Xây dựng các mặt hàng xuát khẩu chủ lực của Việt Nam: thực trạng và giải pháp phát triển
Tài liệu Xây dựng các mặt hàng xuát khẩu chủ lực của Việt Nam: thực trạng và giải pháp phát triển: ... Ebook Xây dựng các mặt hàng xuát khẩu chủ lực của Việt Nam: thực trạng và giải pháp phát triển
Tóm tắt tài liệu Xây dựng các mặt hàng xuát khẩu chủ lực của Việt Nam: thực trạng và giải pháp phát triển, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi më ®Çu
Trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay, ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn chiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸ híng vÒ xuÊt khÈu. Nhµ níc ®· chñ tr¬ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu coi xuÊt khÈu lµ tiÒn ®Ò ®Ó c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, lµ mòi nhän cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ cña níc ta. Trong ®ã, viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam lµ mét phÇn quan träng cña chiÕn lîc nµy bëi ý nghÜa vµ vai trß quyÕt ®Þnh cña nã ®èi víi viÖc t¨ng hoÆc gi¶m tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu nãi riªng vµ nguån thu ng©n s¸ch nãi chung. Do vËy, viÖc x©y dùng mét c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc hîp lý, phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ t×nh h×nh s¶n xuÊt, ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ níc ta nh»m ph¸t huy tèi ®a vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc trong níc vµ níc ngoµi ®· ®ang vµ sÏ lµ nhiÖm vô u tiªn hµng ®Çu cña Nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp tham gia ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu.
Tõ n¨m 1991 ®Õn nay, viÖc “ x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc” cña ViÖt nam ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu bíc ®Çu. Chóng ta ®· cã mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu gi÷ vai trß quan träng trªn thÞ trêng thÕ giíi nh g¹o, cµ phª, h¹t tiªu... víi kim ng¹ch hµng tr¨m triÖu USD.
MÆc dï c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc nhng vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ vµ mÊt c©n ®èi, tû träng c¸c mÆt hµng th« hoÆc s¬ chÕ vÉn cßn cao, tæ chøc vµ c¬ chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu cßn láng lÎo.
Tríc t×nh h×nh ®ã, ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu t¨ng trëng, xuÊt khÈu víi tèc ®é nhanh, t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng ho¸ níc ta x©m nhËp vµ chiÕm lÜnh thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi cµng nhiÒu, æn ®Þnh vµ v÷ng ch¾c, ®Æc biÖt lµ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, chóng ta ph¶i nhanh chãng nh×n nhËn, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh»m ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc kÞp thêi nh÷ng tån t¹i ®ã.
§Ó gãp phÇn ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®óng ®¾n, kh¸ch quan vµ ®a ra mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ho¹t ®éng x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt nam ®¹t hiÖu qu¶ cao, em ®· chän ®Ò tµi: “X©y dùng c¸c mÆt hµng xu¸t khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam: thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn.” lµ ®Ò tµi cho kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh.
Trong bµi viÕt, em xin tr×nh bµy c¸c néi dung:
· Ch¬ng I: Sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam.
· Ch¬ng II: Thùc tr¹ng x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam.
· Ch¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p x©y dùng, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam.
Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ tr×nh bµy, do kiÕn thøc hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, khiÕm khuyÕt. RÊt mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó ®Ò tµi ®îc hoµn chØnh h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o NguyÔn Hoµng ¸nh ®· tËn t×nh híng dÉn vµ truyÒn ®¹t cho em nh÷ng kiÕn thøc quý b¸u ®Ó em hoµn thµnh kho¸ luËn nµy.
Hµ néi, th¸ng 5 n¨m 2003
Sinh viªn Nghiªm ThÞ Thu Hµ
Ch¬ng 1
Sù cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt nam
Kh¸i qu¸t chung vÒ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam
1. Mét sè quan ®iÓm vÒ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc
Cho ®Õn nay vÉn cha cã mét ®Þnh nghÜa nµo thèng nhÊt ë ph¹m vi quèc tÕ. Tuy nhiªn, trong qu¶n lý hµng ho¸ xuÊt khÈu, mçi quèc gia thêng chia hµng xuÊt khÈu lµm 3 lo¹i: Hµng chñ lùc, hµng quan träng vµ hµng thø yÕu.
Nh×n chung, ngêi ta hiÓu r»ng hµng chñ lùc lµ lo¹i hµng chiÕm tû träng lín trong kim ng¹ch xuÊt khÈu quèc gia do cã thÞ trêng níc ngoµi vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt trong níc thuËn lîi, ®¹t hiÖu qu¶ cao. Hµng quan träng lµ hµng kh«ng chiÕm tû träng lín trong kim ng¹ch xuÊt khÈu, nhng ®èi víi tõng thÞ trêng, tõng ®Þa ph¬ng l¹i cã vÞ trÝ quan träng. Hµng thø yÕu lµ hµng xuÊt khÈu mµ kim ng¹ch cña chóng thêng nhá(1) Gi¸o tr×nh Kinh tÕ Ngo¹i th¬ng - GS.TS. Bïi Xu©n Lu (trang 232).
.
Sù ph©n lo¹i nµy dùa trªn tiªu chÝ tû träng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña mÆt hµng trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, nhng tû träng nµy cô thÓ lµ bao nhiªu ®Ó coi mét mÆt hµng lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc l¹i kh«ng ®îc thèng nhÊt gi÷a c¸c quèc gia. Tuú tõng quèc gia vµ ë nh÷ng giai ®o¹n kh¸c nhau, tû träng nµy ®îc ®a ra kh¸c nhau. Mét sè nhµ nghiªn cøu tõng cho r»ng tû träng cña mÆt hµng ®îc coi lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc khi nã chiÕm Ýt nhÊt 25% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña quèc gia. ë ViÖt Nam, ®Çu thËp kû 90, ngêi ta ®· cho r»ng viÖc x¸c ®Þnh nµy kh«ng dùa theo tû träng mµ l¹i c¨n cø vµo gi¸ trÞ tuyÖt ®èi vµ mét mÆt hµng Ýt ra lµ ph¶i ®¹t 100 triÖu USD míi trë thµnh mét mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. Cßn theo c¸c chuyªn gia kinh tÕ t¹i ViÖn Qu¶n lý xuÊt khÈu c«ng nghÖ, Trêng ®¹i häc Berkeley-Mü, th× kh«ng thÓ ®a ra mét tû träng cô thÓ trong kh¸i niÖm hµng xuÊt khÈu chñ lùc, mµ viÖc nh×n nhËn mét mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc c¨n cø vµo lîng USD lín (“Large USD volume”) trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu.
Nh vËy cã nghÜa lµ kh«ng cã mét c¸ch nh×n hoµn toµn gièng nhau vÒ tû träng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña mét mÆt hµng chñ lùc trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ë tÊt c¶ c¸c quèc gia, song nh×n chung cã thÓ nhËn thÊy r»ng mét mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cÇn ph¶i cã 3 yÕu tè c¬ b¶n sau:
- Cã thÞ trêng æn ®Þnh, lu«n c¹nh tranh ®îc trªn thÞ trêng ®ã trong mét thêi gian t¬ng ®èi dµi.
- Cã nguån lùc ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ s¶n xuÊt víi chi phÝ thÊp ®Ó thu ®îc lîi trong bu«n b¸n.
- Cã lîng kim ng¹ch lín vµ mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña quèc gia.(2) Gi¸o tr×nh kinh tÕ ngo¹i th¬ng trang 233).
YÕu tè thø ba lµ mét yÕu tè quan träng, nã lµ mét c¬ së ®Ó dÔ dµng nhËn biÕt mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc vµ ®Ó ph©n biÖt nã víi nh÷ng mÆt hµng kh«ng chñ lùc.
Tuy nhiªn, vÞ trÝ cña mÆt hµng chñ lùc kh«ng ph¶i lµ vÜnh viÔn. Mét mÆt hµng ë thêi ®iÓm nµy cã thÓ ®îc coi lµ hµng xuÊt khÈu chñ lùc, nhng ë thêi ®iÓm kh¸c th× kh«ng.
2. ý nghÜa vµ tÝnh cÊp thiÕt cña viÖc x©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
2.1. Lµm t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ níc, gãp phÇn lµm t¨ng ng©n s¸ch
Song song víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ ®èi ngo¹i, xuÊt khÈu ®· lu«n ®îc thõa nhËn lµ ho¹t ®éng rÊt c¬ b¶n vµ hÕt søc quan träng, lµ ph¬ng tiÖn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ quèc gia ph¸t triÓn nãi chung, ph¬ng tiÖn chÝnh ®Ó t¨ng thu nhËp ngo¹i tÖ cho tµi chÝnh vµ nhu cÇu nhËp khÈu hµng ho¸ thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt tiªu dïng nãi riªng, gãp phÇn thanh to¸n dÇn nî níc ngoµi.
