Xây dựng mô hình thu gom, phân loại và xử lý rác tại xã Tân Thạch-Huyện Châu Thành-tỉnh Bến Tre

MÔÛ ÑAÀU Söï caàn thieát cuûa vieäc nghieân cöùu luaän vaên Beán Tre laø moät tænh cuûa Ñoàng Baèng soâng Cöûu Long nhöng hieän taïi laïi ngaên caùch vôùi caùc tænh khaùc do ñieàu kieän giao thoâng khoâng thuaän lôïi. Hieän taïi, vieäc thu gom, phaân loaïi raùc ñang laø vaán ñeà quan taâm cuûa caùc cô quan quaûn lyù moâi tröôøng. Thöïc teá cho thaáy tyû leä thu gom thöôøng raát thaáp, maët khaùc do chöa phaân loaïi taïi nguoàn neân gaây raát nhieàu khoù khaên cho quaù trình vaän chuyeån vaø xöû lyù raùc tieáp theo. Thöïc hieän toát quaù trình thu gom vaø phaân loaïi raùc taïi nguoàn seõ giuùp cho vieäc löïa choïn phöông phaùp xöû lyù hôïp lyù, giaûm ñaùng keå chi phí ñaàu tö cho xöû lyù chaát thaûi raén noùi chung. Ñeå thöïc hieän toát coâng taùc thu gom vaø phaân loaïi raùc taïi nguoàn caàn coù moät moâ hình thích hôïp, phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cuï theå cuûa ñòa phöông keát hôïp vôùi moät cô cheá hôïp lyù. Ñieàu ñoù theå hieän tính caáp thieát vaø mang tính thôøi söï hieän nay cuûa ñeà taøi. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi Ñeà xuaát moâ hình phaân loaïi raùc thaûi taïi nguoàn nhaèm quaûn lí toát CTR sinh hoaït, giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng do CTR gaây ra taïi xaõ Taân Thaïch – Chaâu Thaønh- Beán Tre. Noäi dung nghieân cöùu Toång quan veà CTR, tình hình thu gom, phaân loaïi raùc taïi nguoàn Toång quan veà caùc phöông phaùp xöû lyù CTR Toång quan veà ñieàu kieän TN-KT-XH vaø tình hình thu gom, phaân loaïi CTR cuûa tænh Beán Tre vaø ñòa baøn nghieân cöùu Döï baùo khoái löôïng CTR cuûa tænh Beán Tre ñeán naêm 2020 Ñeà xuaát moâ hình thu gom, phaân loaïi vaø xöû lí raùc taïi nguoàn taïi xaõ Taân Thaïch – Chaâu Thaønh - Beán Tre Keá hoaïch trieån khai thöïc hieäân Phöông phaùp nghieân cöùu Phöông phaùp thu thaäp vaø toång hôïp thoâng tin, phöông phaùp döï baùo. Phöông phaùp thöïc ñòa, tuyeân truyeàn, laáy yù kieán coäng ñoàng. Phöông phaùp tham khaûo yù kieán cuûa caùc chuyeân gia. Phöông phaùp phaân tích, ñaùnh giaù. YÙù nghóa khoa hoïc, thöïc tieãn 5.1 YÙ nghóa thöïc tieãn Khi thöïc hieän chöông trình phaân loaïi raùc taïi nguoàn nhaèm taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc giai ñoaïn tieáp theo cuûa vieäc xöû lí CTR. Giuùp ngöôøi daân hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa vieäc PLCTRTN, tieán haønh thöïc hieän moâ hình CBEM taïi Vieät Nam. Nhaèm caûi thieän moâi tröôøng, giuùp ngöôøi daân taän duïng raùc thaûi taïo chaát ñoát mang laïi lôïi ích veà kinh teá. 5.2 YÙ nghóa khoa hoïc Treân cô sôû khaûo saùt, ñaùnh giaù hieän traïng trong phaân loaïi, thu gom vaø quaûn lyù CTR hieän taïi, luaän vaên ñaõ ñeà xuaát moâ hình thu gom, phaân loaïi vaø quaûn lyù CTR phuø hôïp vôùi ñieàu kieän ñòa phöông vaø xaây döïng keá hoaïch haønh ñoäng cho moâ hình. Caùc ñeà xuaát mang tính khaû thi vaø coù theå thöïc hieän toát caùc bieän phaùp neâu treân khoâng nhöõng mang laïi lôïi ích giaûm thieåu chi phí vaän chuyeån, xöû lyù CTR maø coøn mang yù nghóa xaõ hoäi raát cao goùp phaàn giöõ gìn moâi tröôøng trong saïch vaø phaùt trieån beàn vöõng. CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN ÑO THÒ VAØ CAÙC PHÖÔNG PHAÙP XÖÛ LÍ CHAÁT THAÛI RAÉN CTR gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí, moâi tröôøng nöôùc maët, moâi tröôøng nöôùc ngaàm, moâi tröôøng ñaát… ÔÛ Vieät Nam oâ nhieãm moâi tröôøng soáng noùi chung vaø CTR noùi rieâng taïi caùc ñoâ thò lôùn ñang thöïc söï laø moái quan taâm chung cuûa nhaø nöôùc, chính quyeàn caùc caáp vaø ngöôøi daân ñang sinh soáng taïi ñoù. Coâng cuoäc ñoåi môùi ñang taùc ñoäng tích cöïc ñeán möùc ñoä ñoâ thò hoaù ôû Vieät Nam, cô sôû kyõ thuaät haï taàng quaù yeáu keùm vaø khoâng phaùt trieån ñoàng boä vôùi quaù trình ñoâ thò hoaù, laïi ít ñöôïc chaêm soùc neân tình traïng moâi tröôøng bò sa suùt nghieâm troïng. Tình hình öù ñoïng phaân raùc do thieáu trang thieát bò kyõ thuaät caàn thieát vaø hieäu quaû quaûn lyù keùm ñang gaây trôû ngaïi cho söï phaùt trieån kinh teá trong nöôùc vaø chính saùch môû cöûa cuûa kinh teá nöôùc ngoaøi. O nhieãm CTR ôû ñoâ thò ñang laø vaán ñeà böùc xuùc, ñoâ thò caøng phaùt trieån, löôïng CTR caøng lôùn, tính ñoäc haïi cuûa CTR caøng taêng. Theo baùo caùo hieän traïng moâi tröôøng cuûa caùc tænh, thaønh trong nhöõng naêm gaàn ñaây cho thaáy: Do taùc ñoäng cuûa söï gia taêng daân soá ñoâ thò, möùc soáng vaø tính chaát tieâu duøng cuûa ngöôøi daân vaø taùc ñoäng cuûa phaùt trieån kinh teá vaø xaõ hoäi cuûa ñoâ thò, khoái löôïng CTR ôû nöôùc ta ngaøy caøng lôùn. Löôïng CTR ñoâ thò neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù, thu gom vaø xöû lyù toát, seõ daãn ñeán haøng loaït haäu quaû tieâu cöïc ñoái vôùi moâi tröôøng ñoâ thò. Khaùi nieäm Theo quan nieäm chung: chaát thaûi raén laø toaøn boä caùc loaïi vaät chaát ñöôïc con ngöôøi loaïi boû trong caùc hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi cuûa mình (bao goàm caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, caùc hoaït ñoäng soáng vaø duy trì söï toàn taïi cuûa coäng ñoàng v.v…). trong ñoù quan troïng nhaát laø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø hoaït ñoäng soáng. Theo quan ñieåm môùi: chaát thaûi raén ñoâ thò (goïi chung laø raùc thaûi ñoâ thò) ñöôïc ñònh nghóa laø: Vaät chaát maø ngöôøi taïo ra ban ñaàu vöùt boû ñi trong khu vöïc ñoâ thò maø khoâng ñoøi hoûi ñöôïc boài thöôøng cho söï vöùt boû ñoù. Theo quan nieäm naøy, chaát thaûi raén ñoâ thò coù caùc ñaëc tröng sau: Bò vöùt boû trong khu vöïc ñoâ thò; Nhaø nöôùc coù traùch nhieäm thu doïn. Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi raén Caùc nguoàn chuû yeáu phaùt sinh ra chaát thaûi raén ñoâ thò bao goàm: Töø caùc khu daân cö (chaát thaûi sinh hoaït); Töø caùc trung taâm thöông maïi; Töø caùc coâng sôû, tröôøng hoïc, coâng trình coâng coäng; Töø caùc dòch vuï ñoâ thò, saân bay; Töø caùc hoaït ñoäng coâng nghieäp; Töø caùc hoaït ñoäng xaây döïng ñoâ thò; Töø caùc traïm xöû lyù nöôùc thaûi vaø töø caùc ñöôøng oáng thoaùt nöôùc cuûa thaønh phoá. Caùc loaïi chaát thaûi raén ñöôïc thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng khaùc nhau ñöôïc phaân loaïi theo nhieàu caùch: Baûng 1.1: Nguoàn goác CTR ñoâ thò Nguoàn phaùt sinh Hoaït ñoäng vaø vò trí phaùt sinh chaát thaûi raén Loaïi chaát thaûi raén 1)Khu daân cö - Caùc hoä gia ñình, caùc bieät thöï, vaø caùc caên hoä chung cö. - Thöïc phaåm, giaáy, carton, plastic, goã, thuyû tinh, can thieác, nhoâm, caùc kim loaïi khaùc, tro, caùc “chaát thaûi ñaëc bieät” (bao goàm vaät duïng to lôùn, ñoà ñieän töû gia duïng, raùc vöôøn, voû xe… chaát thaûi ñoäc haïi. 2) Khu thöông maïi - Cöûa haøng baùch hoaù, nhaø haøng, khaùch saïn, sieâu thò, vaên phoøng giao dòch, nhaø maùy in, cöûa haøng söûa chöõa,… - Giaáy, carton, plastic, goã, thöïc phaåm, thuyû tinh, kim loaïi, chaát thaûi ñaëc bieät, chaát thaûi ñoäc haïi. 3)Cô quan, coâng sôû - Tröôøng hoïc, beänh vieän, nhaø tuø, vaên phoøng cô quan nhaø nöôùc - Caùc loaïi chaát thaûi gioáng nhö khu thöông maïi. Chuù yù, haàu heát CTR y teá (raùc beänh vieän) ñöôïc thu gom vaø xöû lyù taùch rieâng bôûi vì tính chaát ñoäc haïi cuûa noù. 4)Coâng trình xaây döïng vaø phaù huyû - Caùc coâng trình xaây döïng, coâng trình söõa chöõa hoaëc laøm môùi ñöôøng giao thoâng, cao oác, san neàn xaây döïng vaø caùc maõnh vôõ cuûa vaät lieäu loùt væa heø. - Goã, theùp, beâ toâng , thaïch cao, gaïch, buïi… 5)Dòch vuï coâng coäng - Hoaït ñoäng veä sinh ñöôøng phoá, laøm ñeïp caûnh quan, laøm saïch caùc hoà chöùa, baõi ñaäu xe vaø baõi bieån, khu vui chôi giaûi trí. - Chaát thaûi ñaëc bieät, raùc queùt ñöôøng, caønh caây vaø laù caây, xaùc ñoäng vaät cheát… 6) Caùc nhaø maùy xöû lyù chaát thaûi ñoâ thò - Nhaø maùy xöû lyù nöôùc caáp, nöôùc thaûi vaø caùc quaù trình xöû lyù chaát thaûi coâng nghieäp khaùc - Buøn, tro 7) CTR ñoâ thò - Taát caû caùc nguoàn keå treân. - Bao goàm taát caû caùc loaïi keå treân. 8) Coâng nghieäp - Caùc nhaø maùy saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng, nhaø maùy hoaù chaát, nhaø maùy loïc daàu, caùc nhaø maùy cheá bieán thöïc phaåm, caùc nghaønh coâng nghieäp naëng vaø nheï,… - Chaát thaûi saûn xuaát coâng nghieäp, vaät lieäu pheá thaûi, chaát thaûi ñoäc haïi, chaát thaûi ñaëc bieät. 9)Noâng nghieäp - Caùc hoaït ñoäng thu hoaïch treân ñoàng ruoäng, trang traïi, noâng tröôøng vaø caùc vöôøn caây aên quaû, saûn xuaát söõa vaø loø gieát moå suùc vaät. - Caùc loaïi saûn phaåm phuï cuûa quaù trình nuoâi troàng vaø thu hoaïch hoaïch cheá bieán nhö rôm raï, rau quaû, saûn phaåm thaûi cuûa caùc loø gieát moå heo boø,… Phaân loaïi chaát thaûi raén 1.1.3.1Raùc thöïc phaåm Ñoù laø nhöõng chaát thaûi töø nguoàn thöïc phaåm, noâng phaåm hoa quaû trong quaù trình saûn xuaát, thu hoaïch, cheá bieán, baûo quaûn bò hö bò thaûi loaïi ra. Tính chaát ñaëc tröng loaïi naøy laø quaù trình leân men cao, nhaát laø trong ñieàu kieän aåm ñoä khoâng khí 85-90% nhieät ñoä 30 –350C. Quaù trình naøy gaây muøi thoái noàng naëc vaø phaùt taùn vaøo khoâng khí nhieàu baøo töû naám beänh. Loaïi naøy thöôøng lôùn, ví duï thaønh phoá Hoà Chí Minh chieám 58 - 60%. 1.1.3.2 Raùc taïp Töø coâng sôû, nhaø aên, khu chôï. ÔÛ ñaây vöøa coù loaïi phaân giaûi nhanh choùng nhöng laïi vöøa coù loaïi phaân giaûi chaäm hoaëc khoù phaân giaûi (nhö bao nylon). Coù loaïi ñoát ñöôïc nhöng coù loaïi khoâng chaùy. Loaïi ñoát ñöôïc bao goàm caùc chaát giaáy, bìa, plastic, vaûi, cao su, da, goã laù caây; loaïi khoâng chaùy goàm thuûy tinh, ñoà nhoâm, kim loaïi. 1.1.3.3 Xaø baàn buøn coáng Chaát thaûi cuûa quaù trình xaây döïng vaø chænh trang ñoâ thò bao goàm buïi ñaù, maûnh vôõ, beâ toâng, goã, gaïch, ngoùi, ñöôøng oáng nhöõng vaät lieäu thöøa cuûa trang bò noäi thaát. Loaïi naøy chieám moät löôïng khoaûng 35 - 40% theo soá lieäu cuûa coâng ty dòch vuï coâng coäng. Tro Tro beáp vaø tro trong caùc coâng ngheä ñoát coù thaønh phaàn chuû yeáu laø carbon vaø kali, caùc chaát khoaùng khaùc khi khoâ coù gioù thì gaây buïi bay muø mòt khi öôùt thì keát dính. Tuy nhieân tro coù tính haáp phuï lyù hoïc raát cao, ñaëc bieät laø haáp phuï muøi,vaø coù khaû naêng laøm trung hoøa moâi tröôøng chua. 1.1.3.5 Chaát thaûi töø nhaø maùy nöôùc Bao goàm buøn caùt laéng trong quaù trình ngöng tuï chieám 25 – 29 %.Thaønh phaàn caáp haït coù thay ñoåi ñoâi chuùt do nguoàn nöôùc laáy vaøo vaø quaù trình coâng ngheä. 1.1.3.6. Chaát thaûi töø caùc nhaø maùy xöû lyù oâ nhieãm Chaát thaûi naøy coù raùc töø caùc heä thoáng xöû lyù nöôùc, nöôùc thaûi, nhaø maùy xöû lyù chaát thaûi coâng nghieäp. 1.1.3.7 Chaát thaûi laø saûn phaåm thöøa noâng nghieäp Xuaát hieän ôû vuøng noâng thoân thaønh phaàn chuû yeáu laø rôm raï (tröø loaïi cho boø aên vaø ñun naáu), daây khoai, caønh laù caây troàng, rau boû.Khoái löôïng phuï thuoäc vaøo muøa vuï vaø ñaëc tính cuõng nhö phong tuïc noâng nghieäp ôû moãi vuøng. Coù vuøng noù laø chaát thaûi nhöng coù vuøng noù laïi laø nguyeân lieäu cho saûn xuaát. 1.1.3.8 Laù caây vaø caùc nhaønh laù ñoán boû hoaëc gaãy ñoå Trong ñoâ thò caùc ñöôøng phoá coâng vieân vaø khu daân cö thöôøng coù caây boùng maùt moïc, caønh laù cuûa noù cuõng gaây ra loaïi raùc thaûi.Tuy vaäy loaïi naøy khoâng cao, chieám 1-2%. 