Xây dựng ngành công nghiệp phần mềm như một động lực phát triển nền kinh tế tri thức tại Việt Nam

Lêi nãi ®Çu Tõ cuèi thËp kû 80 ®Õn nay, do t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang biÕn chuyÓn rÊt c¬ b¶n, m¹nh mÏ vµ s©u réng vÒ c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu lao ®éng, chøc n¨ng vµ ph­¬ng thøc ho¹t ®éng trªn mäi lÜnh vùc. §©y chÝnh lµ mét sù biÕn ®æi lÞch sö cã ý nghÜa träng ®¹i, ®¸nh dÊu sù h×nh thµnh mét h×nh th¸i míi cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi - nÒn kinh tÕ tri thøc. Trong thêi gian tíi, kinh tÕ thÕ giíi sÏ cã nh÷ng biÕn ®éng to lín, theo chiÒu h­íng chuyÓn m¹nh sang nÒn kinh tÕ tri thøc, tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ rÊt cao, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c n­íc giµu vµ c¸c n­íc nghÌo cã thÓ sÏ cßn tiÕp tôc gia t¨ng. §ã lµ th¸ch thøc gay g¾t ®èi víi nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam. NÕu kh«ng biÕt tËn dông c¬ héi, n©ng cao n¨ng lùc néi sinh, ®i th¼ng vµo nh÷ng ngµnh kinh tÕ dùa vµo tri thøc vµ c«ng nghÖ cao, th× nguy c¬ ngµy cµng tôt hËu lµ kh«ng tr¸nh khái. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®· vµ ®ang nhËn ®­îc sù quan t©m ®Æc biÖt cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Ngµy 05-06-2000, Thñ t­íng Phan V¨n Kh¶i ®· ký NghÞ quyÕt sè 07/2000/NQ-CP vÒ x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm giai ®o¹n 2000-2005, trong ®ã cã nªu ra môc tiªu x©y dùng c«ng nghiÖp phÇn mÒm thµnh mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän, cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao, gãp phÇn hiÖn ®¹i ho¸ vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng c¸c ngµnh kinh tÕ – x· héi, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý nhµ n­íc vµ ®¶m b¶o an ninh quèc gia. Ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm chÝnh lµ mét trong nh÷ng c¸ch ®i t¾t, ®ãn ®Çu ®Ó ViÖt Nam tiÕn vµo vµ héi nhËp cïng víi nÒn kinh tÕ tri thøc cña thÕ giíi. XuÊt ph¸t tõ ý t­ëng trªn, víi mong muèn t×m hiÓu s©u h¬n vÒ vai trß cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm trong c«ng cuéc x©y dùng nÒn kinh tÕ tri thøc t¹i ViÖt Nam, còng nh­ thùc tr¹ng hiÖn nay cña ngµnh, em ®· lùa chän ®Ò tµi: “ X©y dùng ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm nh­ mét ®éng lùc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc t¹i ViÖt Nam “ cho Kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. Kho¸ luËn cã kÕt cÊu nh­ sau: Ch­¬ngI: C«ng nghiÖp phÇn mÒm trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc t¹i ViÖt Nam. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. Ch­¬ng III: Mét sè kiÕn nghÞ vÒ chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®Ó ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy Ng« Quý Nh©m, gi¶ng viªn Khoa Qu¶n trÞ kinh doanh, ®· nhiÖt t×nh h­íng dÉn em thùc hiÖn Kho¸ luËn nµy. Do thêi gian nghiªn cøu kh«ng nhiÒu vµ tr¶i nghiÖm thùc tÕ cña t¸c gi¶ cßn h¹n chÕ, Kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh, kÝnh mong thÇy c« vµ b¹n ®äc th«ng c¶m. Hµ Néi ngµy 09 th¸ng 12 n¨m 2002 NguyÔn ThÞ NguyÖt Minh Ch­¬ng I C«ng nghiÖp phÇn mÒm trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc t¹i ViÖt Nam I. Kh¸i qu¸t vÒ nÒn kinh tÕ tri thøc vµ héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ tri thøc 1. Kh¸i niÖm nÒn kinh tÕ tri thøc N¨m 1996, lÇn ®Çu tiªn trªn thÕ giíi, tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ (OECD) ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa chÝnh thøc vÒ kinh tÕ tri thøc. Kinh tÕ tri thøc lµ nÒn kinh tÕ trong ®ã sù s¶n sinh ra, phæ cËp vµ sö dông tri thøc gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o ra cña c¶i, n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc vÉn cßn tû lÖ n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nh­ng hai ngµnh nµy chiÕm tû träng thÊp, chiÕm ®¹i ®a sè lµ c¸c ngµnh kinh tÕ dùa vµo tri thøc, dùa vµo c¸c thµnh tùu míi nhÊt cña khoa häc vµ c«ng nghÖ. §ã cã thÓ lµ nh÷ng ngµnh míi nh­ c«ng nghÖ th«ng tin (c«ng nghiÖp phÇn cøng, c«ng nghiÖp phÇn mÒm), c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, dÞch vô míi dùa vµo c«ng nghÖ cao, vµ còng cã thÓ lµ nh÷ng ngµnh truyÒn thèng (n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, dÞch vô) ®­îc c¶i t¹o b»ng khoa häc, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. VÝ dô nh­ s¶n xuÊt «t« lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng, nh­ng nÕu s¶n xuÊt ra nh÷ng lo¹i «t« míi, trong ®ã phÇn lín gi¸ trÞ lµ do sö dông vËt liÖu míi, kü thuËt tù ®éng ®iÒu khiÓn, nh­ nh÷ng «t« cã ®é an toµn cao, nh÷ng «t« th«ng minh kh«ng cÇn ng­êi l¸i, th× ngµnh s¶n xuÊt «t« cã thÓ coi lµ ngµnh kinh tÕ tri thøc. Thuéc c¸c ngµnh kinh tÕ tri thøc còng cã thÓ lµ: nh÷ng nhµ m¸y sö dông c«ng nghÖ chÕ t¹o cã sù trî gióp cña m¸y tÝnh, h¹ ®¸ng kÓ gi¸ thµnh, tiÕt kiÖm nguyªn liÖu, n¨ng l­îng, gi¶m thiÓu phÕ th¶i; nh÷ng trang tr¹i s¶n xuÊt n«ng nghiÖp dùa vµo c«ng nghÖ sinh häc, tù ®éng ®iÒu khiÓn, hÇu nh­ kh«ng cã ng­êi lao ®éng; nh÷ng nhµ m¸y dÖt may sö dông internet ®Ó s¶n xuÊt vµ cung cÊp hµng may mÆc theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng trªn kh¾p thÕ giíi, v.v… Kinh tÕ tri thøc xuÊt hiÖn trong mäi lÜnh vùc, trong toµn bé c¬ cÊu nÒn kinh tÕ quèc d©n. ë B¾c Mü vµ mét sè n­íc T©y ¢u, nÒn kinh tÕ tri thøc ®· b¾t ®Çu h×nh thµnh. HiÖn nay ë nh÷ng n­íc nµy riªng vÒ kinh tÕ th«ng tin (nh÷ng ngµnh kinh tÕ dùa chñ yÕu vµo c«ng nghÖ th«ng tin), trong ®ã kinh tÕ tri thøc lµ chñ yÕu ®· chiÕm h¬n 50%GDP. NhiÒu ng­êi ­íc tÝnh vµo kho¶ng n¨m 2030 c¸c n­íc ph¸t triÓn ®Òu trë thµnh c¸c nÒn kinh tÕ tri thøc. Cã thÓ so s¸nh tãm t¾t kh¸i qu¸t c¸c thêi ®¹i kinh tÕ theo b¶ng sau: Kinh tÕ n«ng nghiÖp Kinh tÕ c«ng nghiÖp Kinh tÕ tri thøc §Çu vµo cña s¶n xuÊt Lao ®éng, ®Êt ®ai, vèn Lao ®éng, ®Êt ®ai, vèn, c«ng nghÖ, thiÕt bÞ, th«ng tin Lao ®éng, ®Êt ®ai, vèn, c«ng nghÖ, thiÕt bÞ, tri thøc, th«ng tin C¸c qu¸ tr×nh chñ yÕu Trång trät, ch¨n nu«i ChÕ t¹o, gia c«ng Thao t¸c, ®iÒu khiÓn, kiÓm so¸t §Çu ra cña s¶n xuÊt L­¬ng thùc Cña c¶i, hµng ho¸ tiªu dïng, c¸c xÝ nghiÖp, nÒn c«ng nghiÖp S¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña cuéc sèng, c«ng nghiÖp tri thøc, vèn tri thøc C¬ cÊu kinh tÕ N«ng nghiÖp lµ chñ yÕu C«ng nghiÖp vµ dÞch vô lµ chñ yÕu C¸c ngµnh kinh tÕ thèng trÞ C«ng nghÖ chñ yÕu thóc ®Èy ph¸t triÓn Sö dông sóc vËt, c¬ giíi ho¸ ®¬n gi¶n C¬ giíi ho¸, ho¸ häc ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, chuyªn m«n ho¸ C«ng nghÖ cao, ®iÖn ho¸, tin häc ho¸,xa lé th«ng tin.. Lùc l­îng s¶n xuÊt chñ yÕu N«ng d©n C«ng nh©n C«ng nh©n tri thøc §Çu t­ cho nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn (R&D) ThÊp h¬n 0.3%GDP 1-2% GDP Trªn 3%GDP Tû lÖ ®ãng gãp cña KHCN cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ ThÊp h¬n 10% Trªn 30% Trªn 80% §Çu t­ cho gi¸o dôc Nhá h¬n 1%GDP 2-4% GDP 6-8% GDP TÇm quan träng cña gi¸o dôc Nhá Lín RÊt lín Tr×nh ®é v¨n ho¸ trung b×nh Tû lÖ mï ch÷ cao Trung häc Sau trung häc Vai trß cña truyÒn th«ng Kh«ng lín Lín RÊt lín (Nguån: Kinh tÕ tri thøc víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña ViÖt Nam – GS. VS. §Æng H÷u) 2. Mét sè ®Æc tr­ng chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ tri thøc Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®ang t¹o nªn bé mÆt míi cña nÒn kinh tÕ, t¹o tiÒn ®Ò h×nh thµnh nÒn kinh tÕ tri thøc vµ x· héi th«ng tin, víi nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng næi bËt sau: 2.1 C«ng nghÖ cao, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin gi÷ vai trß hµng ®Çu trong nÒn kinh tÕ tri thøc. C¸c ngµnh c«ng nghÖ cao (c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ tù ®éng hãa, c«ng nghÖ vËt liÖu míi…) ph¸t triÓn nhanh chãng vµ cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao. NhÞp ®é t¨ng GDP trong ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin t¨ng cao gÊp 3-4 lÇn nhÞp ®é t¨ng tæng GDP; tèc ®é t¨ng viÖc lµm do c«ng nghÖ th«ng tin t¹o ra nhanh h¬n tõ 14-16 lÇn so víi toµn bé c¸c ngµnh kinh tÕ cßn l¹i. Ph¸t triÓn kinh tÕ cã liªn quan nhiÒu ®Õn së h÷u trÝ tuÖ, s¸ng t¹o vµ sö dông th«ng tin, ®Æc biÖt trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm cã hµm l­îng cao vÒ trÝ tuÖ trªn c¬ së ®Çu t­ m¹nh mÏ vµo vèn con ng­êi. 2.2 Khoa häc trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp trong nÒn kinh tÕ tri thøc. Thêi gian tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc ®Õn c«ng nghÖ vµ ®­a s¶n phÈm ra thÞ tr­êng ®ang ngµy cµng ®­îc rót ng¾n l¹i. NÕu nh­ ë thÕ kû thø 19 thêi gian ®ã ph¶i mÊt tõ 60 tíi 70 n¨m th× sang thÕ kû 20 ®· ®­îc rót ng¾n l¹i cßn kho¶ng 30 n¨m vµ riªng thËp niªn 90 th× chØ cßn l¹i lµ 3 n¨m. ThÞ tr­êng c«ng nghÖ míi, s¶n phÈm míi gia t¨ng nhanh chãng. §Ó ®¹t møc 500 triÖu ng­êi sö dông ®iÖn tho¹i ph¶i mÊt 74 n¨m; radio 38 n¨m; tivi 13 n¨m, thÕ nh­ng internet chØ cã 3 n¨m1 NÒn kinh tÕ tri thøc vµ môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt Nam trong tÇm nh×n 2020 – TS §Æng Ngäc Dinh – Nguyªn viÖn tr­ëng ViÖn nghiªn cøu chiÕn l­îc, Bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng . Phßng thÝ nghiÖm, c¬ quan khoa häc, ngoµi chøc n¨ng nghiªn cøu cßn mang c¶ chøc n¨ng s¶n xuÊt, kinh doanh. Qu¸ tr×nh ®æi míi c«ng nghÖ ®ang diÔn ra cßn nhanh h¬n c¶ kh¶ n¨ng thÝch nghi cña con ng­êi. Ph¸t minh khoa häc ngµy cµng nhiÒu vµ më ra kh¶ n¨ng khoa häc cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc hÇu hÕt nh÷ng g× con ng­êi muèn lµm ®Ó phôc vô cho cuéc sèng cña m×nh. Lùc l­îng s¶n xuÊt tinh thÇn ®ang chiÕm ­u thÕ vµ cã ý nghÜa quan träng h¬n nhiÒu so víi lùc l­îng s¶n xuÊt vËt chÊt; tri thøc (tøc lµ c¸c thµnh tùu cña khoa häc vµ c«ng nghÖ) trë thµnh s¶n phÈm cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao h¬n nhiÒu so víi c¸c s¶n phÈm vËt chÊt kh¸c, v× nã ®ang t¹o ra gi¸ trÞ míi chiÕm tû träng ngµy cµng lín h¬n trong GDP. 2.3 Thêi gian ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ ®­îc rót ng¾n. ë thÕ kû 18 mét n­íc muèn c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i mÊt kho¶ng 100 n¨m, cuèi thÕ kû 19 ®Çu thÕ kû 20 lµ kho¶ng 50-60 n¨m, trong nh÷ng thËp kû 70-80 lµ kho¶ng 20-30 n¨m, ®Õn cuèi thÕ kû 20 ®Çu thÕ kû 21 qu·ng thêi gian nµy cßn cã thÓ rót ng¾n ®­îc h¬n n÷a. §ã lµ v× nhê cã cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ míi mµ nh÷ng n­íc nghÌo ®· cã thÓ t×m ®­îc c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn nÕu nh­ t¹o ra ®­îc nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao, tiÕp cËn ®­îc tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. 2.4 Nguån nh©n lùc trong x· héi nhanh chãng ®­îc tri thøc ho¸. Con ng­êi lµm viÖc b»ng n¨ng lùc trÝ tuÖ lµ chÝnh, cµng kh«ng ph¶i lµ chØ lµ n¨ng lùc thÓ chÊt.C¬ cÊu lao ®éng x· héi cã sù thay ®æi c¬ b¶n, nh©n lùc trong c¸c ngµnh dÞch vô, ®Æc biÖt lµ dÞch vô xö lý th«ng tin vµ dÞch vô tri thøc t¨ng nhanh. Sù c¸ch biÖt giµu nghÌo chÝnh lµ sù c¸ch biÖt vÒ tri thøc vµ n¨ng lùc t¹o ra tri thøc. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn chØ b»ng con ®­êng ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o míi cã thÓ rót ng¾n ®­îc kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. 