caùc nhaø doanh nghieäp. Caùc nhaø doanh nghieäp ngaøy nay khoâng coøn phaûi caàn tieàn ñeå trao ñoåi cho ngöôøi baùn, cuõng nhö khoâng caàn phaûi ñeám tieàn khi nhaän caùc khoaûn chi traû, moïi coâng vieäc naøy ñöôïc thöïc hieän baèng caùch môû taøi khoaûn tieàn gôûi ôû ngaân haøng vaø treân cô sôû ñoù ra leänh cho Ngaân haøng thöïc hieän caùc khoaûn chi traû, ñoàng thôøi uyû nhieäm cho caùc ngaân haøng thu nhaän caùc khoaûn tieàn. 1.2.3 Ngaân haøng thöông maïi “taïo” ra tieàn: Söï ra ñôøi cuûa Ngaân haøng ñaõ taïo ra moät böôùc phaùt trieån veà chaát trong kinh doanh tieàn teä. Neáu nhö tröôùc ñaây caùc toå chöùc kinh doanh tieàn teä nhaän tieàn gôûi (tieàn vaøng, baïc) roài cho vay cuõnh chính nhöõng ñoàng tieàn ñoù, thì keå töø khi caùc Ngaân haøng ra ñôøi, vieäc cho vay khoâng nhaát thieát phaûi laø tieàn vaøng hay baïc maø hoï ñaõ ñöôïc nhaän töø ngöôøi gôûi. Trong quaù trình kinh doanh tieàn teä, caùc chuû ngaân haøng ñaõ phaùt hieän giaáy chöùng nhaän tieàn göûi – tín phieáu ñöôïc khaùch haøng söû duïng ñeå chi traû caùc khoaûn nôï vaø vì theá tieàn giaáy ñöôïc chuyeån ñoåi ra vaøng ñöôïc caùc ngaân haøng ñöa vaøo löu thoâng thoâng qua nghieäp vuï tín duïng thay theá cho tieàn vaøng, tieàn baïc. Saùng kieán naøy ñaõ ñöôïc xaõ hoäi chaáp nhaän vaø ñaây chính laø phaùt minh coù giaù trò nhaát trong lòch söû hoaït ñoäng tieàn teä. Vaøo theá kyû 19, khi heä thoáng Ngaân haøng hai caáp ñöôïc hình thaønh thì ngaân haøng khoâng coøn hoaït ñoäng rieâng leû maø ñaõ taïo neân moät heä thoáng, trong ñoù Ngaân haøng phaùt haønh ñoäc quyeàn ñoùng vai troø Ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng coøn caùc ngaân haøng thöông maïi chuyeân kinh doanh tieàn teä trong moái quan heä vôùi caùc doanh nghieäp vaø caù nhaân. Nhôø hoaït ñoäng trong cuøng heä thoáng maø caùc Ngaân haøng thöông maïi ñaõ taïo ra ñöôïc buùt teä. Vieäc taïo ra buùt teä thay theá cho tieàn maët ñöôïc coi laø moät saùng kieán quan troïng thöù hai cuûa lòch söû hoaït ñoäng ngaân haøng. Chính nhôø phöông thöùc taïo tieàn naøy maø Ngaân haøng ñaõ trôû thaønh trung taâm cuûa ñôøi soáng kinh teá hieän ñaïi. 1.3 TÖÏ DO HOAÙ TAØI CHÍNH TRONG LÓNH VÖÏC NHAÂN HAØNG Töï do hoaù taøi chính laø moät neàn taøi chính maø trong ñoù khoâng coù hoaëc chæ coù söï can thieäp raát haïn cheá cuûa chính phuû vaøo hoaït ñoäng vaø caùc quaù trình taøi chính. Trong moät thò tröôøng aùp duïng cô cheá töï do hoaù taøi chính, caùc quan heä, caùc giao dòch taøi chính vaän ñoäng theo cô cheá thò tröôøng, caùc doøng voán töï do löu chuyeån töø nhöõng nôi coù hieäu suaát sinh lôïi thaáp ñeán nhöõng nôi coù hieäu suaát sinh lôïi cao maø khoâng gaëp phaûi moät raøo caûn naøo. Coù theå phaân töï do hoaù taøi chính goàm hai caáp ñoä: Thöù nhaát: Töï do hoaù taøi chính trong phaïm vi quoác gia, cuï theå laø vieäc xoaù boû kieåm soaùt laõi suaát, xoaù boû vieäc phaân boå tín duïng, taêng khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng vaø caùc toå chöùc taøi chính trong vieäc thu huùt voán ñaàu tö, ñoàng thôøi giaûm bôùt söï can thieäp cuûa chính phuû trong phaân boå tín duïng. Thöù hai: Môû roäng töï do hoaù taøi chính theå hieän qua vieäc baõi boû caùc bieän phaùp kieåm soaùt voán vaø nhöõng raøo caûn trong quaûn lyù ngoaïi hoái tieán tôùi töï do hoaù trong lónh vöïc chuyeån ñoåi tieàn teä. Haàu heát caùc quoác gia tin raèng neáu khoâng coù söï can thieäp cuûa chính phuû thì heä thoáng taøi chính seõ khoâng theå trôû thaønh moät ñoái taùc hôïp taùc trong noã löïc phaùt trieån. Maëc duø möùc ñoä can thieäp cuûa chính phuû taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån raát khaùc nhau nhöng haàu heát chính phuû caùc quoác gia ñeàu cho thaáy raèng caàn phaûi can thieäp ñeå taïo nguoàn tín duïng vôùi laõi suaát thaáp cho caùc ngaønh kinh teá troïng ñieåm cuûa söï phaùt trieån, thöïc hieän moät chöông trình tín duïng chæ ñònh. Chöông trình naøy ñöôïc söû duïng thöôøng xuyeân khoâng chæ ñeå ñieàu chænh nhöõng truïc traëc cuûa thò tröôøng taøi chính maø coøn ñeå taïo nguoàn voán cho caùc lónh vöïc kinh teá ñöôïc öu tieân baát keå coù phaûi laø ñaàu tö coù hieäu quaû cao hay khoâng. Coù theå noùi raèng chöông trình naøy raát nhieàu khoaûn tín duïng ñaõ trôû thaønh nhöõng khoaûn nôï khoù ñoøi, ñaàu tö keùm hieäu quaû, giaûm yù chí cuûa caùc trung gian taøi chính trong vieäc huy ñoäng voán. Hôn nöõa, baèng vieäc khuyeán khích caùc coâng ty vay voán ngaân haøng, caùc chöông trình tín duïng chæ ñònh ñaõ ngaên caûn söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng taøi chính. Nhö vaäy, roõ raøng vieäc kieàm cheá taøi chính khoâng theå daãn tôùi taêng tröôûng kinh teá moät caùch nhanh choùng vaø khoâng theå toàn taïi ñöôïc khi moät quoác gia muoán hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá theá giôùi. 1.4 NHÖÕNG BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM VEÀ QUAÙ TRÌNH TÖÏ DO HOAÙ VAØ HOÄI NHAÄP 1.4.1 Caûi caùch taøi chính theo xu höôùng töï do hoaù ôû moät soá quoác gia Nhöõng quan ñieåm lyù thuyeát vaø baèng chöùng thöïc teá cho thaáy raèng, maëc duø coøn nhieàu ñieåm chöa roõ raøng vaø ñaày ñuû nhöng caùc nghieân cöùu veà vai troø cuûa heä thoáng taøi chính ñoái vôùi vieäc taêng tröông kinh teá haàu nhö ñaõ ñoàng yù vôùi keát luaän laø heä thoáng taøi chính neân phaùt trieån ñeå kích thích taêng tröôûng kinh teá vaø treân cô sôû ñoù moät neàn taøi chính töï do hôn ñaõ ñöôïc khuyeán khích. Moät loaït caùc caûi caùch taøi chính ñaõ ñöôïc thöïc hieän vôùi hy voïng seõ taùc ñoäng tích cöïc ñeán khaû naêng taêng tröôûng kinh teá taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Heä thoáng taøi chính taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån baét ñaàu coù söï caûi caùch raát maïnh meõ theo xu höôùng nôùi loûng söï can thieäp cuûa chính phuû ñeå heä thoáng taøi chính ñöôïc töï do hoaït ñoäng trong vieäc huy ñoäng vaø phaân boå nguoàn löïc taøi chính. Cuoäc caûi caùch maïnh meõ baét ñaàu vaøo nhöõng naêm 1970 sau khi xaûy ra cuoäc khuûng hoaûng daàu löûa laàn thöù nhaát, vôùi “noäi dung bao goàm töø vieäc nôùi loûng hoaëc loaïi boû caùc bieän phaùp kieåm soaùt veà tín duïng, laõi suaát vaø hoaït ñoäng ngoaïi hoái ñeán vieäc loaïi boû nhöõng quy ñònh haïn cheá hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc, haïn cheá söû duïng caùc coâng cuï taøi chính môùi vôùi nhaän thöùc raèng caùc bieän phaùp kieåm soaùt tröïc tieáp ngaøy caøng trôû neân keùm hieäu quaû” (World Bank, 1989, p.44). Caùc chính phuû cuõng nhaän ra raèng neáu keùo daøi vieäc söû duïng caùc chöông trình tín duïng chæ ñònh vaø trôï caáp voán thì coù theå seõ daãn ñeán tình traïng söû duïng caùc nguoàn nhaân löïc keùm hieäu quaû vaø gaây trôû ngaïi cho söï phaùt trieån heä thoáng taøi chính. Moãi quoác gia ñeàu coù moät chöông trình caûi caùch cho rieâng mình. Noùi chung, caùc cuoäc caûi caùch taøi chính phaàn naøo ñem laïi moät söï caûi thieän hôn cho neàn kinh teá, ví duï nhö tröôøng hôïp moät soá nöôùc Ñoâng AÙ, caûi caùch taøi chính (coäng vôùi taùc ñoäng cuûa taát ca._.û caùc chính saùch kinh teá) ñaõ ñem laïi moät boä maët kinh teá saùng suûa: laïm phaùt thaáp, taêng tröôûng cao, tích luõy toát hôn vaøo naêm 1990 so vôùi naêm 1980 (xem baûng sau) Baûng 1.4.1: Chæ soá taøi chính cuûa moät soá nöôùc Ñoâng AÙ Haøn Quoác Indonesia Malaysia Philippine 80 90 80 90 80 90 80 90 Thaâm huït ngaân saùch (%GDP) -2,2 -0,3 -4 -5,7 -14 -7,8 -2,3 -2,7 Laïm phaùt 11,4 4,1 10,9 5,9 5,7 1,4 17,9 9,9 Laõi suaát tieàn göûi (%) 13,3 19 6 17,1 8,1 6,2 13,9 12,8 Laõi suaát cho vay (%) 13,4 10,2 20,9 9,2 9,8 18,1 18,9 Nhöng töï do hoaù taøi chính maët khaùc hình nhö laøm cho heä thoáng taøi chính trôû neân nhaïy caûm hôn vôùi nhöõng cuù soác töø beân trong hoaëc beân ngoaøi. Tình traïng khoù khaên cuûa heä thoáng taøi chính ôû moät soá nöôùc ñang phaùt trieån döôøng nhö thöôøng xuyeân vaø traàm troïng hôn trong thaäp kyû 1980 do caùc cuù soác quoác teá. Nhieàu coâng ty maát khaû naêng traû nôï laøm cho caùc toå chöùc taøi chính rôi vaøo tình traïng khoù khaên vaø buoäc caùc chính phuû phaûi coù bieän phaùp can thieäp. Moät soá nöôùc, khuûng hoaûng taøi chính chôùm phaùt sinh vaø chính phuû cuõng laïi phaûi taùc ñoäng tröïc tieáp vaøo heä thoáng taøi chính. Moät vaøi ví duï cuï theå laø: Chileâ: Naêm 1981, chính phuû phaûi thanh lyù 8 toå chöùc maát khaû naêng traû nôï. Caùc toå chöùc naøy naém giöõ 35% toång taøi saûn cuûa heä thoáng taøi chính. Naêm 1983, 8 toå chöùc khaùc (naém giöõ 45% toång taøi saûn cuûa heä thoáng taøi chính) bò chuyeån chuû, 3 phaûi thanh lyù, 5 phaûi cô caáu laïi vaø xaùc ñònh laïi voán coå phaàn. Thaùng 9/1998, giaù trò caùc khoaûn cho vay khoù ñoøi cuûa ngaân haøng thöông maïi ñaõ leân