Nh trªn ®· nãi, mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc lµ mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi kim ng¹ch xuÊt khÈu. Th«ng thêng, mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc chiÕm 5- 10% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu quèc gia, cã mÆt hµng thËm chÝ chiÕm h¬n 20% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, vÝ dô nh kim ng¹ch xuÊt khÈu dÇu th« ViÖt Nam n¨m 2000 chiÕm tíi 23% (=3,3 tû USD/14,308 tû USD) tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ViÖt Nam. Cã thÓ thÊy, kim ng¹ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña mét quèc gia chiÕm tû träng rÊt lín trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña quèc gia ®ã. VÝ dô nh kim ng¹ch xuÊt khÈu cña 9 mÆt hµng chñ lùc cña §µi Loan chiÕm tíi 67,8% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo n¨m 1990(3) "§µi Loan- nÒn kinh tÕ siªu tèc vµ bøc tranh cho thÕ kû sau”- NXB chÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 1997.
. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc t¨ng m¹nh sÏ lµ mét nguån quan träng lµm t¨ng tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña quèc gia. Do vËy, nÕu níc nµo cã ®îc mét c¬ cÊu c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc phï hîp nhÊt víi n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ trong tõng giai ®o¹n th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña níc ®ã sÏ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nghÜa lµ thu ®îc nhiÒu ngo¹i tÖ, t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ tõ ®ã dÉn tíi gãp phÇn lµm t¨ng ng©n s¸ch. Bªn c¹nh ®ã, viÖc kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng còng t¹o ®iÒu kiÖn c¶i thiÖn ®¸ng kÓ c¸n c©n th¬ng m¹i.
2.2. Më réng quy m« s¶n xuÊt trong níc, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng CNH- H§H
ViÖc x¸c ®Þnh râ ®îc c¬ cÊu, sè lîng vµ danh s¸ch cô thÓ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc sÏ gióp cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®Ò ra nh÷ng chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ phï hîp víi t×nh h×nh hiÖn t¹i nh quy ho¹ch, më réng quy m« c¸c vïng s¶n xuÊt nh»m ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån lùc trong viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nµy bëi mçi mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc thêng cã khèi lîng xuÊt khÈu vµ kim ng¹ch lín.
Tõ ®ã, c¬ cÊu kinh tÕ còng chuyÓn dÞch theo híng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ ®Ó phôc vô ®¾c lùc cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu th× nÒn s¶n xuÊt cµng ph¶i ®i vµo c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸.
Ngµy nay, cã hai c¸ch nh×n nhËn vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi c¬ cÊu kinh tÕ cña mét quèc gia:
Thø nhÊt: XuÊt khÈu chØ lµ ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm thõa do s¶n xuÊt vît qu¸ nhu cÇu néi ®Þa. Trêng hîp nµy ®èi víi ViÖt Nam, do nÒn kinh tÕ l¹c hËu chËm ph¸t triÓn, cung cßn nhá h¬n cÇu. NÕu chØ chê ë sù “thõa ra ” cña s¶n xuÊt th× xuÊt khÈu vÉn cßn rÊt nhá bÐ vµ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu vµo viÖc thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt lµ hÇu nh kh«ng cã.
Thø hai: Coi thÞ trêng vµ ®Æc biÖt thÞ trêng thÕ giíi lµ híng quan träng ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt (quan ®iÓm ®ã xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña thÞ trêng thÕ giíi ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt) hay nãi c¸ch kh¸c, ®Êt níc sÏ h×nh thµnh nh÷ng ngµnh kinh tÕ híng vÒ xuÊt khÈu. Nh÷ng ngµnh kinh tÕ ®ã ph¶i cã kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó hµng ho¸ khi tham gia vµo thÞ trêng thÕ giíi cã ®ñ søc c¹nh tranh vµ mang l¹i lîi Ých cho quèc gia.(4) Gi¸o tr×nh kinh tÕ ngo¹i th¬ng, trang 223.
Theo quan ®iÓm nµy, ®©y chÝnh lµ gi¶i ph¸p lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ mét c¸ch m¹nh mÏ theo chiÒu híng cã lîi h¬n, cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. ChÝnh phñ ViÖt Nam nh×n nhËn vÊn ®Ò nµy theo c¸ch thø hai.
X©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc tríc hÕt chÝnh lµ viÖc lùa chän s¶n phÈm xuÊt khÈu quèc gia, mµ viÖc lùa chän nµy dùa trªn hai c¬ së:
- CÇu vÒ s¶n phÈm trªn thÞ trêng quèc tÕ;
- Lîi thÕ c¹nh tranh cã thÓ t¹o ra ®îc trong ®iÒu kiÖn nguån lùc quèc gia trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn.
C¬ së lùa chän thø nhÊt nµy nãi kh¸c ®i chÝnh lµ quan ®iÓm thø hai tr×nh bµy ë trªn.
V× vËy, x©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc gãp phÇn lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng cã lîi h¬n, quy m« s¶n xuÊt hiÖu qu¶ h¬n. Bªn c¹nh ®ã, yÕu tè lîi thÕ c¹nh tranh cña mét quèc gia kh«ng chØ dùa vµo nguån lùc quèc gia cã s½n mµ ph¶i t¹o ra c¸c lîi thÕ, tÊt nhiªn ph¶i ®Þnh híng vµ ®Çu t dµi h¹n. §Æc biÖt, lîi thÕ c¹nh tranh cña bÊt kú quèc gia nµo còng lu«n trong qu¸ tr×nh biÕn ®éng vµ ph¸t triÓn. V× vËy, c¬ cÊu xuÊt khÈu theo mÆt hµng còng ph¶i thay ®æi. TÝnh quy luËt cña sù thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc lµ chuyÓn dÇn tõ s¶n phÈm sö dông nhiÒu lao ®éng rÎ kh«ng cÇn tay nghÒ cao nh s¶n phÈm dÖt, may, giÇy da... sang c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu sö dông nhiÒu lao ®éng cã tay nghÒ chuyªn m«n giái nh ngµnh ho¸ chÊt, s¾t thÐp, ®iÖn tö, « t«... , cuèi cïng lµ chuyÓn sang s¶n phÈm cã hµm lîng vèn vµ c«ng nghÖ cao nh c¬ khÝ chÝnh x¸c, tù ®éng ho¸, thiÕt bÞ viÔn th«ng, tin häc, hµng ®iÖn tö nghe nh×n cao cÊp... ChÝnh quy luËt cña sù thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc nµy lµ yÕu tè quan träng kÐo theo sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng CNH, H§H.
Cã thÓ nãi, ®©y lµ mét vai trß cã ý nghÜa hÕt søc lín lao cña viÖc x©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. Vai trß nµy mÆc dï kh«ng thÓ lîng ho¸ ®îc thµnh tiÒn song sù t¸c ®éng cña nã ®èi víi mét nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®Æc biÖt kinh tÕ cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®ang trong qu¸ tr×nh CNH- H§H nh ViÖt Nam lµ v« cïng to lín.
2.3. T¹o c¬ së vËt chÊt ®Ó më réng vµ thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i
Bµn vÒ kh¸i niÖm quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau, song to¸t lªn mét ý chÝnh lµ “Quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ th¬ng m¹i- kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt... gi÷a mét quèc gia nµy víi quèc gia kh¸c”.
Quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i bao gåm c¸c h×nh thøc sau:
XuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ h÷u h×nh.
§Çu t quèc tÕ
Du lÞch- dÞch vô (vËn t¶i ®êng biÓn, hµng kh«ng, bé, b¶o hiÓm...)
XuÊt khÈu søc lao ®éng.
Hîp t¸c khoa häc kü thuËt - hîp t¸c s¶n xuÊt - hîp t¸c tµi chÝnh...(5) T¹p chÝ Céng s¶n sè 14 (7/2001), trang 25.
C¸c h×nh thøc nµy cã mèi quan hÖ h÷u c¬ víi nhau trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. VÝ dô nh, khi xuÊt khÈu ph¸t triÓn sÏ cã ¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, GDP t¨ng, s¶n xuÊt më réng, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi t¨ng... t¹o nªn m«i trêng ®Çu t thuËn lîi, hÊp dÉn, do ®ã kÐo theo sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi. XuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc lµ mét bé phËn lín cÊu thµnh trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung, cho nªn nã còng thùc hiÖn chøc n¨ng quan träng ®ã.
Thªm n÷a, viÖc ph¸t triÓn mét ngµnh hµng xuÊt khÈu chñ lùc thêng ®i liÒn víi viÖc lªn kÕ ho¹ch, ®Þnh híng cã quy m« vµ nhiÒu triÓn väng chøng tá ®ã lµ mét ngµnh hµng cã søc c¹nh tranh cao, ®iÒu nµy sÏ thu hót c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu t vµo.
2.4. T¹o ®iÒu kiÖn gi÷ v÷ng, æn ®Þnh thÞ trêng xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu
Víi nhËn thøc r»ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc lµ con chñ bµi trong nÒn ngo¹i th¬ng quèc gia, lµ mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu, nªn c¸c quèc gia thêng ®a ra nh÷ng chiÕn lîc, ®Þnh híng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, ®Çu t khoa häc kü thuËt... ®Ó ph¸t triÓn ngµnh hµng trong níc, n©ng cao chÊt lîng, mÉu m·, chñng lo¹i mÆt hµng, nhê thÕ mµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña mét quèc gia cã thÓ th©m nhËp vµ kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh t¹i thÞ trêng níc ngoµi, hay nãi kh¸c ®i nã gãp phÇn gi÷ v÷ng thÞ trêng xuÊt khÈu.