2.5 C¬ cÊu kinh tÕ, h×nh thøc tæ chøc x· héi cã sù thay ®æi c¬ b¶n. Mét sè c¬ cÊu tæ chøc cò theo kiÓu kim tù th¸p (ph©n cÊp trªn d­íi) sÏ ®­îc thay ®æi b»ng c¬ cÊu m¹ng l­íi. Mäi ho¹t ®éng chØ ®¹o, ®iÒu hµnh cña hÖ thèng hµnh chÝnh, cña c¸c c¬ quan, xÝ nghiÖp ®Òu th«ng qua m¹ng m¸y tÝnh. ChÝnh phñ ®iÖn tö, th­¬ng maÞ ®iÖn tö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. XuÊt hiÖn c«ng ty ¶o, tr­êng häc ¶o,… Trß ch¬i kinh tÕ “tæng kh«ng” (th¾ng thua) ®­îc thay b»ng m« h×nh “hai bªn cïng th¾ng” thÓ hiÖn trong c¹nh tranh vµ hîp t¸c; chuyÓn giao c«ng nghÖ …N¨ng lùc kinh doanh, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng trong nhiÒu tr­êng hîp cßn quan träng h¬n n¨ng lùc s¶n xuÊt. Víi nh÷ng ®Æc tr­ng trªn, cã thÓ kh¼ng ®Þnh nÒn kinh tÕ tri thøc ®· ®­îc h×nh thµnh sím h¬n tõ trong lßng cña nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp víi søc s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn v« cïng cao tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn. Nh÷ng tiÕn bé v­ît bËc cña c«ng nghÖ, nhÊt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, ®· kÕt nèi nÒn kinh tÕ theo m« h×nh m¹ng, trÝ lùc vµ th«ng tin quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Bèn trô cét lín cña nÒn kinh tÕ tri thøc: c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ vËt liÖu, c«ng nghÖ n¨ng l­îng vµ c«ng nghÖ th«ng tin… t¹o nªn nh÷ng b­íc ®ét ph¸ trong ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi loµi ng­êi. Do ®ã, kh«ng ph¶i lµ ngÉu nhiªn mµ Mü ®· cã mét nÒn kinh tÕ míi cã chu kú liªn tôc t¨ng tr­ëng trong suèt mét thêi gian dµi. Nhê ®i ®Çu trong c¸c lÜnh vùc c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, Mü ®· dÇn t¸i chiÕm lÜnh c¸c vÞ trÝ hµng ®Çu vÒ nhiÒu lÜnh vùc trong t­¬ng quan søc m¹nh so víi c¸c quèc gia EU vµ NhËt B¶n. Nh­ vËy, còng cã thÓ nãi, c¸c n­íc ph¸t triÓn thùc sù lµ nh÷ng quèc gia ®· b¾t ®Çu b­íc vµo nÒn kinh tÕ tri thøc. Tuy nhiªn ë mét thÕ giíi toµn cÇu ho¸ vµ phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia trong mét chØnh thÓ thèng nhÊt cña thÞ tr­êng nh­ hiÖn nay, hiÖu øng cña nÒn kinh tÕ tri thøc còng ®· tõng b­íc xuÊt hiÖn ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. NhiÒu quèc gia, kÓ c¶ mét sè quèc gia kÐm ph¸t triÓn, ®· vµ ®ang tÝch cùc v¹ch ra chiÕn l­îc tiÕp cËn, øng xö vµ tranh thñ c¸c thêi c¬ vµ th¸ch thøc do thêi ®¹i nÒn kinh tÕ tri thøc mang l¹i. 3. Héi nhËp nÒn kinh tÕ tri thøc lµ mét xu thÕ tÊt yÕu ®èi víi ViÖt Nam §èi víi ViÖt Nam, kh¸i niÖm nÒn kinh tÕ tri thøc vÉn cßn lµ mét kh¸i niÖm t­¬ng ®èi míi mÎ. VÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó tiÕp cËn vµ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ tri thøc hay kh«ng. NÕu nh×n vµo thùc tr¹ng cña ViÖt Nam sau h¬n 15 n¨m ®æi míi cã thÓ thÊy tuy nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn triÓn v­ît bËc nh­ng nÕu so víi nÒn t¶ng cho mét nÒn kinh tÕ tri thøc nh­ ë nh÷ng quèc gia ph¸t triÓn th× nÒn s¶n xuÊt cña chóng ta vÉn cßn rÊt l¹c hËu. HiÖn t¹i ViÖt Nam vÉn cßn h¬n 70% lao ®éng trong n«ng nghiÖp, mËt ®é d©n sè rÊt cao so víi nhiÒu n­íc, b×nh qu©n theo ®Çu ng­êi vÒ ruéng ®Êt canh t¸c, n¨ng l­îng, s¾t thÐp… l¹i rÊt thÊp. VËy viÖc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ tri thøc t¹i ViÖt Nam liÖu cã lµ ®iÒu qu¸ søc? Tuy nhiªn, nÕu nh­ ViÖt Nam kh«ng biÕt lµm chñ vµ vËn dông tri thøc ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ, kh«ng t×m ra cho m×nh con ®­êng ®i tíi nÒn kinh tÕ tri thøc th× ch¼ng bao l©u n÷a nÒn kinh tÕ n­íc ta sÏ kh«ng kham næi nh÷ng ®ßi hái vµ nh÷ng g¸nh nÆng do chÝnh b¶n th©n sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc t¹o ra, ch­a nãi tíi c¸c th¸ch thøc tõ bªn ngoµi. Hay nãi c¸ch kh¸c, héi nhËp nÒn kinh tÕ tri thøc chÝnh lµ con ®­êng tÊt yÕu cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam. T¹i ®¹i héi lÇn thø VIII, §¶ng ta ®· quyÕt ®Þnh ph¶i ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó ®Õn kho¶ng n¨m 2020 ViÖt Nam c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp. Trong thêi gian hai thËp kû Êy kinh tÕ thÕ giíi sÏ cã nh÷ng biÕn ®éng to lín kh«ng l­êng tr­íc ®­îc, theo chiÒu ­íng chuyÓn m¹nh sang nÒn kinh tÕ tri thøc víi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ rÊt cao, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c n­íc giµu vµ n­íc nghÌo cã thÓ sÏ cßn tiÕp tôc gia t¨ng. §ã lµ th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi nh÷ng n­íc ph¸t triÓn nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng. NÕu kh«ng biÕt tËn dông c¬ héi, n©ng cao n¨ng lùc néi sinh, ®æi míi c¸ch nghÜ, c¸ch lµm, b¾t kÞp tri thøc míi cña thêi ®¹i, ®i th¼ng vµ nh÷ng ngµnh kinh tÕ dùa vµo tri thøc vµ c«ng nghÖ cao, thùc sù ®i t¾t ®ãn ®Çu, th× nguy c¬ tôt hËu rÊt xa lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. ViÖt Nam kh«ng thÓ rËp khu«n theo m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ mµ c¸c quèc gia ®i tr­íc ®· ®i. Còng kh«ng nªn hiÓu ®¬n thuÇn c«ng nghiÖp ho¸ chñ yÕu chØ lµ x©y dùng c«ng nghiÖp, mµ ph¶i hiÓu ®©y lµ sù chuyÓn biÕn nÒn kinh tÕ tõ t×nh tr¹ng l¹c hËu, n¨ng suÊt, chÊt l­îng hiÖu qu¶ thÊp, dùa vµo ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang nÒn kinh tÕ cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶ cao, theo ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, dùa vµo tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ míi nhÊt. V× thÕ mµ c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i ®i ®«i víi hiÖn ®¹i ho¸. Nh­ vËy kinh tÕ tri thøc chÝnh lµ c¬ héi quý b¸u ®Ó ®Èy nhanh c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ t¹i ViÖt Nam . Trong nh÷ng thËp kû tíi, ViÖt Nam kh«ng thÓ chÇn chõ, bá lì c¬ héi mµ ph¶i ®i th¼ng vµo nÒn kinh tÕ tri thøc ®Ó rót ng¾n kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc. §Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªu nµy th× c«ng nghiÖp ho¸ ë ViÖt Nam ph¶i ®ång thêi thùc hiÖn hai nhiÖm vô v« cïng lín lao: chuyÓn biÕn tõ kinh tÕ n«ng nghiÖp sang kinh tÕ c«ng nghiÖp vµ tõ kinh tÕ c«ng nghiÖp sang kinh tÕ tri thøc. Hai nhiÖm vô Êy ph¶i thùc hiÖn ®ång thêi, lång ghÐp vµo nhau, hç trî nhau, bæ sung cho nhau. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ ph¶i n¾m b¾t c¸c tri thøc vµ c«ng nghÖ míi nhÊt cña thêi ®¹i ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n, ®ång thêi ph¸t triÓn nhanh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô dùa vµo tri thøc, vµo khoa häc vµ c«ng nghÖ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng t¨ng nhanh c¸c ngµnh kinh tÕ tri thøc. Kh«ng thÓ chê c«ng nghiÖp ho¸ hoµn thµnh c¬ b¶n råi míi chuyÓn sang kinh tÕ tri thøc nh­ c¸c n­íc ®i tr­íc ®· ph¶i tr¶i qua. §©y lµ lîi thÕ cña c¸c n­íc ®i sau. Tuy nhiªn ®Ó cã thÓ lµm ®­îc viÖc ®ã, cÇn ph¶i cã ®ñ n¨ng lùc trÝ tuÖ, cã kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, n¾m b¾t vµ lµm chñ c¸c tri thøc míi nhÊt, vµ ph¶i chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ, ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña m×nh. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c n­íc giµu vµ nghÌo chÝnh lµ kho¶ng c¸ch vÒ tri thøc. §uæi kÞp c¸c n­íc chñ yÕu lµ b»ng c¸ch rót ng¾n kho¶ng c¸ch vÒ tri thøc. ViÖt Nam cã lîi thÕ so s¸nh lín nhÊt lµ nguån lùc con ng­êi trong c«ng cuéc x©y dùng nÒn kinh tÕ tri thøc. H¬n n÷a, qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang mang l¹i c¬ héi cho bÊt kú quèc gia miÔn lµ quèc gia ®ã cã b¶n lÜnh vµ n¨ng lùc huy ®éng c¸c nguån lùc tõ kh¾p thÕ giíi, ®Ó lµm ra c¸c s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao ®em ®i b¸n ë bÊt kú n­íc nµo, n¬i nµo trªn thÕ giíi. Quan träng h¬n c¶ lµ chóng ta cã con ng­êi lµm ®­îc viÖc nµy, cã nhµ n­íc vµ c¸c thÓ chÕ cÇn thiÕt gióp con ng­êi lµm tèt ®­îc viÖc ®ã. Nãi mét c¸ch kh¸i qu¸t: Kh«ng gian kinh tÕ ®ang s½n sµng më réng ra kh¾p thÕ giíi cho c¸c quèc gia, c¸c d©n téc cã ý chÝ , cã kh¶ n¨ng lùa chän vµ quyÕt t©m lµm chñ xu thÕ ph¸t triÓn nµy. C¬ héi nµy c¸ch ®©y ba bèn thËp kû ®· t¹o ra c¸c n­íc NICS. C¬ héi ngµy nay lín h¬n rÊt nhiÒu, nh­ng còng kÌm theo nhiÒu th¸ch thøc. Trong bèi c¶nh nh­ vËy, vÊn ®Ò cèt lâi quyÕt ®Þnh néi dung, lé tr×nh vµ nh÷ng b­íc ®i cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, bao gåm c¶ chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ cña n­íc ta lµ viÖc lùa chän s¶n phÈ m ®Þnh lµm ra vµ c¸c quyÕt s¸ch nh»m thùc hiÖn s¶n phÈm ®ã, víi môc tiªu: Më réng kh«ng gian kinh tÕ ra kh¾p thÕ giíi, san lÊp kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn gi÷a n­íc ta víi thÕ giíi bªn ngoµi. II. Kh¸i qu¸t vÒ c«ng nghiÖp phÇn mÒm vµ vai trß cña nã trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc t¹i ViÖt Nam 1. Kh¸i niÖm s¶n phÈm phÇn mÒm PhÇn mÒm lµ nh÷ng ch­¬ng tr×nh viÕt b»ng m· sè vµ ch÷ dïng ®Ó h­íng dÉn ®iÒu hµnh thiÕt bÞ m¸y tÝnh vµ qu¶n lý néi dung th«ng tin hoÆc d÷ liÖu trong m¸y2 “C«ng nghiÖp phÇn mÒm Ên §é” Nhµ xuÊt b¶n New Delhi, Ên §é, 1996 – Richard Heeks . Cã hai lo¹i phÇn mÒm th­êng gÆp nhÊt lµ phÇn mÒm hÖ thèng (systems software) vµ phÇn mÒm øng dông (applications software). PhÇn mÒm hÖ thèng lµ c¸c ch­¬ng tr×nh dïng ®Ó qu¶n lý cÊu h×nh cña mét hÖ thèng m¸y tÝnh, vÝ dô nh­ hÖ ®iÒu hµnh m¸y tÝnh cã nhiÖm vô qu¶n lý d÷ liÖu ®Çu ra hoÆc ®Çu vµo cña m¸y. PhÇn mÒm øng dông lµ nh÷ng ch­¬ng tr×nh ®­îc thiÕt kÕ ®Ó øng dông nh÷ng tÝnh n¨ng cña m¸y tÝnh vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc nh­ qu¶n lý d÷ liÖu vÒ c¬ së vËt chÊt vµ thiÕt bÞ trong bÖnh viÖn, tr­êng häc, nhµ ga, qu¶n lý sæ s¸ch trong ng©n hµng hay sæ l­¬ng trong c¸c v¨n phßng… Khi nãi ®Õn phÇn mÒm, ng­êi ta th­êng nghÜ ®Õn c¸c s¶n phÈm ®ang ®­îc ®em trao ®æi vµ kinh doanh trªn thÞ tr­êng. Dùa trªn nh÷ng ®Þnh nghÜa ®· ®­îc c«ng nhËn vµ sö dông réng r·i trªn thÕ giíi, ta cã kh¸i niÖm sau: S¶n phÈm phÇn mÒm lµ phÇn mÒm ®­îc s¶n xuÊt vµ ®­îc thÓ hiÖn hay l­u tr÷ ë bÊt kú mét d¹ng vËt thÓ nµo, cã thÓ ®­îc mua b¸n hoÆc chuyÓn giao cho ®èi t­îng kh¸c sö dông ®­îc. HÇu hÕt c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm th­êng chØ mang tªn mét nhµ s¶n xuÊt duy nhÊt, ng­êi cã quyÒn quyÕt ®Þnh ®Õn mÉu m·, nh·n hiÖu, b¶n quyÒn, c¶i tiÕn kü thuËt… cña phÇn mÒm ®ã. VÝ dô, nh÷ng phÇn mÒm cho Windows ®­îc biÕt ®Õn tªn víi t­ c¸ch lµ c¸c s¶n phÈm ®éc quyÒn cña h·ng Microsoft. T¹i ViÖt Nam, c¸c series tõ ®iÓn MTD lµ s¶n phÈm cña c«ng ty phÇn mÒm L¹c ViÖt… Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, ®Ó lµm ®­îc mét s¶n phÈm phÇn mÒm vµ ®­a nã ®Õn ®­îc víi ng­êi sö dông cuèi cïng (end – user) thµnh c«ng cÇn tr¶i qua c¸c c«ng ®o¹n kh¸c nhau. NhiÒu khi, do kh«ng cã ®ñ nguån lùc lao ®éng kü thuËt ®Ó thùc hiÖn toµn bé c¸c c«ng ®o¹n ®ã, nhµ s¶n xuÊt ph¶i sö dông tíi c¸c dÞch vô phÇn mÒm do mét hoÆc nhiÒu c«ng ty kh¸c cung cÊp. Trong mét tr­êng hîp kh¸c, mét c«ng ty nhËn ®­îc mét ®¬n ®Æt hµng lín s¶n xuÊt hoÆc cung cÊp dÞch vô cho mét c«ng ®o¹n s¶n xuÊt mét phÇn mÒm nh­ng c«ng ty nµy còng kh«ng ®ñ nguån lùc ®Ó hoµn thµnh viÖc ®ã trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. V× vËy, c«ng ty nµy sÏ liªn kÕt, hîp t¸c víi mét c«ng ty kh¸c ®Ó cïng tiÕn hµnh hîp ®ång. Nãi c¸ch kh¸c, c«ng ty ®ã ®· sö dông dÞch vô phÇn mÒm cña mét bªn thø ba ®Ó hoµn thµnh hîp ®ång cña m×nh víi bªn ®· thuª hä. 2. Ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm Nh­ mäi ng­êi ®Òu biÕt, phÇn mÒm lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®Ó mét chiÕc m¸y tÝnh cã thÓ ho¹t ®éng ®­îc. Lóc ®Çu c¸c ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm chØ ®­îc x©y dùng ë quy m« nhá, theo ®¬n ®Æt hµng cña mét doanh nghiÖp hay mét c¬ së kinh doanh. DÇn dÇn viÖc s¶n xuÊt phÇn mÒm ®· cã mét tÇm vãc lín, ®i vµo chuyªn m«n ho¸ cao ®é vµ mang quy m« s¶n xuÊt cña mét ngµnh c«ng nghiÖp. ThÕ lµ ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®· ra ®êi. C«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ mét ngµnh kinh tÕ nh»m nghiªn cøu, x©y dùng, ph¸t triÓn, s¶n xuÊt vµ ph©n phèi c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm; cung cÊp c¸c dÞch vô nh­ ®µo t¹o, huÊn luyÖn, t­ vÊn, cung cÊp gi¶i ph¸p, hç trî nguån nh©n lùc cho ph¸t triÓn phÇn mÒm. C«ng nghiÖp phÇn mÒm cã nh÷ng ®Æc tr­ng sau: Trong mçi s¶n phÈm cña nÒn c«ng nghiÖp th«ng th­êng ®Òu hµm chøa mét khèi l­îng lín c¸c nguyªn vËt liÖu th« ban ®Çu nh­ s¾t, thÐp, xi m¨ng,…®­îc s¶n xuÊt ra theo m«t quy tr×nh c«ng nghÖ ®ång bé, kÕt tinh søc lao ®éng cña con ng­êi. Cßn trong c¸c s¶n phÈm cña nÒn c«ng nghiÖp phÇn mÒm l¹i chøa mét hµm l­îng lao ®éng s¸ng t¹o rÊt cao mµ sö dông rÊt Ýt nguyªn vËt liÖu th« ban ®Çu. C¸i quan träng ë ®©y lµ chÊt x¸m. Nhµ khoa häc Mü Mc Corduck ®· nãi: “C«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ ngµnh c«ng nghiÖp lý t­ëng. Nã t¹o ra gi¸ trÞ b»ng c¸ch biÕn ®æi n¨ng lùc trÝ n·o cña con ng­êi, tiªu thô rÊt Ýt n¨ng l­îng vµ nguyªn liÖu th«” NÒn t¶ng cña ngµnh c«ng nghiÖp (c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp nhÑ…) lµ nhµ x­ëng, m¸y mãc, d©y chuyÒn c«ng nghÖ cßn trong ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm th× c¬ së vËt chÊt quan träng nhÊt lµ trÝ tuÖ cña con ng­êi. Nhµ khoa häc Mü Feigenbaum ®· cho r»ng “Tri thøc lµ quyÒn lùc cßn m¸y tÝnh ®iÖn tö lµ bé khuyÕch ®¹i c¸c quyÒn lùc ®ã” C¸c s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®­îc tiªu thô trªn thÞ tr­êng thÕ giíi mét c¸ch nhanh chãng, tèn kÐm rÊt Ýt chi phÝ chuyªn chë tõ n¬i s¶n xuÊt ®Õn n¬i tiªu thô. Cßn trong nÒn c«ng nghiÖp th«ng th­êng, ®Æc biÖt lµ trong c«ng nghiÖp nÆng, viÖc chuyªn chë s¶n phÈm chiÕm chi phÝ rÊt ®¸ng kÓ. S¶n phÈm cña ngµnh c«ng ngiÖp phÇn mÒm kh«ng bÞ tiªu hao ®i trong qu¸ tr×nh sö dông mµ ng­îc l¹i nã sÏ lµm t¨ng gi¸ trÞ cña c¸c thµnh phÇn sö dông nã lªn gÊp nhiÒu lÇn. Ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ s¶n phÈm cña mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu ho¸ trong ®ã th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®ãng vai trß trung t©m cña nÒn th­¬ng m¹i thÕ giíi. Ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm t¹o ra c¸c nghÒ nghiÖp míi ch­a cã tr­íc ®©y. §ã lµ c¸c ngµnh nghÒ liªn quan ®Õn th«ng tin vµ qu¸ tr×nh xö lý th«ng tin nh­ ph©n tÝch viªn hÖ thèng, lËp tr×nh viªn, thiÕt kÕ hÖ thèng, qu¶n trÞ hÖ thèng, thao t¸c viªn phßng m¸y, marketing s¶n phÈm phÇn mÒm, qu¶n lý dù ¸n phÇn mÒm.. Víi nh÷ng ®Æc tr­ng nµy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®­îc r»ng c«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ mét trong nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ tri thøc. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm còng chÝnh lµ tõng b­íc x©y dùng nÒn kinh tÕ tri thøc t¹i ViÖt Nam. 2. Vai trß cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc t¹i ViÖt Nam. ViÖc chuyÓn biÕn cã ý nghÜa toµn cÇu tõ nÒn kinh tÕ vµ x· héi c«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ vµ x· héi th«ng tin kh«ng xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña c¸c n­íc n«ng nghiÖp, cßn chËm ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam, nh­ng trong ®iÒu kiÖn cña thÕ giíi hiÖn nay, nã cã ¶nh h­ëng m¹nh mÏ, l«i cuèn tÊt c¶ mäi quèc gia, b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c, tham gia vµo sù chuyÓn biÕn ®ã. Tuy cã nhiÒu th¸ch thøc vµ rñi ro nh­ng mÆt kh¸c sù chuyÓn biÕn nµy l¹i chøa ®ùng rÊt nhiÒu nh÷ng thµnh tùu to lín cña khoa häc vµ c«ng nghÖ, cña trÝ tuÖ loµi ng­êi vÒ kinh tÕ x· héi mµ chóng ta cã thÓ ®­îc thô h­ëng, tiÕp thu vµ sö dông cho sù ph¸t triÓn cña m×nh. ViÖt Nam hiÖn nay GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi chØ b»ng 1/12 b×nh qu©n cña thÕ giíi, xÕp thø 180 trong 210 n­íc3 Kinh tÕ tri thøc víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña ViÖt Nam - GS. VS. §Æng H÷u – Uû viªn Trung ­¬n g §¶ng, tr­ëng ban khoa gi¸o Trung ­¬ng. , thuéc nhãm nh÷ng n­íc nghÌo nhÊt, kh«ng cã c¸ch nµo ®Ó ®uæi kÞp c¸c n­íc vÒ GDP, nh­ng ph¶i phÊn ®Êu ®Ó n©ng cao nhanh chãng tr×nh ®é tri thøc, t¨ng c­êng n¨ng lùc néi sinh vÒ khoa häc, c«ng nghÖ míi nhÊt ®Ó hoµn thµnh th¾ng lîi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, thùc hiÖn ®­îc môc tiªu d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. Chóng ta cã thÕ m¹nh vÒ tiÒm n¨ng con ng­êi, chØ sè ph¸t triÓn con ng­êi n­íc ta ®øng thø 110 vµ thuéc nhãm n­íc trung b×nh trªn thÕ giíi. Thùc tÕ ®· chøng minh ng­êi ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng n¾m b¾t vµ lµm chñ nhanh c¸c tri thøc míi vµ c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. NhiÒu ngµnh míi x©y dùng nhê sö dông c¸c c«ng nghÖ míi, ®· theo kÞp tr×nh ®é c¸c n­íc trong khu vùc (b­u chÝnh viÔn th«ng, n¨ng l­îng, dÇu khÝ, cÇu ®­êng…). Cho nªn, nh­ NghÞ quyÕt TW2 (kho¸ 8) ®· chØ ra, ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch ph¸t triÓn b»ng vµ dùa vµo con ng­êi vµ khoa häc c«ng nghÖ. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Êt n­íc ta lµ chiÕn l­îc dùa vµo tri thøc vµ th«ng tin, chiÕn l­îc ®i t¾t, ®ãn ®Çu tiÕn th¼ng tíi mét x· héi th«ng tin, mét nÒn kinh tÕ tri thøc trong t­¬ng lai. Kinh tÕ tri thøc ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn dùa trªn bèn trô cét c¬ b¶n lµ: c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ n¨ng l­îng, c«ng nghÖ vËt liÖu míi vµ c«ng nghÖ th«ng tin. Trong ®ã c«ng nghÖ th«ng tin ®­îc c¸c quèc gia ®Æc biÖt chó träng vµ ®­îc coi lµ ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ tri thøc. ë Mü, trong vßng 4 n¨m, chi phÝ cho c¸c doanh nghiÖp m¸y tÝnh ®· t¨ng86% v­ît xa møc t¨ng cña c¸c ngµnh kh¸c chØ víi 40%. HiÖu qu¶ cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt cã sö dông m¸y vi tÝnh t¨ng lªn râ rÖt, tõ møc 3.2% trong nöa ®Çu thËp kû 80 lªn 5.7% n¨m 1990. Trong 3 n¨m gÇn ®©y, tû lÖ ®ãng gãp c¸c ngµnh s¶n xuÊt ®iÖn tö tin häc cho sù t¨ng t­ëng kinh tÕ Mü lªn ®Õn 45%, trong khi c¸c ngµnh x©y dùng chØ chiÕm 14%, vµ xe h¬i chØ cã 4%4 Kinh tÕ tri thøc kinh nghiÖm cña mét sè n­íc ph¸t triÓn - TS. NguyÔn Xu©n Th¾ng – Phã viÖn tr­ëng ViÖn kinh tÕ thÕ giíi – Trung t©m KHXH & NVQG . ë NhËt B¶n, ng­êi ta còng ®· nhËn thøc mét c¸ch s©u s¾c vai trß cña phÇn mÒm, c¸c m¹ng l­íi m¸y tÝnh tèc ®é cao vµ c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn m¹ng NET ®èi víi nÒn kinh tÕ NhËt B¶n t­¬ng lai. Tõ n¨m 1994, NhËt B¶n ®· nhanh chãng thµnh lËp 2000 c«ng ty kinh doanh phÇn mÒm vµ Internet. ChÝnh phñ NhËt B¶n ®ång thêi còng thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh­ xo¸ thuÕ ®¸nh vµo c¸c s¶n phÈm m¸y tÝnh vµ phÇn mÒm ®­îc c¸c c«ng ty sö dông, ®Ó thóc ®Èy giao dÞch mua b¸n víi kh¸ch hµng vµ víi c¸c dÞch vô míi nh»m tiªu thô m¸y tÝnh vµ sö dông Internet. Tõ kinh nghiÖm x©y dùng nÒn kinh tÕ tri thøc ë mét sè quèc gia ph¸t triÓn trªn, ta cã thÓ thÊy ®­îc chiÕn l­îc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc ë ViÖt Nam còng ph¶i ®i liÒn víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin trong n­íc. §©y còng lµ mét ngµnh mµ ng­êi ViÖt Nam cã nhiÒu kh¶ n¨ng. Nh÷ng häc sinh ViÖt Nam thi tin häc quèc tÕ ®o¹t gi¶i rÊt cao, lùc l­îng ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi lµm tin häc kh¸ ®«ng vµ gi÷ nhiÒu vÞ trÝ quan träng. Riªng t¹i thung lòng Silicon hiÖn cã h¬n m­êi ngh×n ng­êi lµm c«ng nghÖ th«ng tin. ViÖt Nam cÇn tËp trung ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt dÞch vô, n©ng cao hiÖu qu¶ tæ chøc vµ qu¶n lý, ®ång thêi ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp th«ng tin lµ nh÷ng ngµnh cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao nhÊt, nh÷ng ngµnh trô cét x· héi t­¬ng lai. C«ng nghÖ th«ng tin trë thµnh ­u tiªn hµng ®Çu trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc ë n­íc ta. §èi víi nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam ®ang phÊn ®Êu v­¬n lªn ®Ó héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ tri thøc vµ x· héi tri thøc trong t­¬ng lai, Uû ban Khoa häc vµ c«ng nghÖ v× ph¸t triÓn cña Liªn Hîp Quèc cã khuyÕn nghÞ mét sè néi dung chiÕn l­îc cÇn ®­îc tËp trung thùc hiÖn trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin nh­ sau5 X· héi tri thøc vµ vµi suy nghÜ vÒ con ®­êng héi nhËp cña chóng ta - GS. TS Phan §×nh DiÖu - §¹i häc quèc gia Hµ Néi. : H­íng víi s¶n xuÊt c«ng nghÖ c¸c s¶n phÈm c«ng nghÖ th«ng tin vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin phôc vô thiÕt thùc c¸c môc tiªu x· héi vµ t¨ng ­u thÕ c¹nh tranh cho nÒn kinh tÕ. Ph¸t triÓn nguån tµi nguyªn nh©n lùc cho c¸c chiÕn l­îc c«ng nghÖ th«ng tin quèc gia b»ng c¸ch ®Èy m¹nh vµ më réng c¸c h×nh thøc häc, häc liªn tôc vµ häc suèt ®êi. C¶i tiÕn qu¶n lý sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong c¸c qu¶n lý c¸c tæ chøc vµ sù ph¸t triÓn quèc gia. Ph¸t triÓn c¸c m¹ng th«ng tin vµ kÕt cÊu h¹ tÇng th«ng tin quèc gia, thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó më réng kh¶ n¨ng truy cËp cña mäi ng­êi ®Õn c¸c m¹ng ®ã. KhuyÕn khÝch c¸c nguån ®Çu t­ vµ t¨ng c­êng ®Çu t­ tµi chÝnh tõ nhµ n­íc cho ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin vµ cho kÕt cÊu h¹ tÇng th«ng tin quèc gia. T¹o mäi kh¶ n¨ng ®Ó truy cËp tíi c¸c nguån tri thøc khoa häc vµ kü thuËt trªn thÕ giíi. C«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp quan träng cña c«ng nghÖ th«ng tin. Trong bèi c¶nh n­íc ta hiÖn nay ®Ó thùc hiÖn ®­îc chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin th× b­íc ®ét ph¸ ®Çu tiªn chÝnh lµ tõ ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm. Ph¸t triÓn c«ng nghÖ phÇn mÒm lµ chñ tr­¬ng ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ­u tiªn quan t©m, lµ mét trong nh÷ng c¸ch ®i t¾t, ®ãn ®Çu ®Ó thùc hiÖn ®ång thêi hai môc ®Ých: c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ x©y dùng nÒn kinh tÕ tri thøc trong t­¬ng lai. C«ng nghiÖp phÇn mÒm cã mét sè ­u thÕ h¬n trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc so víi c¸c ngµnh kh¸c lµ v× c¸c lý do sau: C«ng nghiÖp phÇn mÒm cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao, cã ¶nh h­ëng lín ®Õn c¬ cÊu kinh tÕ. C«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ c«ng nghiÖp cña trÝ tuÖ. Gi¸ trÞ gia t¨ng kinh tÕ do trÝ tuÖ t¹o ra ngµy cµng cao. C«ng nghiÖp phÇn mÒm ngµy cµng chiÕm tû träng cao trong kinh tÕ vµ xuÊt khÈu cña mét sè n­íc. NhiÒu n­íc ®Þnh h­íng chiÕn l­îc xuÊt khÈu lµ s¶n phÈm phÇn mÒm. ë Mü, n¨m 1996 c«ng nghiÖp phÇn mÒm chiÕm kho¶ng 6% GDP, chiÕm 51% thÞ phÇn toµn cÇu; ë Ên §é, n¨m 1998 xuÊt khÈu phÇn mÒm ®¹t gÇn 1,81 tû USD, n¨m 2000 ®¹t kho¶ng 5 tû USD; ë Ai-len, víi d©n sè 3.6 triÖu ng­êi, n¨m 1997 xuÊt khÈu 5,5 tû USD, n¨m 2000 kho¶ng 10 tû USD6 C«ng nghiÖp phÇn mÒm – B¸o Nh©n d©n th¸ng 7/2001 . C«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ mét ngµnh siªu s¹ch, ®em l¹i lîi nhuËn cao. Kh¸c víi c¸c ngµnh kinh tÕ th«ng th­êng ®ßi hái nhiÒu nguyªn, nhiªn, vËt liÖu, c«ng nghiÖp phÇn mÒm chñ yÕu dùa vµo lao ®éng trÝ tuÖ. Bëi vËy, ®©y lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp siªu s¹ch, kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng.Chi phÝ cho ph¸t triÓn phÇn mÒm chñ yÕu lµ chi phÝ cho ho¹t ®éng trÝ tuÖ vµ tiÕp thÞ. V× vËy, lîi nhuËn tõ ngµnh nµy lµ rÊt lín. Th«ng th­êng lîi nhuËn nµy chiÕm h¬n 50% tæng doanh thu b¸n ra. C«ng nghiÖp phÇn mÒm võa ph¸t triÓn tËp trung ë mét sè n­íc, võa ph©n t¸n sang nh÷ng n­íc kh¸c. C«ng nghiÖp phÇn mÒm tËp trung chñ yÕu ë Mü vµ xu h­íng nµy tiÕp tôc t¨ng. §Õn nay, ngµnh c«ng nghiÖp nµy phÇn lín lµ do c¸c c«ng ty Mü n¾m, ®ã lµ c¸c c«ng ty ®a quèc gia hïng m¹nh vµ cã chi nh¸nh kh¾p toµn cÇu. HÖ thèng gi¸o dôc, ._.®µo t¹o vµ hÖ thèng nghiªn cøu triÓn khai vÒ c«ng nghÖ th«ng tin nãi chung vµ c«ng nghiÖp phÇn mÒm nãi riªng ë Mü ph¸t triÓn m¹nh. T©y ¢u vµ NhËt B¶n còng lµ nh÷ng khu vùc ph¸t triÓn m¹nh mÏ c«ng nghiÖp phÇn mÒm. Bªn c¹nh xu h­íng trªn, hiÖn nay ®ang xuÊt hiÖn xu h­íng ph©n t¸n. Sù chuyÓn dÞch dßng ng­êi, dßng tiÒn, dßng hµng hãa vµ th«ng tin ®· v­ît ra khái biªn giíi cña c¸c quèc gia. §iÒu ®ã t¹o nªn sù ph©n t¸n trong sù ph¸t triÓn phÇn mÒm. Víi sù ph¸t triÓn cña Internet vµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö, dßng chuyÓn dÞch nµy ngµy cµng lín. ViÖc s¶n xuÊt vµ gia c«ng xö lý sè liÖu th«ng qua hÖ thèng viÔn th«ng ®ang trë nªn phæ biÕn, tËn dông ®­îc sù chªnh lÖch thêi gian gi÷a c¸c quèc gia. NhiÒu c«ng ty phÇn mÒm ®ang x©y dùng c¸c c¬ së s¶n xuÊt phÇn mÒm vµ gia c«ng phÇn mÒm t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam ®Ó tËn dông lîi thÕ so s¸nh vÒ nguån nh©n lùc. C«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ ngµnh c«ng nghiÖp míi cã c¬ héi cho nh÷ng n­íc biÕt n¾m thêi c¬. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm míi b¾t ®Çu ho¹t ®éng trong 20 n¨m trë l¹i®©y. Mét sè c«ng ty nhá, nh­ng sau n¨m, s¸u n¨m thµnh lËp, ®· cã thÓ ¶nh h­ëng tíi sù ph¸t triÓn cña toµn ngµnh trªn ph¹m vi quèc tÕ. ViÖc chÕ t¹o phÇn cøng c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn chØ do mét sè Ýt c¸c c«ng ty cã vèn ®Çu t­ lín, c«ng nghÖ s¶n xuÊt cao, s¶n xuÊt trªn quy m« lín, víi gi¸ thµnh ngµy cµng h¹, tÝnh n¨ng l¹i cµng cao. §iÒu nµy rÊt khã thùc hiÖn ®­îc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Trong khi ®ã víi vèn ®Çu t­ ban ®Çu kh«ng lín còng cã thÓ thµnh lËp ®­îc doanh nghiÖp phÇn mÒm. Nhu cÇu vÒ phÇn mÒm còng nh­ nhu cÇu dÞch vô vµ nh©n lùc cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®ang t¨ng lªn nhanh chãng. C¸c n­íc cµng ph¸t triÓn th× sù thiÕu hôt vÒ dÞch vô vµ nh©n lùc l¹i cµng nhiÒu. Ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm chÝnh lµ biÖn ph¸p ®Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin t¹i ViÖt Nam mµ Uû ban Khoa häc vµ c«ng nghÖ v× ph¸t triÓn cña Liªn Hîp Quèc ®· ®Ò ra trªn c¬ së ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ còng nh­ phï hîp víi hoµn c¶nh kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm sÏ gióp c«ng nghÖ th«ng tin ®­îc øng dông réng r·i trªn mäi lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi, chÝnh trÞ vµ tõ ®ã thóc ®Èy ph¸t triÓn nhanh c¬ cÊu kinh tÕ, n©ng cao tèc ®é t¨ng tr­ëng, hiÖu qu¶ vµ chÊt l­îng nÒn kinh tÕ. Tõ ®ã cã thÓ phÊn ®Êu sau mét thËp kû (®Õn kho¶ng 2010) n­íc ta sÏ x©y dùng ®­îc m¹ng xa lé th«ng tin quèc gia, kÕt nèi víi tÊt c¶ c¸c tr­êng häc, c¸c c¬ quan, xÝ nghiÖp vµ phÇn lín c¸c hé gia ®×nh. Th«ng tin trë thµnh yÕu tè s¶n xuÊt chÝnh trong nÒn kinh tÕ. §ã chÝnh lµ b­íc tiÕn quan träng vµo nÒn kinh tÕ tri thøc cña ViÖt Nam. ViÖt Nam ®· chñ tr­¬ng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, nh­ vËy ph¶i n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, trªn c¬ së ph¸t huy n¨ng lùc néi sinh vÒ khoa häc c«ng nghÖ cña ViÖt Nam, b¾t kÞp vµ lµm chñ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®i nhanh ®i t¾t vµo nÒn kinh tÕ tri thøc. C«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp ®ang t¹o ra nh÷ng s¶n phÇm cã gi¸ trÞ gia t¨ng lín, t¹o nguån lùc lín ph¸t triÓn con ng­êi cã kh¶ n¨ng lµm chñ, s¸ng t¹o míi tri thøc, ®­a tri thøc vµo thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ®i lªn. §©y còng lµ ngµnh mµ ViÖt Nam cã nhiÒu kh¶ n¨ng ®Ó ph¸t triÓn. V× vËy cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®­îc r»ng c«ng nghiÖp phÇn mÒm chÝnh lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc cho ViÖt Nam thùc hiÖn tiÕn tíi x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc trong t­¬ng lai. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. I. C¬ së h¹ tÇng cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. 