Xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế Thời cơ và thách thức

Lêi giíi thiÖu Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ quèc tÕ ho¸ hiÖn nay, c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ë møc ®é nµy hay møc ®é kh¸c ®Òu tuú thuéc lÉn nhau, cã quan hÖ qua l¹i víi nhau. V× thÕ n­íc nµo ®ãng cöa víi thÕ giíi lµ ®i ng­îc l¹i xu thÕ cña thêi ®¹i vµ khã tr¸nh khái bÞ r¬i vµo l¹c hËu, tr¸i l¹i më cöa héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ tuy cã ph¶i tr¶ gi¸ nhÊt ®Þnh song ®ã lµ yªu cÇu tÊt yÕu h­íng tíi sù ph¸t triÓn cña mçi n­íc, mçi quèc gia. §øng tr­íc yªu cÇu ngµy cµng cÊp b¸ch ®ã, §¹i héi §¶ng IX ®· ®­a ra v¨n kiÖn vÒ vÊn ®Ò x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Trong bèi c¶nh hiÖn nay ®Æt vÊn ®Ò x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ hoµn toµn ®óng ®¾n vµ chÝnh x¸c. Hai mÆt ®ã cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau, bæ sung cho nhau nh»m ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta ngµy cµng v÷ng m¹nh theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Trªn c¬ së phÐp biÖn chøng vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn t«i viÕt bµi tiÓu luËn nµy víi mong muèn mäi ng­êi cã mét c¸ch nh×n s©u s¾c h¬n, cÆn kÏ h¬n, toµn diÖn h¬n vÒ nh÷ng nguy c¬ th¸ch thøc còng nh­ thêi c¬ khi chóng ta tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kÕt hîp víi x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, vµ ¶nh h­ëng qua l¹i gi÷a viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Trong khu«n khæ h¹n hÑp cña mét bµi tiÓu luËn t«i kh«ng thÓ tr×nh bµy tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ mµ chØ cã thÓ ®i s©u vµo nghiªn cøu ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a chóng ®ång thêi ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p, nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m gãp phÇn hoµn thiÖn ®­êng lèi x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ kÕt hîp víi chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Lêi c¶m ¬n T«i xin ch©n thµnh göi lêi c¶m ¬n s©u s¾c ®Õn Th¹c sÜ NguyÔn ThÞ Ngäc Anh ®· tËn t×nh gióp ®ì t«i hoµn thµnh bµi tiÓu luËn nµy. §ång c¶m ¬n th­ viÖn tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n ®· gióp t«i thu thËp c¸c tµi liÖu liªn quan ®Õn bµi tiÓu luËn nµy. Ch­¬ng I PhÐp biÖn chøng duy vËt vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn 1. PhÐp biÖn chøng duy vËt lµ khoa häc vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn. 1.1. PhÐp biÖn chøng duy vËt Quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng kh«ng chØ kh¼ng ®Þnh b¶n chÊt vËt chÊt, tÝnh thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi, mµ cßn kh¼ng ®Þnh c¸c sù vËt, hiÖn t­îng trong thÕ giíi lu«n tån t¹i trong sù liªn hÖ, trong sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng theo nh÷ng quy luËt vèn cã cña nã. Lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò ®ã lµ néi dung c¬ b¶n cña phÐp biÖn chøng. ChÝnh v× vËy, Ph.¡nghen ®· kh¼ng ®Þnh r»ng phÐp biÖn chøng lµ lý luËn vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn, lµ m«n khoa häc vÒ nh÷ng quy luËt phæ biÕn cña sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña tù nhiªn, cña x· héi loµi ng­êi vµ cña t­ duy. V.I. Lªnin nhÊn m¹nh thªm: PhÐp biÖn chøng lµ häc thuyÕt s©u s¾c nhÊt, kh«ng phiÕn diÖn vÒ sù ph¸t triÓn. 1.2. Néi dung cña phÐp biÖn chøng duy vËt 1.2.1. Hai nguyªn lý c¬ b¶n: - Nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn - Nguyªn lý vÒ sù ph¸t triÓn 1.2.2. C¸c cÆp ph¹m trï c¬ b¶n: - C¸i riªng - c¸i chung - B¶n chÊt - hiÖn t­îng - TÊt nhiªn - ngÉu nhiªn - Néi dung - h×nh thøc - Nguyªn nh©n - kÕt qu¶ - Kh¶ n¨ng - hiÖn t­îng 1.2.3. Ba quy luËt c¬ b¶n: - Tõ nh÷ng thay ®æi vÒ l­îng dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi vÒ chÊt vµ ng­îc l¹i. - Thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp. - Quy luËt phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh. 2. Mét trong hai nguyªn lý cña phÐp biÖn chøng duy vËt Nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn: Trªn c¬ së kÕ thõa c¸c gi¸ trÞ vÒ t­ t­ëng biÖn chøng trong kho tµng lý luËn cña nh©n lo¹i, ®ång thêi kh¸i