Xây dựng chương trình quản lý thư viện

PHAÀN I : MÔÛ ÑAÀU Trong moät soá thaäp nieân gaàn ñaây, do söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc coâng ngheä nhaát laø trong lónh vöïc thoâng tin. Tin hoïc ñaõ trôû neân thaân quen vôùi raát nhieàu ngöôøi, khoâng chæ bôûi söï ña chöùc naêng maø coøn bôûi tính naêng öu vieät trong quaûn lyù vaø löu tröõ thoâng tin. Noùi caùch khaùc, tin hoïc ñaõ hoã trôï raát nhieàu cho con ngöôøi trong thôøi ñaïi ngaøy nay. Tin hoïc ñöôïc öùng duïng nhieàu lónh vöïc nhö : ngaân haøng, vieãn thoâng, mua baùn haøng hoaù ñaïc bieät laø coâng taùc quaûn lyù. Ở đâaây, em xin giôùi thieäu ñoâi neùt veà moät soá taùc vuï cuûa thö vieänï ñöôïc hoã trôï bôûi maùy vi tính nhaèm phuïc vuï coâng taùc quaûn lyù sao cho ñaït hieäu quaû cao nhaát. Heä thoáng thö vieän coù nhieäm vuï quaûn lyù kho tö lieäu maø thö vieän hieän coù, phuïc vuï coâng taùc tra cöùu, nghieân cöùu cuûa ñoäc giaû. Heä thoáng quaûn lyù thö vieän phaûi naém giöõ ñöôïc soá löôïng đầu saùch hieän coù trong thö vieän vaø soá löôïng ñaàu saùch ñaõ cho möôïn, phaân loaïi saùch theo töøng chöông, muïc cuï theå ñeå coù theå deã daøng maõ hoaù, tieän cho vieäc truy tìm. Ngoaøi ra, heä thoáng cuõng phaûi bieát ñöôïc tình traïng taøi lieäu hieän taïi, phaûi ñöôïc caäp nhaät thoâng tin moãi khi boå sung caùc tö lieäu môùi hoaëc thanh lyù caùc tö lieäu khoâng coøn giaù trò. Ñoái vôùi vieäc phuïc vuï tra cöùu, heä thoáng phaûi ñöa ra muïc luïc phaân loaïi caùc saùch coù trong thö vieän, sao cho ñoäc giaû deã daøng tìm ñöôïc nhöõng tö lieäu caàn thieát. Beân caïnh ño,ù heä thoáng cuõng phaûi quaûn lyù ñöôïc nhöõng ñoäc giaû coù yeâu caàu möôïn tö lieäu. Thoâng thöôøng vieäc phaân loaïi saùch vaø quaûn lyù ñoäc giaû laø nhöõng coâng vieäc phöùc taïp nhaát trong heä thoáng quaûn lyù thö vieän. Chính vì nhöõng yeâu caàu caàn coù cuûa moät thö vieän nhö treân ñoøi hoûi phaûi coù söï quaûn lyù raát chaët cheõ môùi coù theå quaûn lyù toát ñöôïc caùc yeâu caàu ñaët ra. Do vaäy, chuùng em ñöa ra ñeà taøi naøy nhaèm naâng caáp vaø hoã trôï heä thoáng quaûn lyù thö vieän. Em xin chaân thaønh caûm ôn caùc thaày Ñoaøn Quoác Tuaán trong khoa Tin hoïc Kinh teá ñaõ höôùng daãn vaø giuùp ñôõ em hoaøn thaønh ñeà taøi naøy. Em xin chaân thaønh caûm ôn! PHAÀN II : NOÄI DUNG CHÖÔNG I : GIÔÙI THIEÄU VEÀ NGOÂN NGÖÕ LAÄP TRÌNH VISUAL BASIC Visual Basic ñöôïc xem laø moät coâng cuï phaùt trieån phaàn meàm. Ñaõ gaàn möôøi naêm, Visual Basic quaû khoâng hoå danh laø moät ngoân ngöõ laäp trình phoå duïng nhaát treân Theá Giôùi hieän nay. Nhöng taát caû nhöõng tuyeân boá naøy laø veà caùi gì ? Chính xaùc Visual Basic laø gì vaø noù giuùp gì cho ta ? Vaâng, Bill Gates ñaõ moâ taû Visual Basic nhö moät “coâng cuï vöøa deã laïi vöøa maïnh ñeå phaùt trieån caùc öùng duïng Windows baèng Basic”. Ñieàu naøy döôøng nhö chöa ñuû ñeå minh chöùng cho taát caû nhöõng phoâ tröông treân, tröø khi baïn hieåu ra raèng hieän ñang coù haøng chuïc trieäu ngöôøi duøng Microsoft Windows. Visual Basic 2.0 ñaõ töøng nhanh hôn, maïnh hôn vaø thaäm chí deã duøng hôn Visual Basic 1.0. Visual Basic 3 boå sung caùc caùch thöùc ñôn giaûn ñeå ñieàu khieån caùc cô sôû döõ lieäu maïnh nhaát saün coù. Visual Basic 4 laïi boå sung theâm phaàn hoå trôï phaùt trieån 32 bit vaø baét ñaàu tieán trình chuyeån Visual Basic thaønh moät ngoân ngöõ laäp trình höôùng ñoái töôïng ñaày ñuû. Visual Basic 5 ñaõ boå sung khaû naêng taïo caùc taäp tin thi haønh thöïc söï, thaäm chí coù khaû naêng taïo caùc ñieàu khieån rieâng. Vaø giôø ñaây, Visual Basic 6.0 boå sung moät soá tính naêng ngoân ngöõ ñaõ ñöôïc mong ñôïi töø laâu, taêng cöôøng naêng löïc Internet, vaø caû caùc tính naêng cô sôû döõ lieäu maïnh hôn. Quaû thaät, Visual Basic ñaõ trôû thaønh maïnh nhaát vaø troâi