ñeán 19% GNP. Thaùi Lan: Naêm 1983, heä thoáng taøi chính nöôùc naøy ñaõ laâm vaøo tình traïng chôùm khuûng hoaûng. Chi phí maø chính phuû phaûi boû ra ñeå giaûi quyeát khuûng hoaûng taøi chính coù lieân quan ñeán 44 coâng ty taøi chính laø 190 trieäu USD, töông ñöông 12% cuûa toång taøi saûn caû heä thoáng taøi chính hay 0,5% GNP. Töø naêm 1984 ñeán 1987, chính phuû ñaõ phaûi can thieäp vaøo 5 ngaân haøng lôùn naém giöõ khoaûng 25% hay ¼ toång taøi saûn cuûa heä thoáng ngaân haøng. Thoå Nhó Kyø: Khuûng hoaûng taøi chính buøng noå naêm 1982 vôùi söï ñoå vôõ cuûa nhieàu nhaø moâi giôùi vaø 5 ngaân haøng. Chi phí cho vieäc cöùu trôï leân ñeán 2,5% GNP. Naêm 1985, 2 ngaân haøng lôùn nhaát cuûa Thoå Nhó Kyø buoäc phaûi coù bieän phaùp cô caáu laïi nhöng thaät söï soá löôïng cô caáu laïi coù theå nhieàu hôn. Thua loã cuûa khu vöïc ngaân haøng theo baùo caùo laø 6% nhöng theo öôùc tính con soá naøy coù theå leân ñeán 10%. Ngay caû nöôùc Myõ, moät quoác gia ñöôïc coi laø coù heä thoáng taøi chính phaùt trieån maïnh nhaát theá giôùi cuõng khoâng traùnh khoûi ñöôïc caùc khoù khaên veà taøi chính. Töø naêm 1980–1988, khoaûng gaàn 1.100 caùc hieäp hoäi tieát kieäm vaø cho vay (S & Ls) ñaõ bò ñoùng cöûa hoaëc phaûi saùp nhaäp. Ñaàu naêm 1989, khoaûng hôn 600 hieäp hoäi (1/5 toång soá) ñaõ maát khaû naêng traû nôï vaø chi phí cho vieäc cô caáu laïi öôùc tính khoaûng 80 tyû USD theo giaù hieän haønh. Cuõng vaøo naêm ñoù, khoaûng 10% caùc ngaân haøng thöông maïi naèm trong danh saùch phaûi theo doõi cuûa caùc cô quan quaûn lyù. Nhö vaäy, coù moät moái nghi ngôø ngaøy caøng lôùn ñoù laø quan heä töï do hoaù taøi chính vaø khuûng hoaûng taøi chính coù phaûi laø quan heä nhaân quaû hay khoâng? Vaø nhö vaäy lieäu coù neân coå vuõ cho söï phaùt trieån cuûa heä thoáng taøi chính theo xu höôùng töï do hay khoâng? Sau khi nghieân cöùu moät soá quoác gia chaâu AÙ vaø Myõ Latinh, Fry (1995) ñaõ keát luaän: “Khoâng coù moät söï khoù khaên taøi chính naøo coù theå gaùn cho vieäc töï do hoaù taøi chính. Caùc baèng chöùng ñeàu cho thaáy töï do hoaù taøi chính baûn thaân noù khoâng chòu traùch nhieäm veà khuûng hoaûng taøi chính (taïi caùc nöôùc ñang phaùt trieån thuoäc chaâu AÙ). Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, chính söï thieáu nhöõng kieåm soaùt vaø giaùm saùt thích ñaùng phaûi chòu traùch nhieäm”. Moät soá keânh qua ñoù caûi caùch taøi chính theo xu höôùng töï do coù theå laøm taêng möùc ñoä phaân maûnh (fragility) cuûa caùc coâng ty taøi chính vaø phi taøi chính, vaø ñaây laø tieàn leä cho khuûng hoaûng taøi chính. - Caûi caùch theo xu höôùng töï do hoaù coù theå daãn ñeán vieäc gaùnh chòu ruûi ro quaù lôùn cho caùc toå chöùc taøi chính trung gian do vieäc töï do gia nhaäp vaøo heä thoáng taøi chính vaø vieäc töï do huy ñoäng nguoàn löïc thoâng qua laõi suaát vaø caùc coâng cuï taøi chính môùi tröø phi söï töï do naøy ñöôïc kìm cheá baèng söï kieåm soaùt vaø giaùm saùt thaän troïng. Moät söï ñaûm baûo cuûa chính phuû duø coâng khai hay khoâng coâng khai cho ngöôøi göûi tieàn vaø caùc nhaø ngaân haøng coù theå khuyeán khích nhöõng khoaûn cho vay khoâng toát, vaø gaây ra söï gaùnh chòu ruûi ro quaù möùc cho caùc toå chöùc taøi chính trung gian theo sau vieäc haïn cheá vieäc kieåm soaùt taøi chính. - Söï haïn cheá kieåm soaùt taøi chính thöôøng ñi keøm vôùi nhöõng thay ñoåi trong caáu truùc theå cheá cuûa heä thoáng taøi chính. Caáu truùc môùi coù theå daãn ñeán söï taäp trung quyeàn löïc vaøo ngaân haøng vôùi caùc quyeàn sôû höõu ñan xen vaø caùc maãu möïc cho caùc khoaûn vay. Moät caáu truùc nhö theá coù theå daãn ñeán söï thaát baïi cuûa thò tröôøng bôûi nhöõng ruûi ro ñaïo ñöùc, söï löïa choïn ngaên ngöøa ruûi ro vaø cô cheá giaù caû ñoäc quyeàn nhoùm. - Söï phi kieåm soaùt taøi chính ñaõ ñaåy laõi suaát leân raát cao trong khi caùc kyø voïng laïc quan seõ taïo ra moät nhu caàu tín duïng giaû taïo. Vôùi caùc coâng ty phi taøi chính coù tyû soá nôï (debt-equity ratios) cao, laõi suaát thöïc taêng leân laøm suy kieät khaû naêng vay möôïn vaø vôùi baûn chaát khoâng co daõn cuûa caàu tín duïng, ñieàu naøy laøm cho laõi suaát taêng cao hôn nöõa. Tyû soá nôï cuûa caùc coâng ty phi taøi chính ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån thöôøng laø keát quaû cuûa vieäc duy trì laõi suaát thöïc aâm vaø caùc chöông trình tín duïng chæ ñònh tröôùc caûi caùch. - Sau khi laõi suaát ñöôïc töï do, caùc chuyeân gia tieàn teä coù theå hoaëc thieáu söï thích ñaùng vaø thieáu caùc coâng cuï kieåm soaùt tieàn teä hieäu quaû ñeå gaây aûnh höôûng leân laõi suaát hoaëc theo ñuoåi moät chính saùch thaû tay (hands-off policy) vôùi söï tin töôûng raèng laõi suaát noäi boä seõ töï ñoäng ñieàu chænh phuø hôïp vôùi laõi suaát nöôùc ngoaøi. Chính ñieàu naøy seõ ñaåy laõi suaát leân cao hôn vaø thuùc ñaåy moät cuoäc khuûng hoaûng taøi chính. - Moät söï gia taêng nhanh choùng cuûa caàu tín duïng theo sau vieäc caûi caùch taøi chính coù theå daãn ñeán söï giôùi haïn tín duïng neáu nhö laõi suaát vöôït quaù möùc ñöôïc coi laø ruûi ro cho caùc toå chöùc taøi chính trung gian, vaø do bôûi vì caùc löïa choïn tieàm naêng öa thích ruûi ro vaø caùc vaán ñeà ñaïo ñöùc. Giôùi haïn tín duïng coù theå gaây ra phaù saûn caùc coâng ty vaø töø ñoù aûnh höôûng xaáu ñeán caùc ngaân haøng. - Söï phi kieåm soaùt taøi chính thöôøng xaûy ra tröôùc khi caùc quyeàn löïc giaùm saùt ñöôïc chuaån bò ñeå ñoái phoù vôùi caùc vaán ñeà môùi vaø caùc vaán ñeà thöôøng gaëp trong moät heä thoáng taøi chính ít bò khoáng cheá hôn. Söï thieáu huït giaùm saùt hieäu quaû thöôøng laø moät nguyeân nhaân chính gaây ra khuûng hoaûng. - Vieäc haïn cheá khoáng cheá laõi suaát coù aûnh höôûng khoâng toát ñeán caùc ngaân haøng vaø caùc toå chöùc taøi chính trung gian khaùc neáu nhö caùc taøi saûn daøi haïn ñöôïc ñònh giaù coâng khai vôùi laõi suaát coá ñònh treân caùc khoaûn nôï ngaén haïn. 1.4.2 Caùc baøi hoïc toång hôïp cho Vieät Nam Veà nguyeân taéc, töï do hoaù taøi chính seõ ñoùng moät vai troø tích cöïc trong vieäc huy ñoäng nguoàn löïc taïi caùc quoác gia, nhaát laø caùc quoác gia ñang phaùt trieån vôùi nhu caàu raát cao veà voán. Caùc hoaït ñoäng taøi chính trong cô cheá töï do hoaù seõ ñaûm baûo raèng nguoàn löïc seõ ñöôïc phaân boå hieäu quaû cho ñaàu tö vôùi chi phí thaáp nhaát coù theå. Tuy nhieân, vôùi khaù nhieàu keát quaû nghieân cöùu töø kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc, vaán ñeà ñöôïc ñaët ra laø taïi sao cuøng moät caùch tieáp caän chính saùch nhö nhau maø keát quaû laïi khaùc nhau ñoái vôùi moãi quoác gia? Nhö ñaõ phaân tích, töï do hoaù taøi chính töï noù khoâng mang laïi nhöõng keát quaû toát maø caàn phaûi coù nhöõng ñieàu kieän hoã trôï, coù nghóa laø caùc quoác gia coù neàn taûng toát hôn seõ coù khaû naêng thaønh coâng cao hôn trong tieán trình töï do hoaù taøi chính. Kinh nghieäm caùc nöôùc chæ ra raèng: + Moät chöông trình oån ñònh hoaù kinh teá vó moâ caàn phaûi ñöôïc theo ñuoåi vì söï maát oån ñònh coù theå daãn ñeán nhöõng baát oån, taêng laõi suaát vaø thu heïp thôøi haïn caùc khoaûn vay. OÅn ñònh kinh teá vó moâ ñoøi hoûi söï kieåm soaùt tieàn teä ngaøy caøng taêng leân, caùc nguyeân taéc taøi chính trong khu vöïc chính phuû vaø tö nhaân ngaøy moät chaët cheõ hôn. Maët khaùc, chính saùch tieàn teä khoâng neân bò quaù taûi khi oån ñònh giaù bò aûnh höôûng tieâu cöïc bôûi nhöõng cuù soác töø beân ngoaøi, nhöõng ñieàu chænh neân ñöôïc ñaûm baûo thoâng qua moät söï keát hôïp cuûa caùc chính saùch taøi khoùa vaø tieàn teä, giaù vaø thu nhaäp. Chính vì vaäy, coù theå thaáy raèng töï do hoaù taøi chính khoâng phaûi laø moät phöông thuoác taïo ra söï ñình ñoán vaø maát oån ñònh. + Caàn phaûi ñaëc bieät chuù troïng ñeán toå chöùc cuûa heä thoáng taøi chính vaø taøi chính doanh nghieäp vì ñieàu ñoù ñoùng goùp tröïc tieáp ñoái vôùi quaù trình coâng nghieäp hoaù, phaùt trieån vaø oån ñònh. Kinh nghieäm caùc nöôùc chæ ra raèng khoâng coù moät heä thoáng taøi chính naøo laïi coù theå phuø hôïp moïi nôi, moïi luùc, moïi thôøi ñieåm. Ñoái vôùi haàu heát caùc nöôùc ñang phaùt trieån thì moät heä thoáng taøi chính döïa treân ngaân haøng keát hôïp vôùi hoaït ñoäng ngaân haøng ñaàu tö vaø vieäc thu huùt tieàn göûi laø phuø hôïp hôn moät heä thoáng döïa treân thò tröôøng voán. Bôûi vì söï can thieäp vaøo quaù trình phaân boå tín duïng thöôøng heát söùc caàn thieát ñeå coù theå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu phaùt trieån. Ngoaøi ra, nhöõng quan heä chaët cheõ giöõa ngöôøi cho vay vaø caùc coâng ty coù theå chæ ra nhöõng khaû naêng tieân ñoaùn lôùn hôn veà söï cung öùng voán vaø haï thaáp chi phí voán cho caùc doanh nghieäp, cho pheùp caùc doanh nghieäp coù ñöôïc moät quan ñieåm