1.1.3.9 Chaát thaûi ñoäc haïi Bao goàm caùc chaát thaûi chöùa caùc chaát ñoäc haïi nguy hieåm nhö caùc chaát thaûi phoùng xaï uranthori, caùc loaïi thuoác noå TNT, chaát deã baét löûa, chaát thaûi sinh hoïc, chaát thaûi trong saûn xuaát nhöïa hoaëc chaát thaûi trong saûn xuaát vi truøng. Nghóa laø toaøn boä nhöõng CTR gaây haïi tröïc tieáp vaø raát ñoäc duø ôû möùc raát thaáp ñoái vôùi ngöôøi ñoäng vaät vaø thöïc vaät. Nguoàn CTR coù theå khaùc nhau ôû nôi naøy vaø nôi khaùc, khaùc nhau veà soá löôïng, veà kích thöôùc, phaân boá veà khoâng gian. Trong nhieàu tröôøng hôïp thoáng keâ, ngöôøi ta thöôøng phaân CTR thaønh 2 loaïi chính: chaát thaûi coâng nghieäp vaø chaát thaûi sinh hoaït. ÔÛ caùc nöôùc phaùt trieån cuõng nhö caùc nöôùc ñang phaùt trieån, tyû leä chaát thaûi sinh hoaït thöôøng cao hôn chaát thaûi coâng nghieäp. Thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén Thaønh phaàn lyù, hoaù hoïc cuaû chaát thaûi raén ñoâ thò raát khaùc nhau tuyø thuoäc vaøo töøng ñòa phöông, vaøo caùc muøa khí haäu, caùc ñieàu kieän kinh teá vaø nhieàu yeáu toá khaùc. Thaønh phaàn vaät lyù Baûng1.2 Thaønh phaàn rieâng bieät cuûa CTR sinh hoaït. STT Thaønh phaàn Khoái löôïng (%) Khoaûng dao ñoäng Giaù trò trung bình 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 - Thöïc phaåm - Giaáy - Carton - Plastic - Vaûi - Cao su - Da -Raùc laøm vöôøn - Goã - Thuûy tinh - Ñoà hoäp -Kim loaïi maøu - Kim loaïi ñen -Buïi, tro, gaïch 6 - 26 25 - 45 3 - 15 2 - 8 0 - 4 0 - 2 0 - 2 0 - 20 1 - 4 4 - 16 2 - 8 0 - 1 1 - 4 0 - 10 15 40 4 3 2 0.5 0.5 12 2 8 6 1 2 4 Nguoàn: Quaûn lyù CTR- taäp1: CTR ñoâ thò, GS. TS. Traàn Hieáu nhueä, TS. ÖÙng Quoác Duõng, TS. Nguyeãn Thò Kim Thaùi, Nhaø xuaát baûn xaây döïng Haø Noäi – 2001. Tyû troïng: Tyû troïng cuûa raùc ñöôïc xaùc ñònh baèng phöông phaùp caân troïng löôïng vaø coù ñôn vò laø kg/m3. Ñoái vôùi raùc thaûi sinh hoaït, tyû troïng thay ñoåi töø 120 – 590 kg/m3. Ñoái vôùi xe vaän chuyeån raùc coù thieát bò eùp raùc, tyû troïng raùc coù theå leân ñeán 830 kg/m3 . Tyû troïng = m/v ( Kg/m3) Trong ñoù: m : laø khoái löôïng caân raùc V : laø theå tích chöùa khoái löôïng raùc caân baèng Thaønh phaàn rieâng bieät: Thaønh phaàn naøy thay ñoåi theo vò trí ñòa lyù theo vuøng daân cö, theo möùc soáng, thôøi gian trong ngaøy, trong muøa, trong naêm goàm hôn 14 chuûng loaïi maø ôû ñoù giaáy laø nhieàu nhaát, sau ñoù ñeán thöïc phaåm, raùc laøm vöôøn, raùc sinh hoaït…  Ñoä aåm Vieäc xaùc ñònh ñoä aåm cuûa raùc thaûi döïa vaøo tyû leä giöõa troïng löôïng hoaëc khoâ cuûa raùc thaûi. Ñoä aåm khoâ ñöôïc bieåu thò baèng phaàn traêm troïng löôïng khoâ cuûa maãu. Ñoä töôi, khoâ ñöôïc bieåu thò baèng phaàn traêm troïng löôïng öôùt cuûa maãu vaø ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc: Ñoä aåm = {(a-b)/a}. 100(%) Trong ñoù a: troïng löôïng ban ñaàu cuûa maãu (Kg) b: troïng löôïng cuûa maãu sau khi saáy khoâ (Kg) Theo VCEP thì chaát thaûi raén ñoâ thò ôû Vieät Nam coù ñoä aåm töø 50 – 70% Nhieät löôïng Nhieät löôïng cuûa raùc ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc: Nhieät löôïng(Btu/lb) = 145,4C + 620 ( H – 1/180) + 41S Trong ñoù: C = carbon (%) H = hydro (%) O = oxy (%) S = löu huyønh (%) 1.1.4.2 Thaønh phaàn hoùa hoïc Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa raùc bao goàm nhöõng chaát deã bay hôi khi ñoát ôû nhieät ñoä 9200C, thaønh phaàn tro sau khi ñoát vaø deã noùng chaûy. Taïi ñieåm noùng chaûy theå tích cuûa raùc giaûm 95%. Baûng 1 .3: Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa raùc sinh hoaït STT Thaønh phaàn Loaïi raùc Tính theo % troïng löôïng khoâ Carbon Hydro Oxy Nitô Löu huyønh Tro 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 - Thöïc phaåm - Giaáy - Carton - Plastic - Vaûi - Caosu - Da -Raùc laøm vöôøn - Goã - Buïi, tro, gaïch 48.0 3.5 4,4 60.0 55.0 78.0 60.0 47.8 49.5 26.3 6.4 6.0 5.9 7.2 6.6 10.0 8.0 6.0 6.0 3.0 37.5 44.0 44.6 22.8 31.2 11.6 42.7 42.7 2.0 2.6 0.3 0.3 4.6 2.0 10.0 3.4 0.2 0.5 0.4 0.2 0.2 0.15 0.4 0.1 0.1 0.2 5.0 6.0 5.0 10.0 2.45 10.0 10.0 4.5 1.5 68.0 Nguoàn: Quaûn lyù CTR- taäp1: CTR ñoâ thò, GS. TS. Traàn Hieáu nhueä, TS. ÖÙng Quoác Duõng, TS. Nguyeãn Thò Kim Thaùi, Nhaø xuaát baûn xaây döïng Haø Noäi – 2001. Trong raùc coù C, H, O, N, S trong ñoù thaønh phaàn C laø cao nhaát. Tuøy theo moãi loaïi raùc maø thaønh phaàn cuûa noù cuõng thay ñoåi. Thaønh phaàn naøy ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh nhieät löôïng cuûa raùc. KHAÙI NIEÄM THU GOM CHAÁT THAÛI RAÉN Thu gom chaát thaûi laø quaù trình thu nhaët raùc thaûi töø caùc nhaø daân, caùc coâng sôû hay töø nhöõng ñieåm thu gom, chaát chuùng leân xe vaø chôû ñeán ñòa ñieåm xöû lyù, chuyeån tieáp, trung chuyeån hay choân laáp. Dòch vuï thu gom raùc thaûi thöôøng coù theå chia thaønh caùc dòch vuï”sô caáp“ vaø “thöù caáp”. Söï phaân bieät naøy phaûn aùnh yeáu toá laø ôû nhieàu khu vöïc, vieäc thu gom phaûi ñi qua moät quaù trình 2 giai ñoaïn: thu gom raùc töø caùc nhaø ôû vaø thu gom taäp trung veà choã chöùa trung gian roài töø ñoù laïi chuyeån tieáp veà traïm trung chuyeån hay baõi choân laáp. Giai ñoaïn thu gom sô caáp aûnh höôûng tröïc tieáp ñoái vôùi ngöôøi daân cuõng nhö ñoái vôùi myõ quan ñoâ thò vaø hieäu quaû cuûa caùc coâng ñoaïn sau ñoù. Thu gom sô caáp (thu gom ban ñaàu) laø caùch maø theùo ñoù raùc thaûi ñöôïc thu gom töø nguoàn phaùt sinh ra noù (nhaø ôû hay nhöõng cô sôû thöông maïi) vaø chôû ñeán caùc baõi chöùa chung, caùc ñòa ñieåm hoaëc baõi chuyeån tieáp. Thöôøng thì caùc heä thoáng thu gom sô caáp ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån bao goàm nhöõng xe chôû raùc nhoû, xe hai baùnh keùo baèng tay ñeå thu gom raùc vaø chôû ñeán caùc baõi chöùa chung hay nhöõng ñieåm chuyeån tieáp. Do vaäy, thu gom ban ñaàu seõ ñöôïc caàn ñeán trong moïi heä thoáng thu gom vaø vaän chuyeån, coøn thu gom thöù caáp laïi phuï thuoäc vaøo caùc loaïi xe coä thu gom ñöôïc löïa choïn hay coù theå coù ñöôïc vaø vaøo heä thoáng caùc phöông tieän vaän chuyeån taïi choã. Khi thu gom raùc thaûi töø caùc nhaø ôû hay caùc coâng sôû thöôøng ít chi phí hôn so vôùi vieäc queùt doïn chuùng töø ñöôøng phoá ñoàng thôøi caàn phaûi coù nhöõng ñieåm chöùa ôû nhöõng khoaûng caùch thuaän tieän cho nhöõng ngöôøi coù raùc vaø chuùng caàn ñöôïc quy hoaïch, thieát keá sao cho raùc thaûi ñöôïc ñöa vaøo thuøng chöùa ñöïng ñuùng vò trí taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho thu gom thöù caáp. MOÄT SOÁ PHÖÔNG PHAÙP XÖÛ LÍ CTR HIEÄN NAY Phöông phaùp hoùa hoïc Phöông phaùp ñoát Öu ñieåm Nhöôïc ñieåm Phaïm vi aùp duïng roäng raõi, coù theå söû duïng cho nhieàu loaïi raùc khaùc nhau Coù theå aùp duïng ñoái vôùi chaát höõu cô nguy haïi coù trong raùc sinh hoaït (tuy nhieân löôïng naøy khoâng lôùn) Giaûm ñaùng keå löôïng chaát thaûi caàn choân laáp, giaûm nhu caàu ñaát choân Chi phí ñaàu tö vaø vaän haønh cao; kyõ thuaät vaän haønh phöùc taïp, khoù kieåm soaùt khoùi thaûi: dioxin,… Chæ phuø hôïp ñoái vôùi raùc thaûi ñoäc haïi, raùc thaûi y teá Ñoái vôùi raùc thaûi sinh hoaït chi phí seõ cao hôn vì ñoä aåm cao Hoá chöùa Tro ñöa ñi choân laáp Noài hôi Röûa khí Loïc tay aùo Quaït OÁng khoùi Traïm caân Caàn truïc Nhaø maùy ñieän Buoàng ñoát Hình 1.1: Heä thoáng ñoát tieâu huûy chaát thaûi Phöông phaùp nhieät phaân Nhieät phaân laø uû raùc ôû ñieàu kieän nhieät ñoä cao, khoâng coù oxy, coù theå taän duïng nhieät cho quaù trình höõu ích khaùc. Tro vaø buïi thu hoài ñöôïc choân laáp hôïp veä sinh. 1.3.2 Xöû lyù baèng phöông phaùp hoùa lyù Xöû lyù chaát thaûi raén baèng phöông phaùp eùp kieän Phöông phaùp eùp kieän ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû toaøn boä raùc thaûi taäp trung thu gom vaøo nhaø maùy. Raùc ñöôïc phaân loaïi baèng phöông phaùp thuû coâng treân baêng taûi, caùc chaát trô vaø caùc chaát coù theå ñöôïc taän duïng ñöôïc nhö: ni loâng, thuûy tinh, plastic…, ñöôïc thu hoài ñeå taùi cheá. Nhöõng chaát coøn laïi seõ ñöôïc baêng taûi chuyeàn qua heä thoáng eùp neùn raùc baèng thuûy löïc vôùi muïc ñích laøm giaûm toái ña theå tích khoái raùc vaø taïo thaønh caùc kieän vôùi tyû soá neùn raát cao. Caùc kieän raùc ñaõ neùn naøy ñöôïc söû duïng vaøo vieäc ñaép caùc bôø chaén hoaëc san laáp nhöõng vuøng ñaát truõng sau khi ñöôïc phuû leân caùc lôùp ñaát caùt. Treân dieän tích naøy, coù theå söû duïng laøm maët baèng ñeå xaây döïng coâng vieân, vöôøn hoa, caùc coâng trình xaây duïng nhoû vaø muïc ñích chính laø laøm giaûm toái ña maët baèng khu vöïc xöû lyù raùc. Sô ñoà coâng ngheä ñöôïc bieåu dieãn nhö hình 1.2 sau: Hình 1.2: Heä thoáng xöû lyù chaát thaûi baèng phöông phaùp eùp kieän Phöông phaùp oån ñònh chaát thaûi raén baèng coâng ngheä Hydromex Ñaây laø moät coâng ngheä môùi, laàn ñaàu tieân ñöôïc aùp duïng ôû Hawai Hoa Kyø (2/1996).Coâng ngheä Hydromex nhaèm xöû lyù raùc ñoâ thò (caû raùc ñoäc haïi) thaønh caùc saûn phaåm phuïc vuï xaây döïng, laøm vaät lieäu, naêng löôïng vaø saûn phaån noâng nghieäp höõu ích. Baûn chaát cuûa coâng ngheä Hydromex laø nghieàn nhoû raùc sau ñoù Polyme hoaù vaø söû duïng aùp löïc lôùn ñeå eùp neùn,ñònh hình caùc saûn phaåm. Hình veõ sô ñoà xöû lyù raùc theo coâng ngheä Hydromex Chaát thaûi loûng hoãn hôïp Thaønh phaàn polymer hoùa Chaát thaûi raén chöa phaân loaïi Chaát thaûi loûng hoãn hôïp Kieåm tra baèng maét Eùp hay ñuøn ra Troän ñeàu Laøm aåm Caét xeù hoaëc nghieàn tôi Saûn phaåm môùi Hình 1.3: Heä thoáng xöû lyù chaát thaûi baèng phöông phaùp Hydromex Coâng ngheä Hydromex coù nhöõng öu, nhöôïc ñieåm sau: Coâng ngheä töông ñoái ñôn giaûn, chi phí ñaàu tö khoâng lôùn. Xöû lyù caû chaát thaûi raén vaø chaát thaûi loûng. Traïm xöû lyù coù theå thieát keá coá ñònh hoaëc di ñoäng. Raùc sau khi xöû lyù laø baùn thaønh phaåm hoaëc laø thaønh phaåm coù theå ñem laïi lôïi ích kinh teá. Taêng cöôøng khaû naêng taùi cheá taän duïng chaát thaûi, tieát kieäm dieän tích ñaát laøm baõi choân laáp. Tuy coù nhieàu öu ñieåm nhöng coâng ngheä naøy chöa ñöôïc söû duïng roäng raõi treân theá giôùi. Coâng ngheä Hydromex môùi ñöôïc ñöa vaøo söû duïng vaøo thaùng 2-1996 taïi Southgate California neân chöa theå ñaùnh giaù heát ñöôïc öu nhöôïc ñieåm cuûa coâng ngheä naøy. 1.3.3 Phöông phaùp sinh hoïc Saûn xuaát phaân compost baèng phöông phaùp hieáu khí Saân taäp keát raùc Nhaø phaân loaïi raùc laàn 1 Saân phoái troän raùc Nhaø uû chín Heä thoáng beå uû raùc Heä thoáng cung caáp khoâng khí Nhaø phaân loaïi raùc laàn 2 Baõi troän caùc thaønh phaàn khoaùng khoâng bò phaân huûy Nhaø cheá bieán taän duïng muøn raùc Saûn xuaát phaân compost baèng phöông phaùp hieáu khí laø söû duïng caùc chuûng vi sinh hieáu khí ñeå phaân huyû raùc. Yeâu caàu quan troïng nhaát cuûa coâng ngheä naøy laø: Khoâng khí cuûa quy trình xöû lyù phaûi ñaït möùc ñieàu hoaø ñaùng keå. Hình 1.4: Heä thoáng saûn xuaát phaân compost baèng phöông phaùp hieáu khí Öu ñieåm Nhöôïc ñieåm Giaûm löôïng raùc caàn choân laáp, giaûm nhu caàu ñaát choân. Kieåm soaùt ñöôïc muøi hoâi töø raùc. Quy trình xöû lyù linh hoaït, deã kieåm soaùt Thu ñöôïc saûn phaåm laø phaân höõu cô, toát cho noâng nghieäp. Yeâu caàu ñaàu tö quy trình hoaøn chænh, bao goàm nhieàu coâng ñoaïn phöùc taïp, do ñoù chi phí cao. Chi phí vaän haønh cao Yeâu caàu coâng nhaân coù trình ñoä chuyeân moân. Thieát bò nhanh hö hoûng Saûn xuaát phaân compost baèng phöông phaùp kî khí Quy trình saûn xuaát phaân boùn baèng phöông phaùp leân men kî khí keát hôïp phaùt ñieän: Hình 1.5: Heä thoáng saûn xuaát phaân compost baèng phöông phaùp kî khí Öu ñieåm Nhöôïc ñieåm Giaûm löôïng raùc caàn phaûi choân do ñoù giaûm nhu caàu ñaát choân Kieåm soaùt muøi toát Kieåm soaùt ñöôïc khí thaûi vaø nöôùc thaûi Taïo ra saûn phaåm laø phaân höõu cô, toát cho noâng nghieäp Taïo ra ñieän: 32 KWh/ taán raùc Chi phí ñaàu tö cao Chi phí vaän haønh, baûo döôõng thieát bò cao Chæ aùp duïng cho quy moâ lôùn (treân 150 taán/ngaøy) Xöû lyù chaát thaûi baèng phöông phaùp choân laáp hôïp veä sinh Ñaây laø phöông phaùp ñöôïc söû duïng phoå bieán nhaát treân haàu heát taát caû caùc quoác gia.Phöông phaùp choân laáp chaát thaûi hôïp veä sinh veà thöïc chaát coù nghóa laø löu giöõ chaát thaûi trong moät baõi ñaát vaø coù lôùp phuû leân treân beà maët chaát thaûi. Choân laáp hôïp veä sinh laø phöông phaùp kieåm soaùt söï phaân huyû chaát thaûi raén khi chuùng ñöôïc choân neùn vaø ñöôïc phuû leân beà maët moät lôùp vaät lieäu.Chaát thaûi raén trong baõi choân laáp seõ bò tan röõa nhôø quaù trình phaân huyû sinh hoïc beân trong ñeå taïo ra saûn phaåm cuoái cuøng laø caùc chaát dinh döôõng nhö acid höõu cô, nitô, caùc hôïp chaát amoni vaø moät soá khí nhö CO2, CH4.Nhö vaäy, veà thöïc chaát choân laáp hôïp veä sinh laø phöông phaùp tieâu huyû sinh hoïc, vöøa laø bieän phaùp kieåm soaùt caùc thoâng soá chaát löôïng moâi tröôøng trong quaù trình phaân huyû chaát thaûi khi choân laáp. Xöû lyù chaát thaûi baèng phöông phaùp choân laáp hôïp veä sinh coù nhöõng öu ñieåm sau: ÔÛ nhöõng ñoâ thò coù quyõ ñaát döï tröõ roäng, baõi raùc veä sinh thöôøng laø giaûi phaùp kinh teá nhaát cho vieäc ñoå boû chaát thaûi. Chi phí ban ñaàu vaø chi phí hoaït ñoäng cuûa baõi raùc hôïp veä sinh thaáp so vôùi caùc phöông phaùp khaùc. Baõi raùc hôïp veä sinh coù theå tieáp nhaän taát caû caùc loaïi chaát thaûi raén maø khoâng caàn thu gom rieâng leû hay phaân loaïi töøng loaïi. Baõi raùc veä sinh raát linh hoaït trong khi söû duïng, khi khoái löôïng raùc taêng ta coù theå taêng cöôøng theâm coâng nhaân vaø thieát bò cô giôùi, trong khi caùc phöông phaùp khaùc phaûi môû roäng quy moâ coâng ngheä ñeå taêng coâng suaát. Do chaát thaûi ñöôïc neùn chaët vaø coù moät lôùp ñaát phuû leân treân moãi ngaøy neân caùc loaøi coân truøng, chuoät boï, ruoài muoãi khoù coù cô hoäi sinh soâi naûy nôû. Caùc hieän töôïng chaùy ngaàm hay chaùy buøng khoù coù theå xaûy ra, ngoaøi ra coøn giaûm thieåu ñöôïc muøi hoâi thoái phaùt sinh, ít gaây oâ nhieãm khoâng khí. Do heä thoáng coù lôùp loùt vaø heä thoáng thu nöôùc roø ræ ôû ñaùy baõi raùc veä sinh neân coù theå giaûm thieåu ñeán möùc toái ña khaû naêng gaây oâ nhieãm taàng nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët. Caùc baõi raùc hôïp veä sinh sau khi choân laáp ñaát thì ta coù theå xaây döïng chuùng thaønh caùc coâng vieân, saân vaän ñoäng, saân golf, hay caùc coâng trình coâng coäng khaùc. Tuy nhieân vieäc hình thaønh caùc baõi raùc hôïp veä sinh cuõng coù moät soá nhöôïc ñieåm nhö sau: Caùc baõi raùc hôïp veä sinh thöôøng sinh ra khí Meâtan, Hydrogen sulfide vaø nhieàu khí ñoäc haïi khaùc coù khaû naêng gaây chaùy noå hay gaây ñoäc haïi. Tuy nhieân khí Meâtan coù theå ñöôïc thu hoài laøm khí ñoát. Neáu baõi raùc veä sinh khoâng ñöôïc thieát keá, xaây döïng vaø quaûn lyù toát coù theå gaây ra oâ nhieãm nöôùc ngaàm, oâ nhieãm nöôùc maët, oâ nhieãm khoâng khí vaø oâ nhieãm ñaát. Caùc lôùp ñaát phuû ôû caùc baõi raùc veä sinh thöôøng hay bò gioù thoåi moøn vaø phaùt taùn ñi xa. CAÙC VAÁN ÑEÀ O NHIEÃM MOÂI TRÖÔØNG DO CHAÁT THAÛI RAÉN Hieän nay vôùi neàn kinh teá ñang phaùt trieån, cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân ngaøy caøng ñöôïc naâng cao vaø keùo theo khoái löôïng raùc thaûi ra cuõng ngaøy moät taêng leân ñaùng keå. Nhöng hieän nay vôùi tình traïng quaûn lyù chöa chaët cheõ, thieáu ñoàng boä cuõng nhö löïc löôïng thu gom chöa ñaït hieäu quaû, phöông tieän coøn thieáu thoán vaø laïc haäu daãn ñeán tình traïng raùc khoâng ñöôïc thu gom heát gaây oâ nhieãm nghieâm troïng. Beân caïnh ñoù löôïng raùc ñöôïc thu gom veà cuõng gaây oâ nhieãn do coâng ngheä xöû lyù chöa hieän ñaïi vaø hieäu quaû, … nhö trong giai ñoaïn vaän haønh baõi choân laáp, beân caïnh caùc nguoàn oâ nhieãm vaø caùc taùc ñoäng ñeán heä sinh thaùi khu vöïc vaø cuoäc soáng cuûa coäng ñoàng daân cö xung quanh do hoaït ñoäng choân laáp raùc, coøn coù caùc nguoàn oâ nhieãm vaø taùc ñoäng do hoaït ñoäng xaây döïng baõi choân laáp seõ keùo daøi. Chaát thaûi raén ñoâ thò laø nguoàn oâ nhieãm toaøn dieän ñeán moâi tröôøng soáng, khoâng khí, ñaát vaø nöôùc. 1.4.1. Gaây haïi söùc khoeû Raùc sinh hoaït coù thaønh phaàn chaát höõu cô cao, laø moâi tröôøng soáng toát cho caùc vectô gaây beänh nhö ruoài, muoãi, giaùn, chuoät, choù, meøo… Qua caùc trung gian truyeàn nhieãm, beänh coù theå phaùt trieån maïnh thaønh dòch. Raùc sinh hoaït gaây aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán söùc khoûe ngöôøi daân vaø coâng nhaân veä sinh. 1.4.2 Laøm oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc Chaát thaûi raén khoâng ñuôïc thu gom, thaûi thaúng vaøo keânh raïch, soâng hoà laøm cho nguoàn nöôùc maët gaây oâ nhieãm nöôùc bôûi chính baûn thaân chuùng. Raùc naëng laéng xuoáng ñaùy laøm taéc ñöôøng löu thoâng cuûa nöôùc. Raùc nhoû, nheï lô löûng trong nöôùc laøm ñuïc. Raùc kích thöôùc lôùn vaø nheï nhö giaáy vuïn, tuùi nilon… noåi leân treân maët nöôùc laøm giaûm beà maët trao ñoåi oxy cuûa nöôùc vôùi khoâng khí, laøm maát myõ quan Thaønh phoá. Chaát höõu cô trong raùc thaûi bò phaân huûy nhanh taïo caùc saûn phaåm trung gian vaø saûn phaåm phaân huûy boác muøi hoâi thoái. Chaát thaûi raén khoâng ñöôïc thu gom, khi gaëp möa xuoáng theo nöôùc chaûy vaøo keânh raïch, caàu coáng laøm taét ngheõn doøng nöôùc gaây traøn gaäp, taét ngheõn giao thoâng vaø laøm nöôùc khoù ruùt khi thuyû trieàu xuoáng. Neáu raùc thaûi laø nhöõng chaát kim loaïi thì noù khoù gaây leân hieän töôïng aên moøn trong moâi tröôøng nöôùc. Sau ñoù oâxy hoaù coù oâxy vaø khoâng coù oâxy xuaát hieän, gaây nhieãm baån cho moâi tröôøng nöôùc, nöôùc ngaàm. Nhöõng chaát ñoäc hòa nhö Hg, Ph hoaëc caùc chaát phoùng xaï seõ laøm nguy hieåm hôn. 1.4.3. Laøm oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí Buïi phaùt thaûi vaøo khoâng khí trong quaù trình löu tröõ, vaän chuyeån raùc gaây oâ nhieãm khoâng khí. Raùc coù thaønh phaàn deã phaân huûy sinh hoïc, cuøng vôùi ñieàu kieän khí haäu coù nhieät ñoä vaø ñoä aåm cao neân sau moät thôøi gian ngaén chuùng bò phaân huûy hieáu khí vaø kî khí sinh caùc khí ñoäc haïi vaø coù muøi hoâi khoù chòu goàm CO2, CO, CH4, H2S, NH3… ngay töø khaâu thu gom, vaän chuyeån ñeán choân laáp. Khí metan (CH4) coù khaû naêng gaây chaùy noå chaùy neân raùc cuõng laø moät nguoàn sinh chaát thaûi thöù caáp nguy haïi. Töø caùc ñoáng raùc nhaát laø caùc ñoáng raùc thöïc phaåm neáu khoâng ñöôïc xöû lyù kòp thôøi vaø ñuùng kyõ thuaät seõ boác muøi hôi thoái, …. 1.4.4. Laøm oâ nhieãm moâi tröôøng ñaát Caùc chaát höûu cô seõ ñöôïc phaân huyû trong moâi tröôøng ñaát cuøng trong hai ñieàu kieän yeám khí, vaø haùo khí khi coù ñoä aåm thích hôïp ñeå roài qua haøng loaït saûn phaåm trung gian cuoái cuøng taïo ra caùc chaát khoaùng ñôn giaûn, caùc chaát H2O, CO2. Nhöng neáu laø yeáu khí, thì saûn phaåm cuoái cuøng chuû yeáu laø CH4, H2O, CO2, gaây ñoäc haïi cho moâi tröôøng. Vôùi moät löôïng vöøa phaûi thì khaû naêng töï laøm saïch cuûa moâi tröôøng ñaát seõ laøm cho caùc chaát töø raùc khoâng trôû thaønh oâ nhieãm. Nhöng vôùi löôïng raùc quaù lôùn thì moâi tröôøng ñaát seõ troû neân quaù taûi vaø gaây oâ nhieãm. nhieãm naøy seõ cuøng vôùi oâ nhieãm kim loaïi naëng, chaát ñoäc haïi theo nöôùc trong ñaát chaûy xuoáng maïch nöôùc ngaàm, laøm oâ nhieãm nöôùc ngaàm. Maø moät khi nöôùc ngaàm bò oâ nhieãm thì khoâng coøn caùch naøo chöõa. 1.4.5 Caùc taùc ñoäng khaùc 1.4.5.1 Taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng kinh teá – xaõ hoäi Khi trieån khai thöïc hieän döï aùn, vieäc taäp trung raùc seõ kích thích moät soá ngöôøi ñeán thu gom pheá lieäu taïi baõi raùc. Coâng vieäc naøy seõ taïo theâm thu nhaäp cho moät soá lao ñoäng, phaùt trieån ngaønh thu mua vaø taän thu pheá lieäu taïi ñòa phöông vaø trong khu vöïc, nhöng cuõng laø nguyeân nhaân gaây aûnh höôûng ñeán söùc khoûe coäng ñoàng do quaù trình tieáp xuùc laâu daøi vôùi raùc. Vieäc ñaàu tö xaây döïng baõi choân laáp raùc h._.ôïp veä sinh ñoøi hoûi chi phí ñaàu tö cao trích töø ngaân saùch cuûa nhaø nöôùc do ñoù seõ aûnh höôûng ñeán nguoàn ngaân saùch söû duïng cho caùc muïc ñích caàn thieát khaùc. 1.4.5.2. Taùc ñoäng ñeán cô sôû vaät chaát kyõ thuaät khu vöïc Caùc baõi choân laáp khoâng tieâu thuï ñaùng keå caùc nguoàn naêng löôïng, nöôùc, nguyeân lieäu cuõng nhö caùc phöông tieän lieân laïc, giao thoâng trong khu vöïc. 1.4.5.3. Taùc ñoäng ñeán caûnh quan moâi tröôøng Ñaây laø vaán ñeà cuõng raát ñöôïc quan taâm, vaø möùc ñoä tích cöïc hay tieâu cöïc cuûa nhöõng taùc ñoäng naøy tuøy thuoäc vaøo kyõ thuaät xaây döïng vaø vaän haønh baõi choân laáp cuõng nhö coâng taùc quaûn lyù baõi raùc sau khi ñoùng cöûa vaø taùi söû duïng baõi choân laáp. 1.4.5.4. Taùc ñoäng ñeán chaát löôïng cuoäc soáng Moät soá hoä daân cö soáng trong baùn kính 1km caùch baõi raùc coù theå seõ bò aûnh höôûng do muøi hoâi töø raùc phaân huûy vaø buïi baëm do hoaït ñoäng cuûa xe maùy neáu gaëp gioù lôùn. Ñoàng thôøi, neáu trôøi möa lôùn thì löôïng nöôùc möa chaûy traøn loâi cuoán theo chaát oâ nhieãm töø baõi raùc coù theå laøm aûnh höôûng ñeán caùc hoä gia ñình soáng ôû khu vöïc thaáp hôn, vaø coù theå traøn vaøo caùc gieáng nöôùc sinh hoaït mieäng hôû, gaây aûnh höôûng ñeán chaát löôïng cuoäc soáng. PHAÂN LOAÏI CTR TAÏI NGUOÀN 1.5.1 Muïc ñích, yù nghóa phaân loaïi CTR taïi nguoàn 1.5.1.1 Muïc ñích Muïc ñích chính cuûa vieäc PLCTRTN laø nhaèm thu hoài laïi caùc thaønh phaàn coù ích trong raùc thaûi maø chuùng coù theå ñöôïc söû duïng ñeå cheá bieán thaønh caùc saûn phaåm môùi döôùi daïng vaät chaát hoaëc naêng löôïng phuïc vuï cho saûn xuaát hoaëc tieâu duøng; Thu gom hieäu quaû( trieät ñeå) caùc thaønh phaàn raùc ñaõ ñöôïc taùch ra nhaèm taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc hoaït ñoäng xöû lí; Quaûn lí nhaø nöôùc deã daøng vaø khoâng coàng keành; Hieäu quaû kinh teá töø hoaït ñoäng phaân loaïi taïi nguoàn ( taùi cheá, taùi söû duïng, tieàn tieát kieäm thu laïi töø vieäc baùn ve chai); Phuø hôïp vôùi xu höôùng xaõ hoäi hoaù caùc coâng taùc quaûn lí chaát thaûi YÙ nghóa Phaân loaïi raùc taïi nguoàn laø moät trong nhöõng nhieäm vuï raát quan troïng ñoái vôùi caùc heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén hieän ñaïi. Coâng vieäc naøy lieân quan tröïc tieáp ñeán vieäc taùch rieâng ( phaân loaïi) moät soá thaønh phaàn raùc ngay taïi nguoàn thaûi tröôùc khi noù ñöôïc chôû ñi. VD : Ñoái vôùi chaát thaûi raén sinh hoaït coù theå phaân thaønh 3 loaïi : (1) Caùc pheá thaûi coù khaû naêng taùi söû duïng hoaëc taùi sinh nhö : giaáy, nilon, nhöïa, kim loaïi, thuyû tinh, voû ñoà hoäp,…(2) Caùc thaønh phaàn höõu cô coù theå söû duïng ñeå laøm phaân Compost ; (3) Caùc phaàn coøn laïi. Vieäc phaân loaïi raùc taïi nguoàn coù moät soá yù nghóa quan troïng veà maët kinh teá, xaõ hoäi vaø moâi tröôøng. Tröôùc heát, noù goùp phaàn laøm taêng tyû leä chaát thaûi cho muïc ñích taùi sinh. Ñieàu naøy keùo theo nhieàu taùc ñoäng tích cöïc