chaûy nhaát chöa töøng thaáy. Maëc khaùc, lôïi ñieåm khi duøng Visual Basic chính laø ôû choã tieát kieäm thôøi gian vaø coâng söùc so vôùi caùc ngoân ngöõ laäp trình khaùc khi xaây döïng cuøng moät öùng duïng. Visual Basic gaén lieàn vôùi khaùi nieäm laäp trình tröïc quan ( Visual ), nghóa laø khi thieát keá chöông trình, ta nhìn thaáy ngay keát quaû qua töøng thao taùc vaø giao dieän khi chöông trình thöïc hieän. Ñaây laø thuaän lôïi lôùn so vôùi caùc ngoân ngöõ laäp trình khaùc, Visual Basic cho pheùp ta chænh söûa ñôn giaûn, nhanh choùng maøu saéc, kích thöôùc, hình daùng cuûa caùc ñoái töôïng coù maët trong öùng duïng. Moät khaû naêng khaùc cuûa Visual Basic chính laø khaû naêng keát hôïp caùc thö vieän lieân keát ñoäng DLL (Dynamic Link Library). DLL chính laø phaàn môû roâng cho Visual Basic töùc laø khi xaây döïng moät öùng duïng naøo ñoù coù moät soá yeâu caàu maø Visual Basic chöa ñaùp öùng ñuû, ta vieát theâm DLL phuï trôï. Khi vieát chöông trình baèng Visual Basic, chuùng ta phaûi qua hai böôùc: Thieát keá giao dieän (Visual Programming) Vieát leänh (Code Programming) I . Thuoäc tính, Phöông thöùc vaø söï kieän 1. Laäp trình höôùng ñoái töôïng Visual Basic 6 hoã trôï moät caùch laäp trình höôùng ñoái töôïng, laäp trình höôùng ñoái töôïng (Object - Oriented Programming). Trong laäp trình coå ñieån, ta coù kieåu laäp trình theo caáu truùc. Neáu nhö öùng duïng ñöôïc thieát keá ñeå giaûi quyeát moät vaán ñeà lôùn, thì laäp trình vieân coù theå chia thaønh nhieàu vaán ñeà nhoû vaø vieát caùc ñoaïn chöông trình nhoû ñeå giaûi quyeát rieâng töøng caùi. Vôùi laäp trình höôùng ñoái töôïng. Laäp trình vieân seõ chia nhoû vaán ñeà caàn giaûi quyeát thaønh caùc ñoái töôïng. Töøng ñoái töôïng coù ñôøi soáng rieâng cuûa noù. Noù coù nhöõng ñaëc dieåm, maø ta goïi laø thuoäc tính (properties) vaø nhöõng chöùc naêng rieâng bieät maø ta goïi laø phöông thöùc (methods). Laäp trình vieân phaûi ñöa ra caùc thuoäc tính vaø phöông thöùc maø ñoái töôïng caàn theå hieän. 2. Thuoäc tính Noùi moät caùch ñôn giaûn, thuoäc tính (properties) moâ taû ñoái töôïng. Moãi ñoái töôïng ñeàu coù moät boä thuoäc tính moâ taû ñoái töôïng. Bieåu maãu vaø ñieàu khieån ñeàu coù thuoäc tính. Thaäm chí, maøn hình vaø maùy in, laø nhöõng ñoái töôïng chæ cho pheùp can thieäp luùc thi haønh, cuõng coù thuoäc tính. Ví duï : Vò trí vaø kích côõ cuûa bieåu maãu treân maøn hình ñöôïc xaùc ñònh trong caù thuoäc tính Left, Top, Height vaø Width. Maøu neàn cuûa bieåu maãu ñöôïc quy ñònh trong thuoäc tính BackColor. Maëc duø moãi ñoái töôïng coù nhöõng boä thuoäc tính khaùc nhau, nhöng trong ñoù vaãn coù moät soá thuoäc tính thoâng duïng cho haàu heát caùc ñieàu khieån. (Baïn coù theå xem toaøn boä thuoäc tính cuûa moät ñieàu khieån baøng caùc choïn vaø ñieàu khieån vaø môû cöûa soå Properties trong Visual Basic). Caùc thuoäc tính thoâng duïng : Thuoäc tính Giaûi thích Left Vò trí caïnh traùi cuûa ñieàu khieån so vôùi vaät chöùa noù Top Vò trí caïnh treân cuûa ñieàu khieån so vôùi vaät chöùa noù Height Chieàu cao cuûa ñieàu khieån Width Chieàu roäng cuûa ñieàu khieån Name Moät giaù trò chuoãi ñöôïc duøng ñeå noùi ñeán ñieàu khieån Enabled Giaù trò logic (True hoaëc False) quyeát ñònh ngöôøi söû duïng coù ñöôïc laøm vieäc vôùi ñieàu khieån hay khoâng Visible Giaù trò logic (True hoaëc False) quyeát ñính ngöôøi söû duïng coù thaáy ñieàu khieån hay khoâng Ngoaøi ra coøn moät soá thuoäc tính quan troäng khaùc nhö thuoäc tính BorderStyle, quyeát ñònh caùc thaønh phaàn cuûa cöûa soå (nhö thanh tieâu ñeà, nuùt phoùng to, nuùt thu nhoû,v.v…) maø moät bieåu maãu seõ coù. 3. Phöông thöùc (Methods) Laø nhöõng ñoaïn chöông trình chöùa trong ñieàu khieån, cho ñieàu khieån bieát caùch thöùc ñeå thöïc hieän moät coâng vieäc naøo ñoù, chaúng