daøi haïn trong vieäc taïo neân moät chieán löôïc kinh doanh. Taát nhieân, moät söï keát hôïp giöõa can thieäp vaø taøi trôï döïa treân ngaân haøng coù theå deã daøng maát taùc duïng tröø phi caùc bieän phaùp phoøng ngöøa ñöôïc thi haønh: + Caùc nhaø caàm quyeàn phaûi ñaûm baûo raèng taát caû söï kieåm soaùt, nguyeân taéc vaø trôï caáp phuïc vuï muïc tieâu ñöôïc döï ñònh tröôùc, quaûn lyù caùc chính saùch cuûa hoï moät caùch coá ñònh vaø thay ñoåi chuùng khi caàn thieát. + Kieåm soaùt tín duïng khoâng neân söû duïng nhö laø phöông tieän ñeå khuyeán khích vieäc taøi trôï cho chi tieâu saûn xuaát cuûa chính phuû. Söï khaùc nhau giöõa thueá thu nhaäp töø laõi vaø thanh toaùn phaûi ñöôïc xoaù boû baèng caùch ñaùnh thueá thu nhaäp töø laõi gioáng nhö baát cöù yeáu toá thu nhaäp naøo khaùc, qua ñoù ñaûm baûo ñöôïc söï coâng baèng vaø choáng thaát thu cho Nhaø nöôùc. + Nhöõng quan heä chaët cheõ hôn giöõa ngaân haøng vaø caùc coâng ty coù theå daãn ñeán söï laõng phí vaø söï maát oån ñònh neáu caùc doanh nghieäp ñöôïc pheùp kieåm soaùt ngaân haøng. + Hieäu quaû chi phí ngaøy caøng taêng leân vaø lôïi nhuaän caän bieân ngaøy caøng giaûm ñi cuûa caùc trung gian taøi chính ñaõ goùp phaàn laøm giaûm laõi suaát cho vay ñaùng keå. Neáu ñieàu ñoù khoâng theå ñöôïc khi söï caïnh tranh ngaøy caøng taêng leân thì laõi suaát traàn cho vay coù theå ñöôïc yeâu caàu ñöa vaøo söû duïng. + Baát chaáp nhöõng giôùi haïn cuûa moâ hình taøi trôï theo kieåu Anh – Myõ, thò tröôøng voán coù theå taïo neân nhöõng chöùc naêng höõu duïng, ñaëc bieät taïi nhöõng giai ñoaïn sau cuûa quaù trình phaùt trieån, ñoàng thôøi coù theå hoaït ñoäng song song vôùi caùc ngaân haøng trong vieäc cung caáp voán cho ñaàu tö. Nhöng caùc thò tröôøng voán noåi leân moät caùch ñoàng thôøi, vaø thueá cuõng nhö caùc bieän phaùp khuyeán khích khaùc ñeå môû roäng khaû naêng phaùt haønh coå phieáu cuûa khu vöïc doanh nghieäp, cuõng nhö laø nhöõng giôùi haïn ñoái vôùi vieäc ñi vay cuûa khu vöïc doanh nghieäp coù theå laø caàn thieát. + Vieäc xuùc tieán thò tröôøng voán neân ñöôïc keát hôïp baèng nhöõng bieän phaùp ñeå ngaên caûn thò tröôøng thöù caáp trôû thaønh moät nguoàn gaây maát oån ñònh taøi chính, bao goàm nhöõng nguyeân taéc ñeå choáng laïi söï gian laän vaø nhöõng hoaït ñoäng baát nguyeân taéc khaùc cuõng nhö laø nhöõng cô cheá choáng laïi caùc hoaït ñoäng ñaàu cô. + Cuõng coù theå keát hôïp lôïi theá cuûa vieäc taøi trôï ngaân haøng vôùi tröôøng voán. Moät caùch phoå bieán ñeå ñöa caùc ngaân haøng ñaàu tö trôû thaønh caàu noái giöõa thò tröôøng voán vaø caùc coâng ty phi taøi chính, vaø cho pheùp chuùng huy ñoäng voán treân thò tröôøng voán. Caùch khaùc laø keát hôïp söï kieåm soaùt ngaân haøng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp, nhö trong tröôøng hôïp cuûa Ñöùc, cuøng vôùi vieäc naém giöõ coå phieáu bôûi caùc nhaø ñaàu tö coù toå chöùc nhö caùc quyõ löông höu gioáng trong tröôøng hôïp cuûa Nhaät Baûn. Söï chuù troïng ñaëc bieät ñöôïc taäp trung vaøo moâ hình töï do hoaù taøi chính khu vöïc ñoái ngoaïi, vì nhöõng sai laàm trong lónh vöïc naøy phaûi traû giaù raát ñaét vaø cuõng coù theå thay ñoåi: + Moät söï coâ laäp hoaøn toaøn cuûa heä thoáng taøi chính taïi moät nöôùc ñang phaùt trieån vôùi phaàn coøn laïi cuûa theá giôùi laø hoaøn toaøn khoâng khaû thi bôûi vì vieäc xuùc tieán xuaát khaåu thaønh coâng ñoøi hoûi töông taùc chaët cheõ giöõa ngaân haøng trong nöôùc vôùi caùc thò tröôøng quoác teá ñeå cung caáp caùc nguoàn tín duïng xuaát khaåu vaø khuyeán khích thanh toaùn quoác teá. Nhöng baát chaáp nhöõng khoù khaên maéc phaûi thoâng thöôøng vaãn coù theå taùch caùc giao dòch taøi chính lieân quan ñeán thöông maïi ñoái vôùi giao giao dòch voán thoâng qua vieäc giôùi haïn ñoái vôùi quy moâ vaø thôøi haïn cuûa taøi saûn Nôï vaø taøi saûn Coù ngoaïi hoái cuûa caùc ngaân haøng. + Vieäc cho pheùp caùc doanh nghieäp trong nöôùc (caû tö nhaân laãn nhaø nöôùc) tieáp caän töï do ñoái vôùi caùc thò tröôøng voán quoác teá ñaõ chi ra raát nhieàu taùc ñoäng tieâu cöïc taïi nhieàu nöôùc, nhöõng luoàng voán ñaàu cô ngaén haïn ñaõ ñaët ra nhöõng vaán ñeà nan giaûi thaäm chí caû ñoái vôùi nhöõng nöôùc coâng nghieäp. Phaàn lôùn caùc nöôùc ñang phaùt trieån caàn thöïc thi moät söï kieåm soaùt chaët cheõ ñoái vôùi caùc luoàng voán nöôùc ngoaøi. Nhöng ñieàu ñoù baûn thaân noù seõ khoâng baét nguoàn töø hieän töôïng chaûy maùu voán ra nöôùc ngoaøi neáu nhö khoâng coù söï oån ñònh kinh teá vaø chính trò. Caùc taøi khoaûn ngoaïi teä coù theå daãn ñeán hieän töôïng dollar hoaù vaø laø söï thay theá khoâng coù giaù trò cho nhöõng chính saùch toát. Ñieàu naøy ñaõ xaûy ra ôû nhöõng nöôùc bò khuûng hoaûng ôû khu vöïc giai ñoaïn 1990 – 1992. CHÖÔNG 2: PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG VAØ ÑAÙNH GIAÙ SÖÏ CHUAÅN BÒ CHO LOÄ TRÌNH TÖÏ DO HOAÙ TAØI CHÍNH VAØ HOÄI NHAÄP TAÏI CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM 2.1 TÖÏ DO HOAÙ THÖÔNG MAÏI TRONG LÓNH VÖÏC NGAÂN HAØNG TAÏI VIEÄT NAM 2.1.1 Boái caûnh hoäi nhaäp cuûa heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam Trong ñieàu kieän ngaøy nay, khi maø neàn kinh teá theá giôùi ñaõ vaø ñang trong quaù trình toaøn caàu hoaù thì vieäc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa Vieät Nam noùi chung vaø ngaønh Ngaân haøng noùi rieâng laø yeâu caàu caáp thieát, khaùch quan. Neàn kinh teá nöôùc ta gaàn 20 naêm chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa vaø ñaõ thu ñöôïc nhöõng thaønh töïu to lôùn treân nhieàu maët. Tuy nhieân, nöôùc ta vaãn naèm trong soá nhöõng nöôùc ngheøo, laïc haäu caàn phaûi coù nhöõng noã löïc vöôït baäc vôùi nhieàu giaûi phaùp maïnh hôn ñeå coù theå böùt phaù theo kòp caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi. Ngaønh ngaân haøng Vieät Nam cuõng trong boái caûnh ñoù, ñaõ thöïc hieän chuyeån heä thoáng ngaân haøng moät caáp sang hai caáp ñöôïc hôn 12 naêm vaø ñaõ xaây döïng ñöôïc moät heä thoáng ngaân haøng ña daïng veà loaïi hình, ñoù laø:4 ngaân haøng thöông maïi Nhaø nöôùc (NHTMNN), 36 ngaân haøng thöông maïi coå phaàn (NHTMCP), coâng ty taøi chính vaø coâng ty cho thueâ taøi chính, 28 chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø 4 ngaân haøng lieân doanh; moät heä thoáng Quyõ tín duïng nhaân daân (QTDND) goàm: QTDND Trung öông, chi nhaùnh QTDND ñòa phöông vaø QTDND cô sôû. Cuõng trong thôøi gian qua, caùc ngaân haøng ôû nöôùc ta ñaõ tieáp caän khaù nhanh vôùi caùc hình thöùc kinh doanh hieän ñaïi, ñaõ ñöôïc cuûng coá chaán chænh, ñang trong quaù trình oån ñònh vaø phaùt trieån. Tuy nhieân, cuõng coøn khoâng ít khoù khaên, toàn taïi, yeáu keùm caàn phaûi tieáp tuïc cuûng coá, chaán chænh vaø cô caáu laïi. ÔÛ nöôùc ta hieän coù nhieàu ngaân haøng thöông maïi nhöng laïi laø nhöõng ngaân haøng nhoû beù, voán töï coù noùi chung vaø voán ñieàu leä noùi rieâng coøn thaáp. Caùc NHTMNN ñaõ vaø ñang ñöôïc caáp boå sung voán ñieàu leä theo chæ ñaïo cuûa Chính phuû trong quaù trình cô caáu laïi, nhöng vaãn thaáp hôn so vôùi caùc ngaân haøng trong khu vöïc vaø treân theá giôùi. Do voán töï coù thaáp neân nhieàu ngaân haøng, nhaát laø caùc NHTMNN coù tyû leä baûo ñaûm an toaøn voán toái thieåu coøn thaáp so vôùi quy ñònh hieän haønh cuûa ngaân haøng nhaø nöôùc (NHNN) vaø UÛy ban BASLE (xaáp xæ 3%, ñeán nay sau khi ñöôïc caáp boå sung voán ñieàu leä cuõng môùi ñaït khoaûng 4,5%). Chaát löôïng hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM tuy ñaõ ñöôïc caûi thieän ñaùng keå sau quaù trình thanh tra kieåm tra vaø chaán chænh, nhöng vaãn laø ñieàu thöôøng xuyeân phaûi quan taâm do: - Coøn ruûi ro veà ñaïo ñöùc, nhaát laø nhöõng caùn boä laøm coâng taùc tín duïng vaø caû moät soá laõnh ñaïo NHTM. Do trình ñoä caùn boä coøn baát caäp tröôùc yeâu caàu ñoåi môùi. Do moâi tröôøng kinh doanh chöa toát, gaàn ñaây vaãn coøn nhöõng vuï löøa ñaûo chieám ñoaït voán cuûa ngaân haøng. Caùc NHTM ôû nöôùc ta ñaõ coù thôøi gian khoaûng 6-7 naêm thöïc hieän chaán chænh vaø taùi cô caáu, trong ñoù caùc NHTMCP ñaõ ñöôïc chaán chænh, xöû lyù vaø saép xeáp laïi, nhöõng ngaân haøng yeáu keùm ñaõ ñöôïc giaûi theå, thu hoài giaáy pheùp hoaït ñoäng, saùp nhaäp vôùi ngaân haøng khaùc hoaëc chuyeån töø ngaân haøng coå phaàn ñoâ thò thaønh ngaân haøng coå phaàn noâng thoân. Caùc NHTMNN ñaõ vaø ñang thöïc hieän quaù trình cô caáu laïi caû veà toå chöùc, hoaït ñoäng vaø caû veà taøi chính; nôï toàn ñoïng cuõ ñaõ cô baûn ñöôïc xöû lyù. Tuy nhieân, heä thoáng caùc NHTM nhoû beù nöôùc ta laïi phaûi ñöông ñaàu vôùi nhöõng thaùch thöùc trong quaù trình caïnh tranh hoäi nhaäp nhö hieän nay. Do ñoù, caùc NHTM caàn ñi theo töøng böôùc ñeå coù theå töï do hoaù taøi chính vaø hoäi nhaäp nhanh choùng vaø hieäu