Mét hÖ qu¶ tÝch cùc cña t¸c dông nµy lµ sù cñng cè vÞ trÝ cña mÆt hµng xuÊt khÈu ë thÞ trêng níc ngoµi sÏ t¹o nªn mét uy tÝn quèc gia trªn thÞ trêng ®ã, do ®ã kÐo theo sù xuÊt khÈu cña c¸c mÆt hµng kh¸c sang thÞ trêng níc ngoµi ®ã. Nh vËy, viÖc xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc kh«ng chØ gi÷ v÷ng thÞ trêng cho mÆt hµng ®ã mµ cßn gãp phÇn më réng thÞ trêng xuÊt khÈu.
2.5. Thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng trong níc, më réng vµ lµm phong phó thÞ trêng néi ®Þa
X©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc tèt sÏ ph¸t triÓn m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu dÉn ®Õn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, n©ng cao møc sèng cña ngêi d©n tõ ®ã gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng trong níc theo híng c«ng nghiÖp ho¸ lµ ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc ta, nhÊt lµ ®èi víi mét níc cã tû lÖ d©n sè s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cao nh ViÖt Nam. Møc sèng cña ngêi d©n ®îc c¶i thiÖn sÏ lµm cho ho¹t ®éng th¬ng m¹i trong níc s«i ®éng h¬n vµ lµm phong phó thÞ trêng néi ®Þa h¬n.
Tuy nhiªn, trong nhiÒu trêng hîp, mét sè quèc gia cã lîng nhËp khÈu lín, cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh ®· lîi dông nh÷ng ý nghÜa tÝch cùc cña mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®Ó g©y ¸p lùc vÒ kinh tÕ ®èi víi c¸c níc xuÊt khÈu nh b¾t ph¶i më réng thÞ trêng cho mét sè lo¹i hµng ho¸ cña níc m×nh sang thÞ trêng cña níc xuÊt khÈu víi mét mét møc thuÕ suÊt u ®·i, trõng ph¹t kinh tÕ...®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c níc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn, tõ ®ã g©y ¸p lùc vÒ mÆt chÝnh trÞ. VÝ dô cô thÓ lµ c¸c cuéc chiÕn tranh kinh tÕ vÒ chuèi, cacao gi÷a mét sè níc Ch©u Phi, Nam Mü vµ Hoa Kú, chiÕn tranh vÒ thÐp gi÷a Nga vµ Mü...
Tãm l¹i, mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cã ý nghÜa v« cïng to lín ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, viÖc x©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc lµ mang tÝnh tÊt yÕu ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn theo chiÕn lîc híng vÒ xuÊt khÈu.
3. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam hiÖn nay
§Õn nay, ViÖt Nam ®· cã quan hÖ bu«n b¸n víi 160 níc vµ vïng l·nh thæ, cã hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i víi trªn 70 níc mµ gÇn ®©y nhÊt lµ viÖc ký hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i víi Hoa Kú. Riªng trong lÜnh vùc xuÊt khÈu chóng ta ®· cã nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, kim ng¹ch xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng. Trong 10 n¨m qua, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 5,6 lÇn, tõ 2,4 tû USD n¨m 1990 lªn 14,308 tû USD n¨m 2000, b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng 18,4%. C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu còng cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc theo híng t¨ng dÇn tû träng hµng ®· qua chÕ biÕn. NÕu nh hµng nguyªn liÖu th« n¨m 1991 chiÕm trªn 92% th× nay chØ cßn chiÕm kho¶ng 60% kim ng¹ch xuÊt khÈu. Hµng chÕ biÕn ( trong ®ã cã hµng chÕ t¹o) n¨m 1991 chiÕm kho¶ng 8%, n¨m 1999 t¨ng lªn kho¶ng 40%; nhãm hµng n«ng -l©m - thuû h¶i s¶n n¨m 1991 chiÕm 53% ®Õn nay xuèng cßn 36,5%; nhãm hµng tiÓu thñ c«ng nghiÖp n¨m 1991 chiÕm 47% ®· t¨ng lªn 63,5% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2002.
B¶ng 1:Danh s¸ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ViÖt Nam
Sè TT
MÆt hµng
1991- 1992
1993
1994- 1995
1996
1997- 1998
1999 ®Õn nay
1
G¹o
X
X
X
X
X
X
2
DÇu th«
X
X
X
X
X
X
3
Thuû s¶n
X
X
X
X
X
X
4
DÖt may
X
X
X
X
X
X
5
Cµ phª
X
X
X
X
X
6
Giµy dÐp
X
X
X
X
7
Cao su
X
X
X
X
8
Than ®¸
X
X
X
9
§iÖn- ®iÖn tö
X
X
10
H¹t ®iÒu
X
11
H¹t tiªu
X
12
Thñ c«ng mü nghÖ
X
13
Rau qu¶
X
Nguån : B¸o c¸o cña Bé th¬ng m¹i 2002
Vµ ®iÒu cã ý nghÜa h¬n c¶ lµ danh s¸ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam ®ang ®îc më réng vµ thùc sù ®ãng vai trß ngµy cµng quan träng h¬n trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tõ chç chØ cã 4 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc (dÇu th«, thuû s¶n, g¹o, dÖt may) cã kim ng¹ch xuÊt khÈu trªn 100 triÖu USD n¨m 1991-1992, n¨m 1993 ®· cã 5 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc (thªm cµ phª), n¨m 1994-1995 cã 7 mÆt hµng ( thªm giµy dÐp vµ cao su), n¨m 1996 cã 8 (thªm than ®¸), n¨m 1997-1998 cã 10 mÆt hµng ( thªm ®å ®iÖn tö vµ h¹t ®iÒu) vµ tõ n¨m 1999 ®Õn nay danh s¸ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ViÖt Nam ®· më réng thµnh 13 mÆt hµng ( thªm h¹t tiªu, , hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ rau qu¶).
II. Mét sè tån t¹i trong xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam hiÖn nay
C«ng cuéc ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ ë níc ta trong vßng 15 n¨m qua ®· giµnh ®îc nhiÒu th¾ng lîi cã tÝnh chiÕn lîc, t¹o tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn ®Ó níc ta héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc, ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®· gãp phÇn xøng ®¸ng vµo nh÷ng thµnh tùu to lín, rÊt quan träng mµ toµn §¶ng, toµn d©n ®· giµnh ®îc trong thêi kú ®æi míi nãi chung vµ trong h¬n mêi n¨m qua nãi riªng.
Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®ã ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu mÆt hµng chñ lùc vÉn cßn bÞ h¹n chÕ do nh÷ng tån t¹i sau:
N¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp cßn kÐm
1.1. N¨ng lùc c¹nh tranh kh«ng æn ®Þnh
N¨ng lùc c¹nh tranh nãi chung ®îc thÓ hiÖn trªn 3 cÊp ®é: quèc gia, doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm. Mét quèc gia ®¹t ®îc lîi thÕ c¹nh tranh nÕu nh÷ng doanh nghiÖp cña níc ®ã x©y dùng ®îc n¨ng lùc c¹nh tranh. V× chÝnh doanh nghiÖp chø kh«ng ph¶i quèc gia c¹nh tranh vµo thÞ trêng quèc tÕ. Doanh nghiÖp sÏ cã ®îc n¨ng lùc c¹nh tranh th«ng qua ho¹t ®éng ®æi míi s¸ng t¹o. §iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp x©y dùng ®îc n¨ng lùc c¹nh tranh vµ thµnh c«ng trªn thÞ trêng thÕ giíi tËp trung vµo 4 yÕu tè chÝnh: yÕu tè s¶n xuÊt (vÞ thÕ cña quèc gia trong lÜnh vùc s¶n xuÊt nh lao ®éng cã tay nghÒ vµ c¬ së h¹ tÇng), nhu cÇu thÞ trêng (nh÷ng kh¸ch hµng tinh tÕ vµ khã tÝnh trªn thÞ trêng néi ®Þa), liªn kÕt ngµnh vµ chiÕn lîc ph¸t triÓn, c¬ cÊu cña doanh nghiÖp vµ m«i trêng c¹nh tranh.
Theo ®¸nh gi¸ cña DiÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi - World Economic Forum (WEF), thø h¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam trong b¶ng xÕp h¹ng qua c¸c n¨m nh sau:
B¶ng 2: XÕp h¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam tõ 1998-2002
STT
N¨m xÕp h¹ng
Thø h¹ng
Sè quèc gia ®îc xÕp h¹ng
1
1998
39
53
2
1999
48
59
3
2000
53
59
4
2001
62
75
5
2002
60
80
Nguån : B¸o c¸o cña ¤ng §inh V¨n ¢n, ViÖn trëng ViÖn Qu¶n lý kinh tÕ Trung ¦¬ng, t¹i héi nghÞ triÓn khai NghÞ quyÕt 07 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ngµy 6-7/5- 2002 t¹i Hµ Néi.
Sè liÖu thèng kª trªn cho thÊy søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam cßn thÊp, cã xu híng ngµy cµng sôt gi¶m.