haïn dôøi ñieàu khieån ñeán moät vò trí môùi treân bieåu maãu. Töông töï thuoäc tính moãi ñieàu khieån coù nhöõng phöông thöùc khaùc nhau, nhöng vaãn coù moät soá phöông thöùc raát thoâng duïng trong haàu heát caùc ñieàu khieån. Caùc phöông thöùc thoâng duïng Phöông thöùc Giaûi thích Move Thay ñoåi vò trí moät ñoái töôïng theo yeâu caàu cuûa chöông trình Drag Thi haønh hoaït ñoäng keùo vaà thaû cuûa ngöôøi sd SetFocus Cung caáp taàm ngaém cho ñoái töôïng ñöôïc chæ ra trong leänh goïi phöông thöùc ZOrder Quy ñònh thöù töï xuaát hieän cuûa caùc ñieàu khieån maøn hình 4. Söï kieän (Event) Neáu nhö thuoäc tính moâ taû ñoái töôïng, phöông thöùc chæ ra caùch thöùc ñoái töôïng haønh ñoäng thì söï kieän laø nhöõng phaûn öùng cuûa ñoái töôïng. Ví duï : Khi ngöôøi söû duïng nhaán vaø nuùt leänh, nhieàu söï kieän xaûy ra : nuùt chuoät ñöôïc nhaán, CommandButton trong öùng duïng ñöôïc nhaán, sau ñoù, nuùt chuoät ñöôïc thaû. Ba hoaït ñoäng naøy töông ñöông vôùi 3 söï kieän : MouseDown, Click vaø MouseUp. Ñoàng thôøi, 2 söï kieän GotFocus vaø LostFocus cuûa CommandButton cuõng xaûy ra. Töông töï thuoäc tính vaø phöông thöùc, moãi ñieàu khieån coù nhöõng boä söï kieän khaùc nhau, nhöng moät soá söï kieän raát thoâng duïng vôùi haàu heát caùc ñieàu khieån. Caùc söï kieän naøy xaûy ra thöôøng laø keát quaû cuûa moät haønh ñoäng naøo ñoù, nhö laø di chuyeån chuoät, nhaán nuùt baøn phím, hoaëc goõ vaøo hoäp vaên baûn. Kieåu söï kieän naøy ñöôïc goïi laø söï kieän khôûi taïo ngöôøi söû duïng, vaø ta seõ phaûi laäp trình cho chuùng. Caùc söï kieän thoâng duïng Söï kieän Xaûy ra khi Change Ngöôøi söû duïng söûa ñoåi chuoãi kyù töï trong hoäp keát hôïp (combo box) hoaëc hoäp vaên baûn (text box) Click Ngöôøi söû duïng söû duïng nuùt chuoät ñeå nhaán leân ñoái töôïng DblClick Ngöôøi söû duïng duøng nuùt chuoät ñeå nhaán ñuùp leân ñoái töôïng DragDrop Ngöôøi söû duïng keùo re moät ñoái töôïng sang nôi khaùc DragOver Ngöôøi söû duïng keùo re moät ñoái töôïng ngang qua moät ñieàu khieån khaùc GotFocus Ñöa moät ñoái töôïng vaøo taàm ngaém cuûa ngöôøi söû duïng(focus) KeyDown Ngöôøi söû duïng nhaán moät nuùt treân baøn phím trong khi moät ñoái töôïng ñang trong taàm ngaém. KeyPress Ngöôøi söû duïng nhaán vaø thaû moät nuùt treân baøn phím trong khi moät ñoái töôïng ñang trong taàm ngaém. KeyUp Ngöôøi söû duïng thaû moät nuùt treân baøn phím trong khi moät ñoái töôïng ñang coù focus LostFocus Ñöa moät ñoái töôïng ra khoûi taàm ngaém Mousedown Ngöôøi söû duïng nhaán moät nuùt chuoät baát kyø trong khi con troû chuoät ñang naèm treân moät ñoái töôïng MouseMove Ngöôøi söû duïng di chuyeån con troû chuoät ngang qua moät ñoái töôïng MouseUp Ngöôøi söû duïng thaû nuùt chuoät trong khi con troû chuoät ñang naèm treân moät ñoái töôïng. II. Thieát keá giao dieän Do Visual Basic laø ngoân ngöõ laäp trình höôùng ñoái töôïng neân vieäc thieát keá giao dieän raát ñôn giaûn baèng caùch ñöa caùc ñoái töôïng vaøo Form vaø tieán haønh thay ñoåi moät soá thuoäc tính cuûa caùc ñoái töôïng ñoù. FORM : Form laø bieåu maãu cuûa moãi öùng duïng trong Visual Basic. Ta duøng Form (nhö laø moät bieåu maãu) nhaèm ñònh vò vaø saép xeáp caùc boä phaän treân noù khi thieát keá caùc phaàn giao tieáp vôùi ngöôøi duøng. Ta coù theå xem Form nhö laø boä phaän maø noù coù theå chöùa caùc boä phaän khaùc. Form chính cuûa öùng duïng, caùc thaønh phaàn cuûa noù töông taùc vôùi caùc Form khaùc vaø caùc boä phaän cuûa chuùng taïo neân giao tieáp cho öùng duïng. Form chính laø giao dieän chính cuûa öùng duïng, caùc Form khaùc coù theå chöùa caùc hoäp thoaïi, hieån thò cho nhaäp döõ lieäu vaø hôn theá nöõa. Trong nhieàu öùng duïng Visual Basic, kích côõ vaø vò trí cuûa bieåu maãu vaøo luùc hoaøn taát thieát keá (thöôøng meänh danh laø thôøi gian