quaû. (Phuï luïc 6) 2.1.2 Ñaøm phaùn gia nhaäp WTO Trong xu theá hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaø nhaän thöùc ñöôïc nhöõng lôïi ích kinh teá mang laïi veà laâu daøi, Vieät Nam ñaõ noäp ñôn gia nhaäp toå chöùc thöông maïi theá giôùi – WTO ngay töø nhöõng ngaøy ñaàu WTO ñöôïc thaønh laäp. WTO laø moät toå chöùc noái tieáp cuûa Hieäp ñònh chung veà thöông maïi vaø thueá quan (GATT) ñaõ toàn taïi töø naêm 1948, vaø ñeán nay ñaõ coù 135 thaønh vieân. WTO ra ñôøi vaø baét ñaàu hoaït ñoäng töø naêm 1995 ñaõ ñaùnh daáu ñieåm moác raát quan troïng trong lòch söû thöông maïi theá giôùi. Noù ñaïi dieän cho moät xu höôùng phaùt trieån maø theo ñoù neàn kinh teá cuûa moãi nöôùc treân theá giôùi ngaøy caøng phuï thuoäc vaøo neàn kinh teá vaø caùc thò tröôøng khaùc, ñoàng thôøi caùc neàn kinh teá cuõng ngaøy caøng gaén boù, hoã trôï vaø thuùc ñaåy nhau trong tieán trình khu vöïc vaø toaøn caàu hoaù neàn kinh teá theá giôùi. Trong 10 naêm qua, tính ñeán thôøi ñieåm 31/12/2004, NHNN ñaõ tham gia 9 phieân hoïp cuûa Ban coâng taùc veà vieäc Vieät Nam gia nhaäp WTO, tieán haønh caùc phieân ñaøm phaùn song phöông vaø ña phöông, traû lôøi caùc caâu hoûi lieân quan ñeán lónh vöïc ngaân haøng do caùc nöôùc thaønh vieân ñöa ra ñeå phuïc vuï cho vieäc caäp nhaät thoâng tin veà chính saùch thöông maïi dòch vuï cuûa Vieät Nam, goùp phaàn hoaøn taát quaù trình minh baïch hoaù chính saùch cuûa nöôùc ta. Hieän nay, caùc thaønh vieân WTO nhaát trí chuyeån töø thaûo luaän “Caùc yeáu toá cuûa döï thaûo baùo caùo cuûa Ban coâng taùc veà Vieät Nam gia nhaäp WTO” (EDR) sang thaûo luaän “Döï thaûo baùo caùo” (DR) töø phieân hoïp 9 trong thaùng 12/2004. Ñaây laø böôùc tieán quan troïng trong quaù trình ñaøm phaùn gia nhaäp WTO. Baûn chaøo laàn thöù 4 veà thöông maïi vaø dòch vuï, ñaëc bieät laø baûn chaøo veà dòch vuï ngaân haøng, ñaõ ñöôïc caùc ñoái taùc ñaøm phaùn ñaùnh giaù tích cöïc, theå hieän söï tieán boä roõ reät cuûa Vieät Nam trong quaù trình ñaøm phaùn. Tính ñeán nay, Vieät Nam ñaõ keát thuùc ñaøm phaùn song phöông vôùi 6 treân 27 ñoái taùc yeâu caàu ñaøm phaùn laø EU, Cuba, Chile, Argentina, Brazil, Singapore, vaø thu heïp khoaûng caùch trong ñaøm phaùn song phöông vôùi caùc ñoái taùc lôùn vaø quan troïng nhö Trung Quoác, Nhaät Baûn, Haøn Quoác, Ñaøi Loan, Hoa Kyø, Canada, … Muïc tieâu cuûa Vieät Nam laø gia nhaäp WTO vaøo cuoái naêm 2005, vì vaäy, NHNN caàn tieáp tuïc phaùt huy vai troø cuûa mình trong vieäc tranh thuû caùc nguoàn voán ñaàu tö vaø trôï giuùp kyõ thuaät, môû roäng quan heä hôïp taùc taøi chính ngaân haøng ñeå chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Cho tôùi nay, phöông aùn ñaøm phaùn cuoái cuøng veà dòch vuï ngaân haøng trong ñaøm phaùn gia nhaäp WTO ñaõ ñöôïc hoaøn taát vaø nhieàu voøng ñaøm phaùn song phöông ñaõ keát thuùc, taïo cô sôû cho Vieät Nam chuû ñoäng trong nhöõng voøng ñaøm phaùn tieáp theo. 2.2 NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM TRONG TIEÁN TRÌNH HOÄI NHAÄP 2.2.1 Nhöõng quan ñieåm cuûa Ñaûng veà hoäi nhaäp kinh teá quoác teá Nöôùc ta hoäi nhaäp kinh teá quoác teá xuaát phaùt töø muïc tieâu kinh teá – xaõ hoäi trong quaù trình phaùt trieån vôùi söï löïa choïn cheá ñoä xaõ hoäi theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Ñieàu ñoù ñöôïc ñaûm baûo thoâng qua söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng cho vieäc xaùc ñònh ñöôøng loái, chính saùch vaø heä thoáng phaùp luaät, ñöôïc thöïc thi baèng boä maùy phaùp luaät cuûa nhaø nöôùc vôùi caùc coâng cuï taøi chính vaø kinh teá, ñoàng thôøi môû roäng quyeàn daân chuû cuûa nhaân daân. Treân cô sôû thöïc hieän nhaát quaùn ñöôøng loái ñoái ngoaïi ñoäc laäp töï chuû, môû roäng, ña phöông hoaù vaø ña daïng hoaù vôùi tinh thaàn Vieät Nam saün saøng laø baïn, laø ñoái taùc tinh caäy cuûa caùc nöôùc trong coäng ñoàng theá giôùi, phaán ñaáu vì hoaø bình, ñoäc laäp vaø phaùt trieån; chính saùch kinh teá ñoái ngoaïi cuõng ñöôïc ñoåi môùi phuø hôïp vôùi caûi caùch kinh teá trong nöôùc ñeå nhanh choùng hoäi nhaäp coù hieäu quaû vôùi neàn kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi. Nhöõng böôùc ñi quan troïng ñaàu tieân cuûa Vieät Nam trong quaù trình naøy ñeàu ñöôïc söï chæ ñaïo chaët cheõ vaø kòp thôøi cuûa Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng vaø Boä Chính trò. Nghò quyeát Trung öông 3 (khoaù VII) ngaøy 29/6/1992 veà chính saùch ñoái ngoaïi vaø kinh teá ñoái ngoaïi ñaõ neâu roõ chuû tröông môû roäng quan heä vôùi caùc toå chöùc quoác teá, trong ñoù nhaán maïnh: Coá gaéng khai thoâng quan heä giöõa caùc toå chöùc taøi chính, tieàn teä quoác teá nhö Quyõ tieàn teä quoác teá (IMF), ngaân haøng theá giôùi (WB), ngaân haøng phaùt trieån chaâu AÙ (ADB),… ñoàng thôøi môû roäng quan heä vôùi caùc toå chöùc hôïp taùc khu vöïc, tröôùc heát laø ôû chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông. Tieáp ñoù, nghò quyeát Ñaïi hoäi VIII ñaõ quyeát ñònh “nhieäm vuï ñoái ngoaïi trong thôøi gian tôùi laø cuûng coá moâi tröôøng hoaø bình vaø taïo ñieàu kieän quoác teá thuaän lôïi hôn nöõa ñeå ñaåy maïnh phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, coâng nghieäp hoaù vaø hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc” cuõng nhö ñaåy nhanh quaù trình hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi. Nghò quyeát 04 cuûa Ban chaáp haønh Trung öông Ñaûng khoaù VIII ngaøy 29/12/1997 neâu leân nguyeân taéc hoäi nhaäp quoác teá cuûa Vieät Nam laø: “treân cô sôû phaùt huy noäi löïc, thöïc hieän nhaát quaùn, laâu daøi chính saùch thu huùt caùc nguoàn löïc beân ngoaøi” trong ñoù nhöõng bieän phaùp quan troïng haøng ñaàu laø caàn tieáp tuïc taïo ñieàu kieän thuaän lôïi hôn nöõa cho caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, “tích cöïc chuû ñoäng thaâm nhaäp vaø môû roäng thò tröôøng quoác teá”, “khuyeán khích vaø taïo ñieâu kieän thuaän lôïi nhaát cho xuaát khaåu”. Nghò quyeát cuõng nhaán maïnh nhieäm vuï “chuû ñoäng chuaån bò caùc ñieàu kieän caàn thieát veà caùn boä, luaät phaùp vaø nhaát laø nhöõng saûn phaåm maø chuùng ta coù khaû naêng caïnh tranh ñeå hoäi nhaäp thò tröôøng khu vöïc vaø thò tröôøng quoác teá”, ñoàng thôøi “tieán haønh khaån tröông vöõng chaéc vieäc ñaøm phaùn trong hieäp ñònh thöông maïi vôùi Myõ vaø WTO, coù keá hoaïch cuï theå chuû ñoäng thöïc hieän caùc cam keát trong khuoân khoå AFTA”. Baùo caùo chính trò Ñaïi hoäi IX cuûa Ñaûng ñaõ nhaán maïnh quan ñieåm: “Chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teâ quoác teá vaø khu vöïc theo tinh thaàn phaùt huy toái ña noäi löïc, naâng cao hieäu quaû hôïp taùc quoác teá, ñaûm baûo ñoäc laäp töï chuû theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, baûo veä lôïi ích daân toäc, an ninh quoác gia, giöõ gìn baûn saéc daân toäc vaø baûo veä moâi tröôøng”. Ñaây laø moät chuû tröông lôùn trong chính saùch ñoái ngoaïi hoäi nhaäp cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta. Theo quan ñieåm naøy, hoäi nhaäp kinh teá quoác teá trong ñieàu kieän toaøn caàu hoaù kinh teá laø moät quaù trình maø troïng taâm laø chuû ñoäng môû cöûa kinh teá, tham gia phaân coâng hôïp taùc quoác teá, taïo ñieàu kieän keát hôïp coù hieäu quaû nguoàn löïc trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi, môû roäng khoâng gian vaø moâi tröôøng ñeå phaùt trieån vaø chieám lónh vò trí phuø hôïp trong quan heä kinh teá quoác teá. Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vöøa laø ñoøi hoûi khaùch quan cuûa neàn kinh teá quoác teá noùi chung, vöøa laø nhu caàu noäi taïi cuûa söï phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Hoäi nhaäp giuùp chi vieäc môû roäng cô hoäi kinh doanh, thaâm nhaäp thò tröôøng theá giôùi, tìm kieám vaø taïo laäp thò tröôøng oån ñònh, töø ñoù coù ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå xaây döïng cô caáu kinh teá hôïp lyù vaø phaùt trieån kinh teá trong nöôùc. Khaúng ñònh taàm quan troïng cuûa hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, Nghò quyeát soá 07-NT/TW cuûa Boä Chính trò ngaøy 27/11/2001 veà hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ñaõ nhaán maïnh nhöõng quan ñieåm chuû ñaïo chi phoái toaøn boä quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa nöôùc ta trong thôøi gian tôùi (Phuï luïc 1) 2.2.2 Thôøi cô vaø thaùch thöùc cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam trong quaù trình hoäi nhaäp Hoaø chung vaøo quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, caùc NHTM VN moät maët seõ coù nhieàu cô hoäi veà nguoàn löïc, coâng ngheä, thò tröôøng; maët khaùc cuõng phaûi ñoái maët vôùi nhieàu thaùch thöùc, ruûi ro khi möùc voán cuûa caùc NHTM VN coøn thaáp so vôùi caùc ngaân haøng khaùc trong khu vöïc, trình ñoä quaûn lyù coøn haïn cheá, caùc tieâu chuaån veà keá toaùn, kieåm toaùn chöa phuø hôïp vôùi thoâng leä vaø tieâu chuaån quoác teá, trình ñoä coâng ngheä coøn laïc haäu, dòch vuï ngaân haøng coøn ngheøo naøn … Nhöõng thaùch thöùc naøy seõ coøn gia taêng raát nhieàu trong thôøi gian tôùi khi Vieät Nam tieáp tuïc ñaåy maïnh hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Ñieàu naøy ñoøi hoûi toaøn boä heä thoáng NHTM VN phaûi noã löïc vaø coá gaéng heát mình, chuû ñoäng nhaän thöùc vaø saün saøng vöôït qua moïi khoù khaên, kieân trì tham gia quaù trình hoäi nhaäp. 