Xây dựng chiến lược kinh doanh các Công ty giải khát Việt Nam giai đoạn 2007 – 2015

- 1 - MÔÛ ÑAÀU 1. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI: Trong quaù trình hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá quoác teá, beân caïnh nhöõng cô hoäi do hoäi nhaäp mang laïi coøn coù khoâng ít nhöõng thaùch thöùc maø caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät nam phaûi ñoái maët. Theo caùc nhaø nghieân cöùu thì doanh nghieäp seõ khoâng theå daønh thaéng lôïi neáu khoâng coù chieán löôïc kinh doanh phuø hôïp. Hoäi nhaäp khoâng coù nghóa laø coù teân trong toå chöùc naøy hay toå chöùc khaùc, maø chuùng ta caàn phaûi khaúng ñònh vò theá cuûa mình vaø giaønh thaéng lôïi trong caïnh tranh ôû moâi tröôøng ñoù. Ñeå giaønh thaéng lôïi, chuùng ta caàn laøm nhieàu vieäc, moät trong nhöõng vieäc quan troïng nhaát laø naâng cao kyõ naêng xaây döïng chieán löôïc kinh doanh ôû caùc doanh nghieäp giaûi khaùt. Thò tröôøng giaûi khaùt Vieät Nam laø moät thò tröôøng ñaày tieàm naêng vaø soâi ñoäng. Khi böôùc sang giai ñoaïn möùc soáng taêng cao, yeâu caàu veà saûn phaåm thay ñoåi, ngöôøi tieâu duøng khoâng quaù quan taâm ñeán giaù caû maø söï löïa choïn cuûa hoï laø saûn phaåm cuûa thöông hieäu uy tín vaø söï tieän duïng cho hoï, luùc naøy caïnh tranh seõ trôû neân khoác lieät. Hieän nay, saûn phaåm nöôùc giaûi khaùt töø caùc nöôùc ASEAN hay caùc quoác gia khaùc ñaõ thaâm nhaäp thò tröôøng Vieät Nam, caùc doanh nghieäp Vieät Nam ít nhieàu coù gaëp khoù khaên, tuy nhieân vaãn coù nhieàu phaân khuùc thò tröôøng coøn boû ngoû ñeå phaùt trieån, nhö: nöôùc giaûi khaùt cho treû em, cho phuï nöõ, cho giôùi vaên phoøng, nöôùc maùt ñoùng hoäp,... Neáu nhanh tay vaø bieát khai thaùc hôïp lyù, coäng vôùi uy tín thöông hieäu ñang coù, caùc doanh nghieäp coù theå tieáp tuïc thu hoaïch lôùn treân thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt trong nöôùc. Muoán vaäy, caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam caàn thieát xaây döïng chieán löôïc kinh doanh cho rieâng mình ñeå taän duïng thôøi cô, haïn cheá ruûi ro, ñieåm yeáu nhaèm vöôït leân trôû thaønh coâng ty daãn daét thò tröôøng hôn laø coâng ty höôùng veà thò tröôøng trong quaù trình caïnh tranh. Vôùi lyù do ñoù, chuùng toâi choïn ñeà taøi: “Xaây döïng chieán löôïc kinh doanh caùc coâng ty giaûi khaùt Vieät Nam giai ñoaïn 2007-2015”. 2. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU: Vôùi muïc ñích goùp phaàn giuùp caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà coøn toàn taïi, naâng cao hieäu quaû kinh doanh, töø ñoù xaây döïng chieán löôïc kinh doanh phuø hôïp cho caùc doanh nghieäp trong ngaønh. Luaän vaên naøy seõ trình baøy nhöõng nghieân cöùu trong vieäc xaây döïng chieán löôïc kinh doanh caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam ôû thò tröôøng noäi ñòa trong giai ñoaïn chuùng ta hoäi nhaäp neàn kinh teá quoác teá. - 2 - 3. KEÁT CAÁU LUAÄN VAÊN: Luaän vaên “Xaây döïng chieán löôïc kinh doanh caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam giai ñoaïn 2007-2015” coù keát caáu nhö sau: Chöông 1: CHIEÁN LÖÔÏC VAØ VAI TROØ CUÛA VIEÄC XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC KINH DOANH ÑOÁI VÔÙI CAÙC COÂNG TY NÖÔÙC GIAÛI KHAÙT VIEÄT NAM Chöông 2: PHAÂN TÍCH CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA CAÙC COÂNG TY NÖÔÙC GIAÛI KHAÙT VIEÄT NAM. Chöông 3: XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC KINH DOANH CAÙC DOANH NGHIEÄP GIAÛI KHAÙT VIEÄT NAM GIAI ÑOAÏN 2007-2015 4. PHÖÔNG PHAÙP, PHAÏM VI VAØ ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU: Trong quaù trình nghieân cöùu ñeà taøi naøy, chuùng toâi ñaõ vaän duïng caùc kieán thöùc veà chieán löôïc, xaây döïng chieán löôïc, quaûn trò marketing, caùc phöông phaùp toång hôïp, thoáng keâ, phaân tích döõ lieäu thu thaäp ñöôïc cuõng nhö quan saùt thöïc tieãn hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp giaûi khaùt ñeå xem xeùt vaán ñeà moät caùch bieän chöùng vaø heä thoáng. Trong quaù trình nghieân cöùu, chuùng toâi söû duïng nguoàn soá lieäu cuûa caùc coâng ty giaûi khaùt taïi Vieät Nam, baùo caùo cuûa caùc coâng ty nghieân cöùu thò tröôøng, taøi lieäu cuûa caùc cô quan thoáng keâ nhaø nöôùc, caùc taøi lieäu cuûa caùc taùc giaû trong vaø ngoaøi nöôùc. Luaän vaên naøy nghieân cöùu caùc doanh nghieäp saûn xuaát kinh doanh nöôùc giaûi khaùt khoâng coàn treân thò tröôøng Vieät Nam nhaèm phaân tích vaø trình baøy nhöõng ñaëc ñieåm chính, tieâu bieåu, noåi baät cuûa caùc doanh nghieäp cuõng nhö caùc xu höôùng phaùt trieån cuûa thò tröôøng giaûi khaùt Vieät Nam. Trong luaäën vaên naøy, chuùng toâi seõ khoâng ñeà caäp ñeán doøng saûn phaåm traø vaø caø pheâ ñoùng goùi, vì chuùng coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng bieät. Do thôøi gian vaø trình ñoä nghieân cöùu coù haïn, luaän vaên chaéc chaén seõ khoâng traùnh khoûi haïn cheá, raát mong nhaän ñöôïc caùc yù kieán ñoùng goùp quùy baùu cuûa quùy thaày coâ ñeå baøi vieát hoaøn chænh hôn. Thaønh phoá Hoà Chí Minh, thaùng 10 naêm 2006 Nguyeãn Thanh Huøng - 3 - CHÖÔNG 1: CHIEÁN LÖÔÏC VAØ VAI TROØ CUÛA VIEÄC XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC KINH DOANH ÑOÁI VÔÙI CAÙC COÂNG TY NÖÔÙC GIAÛI KHAÙT VIEÄT NAM 1.1 KHAÙI QUAÙT VEÀ CHIEÁN LÖÔÏC 1.1.1 Moät soá lyù luaän veà chieán löôïc vaø xaây döïng chieán löôïc Chieán löôïc laø nhöõng phöông tieän ñaït ñeán muïc tieâu daøi haïn (Fred R. David) hay laø söï xaùc ñònh caùc muïc tieâu cô baûn vaø laâu daøi cuûa moät doanh nghieäp, vaø laø söï vaïch ra moät quaù trình haønh ñoäng vaø phaân phoái caùc nguoàn löïc caàn thieát ñeå thöïc hieän muïc tieâu ñoù (Alfred Chadler). Trong baát kyø toå chöùc naøo, caùc chieán löôïc ñeàu toàn taïi ôû vaøi caáp ñoä khaùc nhau-traûi daøi töø toaøn boä doanh nghieäp (hoaëc nhoùm doanh nghieäp) cho ñeán töøng caù nhaân laøm vieäc trong ñoù. Chieán löôïc kinh doanh – lieân quan nhieàu hôn ñeán vieäc laøm theá naøo moät doanh nghieäp coù theå caïnh tranh thaønh coâng treân moät thò tröôøng cuï theå. Noù lieân quan ñeán caùc quyeát ñònh chieán löôïc veà löïa choïn saûn phaåm, ñaùp öùng nhö caàu khaùch haøng, giaønh lôïi theá caïnh tranh so vôùi caùc ñoái thuû, khai thaùc vaø taïo ra ñöôïc caùc cô hoäi môùi.. Vò trí cuûa xaây döïng chieán löôïc trong quaù trình quaûn trò chieán löôïc: Theo nghóa roäng nhaát, quaûn trò chieán löôïc laø quaù trình thöïc hieän “caùc quyeát ñònh chieán löôïc”. Treân thöïc teá, quaù trình quaûn trò chieán löôïc hoaøn chænh bao goàm ba phaàn: Phaân tích chieán löôïc, xaây döïng vaø Löïa choïn chieán löôïc, thöïc hieän chieán löôïc. 1.1.2 Nghieân cöùu moâi tröôøng cuûa ngaønh 1.1.2.1 Caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng vó moâ Vai troø cuûa chieán löôïc phaùt trieån doanh nghieäp döôøng nhö lu môø tröôùc nhöõng chieán thuaät coù tính ñoái phoù vôùi söùc eùp caïnh tranh. Vì vaäy, caàn thieát phaûi xaây döïng moâ hình chieán löôïc phaùt trieån cho moãi doanh nghieäp. Söï caïnh tranh toaøn caàu ñaõ khieán caùc - 4 - nhaø quaûn lyù kinh doanh chæ quan taâm ñeán vieäc chia nhoû hôn caùc khu vöïc thò tröôøng, môû roäng thò phaàn vaø queân maát taàm quan troïng cuûa caùc yeáu toá nhö loái soáng, coâng ngheä...trong moâi tröôøng xaõ hoäi maø doanh nghieäp ñang toàn taïi. 1.1.2.2 Caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng vi moâ: Moät chieán löôïc phaùt trieån ñöôïc xaây döïng toát seõ giuùp cho doanh nghieäp maïnh meõ tieán thaúng veà phía tröôùc. Doanh nghieäp seõ trôû thaønh coâng ty daãn daét thò tröôøng thay vì chæ laø coâng ty höôùng veà thò tröôøng. “Nhöõng nhaø quaûn lyù cuûa coâng ty Coca- Cola coù theå laø nhöõng nhaø chieán thuaät taøi ba nhaát theá giôùi, nhöng hoï khoâng phaûi laø nhöõng nhaø chieán löôïc. Bôûi vì, hoï ñaõ boû lôõ nhieàu thò tröôøng quan troïng ngoaøi thò tröôøng nöôùc ngoït coù gas truyeàn thoáng vaø caùc saûn phaåm “theo ñuoåi”cuûa Coca-Cola khoâng theå baét kòp thò tröôøng cuûa nöôùc taêng löïc Red Bull hay nöôùc uoáng theå thao Gatorade” (Gary Hamel). Nhö vaäy, caùc doanh nghieäp caàn thieát phaûi coù moät taàm nhìn roõ raøng veà töông lai hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, phaûi phaân bieät chieán löôïc vôùi chieán thuaät vaø ñaëc bieät khoâng ñeå chieán thuaät beû gaõy chieán löôïc. Michael Porter, nhaø hoaïch ñònh chieán löôïc vaø caïnh tranh haøng ñaàu theá giôùi hieän nay, ñaõ moâ hình hoùa caùc ngaønh kinh doanh vaø cho raèng ngaønh kinh doanh naøo cuõng phaûi chòu taùc ñoäng cuûa naêm löïc löôïng caïnh tranh–moâ hình “naêm aùp löïc” (Porter’s Five Forces). Theo ñoù, cöôøng ñoä caïnh tranh treân thò tröôøng trong moät ngaønh saûn xuaát baát kyø chòu taùc ñoäng cuûa naêm löïc löôïng caïnh tranh sau: - Söùc maïnh cuûa nhaø cung caáp - Nguy cô thay theá - Caùc raøo caûn gia nhaäp - Söùc maïnh khaùch haøng - Möùc ñoä caïnh tranh Caùc nhaø chieán löôïc tìm kieám öu theá noåi troäi hôn caùc ñoái thuû coù theå söû duïng moâ hình naøy nhaèm hieåu roõ hôn boái caûnh cuûa ngaønh kinh doanh mình ñang hoaït ñoäng. - 5 - 1.1.2.3 Caùc yeáu toá cuûa moâi tröôøng noäi boä ngaønh Phaân tích noäi boä cuûa caùc doanh nghieäp trong ngaønh laø khaâu quan troïng ñeå xaùc ñònh ñieåm maïnh vaø ñieåm yeáu cuûa chính caùc doanh nghieäp. Ñeå coù theå ñaùnh giaù vaø nhaän bieát ñöôïc moái quan heä giöõa caùc yeáu toá trong moâi tröôøng noäi boä, caàn xem xeùt caùc yeáu toá naøy laø nhöõng hoaït ñoäng trong daây chuyeàn giaù trò. Daây chuyeån giaù trò laø toång hôïp caùc hoaït ñoäng coù lieân quan cuûa doanh nghieäp laøm taêng giaù trò cho khaùch haøng. Caùc hoaït ñoäng naøy chia laøm hai nhoùm: caùc hoaït ñoäng chuû yeáu (caùc hoaït ñoäng ñaàu vaøo, vaän haønh, caùc hoaït ñoäng ñaàøu ra, marketing vaø baùn haøng, dòch vuï) vaø caùc hoaït ñoäng hoã trôï (hoaït ñoäng taøi chính keá toaùn, quaûn trò nguoàn nhaân löïc, phaùt trieån coâng ngheä, mua saém/thu mua). Vieäc thöïc hieän hieäu quaû caùc hoaït ñoäng trong daây chuyeàn giaù trò seõ quyeát ñònh hieäu quaû hoaït ñoäng chung vaø taïo ra nhöõng lôïi theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp. Chính vì theá maø vieäc phaân tích moâi tröôøng noäi boä ñeå xaùc ñònh ñieåm maïnh vaø ñieåm yeáu cuûa doanh nghieäp gaén lieàn vôùi quaù trình phaân tích daây chuyeàn giaù trò. Vieäc phaân tích, ñaùnh giaù moâi tröôøng laø böôùc ñaàu tieân trong quaù trình hoaïch ñònh chieán löôïc kinh doanh. Treân cô sôû nhöõng phaân tích vaø ñaùnh giaù naøy cho pheùp xaùc ñònh nhöõng cô hoäi vaø moái nguy cô ñeán hoaït ñoäng kinh doanh, nhöõng ñieåm maïnh vaø ñieåm yeáu cuûa caùc doanh nghieäp trong ngaønh laøm cô sôû xaây döïng chieán löôïc kinh doanh cho ngaønh. 1.1.3 Xaùc ñònh söù maïng vaø muïc tieâu cuûa toå chöùc 1.1.3.1 Söù maïng: Chieán löôïc baét ñaàu vôùi moät söù maïng kinh doanh ñaõ ñöôïc xaùc ñònh moät caùch roõ raøng. “Moät söù maïng cho bieát chöùc naêng cô baûn cuûa moät toå chöùc trong xaõ hoäi xeùt theo khía caïnh haøng hoùa vaø dòch vuï toå chöùc ñoù saûn xuaát ra nhaèm phuïc vuï cho ñoái töôïng - 6 - khaùch haøng cuûa noù” (Mintzberg). Moät söù maïng kinh doanh roõ raøng phaûi coù ñuû caùc nhaân toá: muïc ñích, chieán löôïc vaø quy moâ chieán löôïc cuûa doanh nghieäp. 1.1.3.2 Xaùc ñònh muïc tieâu: Xaùc ñònh muïc tieâu phaùt trieån cuûa ngaønh laø tieàn ñeà cho vieäc xaây döïng chieán löôïc. Caùc muïc tieâu ñeà ra khoâng quaù thaáp, ñoàng thôøi phaûi khoâng quaù xa rôøi thöïc teá. Muïc tieâu duøng ñeå chæ keát quaû cuï theå maø ngaønh mong muoán trong moät giai ñoaïn nhaát ñònh vaø phaûi chæ roõ ñieåm keát thuùc cuûa caùc nhieäm vuï chieán löôïc. 