thieát keá, hoaëc luùc thieát keá) laø kích côõ vaø hình daùng maø ngöôøi duøng seõ gaëp vaøo thôøi gian thöïc hieän, hoaëc luùc chaïy. Ñieàu naøy coù nghóa laø Visual Basic cho pheùp ta thay ñoåi kích côõ vaø di chuyeån vò trí cuûa caùc Form ñeán baát kyø nôi naøo treân maøn hình khi chaïy moät ñeà aùn, baèng caùch thay ñoåi caùc thuoäc tính cuûa noù trong cöûa soå thuoäc tính ñoái töôïng (Properties Windows). Thöïc teá, moät trong nhöõng tính naêng thieát yeáu cuûa Visual Basic ñoù laø khaû naêng tieán haønh caùc thay ñoåi ñoäng ñeå ñaùp öùng caùc söï kieän cuûa ngöôøi duøng. 2. TOOLS BOX : (Hoäp coâng cuï) Baûn thaân hoäp coâng cuï naøy chæ chöùa caùc bieåu töôïng bieåu thò cho caùc ñieàu khieån maø ta coù theå boå sung vaøo bieåu maãu, laø baûng chöùa caùc ñoái töôïng ñöôïc ñònh nghóa saün cuûa Visual Basic. Caùc ñoái töôïng naøy ñöôïc söû duïng trong Form ñeå taïo thaønh giao dieän cho caùc chöông trình öùng duïng cuûa Visual Basic. Caùc ñoái töôïng trong thanh coâng cuï sau ñaây laø thoâng duïng nhaát : Scroll Bar : (Thanh cuoán) Caùc thanh cuoán ñöôïc duøng ñeå nhaän nhaäp lieäu hoaëc hieån thò keát xuaát khi ta khoâng quan taâm ñeán giaù trò chính xaùc cuûa moät ñoái töôïng nhöng laïi quan taâm söï thay ñoåi ñoù nhoû hay lôùn. Noùi caùch khaùc, thanh cuoán laø ñoái töôïng cho pheùp nhaän töø ngöôøi duøng moät giaù trò tuøy theo vò trí con chaïy (Thumb) treân thanh cuoán thay cho caùch goõ giaù trò soá. Thanh cuoán coù caùc thuoäc tính quan troïng nhaát laø : - Thuoäc tính Min : Xaùc ñònh caän döôùi cuûa thanh cuoán - Thuoäc tính Max : Xaùc ñònh caän treân cuûa thanh cuoán - Thuoäc tính Value : Xaùc ñònh giaù trò taïm thôøi cuûa thanh cuoán Option Button Control : (Nuùt choïn) Ñoái töôïng nuùt choïn cho pheùp ngöôøi duøng choïn moät trong nhöõng löïa choïn ñöa ra. Nhö vaäy, taïi moät thôøi ñieåm chæ coù moät trong caùc nuùt choïn ñöôïc choïn. Check Box : (Hoäp kieåm tra) Ñoái töôïng hoäp kieåm tra cho pheùp ngöôøi duøng kieåm tra moät hay nhieàu ñieàu kieän cuûa chöông trình öùng duïng. Nhö vaäy, taïi moät thôøi ñieåm coù theå coù nhieàu hoäp kieåm tra ñöôïc ñaùnh daáu. Label : (Nhaõn) Ñoái töôïng nhaõn cho pheùp ngöôøi duøng gaùn nhaõn moät boä phaän naøo ñoù cuûa giao dieän trong luùc thieát keá giao dieän cho chöông trình öùng duïng. Duøng caùc nhaõn ñeå hieån thò thoâng tin khoâng muoán ngöôøi duøng thay ñoåi. Caùc nhaõn thöôøng ñöôïc duøng ñeå ñònh danh moät hoäp vaên baûn hoaëc moät ñieàu khieån khaùc baèng caùch moâ taû noäi dung cuûa noù. Moät coâng cuï phoå bieán nhaát laø hieån thò thoâng tin trôï giuùp. e. Image : (Hình aûnh) Ñoái töôïng Image cho pheùp ngöôøi duøng ñöa hình aûnh vaøo Form f. Picture Box : Ñoái töôïng Picture Box coù taùc duïng gaàn gioáng nhö ñoái töôïng Image. g. Text Box : (Hoäp soaïn thaûo) Ñoái töôïng Text Box cho pheùp ñöa caùc chuoãi kí töï vaøo Form Thuoäc tính quan troïng nhaát cuûa Text Box laø thuoäc tính Text _ cho bieát noäi dung hoäp Text Box. h. Command Button : (Nuùt leänh) Ñoái töôïng Command Button cho pheùp quyeát ñònh thöïc thi moät coâng vieäc naøo ñoù. i. Directory List Box, Drive List Box, File List Box : Ñaây laø caùc ñoái töôïng hoã trôï cho vieäc tìm kieám caùc taäp tin treân moät thö muïc cuûa oå ñóa naøo ñoù List Box : (Hoäp danh saùch) Ñoái töôïng List Box cho pheùp xuaát caùc thoâng tin veà chuoãi. Treân ñaây laø nhöõng ñoái töôïng ñöôïc söû duïng thöôøng xuyeân nhaát trong phaàn thieát keá giao dieän cho moät chöông trình öùng duïng cuûa Visual Basic 3. PROPERTIES WINDOWS : (Cöûa soå thuoäc tính) Properties Windows laø nôi chöùa danh saùch caùc thuoäc tính cuûa moät ñoái töôïng cuï theå. Caùc thuoäc tính naøy coù theå thay ñoåi ñöôïc ñeå phuø hôïp vôùi yeâu caàu veà giao dieän cuûa caùc chöông trình öùng duïng. PROJECT