2.2.2.1 Thôøi cô Thöù nhaát: Quùa trình töï do hoaù vaø hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc taøi chính – ngaân haøng taïo ra nhöõng cô hoäi lôùn cho caùc NHTM; noù goùp phaàn naâng cao hieäu quaû cuûa vieäc phaân phoái caùc nguoàn löïc vaø taêng cöôøng khaû naêng thanh toaùn, taïo tieàn ñeà cho thò tröôøng taøi chính trong nöôùc phaùt trieån oån ñònh, taêng cöôøng chaát löôïng hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ngaân haøng vaø caùc trung gian taøi chính khaùc, ñoàng thôøi noù thuùc ñaåy vaø duy trì heä thoáng chính saùch laønh maïnh, taïo theâm ñoäng löïc thuùc ñaåy coâng cuoäc caûi caùch heä thoáng ngaân haøng. Nhôø ñoù, ngaân haøng Vieät Nam coù ñieàu kieän caûi thieän chaát löôïng saûn phaåm vaø dòch vuï, tieán tôùi moät heä thoáng ngaân haøng naêng ñoäng, an toaøn vaø hieäu quaû nhaèm phuïc vuï chieán löôïc coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù vaø thuùc ñaåy quaù trình töï do hoaù thöông maïi vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Thöù hai: Toaøn caàu hoaù , töï do hoaù vaø hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc taøi chính, ngaân haøng môû ra cô hoäi trao ñoåi, hôïp taùc quoác teá giöõa caùc Ngaân haøng Trung öông veà caùc vaán ñeà taøi chính – tieàn teä, caùc dieãn bieán kinh teá, caùc chieán löôïc vó moâ cuõng nhö taïo ñieàu kieän trao ñoåi, hôïp taùc giöõa caùc NHTM trong hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä, ñoàng thôøi taêng cöôøng phoái hôïp giaùm saùt vaø phoøng ngöøa ruûi ro treân phaïm vi toaøn caàu, qua ñoù naâng cao ñöôïc uy tín vaø vò theá cuûa heä thoáng NHTM VN treân tröôøng quoác teá. Thöù ba: Thoâng qua hoäi nhaäp quoác teá, Vieät Nam coù cô hoäi taêng cöôøng, phaùt trieån heä thoáng ngaân haøng baèng caùch chuyeân moân hoaù saâu hôn caùc nghieäp vuï ngaân haøng, naâng cao hieäu quaû söû duïng caùc nguoàn voán, tieáp caän ñöôïc caùc dòch vuï ngaân haøng hieän ñaïi vaø ña daïng, thích hôïp vôùi töøng phaân ñoaïn thò tröôøng nhôø chi phí söû duïng dòch vuï reû, thuû tuïc ñôn giaûn, nhanh choùng. Thöù tö: Tham gia vaøo qua trình toaøn caàu hoaù, heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam coù ñieàu kieän tranh thuû voán, coâng ngheä, kinh nghieäm quaûn lyù töø caùc nöôùc coù trình ñoä phaùt trieån cao, coù cô hoäi hoïc hoûi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi trong vieäc aùp duïng quy trình, phöông phaùp phaân tích, thaåm ñònh döï aùn ñoái vôùi töøng loaïi khaùch haøng, taïo ra ñoäng löïc thuùc ñaåy coâng cuoäc ñoåi môùi vaø caûi caùch heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam, nhaèm ñaùp öùng caùc ñieàu kieän ngaøy caøng phöùc taïp vaø chaët cheõ hôn veà hoäi nhaäp vaø thöïc hieän cam keát vôùi caùc ñònh che._. heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam vaøo coäng ñoàng taøi chính quoác teá. Do ñoù, vaán ñeà taêng tieàm löïc taøi chính vaø naêng löïc caïnh tranh cho caùc NHTM, caû treân thò tröôøng trong nöôùc laãn nöôùc ngoaøi laø yeâu caàu haøng ñaàu. Vieäc nghieân cöùu xaây döïng moâ hình Taäp ñoaøn taøi chính – ngaân haøng cuûa Nhaø nöôùc coù theå seõ laø giaûi phaùp ñeå ngaân haøng Vieät Nam coù ñuû söùc caïnh tranh treân thò tröôøng trong nöôùc vaø môû roäng hoaït ñoäng ngaân haøng ra nöôùc ngoaøi. Trong ñònh höôùng xaây döïng Taäp ñoaøn taøi chính, NHTMNN caàn ñöa ra moâ hình toå chöùc phuø hôïp, maø ñaây laø taäp ñoaøn taøi chính coù khaû naêng hoaït ñoäng ôû taàm quoác teá (veà maët toå chöùc laãn taøi chính). Heä thoáng quaûn lyù taøi chính, quaûn lyù ruûi ro, quaûn lyù khaùch haøng, … cuõng phaûi ñöôïc cô caáu laïi cuøng vôùi cô caáu laïi taøi chính, toå chöùc ñeå ñaûm baûo vaøo naêm 2006, Vieät Nam coù moät taäp ñoaøn taøi chính vaøo côõ trung bình ôû khu vöïc. Moâ hình taäp ñoaøn ngaân haøng seõ laø ngaân haøng ña naêng. Huyû boû caùc giôùi haïn veà soá löôïng ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø phaïm vi hoaït ñoäng cuûa noù treân laõnh thoå Vieät Nam Tieáp theo vieäc nôùi loûng nhöõng haïn cheá ñoái vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng taïi Vieät Nam giai ñoaïn 2001 – 2005, trong giai ñoaïn 2006 – 2010, theo caùc cam keát quoác teá, Vieät Nam caàn phaûi huyû boû toaøn boä caùc quy ñònh giôùi haïn veà soá löôïng ngaân haøng nöôùc ngoaøi vaø phaïm vi hoaït ñoäng cuûa noù treân laõnh thoå Vieät Nam. Vieät Nam coù theå chuû ñoäng thöïc hieän tröôùc moät soá ñieåm naøo ñoù trong loä trình cam keát naøy. Nhöõng loä trình cam keát môû cöûa thò tröôøng dòch vuï taøi chính – ngaân haøng taïi Vieät Nam trong thôøi gian tôùi nhö: ­ Veà thueâ mua taøi chính: Töø 10/12/2010 (sau 9 naêm keå töø khi Hieäp ñònh thöông maïi Vieät – Myõ coù hieäu löïc), caùc ngaân haøng Hoa Kyø ñöôïc pheùp thaønh laäp ngaân haøng coù 100% voán Hoa Kyø hoaït ñoäng taïi Vieät Nam. ­ Veà baûo laõnh vaø cam keát: Töø 10/12/2009 (sau 8 naêm keå töø khi Hieäp ñònh thöông maïi Vieät – Myõ coù hieäu löïc), baõi boû haïn cheá veà quyeàn cuûa moät chi nhaùnh ngaân haøng Hoa Kyø nhaän tieàn göûi baèng VND töø caùc phaùp nhaân Vieät Nam maø ngaân haøng khoâng coù quan heä tín duïng. Töø 10/12/2011 (sau 10 naêm keå töø khi Hieäp ñònh thöông maïi Vieät – Myõ coù hieäu löïc), baõi boû haïn cheá veà quyeàn cuûa moät chi nhaùnh ngaân haøng Hoa Kyø nhaän tieàn göûi baèng VND töø caùc theå nhaân Vieät Nam maø ngaân haøng khoâng coù quan heä tín duïng. ­ Veà moâi giôùi tieàn teä: Töø 10/12/2009 (sau 8 naêm keå töø khi Hieäp ñònh thöông maïi Vieät – Myõ coù hieäu löïc), caùc ñònh cheá ñaàu tö taøi chính coù voán ñaàu tö Hoa Kyø ñöôïc pheùp phaùt haønh theû tín duïng ñöôïc höôûng chính saùch ñoái xöû quoác gia. Chuyeån ñoåi noäi boä Ñoàng Vieät Nam Töø naêm 2006 ñeán 2010, coù theå thöïc hieän chuyeån ñoåi noäi boä VND. Ñaëc bieät khi Vieät Nam ñaõ coù taäp ñoaøn taøi chính maïnh, heä thoáng ngaân haøng maïnh, hoaït ñoäng roäng khaép treân theá giôùi, döï tröõ ngoaïi teä khoâng tính baèng tuaàn nhaäp khaåu maø theo möùc ñoä chu chuyeån voán quoác teá, khi Thaønh phoá Hoà Chí Minh trôû thaønh moät trung taâm taøi chính quoác teá quan troïng. Naâng taàm hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng Vieät Nam ra thò tröôøng quoác teá Treân cô sôû caùc vaên phoøng ñaïi dieän ôû nöôùc ngoaøi, caùc ngaân haøng seõ chuyeån moät soá thaønh chi nhaùnh ngaân haøng Vieät Nam hoaït ñoäng taïi nöôùc ngoaøi vaøo nhöõng naêm 2006 trôû ñi. Töø 2010, Vieät Nam ñaõ coù moät soá taäp ñoaøn taøi chính vaøo loaïi trung bình ôû khu vöïc; taàm hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng, taäp ñoaøn taøi chính seõ treân phaïm vi toaøn caàu (24 muùi giôø – aruond o’clock). Thaønh phoá Hoà Chí Minh coù theå laø trung taâm taøi chính quoác teá quan troïng say naêm 2010. Vaø ñoù laø cô sôû ñeå heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam vöôn ra thò tröôøng taøi chính quoác teá. Chuyeån ñoåi VND veà caùc doøng voán löu chuyeån Töø naêm 2006 – 2010 vaø nhöõng naên tieáp theo, thò tröôøng taøi chính Vieät Nam , trong ñoù coù thò tröôøng chöùng khoaùn seõ phaùt trieån veà quy moâ vaø taàm lieân keát vôùi caùc trung taâm taøi chính khu vöïc vaø theá giôùi. Khi ñoù, caùc giao dòch veà voán seõ ñöôïc chu chuyeån khaù töï do theo quy ñònh veà chu chuyeån voán quoác teá, VND ñöôïc töï do chuyeån ñoåi theo caùc giao dòch voán quoác teá. Gia nhaäp thò tröôøng taøi chính quoác teá Naêm 2010, thò tröôøng taøi chính vaø heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam ñaõ phaùt trieån, thò tröôøng taøi chính ñaõ coù söï hoäi nhaäp raát cao vôùi thò tröôøng taøi chính quoác teá. Caùc ngaân haøng Vieät Nam cuõng coù taàm hoaït ñoäng roäng khaép, caùc nhaø ñaàu tö Vieät Nam cuõng ñöôïc ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi moät caùch tröïc tieáp hoaëc ñaàu tö giaùn tieáp qua thò tröôøng Taøi chính quoác teá. Khi chuùng ta thöïc hieän moät caùch chuû ñoäng theo caùc böôùc noùi treân, coù theå noùi ñeán naêm 2010 cô cheá töï do hoaù Taøi chính ñaõ coù choã ñöùng vöõng chaéc, heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam seõ hoäi nhaäp vaøo heä thoáng taøi chính ngaân haøng theá giôùi. Chuùng