1.1.3.3 Xaùc ñònh “Naêng löïc loõi” cuûa doanh nghieäp: “Naêng löïc loõi” laø khaùi nieäm do Michael Porter ñöa ra ñaàu tieân khi baøn veà quaûn trò chieán löôïc. Theo oâng, moät doanh nghieäp muoán thaønh coâng khi hoaïch ñònh chieán löôïc kinh doanh phaûi döïa treân nhöõng “naêng löïc loõi” cuûa mình ñeå taän duïng nhöõng cô hoäi vaø vöôït qua nhöõng thaùch thöùc cuûa moâi tröôøng kinh doanh. Trong thöïc tieãn, chính vì thieáu nhaän thöùc vaø vaän duïng khaùi nieäm naêng löïc loõi trong vieäc hoaïch ñònh vaø thöïc haønh phaùt trieån doanh nghieäp, nhieàu coâng ty ñaõ lao theo nhöõng cô hoäi ñöôïc coi laø haáp daãn, ñeå roài sa laày trong nhöõng laõnh vöïc kinh doanh khoâng thuoäc sôû tröôøng hoaëc thaäm chí laø khoâng coù söï hieåu bieát vaø nghieân cöùu thaáu ñaùo. Theo ñoù, “naêng löïc loõi”, coù theå ñònh nghóa laø khaû naêng laøm toát nhaát moät coâng vieäc naøo ñoù, khaû naêng kinh doanh coù hieäu quaû nhaát trong moät laõnh vöïc hoaëc theo moät phöông thöùc naøo ñoù. Noùi caùch khaùc, “naêng löïc loõi” laø sôû tröôøng, laø theá maïnh cuûa doanh nghieäp. Noù bao goàm caû phaàn “cöùng” laãn phaàn “meàm”, nghóa laø caû nguoàn löïc vaät chaát laãn nguoàn löïc chaát xaùm. 1.1.4 Quaù trình xaây döïng vaø löïa choïn chieán löôïc 1.1.4.1 Caùc coâng cuï xaây döïng chieán löôïc A. Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân trong–IFE (Internal Factor Evaluation) Laø coâng cuï cho pheùp ñaùnh giaù möùc ñoä aûnh höôûng cuûa nhöõng ñieåm maïnh vaø ñieåm yeáu quan troïng cuûa caùc doanh nghieäp. Caùch phaùt trieån ma traän naøy töông töï nhö ma traän EFE döôùi ñaây. - 7 - B. Ma traän ñaùnh giaù caùc yeáu toá beân ngoaøi–EFE (External Factor Evaluation) Laø coâng cuï cho pheùp ñaùnh giaù caùc möùc ñoä taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá chuû yeáu cuûa moâi tröôøng toång quaùt vaø moâi tröôøng ngaønh. Ma traän EFE ñöôïc phaùt trieån theo naêm böôùc sau ñaây: 1. Lieät keâ caùc yeáu toá beân ngoaøi chuû yeáu. 2. AÁn ñònh möùc ñoä quan troïng: cho ñieåm töø 0 (quan troïng ít nhaát) ñeán 1 (quan troïng nhieàu nhaát). Toång caùc möùc ñoä quan troïng phaûi baèng 1. 3. Phaân loaïi yeáu toá: cho ñieåm töø 1 ñeán 4 (aûnh höôûng ít nhaát ñeán nhieàu nhaát) 4. Nhaân moãi möùc ñoä quan troïng cuûa yeáu toá vôùi loaïi cuûa noù ñeå xaùc ñònh soá ñieåm quan troïng cho moãi yeáu toá. 5. Coäng taát caû soá ñieåm quan troïng ñeå bieát toång ñieåm quan troïng cuûa caùc yeáu toá naøy ñoái vôùi doanh nghieäp. Soá ñieåm trung bình laø 2,5. Neáu toång soá ñieåm quan troïng nhoû hôn 2,5; coâng ty phaûn öùng yeáu ñoái vôùi caùc aûnh höôûng cuûa moâi tröôøng beân ngoaøi. Ngöôïc laïi, coâng ty coù phaûn öùng cao. C. Ma traän ñaùnh giaù ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, cô hoäi vaø nguy cô – SWOT Ma traän SWOT giuùp keát hôïp caùc yeáu toá ñieåm maïnh (Strengths), ñieåm yeáu (Weakenesses), cô hoäi (Oppotunities) vaø nguy cô (Threats) ñaõ ñöôïc ñaùnh giaù töø caùc ma traän IFE vaø EFE ñeå töø ñoù thieát laäp neân caùc chieán löôïc keát hôïp. Ma traän SWOT ñöôïc phaùt trieån theo caùc böôùc sau: 1. Töø ma traän IFE, lieät keâ caùc ñieåm maïnh, ñieåm yeáu chuû yeáu vaøo oâ S vaø W. 2. Töø ma traän EFE, lieät keâ caùc cô hoäi vaø nguy cô cô baûn vaøo oâ O vaø T. 3. Laäp caùc chieán löôïc keát hôïp S/O (phaùt huy ñieåm maïnh ñeå taän duïng cô hoäi), S/T (phaùt huy ñieåm maïnh ñeå vöôït qua, traùnh neù nguy cô), W/O ( haïn cheá ñieåm yeáu ñeå taän duïng cô hoäi),W/T (haïn cheá ñieåm yeáu ñeå neù traùnh nguy cô). - 8 - Ma traän SWOT laø coâng cuï hoaïch ñònh chieán löôïc khaù höõu hieäu. Töø ma traän naøy, caên cöù vaøo chöùc naêng, nhieäm vuï vaø muïc tieâu ñeà ra, caùc doanh nghieäp thöïc hieän löïa choïn nhöõng phöông aùn chieán löôïc phuø hôïp. Chieán löôïc ñöôïc choïn khoâng nhöõng thoûa maõn nhöõng muïc tieâu chính maø coøn ñaùp öùng caùc muïc tieâu thöù yeáu ôû moät möùc ñoä nhaát ñònh. D. Ma traän hoaïch ñònh chieán löôïc coù theå ñònh löôïng (QSPM: Quantitative Strategic Planning Matrix): Laø coâng cuï cho pheùp caùc chieán löôïc gia ñaùnh giaù khaùch quan caùc chieán löôïc coù theå thay theá, tröôùc tieân döïa vaøo caùc yeáu toá thaønh coâng chuû yeáu beân trong cuõng nhö beân ngoaøi ñaõ ñöôïc xaùc ñònh. Coät beân traùi cuûa ma traän QSPM goàm coù nhöõng thoâng tin ñöôïc laáy tröïc tieáp töø ma traän EFE vaø IFE, haøng treân cuøng bao goàm caùc chieán löôïc coù khaû naêng thay theá ñöôïc ruùt ra röø ma traän SWOT. 1.1.4.2: Quaù trình xaây döïng chieán löôïc Giai ñoaïn 1: GIAI ÑOAÏN NHAÄP VAØO Ma traän EFE Ma traän hình aûnh caïnh tranh Ma traän IFE Giai ñoaïn 2: GIAI ÑOAÏN KEÁT HÔÏP Ma traän ñaùnh giaù ñieåm maïnh, ñieåm yeáu, cô hoäi vaø nguy cô (SWOT) Giai ñoaïn 3 : GIAI ÑOAÏN QUYEÁT ÑÒNH Ma traän hoaïch ñònh chieán löôïc coù theå ñònh löôïng (QSPM) (Nguoàn: Khaùi luaän veà Quaûn trò Chieán löôïc, Fred R. David) 1.2 VAI TROØ CUÛA VIEÄC XAÂY DÖÏNG CHIEÁN LÖÔÏC ÑOÁI VÔÙI CAÙC COÂNG TY NÖÔÙC GIAÛI KHAÙT VIEÄT NAM 1.2.1 Ñònh nghóa veà caùc saûn phaåm nöôùc giaûi khaùt treân theá giôùi vaø taïi Vieät Nam Theo quan nieäm coå ñieån, nöôùc giaûi khaùt (soft drink) laø töø thoâng thöôøng ñöôïc duøng ñeå chæ loaïi nöôùc coù gas (carbonated drink), khoâng coàn (non-alcoholic) vaø ñöôïc öôùp laïnh. Nöôùc soâ-coâ-la noùng, traø vaø caø pheâ khoâng ñöôïc xem laø nöôùc giaûi khaùt (theo töø ñieån Wikipedia). Nöôùc giaûi khaùt coù gas (Fizzy drink hay Carbonated beverages) - 9 - ñöôïc saûn xuaát baèng caùch cho theâm vaøo carbon dioxide ôû möùc aùp suaát thoâng thöôøng. Hieän nay, theá giôùi nöôùc giaûi khaùt khoâng chæ laø loaïi nöôùc coù gas, maø coøn coù caùc loaïi khaùc nhö: nöôùc eùp quaû, nöôùc ñoùng chai, caùc loaïi nöôùc taêng löïc vaø theå thao. Khaùi nieäm naøy ñaõ ñöôïc caùc coâng ty thöøa nhaän trong thôøi gian gaàn ñaây vaø hieän hoï ñaåy bieân giôùi cuûa loaïi nöôùc giaûi khaùt naøy xa hôn: caùc loaïi thöùc uoáng söõa (keå caû söõa ñaäu naønh), loaïi nöôùc uoáng kích thích, vaø caùc loaïi khaùc...taát caû ñeàu ñöôïc goïi chung laø nöôùc giaûi khaùt. Taïi Vieät Nam, thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt bao goàm caùc doøng saûn phaåm sau: Nöôùc giaûi khaùt coù gas (CSDs – carbonated soft drinks), nöôùc eùp traùi caây (fruit juices), nöôùc khoaùng (mineral waters), caø pheâ ñoùng goùi (ready-to-drink (RTD) coffe), traø ñoùng goùi (RTD tea), nöôùc uoáng dinh döôõng/ taêng löïc (Health/energy drinks), nöôùc eùp töø caùc loaïi thöïc vaät khaùc (Vegetable juices). Trong khuoân khoå baøi vieát naøy, chuùng ta seõ khoâng ñeà caäp ñeán hai doøng saûn phaåm traø vaø caø pheâ ñoùng goùi vì chuùng coù nhöõng ñaëc ñieåm rieâng bieät. 1.2.2 Ñaùnh giaù chung veà hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp vaø tình hình thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam Thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam – Moät thò tröôøng ñaày tieàm naêng: Vieät Nam laø nöôùc ñang phaùt trieån vôùi daân soá treân 80 trieäu ngöôøi, neàn kinh teá taêng tröôûng cao vaø oån ñònh, möùc thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi lieân tuïc ñöôïc caûi thieän neân nhu caàu tieâu duøng caùc saûn phaåm coâng nghieäp cheá bieán, trong ñoù coù caùc saûn phaåm giaûi khaùt seõ taêng tröôûng nhanh choùng trong thôøi gian tôùi. Hieän nay, trong ngaønh giaûi khaùt, Vieät Nam ñang tieâu thuï moät khoái löôïng lôùn saûn phaåm ñoà uoáng khoaûng 4,2 tyû lít/naêm vaø ñang laø thò tröôøng phaùt trieån raát maïnh naèm trong naêm thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt khoâng coàn taêng tröôûng nhanh nhaát theá giôùi. Trung bình moãi ngöôøi Vieät Nam tieâu thuï ba lít nöôùc giaûi khaùt khoâng coàn/naêm, trong khi möùc bình quaân cuûa ngöôøi Philippines laø 50 lít/naêm. - 10 - Thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam – Cô hoäi vaãn coøn bò boû ngoû: Chuûng loaïi saûn phaåm nöôùc giaûi khaùt chöa ña daïng. Haàu heát caùc coâng ty giaûi khaùt trong nöôùc vaãn quanh quaån vôùi saûn phaåm söõa ñaäu naønh coù ñöôøng vaø khoâng ñöôøng, söõa töôi hoa quaû loaïi hoäp giaáy vuoâng 200ml hay 300ml. Phaân khuùc thò tröôøng nöôùc traùi caây daønh cho treû em töø 3-12 tuoåi coøn troáng. Phaàn lôùn caùc saûn phaåm nöôùc traùi caây hieän taïi coù theå tích lôùn vaø ñaét hôn soá tieàn tieâu vaët cuûa treû em. ÔÛ phaân khuùc thò tröôøng nöôùc maùt, giaù caû vaø chuûng loaïi saûn phaåm chöa tieáp caän ñöôïc ñoái töôïng khaùch haøng coù thu nhaäp vöøa phaûi. Vôùi 58% daân soá ñoä tuoåi döôùi 30, quaù trình ñoâ thò hoùa dieãn ra ngaøy caøng maïnh meõ, thò tröôøng Vieät Nam raát thích hôïp ñeå phaùt trieån caùc saûn phaåm tieâu duøng nhanh ñaùp öùng nhu caàu giôùi treû ôû thaønh phoá ngaøy caøng naêng ñoäng vaø muoán khaùm phaù caùi môùi, muoán theå hieän mình. Xu höôùng tieâu duøng nöôùc giaûi khaùt coù söï thay ñoåi lôùn: Ngaønh nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam giai ñoaïn 2007-2015 seõ phaùt trieån theo xu höôùng: nöôùc giaûi khaùt coù gas taêng tröoûng chaäm, toác ñoä taêng tröôûng seõ daàn suït giaûm 5%/naêm, nöôùc giaûi khaùt khoâng gas taêng tröôûng 10%/naêm. Cuï theå, nöôùc khoaùng vaø nöôùc tinh loïc taêng bình quaân 26%/naêm, nöôùc giaûi khaùt coù gas toác ñoä tröôûng bình quaân thaáp hôn, bình quaân 12%/naêm, nöôùc traùi caây taêng bình quaân 4-7%/naêm (giai ñoaïn 2007-2010) vaø 10- 12%/naêm (giai ñoaïn 2010-2015). Caùc coâng ty cuõng daàn chuyeån höôùng saûn xuaát vaø kinh doanh caùc maët haøng nöôùc giaûi khaùt khoâng gas. Thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam – caïnh tranh khoác lieät treân caû thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt coù gas vaø khoâng gas: Haàu heát caùc saûn phaåm nöôùc giaûi khaùt môùi ñaõ vaø seõ xuaát hieän treân thò tröôøng ñeàu laø caùc loaïi nöôùc giaûi khaùt khoâng gas. Tuy nhieân, nöôùc giaûi khaùt coù gas vaãn laø nhöõng saûn phaåm tieâu thuï maïnh treân thò tröôøng. Do coù quaù nhieàu doanh nghieäp khai thaùc xu höôùng tieâu duøng môùi, neân caïnh tranh treân thò tröôøng nöôùc ngoït khoâng gas ngaøy caøng trôû neân khoác lieät. Thò tröôøng hieän nay coù quaù nhieàu - 11 - loaïi nöôùc giaûi khaùt, vaø ñeå tieâu thuï saûn phaåm, caùc coâng ty phaûi taêng cöôøng quaûng caùo, khuyeán maïi trong khi lôïi nhuaän ngaøy caøng thaáp. Ñieàu naøy khieán cho caùc doanh nghieäp nhoû caøng khoù khaên hôn vì khaû naêng taøi chính cho quaûng caùo, khuyeán maïi laø haïn heïp. 1.2.3 Vai troø cuûa vieäc xaây döïng chieán löôïc kinh doanh ñoái vôùi caùc coâng ty nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam Trong giai ñoaïn 2007-2015, thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam seõ coù nhieàu bieán ñoåi. Caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi tieáp tuïc chi phoái phaàn lôùn thò tröôøng vôùi caùc saûn phaåm noåi tieáng treân theá giôùi ñöôïc hoã trôï bôûi caùc cuoäc khuyeán maõi baøi baûn vaø quy moâ lôùn ñeå ñaåy maïnh doanh soá. Tuy nhieân, caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi ñang daàn theå hieän vieäc keùm naêng ñoäng tröôùc xu höôùng tieâu duøng môùi cuûa ngaønh nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam. Caùc doanh nghieäp trong nöôùc ñang daàn laáy laïi thò tröôøng töø söï naêng ñoäng, uyeån chuyeån trong kinh doanh, nhanh nhaïy vaø phaùt huy coù hieäu quaû xu höôùng tieâu duøng môùi trong laõnh vöïc tieâu duøng nöôùc giaûi khaùt. Maëc duø thò tröôøng ñaõ môû roäng vaø phaùt trieån, möùc tieâu thuï taêng raát nhanh