nhö : haïn cheá vieäc khai thaùc caùc taøi nguyeân sô khai, giaûm bôùt khoái löôïng chaát thaûi phaûi vaän chuyeån vaø xöû lyù do ñoù tieát kieäm ñöôïc chi phí vaän chuyeån vaø xöû lyù raùc, keå caû tieát kieäm maët baèng cho vieäc choân laáp raùc, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc xöû lyù cuoái cuøng caùc thaønh phaàn coù khaû naêng taùi cheá toát. Ñieàu naøy coù yù nghóa heát söùc quan troïng ñoái vôùi caùc Thaønh Phoá vì hieän nay caùc coâng tröôøng xöû lyù raùc cuûa thaønh phoá ñeàu vöôùng phaûi nhöõng vaán ñeà nan giaûi veà moâi tröôøng (nöôùc ræ raùc, muøi hoâi, khí thaûi,…) maø nguyeân nhaân saâu xa cuûa noù laø do chöa thöïc hieän toát vieäc phaân loaïi raùc taïi nguoàn. Moät yù nghóa quan troïng khaùc cuûa vieäc phaân loaïi raùc taïi nguoàn laø söï phaùt trieån cuûa ngaønh ngheà taùi cheá vaät lieäu, qua ñoù goùp phaàn giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm, taïo thu nhaäp cho nhieàu lao ñoäng. Trong lónh vöïc taùi söû duïng caùc thaønh phaàn höõu cô trong raùc sinh hoaït ñeå saûn xuaát phaân Compost, neáu vieäc phaân loaïi raùc taïi nguoàn ñöôïc thöïc hieän toát seõ goùp phaàn naâng cao hieäu quaû saûn xuaát vaø chaát löôïng cuõng nhö tính oån ñònh cuûa saûn phaåm phaân Compost. Qua ñoù seõ goùp phaàn môû roäng thò tröôøng phaân compost voán chöa ñöôïc öa chuoäng laém hieän nay. Hoaït ñoäng phaân loaïi raùc taïi nguoàn ñöôïc thöïc hieän mang laïi nhöõng lôïi ích thieát thöïc veà kinh teá– xaõ hoäi vaø moâi tröôøng nhö : Lôïi ích kinh teá : Taùi söû duïng laïi haàu nhö toaøn boä löôïng raùc höõu cô deã phaân huyû ñeå saûn xuaát phaân compost. Tieát kieäm dieän tích ñaát söû duïng ñeå choân laáp raùc do giaûm löôïng raùc ñöa ñeán baõi choân laáp Tieát kieäm chi phí xöû lyù nöôùc ræ raùc Tieát kieäm taøi nguyeân thieân nhieân nhö nöôùc, naêng löôïng, caùc taøi nguyeân duøng ñeå saûn xuaát naêng löôïng Khía caïnh moâi tröôøng: Phaân loaïi raùc taïi nguoàn nhaèm goùp phaàn caûi thieän moâi tröôøng soáng cuûa coäng ñoàng: saïch, veä sinh, vaên minh; khaéc phuïc ñöôïc nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa heä thoáng kyõ thuaät quaûn lyù chaát thaûi raén sinh hoaït hieän taïi. Khía caïnh xaõ hoäi: Giuùp ngöôøi daân ngaøy caøng nhaän thöùc roõ hôn yù nghóa cuûa vieäc taän duïng pheá thaûi, saûn phaåm thöøa ñeå taïo ra caùc saûn phaåm coù ích cho neàn kinh teá – xaõ hoäi vaø moâi tröôøng; Naâng cao söùc khoeû cuõng nhö phuùc lôïi xaõ hoäi cho nhaân daân thoâng qua yù thöùc veà traùch nhieäm baûo veä moâi tröôøng cuûa mình. Beân caïnh ñoù, khi ñaõ thöïc hieän PLRTN, taïi caùc baõi choân laáp, caùc ñieåm taäp trung seõ khoâng coøn caùc thaønh phaàn coù theå nhaët laïi ñeå baùn pheá lieäu neân seõ giaûm hoaëc ngöng haún hoaït ñoäng cuûa ñoäi quaân nhaët raùc, nhôø ñoù giaûm ñöôïc caùc beänh taät do raùc thaûi gaây ra ñoái vôùi nhöõng ngöôøi nhaët raùc. Naâng cao naêng löïc quaûn lyù moâi tröôøng cho caùn boä ñòa phöông, naâng cao yù thöùc töï giaùc, traùch nhieäm baûo veä moâi tröôøng cho caùc nhaø doanh nghieäp vaø coäng ñoàng daân cö, hoï seõ töï giaùc hôn trong vieäc ñoùng goùp phí thu gom vaø xöû lyù chaát thaûi raén. Ngoaøi ra chöông trình cuõng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc xaõ hoäi hoùa coâng taùc quaûn lyù chaát thaûi raén vaø giaûm gaùnh naëng cho ngaân saùch nhaø nöôùc veà caùc khoaûn coâng taùc veä sinh ñöôøng phoá,vaän chuyeån vaø xöû lyù chaát thaûi raén ñoâ thò. 1.5.2 Caùc nghieân cöùu ôû ngoaøi nöôùc Vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng do CTR ñaõ ñöôïc caûnh baùo vaø nghieân cöùu raát chi tieát ôû caùc nöôùc treân theá giôùi ñaëc bieät laø caùc nöôùc phaùt trieån. ÔÛ caùc nöôùc naøy do tình hình kinh teá khaù phaùt trieån, ñôøi soáng vaø trình ñoä daân trí cao coäng vôùi caùc ngaønh coâng nghieäp khaù phaùt trieån do vaäy thaønh phaàn cuûa raùc thaûi cuõng khaùc xa raát nhieàu so vôùi Vieät Nam. Do caùc ngaønh cheá bieán thöïc phaåm phaùt trieån maïnh cuøng vôùi vieäc söû duïng bao bì ñoùng goùi hoaøn chænh neân thaønh phaàn chaát höõu cô trong raùc thaûi khaù thaáp. Maët khaùc do ñöôïc phaân loaïi taïi nguoàn toát neân haàu heát caùc chaát höõu cô deã phaân huyû ñöôïc xöû lyù ngay taïi nhaø baèng bieän phaùp xay nhoû hoaø troän vôùi nöôùc vaø thaûi xuoáng haàm töï hoaïi nhö ôû Newzeland, Nhaät, Ñöùc, Phaùp … hoaëc chuùng ñöôïc chuyeån ra baõi choân laáp vôùi khoái löôïng raát nhoû. Ngöôïc laïi khoái löôïng raùc ñöôïc taän duïng taùi sinh vaø taùi cheá khaù lôùn vaø thöôøng ñöôïc chuyeån thaúng töø nôi phaân loaïi ñeán nhaø maùy taùi cheá. Moät soá nöôùc do ñieàu kieän thieáu ñaát laïi raát ít söû duïng baõi choân laáp nhö Singapore, Nhaät, Phaùp maø chuû yeáu chæ söû duïng cho taùi sinh vaø taùi cheá. Caùc baõi choân laáp raùc cuûa caùc nöôùc phaùt trieån haàu nhö khoâng caàn chuù yù ñeán vieäc xöû lyù nöôùc raùc do khoái löôïng chaát höõu cô trong baõi choân laáp khaù thaáp. Coù theå noùi vieäc xaây döïng moâ hình thu gom, phaân loaïi vaø vaän chuyeån, xöû lyù CTR ôû caùc nöôùc phaùt trieån ñaõ ñi vaøo neà neáp vaø ñöôïc ngöôøi daân töï giaùc thöïc hieän nhö laø phaùp leänh cuûa nhaø nöôùc. Vieäc thu gom vaø phaân loaïi raùc ôû caùc nöôùc ñöôïc thöïc hieän vôùi quy moâ khaù ñôn giaûn vaø thuaän tieän cho ngöôøi daân. Ví duï ôû Newzeland tuùi nilon ñen baùn raát reû trong caùc sieâu thò ñöôïc ngöôøi daân mua veà töøng cuoän trong nhaø. Moãi nhaø daân ñöôïc trang bò 2 thaäm chí 3 thuøng nhöïa xanh chöùa raùc coù naép kín nhö ôû Vieät Nam. Taát caû caùc loaïi thöïc phaåm, thöùc aên thöøa, rau thöøa, voû chuoái, voû tröùng… ñöôïc boû vaøo hoäc nhoû caïnh lavabo, xay nhuyeãn vaø xaû vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc vaø ñöa veà heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung. Trong tuùi ñen chæ chöùa raùc hoaøn toaøn khoâ neân coù theå ñeå ngay trong nhaø beáp maø tuyeät ñoái khoâng coù muøi hoân thoái gì. Caùc loaïi CTR coù theå taùi cheá ñöôïc phaân loaïi rieâng nhö lon bia, chai nhöïa… Caùc chaát thaûi ñoäc haïi nhö pin, accu, maïch ñieän töû ñöôïc phaân loaïi töø nhaø. Treân moãi thuøng raùc cuûa töøng hoä gia ñình ñeà coù ghi teân, soá nhaø vaøo saùng thöù saùu seõ do ngöôøi daân ñaët phía tröôùc nhaø, coâng ty dòch vuï seõ ñi thu gom rieâng töøng loaïi raùc tuyø theo chöùc naêng cuûa mình. CBEM laø moâ hình quaûn lyù ñaõ thaønh coâng ôû taát caû caùc nöôùc phaùt trieån vôùi yù thöïc coäng ñoàng raát cao vaø vôùi caùc quy ñònh, luaät leä nghieâm ngaët veà thu gom, phaân loaïi vaø xöû lyù raùc taïi nguoàn. 1.5.3 Caùc nghieân cöùu ôû trong nöôùc Vieäc thu gom, phaân loaïi vaø löïa choïn bieän phaùp xöû lyù CTR cho töøng ñòa phöông ñang laø vaán ñeà böùc xuùc hieän naøy. Moãi ñòa phöông ñeàu coù nhöõng giaûi phaùp cho rieâng ñòa phöông mình nhaèm muïc ñích: naâng cao tyû leä thu gom ñaït hieäu quaû cao nhaát coù theå trong ñieàu kieän cuûa ñòa phöông mình; Phaân loaïi chaát thaûi raén ngay taïi nguoàn nhaèm taän duïng caùc loaïi CTR coù theå taùi sinh, taùi cheá, laøm giaûm chi phí vaän chuyeån ñeán baõi choân laáp, giaûm aùp löïc cho caùc baõi choân laáp; Xaây döïng thò tröôøng trao ñoåi chaát thaûi raén trong khu vöïc nhaèm naâng cao hieäu quaû taän duïng; Taän duïng caùc chaát thaûi laø chaát höõu cô laøm phaân boùn hoaëc choân laáp trong caùc baõi choân laáp hôïp veä sinh. Coù theå keå ñeán moät soá ñòa phöông ñaõ coù keá hoaïch chi tieát quy hoaïch, quaûn lyù, xöû lyù chaát thaûi raén vaø ñaàu tö kinh phí thích ñaùng cho coâng taùc naøy, ví duï: TP. Hoà Chí Minh, Ñoàng Nai, Taây Ninh, Bình Döông, Long An, Baø Ròa – Vuõng Taøu, Haø Noäi, Haûi Phoøng… Tuy nhieân, ñaây môùi chæ laø caùc coâng vieäc khôûi ñaàu. Maët khaùc, moãi ñòa phöông coù nhöõng neùt ñaëc thuø rieâng veà ñaëc ñieåm ñòa lyù töï nhieân, vò trí, kinh teá vaø xaõ hoäi khaùc nhau, do vaäy vieäc xaây döïng caùc moâ hình thu gom, phaân loaïi vaø xöû lyù cuûa moãi ñòa phöông cuõng coù nhöõng neùt ñaëc thuø rieâng phuø hôïp vôùi töøng ñòa phöông ñoù. 1.6 TOÅNG QUAN VAØ ÑAÙNH GIAÙ NHAÄN XEÙT VEÀ CAÙC MO HÌNH QUAÛN LYÙ VAØ BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG COÙ SÖÏ THAM GIA CUÛA COÄNG ÑOÀNG (CBEM- Community Baso Enviroment Management) 1.6.1 CBEM laø gì? Laø phöông thöùc baûo veä moâi tröôøng treân cô sôû moät vaán ñeà moâi tröôøng cuï theå ôû ñòa phöông vaø taäp hôïp caùc caù nhaân vaø toå chöùc caàn thieát ñeå giaûi quyeát vaán ñeà ñoù. Taäp trung caûi taïo hoaëc baûo veä moät taøi nguyeân naøo ñoù nhö nguoàn nöôùc hay taïo ra lôïi ích veà moâi tröôøng nhö döï aùn naêng löôïng coù theå taùi taïo ñöôïc qua vieäc söû duïng taát caû nhöõng coâng cuï quaûn lyù coù saün. Ñoàng quaûn lyù taøi nguyeân ñoù thoâng qua söï hôïp taùc giöõa chính quyeàn, caùc doanh nghieäp, caùc toå chöùc phi chính phuû vaø coäng ñoàng daân cö. 1.6.2 Nguyeân taéc cuûa CBEM Taäp trung vaøo moät vuøng ñòa lyù cuï theå: thuaän tieän cho khaûo saùt,ñaùnh giaù vaø cho keát quaû chính xaùc. Phoái hôïp giöõa caùc beân coù lieân quan, giuùp ñôõ laãn nhau: Chính quyeàn, ñoaøn theå, coäng ñoàng vaø caùc chuyeân gia. Baûo veä vaø phuïc hoài chaát löôïng moâi tröôøng: Khoâng khí, nöôùc, ñaát, sinh thaùi.. Taäp hôïp caùc muïc tieâu veà MT-KT-XH ñi ñoâi vôùi BVMT laø phaûi ñaûm baûo phuø hôïp muïc tieâu phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. Xaây döïng caùc coâng cuï thích hôïp phuï thuoäc vaøo caùc böôùc tieán haønh. Söû duïng vieäc quaûn lyù coù ñieàu chænh trong quaù trình thöïc hieän. 1.6.3 Noäi dung Xaùc ñònh caùc thaùch thöùc cuûa coäng ñoàng (tình hình oâ nhieãm MT do CTR gaây ra). Chæ ñònh vaø trieäu taäp ngöôøi Chuû trì: Caùn boä coù uy tín vaø coù tinh thaàn traùch nhieäm ôû ñòa phöông. Xaây döïng nhoùm laøm vieäc: Coäng ñoàng, toå chöùc phi chính phuû, Chính quyeàn, Doanh nghieäp…). Xaây döïng söï nhaát trí: Toå chöùc hoäi hoïp, tuyeân truyeàn xaùc ñònh thaùch thöùc vaø muïc tieâu, xaây döïng caùc yeáu toá caàn thieát höôùng tôùi muïc tieâu. Giaûi quyeát caùc muïc tieâu: Xaõ hoäi – Moâi tröôøng – Kinh teá. Xaây döïng caùc giaûi phaùp thích hôïp: Xaây döïng keá hoaïch haønh ñoäng. Kyù keát thoaû thuaän: Caùc ñoái taùc cam keát veà haønh ñoäng, nhaân löïc, lòch trình, bieän phaùp thöïc hieän. Thöïc hieän döï aùn: Phuïc hoài löu vöïc; Caûi thieän vieäc quaûn lyù chaát thaûi; Aùp duïng saûn xuaát saïch hôn; Giaùo duïc vaø vaän ñoäng söï tham gia cuûa coäng ñoàng; caùc vaán ñeà khaùc. Xaùc ñònh caùc thaùch thöùc cuûa coäng ñoàng O nhieãm nöôùc, khoâng khí,chaát thaûi raén, Caûi taïo cô sôû haï taàng, taùi ñònh cö… Chæ ñònh ngöôøi trieäu taäp Caùn boä ñòa phöông ñöôïc bình choïn; Laõnh ñaïo coäng ñoàng ñöôïc coù uy tín khaùc Thaønh laäp nhoùm coäng ñoàng Coäng ñoàng, caùc toå chöùc phi chính phuû Chính quyeàn Caùc doanh nghieäp Quy trình thoáng nhaát Toå chöùc caùc cuoäc hoïp ñeå xaùc ñònh caùc thaùch thöùc vaø muïc tieâu, Xaùc ñònh thoâng tin vaø caùc nhu caàu khaùc vaø caùc giaûi phaùp coù theå thöïc hieän ñöôïc Thöïc hieän döï aùn - Phuïc hoài thuûy vöïc - Caûi thieän vieäc quaûn lyù chaát thaûi - Saûn xuaát saïch hôn,… Kyù keát thoûa thuaän Caùc ñoái taùc cam keát veà: haønh ñoäng, nguoàn löïc, lòch trình, phaïm vi thöïc hieän Ñeà ra muïc tieâu cuoái cuøng Xaõ hoäi Kinh teá Moâi tröôøng Xaây döïng caùc giaûi phaùp thích hôïp Xaây döïng keá hoaïch haønh ñoäng Hình 1.6: Caùc böôùc cuûa quaù trình quaûn lyù moâi tröôøng döïa vaøo coäng