EXPLORER : Do caùc öùng duïng cuûa Visual Basic thöôøng duøng chung maõ hoaëc caùc Form ñaõ tuøy bieán tröôùc ñoù, neân Visual Basic toå chöùc caùc öùng duïng thaønh caùc Project. Moãi Project coù theå coù nhieàu Form vaø maõ kích hoaït caùc ñieàu khieån treân moät Form seõ ñöôïc löu tröõ chung vôùi Form ñoù trong caùc taäp tin rieâng bieät. Maõ laäp trình chung maø taát caû caùc Form trong öùng duïng chia seû coù theå ñöôïc phaân thaønh caùc Module khaùc nhau vaø cuõng ñöôïc löu tröõ taùch bieät, goïi laø caùc Module maõ. Project Explorer neâu taát caû caùc bieåu maãu tuøy bieán ñöôïc vaø caùc Module maõ chung, taïo neân öùng duïng cuûa ta. III. Vieát leänh cho caùc ñoái töôïng 1. BIEÁN : Trong Visual Basic, caùc bieán [variables] löu giöõ thoâng tin (caùc giaù trò). Khi duøng moät bieán, Visual Basic xaùc laäp moät vuøng trong boä nhôù maùy tính ñeå löu giöõ thoâng tin. Trong Visual Basic, teân bieán coù theå daøi tôùi 255 kyù töï vaø tröø kyù töï ñaàu tieân phaûi laø moät maãu töï, ta coù theå goäp moät toå hôïp maãu töï, con soá vaø daáu gaïch döôùi baát kyø. Chöõ hoa, chöõ thöôøng trong teân bieán khoâng quan troïng. 2. CAÙC KIEÅU DÖÕ LIEÄU : Döõ lieäu cuõng coù nhieàu kieåu : kieåu döõ lieäu soá, chuoãi vaø Boolean. Thöïc teá, Visual Basic ñieàu quaûn 14 kieåu döõ lieäu chuaån. Ta cuõng coù theå ñònh nghóa caùc kieåu bieán rieâng. Caùc kieåu thöôøng duøng ñeå ñieàu taùc döõ lieäu laø : a. Kieåu String : Caùc bieán chuoãi [String] löu giöõ kí töï. Moät chuoãi coù theå coù theå coù moät hay nhieàu kí töï. Taát nhieân, bieán löu tröõ moät chuoãi ñöôïc goïi laø moät bieán chuoãi. Moät phöông phaùp ñeå ñònh danh caùc bieán kieåu naùy ñoù laø ñaët moät daàu ñoàng ñoâ la ($) vaøo cuoái teân bieán : Astring Variables. Treân lyù thuyeát, caùc bieán chuoãi coù theå löu giöõ khoaûng 2 tyû kí töï. Trong thöïc teá, moät maùy cuï theå coù theå löu giöõ ít hôn, do caùc haïn cheá cuûa boä nhôù, caùc yeâu caàu phaàn vieäc chung cuûa Windows, hoaëc soá löôïng chuoãi duøng trong bieåu maãu. b. Kieåu Integer : Caùc bieán soá nguyeân Integer löu tröõ caùc giaù trò soá nguyeân töông ñoái nhoû (giöõa -32768 vaø +32767). Soá hoïc soá nguyeân tuy raát nhanh song bò haïn cheá trong caùc phaïm vi naøy. Daáu ñònh danh ñöôïc duøng laø daáu “ % “ c. Kieåu Long Integer : Caùc bieán soá nguyeân daøi Long Integer löu tröõ caùc soá nguyeân giöõa -2,147,483,648 vaø +2,147,483,647. Daáu ñònh danh ñöôïc duøng laø daáu “ &” d. Kieåu Currency : Caùc bieán kieåu naøy ñöôïc thieát keá ñeå traùnh moät soá vaán ñeà trong khi chuyeån töø caùc phaân soá nhò phaân thaønh caùc phaân soá thaäp phaân (khoâng theå taïo 1/10 töø soá toå hôïp 1/2, 1/4, 1/8, 1/16 …). Kieåu Currency coù theå coù 4 chöõ soá veà beân phaûi cuûa vò trí thaäp phaân vaø leân tôùi 14 chöõ soá veà beân traùi cuûa daáu chaám thaäp phaân. Daáu ñònh danh ñöôïc duøng laø “@” e. Kieåu Date : Kieåu döõ lieäu ngaøy thaùng laø moät phöông caùch tieän duïng ñeå löu tröõ thoâng tin caû ngaøy thaùng laãn giôø khaéc cho baát kyø thôøi ñieåm naøo giöõa nöûa ñeâm ngaøy 1 thaùng gieâng naêm 100 ñeán nöûa ñeâm ngaøy 31 thaùng 12 naêm 9999. Ta phaûi bao pheùp gaùn cho caùc bieán ngaøy thaùng baèng daáu # Ví duï : Ngaøy = # January, 1, 2000# Neáu khoâng goäp moät giôø khaéc vaøo ngaøy, Visual Basic maëc nhaän noù laø nöûa ñeâm f. Kieåu Byte : Kieåu Byte môùi coù trong Visual Basic 5 vaø coù theå löu giöõ caùc soá nguyeân giöõa 0 vaø 255 g. Kieåu Boolean : Duøng kieåu Boolean khi caàn caùc bieán laø True hay False h. Kieåu Variant : Kieåu Variant ñöôïc thieát keá ñeå löu tröõ toaøn boä döõ lieäu khaû dó khaùc nhau cuûa Visual Basic nhaän ñöôïc trong moät choã. Neáu ta khoâng baùo cho Visual Basic bieát kieåu thoâng tin maø moät bieán ñang löu giöõ, noù seõ duøng kieåu