qua caùc naêm nhöng vaãn coøn khoaûng caùch raát xa so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc. Ñieàu naøy cho thaáy thò tröôøng vaãn coøn raát nhieàu tieàm naêng kinh doanh chöa ñöôïc khai thaùc. Beân caïnh moät soá ñieåm maïnh ñaõ giuùp caùc doanh nghieäp nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam thaønh coâng trong thôøi gian qua, caùc doanh nghieäp ñaõ boäc loä caùc khoù khaên vaø haïn cheá, do vaäy caàn ñöôïc khaéc phuïc vaø xaây döïng chieán löôïc kinh doanh phuø hôïp. Chieán löôïc cho pheùp caùc coâng ty saùng taïo ra vaø aûnh höôûng (hôn laø chæ phaûn öùng) vôùi moâi tröôøng, vaø do ñoù kieåm soaùt ñöôïc soá phaän cuûa chính mình. Taát caû caùc coâng ty ñeàu coù moät chieán löôïc, ngay caû noù khoâng nghi thöùc, khoâng coù keát caáu vaø khoâng thöôøng xuyeân. Taát caû caùc toå chöùc ñeàu höôùng veà moät nôi naøo ñoù vaø hoï phaûi xaùc ñònh ñöôïc nôi ñoù cuõng nhö con ñöôøng ñeå ñi ñeán ñoù.Do vaäy, chieán löôïc kinh doanh laø - 12 - moät ñoøi hoûi böùc xuùc ñoái vôùi caùc doanh nghieäp trong quaù trình hoäi nhaäp. Hoäi nhaäp khoâng coù nghóa laø coù teân trong caùc toå chöùc quoác teá, maø chuùng ta caàn phaûi khaúng ñònh laïi vò theá cuûa mình vaø giaønh thaéng lôïi trong caïnh tranh ôû moâi tröôøng ñoù. Ñeå giaønh thaéng lôïi chuùng ta caàn phaûi laøm nhieàu vieäc, moät trong nhöõng vieâc quan troïng nhaát laø naâng cao kyõ naêng xaây döïng vaø quaûn lyù chieán löôïc kinh doanh ôû caùc doanh nghieäp. Chieán löôïc phuø hôïp seõ giuùp caùc doanh nghieäp haïn cheá ñöôïc caùc ñieåm yeáu, caùc ñieåm baát lôïi, taän duïng cô hoäi ñeå phaùt huy ñieåm maïnh nhaèm daønh thaéng lôïi. Chieán löôïc ñöôïc ví nhö ñoâi maét cuûa con ngöôøi vaø baùnh laùi cuûa con taøu, con ngöôøi vaø con taøu seõ hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû khi thieáu chuùng, vaø hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp cuõng vaäy khi khoâng coù chieán löôïc kinh doanh. Toùm taét chöông 1: Chöông 1 phaân tích nhöõng ñaëc ñieåm caùc doanh nghieäp giaûi khaùt vaø thò tröôøng giaûi khaùt Vieät Nam cuøng nhöõng yeáu toá treân cho thaáy vieäc xaây döïng chieán löôïc kinh doanh ñoái vôùi caùc doanh nghieäp nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam phuø hôïp vôùi tình hình kinh doanh môùi cuõng nhö vôùi khaû naêng cuûa baûn thaân caùc doanh nghieäp laø moät ñieàu thöïc söï caàn thieát. Vieäc xaây döïng chieán löôïc kinh doanh giuùp cho caùc doanh nghieäp nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam xaùc ñònh roõ höôùng ñi cuûa mình trong töông lai, thaáy ñöôïc nhöõng cô hoäi, nhaän bieát ñöôïc caùc ruûi ro ñeå töø ñoù döïa treân tieàm löïc baûn thaân töøng doanh nghieäp döï truø moät soá bieän phaùp ñoái phoù, ñoàng thôøi hoaïch ñònh nguoàn löïc moät caùch chuû ñoäng vaø hôïp lyù nhaèm trở thành công ty dẫn dắt thị trường, thay vì laø công ty hướng về thị trường trong giai ñoaïn ñaàu gia nhaäp WTO. - 13 - CHÖÔNG 2: PHAÂN TÍCH CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA CAÙC COÂNG TY NÖÔÙC GIAÛI KHAÙT VIEÄT NAM. 2.1 MOÂI TRÖÔØNG VÓ MOÂ 2.1.1 Yeáu toá töï nhieân: Vieät Nam laø moät nöôùc coù khí haäu nhieät ñôùi, khí haäu naøy ñaõ vaø seõ goùp phaàn gia taêng nhu caàu nöôùc giaûi khaùt. Mieàn Baéc coù boán muøa, mieàn Trung vaø mieàn Nam coù hai muøa möa naéng, ñaëc ñieåm naøy laø moät trong nhöõng yeáu toá caùc coâng ty nöôùc giaûi khaùt caàn quan taâm khi laäp keá hoaïch saûn xuaát vaø baùn haøng; bôûi leõ, do khí haäu khaùc nhau giöõa caùc vuøng mieàn, neân saûn löôïng tieâu thuï cuûa caùc coâng ty cuõng troài suït theo muøa vaø khaùc nhau giöõa caùc mieàn: saûn löôïng tieâu thuï nöôùc giaûi khaùt ôû mieàn Nam cao hôn taïi mieàn Baéc vaø mieàn Trung. Beân caïnh ñoù, vieäc thieân nhieân öu ñaõi vôùi nhieàu loaïi hoa quaû, nguoàn nöôùc khoaùng, maïch nöôùc ngaàm,...ñaõ taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp, caùc coâng ty trong ngaønh phaùt trieån nhieàu loaïi nöôùc giaûi khaùt khaùc nhau. Tuy nhieân, vôùi ñòa hình daøn traûi, vieäc vaän chuyeån, phaân phoái haøng hoùa toán nhieàu thôøi gian vaø chi phí. 2.1.2 Yeáu toá kinh teá: Naêm 2005, toác ñoä taêng tröôûng GDP ñaït 8.4%, vöôït xa con soá 7.8% cuûa naêm 2004 (baûng 2.1, phaàn phuï luïc). Ñaây laø möùc taêng tröôûng cao nhaát trong voøng chín naêm qua keå töø naêm 1997. So vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc Ñoâng AÙ, toác ñoä taêng tröôûng GDP cuûa Vieät Nam cao thöù hai vaø chæ sau Trung Quoác. Möùc taêng tröôûng cao naêm 2005 ñaõ goùp phaàn quyeát ñònh cho vieäc hoaøn thaønh muïc tieâu taêng tröôûng GDP trung bình 7.5%/naêm ñaõ ñöôïc ñeà ra trong keá hoaïch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Giai ñoaïn 2007-2015,Ngaân haøng theá giôùi döï kieán toác ñoä taêng tröôûng GDP bình quaân haøng naêm ñaït 7,5-8% (noâng, laâm, ngö nghieäp taêng 3,2%, coâng nghieäp vaø xaây - 14 - döïng taêng 9,5-10,2%; dòch vuï taêng 7,7-8,2%). Toång quyõ tieâu duøng 2007-2015 öôùc ñaït 4496-4548 nghìn tyû ñoàng/naêm, baèng khoaûng 68-69% GDP. Tyû leä tieâu duøng coù khuynh höôùng giaûm nhanh hôn so vôùi thôøi kyø 1997-2007 töø 70,2% naêm 2005 xuoáng khoaûng 67,5-68,7% naêm 2015. Tuy nhieân toác ñoä taêng tröôûng saûn xuaát khaù cao neân toác ñoä taêng tröôûng quyõ tieâu duøng trong giai ñoaïn vaãn ñaït trung bình 12.5-13,5%/naêm, neáu loaïi tröø nhaân toá giaù thì taêng khoaûng 6-7%/naêm, ñaûm baûo caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå phaùt trieån nhanh thò tröôøng noäi ñòa vaø dòch vuï, ñaëc bieät laø ngaønh tieâu duøng nhanh nhö ngaønh nöôùc giaûi khaùt. (Nguoàn: Vietnam Report, World Bank, 2005) Haøng naêm caùc coâng ty giaûi khaùt phaûi nhaäp trung bình 10-18% nguyeân lieäu ñaàu vaøo phuïc vuï saûn xuaát. Tyû giaù giöõa ñoàng Vieät Nam vaø caùc ngoaïi teä maïnh nhö EUR, USD luoân oån ñònh goùp phaàn mang laïi hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh oån ñònh cho caùc coâng ty. (Nguoàn: Caùc baùo caùo kinh doanh cuûa coâng ty Tribeco, 2001-2005) Neàn kinh teá Vieät Nam böôùc ñaàu tham gia vaøo caùc saân chôi quoác teá AFTA, WTO, thueá nhaäp khaåu giaûm, saûn phaåm ngoaïi nhaäp gia taêng vaø luùc ñoù, saûn phaåm giaûi khaùt noäi ñòa khoâng chæ chòu söï caïnh tranh laãn nhau giöõa caùc coâng ty noäi ñòa, giöõa caùc coâng ty noäi ñòa vôùi caùc doanh nghieäp giaûi khaùt nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam, maø coøn phaûi chòu söùc eùp caïnh tranh vôùi caùc saûn phaåm nhaäp ngoaïi. 2.1.3 Yeáu toá chính trò vaø chính phuû: Söï oån ñònh veà chính trò trong tình hình theá giôùi coù nhieàu bieán ñoäng giuùp caùc coâng ty, ñaëc bieät laø caùc coâng ty trong ngaønh giaûi khaùt maïnh daïn ñeà ra caùc chieán löôïc kinh doanh laâu daøi. Boä maùy haønh chính ñang coù söï caûi caùch tích cöïc, tuy nhieân vaãn coøn röôøm raø, choàng cheùo, nhieàu thuû tuïc, moät soá coøn quan lieâu, cöûa quyeàn. Vaán ñeà choáng tham nhuõng chöa ñaït hieäu quaû, chæ soá minh baïch coøn thaáp, caùc chính saùch, quyeát ñònh cuûa nhaø nöôùc khoâng nhaát quaùn, deã thay ñoåi vaø chöa coù taàm nhìn daøi haïn. - 15 - Theo keá hoaïch cuûa Toång coâng ty Röôïu- Bia- Nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam, giai ñoaïn töø nay ñeán naêm 2015, khuyeán khích caùc thaønh phaàn kinh teá tham gia saûn xuaát nöôùc giaûi khaùt töø caùc nguyeân lieäu saûn xuaát trong nöôùc, trong ñoù öu tieân taêng naêng löïc saûn xuaát nöôùc quaû, khoâng ñaàu tö taêng naêng löïc saûn xuaát nöôùc giaûi khaùt coù gas pha cheá töø höông lieäu nhaäp khaåu. 2.1.4 Yeáu toá daân soá xaõ hoäi: Vieät Nam laø moät nöôùc coù daân soá ñoâng, tyû troïng daân soá treû tuoåi cao, ñieàu naøy aûnh höôûng raát lôùn ñeán nhu caàu tieâu thuï nöôùc giaûi khaùt. Yeáu toá daân soá xaõ hoäi taïo neân thò tröôøng tieâu duøng nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam coù nhöõng ñaëc ñieåm sau: - Ñaïi boä phaän saûn löôïng nöôùc giaûi khaùt treân thò tröôøng Vieät Nam ñöôïc tieâu thuï ôû khu vöïc thaønh thò, coù ñeán 80% toång soá nöôùc giaûi khaùt ñöôïc tieâu thuï bôûi 20% daân soá khu vöïc thaønh thò. Trong ñoù, 80% saûn löôïng nöôùc giaûi khaùt ñöôïc tieâu thuï taïi mieàn Nam vaø trong ñoù thaønh phoá Hoà Chí Minh laø 50% töùc chieám 40% toång tieâu thuï caû nöôù._.c do coù söï cheânh leäch nhaát ñònh veà GDP/ngöôøi giöõa caùc vuøng mieàn. Tyû leä 20% coøn laïi ñöôïc tieâu thuï ôû caùc tænh phía Baéc vôùi thò tröôøng Haø Noäi vaø Haûi Phoøng laø chuû yeáu. (Xem phuï luïc baûng 2.2: Tyû troïng doanh soá bình quaân caùc coâng ty giaûi khaùt theo vuøng (giai ñoaïn 2001-2005)) - Theo taäp quaùn vaø thoùi quen tieâu thuï cuûa ngöôøi Vieät Nam, treân 90% toång saûn löôïng nöôùc giaûi khaùt tieâu thuï theo hình thöùc on-premise (saûn phaåm ñeán tay ngöôøi tieâu thuï cuoái cuøng ñöôïc thöïc hieän taïi caùc quaùn giaûi khaùt beân ñöôøng, quaùn aên, caùc ñieåm baùn giaûi khaùt nôi coâng coäng, caùc nhaø haøng, khaùch saïn). Tyû leä ít hôn 10% toång saûn löôïng tieâu thuï theo hình thöùc off-premise (saûn phaåm ñöôïc tieâu thuï taïi nhaø rieâng khaùch haøng). Trong soá löôïng nöôùc giaûi khaùt tieâu thuï theo hình thöùc off-premise, hôn 80% mang nhaõn hieäu nöôùc ngoaïi nhaäp vaø saûn phaåm caùc coâng ty nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam theo daïng chai PET vaø lon. Tuy nhieân, nhöõng chöông trình bình choïn caùc saûn phaåm - 16 - nöôùc giaûi khaùt haøng Vieät Nam chaát löôïng cao ngaøy caøng nhaän ñöôïc söï quan taâm uûng hoä nhieät tình vaø roäng raõi cuûa ngöôøi tieâu duøng. - Ngöôøi tieâu duøng Vieät Nam, vôùi trình ñoä nhaän thöùc ngaøy moät cao, ngaøy caøng yù thöùc nhieàu hôn vaán ñeà veä sinh an toaøn thöïc phaåm, cuõng nhö chuù yù nhieàu hôn ñeán giaù trò dinh döôõng, lôïi ích söùc khoûe khi löïa choïn caùc saûn phaåm ñoà uoáng. - Vôùi 58% daân soá ñoä tuoåi töø 30 trôû xuoáng (theo Baùo caùo tình hình daân soá Vieät Nam 2005, Vieän daân soá Vieät Nam), quaù trình ñoâ thò hoùa dieãn ra ngaøy caøng maïnh meõ, giôùi treû ôû caùc ñoâ thò ngaøy caøng naêng ñoäng, muoán khaùm phaù caùi môùi vaø töï khaúng ñònh baûn thaân, thò tröôøng Vieät Nam raát thích hôïp ñeå phaùt trieån caùc saûn phaåm tieâu duøng nhanh. Ñieàu naøy chöùng toû caùc doanh nghieäp ngaønh nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam coù raát nhieàu cô hoäi ñeå phaùt trieån neáu ñaåy maïnh vieäc phaùt trieån caùc saûn phaåm giaûi khaùt môùi. 2.2 MOÂI TRÖÔØNG VI MOÂ 2.2.1 Tình hình caïnh tranh: Tình hình caïnh tranh treân thò tröôøng giaûi khaùt Vieät Nam cöïc kyø soâi ñoäng, caùc doanh nghieäp trong nöôùc beân caïnh vieäc caïnh tranh laãn nhau (giöõa caùc coâng ty noäi ñòa coù tieáng taêm vaø caùc coâng ty noäi ñòa coù quy moâ nhoû), coøn ñoái maët vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh: caùc taäp ñoaøn nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo Vieät Nam nhö Coca Cola, Pepsi, La Vie, Dona Tower, Wonderfarm,..), caùc loaïi haøng nhaäp khaåu chính ngaïch vaø tieåu ngaïch. (Xem phuï luïc baûng 2.3: Thò phaàn caùc doanh nghieäp giaûi khaùt treân thò tröôøng Vieät Nam naêm 2005) Caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam (tieâu bieåu laø coâng ty Coca-Cola, Pepsi), vôùi tieàm löïc taøi chính maïnh vaø saûn phaåm noåi tieáng naém quyeàn chi phoái thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt, ñaëc bieät laø caùc saûn phaåm nöôùc giaûi khaùt coù gas. Tuy nhieân, vôùi xu höôùng tieâu duøng nöôùc giaûi khaùt khoâng gas taêng maïnh khoâng chæ ôû thò tröôøng Vieät Nam, maø coøn treân theá giôùi, hai coâng ty