Trong b¸o c¸o c¹nh tranh toµn cÇu 2002-2003 ®îc WEF c«ng bè ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña 80 níc vµ l·nh thæ, ViÖt Nam ë trong nhãm 20 níc ®øng cuèi víi vÞ trÝ 60 vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh hiÖn t¹i vµ 65 vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong 5 ®Õn 8 n¨m s¾p tíi. §iÒu nµy cã nghÜa lµ hµng ho¸ ViÖt Nam c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi cßn rÊt kÐm, nhÊt lµ nh÷ng thÞ trêng khã tÝnh, ®ßi hái chÊt lîng cao.
VÞ trÝ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam thÊp lµ do hÇu hÕt c¸c chØ sè thµnh phÇn ®Òu thÊp. C¸c chØ sè thÊp nhÊt cña ViÖt nam lµ 74 (c«ng nghÖ th«ng tin), 68 (c«ng nghÖ vµ tham nhòng), 67 (chiÕn lîc vµ ho¹t ®éng doanh nghiÖp). §Æc biÖt sè liÖu vÒ chiÕn lîc vµ ho¹t ®éng doanh nghiÖp lµ chØ tiªu quan träng thÓ hiÖn sù ho¹t ®éng l©u dµi cña doanh nghiÖp. ChiÕn lîc ho¹t ®éng l©u dµi cña doanh nghiÖp thÓ hiÖn tÇm nh×n chiÕn lîc cña doanh nghiÖp. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Òu cha cã mét chiÕn lîc kinh doanh l©u dµi, cã tÇm nh×n chiÕn lîc mµ chñ yÕu lµm theo c¸ch “¨n xæi ë th×”.
1.2. NhËn thøc h¹n chÕ, thiÕu th«ng tin vÒ thÞ trêng thÕ giíi
Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam cßn thÊp lµ do nhËn thøc vµ hiÓu biÕt vÒ sù cÇn thiÕt cña c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn h¹n chÕ. §a sè c¸c doanh nghiÖp cha biÕt c¸c luËt lÖ c¹nh tranh quèc tÕ, yÕu vÒ tiÕp cËn thÞ trêng, thiÕu th«ng tin vÒ nhu cÇu thÞ trêng, c«ng nghÖ s¶n xuÊt l¹c hËu dÉn ®Õn n¨ng suÊt vµ chÊt lîng cßn thÊp.
Trong thêi ®iÓm hiÖn nay, khi mµ héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái cña bÊt kú quèc gia nµo. §iÒu nµy cã nghÜa lµ sù c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ vµ thËm chÝ lµ ë c¶ thÞ trêng trong níc ngµy cµng trë nªn khèc liÖt h¬n rÊt nhiÒu th× cßn nhiÒu doanh nghiÖp vÉn cha cã tinh thÇn chuÈn bÞ cao. NhiÒu doanh nghiÖp cha n¾m th«ng tin vÒ héi nhËp. Theo b¸o c¸o cña Ban kinh tÕ Trung ¬ng th× cã 16% doanh nghiÖp ®îc hái kh«ng biÕt th«ng tin vÒ héi nhËp, 50% doanh nghiÖp kh«ng cã th«ng tin vÒ hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt –Mü. Nh÷ng bÊt cËp trªn ®· h¹n chÕ kh«ng Ýt c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ trêng, xóc tiÕn th¬ng m¹i, tiÕp thÞ... NhiÒu doanh nghiÖp cßn thô ®éng tr«ng chê vµ thiÕu nh÷ng chiÕn lîc dµi h¹n vµ trung h¹n vÒ thÞ trêng, vÒ mÆt hµng. Ph¬ng thøc kinh doanh xuÊt, nhËp khÈu vÒ nhiÒu mÆt cßn l¹c hËu so víi thÕ giíi, riªng vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö míi ®ang ë giai ®o¹n ®Çu.
Cô thÓ, trong n¨m 2001 xuÊt khÈu g¹o t¨ng 64% vÒ lîng nhng kim ng¹ch gi¶m 8,5%, cµ phª xuÊt khÈu t¨ng 29% nhng kim ng¹ch gi¶m 20%, h¹t tiªu t¨ng 62% vÒ lîng, kim ng¹ch gi¶m 28%. Mét sè liÖu cña trung t©m kinh tÕ ch©u ¸- Th¸i B×nh D¬ng cho thÊy, trong gÇn 1000 doanh nghiÖp dÖt may cña ViÖt Nam ®ang ho¹t ®éng, chØ cã kho¶ng 50 doanh nghiÖp (5%) cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng khu vùc vµ quèc tÕ.
1.3. Th¬ng hiÖu hµng ho¸ cßn thiÕu vµ yÕu
NhiÒu mÆt hµng cña ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh nh cµ phª, tr¸i c©y, g¹o chÊt lîng kh«ng thua kÐm g× so víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c níc trong khu vùc nhng kh«ng c¹nh tranh ®îc do chóng ta cha x©y dùng ®îc th¬ng hiÖu riªng cho hµng ho¸ “made in VietNam” hoÆc nÕu cã th× còng rÊt nhá bÐ vµ cßn bÞ mÊt th¬ng hiÖu. §iÓn h×nh lµ mét sè doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ph¶i chÞu chi phÝ kh«ng nhá ®Ó sang níc ngoµi ®ßi th¬ng hiÖu nh Cµ phª Trung Nguyªn, thuèc l¸ Vinataba...Th¬ng hiÖu hµng ViÖt Nam Ýt ®îc biÕt ®Õn nªn chØ lµ hµng cÊp hai ®îc mét sè níc trung gian nhËp khÈu vÒ sau ®ã hä t¸i xuÊt víi tªn tuæi nh·n m¸c cña hä. VÝ dô nh Singapore nhËp hÇu hÕt c¸c lo¹i thuû s¶n ViÖt Nam, §µi Loan lµ níc nhËp khÈu chÝnh c¸ ngõ ®¹i d¬ng cña ta ®Ó xuÊt sang NhËt B¶n.
§iÒu nµy cßn cã thÓ thÊy qua viÖc hiÖn nay ViÖt Nam lµ níc xuÊt khÈu g¹o nhiÒu thø hai thÕ giíi nhng h¹t g¹o cña chóng ta vÉn cha cã mét c¸i tªn gäi chÝnh thøc trong khi ®ã g¹o cña Th¸i Lan ®· ®îc ®¨ng ký b¶o hé trªn toµn thÕ giíi.
1.4. Ho¹t ®éng qu¶ng b¸ vµ giíi thiÖu vÒ s¶n phÈm cha ®¹t hiÖu qu¶
Ho¹t ®éng giíi thiÖu th«ng tin vµ qu¶ng b¸ vÒ s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ViÖt nam cßn yÕu vµ thiÕu tÝnh chuyªn nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp kh«ng cã hoÆc thiÕu c¸n bé giái, cã n¨ng lùc ph©n tÝch vµ dù b¸o t×nh h×nh kinh tÕ, thÞ trêng nhÊt lµ tiÕp cËn thÞ trêng quèc tÕ ®Ó cã ®îc nh÷ng ®Þnh híng vµ chiÕn lîc kinh doanh phï hîp víi tõng giai ®o¹n vµ thêi kú.
Mét sè doanh nghiÖp nÕu cã m¹nh d¹n tham gia c¸c triÓn l·m, héi chî quèc tÕ ë níc ngoµi th× chØ giíi thiÖu hµng ho¸ cña m×nh mét c¸ch ©m thÇm t¹i gian hµng mµ cha biÕt khuyÕch tr¬ng mÆt hµng vµ t¹o ra sù bÊt ngê, thu hót ngêi tiªu dïng còng nh c¸c nhµ nhËp khÈu, h·ng ph©n phèi lín cña níc b¹n. C¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o th× ®¬n ®iÖu tÎ nh¹t vµ hÇu nh kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ mong muèn.
2. N¨ng suÊt, chÊt lîng hµng xuÊt khÈu cha cao vµ kh«ng æn ®Þnh
ViÖt Nam ®ang híng nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo híng tËp trung ®Èy m¹nh xuÊt khÈu song do quy m« s¶n xuÊt cßn nhá, manh món, kh«ng tËp trung, cha cã sù liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a s¶n xuÊt vµ c¸c nhµ xuÊt khÈu nªn n¨ng suÊt thÊp vµ chÊt lîng kh«ng æn ®Þnh ( nhÊt lµ hµng n«ng s¶n nh g¹o, rau qu¶, cµ phª...)
Mét trong nh÷ng yÕu ®iÓm cña hµng ho¸ ViÖt Nam lµ chÊt lîng cha cao do tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp, h×nh thøc mÉu m· vµ chñng lo¹i cha phong phó ®a d¹ng, kh«ng hÊp dÉn ngêi tiªu dïng níc ngoµi nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng thÞ trêng khã tÝnh.