Vriant. Ngoaøi caùch duøng daáu ñònh danh ñeå chæ ñònh kieåu, Visual Basic coøn cho pheùp duøng ñieàu leänh “Dim” ñeå khai baùo bieán Ví duï : Dim A as integer Dim B as string, C as Byte IV. Ñieàu khieån luoàng chöông trình Phaùt bieåu IF : IF ñieàu kieän THEN Caùc leänh thöïc hieän khi ñieàu kieän thoûa ELSE Caùc leänh thöïc hieän khi ñieàu kieän khoâng thoûa END IF 2. Phaùt bieåu SELECT CASE : Ñaây laø caáu truùc choïn löïa SELECT CASE X CASE 0 : Caùc leänh thöïc hieän khi X = 0 CASE 1 : Caùc leänh thöïc hieän khi X = 1 . . . CASE n : Caùc leänh thöïc hieän khi X = n END SELECT 3. Leänh DO WHILE . . LOOP : Ñaây laø caáu truùc laëp kieåm tra ñieàu kieän tröôùc, voøng laëp tieáp tuïc khi ñieàu kieän laëp coøn ñuùng DO WHILE Ñieàu kieän Caùc leänh thöïc hieän khi ñieàu kieän coøn thoûa LOOP 4. Leänh DO . . LOOP WHILE : Ñaây laø caáu truùc laëp kieåm tra ñieàu kieän sau, voøng laëp tieáp tuïc khi ñieàu kieän laëp coøn ñuùng DO Caùc leänh LOOP WHILE Ñieàu kieän Nhö vaäy vôùi caáu truùc naøy, voøng laëp thöïc hieän ít nhaát 1 laàn 5. Leänh FOR . . NEXT : Ñaây laø caáu truùc laëp hay duøng nhaát trong Visual Basic FOR . . TO STEP n Caùc leänh NEXT Trong ñoù Step laø böôùc taêng. Maëc ñònh Step laø 1 6. Leänh DO . . LOOP UNTIL : DO . . Caùc leänh LOOP UNTIL Ñieàu kieän Töông töï nhö DO . . LOOP WHILE. Voøng laëp thöïc hieän ít nhaát 1 laàn 7. Phaùt bieåu EXIT . . FOR : Phaùt bieåu EXIT ñöôïc söû duïng khi caàn döøng ngay quaù trình laëp cuûa FOR 8. Leänh EXIT DO : Phaùt bieåu EXIT DO söû duïng khi caàn döøng ngay quaù trình laëp cuûa phaùt bieåu DO CHÖÔNG II : PHAÂN TÍCH THIEÁT KEÁ HEÄ THOÁNG Khaùi quaùt chung veà heä thoáng thoâng tin thö vieän 1. Toå chöùc cuûa ña soá heä thoáng thö vieän hieän nay : Caùc heä thoáng thö vieän cuûa chuùng ta hieän nay thöôøng ñöôïc toå chöùc vaø hoaït ñoäng theo caùch nhö sau : a. Boå sung, baûo quaûn vaø thanh lyù saùch : Saùch nhaäp veà ñöôïc ñaêng kyù taïi phoøng phaân loaïi – bieân muïc. Taïi ñaây cuoán saùch seõ ñöôïc xem xeùt noäi dung, theå loaïi qua ñoù phaân loaïi cuoán saùch theo chuyeân muïc saün coù trong thö vieän. Ñoàng thôøi cuoán saùch cuõng ñöôïc gaén vôùi moät maõ soá ñeå tieän cho vieäc tìm kieám, qua maõ soá naøy nhaân vieân thö vieän coù theå bieát ñöôïc cuoán saùch naèm ôû vò trí naøo trong kho löu tröõ. Ñoâi khi moät cuoán saùch coù hai loaïi maõ soá, moät ñeå phuïc vuï cho vieäc saép xeáp vaø tìm kieám trong kho, moät ñeå quaûn lyù veà thôøi gian saùch nhaäp vaøo thö vieän, tieän cho vieäc baûo quaûn, thanh lyù. Sau khi cuoán saùch coù maõ soá, noù seõ ñöôïc cung caáp moät theû muïc luïc, treân ñoù thöôøng coù teân saùch, noäi dung, taùc giaû, nhaø xuaát baûn, naêm xuaát baûn… Ñoái vôùi heä thoáng tra cöùu saùch thuû coâng, theû muïc luïc laø moät taám caïc ñöôïc ñaët trong heä thoáng muïc luïc cuûa thö vieän. Vôùi caùc heä thoáng coù trang bò maùy tính, ñoù laø nhöõng record trong cô sôû döõ lieäu cuûa thö vieän. Theo thôøi gian, nhöõng cuoán saùch bò hö hoûng hoaëc noäi dung khoâng coøn phuø hôïp nöõa seõ ñöôïc ñem ra thanh lyù, loaïi boû khoûi heä thoáng. b.   Phuïc vuï baïn ñoïc : Khi coù nhu caàu tìm hieåu tö lieäu, ñoäc giaû seõ ñaêng kyù laøm theû vôùi thö vieän vaø seõ ñöôïc caáp phieáu ñaêng kyù. Sau khi ñieàn moät soá thoâng tin caù nhaân vaø ñöôïc chöùng nhaän cuûa cô quan coù thaåm quyeàn, phieáu ñaêng kyù seõ ñöôïc thö vieän xaùc nhaän vaø löu giöõ, ñoàng thôøi ñoäc giaû cuõng ñöôïc caáp theû thö vieän. Treân theû thö vieän coù maõ soá baïn ñoïc, qua ñoù thö vieän coù theå tìm laïi thoâng tin veà ñoäc giaû nhanh choùng khi caàn thieát, vaø noùi chung thö vieän seõ quaûn lyù baïn ñoïc qua maõ soá naøy. Khi coù nhu caàu nghieân cöùu, baïn ñoïc seõ doø tìm maõ soá cuûa tö lieäu mình muoán qua heä thoáng muïc luïc theo