qu¸t nh÷ng thµnh tùu míi nhÊt cña khoa häc tù nhiªn thÕ kû XIX (khoa häc vÒ c¸c qu¸ tr×nh, vÒ nguån gèc, vÒ mèi liªn hÖ vµ sù ph¸t triÓn) phÐp biÖn chøng duy vËt ®· ph¸t hiÖn ra nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn cña c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng trong thÕ giíi, coi ®©y lµ ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña phÐp biÖn chøng duy vËt. 2.1. Kh¸i niÖm: - Liªn hÖ: Lµ sù quy ®Þnh lÉn nhau , t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a c¸c yÕu tè trong cïng mét sù vËt hoÆc gi÷a c¸c sù vËt hiÖn t­îng cña nhau. - Liªn hÖ phæ biÕn: Lµ nh÷ng mèi liªn hÖ tån t¹i mét c¸ch phæ biÕn c¶ trong tù nhiªn x· héi vµ t­ duy. Mèi liªn hÖ phæ biÕn mang tÝnh chÊt bao qu¸t, nã tån t¹i th«ng qua nh÷ng mèi liªn hÖ ®Æc thï cña sù vËt, nã ph¶n ¸nh tÝnh ®a d¹ng vµ tÝnh thèng nhÊt cña thÕ giíi. 2.2. Néi dung nguyªn lý: - TriÕt häc M¸c kh¼ng ®Þnh mäi sù vËt hiÖn t­îng trong thÕ giíi ®Òu n»m trong mèi liªn hÖ phæ biÕn, kh«ng cã sù vËt hiÖn t­îng nµo tån t¹i mét c¸ch biÖt lËp mµ chóng t¸c ®éng ®Õn nhau rµng buéc quyÕt ®Þnh vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau. C¸c mèi liªn hÖ trong tÝnh tæng thÓ cña nã quy ®Þnh sù tån t¹i vËn ®éng, biÕn ®æi cña sù vËt. Khi c¸c mèi liªn hÖ thay ®æi tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn sù thay ®æi sù vËt. 2.3. ý nghÜa cña nguyªn lý 2.3.1. C¬ së khoa häc cña quan ®iÓm toµn diÖn: - Trong nhËn thøc vµ ho¹t ®éng ph¶i xem xÐt sù vËt trong tÝnh toµn vÑn cña nhiÒu mèi liªn hÖ, nhiÒu mÆt, nhiÒu yÕu tè vèn cã cña nã kÓ c¶ c¸c qu¸ tr×nh, c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña sù vËt c¶ trong qu¸ khø hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai. Cã nh­ vËy míi n¾m ®­îc thùc chÊt cña sù vËt. Khi tu©n thñ nguyªn t¾c nµy chñ thÓ tr¸nh ®­îc sai lÇm cùc ®oan phiÕn diÖn mét chiÒu. - Kh«ng ®­îc ®ång nhÊt vµ san b»ng vai trß cña c¸c mèi liªn hÖ cña c¸c mÆt sù vËt. Ph¶i ph¶n ¸nh ®óng vai trß cña tõng mÆt, tõng mèi liªn hÖ. Ph¶i rót ra ®­îc nh÷ng mèi liªn hÖ b¶n chÊt nhÊt chñ yÕu cña sù vËt khi tu©n thñ nguyªn t¾c nµy con ng­êi sÏ tr¸nh ®­îc sai lÇm nguþ biÖn vµ chiÕt trung. 2.3.2. C¬ së khoa häc cña quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ - Mäi sù vËt hiÖn t­îng trong thÕ giíi vËt chÊt tån t¹i vËn ®éng ph¸t triÓn bao giê còng diÔn ra trong nh÷ng hoµn c¶nh cô thÓ, trong kh«ng gian vµ thêi gian x¸c ®Þnh. - §iÒu kiÖn: Kh«ng gian vµ thêi gian cã ¶nh h­ëng tíi ®Æc ®iÓm tÝnh chÊt sù vËt. Cïng lµ mét sù vËt nh­ng ë trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh kh¸c nhau sÏ cã nh÷ng tÝnh chÊt kh¸c nhau. Yªu cÇu: Khi nghiªn cøu xem xÐt sù vËt hiÖn t­îng ph¶i ®Æt nã trong hoµn c¶nh cô thÓ, trong kh«ng gian thêi gian x¸c ®Þnh mµ nã ®ang tån t¹i vËn ®éng vµ ph¸t triÓn ®ång thêi ph¶i ph©n tÝch v¹ch ra ¶nh h­ëng cña ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cña m«i tr­êng ®èi víi sù tån t¹i cña sù vËt, ®èi víi tÝnh chÊt cña sù vËt vµ ®èi víi xu h­íng vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña nã. - Khi vËn dông mét lý luËn nµo ®ã vµo trong thùc tiÔn cÇn ph¶i tÝnh ®Õn ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n¬i vËn dông tr¸nh bÖnh gi¸o ®iÒu dËp khu«n, m¸y mãc, chung chung. 3. T¹i sao ph¶i vËn dông phÐp biÖn chøng vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn vµo ph©n tÝch mèi liªn hÖ gi÷a x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Sau khi nghiªn cøu kü phÐp biÖn chøng duy vËt vÒ mèi liªn hÖ phæ biªn ta dÔ rµng nhËn ra r»ng sù vËt hiÖn t­îng lu«n cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi nhau chuyÓn ho¸ lÉn nhau hay nãi c¸ch kh¸c mäi sù vËt hiÖn t­îng tån t¹i ph¶i cã mèi liªn hÖ víi c¸c sù vËt hiÖn t­îng kh¸c chø kh«ng thÓ tån t¹i mét c¸ch t¸ch biÖt ®éc lËp. Së dÜ c¸c sù vËt hiÖn t­îng cã mèi liªn hÖ víi nhau lµ v× chóng lµ biÓu hiÖn cña vËt chÊt vËn ®éng. Cã nguån gèc chung tõ vËt ®éng mµ khi sù vËn ®éng cã nghÜa lµ cã mèi liªn hÖ vµ c¸c mèi liªn hÖ cña sù vËt lµ c¸i kh¸t quan vèn cã cña sù vËt. ChÝnh v× vËy khi xem xÐt viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ chóng ta kh«ng thÓ t¸ch rêi khái viÖc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ ng­îc l¹i. H¬n n÷a theo quan ®iÓm toµn diÖn khi xem xÐt mét sù viÖc hiÖn t­îng mµ cô thÓ ë ®©y viÖc x©y dùng ®éc lËp tù chñ chóng ta ph¶i xem xÐt nã trong tÝnh toµn vÑn cña nhiÒu mèi liªn hÖ kh¸c nhau, nhiÒu mÆt kh¸c nhau mµ cô thÓ ®©y lµ ¶nh h­ëng cña viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ ng­îc l¹i. Cã nh­ vËy chóng ta míi n¾m ®­îc thùc chÊt cña sù vËt míi tr¸nh ®­îc nh÷ng sai lÇm cùc ®oan phiÕn diÖn mét chiÒu. §Æc biÖt ®©y l¹i lµ nh÷ng vÊn ®Ò rÊt cÊp b¸ch ®Æt ra ®èi víi chóng ta khi tham gia qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, quèc tÕ ho¸. ChØ cã thÓ dùa trªn nguyªn lý mèi liªn hÖ phæ biÕn míi cã thÓ gióp chóng ta nh×n s©u h¬n, hiÓu s©u h¬n vÒ vÊn ®Ò mµ m×nh ®ang nghiªn cøu. H¬n n÷a còng theo quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ khi xem xÐt mét sù vËt hiÖn t­îng nµo ®ã ta ph¶i ®Æt nã trong hoµn c¶nh cô thÓ kh«ng gian cô thÓ. VÊn ®Ò chóng ta ®ang nghiªn cøu ë ®©y cÇn ®­îc ®Æt trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, t×nh h×nh kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay ®Ó thÊy râ h¬n ®­îc ¶nh h­ëng cña t×nh h×nh thÕ giíi, t×nh h×nh trong khu vùc, t×nh h×nh trong n­íc ®èi víi viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ kÕt hîp víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. ChÝnh v× vËy dùa trªn nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn sÏ gióp chóng ta cã mét c¸ch nh×n cÆn kÏ h¬n, tæng qu¸t h¬n. Ch¼ng h¹n liÖu héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã ph¶i lµ mét xu thÕ tÊt yÕu kh«ng, héi nhËp cã ph¶i lµ hoµ tan hay kh«ng, x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ nh­ thÕ nµo cho phï hîp víi t×nh h×nh hiÖn nay, phï hîp víi qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ… TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã chØ cã thÓ gi¶i ®¸p khi chóng ta hiÓu râ h¬n vÒ vÊn ®Ò chóng ta ®ang nghiªn cøu dùa trªn nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn. Tõ ®ã ta cã thÓ thÊy râ h¬n t©m quan träng cña phÐp biÖn chøng mèi liªn hÖ phæ biÕn. ë ch­¬ng II, ch­¬ng III chóng ta sÏ tiÕp tôc t×m hiÓu râ h¬n, cÆn kÏ h¬n vÒ mèi liªn hÖ gi÷a x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trªn c¬ së phÐp biÖn chøng vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn. Ch­¬ng II X©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Thêi c¬ vµ th¸ch thøc 1. X©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ Có ý kiến cho rằng, trong điều kiện “toàn cầu hóa”  nền kinh tế, mở cửa hội nhập mà lại đặt vấn đề xây dựng kinh tế độc lập tự chủ là thiếu nhạy bén, không thức thời, thậm chí là bảo thủ, tư duy kiểu cũ. Thế giới bây giờ là một thị trường thống nhất, cần thứ gì thì mua, thiếu tiền thì đi vay, sao lại chủ trương xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ (?!) Nói như vậy mới nghe qua thì thấy có vẻ có lý, nhưng nếu suy ngẫm kỹ thì thấy không có cơ sở khoa học, vì nó quá ư giản đơn và phiến diện. Chúng ta biết rằng, độc lập tự chủ là một xu thế phát triển của thế giới. Trong điều kiện “toàn cầu hóa”, liên doanh, liên kết rất đa dạng và phức tạp như hiện nay lại càng phải giữ vững tính độc lập tự chủ. Xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ không chỉ xuất phát từ quan điểm, đường lối chính trị độc lập tự chủ mà còn là đòi hỏi của thực tiễn, nhằm bảo đảm độc lập tự chủ vững chắc về chính trị, bảo đảm phát triển bền vững và có hiệu quả cho chính ngay nền kinh tế, cho việc mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế. Khi đã có độc lập tự chủ về chính trị thì nội dung cơ bản của độc lập tự chủ của một quốc gia là có xây dựng được nền kinh tế độc lập tự chủ hay không. Đây là kinh nghiệm của nước ta và cũng là kinh nghiệm của nhiều nước trong khu vực và trên thế giới. Vả chăng, nước ta phát triển kinh tế để đi lên chủ nghĩa xã hội, bối cảnh quốc tế có nhiều diễn biến phức tạp, các lực lượng chống đối chủ nghĩa xã hội thường xuyên tìm cách ngăn cản và chống phá sự nghiệp xây dựng chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Nếu không xây dựng một nền kinh tế độc lập tự chủ thì dễ bị lệ thuộc, bị các thế lực xấu, thù địch lợi dụng vấn đề kinh tế để lôi kéo, hoặc khống chế, ép buộc chúng ta thay đổi chế độ chính trị, đi