ta coù theå hoaøn toaøn coù ñieàu kieän ñeå thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá xaõ hoäi. PHUÏ LUÏC 7: Baûng 14: Nhu caàu boå sung voán cho NHTMNN Vieät Nam Thôøi ñieåm 2000 Thôøi ñieåm 2006 Nghìn tyû ñoàng %GDP Nghìn tyû ñoàng %GDP NH Ngoaïi thöông 3 0,8 0 NH Noâng nghieäp 6 1,2 8 1,7 NH Coâng thöông 11 1,8 15 2,9 NH Ñaàu tö & phaùt trieån 5,5 1,2 7 1,4 Toång soá 4 NHTMNN 25,5 4,5 30 6 Nguoàn: Baùo caùo kieåm toaùn 4 NHTMNN, baûn döï thaûo 6/2002 – WB PHUÏ LUÏC 8: Cuûng coá söùc maïnh cuûa heä thoáng ngaân haøng trong nöôùc Trong nhöõng naêm ñoåi môùi, Vieät Nam ñaõ thöïc hieän chöông trình caûi caùch kinh teá toaøn dieän. Cuøng vôùi tieán trình caûi caùch naøy, heä thoáng ngaân haøng cuõng ñöôïc caûi caùch, chuyeån ñoåi theo cô cheá thò tröôøng, goùp phaàn ñem laïi cho Vieät Nam nhieàu thaønh töïu trong nhöõng naêm ñaàu cuûa thaäp kyû 90 nhö oån ñònh kinh teá vó moâ, kieåm soaùt laïm phaùt, toác ñoä taêng tröôûng cao, ñôøi soáng nhaân daân ñöôïc caûi thieän,… Tuy nhieân, töø sau cuoäc khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä naêm 1997 – 1998, nhöõng yeáu keùm voán coù cuûa khu vöïc ngaân haøng ñaõ loä roõ. Moät soá ngaân haøng yeáu keùm ñöùng tröôùc nguy cô ñoå vôõ, tình hình dollar hoaù trôû neân traàm troïng … Trong giai ñoaïn naøy, kinh teá Vieät Nam cuõng ñaõ suy giaûm ñaùng keå, ñaàu tö vaø tieâu duøng giaûm suùt maïnh daãn ñeán haäu quaû voán öù ñoïng taïi caùc ngaân haøng vaø môû roäng tín duïng gaëp nhieàu khoù khaên. Tröôùc tình hình ñoù, Chính phuû Vieät Nam ñaõ chuû tröông thöïc hieän moät böôùc môùi caûi caùch kinh teá toaøn dieän. Khu vöïc ngaân haøng cuõng ñöôïc ñaët trong chöông trình caûi caùch toaøn dieän ñoù. Caûi caùch heä thoáng NHTM ñaûm baûo ñeå heä thoáng naøy hoaït ñoäng laønh maïnh vaø hieäu quaû, laøm toát chöùc naêng keânh daãn voán töø khu vöïc tieát kieäm sang khu vöïc ñaàu tö theo caùch phaân boå hieäu quaû nhaát. Keát quaû cuûa caûi caùch heä thoáng ngaân haøng seõ goùp phaàn caûi thieän tyû leä tieát kieäm trong nöôùc vaø phaân boå caùc nguoàn löïc moät caùch hieäu quaû hôn, taêng cöôøng khaû naêng caïnh tranh, naêng löïc quaûn lyù ruûi ro cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam trong ñieàu kieän hoäi nhaäp quoác teá töï do hoaù taøi chính. Caûi caùch cuõng ñaûm baûo ñeå heä thoáng NHTM laø keânh truyeàn taûi chính saùch tieàn teä, qua ñoù ñaûm baûo ñeå NHNN thöïc thi chính saùch tieàn teä hieäu quaû. Trong quaù trình caûi caùch NHTM, Vieät Nam ñaõ vaø ñang töøng böôùc taùch baïch cho vay chính saùch vaø cho vay thöông maïi ñaûm baûo haïn cheá nhöõng ruûi ro ñaïo ñöùc, ñaûm baûo söï minh baïch giöõa chính saùch tieàn teä vaø chính saùch taøi khoaù. Tính hieäu quaû, laønh maïnh hôn cuûa heä thoáng ngaân haøng trong nöôùc do caûi caùch naøy mang laïi cuõng taêng cöôøng loøng tin cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo thò tröôøng Vieät Nam, giaûm thieåu ruûi ro do coù söï chuyeån voán oà aït nhö tình traïng ôû Thaùi Lan naêm 1997. PHUÏ LUÏC 9: XU THEÁ CAÏNH TRANH GIÖÕA CAÙC NGAÂN HAØNG NÖÔÙC NGOAØI VAØ NHTM TRONG NÖÔÙC Lôïi theá caïnh tranh cuûa caùc NHTM trong nöôùc. Thöù nhaát: Caùc NHTM Vieät Nam hieän ñang chieám lónh thò phaàn lôùn thò tröôøng taøi chính trong nöôùc. Haàu heát caùc doanh nghieäp trong nöôùc laø khaùch haøng göûi tieàn vaø vay voán cuûa caùc NHTM Vieät Nam. Caùc NHTM quoác doanh chuû yeáu cho vay doanh nghieäp Nhaø nöôùc, doanh nghieäp tö nhaân lôùn vaø khu vöïc noâng thoân, caùc NHTM coå phaàn chuû yeáu cho vay doanh nghieäp nhoû vaø vöøa vaø tham gia moät phaàn thò tröôøng noâng thoân, coøn caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi phuïc vuï chuû yeáu khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Theâm vaøo ñoù, caùc NHTM Vieät Nam coù maïng löôùi chi nhaùnh roäng khaép caû nöôùc, laø ñieàu kieän ñeå thaâm nhaäp vaøo haàu heát caùc nhoùm daân cö, qua ñoù coù tieàm naêng lôùn môû roäng khaû naêng huy ñoäng voán. Ñaây coù theå noùi laø lôïi theá lôùn cuûa caùc NHTM Vieät Nam. Khaû naêng thaâm nhaäp, môû roäng thò phaàn cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi laø khaù khoù khaên (keå töø naêm 1995 ñeán nay haàu nhö thò phaàn cuûa caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi taêng khoâng ñaùng keå, chæ khoaûng 2-3%). Tuy nhieân, trong töông lai, neáu caùc NHTM trong nöôùc khoâng phaùt huy theá maïnh voán coù naøy baèng vieäc naâng cao chaát löôïng dòch vuï ngaân haøng, taïo hình aûnh toát cuûa ngaân haøng vôùi khaùch haøng, tìm hieåu ñeå ñöa vaøo khai thaùc nhöõng saûn phaåm ñoäc ñaùo phuø hôïp vôùi thò hieáu cuûa ngöôøi daân Vieät Nam… hay noùi caùch khaùc khoâng laøm toát nhieäm vuï Marketing ngaân haøng thì seõ laøm giaûm bôùt , coù theå maát ñi lôïi theá naøy. Trong lôïi theá voán coù naøy, ñieàu ñaùng löu yù söï phaân ñoaïn thò tröôøng töông ñoái roõ neùt cuûa caùc NHTM quoác doanh vôùi caùc NHTM coå phaàn, daãn ñeán söï caïnh tranh haàu nhö khoâng aûnh höôûng ñeán caùc NHTM quoác doanh, trong khi ñoù, caùc NHTM coå phaàn bò caïnh tranh nhieàu veà laõi suaát. Ñieàu naøy cuõng haïn cheá ñaùng keå khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc NHTM Vieät Nam noùi rieâng vaø heä thoâng taøi chính-ngaân haøng noùi chung. Thöù hai: Caùc NHTM Vieät Nam coù söï hieåu bieát saâu saéc taâm lyù, phong tuïc taäp quaùn, thu nhaäp, vaên hoaù-xaõ hoäi cuûa khaùch haøng, nhöõng thaønh vieân tham gia thò tröôøng taøi chính laø moät lôïi theá maø caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi khoù coù theå thaâm nhaäp. Vieäc naøy cho pheùp caùc NHTM hieåu bieát moät caùch toát nhaát nhu caàu, thò hieáu cuûa khaùch haøng, qua ñoù taïo ra nhöõng saûn phaåm dòch vuï thoaû maõn cao nhaát nhu caàu cuûa khaùch haøng, tìm kieám vaø xaùc ñònh thò tröôøng muïc tieâu phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm kinh doanh cuûa mình. Thöù ba: Trong thôøi ñieåm hieän nay, moät lôïi theá nöõa cuûa caùc NHTM Vieät Nam, ñoù laø ñöôïc ñieàu kieän phaùp lyù thuaän lôïi hôn caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi, ñoù laø vieäc caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi chæ ñöôïc nhaän tieàn göûi khoâng kyø haïn cuûa caùc caù nhaân vaø toå chöùc kinh teá khoâng coù quan heä tín duïng ôû möùc khoâng vöôït quaù 25% voán töï coù, khoâng ñöôïc ñaët maùy ATM … Tuy nhieân, nhöõng haïn cheá naøy daàn ñöôïc xoaù boû, neân lôïi theá naøy khoâng phaûi laø lôïi theá caên baûn, chæ mang tính thôøi ñieåm, nhöng raát caàn thieát ñeå caùc NHTM Vieät Nam coù ñuû thôøi gian ñeå haïn cheá nhöõng lôïi theá khaùc cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh. Lôïi theá caïnh tranh cuûa caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi Thöù nhaát: Naêng löïc kinh doanh cuûa caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi laø raát cao, hoï coù moät beà daøy kinh nghieäm trong kinh doanh ngaân haøng. Hôn nöõa, hoï laïi ñöôïc ñaøo taïo baøi baûn veà nghieäp vuï kinh doanh, quaûn trò ñieàu haønh trong neàn kinh teá thò tröôøng. Trong khi ñoù, naêng löïc quaûn lyù cuûa caùc NHTM Vieät Nam nhìn chung coøn thaáp hôn, do Vieät Nam môùi thöïc hieän chuyeån ñoåi theo neàn kinh teá thò tröôøng coù ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa hôn 10 naêm. Theâm vaøo ñoù, ñoäi nguõ cuûa caùc caùn boä cuûa caùc ngaân haøng trong nöôùc phaàn lôùn chöa ñöôïc ñaøo taïo moät caùch caên baûn veà nhöõng kieán thöùc, nghieäp vuï caàn thieát cuûa kinh teá thò tröôøng vaø ngaân haøng hieän ñaïi. Maët khaùc, cô caáu quyeàn löïc vaø quan heä lôïi ích trong caùc NHTM quoác doanh cuõng nhö coå phaàn chöa roõ raøng. Ñeå coù theå caïnh tranh ñöïôc vôùi caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi, ñoøi hoûi phaûi coù thôøi gian vaø caùc NHTM Vieät Nam phaûi coù chieán löôïc ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi caùn boä caùc kieán thöùc cô baûn veà kinh teá thò tröôøng vaø NHTM hieän ñaïi. Thöù hai: Caùc chi nhaùnh ngaân haønh nöôùc ngoaøi ñöôïc trang bò coâng ngheâï ngaân haøng hieän ñaïi. Coù theå noùi, coâng ngheä ngaân haøng, soá löôïng vaø chaát löôïng caùc dòch vuï ngaân haøng taøi chính cuûa caùc ngaân haøng Vieät Nam coøn keùm xa so vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Ñieàu naøy hoaøn toaøn deã hieåu, bôûi leõ caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñaõ coù raát nhieàu naêm hoaït ñoäng kinh doanh thöông maïi trong neàn kinh teá thò tröôøng phaùt trieån vôùi moâi tröôøng coâng ngheä hieän ñaïi. Trong khi caùc ngaân haøng Vieät Nam môùi coù gaàn chuïc naêm ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån, chuû yeáu môùi chæ hoaït ñoäng nghieäp vuï truyeàn thoáng laø hoaït ñoäng tín duïng, huy ñoäng