ñoàng 1.6.4 Lôïi ích cuûa CBEM Chính quyeàn caùc caáp: thaønh phoá, quaän/ huyeän vaø coäng ñoàng cuøng phoái hôïp trong vieäc caûi thieän ñieàu kieän moâi tröôøng. Nhieàu toå chöùc chính quyeàn, doanh nghieäp, vaø caùc toå chöùc tình nguyeän ñoùng goùp thôøi gian vaø taøi chính ñeå caûi thieän chaát löôïng moâi tröôøng. Caùc doanh nghieäp vaø ngöôøi daân sinh soáng taïi ñòa phöông seõ haøi loøng vì döï aùn ñaõ ñem laïi moâi tröôøng soáng saïch ñeïp hôn cho coäng ñoàng. Lôïi ích kinh teá cuûa caùc hoä gia ñình: ñoåi pheá thaûi taùc cheá laáy tuùi nilon, giaûm chi phí thu gom raùc,.. Vôùi caùn boä nhaø nöôùc, Ñaûng Vieân, Ñoaøn vieân, gia ñình…, ñöôïc xem laø moät trong caùc tieâu chuaån bình xeùt thi ñua hay phaân loaïi cuoái naêm… Naâng cao nhaän thöùc: lôïi ích veà xaõ hoäi vaø nhaân vaên. 1.6.5 Quaûn lí moâi tröôøng döïa vaøo coäng ñoàng Caàn xaùc ñònh roõ vaán ñeà moâi tröôøng caàn giaûi quyeát. Coâng cuï phuø hôïp; nhìn söï vieäc toaøn dieän; ñieàu chænh linh hoaït trong quaù trình thöïc hieän; thöïc hieän phaûi phoái hôïp toát. Ñaït ñöôïc cam keát cuûa caùc beân lieân quan; caàn thieát trong phoái hôïp giöõa chính quyeàn vaø nhaân daân. Vai troø quan troïng cuûa ngöôøi ñaàu taøu trong döï aùn CBEM: ñöôïc chæ ñònh bôûi chính quyeàn vaø coù uy tín trong coäng ñoàng. Ngöôøi ñaàu taøu phaûi quan taâm ñeán nhöõng taùc ñoäng tích cöïc vaø tieâu cöïc cuûa döï aùn vaø hoaït ñoäng khoâng vì lôïi ích caù nhaân. Söï tham gia cuûa coäng ñoàng trong quaûn lyù vaø baûo veä moâi tröôøng - quan ñieåm vaø caùch tieáp caän môùi naøy hieän ñaõ ñöôïc thöû nghieäm vaø thöïc hieän ôû raát nhieàu nöôùc khaùc nhau treân toaøn theá giôùi, bao goàm caû nhöõng nöôùc coù neàn kinh teá raát phaùt trieån nhö Myõ, Haø Lan, Ñöùc, caùc nöôùc Taây AÂu, nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån vôùi toác ñoä nhanh choùng nhö Trung Quoác, AÁn Ñoä, caùc nöôùc chaâu Myõ La tinh,... vaø ñaõ thu ñöôïc nhöõng thaønh coâng nhaát ñònh töø nhöõng naêm 50 theá kyû XX. CHÖÔNG 2 TOÅNG QUAN VEÀ ÑÒA BAØN NGHIEÂN CÖÙU 2.1 ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN 2.1.1 Vò trí ñòa lyù vaø ñòa hình Vò trí ñòa lyù Dieän tích: 880 ha. Phía Ñoâng giaùp xaõ An Hoaø Phía Taây giaùp Quôùi Sôn Phía Nam giaùp Thò Traán Chaâu Thaønh Phía Baéc giaùp soâng Tieàn Ñòa hình Ñoä cao trung bình so vôùi möïc nöôùc bieån laø 1.2m 2.1.2 Khí töôïng thuyû vaên Nhieät ñoä Nhieät ñoä khoâng cao laém, bieán ñoåi töông ñoái oån ñònh, bình quaân nhieät ñoä caû naêm 27,10C (naêm 2004), noùng nhaát vaøo thaùng IV: 29,20C, maùt nhaát vaøo thaùng XII: 25,10C. Keát quaû quan traéc trong 3 naêm 2002, 2003, 2004 xu theá bieán ñoåi nhieät ñoä ôû Beán Tre bình quaân ±0,20C/naêm, dieãn ra khoâng ñoàng nhaát giöõa caùc muøa. Nhieät ñoä maùt nhaát vaøo thaùng XII naêm tröôùc ñeán thaùng II naêm sau khoaûng 25 – 260C, noùng nhaát vaøo thaùng III – IX khoaûng 27 – 28,50C. Baûng 2.1 : Dieãn bieán khí haäu qua caùc naêm Thaùng Nhieät ñoä trung bình naêm (0C) 2002 2003 2004 1 25,4 25,3 25,6 2 25,7 26,4 25,1 3 27,1 27,8 27,1 4 29,3 29,1 29,2 5 29,1 28,0 28,7 6 27,9 28,3 27,4 7 25,2 26,9 27,3 8 26,8 27,3 27,0 9 27,3 27,0 27,2 10 27,0 26,6 26,6 11 27,2 27,1 27,5 12 27,1 25,2 25,2 Trung bình 27,3 27,1 27,0 Nguoàn: Trung taâm döï baùo khí töôïng thuyû vaên Beán Tre Löôïng möa Löôïng möa ôû xaõ Taân Thaïch cuõng nhö löôïng möa cuûa caû tænh: trong kyø caùc naêm 2002, 2003, 2004 löôïng möa trung bình naêm cuûa toaøn tænh khoâng cao so vôùi caû nöôùc, bieán ñoäng töø 1213,5 – 1511,5 mm, phaân boá thaønh hai muøa roõ reät: muøa möa töø thaùng 5 ñeán thaùng 11 vaø muøa khoâ töø thaùng 12 ñeán thaùng 4 naêm sau, löôïng möa trong muøa möa chieám khoaûng 20 – 95% löôïng möa caû naêm, löôïng möa cao nhaát laø thaùng 10 vaø keá ñoù laø thaùng 9. Tænh Beán Tre ñöôïc chia thaønh 3 vuøng möa: löôïng möa 117,9 – 1147mm, löôïng möa 1200 – 1500 mm vaø löôïng möa 1523 – 1508 mm. Ñoä aåm vaø boác hôi Beán Tre coù heä thoáng keânh raïch, soâng ngoøi daøy ñaëc do ñoù ñoä aåm khoâng khí trung bình naêm cao khoaûng 83 – 84%. ÔÛ vuøng ven bieån ñoä aåm trung bình thaùng treân 81% vaøo caùc thaùng 6 – 11, ñoä aåm töø 85 – 88% taïi khu vöïc beân treân ñoä aåm coù giaûm ñi moät ít. Trong muøa khoâ töø thaùng 2 – 4 ñoä aåm töông ñoái cao vaø khoâng gay gaét vaøo caùc thaùng cuoái muøa möa vaø caùc thaùng muøa khoâ thì khaù cao. Ñoä boác hôi vaøo muøa khoâ cao, vôùi trò soá ngaøy ñeâm ñaït tôùi 6mm. Vaøo nhöõng thaùng muøa möa chæ soá ñaït khoaûng 2,5 – 3,5 mm. Thaùng 9 laø thaùng coù ñoä boác hôi nhoû nhaát ñaït 2 – 3 mm trong moät ngaøy ñeâm. Gioù Trong muøa möa töø thaùng 5 – 11 gioù hình thaønh theo höôùng Taây – Taây Nam. Toác ñoä trung bình 2 – 3,9 m/s. Trong muøa khoâ höôùng gioù thoáng trò laø Ñoâng – Ñoâng Baéc xaûy ra töø thaùng 10 ñeán thaùng 4 naêm sau. Thaùng 5 laø thôøi kyø gioù chuyeån höôùng Taây – Taây Nam vôùi taàn suaát laëng gioù khaù cao (40%). Giai ñoaïn 2002 – 2004 khoâng coù côn baõo hay aùp thaáp nhieät ñôùi naøo aûnh höôûng tröïc tieáp maø chæ aûnh höôûng cuûa rìa baõo hay aùp thaáp nhieät ñôùi gaây thôøi tieát coù möa vöøa ñeán möa to, keøm gioù maïnh caáp 4 – 5 giaät treân caáp 5 vuøng ven bieån. Thôøi kyø chòu aûnh höôûng cuûa baûo vaø aùp thaáp nhieät ñôùi xaûy ra vaøo cuoái muøa möa töø thaùng 10 – 12. Vaøo caùc thôøi ñieåm giao muøa khoâ vôùi muøa möa vaø ngöôïc laïi xuaát hieän caùc côn gioù xoaùy, gioù loác laøm nöôùc bieån daâng cao, taàn xuaát xuaát hieän ngaøy caøng cao vaø ñaõ gaây thieät haïi lôùn ñoái vôùi ngöôøi daân tænh nhaø. 2.2 ÑIEÀU KIEÄN KINH TEÁ - XAÕ HOÄI 2.2.1 Ñieàu kieän kinh teá Taäp trung laõnh ñaïo phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, ñôøi soáng nhaân daân khoâng ngöøng ñöôïc caûi thieän vaø naâng cao leân, theå hieän ôû thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi naêm 2001 laø 4,5 trieäu/ ngöôøi/ naêm, ñeán naêm 2005 taêng leân 6,5 trieäu/ ngöôøi/ naêm. 2.2.1.1 Saûn xuaát noâng nghieäp Ñaûng boä taäp trung laõnh ñaïo thöïc hieän chuyeån dòch cô caáu kinh teá, vaät nuoâi caây troàng, troàng xen nuoâi xen. Giöõ vöõng dieän tích vöôøn döøa 310 ha, troàng xen caây cacao 9/10ha ñaït 90% NQ chuyeån ñoåi caùc loaïi caây aên traùi coù hieäu quaû kinh teá cao, ñeå thaâm nhaäp thò tröôøng nhö: cam, quyùt, böôûi, da xanh, maêng cuït, daâu xanh ñöôïc 15/27ha, toång dieän tích chuyeån ñoåi so NQ ñaït 218/324.Tyû leä 93,18%.Veà chaên nuoâi, tæ leä ñaøn heo taêng ôû hoä, 5200 con ñaït 135%, ñaøn deâ 133 con ñaït 102%, ñaøn boø 16 con ñaït 60% so NQ. Dieän tích maët nöôùc nuoâi troàng thuyû saûn ñöôïc khai thaùc 61,50/70 ha, so NQ ñaït 87,60%, nuoâi troàng caù beø taïi aáp 10, ñang phaùt trieån hình thöùc trang traïi, theå khoái nuoâi 550m3 vôùi soá ñaàu vaät nuoâi caù nöôùc ngoït 46 ngaøn con cho saûn löôïng 50 taán/vuï. Vaän ñoäng nhaân daân phaùt trieån saûn xuaát cho giaù trò kinh teá treân moät ñôn vò dieän tích coù thu nhaäp 50 trieäu/ha/ naêm, ñaõ coù: Treân 50 trieäu/ha/naêm coù 80 hoä dieän tích 38/466ha tyû leä 8,15%. Töø 40-50 trieäu/ha/naêm coù 52 hoä dieän tích 24/46ha, tyû leä 5,15%. Döôùi 40 trieäu/ha/naêm coù 1329 hoä dieän tích 403/466 tyû leä 86,5%. 2.2.1.2Saûn xuaát tieåu thuû coâng nghieäp, thuû coâng myõ ngheä Nhieàu laøng ngheà ñöôïc duy trì vaø phaùt trieån toát, trang bò maùy coâng nghieäp saûn xuaát ñöôïc naâng leân veà chaát löôïng vaø phong phuù maãu maõ, giaûi quyeát vieäc laøm taïi choå treân 150 lao ñoäng, oån ñònh thu nhaäp haøng thaùng töø 600.000 ñeán 900.000 ñoàng/ngöôøi, tuy nhieân saûn xuaát kinh teá HTX thuû coâng myõ ngheä Coàn Phuïng hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû do phöông thöùc saûn xuaát kinh doanh khoâng ñuùng höôùng, thieáu kieåm tra kieåm soaùt khoâng chaëc cheõ daãn ñeán thua loã. 2.2.1.3 Veà hoaït ñoäng dòch vuï thöông maïi du lòch Toaøn xaõ coù treân 770 cô sôû kinh doanh lôùn nhoû vaø Doanh nghieäp tö nhaân, hoaït ñoäng taäp trung khu vöïc aáp 8 aáp 9 vaø aáp 6. Rieâng chôï Taân Thaïch ñöôïc naâng caáp xaây döïng môùi, chôï Taân Hueà Ñoâng vôùi phöông thöùc laáy chôï nuoâi chôï ñaõ taïo ñöôïc thò tröôøng ñaàu moái tieâu thuï noâng saûn phaåm vaø phaân phoái vaät tö haøng hoaù phuïc vuï toát oån ñònh cho nhu caàu saûn xuaát tieâu duøng. Töø ba ñieåm du lòch phaùt trieån leân 15 ñieåm du lòch sinh thaùi haøng naêm thu huùt treân 100 ngaøn khaùch du lòch trong vaø ngoaøi nöôùc ñeán tham quan du lòch, keát hôïp tieâu thuï haøng noâng saûn vaø saûn phaåm thuû coâng myõ ngheä, giaûi quyeát treân 200 lao ñoäng coù vieän laøm oån ñònh 2.2.1.4 Xaây döïng cô baûn vaø GTNT Xaây döïng môùi tröôøng THCS; tröôøng tieåu hoïc B, xaây döïng boå sung tröôøng tieåu hoïc A. Xaây döïng môùi traïm y teá xaõ theo tieâu chuaån Quoác gia vaø xaây döïng nhaø bia töôûng nieäm vôùi toång kinh phí xaây döïng laø 320 trieäu ñoàng ñaõ ñöôïc ñöa vaøo söû duïng theo ñuùng tieán ñoä thôøi gian. Phaùt trieån ñieän löôùi quoác gia phuïc vuï saûn xuaát trong nhaân daân töø 60% hoä daân söû duïng naêm 2001 taêng leân 98,96% naêm 2005 (chæ tieâu NQ nhieäm kyø laø 95%) Soá hoä söû duïng nöôùc maùy coù 750 hoä/3007 hoä ñaït 24,94%,soá hoä coøn laïi coù lu, hoà chöùa nöôùc, ña soá ñeàu söû duïng clo ñeå xöû lyù nöôùc. Ñieän thoaïi ñöôïc phaùt trieån toaøn xaõ coù 725 maùy, bình quaân 5 maùy/100 daân (chæ tieâu 4 maùy/100 daân). Veà phaùt trieån GTNT, trong nhieäm kyø xaây döïng 5000m loä nhöïa, 1700m loä beâ toâng, 12000m loä ñoå ñaù soâ boàn. Xaây döïng 15 caàu beâ toâng lôùn nhoû, toång chieàu daøi treân 100meùt. Chi phí xaây döïng GTNT ñöôïc thöïc hieän theo phöông chaâm Nhaø nöôùc vaø nhaân daân cuøng laøm vôùi kinh phí ñaàu tö laø 2,2 tæ ñoàng. Trong ñoù ngaân saùch ñoái öùng 700.000.000 ñoàng chieám 30%, nhaân daân ñoùng goùp 1,5 tæ chieám 70%. 2.2.1.5 Tình hình thu chi ngaân saùch Vieäc thu chi ngaân saùch ñöôïc taäp trung thöïc hieän theo döï toaùn vaø chæ tieâu cuûa caáp treân phaân boå töøng naêm. Naêm naêm qua toång thu ngaân saùch laø: 3,6 tyû ñoàng. Bình quaân haøng naêm ñaït: 725.000.000 ñoàng Thu ngaân saùch qua thueá trong ñoù thu phí vaø leä phí ñaït: 719.000.000 ñoàng Vaän ñoäng nhaân daân ñoùng goùp trong naêm naêm: 960.000.000 ñoàng Toång chi ngaân saùch naêm naêm qua laø: 3,5 tyû ñoàng, trong ñoù ngaân saùch chi cho xaây döïng cô baûn vaø GTNT 800 trieäu ñoàng chieám 22,70%. Treân lónh vöïc saûn xuaát vaø ñôøi soáng, beân caïnh nhöõng thaønh töïu quan troïng neâu treân vaãn boäc loä moät soá yeáu keùm treân moät soá maët ñaùng quan taâm nhö: laõnh ñaïo chuyeån dòch cô caáu vaät nuoâi caây troàng, troàng xen nuoâi xen ñaït giaù trò saûn xuaát treân moät ñôn vò dieän tích treân 50 trieäu/ha/naêm chöa coù nhieàu ñieån hình mang tính thuyeát phuïc vaø beàn vöõng ñeå nhaân roäng, khai thaùc nuoâi troàng thuyû saûn chöa ñuùng vôùi tieàm naêng voán coù, ñaàu tö xaây döïng HTX thuû coâng myõ ngheä nhöng duy trì hoaït ñoäng khoâng ñuùng höôùng daãn ñeán thua loã taùc ñoäng xaáu ñeán vai troø cuûa kinh teá laäp theå trong neàn kinh teá chung ôû xaõ. Dòch vuï du lòch phaùt trieån chöa ñoàng boä coøn rôøi raït, moâ hình truøng laáp, chöa taïo ra neùt ñaëc thuø du lòch ñieàn daõ, soâng raïch gaén vaên hoaù truyeàn thoáng vaên ngheä daân gian vôùi vaên hoaù aåm thöïc. Ñieàu kieän xaõ hoäi 2.2.2.1 Veà xaây döïng ñôøi soáng vaên hoaù Cuoäc vaän ñoäng “toaøn daân xaây döïng ñôøi soáng vaên hoaù” ôû töøng aáp tieáp tuïc ñöôïc ñaåy maïnh haàu heát nhaân daân ñoàng tình höôûng öùng tích cöïc. Haøng naêm hoä ñöôïc coâng nhaän gia ñình vaên hoùa ñeàu taêng. Trong nhieäm kyø bình xeùt caáp baèng Gia ñình vaên hoaù ñöôïc 2480 hoä, ñaït 82,42% so vôùi toång soá hoä ñaêng kyù (chæ tieâu NQ 95%). Xaây döïng vaø nhaän baèng aáp vaên hoaù 7/10 aáp, 5 cô quan vaên hoaù vaø 6 cô sôû thôø töï vaên hoaù. Nhìn chung caùc chæ tieâu phaùt trieån vaên hoaù xaõ hoäi ñaõ ñöôïc boå sung trong NQ hoäi nghò BCH Ñaûng boä giöõa nhieäm kyø ñeàu ñöôïc toå chöùc thöïc hieän toát ñaït chæ tieâu: Cô quan UBND xaõ, ba ñieåm tröôøng hoïc, traïm y teá ñöôïc coâng nhaän ñôn vò vaên hoùa Phong traøo TDTT ñöôïc nhaân daân höôûng öùng tích cöïc, coù nhieàu gia ñình theå thao, caâu laïc boä döôõng sinh, caâu laïc boä thaåm myõ thu huùt nhieàu chò em tham gia, caâu laïc boä ca nhaïc taøi töû vaø thô ca ñöôïc duy trì sinh hoaït taïo söï khôûi saéc vaø phaùt huy baûn saéc vaên hoùa daân toäc ôû ñòa phöông. 