C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thêng chØ chµo b¸n nh÷ng g× m×nh cã chø kh«ng ®i t×m hiÓu xem thÞ trêng cÇn c¸i g× vµ yªu cÇu cña hä ®èi víi mÆt hµng ®ã lµ nh thÕ nµo. Trong sè c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ta, nhãm hµng n«ng l©m thuû h¶i s¶n chiÕm mét tû lÖ kh«ng nhá. §©y lµ nhãm hµng ®ßi hái ph¶i cã sù ®Çu t vÒ khoa häc c«ng nghÖ tõ kh©u nghiªn cøu s¶n xuÊt gièng, nu«i trång cho ®Õn chÕ biÕn ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ hµng ho¸. Tuy nhiªn, chóng ta l¹i chñ yÕu lµ xuÊt khÈu díi d¹ng t¬i sèng hoÆc cã qua chÕ biÕn nhng gi¸ trÞ cha cao v× míi chØ lµ s¬ chÕ mµ th«i.Trong khi ®ã, Th¸i Lan lµ mét níc l¸ng giÒng l¹i cã c«ng nghÖ chÕ biÕn n«ng s¶n rÊt cao. Hä coi träng h×nh thøc vµ mÉu m· cña s¶n phÈm. HiÖn nay c¸c mÆt hµng rau qu¶ sÊy kh« hoÆc b¶o qu¶n ch©n kh«ng trong tói nhùa PE cña Th¸i Lan trµn ngËp thÞ trêng Ch©u ¢u vµ c¶ Ch©u ¸ ®îc ngêi tiªu dïng rÊt a chuéng. G¹o cña Th¸i Lan ®îc ®ãng trong tõng bao víi nhiÒu cì träng lîng kh¸c nhau. H¹t g¹o ®îc ®¸nh bãng rÊt s¹ch vµ ®Ñp. Cµ phª chóng ta xuÊt khÈu chñ yÕu lµ lo¹i Robusta trong khi nhu cÇu thÞ trêng l¹i chñ yÕu lµ Arabrica.
VÒ mÆt hµng Thuû h¶i s¶n, theo ®¸nh gi¸ cña FAO, ViÖt Nam xÕp thø 17 trong sè 20 níc cã s¶n lîng khai th¸c thuû s¶n hµng n¨m tõ 1 triÖu tÊn trë lªn. Trong giai ®o¹n tõ 1990 ®Õn 1999, mÆc dï tæng s¶n lîng thuû s¶n (kÓ c¶ khai th¸c vµ nu«i trång) chØ t¨ng gÇn gÊp ®«i ( tõ 1.010.800 tÊn lªn 1.827.300) nhng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· t¨ng lªn gÊp 5 lÇn (tõ 20 triÖu USD lªn 97,1 triÖu USD), tõ 2000 ®Õn 2002 ®¹t kim ng¹ch h¬n 1 tû USD. Hµng thuû s¶n ViÖt Nam xuÊt sang c¸c thÞ trêng lín nh EU, NhËt B¶n, Mü... §©y lµ nh÷ng thÞ trêng cã ®ßi hái rÊt kh¾t khe vÒ yªu cÇu chÊt lîng vµ an toµn thùc phÈm. Thuû s¶n ViÖt Nam ®ang dÇn lÊy lßng tin cña ngêi tiªu dïng níc ngoµi, tuy nhiªn vÉn cßn t×nh tr¹ng bÞ tr¶ l¹i hµng do d lîng thuèc kh¸ng sinh trong c¸c chÕ phÈm cao h¬n møc cho phÐp. §©y lµ lçi cña c¸c nhµ chÕ biÕn do cha th«ng hiÓu vµ thiÕu sù nghiªm ngÆt trong kh©u kiÓm tra chÊt lîng s¶n phÈm tríc khi xuÊt, lµm c¸c nhµ nhËp khÈu kh«ng thËt sù yªn t©m khi nhËp hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam .
HiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp
Hµng ViÖt Nam ®îc xuÊt khÈu chñ yÕu díi d¹ng nguyªn liÖu th«, l¹i xuÊt khÈu qua nhiÒu kh©u trung gian nªn nh×n chung gi¸ b¸n thÊp h¬n gi¸ cña thÞ trêng quèc tÕ vµ khu vùc trong khi chi phÝ cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm cao h¬n c¸c níc trong khu vùc dÉn ®Õn gi¸ thµnh cao do ®ã hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp, lîi nhuËn thu ®îc kh«ng ®îc nh mong muèn.
Thªm vµo ®ã lµ kh©u tæ chøc qu¶n lý xuÊt khÈu kh«ng tèt dÉn ®Õn t×nh tr¹ng tranh b¸n. C¸c ®èi t¸c níc ngoµi lîi dông ®iÒu nµy ®Ó Ðp gi¸ lµm cho gi¸ b¸n gi¶m dÉn ®Õn thiÖt cho c¶ ngêi s¶n xuÊt (chñ yÕu lµ ngêi n«ng d©n) còng nh nhµ xuÊt khÈu. T×nh tr¹ng nµy x¶y ra chñ yÕu ®èi víi c¸c mÆt hµng n«ng s¶n nh g¹o, cµ phª, nh©n ®iÒu..., mét phÇn lµ do tÝnh chÊt thêi vô cña hµng n«ng s¶n, thªm vµo ®ã lµ do kh©u b¶o qu¶n cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cßn kÐm.
ThiÕu am hiÓu vÒ ph¸p luËt vµ tËp qu¸n mua b¸n quèc tÕ
§iÓm yÕu cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam hiÖn nay lµ tr×nh ®é chuyªn m«n vÒ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ sù am hiÓu vÒ ph¸p luËt còng nh tËp qu¸n mua b¸n quèc tÕ cña ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn chuyªn tr¸ch cßn rÊt h¹n chÕ. ThiÕu hiÓu biÕt vÒ luËt ph¸p cña níc nhËp khÈu còng nh tËp qu¸n mua b¸n quèc tÕ ®· lµm gi¶m sè ®èi t¸c muèn lµm ¨n mua b¸n víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Hµng n¨m, nhiÒu vô kiÖn tông, tranh chÊp quyÒn lîi trong hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu x¶y ra mµ bªn thua thiÖt thêng lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam do kh«ng n¾m ch¾c c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt hoÆc t¹p qu¸n mua b¸n, thanh to¸n quèc tÕ. §©y còng lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho mét sè c«ng ty níc ngoµi lîi dông thùc hiÖn c¸c vô lõa ®¶o lµm thiÖt h¹i to lín cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vèn ®· h¹n chÕ vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ cßn bÞ mÊt uy tÝn kinh doanh trªn thÞ trêng quèc tÕ.
¶nh hëng cña yÕu tè kh¸ch quan
5.1. ThÞ trêng quèc tÕ
Bªn c¹nh nh÷ng h¹n chÕ trong néi t¹i nÒn kinh tÕ ViÖt Nam th× yÕu tè thÞ trêng quèc tÕ còng ¶nh hëng kh«ng nhá tíi kh¶ n¨ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸. NÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay ®ang vËn ®éng vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng. Cïng víi nã lµ sù thay ®æi c¸c h×nh thøc th¬ng m¹i tõ mua b¸n trao ®æi hµng ho¸ theo kiÓu truyÒn thèng sang th¬ng m¹i ®iÖn tö (e-commerce) vµ råi ®Õn th¬ng m¹i kü thuËt sè (d-commerce) còng ®· xuÊt hiÖn. §iÒu nµy còng ®ång nghÜa víi viÖc sÏ cã nhiÒu nh÷ng khã kh¨n bì ngì ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ míi chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng nh ViÖt Nam.
Mét khã kh¨n kh«ng nhá ®èi víi ViÖt Nam lµ chóng ta cã nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh nÆng ký nh Trung Quèc, Th¸i Lan... trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp nhÑ vèn lµ thÕ m¹nh cña ViÖt Nam. Trung Quèc cã lîi thÕ vÒ gi¸ nh©n c«ng rÎ, nguyªn liÖu dåi dµo vµ cã sù hç trî rÊt lín cña ChÝnh phñ trong xuÊt khÈu. Th¸i Lan l¹i lµ mét níc ®i tríc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng nªn hä cã kinh nghiÖm h¬n ta trong viÖc tæ chøc s¶n xuÊt, chÕ biÕn còng nh chiÕn lîc ph©n phèi lu th«ng hµng ho¸ ®i c¸c thÞ trêng quèc tÕ.
Kh«ng chØ c¹nh tranh víi c¸c níc l¸ng giÒng trong khu vùc, hµng ho¸ cña ViÖt Nam cßn ph¶i chÞu søc Ðp vÒ thuÕ vµ c¶ vÊn ®Ò ph¸p lý còng nh th¬ng hiÖu ®èi víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i ë níc nhËp khÈu mµ vô ¸n c¸ Basa( Catfish) ë Hoa Kú lµ mét minh chøng cô thÓ nhÊt.
5.2. H¹n ng¹ch
Bªn c¹nh ®ã, hµng ViÖt Nam vµo c¸c thÞ trêng Ch©u ¢u l¹i ph¶i chÞu h¹n ng¹ch nh dÖt m._.ay, giµy dÐp, thuû s¶n...vµ chñ yÕu lµ hµng gia c«ng nªn gi¸ trÞ thu ®îc thÊp, kim ng¹ch cha cao, kh«ng ph¸t huy hÕt ®îc c«ng suÊt, n¨ng lùc s¶n xuÊt. NhiÒu doanh nghiÖp dÖt may, da giµy chØ cã viÖc mét thêi gian hoÆc nöa n¨m do ®· xuÊt hµng ®ñ h¹n ng¹ch ®îc giao.