chuû ñeà, noäi dung, taùc giaû baèng tay hoaëc baèng maùy tính (neáu coù). Tieáp theo baïn ñoïc phaûi ñaêng kyù möôïn saùch vôùi thö vieän qua phieáu möôïn saùch. Treân ñoù phaûi ghi roõ teân vaø maõ soá baïn ñoïc, teân vaø maõ soá saùch möôïn, ngaøy möôïn vaø ngaøy traû. Sau khi xaùc nhaän tính ñuùng ñaén cuûa phieáu, nhaân vieân thö vieän seõ caên cöù vaøo maõ soá cuoán saùch ñeå tìm ra cuoán saùch trong kho tö lieäu vaø ñem cho ñoäc giaû. Ñònh kyø, nhaân vieân thö vieän phaûi kieåm tra laïi caùc phieáu möôïn saùch ñeå thoáng keâ soá saùch möôïn, saùch coøn trong thö vieän, qua ñoù thoâng baùo cho ñoäc giaû bieát cuoán saùch naøo ñaõ heát, luùc naøo seõ coù khi ñoäc giaû yeâu caàu. Nhaân vieân cuõng phaûi kieåm tra nhöõng ñoäc giaû naøo vi phaïm quy cheá, chaúng haïn ñaõ möôïn quaù soá löôïng saùch cho pheùp, saùch möôïn quaù haïn traû, laøm maát saùch ñeå coù bieän phaùp xöû lyù thích öùng. c.   Nhöôïc ñieåm cuûa heä thoáng quaûn lyù thö vieän treân : Heä thoáng treân duøng nhieàu ñeán giaáy tôø, vì vaäy vieäc baûo quaûn, truy tìm maát nhieàu thôøi gian. Heä thoáng deã maéc phaûi sai soùt cuõng nhö chöa tieän lôïi vôùi baïn ñoïc. Coâng vieäc quaûn lyù ñoäc giaû raát khoù khaên khi soá löôïng baïn ñoïc lôùn, bôûi vieäc kieåm tra thôøi gian möôïn traû saùch, soá löôïng saùch möôïn laø thuû coâng, vì vaäy raát deã thaát thoaùt tö lieäu. Vieäc phaân loaïi saùch vaø taïo ra muïc luïc caàn khaù nhieàu thôøi gian. Ngay caû ñoái vôùi moät soá thö vieän duøng heä thoáng maùy tính ñeå phuïc vuï tra cöùu vaø quaûn lyù cuõng coøn nhieàu nhöôïc ñieåm nhö : giao dieän ngöôøi söû duïng phöùc taïp, phaàn meàm chæ söû duïng treân maùy ñôn hoaëc maïng cuïc boä, toå chöùc cô sôû döõ lieäu thöôøng bò haïn cheá veà dung löôïng cuõng nhö veà toác ñoä vì ña soá khoâng phaûi laø nhöõng cô sôû döõ lieäu chuaån cuûa caùc haõng phaàn meàm. Maëc duø coù maùy tính thì vieäc ñaêng kyù möôïn saùch cuõng phaûi tieán haønh baèng tay do ñoù chöa taän duïng heát ñöôïc caùc öu ñieåm cuûa maùy tính. 2. Höôùng phaùt trieån cuûa heä thoáng thö vieän hieän ñaïi : Ngaøy nay cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa maùy tính, söï ra ñôøi cuûa maïng Internet, caùc heä thoáng thö vieän seõ coù nhieàu ñoåi môùi. Ña soá caùc coâng vieäc seõ ñöôïc tieán haønh treân maùy tính, töø vieäc phaân loaïi, tra cöùu cho ñeán möôïn saùch seõ ñöôïc tieán haønh treân maùy tính vôùi caùc öu ñieåm laø nhanh hôn, chính xaùc hôn vaø thuaän lôïi hôn. Ngöôøi ta coù theå khoâng caàn phaûi ñeán thö vieän ñeå tra cöùu saùch maø coù theå phaûi laøm taïi nhaø, vôùi ñieàu kieän laø maùy tính cuûa anh ta keát noái vaøo maïng coù heä thoáng maùy tính cuûa thö vieän. Vieäc quaûn lyù baïn ñoïc tieán haønh baèng maùy tính seõ ñôn giaûn vaø chính xaùc hôn nhieàu. Thaäm chí, coù theå thöïc hieän moät thö vieän "töø xa", nghóa laø baïn ñoïc coù theå ñoïc cuoán saùch maø mình thích ngay taïi nhaø, thoâng qua maïng vi tính. Maët khaùc, vôùi söï hoã trôï cuûa coâng ngheä mutlimedia treân maùy tính, ñoäc giaû coù theå seõ khoâng coøn caûm thaáy khoâ khan khi ñoïc nhöõng trang saùch treân maùy tính nöõa, maø coù theå coù caùc ñoaïn nhaïc, phim, aûnh vaø töø ñieån thuaät ngöõ lieân keát, töông töï nhö caùc trang Web soáng ñoäng… Thöïc thi cuûa ñeà taøi : Do yeâu caàu ñöôïc ñaët ra cuûa ñeà taøi laø quaûn lyù heä thoáng thö vieän thoâng qua vieäc töï ñoäng hoùa coâng vieäc quaûn lyù cuûa trung taâm thö vieän, trong khuoân khoå ñeà taøi naøy ñaõ giaûi quyeát ñöôïc moät soá coâng vieäc cuï theå nhö : caäp nhaäp caùc loaïi taøi lieäu môùi, huyû hoaëc söûa sai moät soá taøi lieäu ñaõ quaù cuõ hay coù söï nhaàm laãn khi nhaän taøi lieäu, ñoàng thôøi chöông trình cuõng ñaõ giaûi quyeát moät vaán ñeà raát quan troïng trong baát kyø moät heä thoáng thö vieän