ña quoác gia naøy boäc loä söï chaäm chaân trong - 17 - vieäc chi phoái thò tröôøng trong xu theá tieâu duøng môùi naøy, vaø ñaây cuõng chính laø cô hoäi cho caùc coâng ty trong nöôùc. Saûn phaåm giaûi khaùt cuûa caùc coâng ty nöôùc ngoaøi vôùi höông vò noåi tieáng toaøn caàu, ñaët bieät ñoái vôùi caùc saûn phaåm nöôùc ngoït coù gas deã daøng thaâu toùm thò tröôøng. Tuy nhieân, vôùi söï quan taâm nhieàu hôn ñeán söùc khoûe vaø giaù trò dinh döôõng cuûa saûn phaåm ñoà uoáng, caùc saûn phaåm nöôùc ngoït coù gas cuûa caùc coâng ty naøy ñaõ bò nhaøm chaùn. Caùc saûn phaåm nöôùc ngoït khoâng gas cuûa caùc coâng ty nöôùc ngoaøi chöa taïo ñöôïc höông vò gaàn guõi vôùi ngöôøi Vieät Nam, saûn phaåm coøn truøng laép vôùi caùc doanh nghieäp trong nöôùc. Rieâng saûn phaåm nöôùc tinh khieát (nhaõn hieäu Joy (Coca-Cola) vaø Aquafina (Pepsi)) ñònh vò phaân khuùc treân, ñang phaùt trieån maïnh. Saûn phaåm nöôùc taêng löïc chæ môùi ñaùp öùng nhu caàu taâm lyù cuûa ngöôøi tieâu duøng, coøn höông vò thì chöa nhö mong ñôïi. Trong giai ñoaïn vöøa qua, caùc coâng ty nöôùc ngoaøi chöa daãn daét ñöôïc xu höôùng thò tröôøng giaûi khaùt Vieät Nam, ñoâi khi coøn toû ra bò ñoäng tröôùc xu höôùng tieâu duøng môùi, nhöng doanh soá vaãn taêng tröôûng chuû yeáu do taùc ñoäng cuûa khuyeán maõi, quaûng caùo, phaân phoái, yeáu toá saûn phaåm coøn yeáu. Beân caïnh ñoù, caùc doanh nghieäp giaûi khaùt nöôùc ngoaøi do ñöôïc söï yeåm trôï maïnh meõ cuûa coâng ty meï ñaõ thöïc hieän chính saùch phaù giaù, ñaåy maïnh khuyeán maõi, quaûng caùo, trôû thaønh ngöôøi daãn daét giaù thò tröôøng. Caùc doanh nghieäp giaûi khaùt trong nöôùc tieàm löïc taøi chính vaø kinh nghieäm kinh doanh haïn cheá, böôùc ñaàu caïnh tranh ñaõ bò thu heïp thò phaàn. Tuy nhieân, caùc doanh nghieäp vaãn toàn taïi vaø phaùt trieån vôùi ñònh höôùng: tieáp tuïc saûn xuaát vaø kinh doanh maët haøng nöôùc ngoït coù gas vôùi giaù töông ñoái reû ñeå ñaùp öùng boä phaän ngöôøi tieâu duøng coù thu nhaäp thaáp, taäp trung saûn xuaát caùc maët haøng nöôùc giaûi khaùt khoâng gas ñang laø xu höôùng phaùt trieån cuûa ngaønh. Vaán ñeà hieän taïi caùc doanh nghieäp giaûi khaùt trong nöôùc ñang ñoái maët laø khai thaùc truøng laép caùc saûn phaåm nöôùc giaûi khaùt khoâng gas, chöa coù söï ñoät phaù vaø ñònh hình saûn phaåm rieâng bieät cuûa töøng doanh nghieäp. - 18 - Vôùi daân soá hôn 80 trieäu ngöôøi vaø toác ñoä kinh teá tieáp tuïc taêng tröôøng oån ñònh, thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt cuûa Vieät Nam ñang coù söùc haáp daãn raát lôùn ñoái vôùi caùc taäp ñoaøn nöôùc giaûi khaùt lôùn treân theá giôùi. Vì vaäy möùc ñoä caïnh tranh treân thò tröôøng naøy laø khoác lieät. Vieäc bò thu heïp thò phaàn laø ñieàu hoaøn toaøn coù theå dieãn ra ñoái vôùi baát kyø coâng ty giaûi khaùt naøo, maø caùc coâng ty trong nöôùc ña phaàn chæ laø caùc coâng ty coù tieàm löïc hoaït ñoäng trung bình trong ngaønh. 2.2.2 Yeáu toá khaùch haøng: Laø moät nöôùc ñang phaùt trieån, toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao vaø oån ñònh, cô caáu chi tieâu cuûa ngöôøi daân Vieät Nam ñoái vôùi thöïc phaåm vaø ñoà uoáng giaûm nhöng soá tuyeät ñoái cho nhoùm chi tieâu naøy vaãn taêng vaø tyû troïng vaãn lôùn, ñieàu naøy raát thuaän lôïi ñoái vôùi söï phaùt trieån ngaønh haøng thöïc phaåm, ñaëc bieät laø ngaønh giaûi khaùt. (Xem phuï luïc baûng 2.4: Chi tieâu bình quaân ngöôøi/thaùng khu vöïc noâng thoân vaø thaønh thò Vieät Nam giai ñoaïn 2001-2005) Ñaëc ñieåm ngöôøi tieâu duøng nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam: - Daân soá treû vôùi 58% daân soá döôùi 30 tuoåi. Trong ñoù, treân phöông dieän kinh doanh, theá heä 8X (ngöôøi tieâu duøng coù naêm sinh töø naêm 1980 trôû veà sau) caáu thaønh moät phaân khuùc thò tröôøng muïc tieâu ngaøy caøng haáp daãn cho caùc doanh nghieäp ngaønh haøng tieâu duøng nhanh, trong ñoù coù ngaønh haøng nöôùc giaûi khaùt. Ngöôøi tieâu duøng ôû caùc thaønh phoá lôùn chuoäng söû duïng bao bì chai hôn lon (90%), tyû leä söû duïng lon laø 10% vì giaù caû cao hôn trong khi dung tích töông ñöông. - Lyù do löïa choïn saûn phaåm cuûa ngöôøi tieâu duøng hieän nay: chaát löôïng quyeát ñònh 36%, ngoaøi ra giaù caû cuõng laø moät yeáu toá quan troïng trong quyeát ñònh mua saûn phaåm. Trong töông lai, yeáu toá quyeát ñònh cho vieäc mua vaø söû duïng saûn phaåm cuûa ngöôøi tieâu duøng laø: chaát löôïng saûn phaåm (40%) vaø söï noåi tieáng cuûa coâng ty (25%). 50% ngöôøi tieâu duøng ñöôïc hoûi cho raèng thöùc uoáng pha saün giuùp tieát kieäm ñöôïc thôøi gian, 57% choïn caùc loaïi nöôùc uoáng coù bao bì tieän duïng vì coù theå uoáng ngay maø khoâng caàn ly taùch. - 19 - Ñoäng löïc ñeå ngöôøi tieâu duøng choïn moät loaïi thöùc uoáng laø thích (20,7%), maùt (19,7%), söùc khoûe saûng khoaùi vaø theâm naêng löôïng. Xu höôùng khaùch haøng thay ñoåi töø saûn phaåm coù nhieàu phuï phaåm hoùa hoïc taïo maøu sang caùc saûn phaåm giaûi khaùt ñöôïc cheá bieán töø caùc loaïi hoa quaû töôi, giöõ nguyeân höông vò, giaøu vitamin maø khoâng söû duïng caùc phuï phaåm hoùa hoïc taïo maøu khaùc vaø nhaát laø phaûi coù khaåu vò môùi laï. (Nguoàn: caùc baùo caùo cuûa coâng ty nghieân cöùu thò tröôøng Asia Panel, 2005) - Ngöôøi tieâu duøng thích söû duïng nöôùc giaûi khaùt ôû nôi coâng coäng nhö haøng quaùn, khu vui chôi chieám tyû troïng cao. - Ngöôøi tieâu duøng Vieät Nam ngaøy caøng yù thöùc nhieàu hôn vaán ñeà veä sinh, an toaøn thöïc phaåm, cuõng nhö quan taâm nhieàu hôn ñeán giaù trò dinh döôõng, lôïi ích söùc khoûe khi löïa choïn caùc saûn phaåm ñoà uoáng. Ngöôïc laïi vôùi nhu caàu nöôùc giaûi khaùt coù gas, nhu caàu nöôùc giaûi khaùt khoâng gas, ñaëc bieät laø nöôùc traùi caây taïi Vieät Nam taêng raát maïnh, taêng xaáp xæ 30%/naêm. Keát quaû baùn haøng naêm 2004-2005 cuûa caùc coâng ty trong nöôùc cho thaáy, gaàn 50% ngöôøi tieâu duøng thaønh phoá ñang chuyeån sang caùc loaïi nöôùc uoáng coù chöùa vitamin, ít ngoït, muøi vò töï nhieân. Thoáng keâ cuûa Coop-mart taïi heä thoáng 13 sieâu thò naøy cho thaáy trong 10 ngöôøi choïn mua nöôùc giaûi khaùt, thì coù 06 ngöôøi mua caùc loaïi nöôùc giaûi khaùt khoâng gas, cuï theå laø söõa töôi, nöôùc traùi caây, nöôùc khoaùng, nöôùc tinh khieát. Tyû leä naøy khaùc bieät vôùi 03 naêm tröôùc, khi coù ñeán 7/10 ngöôøi choïn mua nöôùc giaûi khaùt coù gas. 2.2.3 Yeáu toá nhaø cung caáp: Giaù ñöôøng trong nöôùc luoân cao hôn giaù ñöôøng nhaäp ngoaïi, bieán ñoäng phöùc taïp do caùc cô quan nhaø nöôùc chöa döï baùo vaø coù bieän phaùp khaéc phuïc kòp thôøi vaø ñuùng ñaén. Thaùng 9/2005, giaù ñöôøng laø 8 500ñ/kg, Boä Noâng nghieäp vaø phaùt trieån Noâng thoân (NN-PTNN) döï baùo nhu caàu naêm 2006 laø 1,2 trieäu taán, saûn xuaát chæ ñaït 900 000 taán, Boä Thöông maïi cho nhaäp 300 000 taán. Thaùng 2/2006, giaù ñöôøng taêng 10 500ñ/kg, caùc doanh nghieäp (DN) xin nhaäp 140 000 taán ñöôøng Thaùi lan, giaù 7 000ñ/kg, coäâng thueá - 20 - nhaäp khaåu (40%), thaønh 9 800ñ/kg. Ñaàu thaùng 8/2006, giaù ñöôøng giaûm coøn 9 200ñ/kg, DN nhaäp ñöôøng loã. Möôøi moät naêm qua, ngöôøi daân vaø nhaø saûn xuaát Vieät Nam luoân phaûi chòu giaù ñöôøng cao hôn Thaùi Lan 3 000-4 000ñ/kg, nhöng caùc ban ngaønh vaãn chöa tìm ra ñöôïc bieän phaùp haï giaù thaønh saûn xuaát ñöôøng. Giaûi phaùp nhaäp boå sung ñöôøng khoâng ñaït hieäu quaû, bôûi 44 nhaø maùy ñöôøng, phaàn lôùn laø thieát bò laïc haäu cuûa Trung Quoác vôùi toång coâng suaát vöôït nhu caàu: 1,6 trieäu taán/naêm, nhöng chæ chaïy 60% vì thieáu mía, tranh mua ñaåy giaù mía leân 550 000ñ/taán, khieán giaù thaønh 9 000ñ/kg. Trong 44 nhaø maùy ñöôøng, ñaõ phaù saûn 7, trong ñoù chæ coù caùc nhaø maùy Tate & Lyle (Ngheä An-Anh), Lam Sôn, Vieät Ñaøi (Thanh Hoùa-Ñaøi Loan) ñaët ñuùng vuøng nguyeân lieäu, khoâng bò caïnh tranh, mía coù chöõ ñöôøng cao, giaù mua laïi thaáp 350 000ñ/taán, neân giaù thaønh ñöôøng 6 000ñ/kg, thaáp hôn ñöôøng Thaùi Lan. Tuy nhieân, caùc nhaø maùy naøy phaûi baùn cuøng giaù 9 000ñ/kg nhö caùc nhaø maùy caïnh tranh nguyeân lieäu, mua mía 550 000ñ/taán. Caùc coâng ty giaûi khaùt trung vaø lôùn ñeàu phaûi nhaäp höông lieäu töø nöôùc ngoaøi thoâng qua con ñöôøng nhaäp khaåu chính ngaïch, ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp saûn xuaát caùc saûn phaåm nöôùc ngoït coù gas. Caùc coâng ty coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam thöôøng aùp duïng caùch thöùc caùc coâng ty meï baùn höông lieäu cho caùc coâng ty con. Thoâng qua vieäc baùn höông lieäu naøy, caùc coâng ty meï thu ñöôïc raát nhieàu lôïi nhuaän vaø ñaõ goùp phaàn tieáp söùc cho caùc coâng ty con trong caùc chieán dòch khuyeán maõi, giaûm giaù nhaèm ñeø beïp ñoái thuû caïnh tranh, môû roäng thò tröôøng. Naêm 2003, Nhaät Baûn ñaõ phaït coâng ty Coca Cola taïi ñaây 100 trieäu USD veà gian laän trong chuyeån giaù, taïi Vieät Nam, ñeán nay, duø ñaõ ñöôïc ñeà caäp raát nhieàu veà vaán ñeà chuyeån giaù cuûa caùc coâng ty ña quoác gia, nhöng vaãn chöa coù cô cheá höõu hieäu cho vaán ñeà naøy. Veà bao bì: ñoái vôùi caùc loaïi chai thuûy tinh, caùc coâng ty thöôøng nhaäp khaåu töø nöôùc ngoaøi: Thaùi Lan, Malaysia Singapore. Caùc bao bì daïng lon, chai nhöïa PET do caùc coâng ty trong nöôùc cung caáp. - 21 - Nhìn chung, yeáu toá nhaø cung caáp ñoái vôùi caùc coâng ty trong ngaønh ngoaïi tröø vaán ñeà giaù laø oån ñònh vaø chaát löôïng khaù cao. 2.2.4 Saûn phaåm thay theá, ñoái thuû tieàm aån: Thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt coù gas bò caïnh tranh maïnh meõ bôûi caùc saûn phaåm thay theá nhö nöôùc giaûi khaùt khoâng gas, söõa, nöôùc traùi caây, nöôùc tinh khieát, nöôùc khoaùng, nöôùc taêng löïc,...Ngöôøi tieâu duøng söû duïng nhieàu caùc loaïi nöôùc khoâng gas laø do ñaõ khoâng coøn höùng thuù vôùi caùc loaïi nöôùc coù gas, beân caïnh ñoù caùc phöông tieän thoâng tin tuyeân truyeàn raèng nöôùc coù gas khoâng lôïi cho söùc khoûe, nhaát laø ñoái vôùi treû em. Thoáng keâ töø caùc sieâu thò vaø caùc cöûa haøng baùn leû, naêm 2002, thò tröôøng chæ coù 50 loaïi nöôùc eùp traùi caây. Ñeán ñaàu naêm 2006, coù hôn 200 saûn phaåm khaùc nhau vôùi möùc giaù töø 8500ñ/lít ñeán treân 20000ñ/lít. (Xem phuï luïc 2.5) Ñoái thuû tieàm aån: Thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt khoâng gas: Coù quaù nhieàu doanh nghieäp trong nöôùc tham gia thò tröôøng, soá löôïng doanh nghieäp gia nhaäp vaø ruùt khoûi thò tröôøng naøy laø raát lôùn, gaây hoãn loaïn thò tröôøng. Saûn phaåm raát ña daïng, haàu nhö baát cöù loaïi traùi caây, hoa, laù cuû naøo coù theå laøm nöôùc giaûi khaùt ñeàu ñöôïc caùc doanh nghieäp khai thaùc. Saûn phaåm ña daïng nhöng truøng laép vaø chöa moät doanh nghieäp naøo ghi ñöôïc daáu aán rieâng bieät cho saûn phaåm cuï theå cuûa mình treân thò tröôøng. Saûn phaåm nhaäp ngoaïi vôùi thueá nhaäp khaåu ngaøy caøng giaûm laø moät ñoái thuû tieàm aån. Thò tröôøng nöôùc khoaùng-nöôùc tinh khieát: Giai ñoaïn 1994-1997, saûn phaåm nöôùc khoaùng Aqua cuûa Danone nhaäp töø Indonesia ñaõ chieám moät thò phaàn töông ñoái lôùn taïi Vieät Nam. Cuøng thôøi gian naøy, ñoái thuû caïnh tranh cuûa Aqua, P.T Aqua Golden Mississipi ñaõ xuùc tieán tìm ñoái taùc lieân doanh taïi Vieät Nam.Do khuûng hoaûng kinh teá khu vöïc, caùc keá hoaïch ñaàu tö naøy ñaõ taïm hoaõn. Töø naêm 2005, Aqua vaø Evian (thuoäc Danone) ñaõ böôùc ñaàu trôû laïi thò tröôøng Vieät Nam. Vôùi kinh nghieäm cuûa moät coâng ty ñöùng thöù hai theá giôùi veà nöôùc ñoùng chai, söï tham gia cuûa Danone seõ laøm cho thò tröôøng caïnh tranh ngaøy caøng quyeát lieät. Saûn phaåm nöôùc tinh khieát cuûa hai coâng