5.3. T×nh h×nh chÝnh trÞ quèc tÕ
T×nh h×nh chÝnh trÞ thÕ giíi hiÖn nay rÊt phøc t¹p. ChiÕn tranh I-r¾c, khñng bè ë Mü vµ Trung §«ng, xung ®ét s¾c téc ë c¸c níc SNG g©y mÊt æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ x· héi ë mét sè khu vùc ®· lµm gi¶m nhu cÇu tiªu dïng cña ngêi d©n dÉn ®Õn gi¶m kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña mét sè quèc gia liªn quan.
III. C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi xuÊt khÈu mÆt hµng chñ lùc khi ViÖt Nam héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi
1. TÝnh tÊt yÕu cña héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi
Héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi hiÖn nay ®· lµ mét xu híng, mét qu¸ tr×nh kh«ng thÓ ®¶o ngîc bëi nã lµ sù ph¸t triÓn tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ ®èi víi tÊt c¶ c¸c quèc gia, kh«ng ph©n biÖt tr×nh ®é ph¸t triÓn, vÞ thÕ quèc tÕ hay lùa chän chÝnh trÞ - x· héi cña mçi níc. Dï muèn hay kh«ng, mçi níc ®Òu ph¶i gia nhËp quü ®¹o toµn cÇu.
Trªn b×nh diÖn quèc tÕ, khoa häc vµ c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn nh vò b·o vµ ®ang trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp, ®a thÕ giíi vµo thêi kú ph¸t triÓn míi: thêi kú kinh tÕ tri thøc vµ x· héi th«ng tin. C¸c ngµnh dÞch vô vµ c¸c ngµnh kinh tÕ giµu hµm lîng chÊt x¸m ph¸t triÓn m¹nh. Th¬ng m¹i quèc tÕ sÏ ®îc më réng.
Xu híng toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ víi nh÷ng c¶ nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc sÏ liªn tôc diÔn biÕn th«ng qua sù hîp t¸c- ®Êu tranh phøc t¹p gi÷a c¸c ®èi t¸c, tõ c¸c tËp ®oµn ®a vµ xuyªn quèc gia ®Õn c¸c c«ng ty võa vµ nhá. ThÕ giíi ®ang ®øng tríc nhiÒu vÊn ®Ò toµn cÇu mµ kh«ng mét quèc gia riªng lÎ nµo cã thÓ tù gi¶i quyÕt ®îc nÕu kh«ng cã sù hîp t¸c ®a ph¬ng. V× thÕ, viÖc gia nhËp cµng chñ ®éng th× cµng hiÖu qu¶ vµ tr¸nh ®îc nhiÒu rñi ro.
Thùc tÕ cho thÊy cµng tÝch cùc vµ chñ ®éng héi nhËp bao nhiªu th× c¸c chi phÝ vµ thua thiÖt cµng thÊp h¬n so víi viÖc kÐo dµi qu¸ tr×nh kh«ng hµnh ®éng vµ kh«ng chuÈn bÞ. Sù s½n sµng vÒ c¸c ®iÒu kiÖn gia nhËp vµo quü ®¹o toµn cÇu ho¸ lµ kh«ng gièng nhau ®èi víi c¸c níc. Do vËy, nh÷ng th¸ch thøc héi nhËp ®Æt ra møc ®é lîi Ých thu ®îc tõ ®ã còng rÊt kh¸c nhau gi÷a c¸c níc. TiÕn tr×nh, c¸ch thøc héi nhËp lµ ®Æc thï cho mçi quèc gia.
Trong bèi c¶nh hîp t¸c kinh tÕ toµn cÇu hiÖn nay, viÖc tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ lµ mét bíc ®i ®óng ®¾n. Chñ ®éng héi nhËp cßn nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm hµng ho¸, chñ ®éng t×m kiÕm thÞ trêng míi.
2. C¬ héi
2.1. ¦u ®·i vÒ thuÕ quan
Cã thÓ nãi trong thËp kû 90,ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu næi bËt trong tiÕn tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, khëi ®Çu b»ng viÖc gia nhËp khu vùc tù do th¬ng m¹i ASEAN (AFTA) vµ b×nh thêng ho¸ quan hÖ víi Hoa Kú n¨m 1995, lµ thµnh viªn cña ASEM vµo n¨m 1996 vµ cña APEC vµo n¨m 1998. Níc ta còng ®· trë thµnh quan s¸t viªn cña tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi -WTO tõ n¨m 1995. Tõ ®ã ®Õn nay, chóng ta còng ®· ký ®îc mét sè hiÖp ®Þnh, tho¶ thuËn th¬ng m¹i song ph¬ng víi nhiÒu quèc gia lµ thµnh viªn cña WTO nh NhËt B¶n, EU...vµ ®ang tiÕp tôc ®µm ph¸n víi c¸c thµnh viªn kh¸c ®Ó chuÈn bÞ gia nhËp WTO. Nh vËy, ViÖt Nam sÏ ngµy cµng ®îc hëng nh÷ng u ®·i vÒ thuÕ cho hµng ho¸ xuÊt khÈu cña m×nh tõ c¸c thÞ trêng lín nh NhËt B¶n, EU, B¾c Mü...
Theo lé tr×nh AFTA, chËm nhÊt lµ tíi 2006, c¸c níc thµnh viªn ASEAN sÏ ph¶i c¾t gi¶m møc thuÕ nhËp khÈu xuèng chØ cßn 0-5% ®èi víi hµng ho¸ cña c¸c níc trong khu vùc. Hµng ho¸ cña ViÖt Nam nÕu cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao th× ®©y sÏ lµ mét thuËn lîi lín trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ trêng §«ng Nam ¸ v× ®©y lµ mét thÞ trêng kh¸ lín, dÔ tÝnh vµ gÇn víi chóng ta c¶ vÒ thãi quen tiªu dïng lÉn vÞ trÝ ®Þa lý, thuËn tiÖn cho viÖc vËn chuyÓn, thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¸t triÓn nhÊt lµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc.
ViÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Mü gi÷a ChÝnh phñ hai níc ViÖt nam vµ Hoa Kú lµ mét bíc tiÕn lín cña nÒn kinh tÕ níc ta ra thÞ trêng thÕ giíi. Theo dù kiÕn, b»ng viÖc trao cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam tû lÖ thuÕ quan t¬ng ®¬ng møc cña c¸c nhµ xuÊt khÈu kh¸c thuéc nhãm c¸c níc u ®·i Tèi huÖ quèc - Most Favoured Nation (MFN), HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Mü sÏ thóc ®Èy ®¸ng kÓ kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang thÞ trêng nµy. Cô thÓ lµ n¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú ®¹t 2,25 tû USD vµ dù kiÕn n¨m 2003 sÏ lµ 3,05 tû. Së dÜ cã ®îc kÕt qu¶ nh vËy lµ v× thuÕ nhËp khÈu ®¸nh vµo hµng ViÖt Nam sang Mü sÏ tõ møc cña c¸c níc phi MFN gi¶m xuèng cßn cha tíi 3%.
HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Mü còng ®a ViÖt Nam tiÕn gÇn thªm mét bíc trong viÖc nhËn ®îc lîi Ých th¬ng m¹i tõ Hoa Kú theo hÖ thèng u ®·i chung (GSP). HÖ thèng nµy cho phÐp miÔn thuÕ nhËp khÈu cho rÊt nhiÒu mÆt hµng cña c¸c níc kÐm ph¸t triÓn. H¬n n÷a, hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Mü cßn lµ nÒn mãng v÷ng ch¾c ®Ó ViÖt Nam gia nhËp vµo Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO, t¹o cho ViÖt Nam c¬ héi tiÕp cËn tÊt c¶ c¸c thµnh viªn WTO mµ kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö.
2.2. Më réng thÞ trêng
Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ kh«ng chØ mang l¹i u ®·i thuÕ quan ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt nam mµ cßn gióp chóng ta më réng thÞ trêng truyÒn thèng (t¨ng h¹n ng¹ch nhËp khÈu ë thÞ trêng EU ®èi víi mÆt hµng thuû s¶n, dÖt may, da giÇy...) th©m nhËp ®îc vµo nhiÒu thÞ trêng míi nh Ch©u Phi, Trung §«ng, B¾c Mü...
2.3. C¶i thiÖn vÞ thÕ th¬ng m¹i trªn thÞ trêng quèc tÕ
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ViÖt Nam næi lªn lµ mét níc xuÊt khÈu hµng n«ng l©m thuû s¶n lín trªn thÞ trêng thÕ giíi víi c¸c mÆt hµng g¹o( thø hai thÕ giíi), h¹t tiªu ( ®øng ®Çu thÕ giíi), nh©n ®iÒu, cµ phª, thuû s¶n...Do ®ã, VÞ thÕ cña ViÖt nam trªn thÞ trêng quèc tÕ ngµy cµng ®îc n©ng cao. HiÖn nay, ViÖt nam ®· lµ thµnh viªn cña HiÖp héi c¸c níc s¶n xuÊt cµ phª, chÌ, tiªu...ViÖt nam còng cã ch©n trong Ban Th ký g¹o gåm n¨m níc xuÊt khÈu g¹o hµng ®Çu thÕ giíi. S¾p tíi, ViÖt Nam cã ý ®Þnh xin gia nhËp Tæ chøc Cao su Quèc tÕ 3 bªn (ITRO). §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ c¸c doanh nghiÖp cña ta khi xuÊt khÈu sÏ ®îc b¶o vÖ tèt h¬n vÒ mÆt quyÒn lîi vÒ gi¸ b¸n, vÒ th«ng tin t×nh h×nh thÞ trêng thÕ giíi nh»m gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro trong kinh doanh.