1.C¬ së h¹ tÇng ph¸p lý N¾m b¾t ®­îc vai trß quan träng cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc, §¶ng vµ ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ban hµnh kh¸ nhiÒu chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm. Tiªu biÓu lµ NghÞ quyÕt sè 07/2000/NQ-CP vÒ viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm giai ®o¹n 2000-2005. NghÞ quyÕt kh¼ng ®Þnh: C«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ mét ngµnh kinh tÕ míi, cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao, cã nhiÒu triÓn väng. Nhµ n­íc t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc c¸ nh©n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn ngµnh nµy. Nhµ n­íc ­u ®·i vµ khuyÕn khÝch tèi ®a viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm. B­íc ®Çu, chó träng h×nh thøc xuÊt khÈu qua gia c«ng vµ cung cÊp dÞch vô cho c¸c c«ng ty n­íc ngoµi. §ång thêi më réng thÞ tr­êng trong n­íc, tr­íc m¾t tËp trung ph¸t triÓn phÇn mÒm trong mét sè lÜnh vùc ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi, thay thÕ c¸c phÇn mÒm nhËp khÈu. Nhanh chãng tæ chøc xuÊt khÈu lao ®éng phÇn mÒm vµ phÇn mÒm ®ãng gãi ®Ó c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam tõng b­íc ®¹t ®­îc vÞ thÕ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. NghÞ quyÕt còng ®· chØ râ néi dung, biÖn ph¸p x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm tËp trung vµo: - §µo t¹o nguån nh©n lùc. Ph¸t huy mäi h×nh thøc ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i, huÊn luyÖn vµ båi d­ìng ®Ó ®Õn n¨m 2005 cã kho¶ng 25.000 chuyªn gia tr×nh ®é cao vµ lËp tr×nh viªn chuyªn nghiÖp, th«ng th¹o tiÕng Anh. - ThiÕt lËp m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi. Nhµ n­íc ¸p dông møc ­u ®·i hiÖn hµnh cao nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp lµm c«ng nghiÖp phÇn mÒm. ¦u ®·i cao nhÊt vÒ thuÕ. Thµnh lËp vµ ban hµnh quy chÕ tæ chøc, qu¶n lý vµ ho¹t ®éng cña quü ®Çu t­ m¹o hiÓm cho ph¸t triÓn c«ng nghÖ cao ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ phÇn mÒm. Nghiªn cøu thiÕt lËp t¹i khu c«ng nghÖ Hoµ L¹c vµ khu c«ng nghÖ phÇn mÒm Quang Trung cæng kÕt nèi trùc tiÕp víi hÖ thèng internet chÊt l­îng cao, theo gi¸ c¹nh tranh víi c¸c n­íc trong khu vùc. LËp dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm, thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi. - N©ng cao hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cña ph¸p luËt. Thùc thi b¶o hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. - Më réng thÞ tr­êng. Tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp lµm c«ng nghiÖp phÇn mÒm trong n­íc më chi nh¸nh vµ v¨n phßng ®¹i diÖn ë trong n­íc vµ n­íc ngoµi, ®Çu t­ ra n­íc ngoµi vµ xuÊt khÈu lao ®éng phÇn mÒm. TiÕp ®ã, ngµy 17/10/2000 Bé chÝnh trÞ ra chØ thÞ sè 58/CTTW vÒ ®Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Bé chÝnh trÞ chñ tr­¬ng: §­a vµo hÖ thèng môc lôc ng©n s¸ch lo¹i chi riªng vÒ c«ng nghÖ th«ng tin. KhuyÕn khÝch sö dông c«ng nghiÖp th«ng tin trong n­íc. C¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô c«ng nghÖ th«ng tin ®­îc t¹o ra trong n­íc ®­îc miÔn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. X©y dùng ch­¬ng tr×nh hç trî xuÊt khÈu tr­íc hÕt lµ gia c«ng phÇn mÒm vµ xuÊt khÈu lao ®éng. §Èy m¹nh viÖc ®µo t¹o vµ sö dông nguån nh©n lùc øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin. T¨ng c­êng, ®æi míi c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi c«ng nghÖ th«ng tin. Ngµy 20/11/2000 Thñ t­íng chÝnh phñ ra QuyÕt ®Þnh sè 128/200/Q§-TTg vÒ mét sè chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm. Néi dung cña quyÕt ®Þnh ®· cô thÓ ho¸ nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p sau: - C¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam vµ c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam kh«ng thuéc ®èi t­îng ®iÒu chØnh cña luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc h­ëng thuÕ suÊt thu nhËp doanh nghiÖp víi c¸c møc sau: 25%, 20%, 15% tuú theo ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi kh¸c nhau. C¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm thuéc ®èi t­îng ®iÒu chØnh cña luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®­îc h­ëng thuÕ suÊt thu nhËp doanh nghiÖp 10%. - Doanh nghiÖp phÇn mÒm ®­îc miÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong 4 n¨m, kÓ tõ khi cã thu nhËp chÞu thuÕ. - S¶n phÈm vµ dÞch vô phÇn mÒm ®­îc miÔn thuÕ VAT - MiÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi nguyªn vËt liÖu phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt phÇn mÒm mµ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc. MiÔn thuÕ xuÊt khÈu cho c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm. - Doanh nghiÖp ViÖt Nam cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ dÞch vô phÇn mÒm ®­îc ¸p dông c¸c h×nh thøc hç trî ®Çu t­ tõ quü hç trî ph¸t triÓn cña nhµ n­íc. - Doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ®­îc miÔn, gi¶m tiÒn thuª ®Êt, thuÕ sö dông ®Êt theo quy ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh sè 51/1999/N§-CP ngµy 8/7/1999 cña chÝnh phñ. - Rµ so¸t c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt hiÖn hµnh ®Ó ban hµnh theo thÈm quyÒn hoÆc tr×nh c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt liªn quan ®Õn b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi s¶n phÈm phÇn mÒm; t¨ng c­êng kh¶ n¨ng, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan qu¶n lý vµ thùc thi quyÒn t¸c gi¶ ®èi víi phÇn mÒm. - KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho c«ng nghiÖp phÇn mÒm. - T¹o c¬ së h¹ tÇng viÔn th«ng thuËn lîi. Cung cÊp ®Çy ®ñ vµ thuËn lîi c¸c dÞch vô viÔn th«ng vµ internet cho ng­êi sö dông víi tèc ®é vµ chÊt l­îng cao, gi¸ c­íc thÊp h¬n hoÆc t­¬ng ®­¬ng so víi c¸c n­íc trong khu vùc; cho phÐp c¸c khu c«ng nghiÖp phÇn mÒm tËp trung ®­îc kÕt nèi cæng internet riªng víi hÖ thèng Internet quèc tÕ. Ngµy 21/06/12001 Tæng côc b­u ®iÖn ra QuyÕt ®Þnh sè 492/2001/Q§-TCB§ vÒ c­íc dÞch vô cµi ®Æt vµ thuª cæng truy cËp Internet trùc tiÕp ¸p dông cho c¸c khu c«ng nghiÖp phÇn mÒm tËp trung… Cã thÓ nãi nh÷ng chÝnh s¸ch vÜ m« cña Nhµ n­íc ®· h­íng tíi t¹o mét m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi tèi ®a cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm. Tuy nhiªn, theo ®¸nh gi¸ cña giíi chuyªn m«n, c¸c chÝnh s¸ch nµy vÉn ch­a thùc sù ph¸t huy ®­îc t¸c dông do sù chËm trÔ thi hµnh cña c¸c c¬ quan h÷u quan. 2.C¬ së h¹ tÇng viÔn th«ng §èi víi ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm, h¹ tÇng c¬ së viÔn th«ng lµ yÕu tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn. Kh«ng cã hÖ thèng viÔn th«ng hiÖn ®¹i, kh«ng cã c¸c dÞch vô truyÒn sè liÖu vµ nhÊt lµ Internet phæ cËp víi gi¸ c¶ ph¶i ch¨ng th× kh«ng thÓ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm. ViÖt Nam ®· quan t©m ®Çu t­ ph¸t triÓn, hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh viÔn th«ng ®Ó ®¹t ®­îc tr×nh ®é khu vùc vµ thÕ giíi vµ ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín. Theo nhËn xÐt chung cña c¸c chuyªn gia b­u ®iÖn, ®Õn nay ViÖt Nam ®· cã mét m¹ng l­íi viÔn th«ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i kh«ng thua kÐm bÊt cø mét n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. Nh÷ng chØ tiªu cã thÓ c«ng nhËn sù ph¸t triÓn cña viÔn th«ng ViÖt Nam ®­îc thÓ hiÖn qua tèc ®é ph¸t triÓn ®iÖn tho¹i nhanh vµo bËc nhÊt thÕ giíi. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 20018 ViÖt Nam: ngµnh viÔn th«ng t¨ng tr­ëng – Netnam 01/07/2002 , tæng sè thuª bao ®iÖn tho¹i cè ®Þnh lµ 4 triÖu m¸y th× vµo gi÷a n¨m 2002 con sè nµy ®· lªn tíi 4,86 triÖu m¸y, ®¹t mËt ®é 5,9 m¸y/100 ng­êi d©n. C¸c dÞch vô ®iÖn tho¹i xuÊt hiÖn nhiÒu vµ gia t¨ng nhanh nhÊt ®ang thuéc vÒ sè l­îng tõ ®iÖn tho¹i cè ®Þnh, v« tuyÕn cè ®Þnh, di ®éng, nh¾n tin, voicelink, ®iÖn tho¹i dïng thÎ, internet. ¤ng NguyÔn Huy LuËn, Phã tæng côc tr­ëng Tæng côc b­u ®iÖn cho biÕt: ViÖt Nam lµ mét trong sè h¬n 30 n­íc cã trªn 2 triÖu m¸y ®iÖn tho¹i vµ lµ n­íc cã tèc ®é ph¸t triÓn viÔn th«ng ®øng thø hai trªn thÕ giíi. M¹ng viÔn th«ng ViÖt Nam ®· mau chãng t¨ng tõ 8 lªn 10 tr¹m vÖ tinh mÆt ®Êt, c¸c tuyÕn c¸p quang biÓn, 3 tæng ®µi cöa ngâ t¹i Hµ Néi , thµnh phè Hå ChÝ Minh víi 5764 kªnh liªn l¹c quèc tÕ ®ang ®­îc x©y dùng hiÖn ®¹i. Trung b×nh mçi n¨m ®· truyÒn t¶i trªn 400 triÖu phót liªn l¹c quèc tÕ. HÖ thèng c¸p quang biÓn Th¸i lan – ViÖt Nam – Hång K«ng víi tèc ®é 565 Mb/gi©y ®· ®­îc ®­a vµo khai th¸c. §­êng trôc B¾c – Nam gåm hai tuyÕn c¸p quang víi kü thuËt ph©n cÊp ®ång bé sè 2,5 Gb/gi©y (t­¬ng ®­¬ng 30.000 kªnh ®iÖn tho¹i trªn mét ®«i sîi c¸p quang). VÊn ®Ò triÓn khai dÞch vô chuyÓn vïng quèc tÕ còng rÊt ®­îc quan t©m. ChÝnh v× thÕ mµ ®Õn nay, ngµnh B­u chÝnh viÔn th«ng cã ®Õn 80 ®èi t¸c ®· ký tho¶ thuËn dÞch vô vµ 25 ®èi t¸c khai th¸c chÝnh thøc víi ba m¹ng ®iÖn tho¹i di ®éng lµ Call Link, Vinaphone, vµ Mobiphone9 ViÕn th«ng ViÖt Nam t¨ng tèc – Ï.asp?f=0&progid=22002&newsid=2041 . Víi kho¶ng 600.000 m¸y tÝnh trªn toµn quèc vµ trªn 60.000 thuª bao internet, viÔn th«ng ViÖt Nam ®ang ngµy cµng thÓ hiÖn sù ph¸t triÓn cña m×nh. ¤ng LuËn cho biÕt, ngµnh b­u ®iÖn rÊt chó träng vµ n©ng cÊp c¸c tuyÕn truyÒn dÉn, më réng cöa ngâ t¹o nÒn t¶ng vËt chÊt vµ kü thuËt cho sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña m¹ng th«ng tin diÖn réng vµ Internet. C«ng nghiÖp b­u chÝnh viÔn th«ng ®ang ®­îc ph¸t huy ë ViÖt Nam víi c¶ bÒ réng, chiÒu s©u víi quy m« thÝch hîp vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. HiÖn ®· cã h¬n 10 liªn doanh c¸c dù ¸n hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (BBC) ®· ®­îc triÓn khai trong lÜnh vùc nµy víi môc tiªu cung cÊp trang thiÕt bÞ tiªn tiÕn phôc vô m¹ng l­íi vµ s¶n xuÊt s¶n phÈm chÊt l­îng cao. MÆc dï h¹ tÇng c¬ së viÔn th«ng ph¸t triÓn nh­ vËy nh­ng l¹i tån t¹i nhiÒu bÊt cËp vµ g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm. Gi¸ c­íc truy cËp viÔn th«ng cña tÊt c¶ c¸c n­íc gi¶m xuèng ®¸ng kÓ khi tèc ®é ®­êng truyÒn t¨ng nh­ng ë ViÖt Nam gi¸ c­íc l¹i t¨ng tû lÖ thuËn víi tèc ®é. §Ó ho¹t ®éng, th«ng th­êng c¸c c«ng ty phÇn mÒm cÇn ®­êng truyÒn tèc ®é cao tõ 128 Kb ®Õn 1,544 Mb/s. V× vËy mµ hä ph¶i chÞu møc gi¸ c­íc qu¸ cao so víi khu vùc. Bªn c¹nh ®ã, ë c¸c khu c«ng viªn phÇn mÒm tËp trung l¹i ch­a ®­îc sö dông ®­êng kÕt nèi trùc tiÕp víi quèc tÕ. Ngoµi ra c¸c dÞch vô cÇn thiÕt ®Ó hç trî cho ph¸t triÓn phÇn mÒm nh­ m¹ng riªng ¶o (VPN), tin tøc (News),Internet l¹i ch­a thùc sù phæ biÕn ë ViÖt Nam. Theo c¸c nhµ chuyªn m«n, d­íi gãc ®é truyÒn sè liÖu, h¹ tÇng viÔn th«ng cña ViÖt Nam ch­a ®ñ æn ®Þnh cao ®Ó ®¶m b¶o cho viÖc kÕt nèi vµ truyÒn d÷ liÖu. II. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. 1. N¨ng lùc kinh doanh cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam 1.1. N¨ng lùc kinh doanh chung cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. a. LÞch sö h×nh thµnh vµ kinh nghiÖm C«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam vÉn lµ ngµnh c«ng nghiÖp non yÕu vµ nhá bÐ trong hÖ thèng c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n. Theo sè liÖu thèng kª gÇn ®©y nhÊt10 Niªn gi¸m C«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam 2001- Héi tin häc Thµnh phè Hå ChÝ Minh & T¹p chÝ ThÕ giíi m¸y tÝnh – Nhµ xuÊt b¶n Thµnh phè Hå ChÝ Minh, 2001 th× ViÖt Nam cã h¬n 200 doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc phÇn mÒm. C¸c c«ng ty nµy ®ång thêi cung cÊp c¸c thiÕt bÞ phÇn cøng, s¶n phÈm phÇn mÒm vµ c¸c dÞch vô thiÕt kÕ m¹ng,…Cã kho¶ng gÇn 100 tæ chøc gåm c¸c trung t©m tin häc, khoa c«ng nghÖ th«ng tin, viÖn nghiªn cøu cã tham gia cung cÊp phÇn mÒm. Ngoµi ra, còng ph¶i kÓ ®Õn mét bé phËn kh¸c Ýt nhiÒu cung cÊp phÇn mÒm cho kh¸ch hµng ®ã lµ c¸c cöa hµng cung cÊp dÞch vô, trong ®ã c¸c phÇn mÒm ®¬n gi¶n, trÞ gi¸ thÊp ®­îc coi nh­ lµ mét phÇn trong dÞch vô c¶ gãi ®­îc cung cÊp cho kh¸ch hµng. §iÒu ph¶i nãi ë ®©y lµ sè l­îng c«ng ty chuyªn kinh doanh phÇn mÒm trong tæng sè c«ng ty tin häc vµ doanh thu phÇn mÒm trong tæng doanh thu cña c«ng ty cßn chiÕm tû lÖ thÊp (chØ h¬n 10%) HÇu hÕt c¸c c«ng ty tin häc ®Òu lµ c¸c doanh nghiÖp míi ®­îc thµnh lËp cßn rÊt h¹n chÕ vÒ kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lý vµ kinh doanh trªn thÞ tr­êng. Trong tæng sè c¸c c«ng ty cã kinh doanh phÇn mÒm ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i, chØ cã 8 c«ng ty ®­îc thµnh lËp tõ 1990 trë vÒ tr­íc. PhÇn chñ yÕu lµ c¸c c«ng ty ®­îc thµnh lËp trong thêi kú tõ 1996 ®Õn 2001 víi 127 c«ng ty chiÕm 65,8% trong ®ã cã tíi 52 c«ng ty b»ng 26,9% tæng sè c«ng ty, ®­îc thµnh lËp trong 2 n¨m trë l¹i ®©y. 58 c«ng ty (chiÕm 30%) lµ c¸c c«ng ty ®­îc thµnh lËp trong kho¶ng thêi gian tõ 1991-1995. §iÒu ®ã còng ph¶n ¸nh mét thùc tÕ kh¸ch quan cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm cña ViÖt Nam lµ chóng ta ch­a cã mét tªn tuæi doanh nghiÖp ViÖt Nam thùc sù trong lÜnh vùc kinh doanh phÇn mÒm ®ñ søc c¹nh tranh còng nh­ cã mét uy tÝn nhÊt ®Þnh trªn thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, sù non trÎ vÒ tuæi ®êi cña c¸c doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lµ lý do duy nhÊt dÉn ®Õn sù yÕu kÐm trong kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm. B»ng chøng lµ cã nhiÒu doanh nghiÖp ë c¸c quèc gia ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn chØ trong mét thêi gian ng¾n tõ 3 ®Õn 5 n¨m ®· kÞp kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña nã trªn thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin nhê sù v­ît tréi vÒ chÊt l­îng dÞch vô cung øng vµ kh¶ n¨ng thÝch øng cao víi nh÷ng nhu cÇu th­êng xuyªn thay ®æi cña kh¸ch hµng. Víi t­ c¸ch lµ ng­êi ®Õn sau, c¸c c«ng ty tin häc ViÖt Nam cã nh÷ng lîi thÕ nhÊt ®Þnh ®ã lµ ®ãn b¾t ®­îc tr×nh ®é c«ng nghÖ ®ang ph¸t triÓn nhanh ë lÜnh vùc nµy mµ kh«ng ph¶i t×m kiÕm vµ chê ®îi l©u b. Quy m« kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm còng cho thÊy mét thùc tÕ kh¸c lµ hÇu hÕt c¸c c«ng ty phÇn mÒm lµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty t­ nh©n hoÆc c«ng ty cæ phÇn. Thuéc vÒ thµnh phÇn nµy cã tíi 166 c«ng ty chiÕm 86% trong khi sè c«ng ty liªn doanh vµ c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi chØ chiÕm 8,8% víi 17 c«ng ty vµ ®Æc biÖt c«ng ty thuéc së h÷u nhµ n­íc chØ cã 10 c«ng ty chiÕm mét tû lÖ rÊt khiªm tèn lµ 5,1%. C¬ cÊu doanh nghiÖp phÇn mÒm theo c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®· nãi lªn tÝnh hÊp dÉn cña lÜnh vùc nµy ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Tuy nhiªn, c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy hÇu hÕt lµ míi thµnh lËp nªn nguån lùc vµ kh¶ n¨ng kinh doanh cã nhiÒu h¹n chÕ ch­a thÓ lµm ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng cao trong thêi gian qua. TuyÖt ®¹i bé phËn c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam hiÖn nay cã quy m« kinh doanh nhá, chØ mét vµi c«ng ty cã quy m« võa. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë hai chØ tiªu chñ yÕu lµ sè l­îng nh©n viªn trong ®ã ®Æc biÖt lµ sè nh©n viªn lËp tr×nh, kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ doanh thu tõ kinh doanh phÇn mÒm. C¸c c«ng ty phÇn mÒm nãi chung cã sè l­îng lao ®éng Ýt (xem b¶ng 1). Thèng kª kh«ng ®Çy ®ñ tõ c¸c c«ng ty kinh doanh phÇn mÒm n¨m 2001 cã 6049 lao ®éng c¸c lo¹i. Nh­ vËy b×nh qu©n mét c«ng ty chØ ®¹t h¬n 30 lao ®éng. Theo sè liÖu ®iÒu tra, chØ cã 32 c«ng ty b»ng 16,5% cã trªn 50 lao ®éng, trong sè ®ã c«ng ty cã trªn 100 lao ®éng lµ 12 chiÕm 6%. C¸ biÖt, cã hai c«ng ty víi sè nh©n viªn v­ît tréi lµ C«ng ty ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghÖ – FPT cã 750 nh©n viªn vµ C«ng ty ®iÖn to¸n vµ truyÒn sè liÖu – VDC cã 927 nh©n viªn. Ng­îc l¹i, trong sè c«ng ty cã d­íi 50 lao ®éng th× phæ biÕn lµ ë møc 20 – 30 lao ®éng11 Nh©n lùc cho phÇn mÒm: bµi to¸n nhiÒu Èn sè - §oµn Hµn Giang – B¸o Hµ Néi míi chñ nhËt ngµy 24 th¸ng 11 n¨m 2001 . §Æc biÖt cã 15 c«ng ty (chiÕm 8.57%) chØ cã d­íi 10 lao ®éng. C¸c c«ng ty nhá n¨ng ®éng trong kinh doanh, dÔ qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh nh­ng chØ thÝch hîp víi ph­¬ng thøc gia c«ng phÇn mÒm hoÆc chØ lµm nh÷ng s¶n phÈm ®¬n gi¶n, kh«ng thÓ lµm ®­îc c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm lín, phøc t¹p. B¶ng 1: C¬ cÊu c«ng ty ph©n biÖt theo sè l­îng nh©n viªn (n¨m 2001) Sè l­îng nh©n viªn trong mét c«ng ty Sè c«ng ty Tû lÖ (%) 20 nh©n viªn trë xuèng 86 49,14 Tõ 21 ®Õn 50 nh©n viªn 56 32,00 Tõ 51 ®Õn 100 nh©n viªn 17 9,71 Tõ 101 ®Õn 150 nh©n viªn 9 5,14 Tõ 151 ®Õn 200 nh©n viªn 3 1,71 Tõ 201 nh©n viªn trë lªn 4 2,30 Tæng sè 175 100 Nguån : Héi tin häc thµnh phè Hå ChÝ Minh, 2001 MÆt kh¸c, sè nh©n viªn lËp tr×nh vµ qu¶n lý dù ¸n trong c¸c c«ng ty tin häc nãi chung cßn chiÕm mét tû lÖ rÊt thÊp. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia phÇn mÒm, hiÖn nay c¶ n­íc cã kho¶ng 100 000 c«ng ty cã tõ 10 lËp tr×nh viªn trë lªn. Sè liÖu ®iÒu tra vµo n¨m 2001 cho thÊy sè nh©n viªn lËp tr×nh b×nh qu©n cña mét c«ng ty ®­îc khaá s¸t ®¹t møc 18,84 nh©n viªn vµ 3,36 ®èi víi nh©n viªn qu¶n lý dù ¸n. TÝnh chung c¶ n­íc hiÖn nay chØ cã kho¶ng 1200 ®Õn 1500 nh©n viªn lËp tr×nh ë c¸c tr×nh ®é kh¸c nhau.12 Niªn gi¸m C«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam 2001- Héi tin häc Thµnh phè Hå ChÝ Minh & T¹p chÝ ThÕ giíi m¸y tÝnh – Nhµ xuÊt b¶n Thµnh phè Hå ChÝ Minh, 2001 VÒ tr×nh ®é ngo¹i ng÷ (tiÕng Anh) cña nh©n viªn lËp tr×nh, theo ý kiÕn ®¸nh gi¸ cña nhiÒu chuyªn gia nghiªn cøu vÒ c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam th× ®©y lµ mét trong nh÷ng trë ng¹i lín nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. Mét tû lÖ lín c¸c nh©n viªn lËp tr×nh trong c¸c c«ng ty kinh doanh phÇn mÒm kh«ng ®¹t ®­îc mét tr×nh ®é tiÕng Anh ®ñ ®Ó sö dông nã nh­ lµ mét ng«n ng÷ trong thiÕt kÕ phÇn mÒm. §Ó minh ho¹ chi tiÕt cho ®¸nh gi¸ trªn xin xem b¶ng 2 d­íi ®©y. B¶ng 2 – Sè c«ng ty cã tû lÖ nh©n viªn lËp tr×nh ®¹t tr×nh ®é chuyªn m«n vµ ngo¹i ng÷ nhÊt ®Þnh §¬n vÞ tÝnh: c«ng ty C«ng ty cã tû lÖ nh©n viªn ®¹t D­íi 50% 50 – 80% 81% - 100% Tr×nh ®é chuyªn m«n - Trªn ®¹i häc 9 - - - §¹i häc - 3 15 - Trung cÊp 5 - - Tr×nh ®é ngo¹i ng÷ - Hoµn toµn ®¸p øng 5 4 5 - §¸p øng vÒ c¬ b¶n 6 - 7 - §¸p øng phÇn nµo 4 1 1 Ghi chó: Tæng sè doanh nghiÖp phÇn mÒm ®­îc kh¶o s¸t lµ 18 Nguån: d÷ liÖu ®iÒu tra cña dù ¸n nghiªn cøu c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam: vÊn ®Ò vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng - JICA – NEU Th¸ng3/2002 C¸c nh©n viªn lËp tr×nh hÇu hÕt ®­îc ®µo t¹o ë c¸c khoa c«ng nghÖ th«ng tin cña c¸c tr­êng ®¹i häc vµ c¸c trung t©m ®µo t¹o trong n­íc. C¸c sè liÖu ®iÒu tra trªn 18 c«ng ty ë thêi ®iÓm cuèi n¨m 2001 cho thÊy, hÇu hÕt nh©n viªn lµm phÇn mÒm cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc vÒ c«ng nghÖ th«ng tin. Cã 15 c«ng ty ®¹t tû lÖ cã trªn 80% sè nh©n viªn lËp tr×nh cã tr×nh ®é ®¹i häc trë lªn. Mét nöa trong sè c¸c c«ng ty ®­îc kh¶o s¸t cã nh©n viªn lËp tr×nh ®¹t tr×nh ®é trªn ®¹i häc mÆc dï lo¹i nh©n viªn nµy cßn chiÕm mét tû lÖ thÊp trong tæng sè nh©n viªn lËp tr×nh. Sè nh©n viªn nµy ®­îc ®µo t¹o chñ yÕu tõ c¸c khoa c«ng nghÖ th«ng tin cña c¸c tr­êng ®¹i häc trong n­íc. Mét sè rÊt Ýt c¸c nh©n viªn ®· ®­îc tu nghiÖp ë nh÷ng quèc gia cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao vÒ c«ng nghÖ th«ng tin. Cïng víi sè l­îng nh©n viªn thÊp lµ sù h¹n chÕ vÒ vèn ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty phÇn mÒm. §©y lµ mét yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh tèc ®é t¨ng tr­ëng cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. Nh×n chung, c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm kh«ng m¹nh vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh khi mµ phÇn lín c¸c c«ng ty nµy lµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty cæ phÇn míi ®­îc thµnh lËp. H¬n thÕ n÷a, c¸c doanh nghiÖp nµy còng cã nhiÒu h¹n chÕ trong viÖc vay vèn cña ng©n hµng còng nh­ tõ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c. T×nh tr¹ng vèn nhá vµ ph©n t¸n lµ phæ biÕn. Ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ch­a thùc sù hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ c¶ n­íc ngoµi. Trªn b×nh diÖn ngµnh, ch­a h×nh thµnh quü ®Çu t­ m¹o hiÓm cho c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm vay, vèn ®Çu t­ chñ yÕu lµ vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp. §ã còng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng tíi søc m¹nh tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm. Vèn ®Çu t­ thÊp, h¬n n÷a qu¸ tr×nh ®Çu t­ l¹i míi ë giai ®o¹n ®Çu nªn doanh thu tõ kinh doanh phÇn mÒm cßn rÊt khiªm tèn. Thèng kª kh«ng ®Çy ®ñ tõ c¸c c«ng ty tin häc n¨m 2000, doanh sè b×nh qu©n mét c«ng ty ®¹t ®­îc ë møc 15.85 tû VND. Tuy nhiªn, doanh sè kinh doanh phÇn mÒm chØ chiÕm kho¶ng 10 – 15% tæng doanh sè cña c«ng ty. Theo tiÕn sÜ NguyÔn Träng, Chñ tÞch Héi tin häc thµnh phè Hå ChÝ Minh, tèc ®é t¨ng tr­ëng hµng n¨m cña ngµnh phÇn mÒm chØ ®¹t 15-20% vµ ®ã lµ mét tû lÖ hÕt søc nhá bÐ ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®ang ë thêi kú ®Çu ph¸t triÓn. NÕu so s¸nh víi Trung Quèc, còng ë thêi kú ®Çu ph¸t triÓn phÇn mÒm th× tû lÖ nµy cã n¨m lªn tíi 3000%. Thèng kª s¬ bé doanh sè cña 53 c«ng nghÖ th«ng tin n¨m 2001 cho thÊy doanh thu phÇn mÒm chØ chiÕm 10% tæng doanh thu cña doanh nghiÖp. Doanh thu phÇn mÒm cña c¶ n­íc n¨m 2001 ­íc ®¹t 21 triÖu USD trong ®ã c¸c c«ng ty hµng ®Çu ®¹t møc doanh sè t­¬ng ®èi cao nh­ FPT ®¹t kho¶ng 3 triÖu USD, c«ng ty L¹c ViÖt ®¹t kho¶ng 15 tû VND vµ c«ng ty M¸y tÝnh truyÒn th«ng (CMC) ®¹t doanh sè kho¶ng 7 tû VND13 Chó träng vµo th­¬ng m¹i ®iÖn tö vµ ph¸t triÓn phÇn mÒm, Thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn ngµy 07/09/2001 . MÆc dï vËy møc doanh thu phÇn mÒm thÊp h¬n nhiÒu so víi dù kiÕn cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn phÇn mÒm. Sè l­îng nh©n viªn lËp tr×nh ch­a nhiÒu, kh¶ n¨ng tµi chÝnh h¹n chÕ vµ doanh thu phÇn mÒm h¹n chÕ, ®iÒu nµy ®· ph¶n ¸nh thùc tr¹ng quy m« kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. Víi quy m« kinh doanh nhá nh­ vËy, bªn c¹nh nh÷ng nç lùc tõ phÝa b¶n th©n doanh nghiÖp th× sù hç trî tõ phÝa Nhµ N­íc ®ãng vai trß hÕt søc quan träng cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. c. Ph©n bè vÒ mÆt ®i¹ lý TuyÖt ®¹i bé phËn c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ®Æt t¹i Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh, trong ®ã sè doanh nghiÖp ®Æt t¹i Hµ Néi chiÕm kho¶ng 38% vµ t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh chiÕm kho¶ng 50% tæng sè doanh nghiÖp phÇn mÒm c¶ n­íc. Sè doanh nghiÖp cßn l¹i ph©n bè r¶i r¸c t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c nh­ §µ N½ng, H¶i Phßng, B×nh D­¬ng,…Thùc tr¹ng ph©n bè nãi trªn cho thÊy ngay tõ ®Çu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin nãi chung vµ c«ng nghiÖp phÇn mÒm nãi riªng, Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· næi lªn nh­ hai trung t©m tin häc lín cña c¶ n­íc. Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®ang triÓn khai kÕ ho¹ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®Õn n¨m 2005. Theo kÕ ho¹ch nµy, thµnh phè sÏ h×nh thµnh 300 doanh nghiÖp phÇn mÒm míi cã tõ 30 ®Õn 50 chuyªn viªn lËp tr×nh, x©y dùng 3-5 doanh nghiÖp phÇn mÒm lín cã 500 ng­êi lµm viÖc trë lªn vµ ®¹t doanh sè 300 triÖu USD14 Ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam: ­u ®·i vÉn khã kh¨n, B¸o Lao ®éng sè 297/2001 . §Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch nµy, thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· x©y dùng hai trung t©m phÇn mÒm tËp trung lµ c«ng viªn c«ng nghÖ phÇn mÒm Sµi Gßn (Saigon Software Park) ®Æt t¹i 123 Tr­¬ng §Þnh vµ C«ng viªn phÇn mÒm Quang Trung. C¶ hai trung t©m nµy ®Òu ®­îc trang bÞ c¬ së h¹ tÇng t­¬ng ®èi tèt b­íc ®Çu thu hót nhiÒu nhµ ®Çu t­ thµnh lËp c¸c c«ng ty phÇn mÒm ®Ó cung øng s¶n phÈm phÇn mÒm cho nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. ë phÝa B¾c, Nhµ n­íc còng ®· ®Çu t­ x©y dùng khu c«ng nghÖ phÇn mÒm t¹i khu c«ng nghÖ cao Hoµ L¹c (Hµ Néi) theo m« h×nh “thung lòng Silicon” nh»m t¹o ra c¸c trung t©m phÇn mÒm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ®ãng vai trß nh­ lµ nh÷ng h¹t nh©n cho sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp phÇn mÒm sau nµy. Ngoµi Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh, trong thêi gian gÇn ®©y, thµnh phè §µ N½ng còng ®ang cã nh÷ng b­íc ®i tÝch cùc trong viÖc ®Çu t­ vµ thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ x©m nhËp vµo lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin ®Æc biÖt lµ s¶n xuÊt phÇn mÒm ®¸p øng nhu cÇu t¹i chç vµ xuÊt khÈu th«ng qua c¸c hîp ®ång gia c«ng. Trong t­¬ng lai gÇn, §µ N½ng cã thÓ trë thµnh mét trung t©m c«ng nghÖ th«ng tin thø ba sau Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh. d. Nguån nh©n lùc cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm. Nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, theo sè liÖu thèng kª, hiÖn nay c¶ n­íc cã kho¶ng 1200 ®Õn 1500 ng­êi lµm phÇn mÒm. So víi nhu cÇu nh©n lùc ®Ó ph¸t triÓn phÇn mÒm trong t­¬ng lai, con sè nµy qu¶ lµ Ýt ái. Trong nh÷ng n¨m qua, c¸c tr­êng ®¹i häc ®· cè g¾ng tËp trung cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o vÒ c«ng nghÖ th«ng tin. Nhµ N­íc ®· ®Çu t­ cho 7 khoa c«ng nghÖ th«ng tin ë c¸c tr­êng ®¹i häc. Trong vßng 4 n¨m trë l¹i ®©y, víi môc tiªu ®µo t¹o ®­îc kho¶ng 200 cö nh©n vµ kü s­ c«ng nghÖ th«ng tin mçi n¨m, 7 tr­êng nµy ®· ®µo t¹o ®­îc kho¶ng 7000 cö nh©n vµ kü s­ tin häc. Trong khi ®ã nhiÒu tr­êng kh¸c còng më c¸c khoa c«ng nghÖ th«ng tin, ®iÖn tö viÔn th«ng,… C¶ n­íc cã gÇn 100 c¬ së lµ c¸c tr­êng ®¹i häc, viÖn nghiªn cøu vµ c¸c trung t©m tham gia ®µo t¹o vµ cung cÊp nh©n viªn lËp tr×nh ë c¸c tr×nh ®é kh¸c nhau. NÕu tÝnh c¶ c¸c tr­êng kh¸c céng víi sè tù ®µo t¹o cña c¸c doanh nghiÖp, sè l­îng ng­êi ®­îc ®µo t¹o c¬ b¶n vÒ c«ng nghÖ th«ng tin ­íc tÝnh mçi n¨m thªm ®­îc 3500 ng­êi. Nh­ vËy, ®Õn