chệch quỹ đạo của chủ nghĩa xã hội. Nói cách khác, có xây dựng được nền kinh tế độc lập tự chủ thì mới tạo được cơ sở kinh tế, cơ sở vật chất - kỹ thuật của chế độ chính trị độc lập tự chủ. Độc lập tự chủ về kinh tế là nền tảng vật chất để bảo đảm cho sự độc lập tự chủ bền vững về chính trị. Không thể có độc lập tự chủ về chính trị nếu bị lệ thuộc về kinh tế. Độc lập tự chủ về kinh tế được đặt trong mối quan hệ biện chứng với độc lập tự chủ về các mặt khác sẽ tạo ra sự độc lập tự chủ và sức mạnh tổng hợp của một quốc gia. 1.1. Thế nào là nền kinh tế độc lập tự chủ ? Nền kinh tế độc lập tự chủ là nền kinh tế không bị lệ thuộc, phụ thuộc vào nước khác, người khác, hoặc vào một tổ chức kinh tế nào đó về đường lối, chính sách phát triển, không bị bất cứ ai dùng những điều kiện kinh tế, tài chính, thương mại, viện trợ... để áp đặt, khống chế, làm tổn hại chủ quyền quốc gia và lợi ích cơ bản của dân tộc. Nền kinh tế độc lập tự chủ là nền kinh tế trước những biến động của thị trường, trước sự khủng hoảng kinh tế tài chính ở bên ngoài, nó vẫn có khả năng cơ bản duy trì sự ổn định và phát triển; trước sự bao vây, cô lập và chống phá của các thế lực thù địch, nó vẫn có khả năng đứng vững, không bị sụp đổ, không bị rối loạn. Bảo đảm độc lập tự chủ về kinh tế cũng có nghĩa là bảo đảm vững chắc định hướng xã hội chủ nghĩa và giá trị truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc trong công cuộc phát triển kinh tế, tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Không phải chờ đến khi có trình độ phát triển cao mới đặt vấn đề giữ vững độc lập tự chủ, mà ngay từ đầu, ngay bây giờ đã phải bảo đảm yêu cầu cơ bản về độc lập tự chủ, trước hết là về đường lối chính trị, các nguyên tắc cơ bản về phát triển kinh tế. Đương nhiên, xây dựng kinh tế độc lập tự chủ là một quá trình lâu dài, đi từ thấp đến cao, ngày càng hoàn chỉnh, ngày càng bền vững. Trong thời đại ngày nay, nói độc lập tự chủ về kinh tế không ai hiểu đó là một nền kinh tế khép kín, tự cung tự cấp, mà đặt trong mối quan hệ biện chứng với mở cửa, hội nhập, chủ động tham gia sự giao lưu, hợp tác và cạnh tranh quốc tế trên cơ sở phát huy tốt nhất nội lực và lợi thế so sánh của quốc gia, từng bước xây dựng một cơ cấu sản xuất đáp ứng được cơ bản nhu cầu thiết yếu về đời sống của nhân dân và có khả năng trang bị lại ở mức cần thiết cho nhu cầu phát triển kinh tế, củng cố quốc phòng - an ninh. 1.2. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay Tr­íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn møc t¨ng trëng cao. Tæng s¶n phÈm trong níc (GDP) trong thêi kú 1991-2000 ®· t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 7,4%, theo ®ã tæng gi¸ trÞ GDP ®¹t gÊp ®«i n¨m 1990, GDP theo ®Çu ngêi t¨ng 1,8 lÇn. N«ng nghiÖp ®¹t tèc ®é t¨ng trëng kh¸ vµ toµn diÖn trªn nhiÒu lÜnh vùc. Gi¸ trÞ s¶n lîng toµn ngµnh t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 5,6%. Trong ®ã n«ng nghiÖp t¨ng 5,4%, thuû s¶n t¨ng 9,1%, l©m nghiÖp t¨ng 2,1%. Næi bËt nhÊt lµ s¶n 1îng l¬ng thùc t¨ng b×nh qu©n mçi n¨m 1,1 triÖu tÊn. S¶n lîng l¬ng thùc n¨m 2000 ®¹t 34 triÖu tÊn, ®a møc l¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ngêi tõ 294,9 kg n¨m 1990 lªn trªn 436 kg n¨m 2000. ViÖt Nam tõ níc nhËp khÈu l¬ng thùc hµng n¨m, trë thµnh níc xuÊt khÈu g¹o thø hai thÕ giíi. S¶n lîng cña mét sè c©y c«ng nghiÖp trong thêi kú 1999-2000 ®· t¨ng kh¸ cao: cµ phª t¨ng 4,7 lÇn, cao su 4,5 lÇn, chÌ t¨ng 2 lÇn, mÝa t¨ng 3 lÇn, b«ng t¨ng 9,7 lÇn. S¶n lîng thuû s¶n t¨ng b×nh qu©n trong 10 n¨m lµ 8,85%: Gi¸ trÞ s¶n lîng c«ng nghiÖp t¨ng b×nh qu©n trong 10 n¨m qua lµ kho¶ng 12,8 – 13%/n¨m C«ng nghiÖp chÕ biÕn ®· cã tèc dé t¨ng trëng kh¸ vµ ®· chiÕm tíi 60,6% gi¸ trÞ toµn ngµnh c«ng nghiÖp n¨m 1999. DÇu khÝ cã tèc ®é t¨ng trëng cao nhÊt trong toµn ngµnh c«ng nghiÖp. S¶n lîng dÇu th« n¨m 2000 ®· t¨ng gÊp 6 lÇn so víi n¨m 1990. S¶n lîng ®iÖn ph¸t ra n¨m 2000 so víi n¨m 1990 ®· t¨ng gÊp 3 lÇn, s¶n lîng thÐp c¸n gÊp 16 lÇn, xi m¨ng gÊp 5,3 lÇn, ph©n ho¸ häc 4,2 lÇn, giÇy dÐp da 14,9 lÇn, giÇy v¶i 4,9 lÇn, bét giÆt 4,6 lÇn, ®êng 3,6 lÇn, bia 7,3 lÇn... Gi¸ trÞ s¶n phÈm c«ng nghiÖp xuÊt khÈu t¨ng trung b×nh hµng n¨m lµ 20%. C¸c ngµnh dÞch vô ®· t¨ng trëng næi bËt trong c¸c ngµnh th¬ng m¹i, du lÞch, bu chÝnh viÔn th«ng. Gi¸ trÞ hµng hãa b¸n ra trªn thÞ trêng trong níc n¨m 1999 ®· gÊp 11,3 lÇn n¨m 1990. Kh¸ch du lÞch quèc tÕ tõ 1992 ®Õn 1997 ®· t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 26,5%. MËt ®é ®iÖn tho¹i n¨m 1999 ®· t¨ng 13,8 so víi n¨m 1991 vµ lµ níc cã tèc ®é ph¸t triÓn viÔn th«ng ®øng thø hai thÕ giíi. VËn chuyÓn hµng ho¸ t¨ng b×nh qu©n trong 10 n¨m qua lµ 9,2%, vËn chuyÓn hµnh kh¸ch - 14,25%. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu còng cã møc t¨ng trëng næi bËt. Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu 10 n¨m qua ®· t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m 18,2%, t¨ng gÊp 5,3 lÇn so víi n¨m 1990. Tèc ®é t¨ng trëng gi¸ trÞ nhËp khÈu b×nh qu©n hµng n¨m 10 n¨m qua lµ 17,5%. Tæng gi¸ trÞ xuÊt nhËp khÈu n¨m 2000 ®· t¬ng ®¬ng tæng GDP. Vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI) ®· t¨ng rÊt ®¸ng kÓ. TÝnh ®Õn quý I n¨m 1999 ®· cã 2624 dù ¸n ®îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t víi tæng vèn ®¨ng ký lµ 35,8 tû USD, nÕu tÝnh c¶ vèn bæ sung lµ 40,3 tû USD. Trong 10 n¨m qua, vèn FDI ®· chiÕm kho¶ng 28% tæng vèn ®Çu t toµn x· héi. Thø hai, c¬ cÊu kinh tÕ ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc. Tû träng n«ng, l©m, ng nghiÖp trong GDP ®· gi¶m tõ 38,7% n¨m 1990 xuèng cßn 25,4% n¨m 1999; c«ng nghiÖp vµ x©y dùng ®· t¨ng tõ 22,6% lªn 34,9%; dÞch vô tõ 35,7 lªn 40,1%. Trong n«ng nghiÖp, c¬ cÊu c©y trång vµ vËt nu«i ®îc dÞch chuyÓn theo híng t¨ng tû träng mét sè c©y c«ng nghiÖp vµ ¨n qu¶ cã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu vµ søc c¹nh tranh quèc tÕ nh cµ phª, ®iÒu, chÌ, tiªu, rau qu¶, cao su..., tèc ®é ph¸t triÓn ch¨n nu«i t¨ng nhanh h¬n trång trät. Trong c«ng nghiÖp, c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghÖ cao ®· ®îc x©y ®ùng, nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp míi ®· ®îc h×nh thµnh nh « t«, xe g¾n m¸y, ®iÖn tö... C¸c ngµnh dÞch vô ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ ngµnh bu chÝnh viÔn th«ng, du lÞch, th¬ng m¹i... ®· n©ng ®îc tû träng lªn trªn 40% GDP. C¬ cÊu vïng kinh tÕ ®· thay ®ßi theo híng tËp trung ph¸t triÓn ba vïng träng ®iÓm - Hå ChÝ Minh - Vòng Tµu, Hµ Néi - H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh, §µ N½ng - Qu¶ng Ng·i, ®ång thêi ®· dµnh sù quan t©m cÇn thiÕt tíi nh÷ng miÒn nói, vïng xa, vïng s©u, nh÷ng x· nghÌo. C¬ cÊu vèn ®Çu t ph¸t triÓn ®· chuyÓn tõ u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng sang u tiªn nhiÒu h¬n cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n, ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng, c¸c ngµnh xuÊt khÈu, c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ, x· héi. Trong thêi kú 1991-2000, vèn ®Çu t cho n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 22,9%, vèn ®Çu t ph¸t triÓn cho kÕt cÊu h¹ tÇng giao th«ng vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c ®· t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 24,5%, vèn ®Çu t ph¸t triÓn cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp t¨ng b×nh qu©n hµng l¨m lµ 27,1%, vèn ®Çu t cho lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ gi¸o dôc, ®µo t¹o, y tÕ vµ v¨n ho¸ ®· t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 23,6%. Thø ba, c¸c vÊn ®Ò x· héi bøc xóc ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc. Møc sèng cña d©n c c¶ thµnh thÞ vµ n«ng th«n nh×n chung ®· ®îc c¶i thiÖn mét bíc râ rÖt thÓ hiÖn trªn c¸c mÆt: GDP theo ®Çu ngêi: trong 10 n¨m qua ®· t¨ng 1,8 lÇn thu nhËp b×nh qu©n mçi ngêi 1 th¸ng ®· t¨ng 3,2 lÇn. Sè häc sinh ®i häc c¸c cÊp häc kh¸c nhau tõ tiÓu häc ®Õn ®¹i häc ®· t¨ng kho¶ng 2,3 - 4,3 lÇn trong 10 n¨m qua; chØ sè HDI ®· ®îc n©ng lªn tõ thø 122/174 níc n¨m 1995 lªn 110/174 níc n¨m 1999. Tû lÖ t¨ng d©n sè n¨m 1988 lµ 2,28% ®· gi¶m xuèng cßn 1,53% n¨m 2000; n¨m 1998 ViÖt Nam ®· ®îc Liªn hîp quèc tÆng gi¶i thëng vÒ c«ng t¸c d©n sè. C«ng t¸c ch¨m sãc søc kháe cña nh©n d©n ®· cã nhiÒu tiÕn bé. N¨m 1990 tû lÖ trÎ díi 5 tuæi bÞ suy dinh dìng lµ h¬n 50% tû lÖ chÕt cña trÎ em díi 1 tuæi lµ 46%, díi 5 tuæi lµ 69,5%, tuæi thä trung b×nh lµ 64, chiÒu cao trung b×nh cña thanh niªn lµ 1,6m. §Õn n¨m 1998 c¸c chØ tiªu t¬ng øng trªn ®©y ®· ®îc c¶i thiÖn râ rÖt: 38,9%; 39%, 48,5%, 68 tuæi; 1,62m. Sè hé ®ãi nghÌo ®· gi¶m râ rÖt tõ 30,0% n¨m 1992 xuèng cßn 10,6% n¨m 2000. §Õn cuèi n¨m 1998 c¶ níc ®· cã 15 tØnh thµnh phè cã tû lÖ hé ®ãi nghÌo díi 10%; 21 tØnh cã tû lÖ ®ãi nghÌo kho¶ng 11 - 19%. 