2.2.2.2 Söï nghieäp giaùo duïc Haøng naêm huy ñoäng treû vaøo lôùp maãu giaùo ñaït 95% treû trong ñoä tuoåi vaøo lôùp 1 ñaït 100%, toát nghieäp tieåu hoïc ñaït 100%, toát nghieäp THCS ñaït töø 94-98%.Ñaõ taäp trung vaän ñoäng phoå caáp THCS ñaït chuaån ñang tieáp tuïc naâng cao tyû leä haøng naêm. Chaát löôïng giaùo duïc ñöôïc naâng leân, quan taâm giaùo duïc ñaïo ñöùc trong hoïc sinh, phöông chaâm xaõ hoäi hoaù giaùo duïc ñeå toå chöùc hoaït ñoäng toát ôû caùc caáp tröôøng, coù nhieàu giaùo vieân ñaït gioûi voøng toaøn quoác, tænh vaø huyeän, caùc ñieåm tröôøng ñeàu ñöôïc coâng nhaän tröôøng tieân tieán caáp huyeän vaø tænh. 2.2.2.3Hoaït ñoäng y teá, daân soá – gia ñình – treû em Caùc chöông trình y teá quoác gia ñöôïc thöïc hieän ñaày ñuû haøng naêm, taäp trung nhaát cho chöông trình tieâm chuûng môû roäng ñeàu ñaït töø 98 -100% quaûn lyù ñieàu trò hieäu quaû chöông trình choáng lao vaø phong, cuõng nhö phoøng choáng soát xuaát huyeát, soát reùt vaø phoøng choáng HIV/AIDS coù hieäu quaû. Maïng löôùi y teá cô sôû ñöôïc toå chöùc roäng khaép, moãi aáp ñeàu coù toå y teá, löïc löôïng tình nguyeän vieân söùc khoeû coäng ñoàng ñöôïc quan taâm toå chöùc ôû 30/109 cuïm daân cö, keùo giaûm tyû leä suy dinh döôõng treû em töø 23,4% xuoáng coøn 21,14%. Chöông trình keá hoaïch hoaù gia ñình, söùc khoeû sinh saûn, tuyeân truyeàn phaùp leänh daân soá, tyû leä sinh con thöù ba ñöôïc keùo giaûm haøng naêm, nhaát laø khoâng coù caùn boä ñaûng vieân sinh con thöù ba, tyû leä phaùt trieån daân soá töï nhieân ñöôïc kieàm cheá ôû ngöôõng cho pheùp töø 0,65-0,75%. Traïm y teá coù baùc só vaø boá trí y só ñieàu trò ñuû bieân cheá. 2.2.2. 4 Thöïc hieän chính saùch xaõ hoäi Caùc cô sôû thuû coâng myõ ngheä, thöông maïi dòch vuï du lòch haøng naêm giaûi quyeát thu huùt vieäc laøm treân 250 lao ñoäng taïi choã. Giôùi thieäu vieäc laøm ôû caùc khu coâng nghieäp TP.HCM vaø caùc tænh bình quaân moãi naêm coù treân 70 lao ñoäng, giôùi thieäu hoïc ngheà trong tænh vaø thaønh phoá cho treân 80 thanh nieân. Lao ñoäng ôû caùc coâng ty ñoùng treân ñòa baøn huyeän, xaõ coù treân 200 lao ñoäng, vaän ñoäng ñi vuøng kinh teá 4 hoä baèng 16 lao ñoäng, vaän ñoäng xuaát khaåu lao ñoäng 26/30 ñaït 83%. Thöôøng xuyeân coù keá hoaïch chaêm lo gia ñình chính saùch, thöông binh lieät só, haøng naêm vaøo caùc dòp leã teát, toå chöùc thaêm vieáng vaø taëng quaø thöôøng xuyeân kòp thôøi giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà höõu söï ñoät xuaát nhaát laø hoä coù khoù khaên veà nhaø ôû. Naêm naêm qua ñaõ vaän ñoäng caùc nguoàn löïc trong vaø ngoaøi xaõ xaây döïng vaø trao taëng 5 nhaø tình nghóa, 60 nhaø tình thöông vôùi toång kinh phí treân 415 trieäu ñoàng. Nhìn chung vieäc xaây döïng nhaø tình nghóa , nhaø tình thöông ñeàu vöôït chæ tieâu NQ ñeà ra ñaëc bieät laø giaûi quyeát xong nhu caàu böùc xuùc veà nhaø ôû cho hoä gia ñình chính saùch, ñôøi soáng gia ñình chính saùch nhìn chung ñöôïc naâng leân coù möùc thu nhaäp ngang möùc soáng trung bình ôû coäng ñoàng daân cö. Thöïc hieän chöông trình xoaù ñoùi giaûm ngheøo, baèng giaûi phaùp toång hôïp ñaõ keùo giaûm töø 13,95% ôû ñaàu nhieäm kyø, ñeán cuoái naêm 2004 xuoáng coøn 2,15% (coøn 78 hoä), coù 01 aáp hoaøn toaøn khoâng coù hoä ngheøo (chæ tieâu NQ nhieäm kyø laø 5%). ÑÒNH HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ - XAÕ HOÄI Vôùi ñòa theá töï nhieân coàn baõi vaø di tích vaên hoaù cuõng nhö du lòch sinh thaùi, ñoàng thôøi tieáp caän söï giao löu lieân keát môû roäng vaø phaùt trieån cuûa caùc khi coâng nghieäp laân caän, naêm naêm coøn laïi cuûa thaäp nieân ñaàu theá kyû XXI Taân Thaïch vaãn coøn giaù trò ñòa lyù kinh teá, thöông maïi, dòch vuï, du lòch, vaø an ninh quoác phoøng cöûa ngoõ cuûa h._.u: Các trứng sán: sau 37 ngày Các trứng giun móc: sau 30 ngày trên 90% chết Các trứng giun khác: sau 70 ngày trên 90% chết. Theo thực nghiệm, thời gian sống của một số vi trùng ở môi trường hầm biogas như sau: Các vi trùng tá lị: 30h. Các vi trùng sốt rét, thương hàn:44 ngày. Nơi nào phát triển hầm khí sinh vật tốt, nơi đó sẽ kieåm soát có hiệu quả về các bệnh kí sinh trùng và bệnh sán; vệ sinh nông thôn được biến đổi tốt hơn, người làm nông nghiệp được bảo vệ, tiêu chuẩn chung về sức khỏe được nâng lên rõ rệt. Biogas và vấn đề cơ giới hóa nông nghiệp Phát triển biogas cũng có thể tạo nên một nguồn nhiên liệu mới cho việc cơ giới hóa nông nghiệp.Hiện nay, ở một số quốc gia, biogas được dùng với một số lượng lớn không chỉ để nấu ăn, thấp sáng, mà còn để kéo các máy nông nghiệp. Theo báo cáo của một đội công nhân nông nghiệp ở Tứ Xuyên – Trung Quốc, tháng 3/1973 họ đã xây dựng một hầm biogas dung tích 81m3 đến giữa tháng 4 họ có thể dùng biogas để vận hành một động cơ công suất 3 sức ngựa kéo của một máy bơm nước tưới làm việc từ 8 đến 10h mỗi ngày. Với cách như vậy họ đã tưới trên 100 mẫu đất trồng trọt (1 mẫu = 1/6 ha ≈ 1666,6 m2). Cũng ở một xã thuộc Tứ Xuyên, họ đã sử dụng biogas chạy một động cơ 3 sức ngựa để sản xuất điện năng cung cấp cho một hệ thống truyền thanh của toàn xã. Biogas được dùng như một loại nhiên liệu chất lượng cao được dùng để nấu ăn và thấp sàng, cung như cơ giới hóa, điện khí hóa nông nghiệp. Ta có thể nêu một con số tổng quát để lập kế hoạch khi cần thiết. Một mét khối biogas khi thấp sáng một ngọn đèn 60W trong 6 – 7 h, hoặc chạy động cơ đốt trong 1 mã lực làm việc được hai giờ, tương đương với năng lượng của 0,6 – 0,7 kg xăng. Cũng có thể sản ra được 1,25kWh điện năng. 4.3 KEÁ HOAÏCH THÖÏC HIEÄN 4.3.1 Thaønh laäp Ban chæ ñaïo chöông trình phaân loaïi raùc thaûi taïi nguoàn Bao goàm: Tröôûng ban: sôû Khoa Hoïc Coâng Ngheä Beán Tre Phoù Ban thöôøng tröïc: Ñaïi dieän cuûa cô quan nghieân cöùu Phoù Ban: Sôû Taøi Nguyeân vaø Moâi Tröôøng Chuû tòch UBND huyeän Chaâu Thaønh Chuû tòch UBND Xaõ Taân Thaïch Ñaøi truyeàn hình Beán Tre Maët traän toå quoác Beán Tre Ñoaøn thanh nieân Maët traän toå quoác xaõ Hoäi phuï nöõ xaõ Hoäi cöïu chieán binh 4.3.2 Thaønh laäp caùc ñoäi, nhoùm tuyeân truyeàn Ñeå quaûn lyù vaø baûo veä moâi tröôøng trong saïch, beàn vöõng, vaán ñeà “Tuyeân truyeàn, giaùo duïc naâng cao yù thöùc vaø traùch nhieäm baûo veä moâi tröôøng” laø giaûi phaùp haøng ñaàu, ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc laøm thay ñoåi thaùi ñoä cuûa con ngöôøi vôùi moâi tröôøng, vì noù giuùp cho “vieäc hình thaønh quan nieäm veà moät ñaïo ñöùc moâi tröôøng ñuùng ñaén, moät xaõ hoäi coù traùch nhieäm vaø saün saøng ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu cuûa moâi tröôøng”. 4.3.2.1. Cô caáu toå chöùc Tröôûng nhoùm :Bí thö ñoaøn phöôøng Soá ngöôøi cuûa ñoäi: 32 ngöôøi laø caùc ñoaøn vieân thanh nieân cuûa phöôøng Ñaây laø löïc löôïng chính trong coâng taùc tuyeân truyeàn vaän ñoäng PLRTN do caùc baïn coøn treû, coù thôøi gian cuõng nhö khaû naêng hoaït ñoäng trong nhöõng phong traøo. Ñoäi coù quy cheá hoaït ñoäng rieâng, laø toå chöùc hoaït ñoäng töï nguyeän cuûa moïi ngöôøi trong khu phoá, coù taâm huyeát vôùi söï nghieäp baûo veä moâi tröôøng. 4.3.2.2. Muïc tieâu Naâng cao kieán thöùc vaø nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân veà caùc vaán ñeà moâi tröôøng, baèng caùch trieån khai caùc hoaït ñoäng tuyeân truyeàn, an sinh xaõ hoäi vaø caûi thieän moâi tröôøng; töø ñoù phaùt trieån yù thöùc vaø haønh vi coù traùch nhieäm ñoái vôùi moâi tröôøng, nhaát laø caùc vaán ñeà moâi tröôøng caáp baùch taïi ñòa phöông, laøm tieàn ñeà cho vieäc trieån khai moâ hình “ phaân loaïi raùc taïi nguoàn”. 4.3.2.3.Noäi dung tuyeân truyeàn Giuùp ngöôøi daân hieåu muïc ñích vaø yù nghóa cuûa vieäc Phaân loaïi chaát thaûi raén ñoâ thò taïi nguoàn ñeå coù yù thöùc vaø töï nguyeän tham gia moät caùch tích cöïc nhaát vaøo vieäc phaân loaïi: Muïc ñích chính cuûa vieäc Phaân loaïi chaát thaûi raén ñoâ thò taïi nguoàn laø nhaèm thu hoài laïi caùc thaønh phaàn coù ích trong chaát thaûi raén maø chuùng coù theå söû duïng ñeå cheá bieán thaønh caùc saûn phaåm môùi döôùi daïng vaät chaát hoaëc naêng löôïng phuïc vuï cho saûn xuaát vaø tieâu duøng. Vieäc Phaân loaïi chaát thaûi raén ñoâ thò taïi nguoàn coù moät soá yù nghóa quan troïng veà maët kinh teá, xaõ hoäi vaø moâi tröôøng. Tröôùc heát, noù goùp phaàn laøm taêng tyû leä chaát thaûi cho muïc ñích taùi sinh. Ñieàu naøy keùo theo nhieàu taùc ñoäng tích cöïc nhö: haïn cheá vieäc khai thaùc taøi nguyeân sô khai, giaûm bôùt chaát thaûi phaûi vaän chuyeån, xöû lyù vaø do ñoù tieát kieäm ñöôïc chi phí vaän chuyeån vaø xöû lyù chaát thaûi, keå caû tieát kieäm maët baèng cho vieäc choân laáp raùc, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc xöû lyù cuoái cuøng caùc thaønh phaàn khoâng coù khaû naêng taùi cheá. Ñieàu naøy coù yù nghóa heát söùc quan troïng ñoái vôùi ñeàu vöôùng phaûi nhöõng vaán ñeà nan giaûi veà moâi tröôøng (nöôùc ræ raùc, muøi hoâi, khí thaûi …) maø nguyeân nhaân saâu xa cuûa noù laø do chöa thöïc hieän toát vieäc Phaân loaïi chaát thaûi raén ñoâ thò taïi nguoàn. Goùp phaàn vaøo vieäc giöõ gìn ñöôøng phoá saïch ñeïp, ñaûm baûo myõ quan ñoâ thò: taïo cho coäng ñoàng thoùi quen boû raùc ñuùng nôi ñuùng choã giaûm tình traïng xaû raùc böøa baõi; ñoái vôùi ngöôøi thu gom thì haïn cheá vaø chaám döùt treo caùc bao phaân loaïi xung quanh xe thu gom. Moät yù nghóa quan troïng khaùc cuûa vieäc Phaân loaïi chaát thaûi raén ñoâ thò taïi nguoàn laø kích thích söï phaùt trieån cuûa ngaønh ngheà taùi cheá vaät lieäu, qua ñoù goùp phaàn giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm, taïo thu nhaäp cho nhieàu lao ñoäng. Trong lónh vöïc taùi söû duïng caùc thaønh phaàn höõu cô trong chaát thaûi raén sinh hoaït ñeå saûn xuaát phaân compost, neáu vieäc Phaân loaïi chaát thaûi raén ñoâ thò taïi nguoàn ñöôïc thöïc hieän toát seõ goùp phaàn naâng cao hieäu quaû saûn xuaát vaø chaát löôïng cuõng nhö tính oån ñònh cuûa saûn phaåm phaân compost, qua ñoù seõ goùp phaàn môû roäng thò tröôøng phaân compost voán chöa ñöôïc öa chuoäng laém hieän nay. 4.3.2.4. Hoaït ñoäng Thöïc hieän moät soá caùc hoaït ñoäng: Toå chöùc tuyeân truyeàn giaùo duïc coäng ñoàng veà baûo veä moâi tröôøng, naâng cao yù thöùc, nhaän ñònh taàm quan troïng cuûa vieäc phaân loaïi raùc nhaèm baûo veä moâi tröôøng soáng cho nhieàu ngöôøi daân. Ra quaân phaùt phieáu böôùm coù noäi dung tuyeân truyeàn veà vieäc khoâng xaû raùc gaây oâ nhieãm moâi tröôøng vaø caùch thöùc PLRTTN Phoå bieán, höôùng daãn ngöôøi daân Phaân loaïi