3. Th¸ch thøc
3.1. C¹nh tranh khèc liÖt víi c¸c níc trong khu vùc
Tuy nhiªn, ®i ®«i cïng víi nh÷ng thuËn lîi bao giê còng lµ nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc. ViÖt Nam ®ang n»m trong khu vùc kinh tÕ t¨ng trëng m¹nh vµ n¨ng ®éng. C¸c níc ASEAN víi nh÷ng nguån tµi nguyªn t¬ng ®ång nh ta cã thÕ m¹nh trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ gièng ViÖt nam. §Æc biÖt hä cßn cã lîi thÕ lµ tham gia thÞ trêng quèc tÕ sím h¬n. Do vËy, hµng ho¸ ViÖt Nam muèn ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn ®îc trªn thÞ trêng thÕ giíi th× ph¶i c¹nh tranh khèc liÖt víi hµng ho¸ cña c¸c níc ASEAN kh¸c c¶ vÒ chÊt lîng, gi¸ c¶ còng nh c¸c chiÕn lîc ph©n phèi lu th«ng hµng ho¸ trªn thÞ trêng quèc tÕ.
ViÖc Trung Quèc trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO còng lµ mét th¸ch thøc to lín cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam, nhÊt lµ c¸c mÆt hµng chñ lùc nh dÖt may, giµy dÐp...sang c¸c thÞ trêng lín bëi ®©y còng lµ thÕ m¹nh cña hä. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cµng ph¶i gÊp rót n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh h¬n n÷a trong giai ®o¹n s¾p tíi vµ l©u dµi.
3.2. Søc Ðp tõ phÝa thÞ trêng nhËp khÈu
Kh«ng chØ c¹nh tranh víi c¸c níc trong khu vùc trªn thÞ trêng quèc tÕ, ViÖt nam cßn ph¶i vît qua søc Ðp, c¶n trë kh«ng kÐm phÇn khã kh¨n, gian khæ tõ phÝa c¸c nhµ s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng mµ ViÖt nam xuÊt khÈu sang thÞ trêng cña hä. Víi chi phÝ s¶n xuÊt thÊp, hµng ViÖt Nam dÔ dµng ®îc thÞ trêng c¸c níc ph¸t triÓn chÊp nhËn bëi gi¸ b¸n rÎ h¬n so víi mÆt hµng nµy ®îc s¶n xuÊt t¹i níc ®ã. §iÒu nµy ®· g©y tæn h¹i tíi lîi nhuËn cña c¸c nhµ s¶n xuÊt t¹i c¸c níc ®ã vµ hä ®Ò nghÞ ChÝnh phñ ¸p ®Æt c¸c quy ®Þnh kh¾t khe víi c¸c hµng ho¸ ®ã nh t¨ng thuÕ, ®a ra c¸c rµo c¶n kü thuËt hoÆc thËm chÝ lµ cßn kiÖn c¸c nhµ xuÊt khÈu b¸n ph¸ gi¸, vi ph¹m b¶n quyÒn, th¬ng hiÖu hµng ho¸ cña hä nh»m c¶n trë viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang thÞ trêng ®ã. §iÓn h×nh cña viÖc c¹nh tranh nµy lµ vô kiÖn c¸ Basa t¹i Mü vµ giÇy, ®Õ giÇy kh«ng thÊm níc ë Canada.
Tãm l¹i, qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®·, ®ang vµ sÏ mang l¹i cho nÒn kinh tÕ ViÖt nam nãi chung, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi riªng nh÷ng c¬ héi vµ c¶ th¸ch thøc trong viÖc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng nhÊt lµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam nh»m t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu mang l¹i nguån thu cho ng©n s¸ch ®Ó tõng bíc ViÖt Nam thùc hiÖn c«ng cuéc CNH- H§H ®Êt níc.
ch¬ng 2
Thùc tr¹ng x©y dùng c¸c mÆt hµng chñ lùc
cña ViÖt nam
I. HiÖn tr¹ng x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt nam
1. ChÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc vÒ x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam
ViÖc ®a ra chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ “híng vÒ xuÊt khÈu” mµ môc tiªu chñ yÕu lµ x©y dùng cho ®îc mét c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc phï hîp víi hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam lµ v« cïng quan träng. ChiÕn lîc t¨ng trëng dùa vµo xuÊt khÈu thùc chÊt lµ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ. Nã kh«ng ph¶i lµ nhiÖm vô cña mét ngµnh cô thÓ mµ nã lµ nhiÖm vô cña nhiÒu ngµnh kinh tÕ, dÞch vô kh¸c. Nã kh«ng ph¶i chØ lµ nhiÖm vô cña c¬ quan xuÊt nhËp khÈu mµ cßn lµ cña c¬ quan qu¶n lý, c¬ quan s¶n xuÊt... V× vËy, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· ®a ra mét sè chÝnh s¸ch nh»m hç trî vµ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh sau.
1.1. ChÝnh s¸ch x©y dùng c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu chñ lùc
Nh©n tè quyÕt ®Þnh quy m«, nhÞp ®é xuÊt khÈu hµng ho¸ lµ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ ®èi víi hµng xuÊt khÈu chñ lùc. X¸c ®Þnh c¬ cÊu hµng ho¸ cã hiÖu qu¶ lµ mét néi dung quan träng cña chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu chñ lùc.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, viÖc ®æi míi chÝnh s¸ch c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu chñ lùc ph¶i c¨n cø vµo: thÞ trêng xuÊt khÈu, ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong níc, hiÖu qu¶. Trong ba yÕu tè trªn, hiÖu qu¶ lµ yÕu tè quan träng nhÊt trong sù lùa chän c¬ cÊu vµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc.
§Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu chñ lùc cÇn cã chÝnh s¸ch x©y dùng c¬ cÊu mÆt hµng theo híng gi¶m tû träng hµng th« vµ s¬ chÕ ®i ®«i víi t¨ng tû träng c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn trong c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu. Gi¶m tû träng c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu truyÒn thèng ®i ®«i víi t¨ng tû träng c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu míi, t¨ng tû träng c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao trong gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu.
NÕu nh trong nghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VI(1986) míi chØ ®Ò cËp ®Õn vai trß cña xuÊt khÈu nãi chung vµ ®a xuÊt khÈu cïng víi l¬ng thùc- thùc phÈm, s¶n xuÊt hµng tiªu dïng thµnh 3 ch¬ng tr×nh kinh tÕ lín cña c¶ níc, mµ cha ®Ò cËp mét c¸ch cô thÓ ®Õn viÖc x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, th× kÓ tõ ®¹i héi §¶ng lÇn thø VII trë ®i, vÊn ®Ò nµy ®· chÝnh thøc ®îc nªu ra vµ ngµy cµng thÓ hiÖn râ qua c¸c v¨n kiÖn VIII, IX. NghÞ quyÕt ®¹i héi lÇn thø VII chØ râ: “C¶i tiÕn c¬ cÊu xuÊt khÈu theo híng t¨ng tû träng c¸c mÆt hµng chÕ biÕn, gi¶m tØ träng xuÊt khÈu nguyªn liÖu, t¹o ra c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh dÇu má, n«ng s¶n, thuû s¶n”(6) V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII - tr.64.
.
Sang ®Õn nghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng lÇn thø VIII, quan ®iÓm cña §¶ng kh«ng chØ dõng l¹i ë chç : “t¹o ra c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh dÇu má, n«ng s¶n, thuû s¶n” mµ ®· n©ng lªn thµnh “t¹o thªm c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, n©ng søc c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu trªn thÞ trêng, gi¶m tû träng s¶n phÈm th« vµ s¬ chÕ, t¨ng tû träng s¶n phÈm chÕ biÕn s©u vµ tinh trong hµng xuÊt khÈu, t¨ng nhanh xuÊt khÈu dÞch vô”(7) V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII - tr.90.
.
§Æc biÖt ®Õn ®¹i héi IX cña §¶ng, quan ®iÓm vÒ vÊn ®Ò nµy cµng cô thÓ h¬n, chi tiÕt h¬n vµ viÖc x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cã tÝnh chiÒu s©u h¬n. Trong phÇn kÕ ho¹ch kinh tÕ - x· héi 2001- 2005, §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh râ “tiÕp tôc ®Çu t n©ng cao chÊt lîng ®Ó t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh dÇu th«, g¹o, cµ phª, cao su, hµng thuû s¶n, dÖt may, da giÇy, hµng thñ c«ng mü nghÖ, ®iÖn tö vµ linh kiÖn ®iÖn tö, phÇn mÒm m¸y tÝnh...”(8 ) V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX - tr.288.
.