1.3. Khã kh¨n vµ thö th¸ch khi x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ C¬ b¶n nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay l¹c hËu vÒ khoa häc kü thuËt nhiÒu chôc n¨m so víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. S¶n xuÊt, xuÊt khÈu cña ta chñ yÕu gåm c¸c n«ng kho¸ng s¶n th« vµ c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp thø cÊp, khi s¶n xuÊt ph¶i nhËp khÈu m¸y vµ vËt t­ phô tïng, n«ng nghiÖp lÖ thuéc vµo ph©n bãn, x¨ng dÇu, thuèc s©u, n«ng c¬; c«ng nghiÖp lÖ thuéc vµo m¸y vËt t­, linh kiÖn rêi. C¸c n«ng kho¸ng s¶n th« nh­ g¹o, cao su, cµ phª, hµng thuû s¶n, than ®¸ - dÇu th«, vµ c¸c mÆt hµng thø cÊp kh¸c: hµng may mÆc vµ giÇy dÐp lµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu ViÖt Nam vÊp ph¶i sù c¹nh tranh rÊt m¹nh cña c¸c n­íc kÐm më mang kh¸c, c¸c h¹n ®Þnh quota nhËp khÈu cña n­íc ngoµi, gi¸ c¶ bÊp bªnh vµ cã khuynh h­íng gi¶m, thÞ tr­êng h¹n chÕ. Trong nhiÒu n¨m, g¹o, cµ phª, cao su, hµng may mÆc cña ViÖt Nam kh«ng xuÊt khÈu ®­îc hÕt trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, khiÕn cho gi¸ sôt vµ lµm gi¶m thu nhËp cña c«ng nh©n, n«ng d©n trong c¸c ngµnh liªn quan. Trong khi ®ã, nhËp khÈu l¹i h­íng vÒ m¸y, c¸c vËt t­, linh kiÖn rêi gi¸ ®¾t vµ c¸c hµng tiªu dïng cao cÊp gi¸ rÊt ®¾t. T×nh h×nh nµy lµm cho vÞ thÕ cña ta trªn thÞ tr­êng quèc tÕ yÕu ®i vµ dÉn ®Õn nhiÒu nguy c¬ lín vÒ kinh tÕ tµi chÝnh. Thø nhÊt lµ nguy c¬ b¸n rÎ nh­ cho vµ mua ph¶i tr¶ gi¸ cao, tû lÖ giao ho¸n bÊt lîi, xuÊt ph¸t tõ viÖc xuÊt khÈu n«ng kho¸ng s¶n th« gi¸ rÎ vµ nhËp khÈu hµng cao cÊp gi¸ cao. Sù thiÖt thßi triÒn miªn n¨m nµy qua n¨m kh¸c mçi n¨m ­íc hµng nhiÒu tû USD khiÕn cho n­íc ta nghÌo cµng nghÌo thªm. Thø hai lµ nguy c¬ siªu ®­a ®Õn th©m thñng c¸n c©n th­¬ng m¹i buéc ph¶i vay tiÒn n­íc ngoµi. Trong c¸c n¨m 1995 dÕn 95 chóng ta nhËp siªu trªn d­íi 3 tû USD, nî quèc tÕ t¨ng kho¶ng 2-3 tû USD/n¨m ®Ó tr¸m vµo th©m thñng cña c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ c¸c chi phÝ kh¸c vÒ ngo¹i tÖ. Thø ba lµ nî quèc tÕ t¨ng gia víi tèc ®é nhanh hµng n¨m ®­a ®Õn t×nh h×nh nî ®¸o h¹n vµ vèn lêi ph¶i tr¶ mçi n¨m mçi t¨ng. Muèn tr¶ nî quèc tÕ, chØ cã 2 ph­¬ng ph¸p: (a) xuÊt siªu ®Ó cã d­ c©n th­¬ng m¹i ®Ó tr¶ nî, (b) hoÆc vay nî míi ®Ó cã ngo¹i tÖ tr¶ nî cò. Trong thËp niªn 90, chóng ta kh«ng cã xuÊt siªu vËy ph¶i ¸p dông biÖn ph¸p vay nî míi tr¶ nî cò, c¶ vèn lÉn l·i, khiÕn cho nî quèc tÕ t¨ng gia nhanh theo ®Þnh luËt l·i kÐp. Nî quèc tÕ, nÕu ­íc h¬n 15 tû USD th× b»ng ®Õn kho¶ng 50% GDP cña n­íc ta, ­íc kho¶ng 30 tû USD. Nî quèc tÕ t¨ng, ®Õn mét møc nµo ®ã, cã thÓ dÉn ®Õn t×nh h×nh khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ nh­ ®· x¶y ra t¹i Th¸i Lan. Khi Êy, c¬ quan tiÒn tÖ quèc tÕ ®· ®Ò nghÞ víi Th¸i Lan nh÷ng biÖn ph¸p "trän gãi" trong ®ã cã nhiÒu biÖn ph¸p mµ Th¸i Lan cho r»ng vi ph¹m nÒn ®éc lËp tù chñ kinh tÕ quèc gia, nh­ng sau ®ã chÝnh phñ Th¸i Lan ®· buéc ph¶i nhËn. T×nh h×nh nî quèc tÕ cña n­íc ta so víi Th¸i Lan Ýt h¬n nhiÒu, nh­ng bµi häc Th¸i Lan cho thÊy lµ nî quèc tÕ t¨ng cã thÓ ®­a ®Õn viÖc ng©n hµng trung ­¬ng kh«ng cßn kh¶ n¨ng thanh to¸n quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c trang tr¶i nhËp khÈu th«ng th­êng vµ lóc bÊy giê sÏ x¶y ra khñng ho¶ng tµi chÝnh, tiÒn tÖ. Thø t­: héi nhËp quèc tÕ gióp ViÖt Nam tranh thñ kü thuËt, khoa häc, vèn quèc tÕ. Tuy nhiªn c¸c c«ng ty n­íc ngoµi chØ ®Çu t­ ë ViÖt Nam nÕu hä cã lîi. Nh­ vËy, chóng ta ë trong thÕ yÕu, chØ cã kh¶ n¨ng h¹n chÕ hä bít lîi mµ th«i, nh­ng nÕu ®Çu t­ mµ chØ thu ®­îc lîi Ýt, hä sÏ ng­ng hay giíi h¹n l­îng ®Çu t­. Kinh nghiÖm chã thÊy, trong thËp niªn 90, nh÷ng thiÕt bÞ ®­îc ®Çu t­ ë ViÖt Nam, th­êng lµ nh÷ng thiÕt bÞ cò, thÞ phÇn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam gi¶m nhanh trong khi thÞ phÇn c¸c c«ng ty cã vèn n­íc ngoµi t¨ng nhanh, nhiÒu c«ng ty phÝa ViÖt Nam cã phÇn hïn kho¶ng 30% nhê phÇn ®ãng gãp mÆt b»ng, nhµ ®Êt ®· chuyÓn thµnh