Chaát thaûi raén ñoâ thò taïi vaø moät nhieäm vuï khaù quan troïng khaùc laø theo löïc löôïng thu gom trong ngaøy ñi thu gom phaàn chaát thaûi raén coøn laïi, nhaéc nhôû ngöôøi daân ñem raùc ra ñoå, ñaët thuøng raùc ñuùng choã, goùp yù ngöôøi daân veà caùch taùch raùc (thaäm chí coù theå xin pheùp vaøo nhaø hoä daân giuùp hoï ñaët laïi thuøng raùc, daùn laïi tôø böôùm … nhö laø moät caùch tuyeân truyeàn) vaø thoáng keâ quaù trình phaân loaïi raùc töø hoä gia ñình. Moãi caëp ñoaøn vieân seõ quay laïi hoä gia ñình caùch nhaät 3 tuaàn 1 laàn ñeå thöïc hieän caùc vaán ñeà treân Phoái hôïp cuøng Ban Vaên Hoùa Thoâng Tin vaø Coâng ty Coâng Trình Ñoâ Thò ra quaân doïn deïp loøng leà ñöôøng vaø vaän ñoäng caùc hoä daân buoân baùn treân caùc tuyeán ñöôøng khoâng gaây maát veä sinh moâi tröôøng (taëng soït raùc cho caùc haøng quaùn treân caùc tuyeán ñöôøng nhaèm giuùp caùc ñieåm kinh doanh naøy cam keát baûo veä toát moâi tröôøng veä sinh an toaøn thöïc phaåm vaø buoân baùn vaø thöïc hieän toát PLRTTN); Coâng taùc cuûa nhoùm tuyeân truyeàn cuõng ñöôïc hoã trôï kinh phí hoaït ñoäng nhö laø coâng vieäc baùn thôøi gian. 4.3.3 Thaønh laäp caùc tröôûng nhoùm kieåm tra coâng taùc phaân loaïi raùc taïi nguoàn Goàm caùc thaønh vieân nhö sau: Toå tröôûng vaø toå phoù toå daân phoá; Hoäi tröôûng hoäi phuï nöõ; Nhoùm haønh ñoäng (thaønh laäp töø ñoaøn thanh nieân); Maët traän toå quoác Phöôøng; Coâng ñoaøn caùc ñôn vò; Giaùo vieân caùc tröôøng; Ban quaûn lyù chôï; Nhaân vieân coâng ty CTÑT Nhieäm vuï chính cuûa caùc tröôûng nhoùm laø phoái hôïp vôùi caùc löïc löôïng tuyeân truyeàn vieân ñeå vaän ñoäng, höôùng daãn ngöôøi daân thöïc hieän Phaân loaïi Chaát thaûi raén ñoâ thò taïi nguoàn vaø kieåm tra hieäu quaû cuûa vieäc thöïc hieän, xöû lyù nhöõng tröôøng hôïp vi phaïm caùc qui ñònh veà Phaân loaïi Chaát thaûi raén ñoâ thò taïi nguoàn.Caùc tröôûng nhoùm cuõng laø ñoái töôïng phoå bieán vaø höôùng daãn vieäc ñaêng kyù Phaân loaïi Chaát thaûi raén ñoâ thò taïi nguoàn ñeán caùc hoä daân. Caùc tröôûng nhoùm ñöôïc phaân coâng nhö sau: Toå tröôûng vaø toå phoù toå daân phoá: hoïp vaø phoå bieán keá hoaïch vôùi daân, ñoác thuùc daân cö qua caùc kyø hoïp toå daân phoá. Toå tröôûng toå daân phoá coù nhieäm vuï hoïp daân vaø cuøng vôùi “ñoäi xung kích” (löïc löôïng ñoaøn vieân thanh nieân) thöïc hieän phoå bieán chöông trình Phaân loaïi Chaát thaûi raén ñoâ thò taïi nguoàn. Toå tröôûng toå daân phoá cuõng nhaéc nhôû coâng vieäc phaân loaïi qua caùc buoåi hoïp daân phoá ñònh kyø, nhaéc nhôû coâng vieäc ngöôøi daân ñaët thuøng ñuùng choã, ñoàng thôøi thoâng baùo nhöõng ñieàu chænh veà lòch trình thu gom töø Ban thöïc hieän döï aùn. Trong coâng taùc trieån khai toå tröôûng toå daân phoá coù hoã trôï kinh phí hoaït ñoäng töø chöông trình vì ñaây laø coâng taùc chieám khaù nhieàu thôøi gian. Hoäi tröôûng hoäi phuï nöõ: tuyeân truyeàn Phaân loaïi Chaát thaûi raén ñoâ thò taïi nguoàn trong hoäi thoâng qua caùc kyø hoïp; Chuyeân vieân tö vaán: taäp huaán caùc thaønh phaàn noøng coát (ñoaøn thanh nieân, hoäi phuï nöõ) ñeå hieåu roõ muïc tieâu cuûa döï aùn cuõng nhö caùch phaân loaïi. Ñeå giuùp löïc löôïng naøy taêng theâm kyõ naêng tuyeân truyeàn vaø thuyeát phuïc ngöôøi daân tham gia phaân loaïi, caùc ñôït taäp huaán ngaén veà coâng taùc tuyeân truyeàn vaän ñoäng coù söï tham gia cuûa ngöôøi daân seõ ñöôïc nhoùm tö vaán (ENDA) hoaëc phoái hôïp vôùi caùc chuyeân gia moâi tröôøng trong caùc tröôøng ñaïi hoïc, Vieän nghieân cöùu, Sôû Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng thöïc hieän. Caùc ñoaøn theå khaùc (hoäi cöïu chieán binh, Coâng ñoaøn caùc ñôn vò, giaùo vieân, ban quaûn lyù chôï ….): moãi löïc löôïng seõ tham gia vaän ñoäng, höôùng daãn ñoái töôïng do mình phuï traùch. Ñaïi dieän nhaân vieân Coâng ty CTÑT: phoå bieán lôïi ích cuûa vieäc phaân loaïi chaát thaûi raén ñoâ thò taïi nguoàn vaø caùch thu gom hôïp lyù ñoái vôùi löïc löôïng thu gom raùc. Taäp huaán cho caùc ñaïi dieän caùn boä phöôøng, ñaïi dieän nhoùm tuyeân truyeàn, ñaïi dieän caùc hoä daân, löïc löôïng thu gom raùc chöông trình Phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn a. Muïc ñích Giuùp cho caùc cho caùn boä ñòa phöông, ñaïi dieän caùc toå thu gom raùc cuûa ñòa phöông, caùc ban ngaønh, ñoaøn theå vaø ñaïi dieän ngöôøi daân ñòa phöông ñaïi dieän caùc caù nhaân hieåu roõ vaø thöïc hieän ñuùng nhöõng tieâu chí cuûa chöông trình Phaân loaïi Chaát thaûi raén ñoâ thò taïi nguoàn. Thöïc hieän toát coâng taùc thu gom vaø phaân loaïi: khoâng nhaäp chung 2 loaïi raùc voâ cô vaø höõu cô. Hình thöùc thöïc hieän Toå chöùc taäp huaán vaø phoå bieán caùch thöïc hieän phaân loaïi, keâu goïi söï quan taâm, hoã trôï cuûa phía laõnh ñaïo phöôøng. Thaønh phaàn tham döï Khoaûng 30 ngöôøi, bao goàm: Ñaïi dieän chính quyeàn ñòa phöông Ñaïi dieän caùc ban ngaønh, ñoaøn theå (Ñoaøn thanh nieân, Hoäi phuï nöõ, Daân quaân töï veä… ) Ñaïi ñieän caùc Ñoäi thu gom raùc cuûa ñòa phöông Ñaïi ñieän ngöôøi daân ñòa phöông Noäi dung cuûa chöông trình Toå chöùc taäp huaán cho caùn boä ñòa phöông, ñaïi dieän caùc toå thu gom raùc cuûa ñòa phöông, caùc ban ngaønh, ñoaøn theå vaø ñaïi dieän ngöôøi daân ñòa phöông. Noäi dung taäp huaán lieân quan ñeán caùc vaán ñeà sau: Veä sinh moâi tröôøng laø gì? Taïi sao phaûi ñaûm baûo ñieàu kieän veä sinh moâi tröøông taïi khu vöïc coâng coäng vaø trong caùc coäng ñoàng daân cö? Raùc thaûi vaø nguoàn phaùt sinh raùc thaûi taïi caùc khu vöïc daân cö. Taùc haïi cuûa vieäc vöùt raùc böøa baõi vaø taïi sao chuùng ta phaûi thöïc hieän toát coâng taùc quaûn lyù raùc thaûi trong khu vöïc? Vai troø cuûa coäng ñoàng daân cö trong coâng taùc quaûn lyù raùc thaûi; Taïi sao phaûi thöïc hieän phaân loaïi raùc taïi nguoàn? Nhöõng lôïi ích ñaït ñöôïc khi thöïc hieän phaân loaïi raùc taïi nguoàn (lôïi ích kinh teá vaø lôïi ích moâi tröôøng); Aùp duïng phöông phaùp quaûn lyù moâi tröôøng döïa vaøo coäng ñoàng ñeå thöïc hieän phaân loaïi raùc taïi nguoàn. ….. (Do tính chaát cuûa caùc ñoái töôïng tham gia taäp huaán laø caùn boä vaø ngöôøi daân ôû caùc xaõ neân caùc baùo caùo vieân khi trình baøy trong buoåi taäp huaán phaûi chuù troïng ñeán vaán ñeà vai troø cuûa ngöôøi daân trong caùc chöông trình BVMT, vaán ñeà nhaän thöùc veà coâng taùc BVMT cuûa coäng ñoàng daân cö, nhöng phaûi trình baøy thaät cuï theå, roõ raøng, deã hieåu ñeå nhöõng kieán thöùc taäp huaán coù theå aùp duïng ngay trong thöïc teá khi trieån khai phaùt ñoäng “Ngaøy ra quaân toång veä sinh trong khu vöïc vaø böôùc ñaàu höôùng daãn ngöôøi daân caùch phaân loaïi raùc taïi nguoàn”) Caùc baùo caùo vieân trình baøy trong buoåi taäp huaán: Chuû nhieäm ñeà taøi vaø caùn boä tham gia Sôû Khoa hoïc & Coâng ngheä Beán Tre Sôû Taøi nguyeân & Moâi tröôøng Coâng ty Moâi tröôøng Ñoâ thò Beán Tre 4.3.5 Kieåm tra vaø ñaùnh giaù moâ hình Caùc tröôûng nhoùm seõ theo doõi vaø kieåm tra vieäc thöïc hieän moâ hình phaân loaïi raùc ôû caùc hoä daân, caùc cô quan, nhaø maùy, xí nghieäp… ôû phöôøng, thoâng qua caùc kyø hoïp toå daân phoá (1 laàn/ tuaàn ). Caùc toå tröôûng toå daân phoá seõ ñöa ra danh saùch caùc ñoái töôïng thöïc hieän toát hay khoâng thöïc hieän ñuùng PLRTTN. Sau ñoù caùc tröôûng nhoùm seõ ghi nhaän laïi keát quaû Sau 3 thaùng trieån khai,seõ toå chöùc kieåm tra vaø ñaùnh giaù moâ hình.Ñöa ra caùc hình thöùc khen thöôûng ñoái vôùi caùc hoä daân, cô quan… thöïc hieän toát PLRTN vaø xöû phaït ñoái vôùi caùc hoä daân, cô quan… chöa thöïc hieän toát coâng taùc PLRTTN. Khen thöôûng: Tuyeân döông vaø trao giaáy khen cho caùc hoä daân vaø caùc cô quan ñaõ thöïc hieän toát PLRTTN. Xöû phaït: Caûnh caùo vaø coù theå cöôõng cheá taøi chính (sau naøy) ñoái vôùi caùc hoä daân vaø caùc cô quan ñaõ khoâng thöïc hieän toát PLRTTN. 4.3.6 Tieán haønh phoûng vaán coäng ñoàng ñeå coù theå ñieàu chænh moâ hình thu gom, phaân loaïi phuø hôïp Löïc löôïng tuyeân truyeàn seõ phoái hôïp cuøng sôû Taøi Nguyeân vaø Moâi Tröôøng ñieàu tra phoûng vaán coäng ñoàng. Tieán haønh phaùt phieáu ñieàu tra goàm 40 caâu hoûi ñieàu tra khaûo saùt coäng ñoàng. Qua caùc phieáu ñieàu tra thu thaäp ñöôïc, nhoùm nghieân cöùu seõ coù ñöôïc nhöõng soá lieäu thöïc teá veà tình hình kinh teá, xaõ hoäi, hieän traïng moâi tröôøng taïi ñòa phöông cuõng nhö phaân tích, ñaùnh giaù ñöôïc möùc ñoä nhaän thöùc ngöôøi daân veà baûo veä moâi tröôøng, … laøm döõ lieäu, cô sôû cho vieäc ñöa ra moâ hình PLRTTN phuø hôïp hôn vôùi ñòa phöông. Keát quaû ñöôïc theå hieän trong baûng toång keát caùc keát quaû phieáu ñieàu tra trong ñoái töôïng hoä gia ñình (baûng 3.13) Baûng 3.13: Baûng toång keát caùc keát quaû phieáu ñieàu tra trong ñoái töôïng hoä gia ñình Caâu hoûi Aáp Caâu 3 Caâu 4 Caâu 7 Caâu 8 a b c d a b c d e f g a b c d e f g 3 22 0 13 8 6 7 8 0 0 0 0 8 1 18 0 5 1 0 6 78 0 76 2 35 35 7 1 0 0 0 14 23 20 1 19 2 3 7 80 0 44 5 26 40 10 0 1 0 0 9 16 38 3 22 0 3 8 36 0 30 0 5 10 14 0 1 1 0 9 28 0 0 12 0 0 9 23 0 19 0 14 7 2 0 0 0 0 3 14 0 0 7 3 0 Caâu hoûi Aáp Caâu 10 Caâu 11 Caâu 12 a b c d a b c d a b c d e f g h 3 10 2 0 5 7 0 0 18 22 0 0 18 0 3 0 3 6 22 1 0 0 52 0 1 20 50 10 0 22 21 1 0 0 7 43 17 0 2 24 0 0 51 50 13 2 61 0 5 0 7 8 0 23 28 5 30 0 0 7 36 0 0 2 7 1 0 11 9 12 10 0 3 20 0 0 2 23 0 0 3 0 16 0 4 Caâu hoûi Aáp Caâu 13 Caâu 14 Caâu 15 Caâu 16 a b c d e a b c a b c d a b c d e f g 3 0 0 11 5 6 0 20 4 0 3 15 5 0 2 1 7 14 13 1 6 4 9 43 1 16 40 8 3 18 32 5 8 7 22 4 2 14 15 3 7 0 0 60 0 20 4 44 0 15 24 0 10 7 40 26 16 44 35 12 8 0 0 12 0 25 0 25 0 0 25 11 1 1 32 24 0 2 28 3 9 0 0 0 0 22 0 22 0 0 0 22 0 0 1 0 22 0 0 0 Caâu hoûi Aáp Caâu 17 Caâu 18 Caâu 19 a b c d a b c d e a b c d 3 0 14 4 5 1 3 17 2 4 12 18 3 2 6 9 37 13 0 24 7 13 6 5 33 14 9 6 7 4 20 25 0 22 0 24 30 52 26 45 3 26 8 1 18 16 0 8 6 15 34 31 21 31 12 11 9 0 22 0 0 20 0 22 1 1 7 21 1 0 Caâu hoûi Aáp Caâu 20 Caâu 21 Caâu 22 a b c d a b c d e f g h a b c d 3 22 11 0 4 2 5 10 14 2 0 14 1 23 1 0 2 6 51 10 1 2 25 4 15 7 6 0 8 2 39 3 0 0 7 60 30 3 18 20 31 48 12 15 10 29 9 60 8 3 9 8 34 26 4 6 1 33 32 16 24 9 14 6 18 0 0 1 9 18 18 0 0 0 22 0 18 20 0 0 0 21 0 0 0 Caâu hoûi Aáp Caâu 23 Caâu 24 Caâu 25 a b c d e a b c d a b c d e 3 1 8 2 18 0 8 1 10 1 2 1 2 17 1 6 3 5 4 37 3 34 4 13 1 21 16 15 2 2 7 5 6 7 40 5 36 2 14 3 24 18 13 4 4 8 8 2 1 31 0 30 1 0 4 2 3 21 1 9 9 6 0 0 22 0 18 7 0 0 0 22 0 0 1 Caâu hoûi Aáp Caâu 26 Caâu 27 Caâu 28 Caâu 29 a b c d e f g a b c d a b c a b 3 4 2 1 1 0 0 0 0 0 1 14 0 1 0 1 2 6 19 22 3 6 0 4 0 5 15 15 12 2 4 41 6 34 7 16 25 6 4 0 3 0 6 16 16 31 3 8 45 9 38 8 32 30 10 2 13 28 8 20 14 18 0 0 0 35 11 23 9 1 21 22 0 11 0 0 1 19 2 0 0 1 23 0 20 Caâu hoûi Aáp Caâu 30 Caâu 31 Caâu 32 a b c d e a b c d a b c d e 3 0 3 16 0 1 0 13 0 8 4 18 17 4 19 6 8 5 15 22 6 3 34 4 10 7 8 4 36 4 7 11 7 20 24 8 6 36 9 8 9 7 6 38 7 8 17 27 23 5 18 0 34 2 34 33 36 29 36 33 9 30 1 24 17 15 0 22 0 1 0 23 25 23 0 Caâu hoûi aáp Caâu 33 Caâu 34 Caâu 35 Caâu 36 a b a b c d a b a b c d e 3 11 9 8 3 0 2 1 10 1 0 1 0 7 6 11 38 28 3 1 8 8 41 22 5 3 6 9 7 15 42 30 6 3 9 8 45 27 5 6 9 11 8 2 30 20 13 16 19 1 32 19 34 5 0 1 9 0 22 21 1 0 0 1 12 22 0 0 0 0 Caâu hoûi Aáp Caâu 37 Caâu 38 Caâu 39 a b a b a b c d e f 3 11 1 6 0 8 2 0 2 1 6 6 48 2 48 2 20 3 3 5 10 11 7 56 4 53 4 23 6 4 7 12 16 8 35 0 33 0 32 3 8 19 2 21 9 21 0 22 0 22 22 0 20 1 22 NHAÄN XEÙT: Y thöùc cuûa ngöôøi daân: Toång soá phieáu phaùt ra laø: 239 phieáu. Toång soá phieáu thu laïi laø 100%. Tuy nhieân do ngöôøi daân chöa coù nhaän thöùc nhieàu veà moâi tröôøng do vaäy hoï cuõng chöa coù yù thöùc veà xaû boû cuõng nhö xöû lyù raùc thaûi vaø nöôùc thaûi. Haàu heát caùc chaát thaûi ngöôøi daân ñeàu thaûi ra vöôøn hoaëc keânh raïch. Tyû leä thu gom: Hieän nay treân ñòa baøn xaõ do ñieàu kieän giao thoâng coøn keùm, hôn nöõa ñaây laø vuøng noâng thoân neân tyû leä thu gom raùc chöa cao. Ngöôøi daân sôï toán keùm phí xaû raùc, caùc ñoäi thu gom khoâng theå ñi saâu vaøo trong caùc aáp. Hieän taïi, chính quyeàn xaõ, caùc caáp vaø caùc ñoaøn theå cuõng coù hoïp tuyeân truyeàn veà coâng taùc baûo veä moâi tröôøng. 