naøo ñoù laø vieâc möôïn hoaëc traû taøi lieäu cuûa baïn ñoïc. Caäp nhaäp theâm baïn ñoïc, xoaù boû nhöõng baïn ñoïc heát thôøi haïn söû duïng theû, caáp môùi theû hoaëc caáp laïi theû cho baïn ñoïc ñaêng kyù laøm theû cuûa thö vieän. Treân ñaây laø moät soá vaán ñeà ñaõ ñöôïc giaûi quyeát trong ñeà taøi song ñeà taøi naøy vaãn coøn moät haïn cheá nhö laø vaãn chöa phaân loaïi ñöôïc töøng loaïi saùch theo töøng thôøi kyø khaùc nhau. Phaân tích thieát keá heä thoáng Ñaùnh giaù yeâu caàu Yeâu caàu ñöôïc ñaët ra ôû ñaây laø xaây döïng moät chöông trình quaûn lyù thö vieän vôùi caùc chöùc naêng cô baûn laø laøm vieäc ñöôïc vôùi caùc loaïi taøi lieäu nhö theâm, söûa, huyû boû. Ñoái vôùi Thuû thö coù theå thao taùc vôùi caùc ñoïc giaû, ñoàng thôøi caùc ñoïc giaû coù theå tra cöùu vaø möôïn caùc loaïi taøi lieäu mình caàn trong thôøi gian nhanh nhaát maø khoâng phaûi trôø ñôïi, hay phaûi nhôù nhieàu thoâng tin veà loaïi taøi lieäu mình caàn möôïn. Beân caïnh ñoù thö vieän cuõng caàn quan taâm tôùi caùc nhaø xuaát baûn, caùc taùc giaû ñeå coù theå lieân heä tröïc tieáp maø khoâng caàn qua trung gian. Haøng thaùng hoaëc quyù thö vieän caàn coù caùc baùo caùo veà caùc loaïi taøi lieäu, caùc ñoïc giaû ñeå thö vieän coù theå quaûn lyù toát hôn. Sau khi nhöõng yeâu caàu treân ñöôïc ñöa ra, vaø qua tìm hieåu vaø nghieân cöùu cuï theå veà trung taâm thö vieän hieän taïi coù theå noùi chöông trình naøy ñaõ ñaùp öùng ñöôïc moät soá yeâu caàu caàn coù cuûa moät trung taâm thö vieän. Phaân tích chi tieát Sô ñoà DFD möùc 0 cuûa chöông trình Quaûn lyù thö vieän Xem xeùt Y/c * Context Diagram Cho möôïn taøi lieäu Baùo caùo danh muïc Hoà sô baïn ñoïc Yeâu caàu Baïn ñoïc Quaûn lyù Taøi lieäu Nhaân vieân thö vieän Giaùm ñoác trung taâm Giao dòch Hoà sô möôïn traû 3. Thieát keá logic 3.1 Moâ taû caùc thöïc theå vaø caùc thuoäc tính Danh saùch caùc baûng : STT Teân baûng YÙ nghóa 1 Taøi lieäu Löu tröõ thoâng tin veà taøi lieäu 2 Sinh Vieân Löu tröõ hoà sô Sinh vieân 3 Loaïi Taøi lieäu Chöùa caùc loaïi taøi lieäu 4 Chuû ñeà Chöùa caùc loaïi chuû ñeà 5 Möôïn traû Caùc thoâng tin veà möôïn traû TL 6 Nhaø xuaát baûn Caùc thoâng tin veà NXB 7 Taùc giaû Löu tröõ caùc thoâng tin veà taùc giaû 8 Theû ñoïc Thoâng tin veà theû thö vieän 9 User Löu tröõ caùc User vaø Password Moâ taû thuoäc tính caùc baûng : 1. Baûng Taøi lieäu Teân Dieãn giaûi Kieåu döõ lieäu Kích thöôùc MaTL Maõ taøi lieäu Text 10 TenTL Teân taøi lieäu Text 50 MaLoai Maõ loaïi Text 10 MaCD Maõ chuû ñeà Text 10 MaTG Maõ taùc giaû Text 10 MaõNXB Maõ nhaø xuaát baûn Text 10 Tieng Ngoân ngöõ Text 10 Tongso Toång soá taøi lieäu töøng loaïi Number 8 SoTrang Soá trang Text 10 Noidung Noäi dung Memo LanMuon Laàn möôïn Number NamXB Naêm xuaát baûn Number Gia Ñôn Giaù Number TinhTrang Tình traïng (chöa möôïn, möôïn) Number DemSachMuon Ñeám saùch möôïn Number Teân Dieãn giaûi Kieåu döõ lieäu Kích thöôùc Thedoc Theû ñoïc Text 10 MaSV Maõ Sinh vieân Text 10 Ngaycap Ngaøy caáp Date/Time 8 Ngayhethan Ngaøy heát haïn Date/Time 8 2. Baûng Theû ñoïc 3. Baûng Sinh Vieân Teân Dieãn giaûi Kieåu döõ lieäu Kích thöôùc MaSV Maõ Sinh vieân Text 10 HovaTen Hoï vaø teân Text 25 Lop Lôùp Text 50 Khoa Khoa Text 50 Anh AÛnh Ole Object 4. Baûng Möôïn traû Teân Dieãn giaûi Kieåu döõ lieäu Kích thöôùc Thedoc Theû ñoïc Text 10 MaTL Maõ taøi lieäu Text 10 NgayMuon Ngaøy möôïn Date/Time 8 HanTra Haïn traû Date/Time 8 Ghichu Ghi chuù Text 50 5. Baûng Chuû ñeà Teân Dieãn giaûi Kieåu döõ lieäu Kích thöôùc MaCD Maõ chuû ñeà Text 10 ChuDe Teân chuû ñeà Text 50 6. Baûng Loaïi taøi lieäu Teân Dieãn giaûi Kieåu döõ lieäu Kích thöôùc MaTL Maõ taøi lieäu Text 10 Loai Loaïi taøi lieäu Text 50 7. Baûng Nhaø xuaát baûn Teân Dieãn giaûi Kieåu döõ lieäu Kích thöôùc MaNXB Maõ nhaø xuaát baûn Text 1._.