c«ng ty cã vèn n­íc ngoµi 100%do nhiÒu lý do, trong sè cã lý do phÝa n­íc ngoµi ®Ò nghÞ t¨ng vèn nh­ng bªn ViÖt Nam kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p ­óng. NÕu t×nh h×nh nµy tiÕp tôc, ng­êi n­íc ngoµi sÏ lµm chñ dÇn dÇn hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp lín ë ViÖt Nam, khi Êy, sÏ khã gi÷ ®­îc ®éc lËp tù chñ kinh tÕ quèc gia. Sù phèi hîp 4 nguy c¬ trªn cã kh¶ n¨ng ®­a ®Õn t×nh h×nh mÊt ®éc lËp tù chñ kinh tÕ, tµi chÝnh, tiÒn tÖ, g©y ra t×nh c¶nh lÖ thuéc vµo n­íc ngoµi. §ång chÝ TBT ®· x¸c ®Þnh lµ ®éc lËp tù chñ kinh tÕ lµ nÒn t¶ng c¬ b¶n b¶o ®¶m sù bÒn v÷ng cña ®éc lËp tù chñ vÒ chÝnh trÞ, do ®ã cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p x©y dùng nÒn kinh tÕ tù chñ vµ chñ ®éng trong viÖc héi nhËp vµo kinh tÕ quèc tÕ. 2. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 2.1. ThÕ nµo héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ: Ngµy nay héi nhËp kinh tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ trªn mäi ch©u lôc, chi phèi ®êi sèng kinh tÕ mäi quèc gia. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ hiÖn t­îng x¶y ra trong quan hÖ gi÷a c¸c quèc gia. C¸ch hiÓu phæ biÕn nhÊt hiÖn nay vÒ héi nhËp kinh tÕ lµ xo¸ bá sù kh¸c biÖt kinh tÕ gi÷a nh÷ng nÒn kinh tÕ thuéc c¸c quèc gia kh¸c nhau. 2.2. Bèi c¶nh quèc tÕ vµ khu vùc liªn quan tíi chñ tr­¬ng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ë n­íc ta: Đại hội lần thứ VIII của Đảng đã xác định nhiệm vụ "mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại, chủ động tham gia các tổ chức quốc tế và khu vực, củng cố và nâng cao vị thế nước ta trên trường quốc tế". Đại hội lần thứ IX khẳng định chủ trương "phát huy cao độ nội lực, đồng thời tranh thủ nguồn lực bên ngoài và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế để phát triển nhanh, có hiệu quả và bền vững". Chủ trương hội nhập được đề ra trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường trước về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và khoa học - kỹ thuật, với những đặc điểm nổi bật sau : 2.2.1. Trong hơn một thập kỷ qua, kinh tế thế giới nhìn chung phát triển không ổn định và không đồng đều, về tốc độ thấp hơn thập kỷ trước (trên 2%/năm so với 3,2%) ; đã xảy ra mấy cuộc khủng hoảng lớn, sâu rộng hơn cả là cuộc khủng hoảng kinh tế - tài chính nổ ra năm 1997 ; vị trí các nước và các khu vực thay đổi theo hướng : kinh tế Mỹ phát triển nhanh và ổn định liên tục trong nhiều năm và đến 2002 bắt đầu suy giảm ; kinh tế Tây Âu hiện không còn phát triển nhanh như các thập kỷ trước ; kinh tế Nhật suy thoái chưa có lối ra ; các nước thuộc Liên Xô trước đây và Đông Âu rơi vào tình trạng suy thoái trầm trọng và kéo dài ; vài năm gần đây đã tăng trưởng tương đối khá ; trong khi đó kinh tế Trung Quốc phát triển "ngoạn mục" ; Đông Á và Đông - Nam Á phát triển nhanh vào bậc nhất thế giới trong những thập kỷ trước, vừa qua đã rơi vào suy thoái và nay đang hồi phục ; Nam Á và nhất là châu Phi vẫn chưa thoát khỏi tình trạng trì trệ kéo dài ; kinh tế Mỹ La-tinh có khá hơn song cũng không ổn định. "Cách mạng khoa học và công nghệ tiếp tục phát triển với tốc độ ngày càng cao, tăng nhanh lực lượng sản xuất, đồng thời thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế thế giới, quốc tế hóa nền kinh tế và đời sống xã hội". Dưới tác động của những chiều hướng đó, kinh tế thế giới trải qua những biến đổi về chất, các ngành công nghệ cao, đặc biệt là những lĩnh vực có hàm lượng chất xám cao, nhất là công nghệ thông tin và sinh học phát triển nhanh chóng làm thay đổi sâu sắc cơ cấu sản xuất, tiêu dùng, trao đổi... cũng như phương thức làm ăn và cả sinh hoạt, giao lưu. 2.2.2. Xu thế toàn cầu hóa và khu vực hóa phát triển ngày càng nhanh Vòng đàm phán U-ru-goay kết thúc, Hiệp định Ma-ra-két được ký kết, Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) ra đời từ 01- 01-1995 thu hút tới 136 và nay là 144 quốc gia và lãnh thổ, chiếm gần 100% kim ngạch buôn bán quốc tế, theo hướng giảm mạnh hàng rào quan thuế và phi quan thuế, mở cửa thị trường hàng hóa, đầu tư, dịch vụ ... Bên cạnh sự ra đời của WTO, xuất hiện rất nhiều tổ chức tiểu vùng, khu vực, liên khu vực như các tam, tứ giác phát triển, các khu