n¨m 2005 c¶ n­íc sÏ cã kho¶ng 38 000 ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ cao ®¼ng vÒ c«ng nghÖ th«ng tin, trong ®ã sè ng­êi lµm phÇn mÒm dù kiÕn chiÕm tõ 70 ®Õn 75% tæng sè nµy.15 Nh©n lùc cho phÇn mÒm: bµi to¸n nhiÒu Èn sè - §oµn Hµn Giang – B¸o Hµ Néi míi chñ nhËt ngµy 24 th¸ng 11 n¨m 2001 GÇn ®©y, Nhµ n­íc ViÖt Nam còng ®· cho phÐp c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n thµnh lËp c¸c trung t©m ®µo t¹o vÒ c«ng nghÖ th«ng tin xem nã nh­ lµ mét nç lùc gi¶m bít sù thiÕu hôt vÒ nh©n lùc lµm phÇn mÒm ë ViÖt Nam. Tuy nhiªn còng cã ý kiÕn cho r»ng, c¸c c¬ quan nhµ n­íc cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp nÕu kh«ng c¸c trung t©m nµy sÏ mäc lªn nh­ nÊm gièng nh­ c¸c trung t©m d¹y tiÕng Anh trong nh÷ng n¨m tr­íc ®©y. Hai thµnh phè Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ hai trung t©m lín vÒ ®µo t¹o nh©n lùc cho c«ng nghÖ th«ng tin vµ cã kh¶ n¨ng lín trong viÖc cung cÊp c¸c kü s­ tin häc cho c¶ n­íc. Tuy nhiªn, mét vÊn ®Ò næi cém lªn lµ lµm thÕ nµo ®Ó ®¶m b¶o sù thÝch øng gi÷a gia t¨ng vÒ sè l­îng ®µo t¹o vµ duy tr× chÊt l­îng. NhiÒu chuyªn gia vÒ c«ng nghÖ th«ng tin cho r»ng c¸c tr­êng ®¹i häc cã thÓ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vÒ sè l­îng kü s­ vµ cö nh©n c«ng nghÖ th«ng tin cho c¸c c«ng ty tin häc nh­ng chÊt l­îng cu¶ c¸c kü s­ vµ cö nh©n nµy l¹i lµ vÊn ®Ò hoµn toµn kh¸c. ChÊt l­îng ®µo t¹o kü s­ vµ cö nh©n c«ng nghÖ th«ng tin cßn nhiÒu bÊt cËp. Theo nhËn xÐt cña nhiÒu nhµ kinh doanh n­íc ngoµi trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam, c¸c lËp tr×nh viªn ViÖt Nam th«ng minh, n¨ng næ, kh¶ n¨ng to¸n häc vµ t­ duy logic cao, hoµn toµn cã kh¶ n¨ng lµm phÇn mÒm nh­ Ên §é, nh­ng l¹i thiÕu vÒ kinh nghiÖm, yÕu vÒ kü n¨ng lËp tr×nh vµ vÒ kiÕn thøc chuyªn m«n liªn quan ®Õn c¸c lÜnh vùc øng dông phÇn mÒm vµ ®Æc biÖt yÕu vÒ tr×nh ®é tiÕng Anh. §a sè nh©n viªn lËp tr×nh cã kinh nghiÖm lµm phÇn mÒm tõ 3 ®Õn 5 n¨m. Trong khi ®ã, ®Ó cã c¸c hîp ®ång gia c«ng cã tÝnh c¹nh tranh cao, c«ng ty phÇn mÒm ph¶i cã nh÷ng lËp tr×nh viªn cã trªn d­íi 10 n¨m kinh nghiÖm lµm viÖc, cã kh¶ n¨ng viÕt dù ¸n kh¶ thi vµ giái vÒ kü thuËt ®Ó thuyÕt phôc kh¸ch hµng khi tham gia ®Êu thÇu. §©y lµ mét trong nh÷ng trë ng¹i chÝnh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm nãi chung vµ còng nh­ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm phÇn mÒm ViÖt Nam trªn c¶ thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu. XÐt trªn ph­¬ng diÖn sè l­îng, nh©n viªn lËp tr×nh ®­îc ®µo t¹o hµng n¨m vÒ c¬ b¶n ®¸p øng nhu cÇu sö dông hiÖn t¹i vÒ sè l­îng (nh­ng so víi môc tiªu ®µo t¹o ®Õn n¨m 2005 thªm 25000 lËp tr×nh viªn th× cßn kho¶ng c¸ch qu¸ xa). VÒ chÊt l­îng ®µo t¹o cßn ®¸ng lo ng¹i h¬n, ®¹t ë møc rÊt thÊp. Chóng ta cã lîi thÕ lµ kh¶ n¨ng to¸n häc vµ t­ duy logic cña ng­êi ViÖt Nam lµ cao. Tuy nhiªn, ®ã míi chØ lµ ®iÒu kiÖn cÇn, chÝnh x¸c h¬n míi chØ lµ nh÷ng tiÒn ®Ò cho mét nÒn c«ng nghiÖp phÇn mÒm th¨ng hoa trong mét thêi gian ng¾n nh­ c¸c quèc gia kh¸c, ch¼ng h¹n Ên §é vµ Trung Quèc ®· tr¶i qua. Lao ®éng phÇn mÒm ViÖt Nam cßn chÞu ¶nh h­ëng cña mét sù h¹n chÕ kh¸c cña qu¸ tr×nh ®µo t¹o vµ båi d­ìng. §ã lµ thiÕu sù cËp nhËp c«ng nghÖ míi th«ng qua qu¸ tr×nh ®µo t¹o liªn tôc ®Ó cã thÓ tiÕp cËn víi tiÕn bé khoa häc kü thuËt míi trong lÜnh vùc s¶n xuÊt phÇn mÒm. C¬ cÊu ®µo t¹o c¸c lo¹i lao ®éng phÇn mÒm kh«ng c©n ®èi. Mét nghÞch lý lµ sè kü s­ tin häc ra tr­êng nhiÒu nh­ng c¸c doanh nghiÖp vÉn thiÕu c¸c chuyªn gia cao cÊp, thiÕu ng­êi qu¶n lý dù ¸n vµ thiÕu c«ng nh©n kü thuËt phÇn mÒm. HiÖn nay, sè chuyªn gia ®ñ kh¶ n¨ng qu¶n lý dù ¸n cña ViÖt Nam cßn qu¸ Ýt, ch­a ®ñ kh¶ n¨ng nhËn nh÷ng ®¬n ®Æt hµng lín hoÆc lµm c¸c phÇn mÒm ®ãng gãi. NhiÒu doanh n._.hau. C¸c doanh nghiÖp còng ph¶i t×m kiÕm c¸c liªn kÕt däc vµ ngang ®Ó sö dông nguån lùc hîp lý, tr¸nh ®Çu t­ trïng l¾p vµ gi¶m thiÓu c¹nh tranh néi bé. CÇn cã c¸c tæ chøc hîp t¸c thùc sù gi÷a c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ®Î phèi hîp s¶n xuÊt vµ marketing ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c tæng c«ng ty lín 90,91… M« h×nh c«ng ty ¶o cÇn ®­îc nghiªn cøu hoµn thiÖn, v× ®©y lµ ph­¬ng thøc phèi hîp gi÷a c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm víi nhau phï hîp nhÊt víi ®Æc ®iÓm c«ng nghÖ th«ng tin, võa tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ, sö dông th«ng tin kiÕn thøc ®· cã h÷u hiÖu nhÊt, võa t¨ng ®­îc hiÖu qu¶ khai th¸c thÞ tr­êng. C¸c doanh nghiÖp tham gia vµo tæng c«ng ty ¶o sÏ bæ xung cho nhau ®Ó t¹o nªn mét n¨ng lùc chung, cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu kü thuËt cao cña s¶n phÈm vµ søc m¹nh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng lín h¬n. C¸c doanh nghiÖp ph¶i vËn dông c¸c ph­¬ng ph¸p qu¶n lý doanh nghiÖp hiÖn ®¹i, cã chiÕn l­îc kinh doanh dµi h¹n trªn thÞ tr­êng, x©y dùng t¸c phong c«ng nghiÖp vµ v¨n ho¸ doanh nghiÖp. Ph¸t triÓn thªm nhiÒu doanh nghiÖp kinh doanh phÇn mÒm míi víi quy m« nhá vÒ lao ®éng nh­ng n¨ng ®éng cã thÓ thùc hiÖn ®­îc nh÷ng phÇn viÖc cña c¸c dù ¸n gia c«ng. T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh mét sè c«ng ty lín cã tiÒm lùc ®Ó nhËn thÇu c¸c dù ¸n lín. H×nh thµnh m« h×nh c«ng ty mÑ – c«ng ty con trong ngµnh phÇn mÒm. 1.2 Ph¸t triÓn thÞ tr­êng trong n­íc. Quan hÖ chÆt chÏ víi kh¸ch hµng, cung cÊp ®­îc gi¶i ph¸p ®ång bé cho kh¸ch hµng. X©y dùng ®éi ngò chuyªn gia phÇn mÒm cã ®ñ kiÕn thøc vµ tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ c¸c lÜnh vùc cña kh¸ch hµng, ®Ó t­ vÊn cho kh¸ch hµng gi¶i ph¸p hoµn chØnh. C¸c s¶n phÈm phÇn mÒm cung cÊp cho kh¸ch hµng ph¶i dùa trªn t­ duy hÖ thèng ngay tõ ®Çu: gi¶i quyÕt tõ vÊn ®Ò tæng thÓ cho ®Õn c¸c vÊn ®Ò bé phËn, tr¸nh ch¾p v¸ dÉn ®Õn ph¶i lµm ®i lµm l¹i nhiÒu lÇn g©y l·ng phÝ lín. C¸c doanh nghiÖp lµm phÇn mÒm cÇn n©ng cao kiÕn thøc vÒ kinh tÕ, x· héi vµ qu¶n lý ®Æc biÖt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn cña ViÖt Nam ®Ó cã thÓ s¶n xuÊt ®­îc c¸c ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm ®¸p øng ®óng yªu cÇu vµ mong muèn cña kh¸ch hµng. Kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt ®­îc c¸c vÊn ®Ò thùc tÕ cña kh¸ch hµng ph¶i lµ môc tiªu cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm. Chñ ®éng t¸c ®éng vµo kh¸ch hµng ®Ó ®Èy m¹nh viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ. C¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ph¶i t¹o cÇu phÇn mÒm trong n­íc b»ng c¸ch lµm cho c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc quan t©m ®Çu t­ thùc sù cho c«ng nghÖ th«ng tin (biÕn nhu cÇu tiÒm n¨ng thµnh nhu cÇu thùc sù). TËp trung s¶n xuÊt s¶n phÈm cho nh÷ng ngµnh cã nhu cÇu phÇn mÒm lín, thay thÕ phÇn mÒm nhËp khÈu. Chuyªn m«n ho¸ vµ liªn kÕt trong chiÕn l­îc thÞ tr­êng. CÇn x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng trong n­íc cho toµn ngµnh ®Ó phèi hîp c¸c ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm, tõ ®ã chuyªn m«n ho¸ theo nhãm ngµnh hµng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin nh­ ng©n hµng, x©y dùng,… Chuyªn m«n ho¸ theo lÜnh vùc øng dông nh­ phÇn mÒm phæ th«ng, phÇn mÒm d÷ liªu,… C¸c doanh nghiÖp kinh doanh phÇn mÒm cÇn chuyªn m«n ho¸ däc vµ ngang. Ph¸t triÓn c¸c chiÕn l­îc thÞ tr­êng riªng cña tõng c«ng ty hoÆc nhãm c«ng ty phÇn mÒm nh»m vµo c¸c ®o¹n thÞ tr­êng môc tiªu ®· lùa chän. VÝ dô chiÕn l­îc khai th¸c thÞ tr­êng c¸c dù ¸n tin häc cña c¸c bé, ngµnh ®­îc ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc; chiÕn l­îc khai th¸c thÞ tr­êng c¸c tæng c«ng ty lín 90.91… C¸c chiÕn l­îc phèi hîp ph¸t triÓn s¶n phÈm hoÆc nhãm s¶n phÈm nh­ ph¸t triÓn s¶n phÈm phÇn mÒm qu¶n lý, kÕ to¸n… 1.3 Ph¸t triÓn thÞ tr­êng ngoµi n­íc. Víi c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ph¶i cã b­íc ®i hîp lý tõ thÊp ®Õn cao, tõ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®¬n gi¶n, øng dông ®Õn s¶n phÈm phÇn mÒm tÝch hîp phøc t¹p, tõ cung øng lao ®éng phÇn mÒm bËc thÊp ®Õn bËc cao, tõ gia c«ng phÇn mÒm ®Õn s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ãng gãi. Tr­íc hÕt h­íng vµo xuÊt khÈu lao ®éng phÇn mÒm sang c¸c n­íc ®ang cã nhu cÇu nhËp khÈu cao nh­ Mü. T×m hiÓu ®Çy ®ñ nhu cÇu nhËp khÈu chuyªn gia phÇn mÒm cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. Nghiªn cøu lùa chän nh÷ng lÜnh vùc nhÊt ®Þnh ®Ó tËp trung ®µo t¹o nh©n lùc ®¸p øng yªu cÇu xuÊt khÈu. §¶m b¶o cung cÊp lao ®éng phÇn mÒm tr×nh ®é cao vµ gi¸ nh©n c«ng thÊp. Ph¸t triÓn mét sè c«ng ty ®µo t¹o vµ xuÊt khÈu lao ®éng phÇn mÒm. Liªn doanh víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi trong xuÊt khÈu lao ®éng phÇn mÒm (Tr­íc hÕt lµ c¸c c«ng ty ViÖt kiÒu t¹i Mü) Thø hai, tiÕn hµnh hîp ®ång gia c«ng cho c¸c c«ng ty phÇn mÒm cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. Ph¶i cã ®ñ n¨ng lùc vµ hiÓu rÊt s©u vÒ thÞ tr­êng vµ c¸c h­íng chiÕn l­îc cña kh¸ch hµng ®ång thêi ph¶i chøng minh ®­îc kh¶ n¨ng s¶n xuÊt thùc tÕ. V× vËy, tr­íc hÕt ph¶i ®Çu t­ ®¶m b¶o n¨ng lùc s¶n xuÊt thùc sù ®¸p øng yªu cÇu cña kh¸ch hµng. CÇn liªn kÕt thµnh nhãm c«ng ty trong tõng lÜnh vùc ®Ó t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt. T×m kiÕm liªn doanh liªn kÕt gi÷a c¸c c«ng ty trong n­íc víi c¸c c«ng ty phÇn mÒm n­íc ngoµi trong viÖc s¶n xuÊt vµ marketing trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Lùa chän vµ x©y dùng quan hÖ víi mét sè c«ng ty lµm ®Çu cÇu nhËn hîp ®ång gia c«ng ë n­íc ngoµi. Thø ba, thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi m¹nh mÏ h¬n n÷a vµo lÜnh vùc phÇn mÒm ®Ó xuÊt khÈu lao ®éng t¹i chç. C¸c c«ng ty n­íc ngoµi khi më chi nh¸nh ë ViÖt Nam sÏ sö dông lao ®éng phÇn mÒm t¹i chç. Thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm. Thø t­, lùa chän kü l­ìng ®Ó ph¸t triÓn mét sè phÇn mÒm ®ãng gãi xuÊt khÈu nh»m t¹o uy tÝn h×nh ¶nh cho ngµnh phÇn mÒm ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. ë ®©y cÇn nghiªn cøu cÈn thËn nhu cÇu cña thÞ tr­êng vµ cã sù hîp t¸c cña mét sè c«ng ty trong n­íc còng nh­ ngoµi n­íc. Liªn kÕt víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi th«ng qua c¸c hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh ®Ó hä giíi thiÖu s¶n phÈm cña c¸c c«ng ty phÇn mÒm ViÖt Nam. Doanh nghiÖp phÇn mÒm muèn v­¬n ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi ph¶i cã nguån nh©n lùc giái cho c¶ hÖ thèng kinh doanh: Qu¶n lý, marketing, lËp tr×nh viªn, qu¶n lý dù ¸n… vµ ph¶i xóc tiÕn th­¬ng m¹i tèt, cã tæ chøc liªn kÕt víi ®èi t¸c n­íc ngoµi. Mét sè doanh nghiÖp phÇn mÒm lín, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt kiÒu ®Çu t­ vµo trong n­íc cã quan hÖ tèt víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi, cã kh¶ n¨ng nhËn ®­îc nh÷ng dù ¸n lín ®øng ra tæ chøc tËp hîp c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm trong n­íc ®Ó thùc hiÖn. §©y lµ h×nh thøc hîp t¸c lµm gia c«ng cho n­íc ngoµi thÝch hîp víi thêi kú ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. HiÖn tai, ®ang cã kho¶ng 10 000 ng­êi Mü gèc ViÖt lµm viÖc t¹i thung lòng Silicon. Trong sè ®ã kh«ng Ýt ng­êi ®· thµnh danh vµ cã kh¶ n¨ng ®Çu t­ vèn vµ trùc tiÕp vÌ lµm ¨n ë ViÖt Nam. Tõ 1996 ®Õn nay, ViÖt kiÒu ®· ®¨ng ký thµnh lËp 430 c«ng ty víi tæng sè vèn ®¨ng ký 490 tû ®ång trong ®ã cã 10% ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin. Tõng c«ng ty ph¶i ph©n ®o¹n thÞ tr­êng, lùa chän thÞ tr­êng môc tiªu vµ cã chiÕn l­îc ph¸t triÓn riªng ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Mçi nhãm c«ng ty trong tõng lÜnh vùc phÇn mÒm ph¶i cã sù phèi hîp chiÕn l­îc kinh doanh víi nhau. 1.4 Thùc hiÖn ho¹t ®éng marketing hçn hîp a. ChiÕn l­îc s¶n phÈm Ph¸t triÓn s¶n phÈm phÇn mÒm chuyªn m«n ho¸ theo ngµnh vµ lÜnh vùc cô thÓ. CÇn cã ho¹ch ®Þnh chi tiÕt c¸c nhãm s¶n phÈm phÇn mÒm. Chän nhãm s¶n phÈm quan träng, cã gi¸ trÞ cao vµ cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt. S¶n phÈm phÇn mÒm ph¶i ®­îc ph¸t triÓn trªn mét tæng thÓ chung cña tõng ngµnh, tõng lÜnh vùc. ChiÕn l­îc s¶n phÈm cña tõng c«ng ty nªn chuyªn s©u vµo tõng lÜnh vùc kü thuËt phÇn mÒm: VÝ dô mét sè thiÕt kÕ trang chñ, mét sè lµm phÇn mÒm cho th­¬ng m¹i ®iÖn tö… Trong ®iÒu kiÖn cñaViÖt Nam, c¸c doanh nghiÖp tr­íc m¾t nªn tËp trung vµo s¶n xuÊt c¸c phÇn mÒm øng dông chø ch­a ph¶i c¸c phÇn mÒm hÖ thèng tÝch hîp phøc t¹p. H¹n chÕ vµ lo¹i bá t×nh tr¹ng s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm trïng l¾p qu¸ nhiÒu vµ ®¬n ®iÖu nh­ hiÖn nay. Nghiªn cøu ph¸t triÓn phÇn mÒm ë nh÷ng lÜnh vùc chuyªn s©u mµ hiÖn ch­a cã ai lµm. S¶n phÈm phÇn mÒm ph¶i ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu cña kh¸ch hµng, theo chuÈn mùc quèc tÕ vµ thÝch øng víi ®Æc ®iÓm cô thÓ cña tõng kh¸ch hµng, t­¬ng thÝch hoµn toµn víi c¸c phÇn mÒm kh¸c vµ dÔ sö dông, dÔ n©ng cÊp. Sö dông tiÕng ViÖt cho c¸c ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm trong n­íc. T­ vÊn vµ ph¸t triÓn gi¶i ph¸p cho kh¸ch hµng chø kh«ng chØ b¸n s¶n phÈm thuÇn tuý. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ph¶i kÕt hîp tèt víi c¸c chuyªn gia tin häc vµ chuyªn gia chuyªn ngµnh cña kh¸ch hµng. §¶m b¶o dÞch vô hç trî kh¸ch hµng tèt; kÞp thêi, tin cËy, quan hÖ chÆt chÏ l©u dµi víi kh¸ch hµng. b. ChiÕn l­îc gi¸ TËn dông lîi thÕ vÒ gi¸ nh©n c«ng thÊp ®Ó thùc thi chiÕn l­îc gi¸ c¹nh tranh vµ ph©n biÖt gi¸ m¹nh mÏ. TÊt nhiªn, gi¸ phÇn mÒm ph¶i ®­îc ph©n biÖt lín theo ®èi t­îng kh¸ch hµng: nh÷ng kh¸ch hµng søc mua thÊp nh­ doanh nghiÖp nhá, c¸ nh©n… gi¸ thÊp lµ tiªu chuÈn quan träng ®Ó hä lùa chän, ng­îc l¹i nh÷ng kh¸ch hµng søc mua cao nh­ ng©n hµng, hµng kh«ng,… l¹i chØ quan t©m ®Õn chÊt l­îng vµ gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña hä chø kh«ng ph¶i lµ gi¸ c¶. ChiÕn l­îc gi¸ thÊp gãp phÇn lµm t¨ng nhu cÇu phÇn mÒm cña kh¸ch hµng trong n­íc vµ gi¶m t×nh tr¹ng vi ph¹m b¶n quyÒn. §Ó thùc hiÖn ®­îc chiÕn l­îc nµy th× cÇn sù hç trî cña nhµ n­íc gi¶m gi¸ c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh­ c­íc internet, tiÒn thuª ®Êt cho c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm. c. ChiÕn l­îc ph©n phèi §èi víi thÞ tr­êng trong n­íc cÇn ph¸t triÓn quan hÖ trùc tiÕp gi÷a c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm víi kh¸ch hµng ®Ó trùc tiÕp t­ vÊn cung cÊp gi¶i ph¸p cho kh¸ch hµng. Mét sè s¶n phÈm ®ãng gãi cÇn ph©n phèi qua trung gian lµ c¸c cöa hµng b¸n lÎ. Ph¸t triÓn ph­¬ng thøc b¸n qua m¹ng. §èi víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi do kh¶ n¨ng tiÕp cËn kh¸ch hµng sö dông h¹n chÕ v× vËy s¶n phÈm phÇn mÒm ph¶i xuÊt khÈu qua trung gian lµ c«ng ty phÇn mÒm n­íc ngoµi hoÆc c«ng ty phÇn mÒm cña ViÖt KiÒu ë n­íc ngoµi. H­íng tíi thiÕt lËp quan hÖ l©u dµi víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi trªn c¬ së ®¶m b¶o lîi Ých cña c¶ hai bªn. Ph¸t triÓn kªnh ph©n phèi qua m¹ng Internet. d. ChiÕn l­îc xóc tiÕn hçn hîp T¨ng c­êng ho¹t ®éng truyÒn th«ng nh»m thay ®æi nhËn thøc cña c¸c cÊp l·nh ®¹o vÒ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi vÒ kinh tÕ x· héi cho sö dông phÇn mÒm. T¨ng c­êng tham gia c¸c softmart (chî phÇn mÒm) t¹i Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh t¹o ®iÒu kiÖn trao ®æi th«ng tin gi÷a doanh nghiÖp phÇn mÒm vµ kh¸ch hµng, gi÷a c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm víi nhau. Kh¸ch hµng quan träng cña c¸c chî phÇn mÒm nµy l¹i chÝnh lµ c¸c c«ng ty phÇn mÒm ®Õn t×m gi¶i ph¸p thµnh phÇn cho mét gi¶i ph¸p tæng thÓ cña hä. C¸c chî phÇn mÒm t¹o ra sù lùa chän cho kh¸ch hµng, t¹o ®iÒu kiÖn t­ vÊn cho kh¸ch hµng vÒ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, lµ cÇu nèi cÇn thiÕt gi÷a nhµ s¶n xuÊt vµ kh¸ch hµng. §Çu t­ cho xóc tiÕn s¶n phÈm, nh©n lùc, doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi: Lµm ph¶i cã kiÕn thøc, chuyªn nghiÖp vµ kinh nghiÖm. Cã thÓ xóc tiÕn qua c«ng ty n­íc ngoµi. Tham gia c¸c héi chî n­íc ngoµi chuyªn ngµnh. Qu¶ng c¸o trªn m¹ng. Phèi hîp xóc tiÕn víi c¶ ngµnh ®Ó cã sù chia xÎ chi phÝ gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ sù hç trî cña chÝnh phñ. 2. VÒ phÝa nhµ n­íc 2.1 Hoµn thiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch nh»m tin häc ho¸ nÒn kinh tÕ vµ khuyÕn khÝch kinh doanh nãi chung. CÇn hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch t¹o thÞ tr­êng cho c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam qua t¨ng tèc ®é tin häc ho¸ nÒn kinh tÕ. Cã nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý kh¶ thi vµ thóc ®Èy viÖc øng dông th«ng tin trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. C¸c chÝnh s¸ch thóc ®Èy ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm kh«ng thÓ t¸ch rêi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nãi chung. §Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch ph¸t huy néi lùc, h­íng mäi nguån lùc cña ®Êt n­íc vµo ph¸t triÓn kinh tÕ trong ®ã tËp trung vµo c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän. Lùc l­îng chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ nµy lµ khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. V× vËy nhµ n­íc cÇn ban hµnh vµ thùc thi nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch kinh tÕ ngoµi quèc doanh ph¸t triÓn, t¹o nªn m«i tr­êng kinh doanh b×nh ®¼ng cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ. LuËt doanh nghiÖp míi ®· t¹o ra hµnh lang ph¸p luËt th«ng tho¸ng h¬n cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng. Thùc thi nghiªm chØnh luËt doanh nghiÖp t¹o ra ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ kinh doanh trong mäi lÜnh vùc. ChÝnh sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh thuéc mäi ngµnh kinh doanh ®· më réng thÞ tr­êng phÇn mÒm trong n­íc do tÝnh n¨ng ®éng trong sö dông nh÷ng kiÕn thøc vµ c«ng nghÖ qu¶n lý míi trong qu¶n lý kinh doanh cña hä. 2.2 ChÝnh s¸ch x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho th«ng tin C¸c c«ng ty phÇn mÒm cÇn con ®­êng, c¸c kªnh trao ®æi, mua b¸n th«ng tin v× vËy h¹ tÇng kü thuËt th«ng tin viÔn th«ng lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn ®Ó c¸c doanh nghiÖp kinh doanh. V× vËy ViÖt Nam cÇn tiÕp tôc ®Çu t­ ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ h¹ tÇng kü thuËt th«ng tin ®Ó ®¶m b¶o ®­êng truyÒn th«ng suèt víi dung l­îng lín. CÇn xo¸ bá nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc do ®éc quyÒn cña ngµnh b­u chÝnh viÔn th«ng mang l¹i. T¹o lËp c¬ chÕ c¹nh tranh trong ngµnh b­u chÝnh viÔn th«ng. T¨ng c­êng kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña ngµnh nµy ®Ó tr¸nh v× lîi Ých côc bé lµm ¶nh h­ëng ®Õn lîi Ých cña quèc gia. Tr­íc m¾t gi¶m c­íc phÝ truy cËp internet xuèng ngang hoÆc thÊp h¬n møc khu vùc nh­ quyÕt ®Þnh cña thñ t­íng chÝnh phñ. Cã chÝnh s¸ch gi¸ c­íc ­u ®·i, hoÆc miÔn phÝ miÔn phÝ hoµn toµn cho ho¹t ®éng ®µo t¹o nh©n lùc phÇn mÒm. Thay ®æi ph­¬ng thøc kiÓm so¸t th«ng tin ®Ó më thªm c¸c cæng truy nhËp m¹ng th«ng tin quèc tÕ. Xo¸ bá ngay viÖc h¹n chÕ truyÒn tin trong néi bé ViÖt Nam. VÊn ®Ò lµ t¨ng n¨ng lùc qu¶n lý th«ng tin chø kh«ng ph¶i h¹n chÕ nã, g©y nªn k×m h·m sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. NÕu cã h¹ tÇng th«ng tin tèt sÏ kh«ng cÇn ph¶i x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp phÇn mÒm tËp trung theo nghÜa c¬ häc cÇn ®Çu t­ tèn kÐm mµ vÉn liªn kÕt ®­îc c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm víi nhau. 2.3 ChÝnh s¸ch ®µo t¹o vµ båi d­ìng nguån nh©n lùc. §Ó ®¶m b¶o cã ®ñ sè l­îng vµ chÊt l­îng nguån nh©n lùc, cÇn cã chÝnh s¸ch x· héi ho¸ ®µo t¹o, huy ®éng nguån lùc tèi ®a cña x· héi cho ®µo t¹o c«ng nghÖ th«ng tin. CÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o nh©n lùc phÇn mÒm. Ph¸t triÓn c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o c¸c lo¹i nh©n lùc kh¸c nhau cho ngµnh phÇn mÒm, bao gåm c¸c lo¹i chuyªn viªn lËp tr×nh, ng­êi qu¶n lý dù ¸n vµ c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Chó träng n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o ®Æc biÖt lµ x©y dùng ®éi ngò chuyªn gia cao cÊp. X©y dùng vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é cña c¸c c¸n bé qu¶n lý, l·nh ®¹o c¸c ngµnh, c¸c cÊp vÒ c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó cã chuyÓn biÕn tÝch cùc trong viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo c¸c ho¹t ®éng cña mäi lÜnh vùc. §µo t¹o ®éi ngò sö dông c«ng nghÖ th«ng tin trong c¸c doanh nghiÖp, c¬ quan nhµ n­íc, tæ chøc x· héi,… ChÝnh ®éi ngò nµy sÏ lµm t¨ng vai trß cña c«ng nghÖ th«ng tin trong mäi ho¹t ®éng x· héi, tõ ®ã lµm t¨ng nhu cÇu s¶n phÈm phÇn mÒm. NÕu kh«ng cã ®éi ngò sö dông tèt th× kh«ng thÓ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo ph¸t triÓn ®Êt n­íc ®­îc. Trong nh÷ng c«ng ty lín, c¬ quan lín cÇn quan t©m ®µo t¹o nh©n viªn chuyªn vÒ phÇn mÒm cña hä. §Çu t­ cho c¸c khoa häc c«ng nghÖ th«ng tin cña c¸c tr­êng ®¹i häc ®Ó ®æi míi ch­¬ng tr×nh vµ ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o cho cËp nhËp víi yªu cÇu míi cña thÞ tr­êng lao ®éng. TËp trung ®µo t¹o ®éi ngò chuyªn gia lËp tr×nh cã kiÕn thøc c¬ b¶n tèt, cã t­ duy logic, khoa häc s¸ng t¹o. §éi ngò nµy ®­îc tiÕp cËn víi nh÷ng kiÕn thøc míi nhÊt trong ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin thÕ giíi. Muèn vËy, ph¶i ®µo t¹o, n©ng cao chÊt l­îng cña ®éi ngò gi¸o viªn c«ng nghÖ th«ng tin. C¸c ch­¬ng tr×nh hç trî cho ®µo t¹o ph¶i cã môc tiªu cô thÓ vµ kÕ ho¹ch hoµn chØnh ®Ó vèn ng©n s¸ch sö dông cã hiÖu qu¶. Mét phÇn vèn ®Çu t­ cho c¸c tr­êng ®¹i häc, c¸c c¬ së ®µo t¹o kü thuËt viªn, mét phÇn ®Çu t­ cho c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chuyªn gia phÇn mÒm cao cÊp. KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ ®µo t¹o chuyªn viªn phÇn mÒm vµ chuyªn viªn tin häc c¸c lo¹i. CÇn cô thÓ ho¸ mét b­íc n÷a vÒ h×nh thøc ®µo t¹o, h×nh thøc chøng chØ cho c¸c cÊp ®µo t¹o. X©y dùng m« h×nh g¾n kÕt gi÷a c¸c c«ng ty tin häc, viÖn nghiªn cøu vµ tr­êng ®¹i häc trong ®µo t¹o, Nhµ n­íc còng cÇn cã sù hç trî kinh phÝ ®Ó ®µo t¹o c¸n bé chñ chèt cho c¸c c«ng ty th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o cña chuyªn gia n­íc ngoµi ®Ó vÒ ®µo t¹o l¹i cho nh©n viªn. ChÝnh phñ th«ng qua Bé khoa häc, c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng cã thÓ tæ chøc c¸c kho¸ häc n©ng cao cho ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý dù ¸n, nh÷ng ng­êi cã ®ñ kh¶ n¨ng ph©n tÝch x©y dùng nªn cÊu tróc s¶n phÈm vµ ph©n chia c«ng viÖc cho c¸c lËp tr×nh viªn thùc hiÖn. HiÖn nay, sè chuyªn gia ®ñ kh¶ n¨ng qu¶n lý dù ¸n cña ViÖt Nam cßn qu¸ Ýt, ch­a ®ñ kh¶ n¨ng nhËn nh÷ng ®¬n ®Æt hµng lín hoÆc lµm c¸c phÇn mÒm ®ãng gãi. CÇn tËp trung ®µo t¹o c¸c thµnh phÇn c«ng nh©n tri thøc. §éi ngò kü thuËt viªn sÏ lµm t¨ng kh¶ n¨ng øng dông th«ng tin vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ vµ ®µo t¹o chuyªn gia c«ng nghÖ th«ng tin ë n­íc ngoµi. ¦u tiªn ng©n s¸ch cho ®µo t¹o c«ng nghÖ th«ng tin. ChÝnh s¸ch gi÷ ng­êi tµi ë trong n­íc ®Ó ph¸t triÓn ngµnh phÇn mÒm ViÖt Nam. Liªn doanh víi c¸c c«ng ty, trung t©m ®µo t¹o c«ng nghÖ th«ng tin lín cña thÕ giíi ®Ó gi¶ng d¹y t¹i ViÖt Nam theo h­íng trùc tuyÕn (online) ®Ó ®µo t¹o kü s­ cã kiÕn thøc vµ chøng chØ ®¼ng cÊp quèc tÕ. 2.4 ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ tr­êng trong n­íc. §Ó më réng thÞ tr­êng trong n­íc, Nhµ N­íc cÇn quan t©m ®Õn c¸c biÖn ph¸p t¹o biÖn ph¸p cÇu s¶n phÈm cho c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm. Tr­íc hÕt ph¶i cã chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®Ó cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp, c¬ quan, tæ chøc cña ®Êt n­íc nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña c«ng nghÖ th«ng tin trong ho¹t ®éng cña hä. Khi c¸c cÊp l·nh ®¹o nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ yªu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶ lµm viÖc dùa trªn øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp sÏ ®Çu t­ cho c«ng nghÖ th«ng tin vµ nhu cÇu thÞ tr­êng phÇn mÒm sÏ t¨ng lªn. §ång thêi t¨ng c­êng ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé hiÖn cã ®Ó cã ®ñ kh¶ n¨ng sö dông tin häc trong c«ng viÖc cô thÓ cña hä. Khi c¸n bé cã tr×nh ®é vµ n¨ng lùc, tiÒm n¨ng thÞ tr­êng phÇn mÒm sÏ trë thµnh nhu cÇu thÞ tr­êng thùc sù cho c¸c c«ng ty phÇn mÒm. §Èy m¹nh c«ng cuéc c¶i c¸ch hµnh chÝnh nhµ n­íc, tinh gi¶n bé m¸y hµnh chÝnh, n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ n­íc sÏ t¹o nªn ®éng lùc ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin trong c¸c c¬ quan, c«ng së nhµ n­íc. ViÖc ¸p dông tin häc trong c«ng së nhµ n­íc ng­îc l¹i lµ c«ng cô quan träng ®Ó chèng tham nhòng, quan liªu. Ph¶i x¸c ®Þnh ®©y lµ cuéc ®Êu tranh quyÕt liÖt v× lùc c¶n cña cuéc c¸ch m¹ng th«ng tin chÝnh lµ con ng­êi, ë søc ú, ë thãi quen l¹c hËu cña con ng­êi. §Êu tranh ®Ó sö dông c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¶n lý còng lµ ®Êu tranh chèng tham nhòng, quan liªu, b¶o thñ. §Èy m¹nh c¶i c¸ch doanh nghiÖp nhµ n­íc, tinh gi¶n bé m¸y qu¶n lý, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp nhµ n­íc. ChÝnh s¸ch më cöa vµ héi nhËp cña ViÖt Nam sÏ lµm t¨ng søc Ðp c¹nh tranh b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®æi míi nÕu muèn tån t¹i. Thùc tÕ cho thÊy nhiÒu doanh nghiÖp nhµ n­íc vÉn ch­a nhËn thøc ®­îc nguy c¬ kh«ng c¹nh tranh ®­äc d­íi c¸c ®iÒu kiÖn héi nhËp. §èi víi hµng chôc ngµn doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh võa vµ nhá, ®Ó t¨ng c­êng ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin, ngoµi søc Ðp c¹nh tranh th× tr×nh ®é cña ng­êi qu¶n lý lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh. V× vËy cÇn cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ c¸c øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ hiÖu qu¶ cña nã cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh. CÇn thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch c¸c ®¬n vÞ, c¬ quan ®­îc ®Çu t­ cho c«ng nghÖ th«ng tin tõ nguån vèn ng©n s¸ch nhµ n­ícph¶i sö dông c¸c ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm do doanh nghiÖp trong n­íc s¶n xuÊt. 2.5 ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ tr­êng quèc tÕ Thµnh lËp c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i cho lao ®éng lµm phÇn mÒm vµ c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm cña ViÖt Nam ë n­íc ngoµi ®Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp trong t×m kiÕm kh¸ch hµng ë n­íc ngoµi. Ph¸t huy vai trß c¸c ®¹i diÖn th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam ë n­íc ngoµi trong t×m viÖc t×m kiÕm kh¸ch hµng. Thùc hiÖn c¬ chÕ c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm chia lîi nhuËn cho c¸c tæ chøc cña nhµ n­íc khi khai th¸c ®­îc thÞ tr­êng cho doanh nghiÖp. Cã chÝnh s¸ch khai th¸c tèi ®a n¨ng lùc cña ®ång bµo ViÖt Nam ë n­íc ngoµi trong viÖc t×m kiÕm thÞ tr­êng, thiÕt lËp quan hÖ vµ ®¹i diÖn cho c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm trong n­íc. §©y lµ ph­¬ng thøc th©m nhËp vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi rÎ h¬n nhiÒu so víi viÖc ®Çu t­ cho c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn cña tõng c«ng ty ë c¸c n­íc. §Çu t­ cho ho¹t ®éng xóc tiÕn h×nh ¶nh cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm cña quèc gia trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. C¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm liªn kÕt víi nhau ®Ó tham gia c¸c héi chî th­¬ng m¹i quèc tÕ, c¸c héi th¶o, vµ më c¸c trang web sö dông chÝnh c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó giíi thiÖu n¨ng lùc vµ s¶n phÈm cña m×nh ra thÕ giíi. C¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam cÇn phèi hîp víi nhau vµ víi c¬ quan nhµ n­íc ®Ó thµnh lËp liªn héi xuÊt khÈu phÇn mÒm nh»m phèi hîp víi nhau vµ gi¶m chi phÝ xóc tiÕn trªn thÞ tr­êng. Thµnh lËp c¸c ®¬n vÞ xuÊt khÈu lao ®éng lµm phÇn mÒm kü thuËt cao cña ViÖt Nam. Liªn kÕt víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi th«ng qua c¸c hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh hoÆc gia c«ng ®Ó th«ng qua c¸c c«ng ty n­íc ngoµi giíi thiÖu s¶n phÈm cña c¸c c«ng ty phÇn mÒm ViÖt Nam. 2.6 Hoµn thiÖn méi tr­êng luËt ph¸p liªn quan ®Õn ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm. CÇn ban hµnh ngay c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt ®Ó b¶o hé quyÒn t¸c gi¶ c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm. CÇn quy ®Þnh râ rµng hµnh vi x©m ph¹m quyÒn t¸c gi¶ trong lÜnh vùc phÇn mÒm, c¸c hµnh vi sö dông h¹n chÕ ®èi víi phÇn mÒm, thï lao tèi thiÓu cho t¸c gi¶…Quy ®Þnh râ chÕ tµi xö ph¹t ®èi víi c¸c tr­êng hîp vi ph¹m. §ång thêi ban hµnh luËt chèng ®éc quyÒn, nh»m ng¨n chÆn viÖc t¨ng gi¸ phÇn mÒm qu¸ cao. NÕu ch­a cã luËt nµy, cÇn cã th«ng t­ h­íng dÉn vÒ hîp ®ång sö dông s¶n phÈm, trong ®ã quy ®Þnh møc phÝ li-x¨ng phÇn mÒm sao cho phï hîp víi kh¶ n¨ng cña tõng ®èi t­îng tiªu thô, trong ®ã næi bËt lµ hai ®èi t­îng: c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp. X©y dùng hÖ thèng ®¸nh gi¸, kiÓm tra, kiÓm so¸t chÊt l­îng phÇn mÒm. CÇn thµnh lËp c¬ quan kiÓm ®Þnh chÊt l­îng phÇn mÒm vµ ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña nã ®Ó thÈm ®Þnh vµ lµm träng tµi trong c¸c hîp ®ång mua b¸n phÇn mÒm. Nhanh chãng h×nh thµnh hÖ thèng c¸c c«ng ty t­ vÊn ®éc lËp ®Ó t­ vÊn chi ng­êi sö dông phÇn mÒm t×m gi¶i ph¸p tèt nhÊt cho vÊn ®Ò cña hä, ®¶m b¶o tÝnh kh¸ch quan trung thùc trong mua b¸n. ViÖc t¸ch c«ng ty t­ vÊn víi c«ng ty cung cÊp phÇn mÒm lµ biÖn ph¸p tèt ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cña s¶n phÈm phÇn mÒm. Tuyªn truyÒn gi¸o dôc mäi ng­êi t«n träng quyÒn t¸c gi¶ ®çi víi phÇn mÒm, lµm cho c¸c c¬ quan thùc thi luËt ph¸p hiÓu râ vÊn ®Ò thùc hiÖn luËt quyÒn t¸c gi¶ trong lÜnh vùc phÇn mÒm lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn cho viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin. ViÖc tuyªn truyÒn nµy cÇn cã sù phèi hîp gi÷a c¸c tr­êng ®¹i häc, héi tin häc, c¸c c¬ quan nhµ n­íc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ… CÇn qu¶n lý chÆt chÏ vµ xö ph¹t nghiªm minh c¸c ®èi t­îng vi ph¹m träng ®iÓm nh­ c¸c cöa hµng m¸y tÝnh, c¸c doanh nghiÖp tin häc (®éng c¬ x©m ph¹m b¶n quyÒn lµ ®éng c¬ kinh tÕ nªn cÇn ph¹t tiÒn lµ chñ yÕu). Hoµn thiÖn luËt ph¸p vÒ tè tông d©n sù nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc sö lý x©m ph¹m b¶n quyÒn theo thñ tôc d©n sù vµ h×nh sù. Nghiªn cøu vËn dông kinh nghiÖm cña n­íc ngoµi trong lÜnh vùc nµy. N©ng cao nghiÖp vô cña côc b¶n quyÒn t¸c gi¶ vµ qu¶n lý thÞ tr­êng ®ç víi viÖc b¶o hé phÇn mÒm. Côc b¶n quyÒn lµ c¬ quan t­ vÊn gi¸m s¸t thùc thi ph¸p luËt, vµ qu¶n lý thÞ tr­êng lµ c¬ quan thùc thi chñ yÕu, víi sù tham gia cña c¶nh s¸t kinh tÕ vµ h¶i quan. Cã chÕ ®é ®·i ngé xøng ®¸ng víi c¸n bé thùc thi b¶o vÖ quyÒn t¸c gi¶ vµ quÇn chóng cung cÊp th«ng tin vÒ ng­êi x©m ph¹m. G¾n viÖc xö lý vi ph¹m víi thu nhËp cña c¸n bé thùc thi quyÒn t¸c gi¶. Nhµ n­íc cÇn b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c c¬ quan nhµ n­íc chØ sö dông phÇn mÒm cã b¶n quyÒn, mua c¸c b¶n quyÒn ®Ó sö dông. 2.7 ChÝnh s¸ch thuÕ ChÝnh s¸ch thuÕ ­u ®·i lµ mét ®éng lùc thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp më réng kinh doanh vµ ng­êi lao ®éng trong ngµnh phÇn mÒm sÏ t¨ng m¹nh. Gi¶m thuÕ linh kiÖn phÇn cøng ®Ó gi¶m gi¸ m¸y tÝnh qua ®ã t¨ng ng­êi sö dông ë ViÖt Nam. §©y lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng øng dông tin häc trong x· héi. Gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, khuyÕn khÝch ®Çu t­ thu nhËp trë l¹i ph¸t triÓn doanh nghiÖp. 2.8 Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch ®Çu t­, x©y dùng vµ qu¶n lý quü ®Çu t­ m¹o hiÓm. Nhµ n­íc thi hµnh nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo c«ng nghiÖp phÇn mÒm c¶ trong n­íc vµ ngoµi n­íc. CÇn c¶i tiÕn thñ tôc cÊp ®Êt, thuª ®Êt, giao quyÒn sö dông ®Êt cho c¸c doanh nghiÖp ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch t¹o thuËn lîi vÒ ®Êt ®ai cho c¸c doanh nghiÖp. Do ®©y lµ ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ nªn phÇn lín c¸c c«ng ty cã vèn Ýt, ch­a cã tÝch luü, v× vËy nhµ n­íc cÇn ®Çu t­ vèn ®Ó x©y dùng mét sè khu c«ng nghiÖp tËp trung ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm cã c¬ së ®Ó s¶n xuÊt. Träng t©m ®Çu t­ ë ®©y lµ t¹o c¬ së h¹ tÇng thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp. §iÒu nµy rÊt cÇn thiÕt cho c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp. Tuy nhiªn, kh«ng cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t­ x©y dùng lín vµ trµn lan g©y nªn tèn kÐm, kh«ng hiÖu qu¶. VÒ l©u dµi, Nhµ n­íc cÇn ®Çu t­ cho h¹ tÇng th«ng tin thËt tèt ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän ®Þa ®iÓm kinh doanh thuËn lîi cho hä. X©y dùng quü ®Çu t­ m¹o hiÓm víi c¬ chÕ cho c¸c doanh nghiÖp vay víi l·i suÊt ­u ®·i. X©y dùng c¬ chÕ b¶o hiÓm rñi ro trong ®Çu t­ cho c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm. §èi víi c¸c dù ¸n phÇn mÒm lín cÇn cã chÝnh s¸ch cho vay ­u ®·i dµi h¹n. KÕt luËn Tõ kinh nghiÖm cña nh÷ng n­íc ®i tr­íc, tõ nh÷ng ph©n tÝch vÒ thùc tiÔn vµ kh¶ n¨ng cña ViÖt Nam, chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®­îc r»ng ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm cã vai trß hÕt søc quan träng trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc cña ®Êt n­íc. Ph¸t triÓn ngµnh nµy kh«ng nh÷ng mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ trùc tiÕp mµ quan träng h¬n lµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cho toµn x· héi do kh¶ n¨ng lµm thay ®æi hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña mäi ngµnh vµ mäi lÜnh vùc. Ph©n tÝch thùc tr¹ng cña ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam cho thÊy sù ph¸t triÓn cña ngµnh hoµn toµn ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng vµ mong muèn. N¨ng lùc kinh doanh cña ngµnh cßn nhá bÐ, ph©n t¸n. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm quy m« nhá vµ ch­a cã chiÕn l­îc ph¸t triÓn dµi h¹n. HiÖu qu¶ kinh doanh cña ngµnh thÊp c¶ vÒ doanh sè vµ lîi nhuËn. Tèc ®é ph¸t triÓn cña ngµnh chËm. Thùc tr¹ng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi cßn rÊt thÊp. Qu¸ tr×nh héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi ®ang mang l¹i cho ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam nhiÒu c¬ héi ph¸t triÓn nh­ng còng nhiÒu th¸ch thøc. §ã lµ møc ®é c¹nh tranh ngµy cµng t¨ng trªn c¶ thÞ tr­êng trong n­íc lÉn thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Víi vÞ thÕ hÕt søc thÊp kÐm hiÖn nay ®Ó c¹nh tranh ®­îc trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cÇn nç lùc rÊt lín cña c¸c doanh nghiÖp vµ chÝnh phñ ViÖt Nam. ViÖt Nam còng ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch nh»m thóc ®Èy ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ph¸t triÓn nh­ng phÇn lín c¸c chÝnh s¸ch ch­a thùc sù ®i vµo cuéc sèng. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ ë chç c¸c chÝnh s¸ch ch­a ®­îc cô thÓ ho¸ vµ ch­a ®­îc tæ chøc ®Çy ®ñ. Trªn c¬ së ph©n tÝch thùc tr¹ng toµn ngµnh, kho¸ luËn tèt nghiÖp ®· ®­a ra mét sè nh÷ng kiÕn nghÞ b­íc ®Çu vÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm vµ vÒ phÝa qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n­íc ®Ó ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ph¸t triÓn mét c¸ch bÒn v÷ng, thùc sù trë thµnh ®éng lùc cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc ®Êt n­íc. Víi kiÕn thøc cßn h¹n chÕ, thêi gian nghiªn cøu cã h¹n, viÖc so¹n th¶o vµ tr×nh bµy kho¸ luËn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. VËy em kÝnh mong cã sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó ®Ò tµi cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o Ng« Quý Nh©m, gi¶ng viªn Khoa Qu¶n trÞ kinh doanh, ®· nhiÖt t×nh h­íng dÉn em thùc hiÖn Kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy. Tµi liÖu tham kh¶o C«ng nghÖ th«ng tin – B­íc ®ét ph¸ tõ phÇn mÒm - Lª Hoµn, 06/07/2001 C«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam – C¬ héi vµ th¸ch thøc – ThÕ Vinh - C«ng nghiÖp phÇn mÒm, b­íc ®ét ph¸ ®Ó ph¸t triÓn – Con ®­êng t¬ lôa cña doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam, b¸o diÔn ®µn doanh nghiÖp, ngµy 4/12/2001 Dù b¸o ph¸t triÓn vÒ c«ng nghÖ th«ng tin trong thÕ kû XXI – Lª Hoµn- 13/07/2001 HiÖn tr¹ng c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam, §Ò ¸n x©y dùng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phÇn mÒm, Bé Khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng, 6/2001 How the Computer Software is Protected by Laws? Thai Son – Busines Vietnam, Vol9 – No 7/1997 IT Vietnam 2002– Outsourcing to an emerging market. – Marc Lopatin & Dan Stern, Directors, Research Vietnam - 02/2002 KiÕn nghÞ ®Çu t­ 70 triÖu USD cho c«ng nghiÖp phÇn mÒm – Quang HiÕu – B¸o Tuæi TrÎ, 29/12/2000 Kinh tÕ tri thøc, kinh nghiÖm cña mét sè n­íc ph¸t triÓn – TS. NguyÔn Xu©n Th¾ng – Phã viÖn tr­ëng ViÖn Kinh tÕ thÕ giíi – Trung t©m KHXH & NVQG. Kinh tÕ tri thøc víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña ViÖt Nam – GS. VS §Æng H÷u – ñy viªn Trung ­¬ng §¶ng, tr­ëng ban khoa gi¸o Trung ­¬ng. Mét vµi ý kiÕn vÒ kinh tÕ tri thøc vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra víi ViÖt Nam- GS. TS §ç Quèc Sam – Chñ tÞch Héi ®ång thÈm ®Þnh nhµ n­íc. Ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam: VÊn ®Ò vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng – Dù ¸n nghiªn cøu JICA – NEU th¸ng 3/2002 Ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ®ang ph¸t triÓn cña ViÖt Nam: C¹nh tranh, vÞ thÕ vµ chiÕn l­îc trªn thÞ tr­êng toµn cÇu- ViÖn nghiªn cøu Ch©u ¸ Kenan, V¨n phßng ph¸t triÓn Quèc tÕ cña Mü, th¸ng 10/2002 NÒn kinh tÕ tri thøc vµ môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt Nam trong tÇm nh×n 2020 – TS. §Æng Ngäc Dinh – Nguyªn viÖn tr­ëng ViÖn nghiªn cøu chiÕn l­îc, Bé khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng. Niªn gi¸m C«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam 2001 – Héi tin häc Thµnh phè Hå ChÝ Minh & T¹p chÝ ThÕ giíi m¸y tÝnh – Nhµ xuÊt b¶n Thµnh phè Hå ChÝ Minh, 2001 Ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam: ¦u ®·i vÉn khã kh¨n - B¸o Lao ®éng sè 297/2001 X· héi tri thøc vµ vµi suy nghÜ vÒ con ®­êng héi nhËp cña chóng ta- GS. TS Phan §×nh DiÖu - §¹i häc quèc gia Hµ Néi Xu thÕ ph¸t triÓn cña kinh tÕ tri thøc vµ nh÷ng t¸c ®éng ®èi víi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ – NguyÔn §øc Hïng – Bé Ngo¹i Giao Piracy of software: Unwareness and irrational pricing, Business Vietnam, Vol.11 – No 9/1999 QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ – mét ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc ë ViÖt Nam – TS. Ph¹m §×nh Ch­íng – Côc tr­ëng Côc së h÷u C«ng nghÖ, Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng. Toµn c¶nh C«ng nghÖ th«ng tin ViÖt Nam, Héi tin häc Thµnh phè Hå ChÝ Minh, 8/2001 ._.