ty Coca Cola vaø Pepsi taùc ñoäng lôùn - 22 - ñeán thò tröôøng naøy vì hieän nay haàu heát nöôùc khoaùng vaø nöôùc tinh khieát chòu söï phaân phoái bôûi heä thoáng nöôùc ngoït. Saûn phaåm nöôùc tinh khieát cuûa hai doanh nghieäp naøy ñònh vò phaân khuùc treân, moät khi cho ra ñôøi nhöõng saûn phaåm môùi vôùi phaân khuùc trung vaø thaáp, khaû naêng caïnh tranh tieàm aån laø ñaùng keå. 2.3 PHAÂN TÍCH MOÂI TRÖÔØNG NOÄI BOÄ CUÛA CAÙC COÂNG TY NÖÔÙC GIAÛI KHAÙT TRONG NÖÔÙC 2.3.1 Giôùi thieäu khaùt quaùt caùc coâng ty giaûi khaùt trong nöôùc: 2.3.1.1 Coâng ty coå phaàn nöôùc giaûi khaùt Saøi Goøn-Tribeco - Thaønh laäp: Naêm 1992, coâng ty TNHH Tribeco ñöôïc thaønh laäp vôùi soá voán ñieàu leä laø 8,5 tyû ñoàng. Trong ñoù, phaàn voán goùp cuûa nhaø nöôùc (Foodexco) chieám 51% voán ñieàu leä, 49% laø phaàn voán goùp cuûa caùc coå ñoâng beân ngoaøi. Cuoái naêm 1999, nhaø nöôùc chuyeån taát caû phaàn voán goùp cuûa mình (51% voán ñieàu leä töông öùng 11 425 530 000 VND) cho tö nhaân. Ngaøy 16/02/2001, coâng ty TNHH Tribeco chuyeån thaønh coâng ty coå phaàn nöôùc giaûi khaùt Saøi Goøn-Tribeco vôùi voán ñieàu leä 27 403 000 000VND. Thaùng 4/2001, saùt nhaäp coâng ty Coå phaàn Vieát Taân vaøo coâng ty, naâng voán ñieàu leä coâng ty thaønh 37 403 000VND. Thaùng 2/2006, thoâng qua döï aùn ñaàu tö hai nhaø maùy Tribeco Bình Döông (coâng suaát keá hoaïch 30 trieäu keùt,thuøng/naêm) vaø Tribeco Mieàn Baéc (coâng suaát keá hoaïch 9 trieäu keùt,thuøng/naêm), trong ñoù coù vieäc thaønh laäp hai coâng ty coå phaàn Tribeco Bình Döông vaø Tribeco Mieàn Baéc. - Cô caáu saûn phaåm: Coâng ty hieän coù 54 chuûng loaïi saûn phaåm (trong ñoù coù 32 saûn phaåm nöôùc giaûi khaùt khoâng gas thuoäc doøng thöùc uoáng dinh döôõng giaøu vitamin vaø khoaùng chaát) goàm caùc nhaõn hieäu: Tribeco (söõa ñaäu naønh, caùc loaïi nöôùc ngoït coù gas, traø bí ñao, nöôùc yeán ngaân nhó, nöôùc nha ñam), TriO (caùc loaïi nöôùc eùp traùi caây), Somilk (söõa ñaäu naønh boå sung canxi), Tromilk (söõa töôi tieät truøng), Watamin (nöôùc tinh khieát), - 23 - nöôùc taêng löïc (X2), Nata (söõa töôi tieät truøng) vaø Jeno-saûn phaåm nöôùc eùp traùi caây daønh cho tuoåi hoïc sinh vôùi bao bì ñaëc bieät ñöa vaøo thò tröôøng vaøo thaùng 6/2006. - Tình hình caïnh tranh: Taïi thò tröôøng chính cuûa coâng ty (khu vöïc thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caùc tænh mieàn Ñoâng Nam boä), coâng ty chieám 15-20% thò phaàn nöôùc ngoït coù gas, nöôùc ngoït khoâng gas khoaûng 25%. Ñoái vôùi nöôùc giaûi khaùt coù gas, ñoái thuû caïnh tranh truyeàn thoáng laø coâng ty nöôùc giaûi khaùt Chöông Döông, töø naêm 1994, coù theâm hai ñoái thuû lôùn laø coâng ty Pepsi vaø Coca Cola. Ñoái vôùi nöôùc giaûi khaùt khoâng gas, ñoái thuû laø coâng ty söõa Vinamilk. Thoâng tin sô löôïc veà caùc ñoái thuû caïnh tranh chính: Hai coâng ty Coca Cola vaø Pepsi vôùi caùc saûn phaåm nöôùc ngoït coù gas; Coâng ty nöôùc giaûi khaùt Chöông Döông vôùi caùc saûn phaåm nöôùc giaûi khaùt coù gas nhaõn hieäu xaù xò, soda water, chanh cam, baïc haø; Coâng ty Vinamilk: söõa ñaäu naønh coù ñöôøng vaø khoâng ñöôøng; Coâng ty Red Bull Vieät Nam: nöôùc taêng löïc Red Bull; Coâng ty Taân Hieäp Phaùt: nöôùc taêng löïc hieäu Number One. - Tình hình hoaït ñoäng: Ñònh höôùng chieán löôïc phaùt trieån cuûa Tribeco laø trôû thaønh moät trong nhöõng coâng ty haøng ñaàu trong ngaønh nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam vaø thò tröôøng khu vöïc, trôû thaønh moät toå chöùc kinh doanh ña ngaønh. Trong naêm 2006, söï lieân keát giöõa coâng ty Tribeco vaø coâng ty Kinh Ñoâ laø moät böôùc ñoät phaù trong chieán löôïc phaùt trieån beàn vöõng cuûa Tribeco.Töø söï keát hôïp naøy, Tribeco ñaõ coù theâm 200 nhaø phaân phoái vaø 65 000 ñieåm baùn leû cuûa Kinh Ñoâ, ñöa caùc loaïi nöôùc giaûi khaùt vaø caùc baùnh keïo thuaän lôïi hôn cho ngöôøi tieâu duøng. Tribeco ñaõ phoái hôïp vôùi coâng ty chuyeân moân thöïc hieän nghieân cöùu thò tröôøng veà heä thoáng phaân phoái, haønh vi ngöôøi tieâu duøng ñònh kyø 4 thaùng/laàn. Keát quaû laø saûn phaåm coâng ty ngaøy caøng ñöôïc öa chuoäng vaø tín nhieäm, ví duï söï nhaän bieát veà söõa ñaäu naønh Tribeco cuûa ngöôøi tieâu duøng laø 88%, nöôùc traùi caây laø 59% treân toång soá ngöôøi ñöôïc hoûi taïi caùc ñieåm baùn nöôùc giaûi khaùt. Tribeco ñöôïc bình choïn vaøo Top 10 ngaønh ñoà uoáng trong nhoùm 100 thöông hieäu maïnh (bao goàm caû caùc thöông hieäu nöôùc giaûi khaùt quoác teá ñang coù maët taïi thò tröôøng Vieät Nam). - 24 - 2.3.1.2 Coâng ty nöôùc giaûi khaùt Chöông Döông: - Thaønh laäp: Coâng ty nöôùc giaûi khaùt Chöông Döông tieàn thaân laø nhaø maùy Usine Belgique naêm 1952 thuoäc taäp ñoaøn B. G. I (Phaùp). Tröôùc naêm 1975, ñaây laø nhaø maùy saûn xuaát nöôùc giaûi khaùt lôùn nhaát mieàn Nam. Töø naêm 1977 trôû thaønh nhaø maùy nöôùc ngoït Chöông Döông vaø sao ñoù laø coâng ty nöôùc giaûi khaùt Chöông Döông. - Cô caáu saûn phaåm: Nöôùc giaûi khaùt Chöông Döông hieän laø moät trong nhöõng thöông hieäu maïnh treân thò tröôøng vôùi caùc saûn phaåm haøng Vieät Nam chaát löôïng cao nhö nöôùc ngoït (saù xò, cam, daâu, chanh, cream soda, baïc haø), söõa ñaäu naønh, nöôùc taêng löïc Happy vaø ñaëc bieät ñang coù theá maïnh vôùi saûn phaåm röôïu nheï coù gas Chöông Döông. Coâng ty höôùng ñeán thò tröôøng tieâu thuï chính laø thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø ñang taán coâng thò tröôøng caùc tænh vuøng saâu, vuøng xa. Caùc saûn phaåm nöôùc ngoït khoâng vaø coù gas, ñaëc bieät laø röôïu nheï coù gas ñöôïc coâng ty nhaém vaøo ngöôøi tieâu duøng bình daân coù thu nhaäp thaáp, saûn phaåm nhaõn hieäu “soda water Chöông Döông” thì höôùng ñeán moïi ñoái töôïng. - Tình hình caïnh tranh: khaù khoù khaên, ñang treân con ñöôøng laáy laïi thò tröôøng vaø söï quan taâm cuûa ngöôøi tieâu duøng. 2.3.1.3 Coâng ty Vinamilk: Coâng ty coå phaàn söõa Vieät Nam (Vinamilk) laø doanh nghieäp chieám thò phaàn lôùn veà nhoùm maët haøng söõa vaø caùc saûn phaåm töø söõa. Ñeå taän duïng coâng ngheä thieát bò hieän ñaïi saün coù, taän duïng heä thoáng phaân phoái lôùn (220 ñaïi lyù vaø 100 000 ñieåm baùn leû treân toaøn quoác), tieán tôùi laäp taäp ñoaøn thöïc phaåm maïnh taïi Vieät Nam. Vôùi nöôùc giaûi khaùt, Vinamilk hieän coù 6 nhoùm saûn phaåm, bao goàm: nöôùc uoáng ñoùng chai Icy, boät soâcoâla, söõa ñaäu naønh Soya, nöôùc eùp traùi caây Fresh vaø Zero G, traø uoáng lieàn CoolTea, caø pheâ rang xay vaø caø pheâ 3 trong 1 nhaõn hieäu cafe Moment. Coâng ty Vinamilk luoân coi thöông hieäu laø yeáu toá tieân quyeát ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån. Laø moät coâng ty noäi ñòa coù thöïc löïc maïnh vaø chieán löôïc xaây döïng thöông hieäu baøi baûn. - 25 - 2.3.1.4 Coâng ty nöôùc giaûi khaùt Taân Quang Minh – Bidrico Vôùi hôn 13 naêm xaây döïng, tröôûng thaønh vaø phaùt trieån töø cô sôû saûn xuaát Quang Minh ñeán coâng ty TNHH Taân Quang Minh vaø ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát ñeán vôùi thöông hieäu quen thuoäc laø Bidrico. Nhaø maùy saûn xuaát ñaët taïi khu coâng nghieäp Vónh Loäc, Bình Chaùnh. Kim ngaïch xuaát khaåu chieám 20% toång saûn löôïng. Coâng ty coù treân 30 saûn phaåm: traø bí ñao, nöôùc yeán ngaân nhó, nöôùc ngoït lon 330ml, nöôùc eùp traùi caây, nöôùc eùp tinh khieát, nöôùc ngoït coù gas 1.25L, nöôùc ngoït khoâng gas, rau caâu traùi caây mang nhaõn hieäu Bidrico, nöôùc taêng löïc Red Tiger, söõa töôi tieät truøng Yobi,... Coâng ty khaù coi troïng chieán löôïc xaây döïng thöông hieäu, naêm 2005 coâng ty thöïc hieän chöông trình “söõa hoïc ñöôøng” vôùi saûn phaåm söõa chua Yobi vôùi 04 höông vò Cam, Daâu, Maõng caàu vaø Chanh kinh phí 1 tyû ñoàng phaùt söõa vaø taäp vôû mieãn phí. 2.3.2 Caùc coâng ty giaûi khaùt noäi ñòa tieâu bieåu khaùc: Hieän nay ngaønh saûn xuaát nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam coù 448 cô sôû saûn xuaát trong ñoù coù 391 cô sôû saûn xuaát nöôùc giaûi khaùt, 49 cô sôû saûn xuaát nöôùc khoaùng vaø 08 cô sôû saûn xuaát nöôùc tinh loïc. (Nguoàn: Toång coâng ty Röôïu-Bia-Nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam naêm 2005). Taïi thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt lôùn nhaát Vieät Nam- thaønh phoáù Hoà Chí Minh,theo thoáng keâ cuûa haõng AC Nielson vaøo quyù I/2006, nöôùc giaûi khaùt khoâng gas (khoâng tính nöôùc khoaùng, nöôùc tinh khieát) chieám 56% thò tröôøng, cao hôn 12% so vôùi thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt coù gas. Beân caïnh caùc nhaõn hieäu nöôùc giaûi khaùt quen thuoäc, ngaøy caøng coù nhieàu doanh nghieäp tham gia vaøo thò tröôøng ñaày tieàm naêng naøy, nhaát laø thò tröôøng nöôùc maùt giaûi khaùt cheá bieán töø caùc loaïi thaûo moäc thieân nhieân vaø theo nhöõng coâng thöùc daân gian. Nöôùc maùt daân gian coâng nghieäp coù daïng ñoùng hoäp, bòch, chai, giaù thaáp vôùi möùc töø 3 000-6 000 ñoàng. Phaàn lôùn caùc coâng ty giaûi khaùt Vieät Nam coøn laïi hoaït ñoäng vôùi quy moâ nhoû, khaû naêng taøi chính vaø nhaân söï haïn cheá, coâng ngheä saûn xuaát thaáp, daây chuyeàn saûn xuaát ñoùng chai thuû coâng, saûn phaåm khai thaùc truøng laép laãn nhau vaø khoâng coù khaùi - 26 - nieäm veà chieán löôïc cuõng nhö xaây döïng chieán löôïc. (Xem phuï luïc baûng 2.6: Caùc coâng ty saûn xuaát nöôùc maùt tieâu bieåu; baûng 2.7: Caùc coâng ty giaûi khaùt noäi ñòa tieâu bieåu khaùc; baûng 2.8: Thoáng keâ soá löôïng nhaõn hieäu nöôùc khoaùng, nöôùc tinh khieát). 2.3.3 Caùc coâng ty giaûi khaùt coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam: 2.3.3.1 Coâng ty Coca Cola Vieät Nam (CCBV) - Thaønh laäp: Coca Cola Vieät Nam laø coâng ty 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa Coca Cola Indochina Pte. Ltd, teân goïi tröôùc kia laø coâng ty TNHH nöôùc giaûi khaùt Coca Cola Chöông Döông ñöôïc thaønh laäp vaøo naêm 1995 vaø laø coâng ty lieân doanh vôùi toång soá voán ñaàu tö 48 trieäu USD giöõa coâng ty Coca Cola Indochina Pte. Ltd (60% voán) vaø coâng ty TNHH Chöông Döông (40% voán). Thaùng 10/1998, Chính phuû cho pheùp lieân doanh chuyeån ñoåi thaønh coâng ty 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi thoâng qua vieäc taùi ñaàu tö voán. Saûn phaåm nöôùc giaûi khaùt Coca Cola ñöôïc saûn xuaát taïi ba nhaø maùy ñoùng chai ñaët taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh, Haø Noäi vaø Ñaø Naüng. Thaùng 6/2001, chính phuû ñoàng yù cho pheùp ba nhaø maùy ñoùng chai saùt nhaäp theo cô caáu quaûn lyù taäp trung, trong ñoù nhaø maùy ñoùng chai Coca Cola Vieät Nam taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh giöõ vai troø quaûn lyù. Hai nhaø maùy ôû Haø Noäi vaø Ñaø Naüng hieän ñang hoaït ñoäng nhö hai chi nhaùnh cuûa coâng ty Coca Cola Vieät Nam ôû khu vöïc phía Baéc vaø mieàn Trung. - Ñaëc ñieåm bao bì vaø saûn phaåm: + Bao bì chai thuûy tinh 207ml, 300ml,285ml ñöôïc saûn xuaát taïi lieân doanh giöõa nhaø maùy thuûy tinh Khaùnh Hoäi vaø coâng ty Maly Glass Berhaad. Lon ñöôïc nhaäp töø nhaø maùy Carnaud Metal Box Asia (Singapore) vaø töø moät coâng ty thuoäc taäp ñoaøn F&N Singapore, loaïi 225-330ml. (Xem phuï luïc baûng 2.9: Chuûng loaïi vaø bao bì saûn phaåm cuûa CCBV) - Caùc chieán löôïc cuûa CCBV: - 27 - - Phaân phoái: CCBV hieän coù 270 000 ñieåm baùn saûn phaåm Coca Cola treân toaøn quoác. Coca Cola thu huùt caùc ñaïi lyù ñoäc quyeàn baèng nhöõng chính saùch öu ñaõi haáp daãn, taïo söï gaén boù giöõa coâng ty vaø ñaïi lyù. Caùc ñaïi lyù khoâng ñöôïc baùn saûn phaåm cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh, buø laïi, Coca