4.3.7 Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm duy trì vaø hieäu chænh moâ hình PLRTTN phuø hôïp vôùi xaõ Taân Thaïch Tieáp tuïc coâng taùc tuyeân truyeàn, toå chöùc lôùp hoïc veà baûo veä moâi tröôøng, giuùp ngöôøi daân naâng cao yù thöùc, nhaän ñònh ñöôïc taàm quan troïng cuûa vieäc phaân loaïi raùc nhaèm baûo veä moâi tröôøng soáng UBND xaõ, ban vaên hoùa thoâng tin, ban ñieàu haønh khu phoá phaùt ñoäng phong traøo thi ñua giöõa caùc aáp vôùi caùc giaûi thöôûng nhaát ñònh. Töø ñoù phong traøo seõ ñöôïc caùc toå tröôûng caùc aáp phoá phaùt ñoäng ñeán töøng hoä daân. Sau moãi thaùng toång keát, tuyeân döông nhöõng aáp thöïc hieän toát vieäc phaân loaïi vaø kieåm toaùn trao giaûi, laøm ñieån hình cho caùc hoä khaùc. Ñieàu naøy seõ khuyeán khích ngöôøi daân haêng haùi thöïc hieän phaân loaïi; Giao cho Coâng ty CTÑT thu gom phaàn raùc voâ cô (trong ñoù coù nhieàu pheá lieäu coù theå baùn ñöôïc) vaøo moät ngaøy nhaát ñònh trong tuaàn ôû caùc nhaø daân, tieàn baùn ñöôïc seõ ñöôïc trích ñeå mua tuùi nylon phaùt cho caùc hoä daân. Laäp moät quyõ “Moâi tröôøng” nhaèm taïo ñieàu kieän vaø hoã trôï cho caùc hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng cuûa coäng ñoàng nhö chi phí cho hoaït ñoäng tuyeân truyeàn, trao giaûi thi ñua,… do toå moâi tröôøng quaûn lyù; nhaø nöôùc seõ hoã trôï moät phaàn, soá coøn laïi do doanh nghieäp taøi trôï vaø do caùc hoaït ñoäng sinh lôïi cuûa ñòa phöông nhö thu gom raùc baùn ñöôïc cuûa Coâng ty CTÑT; Toå chöùc caùc cuoäc tham quan, hoäi thaûo giöõa caùc taäp theå, caù nhaân tieâu bieåu coù nhöõng ñoùng goùp trong coâng taùc baûo veä moâi tröôøng ñeå cuøng trao ñoåi, hoïc hoûi kinh nghieäm; Beân caïnh caùc hoaït ñoäng khuyeán khích UBND xaõ caàn ban haønh caùc qui ñònh, qui cheá nhö : Baét buoäc taát caû caùc hoä gia ñình ñeàu phaûi noäp phí thu gom raùc ñeå traùnh tình traïng boû raùc böøa baõi,… Xaây döïng cô cheá giaùm saùt, khieáu naïi toá caùo, xöû phaït vaø cöôõng cheá caùc haønh vi xaû raùc böøa baõi (theå cheá hoaù ôû caáp phöôøng) vaø khoâng thöïc hieän ñuùng coâng taùc PLRTTN. Caàn coù nhöõng chính saùch khuyeán khích caùc cô sôû taùi cheá, taùi sinh thu mua pheá lieäu hoaït ñoäng. Muoán thöïc hieän toát ñöôïc caùc coâng taùc treân chuùng ta caàn : Tieáp tuïc huaán luyeän, boài döôõng kieán thöùc veà moâi tröôøng, phaân loaïi raùc taïi nguoàn cho ñoäi vieân cuûa nhoùm tuyeân truyeàn xöùng ñaùng laø löïc löôïng tieân phong trong caùc hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng vaø coù khaû naêng giaûi ñaùp caùc thaéc maéc cuûa ngöôøi daân veà caùc vaán ñeà treân; Caàn coù bieän phaùp thích ñaùng ñoái vôùi những ngöôøi thu gom khoâng laøm ñuùng theo hôïp ñoàng thu gom ñaõ kyù keát vôùi caùc hoä daân; coù bieän phaùp haønh chính xöû lyù những ngöôøi vöùt raùc böøa baõi; Thoáng nhaát quy caùch laøm vieäc cuûa coâng ty CTÑT: Giôø laáy raùc Phöông tieän thu gom: saïch seõ, raùc höõu cô neân ñeå trong thuøng, caùc loaïi raùc coøn laïi böôùc ñaàu ñöïng trong bòch nylong, töøng böôùc caûi tieán thaønh thuøng thu gom raùc 2 ngaên; Caàn huy ñoäng coäng ñoàng ñòa phöông cuøng tham gia vaøo coâng taùc baûo veä moâi tröôøng: Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp: huy ñoäng söï ñoùng goùp cuûa doanh nghieäp, neáu coù coâng ty naøo taøi trôï thì seõõ daùn logo cuûa coâng ty ñoù, hình thöùc nhö quaûng caùo. Hoïc sinh: Caùc em hoïc sinh cuõng laø löïïc löôïng noøng coát tham gia caùc hoaït ñoäng baûo veä moâi tröôøng taïi coäng ñoàng cuøng vôùi caùc thaønh phaàn daân cö khaùc; maët khaùc coøn laø ñoäi vieân tuyeân truyeàn nhoû cuûa moãi gia ñình moät caùch hieäu quaû, do ñoù: Phoái hôïp vôùi Ban Giaùm Hieäu caùc tröôøng trong ñòa baøn phöôøng, toå chöùc caùc hoaït ñoäng tuyeân truyeàn veà moâi tröôøng vaøo tröôøng, cung caáp kieán thöùc veà moâi tröôøng, giuùp hoïc sinh hieåu ñöôïc những vaán ñeà suy thoaùi vaø oâ nhieãm moâi tröôøng ñang toàn taïi trong khu phoá vaø naâng cao nhaän thöùc baûo veä moâi tröôøng ñòa phöông; Giuùp caùc em coù thaùi ñoä, haønh ñoäng tích cöïc baûo veä moâi tröôøng trong tröôøng hoïc vaø moâi tröôøng ñòa phöông, khôûi ñaàu vôùi những thoùi quen toát nhö giöõ gìn veä sinh chung, boû raùc ñuùng choã, tieát kieäm nöôùc, baûo veä caây xanh; Hoaït ñoäng tuyeân truyeàn coù hieäu quaû caàn: Thöôøng xuyeân thöïc hieän coâng taùc tuyeân truyeàn, höôùng daãn ñeán caùc hoä gia ñình phaân loaïi vaø kieåm toaùn raùc hoaøn chænh hôn thoâng qua caùc buoåi hoïp toå daân phoá; Môû roäng coâng taùc tuyeân truyeàn ñeán nhöõng ngöôøi thu gom raùc; Thöïc hieän caùc hoaït ñoäng tuyeân truyeàn baèng caùc hoaït ñoäng laøm saïch ñöôøng phoá, caùc ngaøy leã lôùn trong naêm nhö ngaøy thoáng nhaát ñaát nöôùc 30/4, ngaøy quoác teá lao ñoäng 1/5, ngaøy moâi tröôøng 5/6…. Sau moãi thaùng toång keát, tuyeân döông nhöõng hoä gia ñình thöïc hieän toát vieäc phaân loaïi, laøm ñieån hình cho caùc hoä khaùc. 4.3.8 Caûi tieán heä thoáng thu gom, vaän chuyeån chaát thaûi raén phuø hôïp vôùi chöông trình phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn Vieäc phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn lieân quan ñeán vieäc caûi tieán heä thoáng thu gom vaø vaän chuyeån chaát thaûi raén hieän ñang vaän haønh treân ñòa baøn ñeå phuø hôïp vôùi chöông trình phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn, ñeå ñaûm baûo thu gom vaø vaän chuyeån kòp thôøi cuõng nhö thöïc hieän toát caùc yeâu caàu veà veä sinh trong suoát caùc loä trình thu gom vaø caùc tuyeán vaän chuyeån raùc. Vôùi muïc tieâu phaân loaïi chaát thaûi raén taïi nguoàn ñeå naâng cao hieäu quaû xöû lyù caùc thaønh phaàn khaùc nhau trong chaát thaûi raén ñoâ thò, heä thoáng thu gom caûi tieán seõ bao goàm hai heä thoáng rieâng bieät: moät heä thoáng thu gom raùc höõu cô deã phaân huûy vaø moät heä thoáng thu gom caùc thaønh phaàn coøn laïi. Noäi dung naøy lieân quan ñeán moät soá hoïat ñoäng chính sau: Toå chöùc, saép xeáp laïi hoaït ñoäng cuûa löïc löôïng thu gom – vaän chuyeån raùc treân ñòa baøn (keå caû löïc löôïng thu gom raùc daân laäp vaø coâng laäp); Hoaïch ñònh caùc tuyeán vaø loä trình thu gom – vaän chuyeån raùc phuø hôïp vôùi yeâu caàu thöïc teá; Laäp keá hoaïch veà thôøi gian laáy raùc doïc caùc tuyeán vaø ñieàu chænh laïi söï phoái hôïp nhòp nhaøng giöõa caùc xe vaän chuyeån raùc vaø xe thu gom raùc; Ñaàu tö boå sung caùc phöông tieän thu gom, vaän chuyeån; KEÁT LUAÄN – KIEÁN NGHÒ KEÁT LUAÄN Giaûi quyeát vaán ñeà raùc thaûi ôû caùc ñoâ thò noùi chung vaø treân ñòa baøn xaõ Taân Thaïch-H.Chaâu Thaønh noùi rieâng laø moät thaùch thöùc veà quaûn lyù moâi tröôøng ñoâ thò vôùi caùc cô quan, ban, ngaønh lieân quan thuoäc thaåm quyeàn quaûn lyù Nhaø nöôùc cuûa tænh Beán Tre. Hieän taïi vôùi tình traïng raùc thaûi nhö hieän nay treân ñòa baøn toaøn tænh Beán Tre noùi chung vaø xaõ Taân Thaïch noùi rieâng ñaõ ôû möùc baùo ñoäng, baõi choân laáp thì quaù taûi. Chính vì theá, vieäc “xaây döïng moâ hình thu gom, phaân loaïi vaø xöø lyù raùc thaûi taïi nguoàn taïi xaõ Taân Thaïch – h. Chaâu Thaønh” maø sôû khoa hoïc coâng ngheä Beán Tre ñöa ra cuøng vôùi moät soá ñòa ñieåm khaùc trong toaøn tænh ñang tieán haønh thöïc hieän coù yù nghóa raát lôùn trong coâng taùc giaûi quyeát raùc thaûi trong toaøn tænh. Chöông trình naøy ñaõ mang laïi cho ngöôøi daân coù yù thöùc vaø traùch nhieäm hôn trong vieäc thaûi boû raùc. Töø ñoù giuùp cho caùc cô quan coù traùch nhieäm deã daøng hôn trong khaâu thu gom, taùi cheá vaø xöû lí raùc thaûi. Qua keát quaû khaûo saùt thì yù thöùc cuûa ngöôøi daân veà moâi tröôøng chöa cao.haàu heát ngöôøi daân ñeàu cho raèng moâi tröôøng ít quan troïng. Do ñoù, caàn taïo ñieàu kieän vaø cô sôû ñeå aùp duïng moät moâ hình môùi (moâ hình CBEM) thaønh coâng hôn. Töø nhöõng caûi tieán ñeà xuaát cho moâ hình thu gom, phaân loaïi hieäu quaû taïi xaõ Taân Thaïch thì vieäc xöû lyù raùc thaûi laøm sao vöøa mang laïi hieäu quaû kinh teá cao vöøa khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng vaø ít toán keùm laø moät vaán ñeà keøm theo. Do ñoù,vieäc xöû lí raùc thaûi baèng bieän phaùp uû phaân qui moâ gia ñình vaø uû biogas laø coù theå thöïc hieän ñöôïc vaø mang laïi lôïi ích cho ngöôøi daân. Laø moät giaûi phaùp goùp phaàn taïo ra nguoàn nhieân lieäu thay theá cho nhieân lieäu thieân nhieân ñang bò caïn kieät daàn do söï khai thaùc quaù möùc. Tuy vaäy, laøm sao coù theå duy trì chöông trình ñöôïc môùi laø vaán ñeà ñaët ra. Chính quyeàn phaûi coù traùch nhieäm nhaéc nhôû ngöôøi daân thöïc hieän ñuùng vieäc phaân loaïi raùc taïi nguoàn vaø taän duïng nguoàn raùc thaûi ñeå phuïc vuï cho ñôøi soáng cuûa mình. Neáu gia ñình naøo khoâng thöïc hieän ñuùng thì phaûi hình phaït thích ñaùng ñeå giaùo duïc cho moïi ngöôøi. Naâng cao naêng löïc quaûn lyù moâi tröôøng cho caùn boä, naâng cao yù thöùc töï giaùc, traùch nhieäm baûo veä moâi tröôøng cho coäng ñoàng daân cö. KIEÁN NGHÒ Chính quyeàn ñòa phöông caàn linh hoaït vaø chuû ñoäng hôn trong coâng taùc tuyeân truyeàn vaø caùc hoaït ñoäng thu gom raùc: Veà coâng taùc tuyeân truyeàn Hoaït ñoäng tuyeân truyeàn caàn phaûi ñöôïc phoå bieán roäng raõi, xuyeân suoát vaø thöôøng xuyeân khoâng phaûi chæ ôû khu vöïc thöïc hieän döï aùn maø toaøn khaép keå caû nhöõng khi khoâng coù döï aùn. Caàn phaûi coù söï phoái hôïp ñoàng boä giöõa caùc cô quan laõnh ñaïo ñòa phöông, ñaëc bieät laø khu phoá vaø toå daân phoá nhaèm taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho nhoùm tuyeân truyeàn thöïc hieän hoaït ñoäng cuûa mình. Caàn hoã trôï kinh phí cho nhoùm tuyeân truyeàn. Phaûi thöôøng xuyeân thoâng tin veà caùc vaán ñeà moâi tröôøng thoâng qua caùc phöông tieän ñaïi chuùng. Ñoái vôùi hoaït ñoäng thu gom Heä thoáng thu gom caàn phaûi ñöôïc caûi tieán ñeå tieän lôïi cho quaù trình thu gom. Nhaø nöôùc phaûi taïo ñieàu kieän cho caùc ñôn vò thu gom raùc, trang bò nhöõng trang thieát bò caàn thieát cho vieäc phaân loaïi, thu gom raùc, caàn khuyeán khích caùc döï aùn ñaàu tö taùi cheá. Taêng cöôøng vieäc ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc khoâng chæ veà soá löôïng maø coøn veà chaát löôïng. Ñaây laø moät moâ hình coù tính khaû thi cao seõ mang laïi raát nhieàu lôïi ích veà maët kinh teá vaø moâi tröôøng trong töông lai. Ñoái vôùi vieäc xöû lí raùc thaûi Caàn thöïc hieän vieäc tuyeân truyeàn, naâng cao nhaän thöùc cuûa coâng ñoàng daân cö veà lôïi ích khi söû duïng biogas vì trong taát caû caùc heä thoáng quaûn lí, yeáu toá con ngöôøi luoân luoân laø yeáu toá quan troïng baät nhaát. Taïo ñieàu kieän veà kinh teá taïi caùc aáp trong xaõ phaùt trieån moâ hình khí sinh hoïc vaø coù theå môû roäng ra caùc ñòa baøn xung quanh, nhaát laø caùc vuøng queâ coù ngaønh chaên nuoâi laø nguoàn thu nhaäp chính. ._.