ñeå cho vay, caùc coâng ngheä laø caùc coâng ngheä truyeàn thoáng, caùc dòch vuï ngaân haøng haàu nhö chöa thöïc hieän nhieàu, chæ moät soá dòch vuï nhö thanh toaùn, chuyeån tieàn vaø baûo laõnh. Trong khi caùc ngaân haøng Vieät Nam hieän nay môùi ñang loay hoay vôùi moät soá coâng ngheä vaø dòch vuï ñöôïc coi laø môùi nhö phaùt haønh vaø thanh toaùn theû, thì caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñaõ phaùt trieån nhieàu caùc dòch vuï khaùc nhau vôùi nhöõng coâng ngheä ngaân haøng raát hieän ñaïi nhö Internet Banking, Home Banking, E – Banking … Hieän taïi môùi chæ moät soá NHTMCP ñoâ thò ñaõ vaø ñang thöïc hieän vieäc hieän ñaïi hoaù phaàn meàm coâng ngheä nhö NHTMCP Saøi Goøn Thöông Tín, NHTMCP Phöông Nam, Ñoâng AÙ, AÙ Chaâu, Kyõ Thöông … Treân thöïc teá cho thaáy, soá lôïi nhuaän thu ñöôïc töø hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc ngaân haøng Vieät Nam chieám tôùi treân 75% toång lôïi nhuaän, vaø chæ khoaûng treân 10% laø lôïi nhuaän thu ñöôïc töø phí dòch vuï ngaân haøng so vôùi toång lôïi nhuaän. Trong khi nhieàu ngaân haøng nöôùc ngoaøi lôïi nhuaän töø phí dòch vuï vaøo khoaûng treân 60% toång lôïi nhuaän cuûa ngaân haøng. Tuy nhieân, do thöïc traïng coâng ngheä tin hoïc ôû Vieät Nam chöa phaùt trieån, do vaäy, cuõng haïn cheá caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi aùp duïng caùc dòch vuï naøy, vì nhu caàu khaùch haøng veà caùc dòch vuï naøy thaáp. Song vôùi xu theá toaøn caàu hoaù, hoäi nhaäp thì ñaây laø moät lôïi theá quan troïng, caùc NHTM trong nöôùc caàn coù nhöõng noã löïc ñeå chieám lónh ñöôïc lôïi theá naøy. Thöù ba: Caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi coù nhieàu lôïi theá hôn caùc NHTM trong nöôùc trong vieäc söû duïng, môû roäng caùc saûn phaåm dòch vuï ngaân haøng. Hoï hieåu bieát ñaày ñuû hôn caùc saûn phaåm phaùi sinh nhö hôïp ñoàng kyø haïn, quyeàn löïa choïn, hôïp ñoàng töông lai… Do vaäy, vieäc ñöa caùc saûn phaåm naøy vaøo hoaït ñoäng seõ thuaän lôïi hôn caùc NHTM trong nöôùc. Thöù tö: Naêng löïc taøi chính cuûa caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi laø maïnh hôn caùc NHTM trong nöôùc: (Tyû leä voán ñieàu leä / Toång taøi saûn coù) cuûa caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi laø 14,6%, trong khi ñoù, NHTM trong nöôùc chæ 4,6%; nôï quaù haïn cuûa caùc NHTM trong nöôùc cao hôn nhieàu so vôùi chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi. (Tyû leä nôï quaù haïn cuûa caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi döôùi 1%). Tyû leä nôï quaù haïn cao khieán caùc ngaân haøng deã bò toån thöông bôûi caùc cuù soác beân trong vaø beân ngoaøi, noù aûnh höôûng ñeán söï laønh maïnh cuûa heä thoáng ngaân haøng, qua ñoù taùc ñoäng ñeán khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng Vieät Nam noùi rieâng, cuûa Quoác gia noùi chung. Voán ñieàu leä/Toång taøi saûn coù Chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi 14,60% Heä thoáng NHTM trong nöôùc 4,60% Caùc NHTMCP coù voán chuû sôû höõu vaø voán ñieàu leä raát nhoû so vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Coù theå noùi raèng, toaøn boä voán cuûa cuûa taát caû maáy chuïc NHTMCP cuûa Vieät Nam coù khi chæ baèng hoaëc khoâng baèng voán cuûa moät ngaân haøng taàm côõ treân theá giôùi (nhö caùc ngaân haøng cuûa Myõ hay Nhaät). Chuùng ta khoâng theå so saùnh giöõa voán ñieàu leä cuûa caùc NHTM trong nöôùc vôùi voán ñöôïc caáp cuûa caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi maø phaûi so saùnh vôùi voán cuûa ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñoù, bôûi leõ: caùc chi nhaùnh Ngaân haøng nöôùc ngoaøi maëc duø voán ñöôïc c61p chæ vaøo khoaûng 15 – 20 trieäu USD (töùc chæ khoaûng 250 – 350 tyû) song caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi khoâng chæ hoaït ñoäng baèng soá voán ñöôïc caáp naøy. Soá voán ñöôïc caáp cuûa caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi chæ laø soá voán ban ñaàu maø ngaân haøng meï caáp ñeå hoaït ñoäng, maø chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi noù laø moät boä phaän cuûa ngaân haøng nöôùc ngoaøi, haïch toaùn phuï thuoäc. Thöù naêm: Möùc ñoä ruûi ro trong hoïat ñoäng cuûa caùc NHTM trong nöôùc lôùn hôn nhieàu so vôùi caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi: Tröôùc heát, laø khaû naêng sinh lôøi raát thaáp vaø coù xu höôùng giaûm. Maëc duø caùc NHTM mñaõ coù nhieàu coá gaéng phaùt trieån caùc dòch vuï phi tín duïng nhö ñaàu tö, kinh doanh ngoaïi teä, dòch vuï chuyeån tieàn, dòch vuï thanh toaùn … nhöng lôïi nhuaän töø caùc hoaït ñoäng haàu nhö khoâng buø ñaép noåi vieäc suy giaûm nhanh choùng cuûa lôïi nhuaän töø khu vöïc tín duïng do nôï quaù haïn lôùn; cheânh leäch laõi suaát tieàn göûi vaø cho vay thu heïp nhanh; coâng ngheä ngaân haøng coøn laïc haäu. Ñaây chính laø vaán ñeà caáp baùch cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam. Yeáu toá quan troïng khaùc gaây ruûi ro taøi chính cho caùc ngaân haøng Vieät Nam hieän nay laø söï maát caân ñoái veà caùc loaïi ngoaïi teä do tình traïng ñoâla hoaù neàn kinh teá gaây ra vaø söï maát caân ñoái kyø haïn trong hoaït ñoäng cho vay vaø huy ñoäng tieàn göûi. Ñieàu naøy laøm taêng ruûi ro hoái ñoaùi vaø ruûi ro tín duïng. Moät ruûi ro khaùc laø nôï quaù haïn baèng ngoaïi teä coù tyû leä gaáp ñoâi nôï quaù haïn baèng VND trong ttoång dö nôï cuøng loaïi. Ñoái vôùi caùc ngaân haøng quoác doanh, tính deã thay ñoåi cuûa tieàn göûi ngoaïi teä coù theå laøm traàm troïng theâm vaán ñeà thanh khoaûn vaø khaû naêng laøm giaûm döï tröõ ngoaïi teä quoác gia. Nhö vaäy, xeùt chung theo tình traïng nôï, tieàn göûi ngoaïi teä trong caùc baûng caân ñoái taøi saûn caùc ngaân haøng vaø hieäu quaû ñieàu tieát, giaùm saùt taøi chính thì caùc möùc ñoä ruûi ro taøi chính vaãn coøn cao, tính laønh maïnh cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam vaãn coøn yeáu keùm so vôùi caùc chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Töø nhöõng phaân tích veà lôïi theá caïnh tranh cuûa caùc NHTM trong nöôùc vaø cuûa chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi, coù theå thaáy raèng lôïi theá caïnh tranh thuoäc veà caùc NHTM trong nöôùc nhieàu hôn. Nhöõng noã löïc gaàm ñaây trong vieäc caûi caùch, ñaëc bieät laø coâng ngheä ngaân haøng ñaõ coù böôùc chuyeån bieán maïnh meõ trong caùc NHTM quoác doanh vaø caùc NHTM coå phaàn, cho thaáy nhöõng lôïi theá voán coù cuûa caùc ngaân haøng ñaõ ñöôïc khai thaùc vaø thaâm nhaäp. Tuy nhieân, söï phaân ñoaïn thò tröôøng treân thò tröôøng taøi chính Vieät Nam, cuõng nhö söï keùm phaùt trieån cuûa thò tröôøng naøy laø moät baát lôïi lôùn ñeå caùc NHTM Vieät Nam naâng cao vò theá caïnh tranh cuûa mình. Vieäc phaân ñoaïn thò tröôøng coøn laø moät khoù khaên cho NHNN thöïc thi chính saùch tieàn teä giaùn tieáp cuûa mình. Maëc duø chính saùch tieàn teä vaø tyû giaù cuûa NHNN ñaõ coù nhöõng nôùi loûng ñaùng keå, song do söï phaân ñoaïn thò tröôøng quaù roõ neùt ñaõ laøm cho laõi suaát treân thò tröôøng ñöôïc hình thaønh ôû nhieàu möùc khaùc nhau, qua ñoù haïn cheá khaû naêng kieåm soaùt laùi suaát NHNN thoâng qua caùc coâng cuï tieàn teä giaùn tieáp. PHUÏ LUÏC 10: Nôùi loûng haïn cheá ñoái vôùi caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi Ngaân haøng Nhaø nöôùc vöøa ban haønh Quyeát ñònh 210/2005/QÑ-NHNN veà vieäc ñieàu chænh tyû leä huy ñoäng tieàn göûi VND ñoái vôùi chi nhaùnh ngaân haøng cuûa caùc nöôùc thuoäc Lieân minh chaâu AÂu (EU) hoaït ñoäng taïi Vieät Nam. Theo ñoù, caùc ngaân haøng naøy ñöôïc pheùp nhaän tieàn göûi baèng VND töø phaùp nhaân Vieät Nam maø ngaân haøng khoâng coù quan heä tín duïng toái ña baèng 400% voán ñöôïc caáp, töø theå nhaân Vieät Nam maø ngaân haøng khoâng coù quan heä tín duïng toái ña baèng 350% voán ñöôïc caáp. Nhö vaäy, so vôùi quyeát ñònh ñöôïc ban haønh vaøo thaùng 4/2004 thì tyû leä naøy ñaõ ñöôïc nôùi roäng hôn (möùc tröôùc ñaây laø 250%) vaø hieän ñaõ töông ñöông vôùi chi nhaùnh ngaân haøng Myõ hoaït ñoäng taïi Vieät Nam. Tuy nhieân, theo Hieäp ñònh thöông maïi Vieät Nam – Hoa Kyø thì loä trình nôùi loûng tyû leä huy ñoäng tieàn göûi VND tieáp tuïc ñöôïc thöïc hieän qua töøng naêm vaø seõ xoaù haún vaøo naêm 2010. Theo moät quan chöùc NHNN, vieäc ban haønh Quyeát ñònh treân naèm trong keá hoaïch cuûa Chính phuû trong ñaøm phaùn gia nhaäp Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi WTO. Thöïc ra ñaây khoâng phaûi laø laàn ñaàu tieân NHNN naâng tyû leä huy ñoäng VND cho caùc ngaân haøng chaâu AÂu, trong naêm 2004, NHNN ñaõ coù quyeát ñònh töông töï khi naâng töø möùc 50% aùp duïng suoát thôøi gian tröôùc ñoù leân 250%. Nhö vaäy, trong 28 chi nhaùnh ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñang hoaït ñoäng taïi Vieät Nam ñeán töø nhieàu nöôùc, chæ coù ngaân haøng Myõ vaø chaâu AÂu laø coù möùc huy ñoäng cao hôn caû. Ngaân haøng chaâu AÂu maëc duø ngang baèng vôùi ngaân haøng Myõ nhöng vaãn chöa coù loä trình naâng tyû leä huy ñoäng naøy. Sau naêm 2005, caùc ngaân haøng chaâu AÂu coù ñöôïc tieáp tuïc naâng tyû leä huy ñoäng VND hay khoâng laø ñieàu chöa chaéc chaén. Ñaây chính laø ñieàu maø nhieàu ngaân haøng nöôùc ngoaøi luoân leân tieáng veà vieäc NHNN caàn coù moät loä trình aùp ñieàu chung cho taát caû caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi nhö ngaân haøng Myõ. Maëc duø ñaùp öùng naøy chöa ñöôïc NHNN thoûa maõn nhöng theo oâng Alain Cany, Giaùm ñoác ngaân haøng HSBC taïi Vieät Nam, vieäc naâng tyû leä huy ñoäng VND cho caùc ngaân haøng thuoäc EU leân ngang baèng vôùi Myõ laø moät tín hieäu toát. “Vieät Nam ñang ñaåy nhanh quaù trình hoäi nhaäp, vieäc môû cöûa cho lónh vöïc ngaân haøng vaø nôùi loûng caùc haïn cheá ñoái vôùi ngaân haøng nöôùc ngoaøi seõ sôùm dieãn ra vaø ñaây laø cô hoäi ñeå ngaân haøng nöôùc ngoaøi ñaåy maïnh hoaït ñoäng taïi Vieät Nam”. Hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam ñöôïc NHNN ñaùnh giaù cao, tuy nhieân, hieän taïi khoái ngaân haøng nöôùc ngoaøi môùi chæ chieám hôn 10% thò phaàn ngaân haøng Vieät Nam. PHUÏ LUÏC 11: TRUNG QUOÁC TREÂN CON ÑÖÔØNG CAÛI CAÙCH HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG Tröôùc naêm 1993, 4 NHTM quoác doanh (hoaëc “Big Four”) thöôøng khoâng bao giôø coâng khai thöøa nhaän khaùi nieäm cuõng nhö soá löôïng caùc khoaûn nôï xaáu. Naêm 1999, NHTW Trung Quoác (PBOC) ñaõ tieán haønh thaønh laäp 4 coâng ty quaûn lyù taøi saûn (AMC) nhaèm xöû lyù nôï xaáu toàn tích döï kieán chieám tôùi 70% dö nôï tín duïng. Nhieäm vuï cuûa caùc AMC laø taäp trung thu thaäp, taùi cô caáu hoaëc chuyeån nhöôïng caùc khoaûn nôï kheâ ñoïng (NPL) chuyeån ñoåi caùc NPL thaønh coå phieáu, phaùt haønh traùi phieáu taøi chính vaø vay möôïn töø caùc toå chöùc taøi chính, tö vaán (vaø baûo laõnh) nieâm yeát. Caùc NPL ñöôïc chia thaønh 4 caáp ñoä töø bình thöôøng ñeán döôùi tieâu chuaån vaø cuoái cuøng laø tieàm aån “maát traéng”. Trong naêm 2000 ñaõ coù khoaûng 1,4 tyû NDT (töông ñöông 160 tyû USD) ñaõ ñöôïc chuyeån giao cho caùc AMC, con soá naøy chæ theå hieän moät phaàn giaù soå saùch cuûa caùc NPL cuûa Big Four. Hieän taïi theo döï ñoaùn heä thoáng ngaân haøng Trung Quoác ñang naém giöõ treân 500 tyû USD caùc NPL. Nguoàn tin töø caùc AMC cho hay, tính ñeán 31/3/2003, ñaõ coù 343 tyû NDT caùc NPL ñaõ ñöôïc baùn vaø thu veà khoaûng 71 tyû NDT tieàn maët (khoaûng 20,7%). Thöïc teá laø neáu Big Four muoán ñaït ñöôïc nhöõng chæ tieâu veà caùc NPL, döï phoøng thua loã tín duïng vaø an toaøn voán ñeán naêm 2005 do Chính phuû aùp ñaët thì caàn raát nhieàu nguoàn hoã trôï. Hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc taøi chính naøy vaãn bò raøng buoäc bôûi nhu caàu taïo theâm caùc khoaûn döï phoøng môùi neáu muoán töï mình taïo ra voán. Lôïi nhuaän roøng cuûa Big Four, theå hieän ôû chæ soá thu lôøi töø taøi saûn coù, vaãn ôû möùc thaáp do chuùng tieáp tuïc söû duïng moät tyû leä lôùn lôïi nhuaän hoaït ñoäng tröôùc döï phoøng ñeå xoaù soå caùc taøi saûn kheâ ñoïng, buø ñaép caùc khoaûn laõi phaûi thu vaø trích laäp caùc khoaûn döï phoøng boå sung cho taøi saûn kheâ ñoïng. Vieäc taêng nhanh choùng dö nôï tín duïng coù theå giuùp ngaân haøng naâng cao lôïi nhuaän hoaït ñoäng trong töông lai gaàn, song chaát löôïng cuûa caùc danh muïc cho vay cuõng coù theå trôû thaønh moät trôû ngaïi treân con ñöôøng caûi caùch lónh vöïc dòch vuï taøi chính. Ñeå caûi thieän danh muïc tín duïng nhaèm ñaûm baûo xeáp haïng cao, Big Four phaûi thöïc hieän taùi voán hoaù thoûa ñaùng vaø caûi tieán chaát löôïng taøi saûn. Vieäc taùi voán hoaù coù theå ñöôïc tieán haønh thoâng qua hoaëc laø tröïc tieáp phaùt haønh coå phieáu hoaëc laø giaùn tieáp xöû lyù moät löôïng lôùn caùc NPL vôùi giaù xöû lyù gaàn baèng meänh giaù. Taát nhieân, möùc ñoä taùi voán hoaù phuï thuoäc vaøo khaû naêng cuûa töøng toå chöùc song trong haàu heát tröôøng hôïp caàn phaûi lôùn hôn naêng löïc taïo voán noäi boä cuûa toå chöùc ñoù. Vôùi quy moâ hoaït ñoäng hieän thôøi, Big Four khoâng theå giaûm tyû leä nôï kheâ ñoïng/toång dö nôï xuoáng coøn 15% ñeán naêm 2005. Ñaùnh giaù cuûa coâng ty Standard&Poor’s cho raèng rieâng lónh vöïc ngaân haøng, Trung Quoác seõ caàn ít nhaát 10 naêm vaø coù theå 20 naêm ñeå giaûm tyû leä treân xuoáng möùc quaûn lyù 5%. Duø vaäy caàn thöøa nhaän sau moät vaøi naêm caûi caùch, caùc quyeát ñònh cho vay cuûa Big Four ít bò chi phoái bôûi quyeát ñònh haønh chính, ngoaïi tröø tröôøng hôïp caùc ngaân haøng noäi ñòa khaùc. Böôùc tieáp theo cuûa caûi caùch laø naâng cao tính töï trò cuûa caùc ngaân haøng. Thaát baïi ôû böôùc naøy coù theå taïo ra moät cô cheá cho vay mang naëng tính haøng chính töø Trung öông. Xem ra vieäc thaâm nhaäp vaøo Big Four cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø töông ñoái khoù khaên, do vaäy, xuùc tieán mua coå phaàn chieán löôïc taïi caùc NHTM quy moâ vöøa ñang laø muïc tieâu haøng ñaàu cuûa giôùi ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ñeán nay, lónh vöïc ngaân haøng Trung Quoác tieáp tuïc ñöôïc baûo hoä maïnh. Söï tham gia cuûa nöôùc ngoaøi bò haïn cheá bôûi moät soá caùc hình thöùc giôùi haïn caû veà quy moâ cuõng nhö phaïm vi hoaït ñoäng. Theo nhöõng cam keát vôùi WTO, ñeán naêm 12/2006, Trung Quoác seõ phaûi daàn dôõ boû caùc haøng raøo ñoái vôùi nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO SAÙCH CHUYEÂN NGAØNH Thaùi Baù Caàn – Traàn Nguyeân Nam (Hoïc vieän taøi chính), Phaùt trieån thò tröôøng dòch vuï taøi chính Vieät Nam trong tieán trình hoäi nhaäp, NXB Taøi chính 2. Wendy Dobsen – Pierre Jacquet, Töï do hoaù taøi chính trong khuoân khoå WTO: Kinh nghieäm caùc nöôùc, Vieän nghieân cöùu taøi chính Phaïm Vaên Naêng, (2003), Kyû yeáu hoäi thaûo khoa hoïc: Töï do hoaù taøi chính vaø hoäi nhaäp quoác teá cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam, Cuïc xuaát baûn – Boä Vaên hoaù Thoâng tin 4. Traàn Ngoïc Thô, (2005), Kinh teá Vieät Nam treân ñöôøng hoäi nhaäp: Quaûn lyù quaù trình töï do hoaù taøi chính, NXB Thoáng Keâ 5. Voõ Thanh Thu, (2003), Quan heä kinh teá quoác teá, NXB Thoáng Keâ 6. Leâ Vaên Tö, Ngaân haøng thöông maïi, Nhaø xuaát baûn (NXB) Thoáng Keâ Edward W.Reed PH.D – Edward K.Gill PH.D (Leâ Vaên Teà & Hoà Dieäu bieân dòch), Ngaân haøng thöông maïi, NXB Thoáng Keâ 8. Hoïc vieän Ngaân haøng, (2001), Quaûn trò ngaân haøng, NXB Thoáng Keâ TAØI LIEÄU BAÙO, TAÏP CHÍ CHUYEÂN NGAØNH, TAØI LIEÄU INTERNET Ñaëng Ngoïc Ba, (2004), Khaùch haøng vaø chieán löôïc khaùch haøng trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa NHTM, Taïp chí ngaân haøng, Soá 10, Trang 43-45 2. Ñinh Anh Duõng, (2005), Ngaân haøng nöôùc ngoaøi - ñoái thuû caïnh tranh cuûa caùc NHTM coå phaàn trong hoäi nhaäp, Thò tröôøng taøi chính tieàn teä, Trang 26-27&36 3. Nguyeãn Ñöùc Hoaøn, (2005), Dieãn bieán tieàn teä-ngoaïi hoái naêm 2004, Kinh teá 2004-2005, Trang 34-38 4. Nguyeãn Ñaéc Höng, (2005), Moät naêm thaønh coâng veà chính saùch tieàn teä, Kinh teá 2004-2005, Trang 29-33 Leâ Quoác Lyù – Ñaëng Ñöùc Anh, (2004), Taêng cöôøng khaû naêng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam, Taïp chí ngaân haøng, Soá 5, Trang 9-11 6. Nguyeãn Troïng Nghóa, (2004), Moät soá giaûi phaùp nhaèm goùp phaàn thuùc ñaåy quaù trình hoäi nhaäp quoác teá cuûa caùc NHTM coå phaàn Vieät Nam, Thò tröôøng taøi chính tieàn teä, Trang 7-10 7. Nguyeãn Vaên Phuùc, (2005), Giaûi phaùp naøo cho vieäc naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaân haøng thöông maïi (NHTM) Nhaø nöôùc, Coâng ngheä ngaân haøng, Soá 3, Trang 22-24 8. Martin Rama, (2005), Moät soá öu tieân veà caûi caùch ngaân haøng trong xaây döïng keá hoaïch 5 naêm 2006 – 2010, Taïp chí ngaân haøng, Soá chuyeân ñeà naêm 2005, Trang 18-20&24 9. Hoaøng Lieân Sôn, (2004), Trung Quoác treân con ñöôøng caûi caùch heä thoáng Ngaân haøng, Thò tröôøng taøi chính tieàn teä, Trang 29-31 10. Nguyeãn Vaên Thaày, (2004), Giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM nöôùc ta trong hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, Taïp chí ngaân haøng, Soá 3, Trang 38-40 11. Nguyeãn Ñoàng Tieán, (2005), Tieán trình hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc ngaân haøng ôû Vieät Nam, Taïp chí ngaân haøng, Soá 1, Trang 8-12 12. Nguyeãn Khaéc Vieät Trung, (2005), Naâng cao naêng löïc caïnh tranh, ñaûm baûo an toaøn hoaït ñoäng cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam trong ñieàu kieän hoäi nhaäp, Taïp chí ngaân haøng, Soá 2, Trang 18-21 ._.