Cola seõ traû cho caùc ñaïi lyù tieàn chieát khaáu ñoäc quyeàn 1 000ñ/keùt. Tieàn chieát khaáu naøy ñöôïc quy ra saûn phaåm ñeå thanh toaùn. Caùc ñaïi lyù ñoäc quyeàn mua haøng theo phöông thöùc mua ñöùt baùn ñoaïn, khoâng ñöôïc traû haøng laïi nhöng tröôùc moãi ñôït giaûm giaù, coâng ty seõ phaûi baùo tröôùc vaøi ngaøy ñeå caùc ñaïi lyù kòp thôøi giaûi phoùng haøng toàn. Giai ñoaïn ñaàu, CCBV saün saøng buø loã cho caùc ñaïi lyù luùc giaûm giaù khuyeán maõi, saün saøng boû haøng thieáu maø khoâng ñeà caäp ñeán thôøi haïn traû. Böôùc keá tieáp, CCBV ñöa ra caùc ñieàu kieän veà soá löôïng mua haøng vaø coâng nôï trong haïn möùc, khuyeán khích caùc ñaïi lyù trôû thaønh ñoái taùc kinh doanh chieán löôïc ñeå ñöôïc höôûng chính saùch 5+1(mua naêm taëng moät). Thoâng qua vieäc “hoã trôï trong phaân phoái”, laép ñaët baûng hieäu, baûng quaûng caùo, ... coâng ty CCBV naém danh saùch ñòa chæ caùc khaùch haøng trong heä thoáng cuûa caùc ñaïi lyù ñoäc quyeàn roài baùn haøng thaúng cho caùc “ñaïi lyù con” naøy vôùi giaù nhö ñaïi lyù ñoäc quyeàn. Do trong hôïp ñoàng giöõa CCBV vaø caùc ñaïi lyù ñoäc quyeàn khoâng coù ñieàu khoaûn xaùc ñònh khaùch haøng maø caùc ñaïi lyù ñoäc quyeàn xaây döïng ñöôïc laø taøi saûn rieâng cuûa caùc ñaïi lyù ñoäc quyeàn, neân CCBV thöïc hieän ñöôïc ñieàu naøy vaø nhö vaäy, CCBV khoâng maát quaù nhieàu chi phí ñeå taïo maïng löôùi ñaïi lyù roäng khaép, coøn caùc ñaïi lyù ñoäc quyeàn gaàn nhö maát phaàn lôùn ñaàu ra, moät soá trong soá ñoù gaàn nhö phaù saûn. - Chính saùch giaù caû: Thöïc hieän chieán löôïc baùn phaù giaù vaø söû duïng caùc hình thöùc khuyeán maõi, quaûng caùo raàm roä ñeå giaønh thò tröôøng nhaèm thoân tính caùc doanh nghieäp noäi ñòa. Coâng ty laøm ñöôïc ñieàu naøy do khaû naêng taøi chính huøng maïnh töø coâng ty meï. Theo tính toaùn, moät lon Coca Cola ôû thò tröôøng Myõ laø 75 UScents (töông ñöông 12 000 VND), trong khi moät lon Coca Cola baùn taïi thò tröông Vieät Nam bình quaân 5 000 VND – 7 000 VND (töông ñöông 31- 41UScents), thaáp hôn giaù bình quaân treân thò tröôøng Myõ laø 34 UScents (tyû giaù taïm tính laø 16 000 VND/USD) trong khi coâng ty - 28 - CCBV khoâng coù moät söï chuyeån bieán roõ reät veà coâng ngheä, naêng suaát lao ñoäng cuõng nhö hieäu suaát trong caùc khaâu khaùc. 2.3.3.2 Coâng ty nöôùc giaûi khaùt Pepsico: - Thaønh laäp: Coâng ty nöôùc giaûi khaùt quoác teá Pepsico Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp theo quyeát ñònh soá 291/GP ngaøy 24/12/1991. Tieàn thaân laø coâng ty lieân doanh giöõa SP. Co vaø coâng ty Macondray – Singapore. Naêm 1994, theâm moät coâng ty gia nhaäp laø Pepsico Global Investment vôùi cô caáu voán: SP. Co (40%), coâng ty Macondray – Singapore (30%), Pepsico Global Investment (30%). Naêm 1998, coå phaàn coâng ty thay ñoåi nhö sau: Pepsico Global Investment (97%) vaø SP. Co (3%). Naêm 2003, Pepsico Global Investment mua laïi 3% coå phaàn phía Vieät Nam, Coâng ty trôû thaønh doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi vaø ñoåi teân thaønh Coâng ty Pepsico Vieät Nam. - Hoaït ñoäng: Coâng ty coù hai nhaø maùy ôù Hoùc Moân (05 daây chuyeàn lon vaø chai, coâng suaát 220 trieäu lít/naêm), Ñieän Baøn (01 daây chuyeàn chai coâng suaát 30 trieäu lít/naêm) vôùi heä thoáng voâ chai, ñoùng lon hoaøn toaøn töï ñoäng, coù heä thoáng kieåm tra chaát löôïng veä sinh thöïc phaåm ñaït trình ñoä tieân tieán theá giôùi. Saûn phaåm cuûa coâng ty Pepsico Vieät Nam goàm caùc nhaõn hieäu: Pepsi, 7-up, Mirinda, Everest, Sting, Aquafina, Twister. - Qui moâ: Coâng ty hieän coù moät vaên phoøng chính taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh, ba chi nhaùnh taïi Haø Noäi, Quaûng Nam vaø Caàn Thô, moät vaên phoøng ñaïi dieän taïi Nha Trang, moät nhaø maùy saûn xuaát chính taïi Hoùc Moân, hai nhaø maùy veä tinh gia coâng taïi Haø Noäi vaø Quaûng Nam. 2.3.3.3 Coâng ty lieân doanh Dona Newtower: - Thaønh laäp: Coâng ty thöïc phaåm vaø nöôùc giaûi khaùt Dona Newtower ñöôïc thaønh laäp töø thaùng 4/1994, laø lieân doanh giöõa coâng._., chuùng ta choïn chieán löôïc phaùt trieån thò tröôøng cho nhoùm chieán löôïc SO, vì TAS = 203 laø lôùn nhaát. Chuùng ta choïn chieán löôïc ña daïng hoùa cho nhoùm chieán löôïc ST, vì TAS = 184 laø lôùn nhaát. Chuùng ta choïn chieán löôïc phaùt trieån thò tröôøng cho nhoùm chieán löôïc WO, vì TAS = 204 laø lôùn nhaát. Ma traän QSPM cho pheùp chuùng ta coù theå ñaùnh giaù khaùch quan caùc chieán löôïc thay theá ñeå töø ñoù löïa choïn chieán löôïc phuø hôïp. Döïa treân ma traän QSPM, caùc chieán löôïc chuû yeáu ñöôïc löïa choïn ñoái vôùi caùc coâng ty giaûi khaùt Vieät Nam nhö sau: • Chieán löôïc phaùt trieån thò tröôøng • Chieán löôïc ña daïng hoùa saûn phaåm - 51 - • Chieán löôïc hoäi nhaäp veà phía tröôùc 3.3.3 ÑEÀ XUAÁT MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP CHIEÁN LÖÔÏC 3.3.3.1: Nhoùm giaûi phaùp veà thò tröôøng: Caùc coâng ty nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam caàn noã löïc ña daïng hoùa saûn phaåm nhaèm laáp ñaày caùc phaân khuùc thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt. Thò tröôøng giaûi khaùt Vieät Nam vaãn chöa ña daïng hoùa saûn phaåm cho töøng ñoái töôïng tieâu duøng cuï theå. Do vaäy, caùc coâng ty giaûi khaùt caàn: Giaûi phaùp veà chuûng loaïi saûn phaåm: Trong thôøi gian qua, caùc coâng ty giaûi khaùt Vieät Nam môû roäng daûi saûn phaåm khaù thaønh coâng, tuy nhieân vaãn coøn boû ngoû raát nhieàu phaân khuùc thò tröôøng vaø khaùch haøng. Do vaäy, caùc coâng ty caàn nghieân cöùu sôû thích vaø nhu caàu cuûa töøng nhoùm ngöôøi tieâu duøng cuï theå ñeå ñöa ra caùc doøng saûn phaåm phuø hôïp. Phaùt trieån saûn phaåm daønh rieâng phuø hôïp vôùi treû em (phaân khuùc thò tröôøng nöôùc traùi caây daønh cho treû em töø 3-12 tuoåi coøn troáng), vôùi theå tích khoâng quaù nhieàu cho moät treû em duøng trong moät laàn, giaù phuø hôïp vôùi tieàn tieâu vaët cuûa treû em, bao bì deã môû, deã caàm treân tay, uoáng tröïc tieáp ñöôïc töø bao bì, maãu maõ thieát keá vaø caùch tröng baøy phuø hôïp cho treû chöù khoâng duøng maãu thieát keá daønh cho ngöôøi lôùn. Ñoái vôùi doøng saûn phaåm naøy, caùc nhaø saûn xuaát caàn thieát keá bao bì vui nhoän, theå tích vöøa phaûi (döôùi 200ml), neân coù nhieàu loaïi oáng huùt ngoä nghónh ñeå treû uoáng deã daøng, taïo caûm giaùc môùi laï, thích thuù;höông cam, daâu, taùo, döùa laø muøi vò öa thích cuûa treû em. Phaân khuùc thò tröôøng nöôùc giaûi khaùt daønh cho giôùi vaên phoøng vaãn chöa ñöôïc khai thaùc. Saûn phaåm ôû phaân khuùc naøy caàn coù khaåu vò môùi laï, höông vò ñaëc tröng, boå döôõng, coù nguoàn goác töø thieân nhieân. ÔÛ phaân khuùc naøy, ngöôøi tieâu duøng uoáng nöôùc giaûi khaùt vì söùc khoûe vaø daùng voùc vì theo khaûo saùt cuûa Asia Panel: 70% quan taâm ñeán söùc khoûe hôn tröôùc, 74% muoán söû duïng caùc loaïi vitamine vaø khoaùng chaát, 80% thích boå sung caùc hoaït chaát coù lôïi cho söùc khoûe vaøo nöôùc giaûi khaùt nhö nhaân saâm, calcium,...; 80% phuï nöõ tin - 52 - raèng moät soá nöôùc giaûi khaùt coù theå giuùp giöõ ñöôïc daùng ngöôøi thon thaû, vaø khoâng chæ phuï nöõ, keå caû nam giôùi cuõng vaäy vì xu höôùng quan taâm hình daùng beân ngoaøi cuûa nam giôùi (metrosexual man) ngaøy caøng phaùt trieån. Thôøi gian qua, caùc coâng ty giaûi khaùt Vieät Nam ñaõ thöïc hieän toát vieäc khai thaùc tính truyeàn thoáng trong quaù trình ña daïng hoùa saûn phaåm giaûi khaùt khoâng gas. Tuy nhieân, haàu heát caùc doanh nghieäp chæ môùi döøng ôû möùc naøy maø chöa keát hôïp tính hieän ñaïi khi thieát keá saûn phaåm giaûi khaùt, trong khi saûn phaåm giaûi khaùt chuû yeáu laø höôùng ñeán ngöôøi tieâu duøng treû. Beân caïnh ñoù, caùc coâng ty giaûi khaùt neân phaùt trieån caùc saûn phaåm giaûi khaùt hoãn hôïp, vöôït leân nhöõng ñònh nghóa thoâng thöôøng veà giaûi khaùt nhaèm thu huùt moïi giôùi, ñaëc bieät laø giôùi treû nhö nöôùc traùi caây khoâng coàn suûi boït, hoãn hôïp kem vaø nöôùc traùi caây khoâng gas, v.v.. Giaûi phaùp veà bao bì saûn phaåm: Thôøi gian qua, bao bì saûn phaåm cuûa caùc coâng ty Vieät ñaõ coù söï quan taâm vaø ñaàu tö, tuy nhieân vaãn coøn khaù ñôn ñieäu vaø chöa phaân bieät roõ ñoái töôïng khaùch haøng maø caùc saûn phaåm höôùng ñeán. Vì vaäy, caùc coâng ty caàn ñaåy maïnh ñaàu tö thieát keá bao bì phuø hôïp vôùi töøng ñoái töôïng ngöôøi tieâu duøng. Khi ñöa ra moät saûn phaåm môùi naøo, caùc coâng ty giaûi khaùt Vieät Nam phaûi xaùc ñònh töøng nhoùm ñoái töôïng khaùch haøng khaùc nhau ñeå coù söï phaân loaïi bao bì phuø hôïp cho nhu caàu söû duïng. Ví duï, vôùi nöôùc eùp traùi caây, söû duïng hoäp giaáy thay cho chai thuûy tinh laø ñaõ taïo söï tieän duïng, nhöng caàn xem töøng theå tích hoäp cho treû em khaùc vôùi cho ngöôøi lôùn, caù nhaân thích söû duïng hoäp nhoû trong khi nhaø haøng thích loaïi hoäp côõ lôùn 1-2 lít; hoaëc coù theâm saûn phaåm hoäp giaáy ñeå giaûm giaù thaønh so vôùi bao bì lon. Phaân khuùc thò tröôøng baét ñaàu töø bao bì nhö theá seõ giuùp doanh nghieäp coù ñöôïc nhieàu khaùch haøng hôn. Caùc saûn phaåm nöôùc khoaùng, nöôùc tinh khieát coøn ñôn ñieäu, chöa ñoäc ñaùo, caùc saûn phaåm chuû yeáu laø chai 0,5 lít, 1,5 lít vaø bình 19 lít töông töï nhau, maãu maõ chöa haáp daãn. Caùc doanh nghieäp neân ñöa ra caùc saûn phaåm nöôùc khoaùng-nöôùc tinh khieát vò traùi caây, - 53 - höôùng daãn pha cheá caùc loaïi cocktail töø nöôùc khoaùng-nöôùc tinh khieát, nöôùc khoaùng naëng giuùp laøm thon, thieát keá chai naép baät (sport cap) tieän lôïi cho theå thao. Luoân ñaûm baûo cung caáp cho thò tröôøng nhöõng saûn phaåm chaát löôïng cao, taïo uy tín veà saûn phaåm vaø doanh nghieäp ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng. Trong ngaønh saûn xuaát nöôùc giaûi khaùt, ñaïi ña soá caùc coâng ty saûn xuaát ñeàu coi nheï vieäc söû duïng nguyeân lieäu quaù haïn vaø thöôøng cho raèng vieäc söû duïng nguyeân lieäu quaù ñaùt laø ñieàu taát nhieân trong saûn xuaát. Caùc nhaø saûn xuaát bieát raát roõ seõ gaây nguy hieåm cho ngöôøi tieâu duøng nhöng baát chaáp vì lyù do lôïi nhuaän: caùc höông lieäu, hoùa chaát duøng trong laõnh vöïc naøy haàu heát ñöôïc nhaäp töø nöôùc ngoaøi vaø giaù khaù ñaét. Do vaäy, caùc coâng ty giaûi khaùt caàn trieät ñeå chaám döùt vieäc laøm naøy vaø ñaåy maïnh vieäc lieân keát vôùi caùc ñôn vò cung caáp hoa quaû trong nöôùc ñeå mang laïi lôïi ích cho ñoâi beân, cuøng hôïp taùc vaø phaùt trieån. Giaûi phaùp veà phaân phoái, cuûng coá vaø phaùt trieån thò tröôøng: Ñaåy maïnh ñöa caùc saûn phaåm hieän coù vaøo caùc khu vöïc môùi. Cuûng coá vaø môû roäng thò tröôøng noâng thoân Vieät Nam, vuøng ven vaø caùc khu vöïc ñang ñoâ thò hoùa. Saûn löôïng tieâu thuï nöôùc ngoït coù gas ñang ôû gaàn möùc baõo hoøa, caùc coâng ty nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam ñang saûn xuaát loaïi saûn phaåm naøy aùp duïng chieán löôïc naøy nhö moät loái thoaùt cho doøng saûn phaåm raát cuõ. Khi ngöôøi tieâu duøng ôû caùc thaønh phoá lôùn chuyeån sang tieâu duøng nöôùc traùi caây, caùc nhaø saûn xuaát ñöa saûn phaåm nöôùc ngoït coù gas taán coâng ñoái töôïng khaùch haøng laø ngöôøi lao ñoäng nhaäp cö vaø ngöôøi daân ngoaïi thaønh, vuøng noâng thoân vôùi möùc giaù reû. Theo ñaùnh giaù böôùc ñaàu thöïc hieän chieán löôïc naøy taïi caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam, keát quaû raát khaû quan: Coâng ty Chöông Döông doanh soá ba thaùng ñaàu naêm 2006 ñoái vôùi maët haøng xaù xò coù gas taêng 15%, coâng ty Bidrico doanh thu nöôùc ngoït lon ôû thò tröôøng tænh taêng 46% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Khu