vực mậu dịch tự do (AFTA, NAFTA), những tổ chức liên kết toàn châu lục (EU) hoặc giữa các châu lục (APEC). Các nước lớn, nhỏ đều dành ưu tiên cho phát triển kinh tế, theo đuổi chính sách kinh tế mở. Ngay những nước có tiềm năng và thị trường rộng lớn như Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Mỹ... và cả một số nước vốn "khép kín", theo mô hình tự cung tự cấp cũng dần dần mở cửa, từng bước hội nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới. Mặt khác, cộng đồng thế giới đứng trước nhiều vấn đề toàn cầu : suy thoái môi trường, bùng nổ dân số, nghèo đói, các bệnh tật hiểm nghèo, các vấn đề xã hội "xuyên quốc gia"..., không một quốc gia riêng lẻ nào có thể giải quyết được mà cần phải có sự hợp tác đa phương. Tình hình trên làm nảy sinh và thúc đẩy xu thế hội nhập để phát triển. Trong xu thế chung đó, các nước công nghiệp phát triển, trước hết là Mỹ, do có ưu thế về thị trường, nắm được tiến bộ khoa học - công nghệ, có nền kinh tế phát triển cao, đã ra sức thao túng, chi phối thị trường thế giới, áp đặt điều kiện đối với các nước chậm phát triển hơn, thậm chí dùng những biện pháp thô bạo như bao vây, cấm vận, trừng phạt, làm thiệt hại lợi ích của các nước đang phát triển và chậm phát triển. Trước tình hình đó, các nước đang phát triển đã từng bước tập hợp nhau lại, đấu tranh chống chính sách cường quyền áp đặt của Mỹ để bảo vệ lợi ích của mình vì một trật tự kinh tế quốc tế bình đẳng, công bằng. Điều đó chứng tỏ xu thế hội nhập phản ánh cục diện vừa đẩy mạnh hợp tác, vừa đấu tranh khốc liệt. 2.2.3. Ở khu vực Đông-Nam Á đã diễn ra nhiều biến đổi sâu sắc. Sau nhiều thập kỷ chiến tranh, đối đầu, Đông-Nam Á đã có hòa bình, tuy còn tiềm ẩn một số nhân tố có thể gây bất ổn định, xu thế hợp tác để phát triển không ngừng gia tăng. Mặc dù trải qua cuộc khủng hoảng kinh tế - tài chính trầm trọng thời gian 1997-1998, song đây vẫn là khu vực có nhiều tiềm năng do vị trí địa - chính trị và địa - kinh tế của mình, dung lượng thị trường lớn, tài nguyên phong phú, lao động dồi dào, được đào tạo tốt, có quan hệ quốc tế rộng rãi. Toàn bộ tình hình trên đem lại nhiều thuận lợi to lớn, đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức gay gắt đối với nước ta trong quá trình phát triển đất nước nói chung và quá trình hội nhập kinh tế quốc tế nói riêng. 2.3. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc khi ViÖt Nam tham gia qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Quá trình hội nhập với nền kinh tế quốc tế, mở rộng kinh tế đối ngoại thời gian qua đã mang lại cho chúng ta những kết quả quan trọng : 2.3.1. Chúng ta đã làm thất bại chính sách bao vây cấm vận, cô lập nước ta của các thế lực thù địch, tạo dựng được môi trường quốc tế, khu vực thuận lợi cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nâng cao vị thế nước ta trên chính trường và thương trường thế giới. 2.3.2. Không những chúng ta đã khắc phục được tình trạng khủng hoảng thị trường do Liên Xô và hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới tan rã gây nên, mà còn mở rộng được thị trường xuất nhập khẩu. Trong quá trình hội nhập, chúng ta đã nhanh chóng mở rộng xuất nhập khẩu, thúc đẩy sản xuất trong nước phát triển, tạo thêm việc làm, tăng thu ngân sách. Nếu năm 1990 kim ngạch xuất khẩu mới đạt 2,404 tỷ USD và nhập khẩu 2,752 tỷ USD thì năm 2001, kim ngạch xuất khẩu đã đạt 15,1 tỷ USD (nếu tính cả dịch vụ thì đạt 17,6 tỷ USD, tăng trung bình trên 20% mỗi năm, có năm tăng 30% ; riêng năm 2001 do ảnh hưởng của tình hình kinh tế khó khăn trên thế giới và ở khu vực và giá cả các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu giảm mạnh, nên xuất khẩu chỉ tăng gần 5%. 2.3.3. Thu hút được một nguồn lớn đầu tư trực tiếp của nước ngoài (FDI), bổ sung cho nguồn vốn trong nước, kết hợp nội lực với ngoại lực, tạo được những thành tựu kinh tế to lớn, quan trọng. Tháng 12-1987, chúng ta đã ban hành Luật Đầu tư trực tiếp nước ngoài. Từ đó đến nay đã thu hút được trên 42 tỷ USD vốn đầu tư, với trên 3 000 dự án, đã thực hiện khoảng 21 tỷ USD trong số đó. Nguồn đầu tư trực tiếp của nước ngoài giữ một vị trí quan trọng trong nền kinh tế nước ta : gần 30% vốn đầu tư xã hội, 35% giá trị sản xuất công nghiệp, 2._.