vöïc noâng thoân, vuøng ven vaø caùc vuøng ñang ñoâ thò hoùa laø nhöõng vuøng coøn tieàm naêng phaùt trieån raát lôùn ñoái vôùi caùc saûn phaåm nöôùc ngoït coù gas. Do vaäy caàn cuûng coá vaø môû roäng thò - 54 - tröôøng naøy ñeå khai thaùc tieàm naêng, giaûi phaùp cho caùc doanh nghieäp veà phaùt trieån phaân phoái laø: Cuûng coá xaây döïng maïng löôùi nhaø phaân phoái vaø ñaïi lyù ôû caùc tænh. Chuyeån sang heä thoáng ñaïi lyù moät caáp vaø môû roäng maïng löôùi baùn leû seõ giuùp caùc doanh nghieäp naâng cao khaû naêng kieåm soaùt thò tröôøng, naém baét nhu caàu ngöôøi tieâu duøng toát hôn. Hoã trôï môû roäng phaïm vi hoaït ñoäng cuûa caùc nhaø phaân phoái ñeán caùc khu vöïc vuøng saâu vuøng xa. Naâng caáp vaø caûi taïo cô sôû vaät chaát haï taàng caùc trung taâm phaân phoái. Phaùt trieån caùc trung taâm naøy trôû thaønh nhöõng ñaàu moái phaân phoái lôùn cho caùc tænh vaø khu vöïc. Phaùt trieån löïc löôïng baùn haøng taïi caùc ñieåm baùn leû nhö: beán phaø, beán xe, caùc khu vui chôi, nghæ maùt,... ñoàng thôøi ôû caùc ñieåm baùn môùi taïi nhöõng vuøng ven vaø caùc khu ñoâ thò môùi. Tieáp tuïc thöïc hieän phöông phaùp “coäng sinh” vôùi heä thoáng phaân phoái cuûa caùc coâng ty giaûi khaùt nöôùc ngoaøi vaãn coøn hieäu quaû trong thôøi gian khai thaùc vöøa qua. Baùm saùt söï môû roäng caùc ñieåm baùn cuûa caùc doanh nghieäp giaûi khaùt nöôùc ngoaøi, caùc coâng ty trong nöôùc taän duïng nhöõng ñieåm baùn môùi naøy ñeå chaøo baùn caùc saûn phaåm môùi thoâng qua caùc nhaø phaân phoái cuûa hoï. Lieân keát vôùi nhieàu ñôn vò kinh doanh khaùc, ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp ngaønh phaân phoái ñeå taïo ra moät heä thoáng phaân phoái höõu hieäu cho rieâng mình. Taêng quyeàn sôû höõu vaø quyeàn kieåm soaùt ñoái vôùi caùc nhaø phaân phoái vaø baùn leû. Toå chöùc vaø ñaùnh giaù laïi caùc maët maïnh yeáu cuûa heä thoáng keânh phaân phoái, trieån khai coâng taùc kieåm soaùt nhaèm haïn cheá söï choàng cheùo trong keânh phaân phoái, phaân ñònh roõ khu vöïc baùn vaø traùch nhieäm kinh doanh cuûa ñaïi lyù, quaûn lyù giaù baùn moät caùch hieäu quaû trong keânh baèng caùch gia taêng soá löôïng ñaàu moái tieâu thuï, bôûi leõ neáu nhaø saûn xuaát söû duïng quaù ít ñaàu moái trong khi soá löôïng haøng baùn quaù lôùn deã daãn ñeán doanh nghieäp phuï thuoäc hoaøn toaøn vaøo trung gian, taïo neân nhöõng baát lôïi: trung gian töï ñoäng taêng - 55 - giaù, tuøy tieän giöõ laïi caùc quaø khuyeán maïi, laøm maát taùc duïng caùc chính saùch phaân phoái trong töøng giai ñoaïn. Cuûng coá heä thoáng ñaïi lyù chuyeån thaønh ñaïi lyù moät caáp, choïn loïc vaø giöõ laïi caùc ñaïi lyù coù khaû naêng kinh doanh ñeå tieáp tuïc kyù hôïp ñoàng ñaïi lyù. Traùnh caûm tính khi hình thaønh heä thoáng ñaïi lyù. AÙp duïng moâ hình coäng taùc kinh doanh, chia seû lôïi nhuaän, gia taêng traùch nhieäm quaûn lyù cho caùc ñaïi lyù, ñöa ra caùc chính saùch giaù caû hôïp lyù vaø linh hoaït, phaân boå löïc löôïng kieåm soaùt roäng khaép thoâng qua vieäc cöû ñaïi dieän baùn haøng laøm vieäc tröïc tieáp trong heä thoáng ñaïi lyù. Hoã trôï xaây döïng caùc nhaø phaân phoái ôû caùc tænh trôû thaønh caùc ñieåm phaân phoái haøng chuû löïc cho caùc vuøng saâu. Xaây döïng vaø mua laïi caùc cô sôû saûn xuaát nhoû leû, caùc nhaø maùy ñoùng chai taïi caùc ñòa phöông. Ñoái vôùi nhöõng ñaïi lyù nôï quaù haïn, thöïc hieän vieäc baùn haøng theo phöông thöùc mua moät traû hai tröø vaøo nôï, leân thôøi gian cuï theå giaûi quyeát thanh toaùn nôï vôùi töøng ñaïi lyù. Giaûi phaùp veà quaûng caùo, khuyeán maïi: Vôùi tieàm löïc taøi chính haïn cheá, caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam neân chuù troïng thöïc hieän kieåu quaûng caùo “baùm dính” vaøo ngöôøi tieâu duøng, vaøo noäi dung cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng, khoâng neân laøm ñaïi traø. Quaûng caùo treân baùo hay truyeàn hình toán raát nhieàu chi phí, tuy nhieân hieäu quaû khoâng chaéc ñaõ hôn caùc quaûng caùo treân caùc vaät phaåm nhö noùn, moùc khoùa, ly, khay, aùo, taëng duø che naéng mieãn phí taïi caùc ñieåm baùn, taêng möùc chieát khaáu 1-3%, thöôûng chuyeán du lòch nöôùc ngoaøi cho ngöôøi baùn,... Ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng marketing, caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam caàn ño löôøng hieäu quaû ñoàng tieàn quaûng caùo (media) vaø caùch chi tieâu hieäu quaû, khoâng neân caûm tính. Caùch ño löôøng chi tieâu quaûng caùo neân döïa treân möùc ñoä nhaän thöùc cuûa nhaõn hieäu (awareness), yeáu toá naøy taùc ñoäng ñeán vieäc duøng thöû (trial) vaø duøng thöôøng xuyeân cuûa ngöôøi tieâu duøng. Chi tieâu cho khuyeán maõi chuùng ta phaûi tính ñeán möùc ñoä kieåm soaùt hoaït ñoäng naøy thoâng qua caùc keânh phaân phoái. Neáu phaân tích thaáy keùm hoaëc khoâng hieäu quaû thì neân chuyeån ngaân saùch eo heïp naøy ñaàu tö cho vieäc - 56 - xaây döïng heä thoáng phaân phoái ñeå taêng ñoä phuû vaø kieåm soaùt tröïc tieáp caùc ñieåm baùn leû. Taïi thò tröôøng Vieät Nam, saûn phaåm giaûi khaùt thöôøng ñöôïc mua töø nhieàu ñieåm baùn khaùc nhau, do ñoù caùc coâng ty giaûi khaùt phaûi phaân loaïi caùc ñieåm baùn haøng ñeå coù hình thöùc phaân phoái, khuyeán maïi, quaûng caùo phuø hôïp. Xaây döïng boä phaän nhaân vieân tieáp thò theo töøng maûng khaùch haøng ñeå tieáp thò hieäu quaû vôùi töøng boä phaän khaùch haøng: ngöôøi tieâu duøng khoái vaên phoøng, khu daân cö môùi, tröôøng hoïc, beänh vieän, khaùch saïn,... Caùc coâng ty giaûi khaùt neân phoái hôïp vôùi moät coâng ty chuyeân moân thöïc hieän vieäc nghieân cöùu thò tröôøng veà heä thoáng phaân phoái, haønh vi ngöôøi tieâu duøng, nhöõng bieán ñoäng cuûa thò tröôøng giaûi khaùt nhaèm naém baét kòp thôøi suy nghó vaø caûm nhaän cuûa ngöôøi tieâu duøng veà caùc saûn phaåm nöôùc giaûi khaùt cuõng nhö nhöõng xuhöôùng tieâu duøng môùi, töø ñoù giuùp caùc coâng ty chuû ñoäng trong xaùc ñònh muïc tieâu cuõng nhö coù ñöôïc chieán löôïc xaây döïng thöông hieäu ñuùng höôùng vaø hoaït ñoäng marketing coù hieäu quaû. Giaûi phaùp veà vaán ñeà xaây döïng thöông hieäu: Moät trong nhöõng ñieàu kieän quan troïng trong kinh doanh saûn phaåm tieâu duøng nhanh laø xaây döïng vaø phaùt trieån thöông hieäu. Caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät nam caàn nhaän thöùc raèng: Khoâng coù moät cuoäc chieán giöõa thöông hieäu Vieät vaø nöôùc ngoaøi trong taâm trí ngöôøi tieâu duøng. Cuoäc chieán ñoù chæ toàn taïi trong suy nghó vaø tö duy cuûa caùc doanh nghieäp. Ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng, hoï quan taâm ñeán caùc thöông hieäu naøo thoûa maõn lôïi ích veà vaät chaát vaø tinh thaàn nhieàu nhaát. Do ñoù, chæ coù moät cuoäc chieán duy nhaát giöõa caùc thöông hieäu, baát keå noäi hay ngoaïi: ñoù laø cuoäc ñua ñeå chinh phuïc traùi tim vaø khoái oùc cuûa ngöôøi tieâu duøng Vieät Nam. Quaù trình xaây döïng thöông hieäu ña phaàn thoâng qua tieáp thò, caùc doanh nghieäp thöôøng coù xu höôùng taäp trung vaøo chieán thuaät ngaén haïn hôn caùc chieán löôïc laâu daøi. Nhöõng hoaït ñoäng mang tính chieán thuaät thöôøng theå hieän ñöôïc hieäu quaû töùc thì vaø hieäu quaû laø ñieàu baát cöù doanh nghieäp naøo cuõng mong muoán, theá nhöng neáu khoâng coù chieán löôïc marketing roõ raøng, chaéc chaén - 57 - vaø coù taàm nhìn bao quaùt thì caùc coâng ty seõ rôi vaøo voøng laån quaån, phí tieàn baïc laãn thôøi gian. Do vaäy, caùc doanh nghieäp giaûi khaùt caàn phaân bieät raïch roøi giöõa chieán löôïc vaø chieán thuaät, ñieàu naøy seõ giuùp caùc coâng ty coù ñònh höôùng roõ raøng vaø tuaàn töï trong quaù trình xaây döïng thöông hieäu. Xaây döïng thöông hieäu luoân laø moät quaù trình: laâu daøi vaø lieân tuïc. Tuy nhieân, haàu heát caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam thieáu tính chuyeân nghieäp trong xaây döïng vaø phaùt trieån thöông hieäu. Do vaäy, caùc coâng ty giaûi khaùt Vieät Nam neân keát hôïp vôùi chuyeân gia marketing hay coâng ty tö vaán thöông hieäu ñeå thöïc hieän vaán ñeà naøy moät caùch chuyeân nghieäp. Caùc coâng ty giaûi khaùt nöôùc ngoaøi ngaøy caøng phuï thuoäc vaøo caùc chieán löôïc marketing mang tính toaøn caàu hoùa cao xuaát phaùt töø caùc coâng ty meï, ñieàu naøy laøm haïn cheá söï thích öùng vôùi moâi tröôøng ñòa phöông, taïo ñieàu kieän cho caùc coâng ty ñòa phöông taán coâng baèng söï linh hoaït cuûa mình, vaø ñoù cuõng chính laø cô hoäi phaùt trieån cuûa caùc coâng ty giaûi khaùt Vieät Nam trong quaù trình caïnh tranh khoác lieät. 3.3.3.2: Nhoùm giaûi phaùp veà nhaân löïc vaø quaûn lyù nhaân söï: Caùc coâng ty Vieät Nam caàn thay ñoåi moâ hình quaûn lyù cuõ töø “Quaûn lyù nhaân söï” sang “Quaûn trò nguoàn nhaân löïc”. Phaàn lôùn caùc doanh nghieäp Vieät Nam vaãn quaûn lyù nhaân vieân theo moâ hình cuõ, chuû yeáu laø taäp trung vaøo vieäc tuyeån duïng vaø traû löông. Caùc coâng ty Vieät Nam caàn thieát xaây döïng chieán löôïc nhaân söï daøi haïn cho mình, laõnh ñaïo caùc coâng ty vaø caùc caùn boä phuï traùch veà nhaân söï caàn ñöôïc ñaøo taïo cô baûn cuõng nhö trang bò nhöõng kyõ naêng caàn thieát ñeå coù theå quaûn lyù nguoàn nhaân löïc taïi coâng ty moät caùch hieäu quaû. Giaûi phaùp xaây döïng chieán löôïc veà nhaân söï coù ñònh höôùng laâu daøi seõ laø neàn taûng, laø caên cöù cho caùc keá hoaïch ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa caùc doanh nghieäp. Ñieàu naøy neân ñöôïc cuï theå hoùa baèng nhöõng chính saùch, keá hoaïch ñaøo taïo, phaùt trieån nhaân vieân, caùc chính saùch khen thöôûng vaø ñoäng vieân khuyeán khích caùc caù nhaân vaø taäp theå coù ñoùng goùp cho coâng ty. - 58 - Caùc doanh nghieäp neân xaây döïng vaên hoùa rieâng cuûa mình. Beân caïnh ñoù caàn taïo ra moät moâi tröôøng laøm vieäc an toaøn vaø thuaän lôïi ñeå ngöôøi lao ñoäng coù theå an taâm laøm vieäc, phaùt huy naêng öïc saùng taïo cuûa mình. Moät moâi tröôøng laøm vieäc môû, trong ñoù caùc nhaân vieân coù theå ñoái thoaïi tröïc tieáp vôùi caùc caáp laõnh ñaïo vaø ñöa ra caùc yù kieán ñoùng goùp veà caùc hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp seõ giaûm thieåu nhöõng söï hieåu laàm laø maàm moáng cuûa caùc tranh chaáp vaø caùc moái baát hoøa trong quan heä caù nhaân vaø coâng vieäc thöôøng hieän höõu trong nhieàu doanh nghieäp. Ñeå giuùp cho vieäc trieån khai thöïc hieän caùc quy ñònh veà lao ñoäng cuõng nhö giaùm saùt tình hình quan heä lao ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp, doanh nghieäp neân coù ít nhaát moät caùn boä chuyeân traùch veà caùc vaán ñeà quan heä lao ñoäng. Beân caïnh caïnh ñoù, doanh nghieäp cuõng neân taïo ñieàu kieän ñeå coâng ñoaøn cô sôû hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Vieäc ñaùp öùng caùc yeâu caàu naøy ñoøi hoûi nhöõng söï ñaàu tö nhaát ñònh veà phía doanh nghieäp, ñoâi khi vöôït quaù khaû naêng taøi chính cuûa moät soá doanh nghieäp. Moät giaûi phaùp cho söï haïn cheá naøy laø xaây döïng moät keá hoaïch ñaàu tö töøng böôùc döïa treân nhöõng phaân tích veà nguoàn löïc cuûa töøng doanh nghieäp. Chieán löôïc ñaøo taïo laø raát caàn thieát, thaäm chí noù song haønh vôùi chieán löôïc chung cuûa caùc doanh nghieäp vôùi taàm nhìn ít nhaát 5-10 naêm, möùc ñaàu tö cho hoaït ñoäng ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc caàn ñaït ít nhaát 4-8% quyõ tieàn löông cuûa doanh nghieäp. Trong coâng taùc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, caàn coù chieán löôïc phaùt trieån cho caùc nhaân vieân coù naêng löïc baèng caùch cöû ñi hoïc hoïc theâm, naâng cao trình ñoä ñoàng thôøi phaûi coù ñònh höôùng thaêng tieán cho nhöõng nhaân vieân naøy. Neáu khoâng coù keá hoaïch thaêng tieán, taïo ñieàu kieän cho hoï phaùt trieån thì toát nhaát laø khoâng neân cöû hoï ñi hoïc naâng cao. Caùc nhaø quaûn trò cuûa caùc coâng ty caàn taïo cho nhaân vieân caûm thaáy hoï luoân ñöôïc “coäng theâm giaù trò” cho cuoäc soáng moãi ngaøy, luoân taïo ñoäng löïc ñeå hoï laøm vieäc, cho hoï thaáy giaù trò cuûa cuoäc soáng, thaáy caùi keát quaû maø khi hoï coáng hieán cuoäc ñôøi mình cho coâng ty. Giaûi phaùp nhaân söï marketing ñoái vôùi caùc doanh nghieäp Vieät Nam: neân söû duïng moät nhoùm tö vaán am töôøng vaø coù kinh nghieäm trong xaây döïng thöông hieäu. Nhoùm tö - 59 - vaán naøy cuøng ban laõnh ñaïo cuûa caùc coâng ty ñeà ra chieán löôïc marketing daøi haïn, thöïc hieän vieäc tuyeån duïng vaø ñaøo taïo nhaân löïc marketing cho doanh nghieäp. Thôøi gian ñaàu hoï seõ tröïc tieáp giuùp doanh nghieäp thöïc thi caùc nhieäm vuï marketing tröôùc maét, sau ñoù höôùng daãn cho caùc nhaân vieân môùi ñöôïc tuyeån duïng vaø sau cuøng seõ thöïc hieän chìa khoùa trao tay. Caùch laøm naøy ñoøi hoûi söï kieân trì vaø quyeát taâm, nhöng keát quaû laø caùc doanh nghieäp Vieät Nam seõ ñöôïc thöøa höôûng moät ñoäi nguõ vaø moät heä thoáng quaûn trò marketing thích hôïp cho rieâng mình. Toùm laïi, caùc doanh nghieäp khoâng chæ nghó ñeán quaûn lyù nhaân söï töùc laø chæ coù caùc hoaït ñoäng theo doõi giôø coâng, quaûn lyù haønh chính, phaân coâng nhieäm vuï, thanh toaùn löông thöôûng v.v. maø phaûi xaây döïng ñöôïc heä thoáng ñaùnh giaù naêng löïc nhaân vieân vaø boä maùy, heä thoáng khen thöôûng baèng tieàn vaø phi tieàn teä, heä thoáng ñònh höôùng vaø laäp keá hoaïch coâng taùc daøi haïn, heä thoáng tuyeån moä, hoäi nhaäp, keøm caäp, ñaøo taïo tay ngheà, kyõ naêng laõnh ñaïo, ñaøo taïo keá caän v.v. moät caùch baøi baûn vaø lieân tuïc. Thoâng thöôøng caùc hoaït ñoäng naøy khieán chi phí taêng theâm (thöôøng khoâng quaù 5%) nhöng keát quaû laø nhaân vieân seõ tích cöïc haêng haùi laøm heát 100% naêng suaát vaø lôïi theâm 10% doanh soá. Neáu chi phí quaûn lyù thöïc hieän theo caùch thoâng thöôøng, phaàn lôùn nhaân vieân chæ laøm vieäc 70-80% naêng löïc thaät cuûa mình. 3.3.3.3 Nhoùm giaûi phaùp veà voán: Caùc doanh nghieäp caàn coù nhöõng thay ñoåi trong cung caùch quaûn lyù ñieàu haønh, quaûn lyù hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, hoaøn thieän caùc baùo caùo taøi chính, ñaûm baûo tính trung thöïc cuûa nhöõng thoâng tin lieân quan ñeán tình traïng saûn xuaát kinh doanh ñeå deã daøng tieáp caän vôùi caùc nguoàn voán vay, nguoàn voán qua hình thöùc cho thueâ taøi chính hay thoâng qua thò tröôøng chöùng khoaùn. Treân thöïc teá, caùc baùo caùo taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp giaûi khaùt vöøa vaø nhoû coøn boäc loä nhieàu yeáu keùm, moät soá phaûn aùnh khoâng trung thöïc tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp, ñaây chính laø moät nguyeân nhaân gaây aán - 60 - töôïng khoâng toát ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö, khieán caùc doanh nghieäp giaûi khaùt gaëp nhieàu trôû ngaïi khi tieáp caän vôùi caùc nguoàn voán. Caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam neân thöôøng xuyeân lieân heä chaët cheõ vôùi caùc trung taâm hoã trôï doanh nghieäp vöøa vaø nhoû. Caùc toå chöùc naøy ñöôïc xem laø caùc nhaø tö vaán höõu hieäu, coù theå giuùp giaûi quyeát nhöõng khoù khaên, vöôùng maét thöôøng gaëp trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh, trong ñoù coù vieäc tìm ñeán nhöõng nguoàn voán coù hieäu quaû cao nhö cho thueâ taøi chính. Ñoàng thôøi, caùc doanh nghieäp cuõng caàn naâng cao naêng löïc xaây döïng phöông aùn saûn xuaát kinh doanh, ñaûm baûo tính khaû thi cao; laøm ñöôïc nhö vaäy seõ giuùp cho vieäc tieáp caän caùc nguoàn voán thuaän lôïi, giaûm nhöõng chi phí khoâng caàn thieát, vöøa haïn cheá thaáp nhaát nhöõng ruûi ro coù theå ñeán, vöøa naâng cao ñöôïc hieäu quaû kinh maø vieäc söû duïng voán vay ñem laïi. Caùc doanh nghieäp giaûi khaùt neân môû roäng söû duïng hình thöùc cho thueâ taøi chính. Hình thöùc taøi trôï naøy raát phuø hôïp ñoái vôùi caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam vì noù ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ñoåi môùi coâng ngheä-moät ñieàu kieän raát quan troïng giuùp cho caùc doanh nghieäp coù theå toàn taïi vaø phaùt trieån. Vôùi vieäc vay voán ngaân haøng ñang gaëp nhieàu khoù khaên do doanh nghieäp giaûi khaùt vöøa vaø nhoû khoâng ñuû taøi saûn theá chaáp thì cho thueâ taøi chính laø moät bieän phaùp toát nhaát cho doanh nghieäp nhaèm muïc tieâu ñoåi môùi coâng ngheä maø khoâng caàn chuaån bò lôùn veà voán, bôûi vì khi vay theo hình thöùc thoâng thöôøng, taøi saûn doanh nghieäp thöôøng bò ngaân haøng ñaùnh giaù thaáp vôùi möùc vay toái ña baèng 70% taøi saûn theá chaáp; trong khi ñoù vôùi phöông thöùc cho thueâ taøi chính thì caùc doanh nghieäp coù theå ñöôïc vay vôùi giaù trò hôïp ñoàng lôùn hôn giaù trò taøi saûn cuûa doanh nghieäp. Caên cöù ñeå ra quyeát ñònh cho thueâ taøi chính ñoái vôùi doanh nghieäp laø phöông aùn kinh doanh coù hieäu quaû chöù khoâng ñaët naëng vaán ñeà taøi saûn theá chaáp cuõng nhö vieäc baûo laõnh cuûa beân thöù ba, vì vaäy caùc doanh nghieäp seõ deã daøng tieáp caän nguoàn voán naøy neáu chöùng minh ñöôïc tính khaû thi cuûa döï aùn. - 61 - 3.3.4 MOÄT SOÁ KIEÁN NGHÒ: 3.3.4.1 ÑOÁI VÔÙI NGAØNH: - Phaùt huy vai troø ñònh höôùng vaø quaûn lyù hoaït ñoäng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp trong ngaønh cuûa Boä Coâng Nghieäp. Taïo ñieàu kieän ñeå phoái hôïp quaûn lyù caùc doanh nghieäp trong ngaønh, taïo theá caïnh tranh lieân hoaøn cho caùc doanh nghieäp trong ngaønh. - Caùc ñònh höôùng chieán löôïc do Boä, Ngaønh ñeà ra phaûi coù taàm nhìn bao quaùt, nhaát quaùn vaø xuaát phaùt töø thöïc teá thò tröôøng. - Phaùt huy hôn nöõa vai troø cuûa Hieäp hoäi Röôïu-Bia-Nöôùc giaûi khaùt nhaèm hoã trôï hieäu quaû caùc doanh nghieäp trong hieäp hoäi trong vieäc xaây döïng chieán löôïc chung cho caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam. 3.3.4.2 ÑOÁI VÔÙI NHAØ NÖÔÙC: - Ñaûm baûo söï oån ñònh veà chính trò, kinh teá, vaên hoùa vaø xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. - Taïo moâi tröôøng kinh doanh thuaän lôïi cho caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng vaø phaùt trieån. Xaây döïng cô sôû döõ lieäu thoâng tin thöông maïi ñieän töû ñeå hoã trôï caùc doanh nghieäp. - Nhaø nöôùc caàn khuyeán khích vieäc thaønh laäp vaø phaùt trieån caùc toå chöùc tín duïng daønh cho doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, coù nhöõng giaûi phaùp hoã trôï vaø cô cheá ñeå naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa nhöõng ñôn vò naøy. -Thöïc hieän coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc baèng phaùp luaät: taïo ñieàu kieän cho taát caû caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng trong moät moâi tröôøng luaät phaùp roõ raøng, thuaän lôïi. - Naâng cao tính ñoàng boä toå chöùc thöïc hieän heä thoáng vaên baûn phaùp lyù cuûa Vieät Nam, ñaëc bieät ôû lónh vöïc chaát löôïng. Nhanh choùng ñöa ra Nghò ñònh höôùng daãn thöïc hieän Phaùp leänh chaát löôïng haøng hoùa naêm 2000, giaûi quyeát vaán ñeà haøi hoøa tieâu chuaån chaát löôïng Vieät Nam vôùi tieâu chuaån quoác teá. - Caùc ngaân haøng, toå chöùc tín duïng caàn hoaøn thieän cô cheá cho vay theo höôùng ñôn giaûn, phuø hôïp vôùi caùc doanh nghieäp giaûi khaùt maø chuû yeáu ôû quy moâ vöøa vaø nhoû. Cuï - 62 - theå, caûi tieán möùc voán cho vay vaø caûi tieán ñieàu kieän cho vay vaø thuû tuïc cho vay. Möùc voán vay ñoái vôùi moät doanh nghieäp thöôøng ñöôïc xaùc ñònh caên cöù vaøo nguoàn voán töï coù cuûa doanh nghieäp. Treân thöïc teá, voán ñieàu leä hay voán töï coù cuûa doanh nghieäp baùo caùo laø raát thaáp do nhieàu nguyeân nhaân vì vaäy ñeå taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp, caùc ñôn vò cho vay neân caên cöù vaøo tính khaû thi cuûa döï aùn ñaàu tö hay phöông aùn kinh doanh. Ngoaøi ra caàn caûi tieán hình thöùc tín duïng theo höôùng môû roäng dieän cho vay daøi haïn ñeå caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam coù theå ñaàu tö chieàu saâu, ñoåi môùi thieát bò vaø coâng ngheä saûn xuaát. - Kieán nghò chính phuû, cuï theå laø Boä Keá hoaïch Ñaàu tö, taêng cöôøng kinh phí töø ngaân saùch nhaø nöôùc vaø tranh thuû theâm taøi trôï quoác teá ñeå ñaåy maïnh coâng cuoäc naâng cao tính caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam, ñaëc bieät laø coâng taùc ñaøo taïo giaùm ñoác doanh nghieäp. Nhaø nöôùc caàn coù chính saùch ñaëc bieät ñeå khuyeán khích cho kieán thöùc, chaát xaùm cuûa theá giôùi vaøo Vieät Nam caøng nhieàu caøng toát qua nhieàu keânh nhö tö vaán, giaûng daïy, laøm vieäc,... ñoàng thôøi coù caùc keá hoaïch ñeå ñöa chaát xaùm töø caùc Vieän nghieân cöùu, töø caùc nhaø khoa hoïc vaøo doanh nghieäp, ñeå ba nhaø: nhaø nöôùc, nhaø doanh nghieäp vaø nhaø khoa hoïc coù söï lieân keát chaët cheõ vôùi nhau. Toùm taét chöông 3: Chöông 3 trình baøy caùc döï baùo lieân quan ñeán ngaønh nöôùc giaûi khaùt Vieät Nam giai ñoaïn 2005-2017 ñeå laøm caên cöù soá lieäu keát hôïp vôùi caùc coâng cuï xaây döïng chieán löôïc nhaèm hình thaønh vaø löïa choïn caùc chieán löôïc kinh doanh cho caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam, ñoàng thôøi ñöa ra moät soá giaûi phaùp vaø kieán nghò ñeå phuïc vuï cho vieäc thöïc hieän caùc chieán löôïc kinh doanh vöøa ñöôïc xaây döïng, goàm: chieán löôïc phaùt trieån thò tröôøng, chieán löôïc ña daïng hoùa saûn phaåm vaø chieán löôïc hoäi nhaäp veà phía tröôùc. - 63 - KEÁT LUAÄN Trong quaù trình hoäi nhaäp hieän nay, caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam caàn coù chieán löôïc kinh doanh roõ raøng vaø coù taàm bao quaùt. Qua keát quaû nghieân cöùu, trong giai ñoaïn 2007-2015, caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam neân aùp duïng chieán löôïc kinh doanh: chieán löôïc phaùt trieån thò tröôøng, chieán löôïc ña daïng hoùa saûn phaåm vaø chieán löôïc hoäi nhaäp veà phía tröôùc. Giaûi phaùp thöïc hieän chieán löôïc goàm ba nhoùm giaûi phaùp: nhoùm giaûi phaùp veà thò tröôøng, nhoùm giaûi phaùp veà nhaân sö vaø nhoùm giaûi phaùp veà voán ïñöôïc trình baøy vôùi phöông chaâm saùng taïo trong neù traùnh caïnh tranh, linh hoaït trong toå chöùc quaûn lyù vaø chuyeân nghieäp trong hoaït ñoäng. Vôùi caùc giaûi phaùp ñeà caäp, ít nhieàu ñaõ ñöôïc kieåm chöùng trong thöïc tieãn, chuùng toâi hy voïng seõ laø moät gôïi yù cho caùc nhaø quaûn trò cuûa caùc doanh nghieäp giaûi khaùt Vieät Nam trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vôùi moät tö theá chuyeân nghieäp vaø maïnh meõ hôn. Phaïm vi nghieân cöùu ñeà taøi khaù roäng vaø raát thuù vò, song do haïn cheá veà trình ñoä vaø thôøi gian nghieân cöùu, ñeà taøi chaéc chaén khoâng theå traùnh khoûi sô soùt. Raát mong quyù thaày coâ ghi nhaän söï noã löïc vaø kính mong nhaän ñöôïc söï ñoùng goùp yù kieán cuûa quyù thaày coâ ñeå luaän vaên ñöôïc hoaøn chænh hôn TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Fred R. David (2000), Khaùi luaän veå quaûn trò chieán löôïc, NXB Thoáng keâ. 2. Michael Porter (2000), Chieán löôïc caïnh tranh, NXB Thoáng keâ. 3. Nguyeãn Thò Lieân Dieäp (2006), Chieán löôïc vaø Chính saùch kinh doanh, NXB Lao ñoäng-Xaõ hoäi. 4. Taøi lieäu nghieân cöùu thò tröôøng cuûa coâng ty AC Nielson, Asia Panel TNS giai ñoaïn 2000-2006. 5. Baùo caùo kinh doanh coâng ty Tribeco, Coca-Cola, PepsiCo giai ñoaïn 2000-2005. ._.