Do ®ã, nhiÖm vô cña chóng ta lµ ph¶i c¶i tiÕn c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu theo nh÷ng híng c¬ b¶n sau:
- Gi¶m tû träng xuÊt khÈu th« vµ s¬ chÕ, t¨ng tû träng s¶n phÈm chÕ biÕn ngµy cµng s©u vµ tinh, gi¶m tû träng xuÊt khÈu n«ng s¶n, thuû s¶n th«. TiÕp tôc cÊm xuÊt khÈu gç trßn, gç xÎ, gi¶m dÇn xuÊt khÈu dÇu th«, quÆng th«, tµi nguyªn cha qua chÕ biÕn. ChuyÓn tõ xuÊt khÈu g¹o, cµ phª h¹t, h¹t ®iÒu, rau qu¶ sang thùc phÈm chÕ biÕn nh cµ phª hoµ tan...cã bao b× hiÖn ®¹i, mÉu m· ®Ñp, thuËn lîi cho b¶o qu¶n vµ sö dông.
- T¨ng cêng ®Çu t cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu ®Ó mét mÆt n©ng cao gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu, mÆt kh¸c tËn dông ®îc lao ®éng trong níc. Kªu gäi vèn ®Çu t níc ngoµi vµo nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cÇn nhiÒu vèn ®Ó mét phÇn thay thÕ hµng nhËp khÈu.
- N©ng cao chÊt lîng hµng xuÊt khÈu nãi chung vµ hµng chñ lùc nãi riªng ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ trêng quèc tÕ.
- T¹o ra nh÷ng ngµnh hµng xuÊt khÈu míi cã gi¸ trÞ cao, m¹nh d¹n ®µo th¶i nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ hoÆc hiÖu qu¶ gi¶m sót dÇn. TiÕn hµnh ph¸t triÓn quy ho¹ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc.
1.2. ChÝnh s¸ch g¾n s¶n xuÊt víi xuÊt khÈu
ChÝnh s¸ch nµy cã tÇm quan träng trong viÖc x©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc bëi gi÷a s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cã mèi quan hÖ biÖn chøng, t¸c ®éng qua l¹i. S¶n xuÊt tèt th× sÏ cã hµng xuÊt khÈu chñ lùc chÊt lîng tèt, kim ng¹ch xuÊt khÈu sÏ t¨ng cao, kinh tÕ t¨ng trëng vµ ngîc l¹i. S¶n xuÊt lµ ®iÒu kiÖn cÇn cña xuÊt khÈu. Muèn t¹o ra ®îc hµng ho¸ chiÕm lÜnh thÞ trêng th× kh©u s¶n xuÊt ph¶i ®îc chó träng, ®Ó t¹o ra s¶n phÈm chÊt lîng tèt, gi¸ thµnh h¹. Muèn vËy ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ngêi s¶n xuÊt hiÓu biÕt vÒ thÞ trêng cña tõng níc, tõng khu vùc trªn thÕ giíi vµ thÞ trêng trong níc. ChÝnh v× vËy, trong nh÷ng n¨m võa qua, nhµ níc ta ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p hç trî ngêi s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ hµng xuÊt khÈu chñ lùc, nh miÔn hoÆc gi¶m mét phÇn thuÕ thu nhËp cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Phßng Th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, c¸c tham t¸n kinh tÕ t¹i níc ngoµi còng lµ nh÷ng ®Çu mèi cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh h×nh thÞ trêng cña tõng níc, tõng khu vùc trªn thÕ giíi còng nh c¸c th«ng tin chung vÒ biÕn ®éng kinh tÕ thÕ giíi nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam cã quan hÖ lµm ¨n mua b¸n víi níc ngoµi gi¶m thiÓu ®îc nh÷ng khã kh¨n vµ rñi ro mét c¸ch tèi ®a cã thÓ.
. ChÝnh s¸ch ®Çu t trong vµ ngoµi níc
V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII ®· chØ râ: “CÇn huy ®éng mäi nguån vèn trong vµ ngoµi níc ®Ó ®Çu t ph¸t triÓn, trong ®ã vèn trong níc cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh, vèn ngoµi níc cã ý nghÜa quan träng...”
§Ó cã nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, chóng ta cÇn ph¶i ®Çu t vèn vµ c«ng nghÖ cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. HiÖn nay, nguån lùc ®Ó ®Çu t cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, nhÊt lµ hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam cßn h¹n chÕ trong khi ®Ó ®¸p øng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®ßi hái mét quy m«, c«ng nghÖ s¶n xuÊt lín ®ßi hái rÊt nhiÒu vèn mµ c¸c doanh nghiÖp trong níc kh«ng ®¸p øng ®îc. §iÒu nay dÉn ®Õn cÇn ph¶i cã sù ®Çu t tõ bªn ngoµi, ®ã chÝnh lµ ®Çu t níc ngoµi.
§Çu t níc ngoµi lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña toµn bé ho¹t ®éng ®Çu t cña quèc gia. Trong nh÷ng n¨m tríc m¾t khi mµ nguån vèn tÝch luü néi bé cßn h¹n hÑp th× ®Çu t níc ngoµi chiÕm vÞ trÝ quan träng. Th«ng qua ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi chóng ta tranh thñ ®îc vèn, kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi, më réng thÞ trêng ngoµi níc, tiÕp thu kinh nghiÖm tiªn tiÕn, trªn c¬ së ®ã x©y dùng nh÷ng c¬ së kinh tÕ míi, hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së hiÖn cã nh»m t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, khai th¸c mét phÇn nh÷ng tiÒm n¨ng cña ®Êt níc ®Ó t¨ng nhanh nguån hµng xuÊt khÈu chñ lùc.
Ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi ®ãng vai trß to lín trong viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸ híng vÒ xuÊt khÈu cña níc ta. HiÖn nay, khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi chiÕm 100% s¶n lîng dÇu th«, 44,8% s¶n lîng thÐp...
Trong thêi gian võa qua, khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë c¸c níc §«ng Nam ¸ lµm cho m«i trêng ®Çu t cña hä xÊu ®i sÏ ®a ®Õn kÕt qu¶ lµ qu¸ tr×nh ph©n bè l¹i chu chuyÓn vèn ®Çu t trong khu vùc vµ lµm chËm l¹i qu¸ tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i ®Çu t vµ tiÒn tÖ trong khu vùc c¸c níc ASEAN. §ã còng chÝnh lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam cã thÓ nhËn thªm c¸c nguån ®Çu t míi, tranh thñ thêi gian héi nhËp nhanh h¬n vµo khu vùc.
Nhµ níc ta còng ®· vµ ®ang tiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ®Çu t níc ngoµi nh»m t¹o ra mét “s©n ch¬i” th«ng tho¸ng, hÊp dÉn, bi×nh ®¼ng, thuËn lîi cho c¸c b¹n hµng quèc tÕ tham gia ®Çu t liªn doanh liªn kÕt.
1.4. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu
ViÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ®ßi hái ph¶i cã mét khu«n khæ tæ chøc cã hiÖu qu¶ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c lÜnh vùc nh thu thËp th«ng tin, ph©n phèi th«ng tin, t vÊn , tiÕp thÞ... ë ViÖt Nam, Phßng Th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp còng lµ mét tæ chøc cña ChÝnh phñ xóc tiÕn th¬ng m¹i vµ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc t×m hiÓu thÞ trêng quèc tÕ, cung cÊp th«ng tin vÒ ®èi t¸c vµ t vÊn khi doanh nghiÖp xuÊt khÈu mÆt hµng chñ lùc gÆp khã kh¨n
Bªn c¹nh ®ã, Phßng Th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp còng t¹o ®iÒu kiÖn gióp c¸c doanh nh©n, tæ chøc kinh tÕ níc ngoµi t×m hiÓu thÞ trêng ViÖt Nam ®Ó hä t×m c¬ héi ®Çu t, bu«n b¸n Thµnh lËp Trung t©m hç trî doanh nghiÖp nhá vµ võa nh»m gióp cho bé phËn doanh nghiÖp nµy cã c¬ héi tiÕp cËn s©u h¬n víi thÞ trêng thÕ giíi. Phßng còng thêng xuyªn më c¸c líp ®µo t¹o ng¾n h¹n, hoÆc phæ biÕn nh÷ng kiÕn thøc, th«ng tin vÒ ho¹t ®éng mËu dÞch quèc tÕ.
ChÝnh phñ ViÖt nam còng ®· thµnh lËp c¸c ng©n hµng chÝnh s¸ch nh»m t¹o ®iÒu kiÖn hç trî vÒ vèn nh cÊp tÝn dông víi l·i suÊt u ®·i cho c¸c dù ¸n s¶n xuÊt hoÆc kinh doanh hµng xuÊt khÈu mang l¹i hiÖu qu¶ cao , t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng vµ nhÊt lµ s¶n xuÊt mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc.
2. Thùc tr¹ng x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam.
2.1. Nh÷ng tiÒn ®Ò c¬ b¶n cho viÖc x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc
a/ VÞ trÝ ®Þa lý
VÒ vÞ trÝ ®Þa lý, níc ta lµ mét níc §«ng Nam ¸, n»m trong khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh d¬ng, khu vùc ®îc coi lµ “n¨ng ®éng”, cã tÇm chiÕn lîc ngµy cµng quan träng trong ®êi sèng chÝnh trÞ vµ kinh tÕ thÕ giíi. ViÖt nam l¹i n»m trªn tuyÕn ®êng giao lu hµng h¶i quèc tÕ tõ c¸c níc SNG, Trung Quèc, NhËt B¶n, Hµn Quèc sang c¸c níc Nam ¸, Trung §«ng vµ Ch©u Phi. Víi vÞ trÝ thuËn lîi nh vËy t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ trong sù hîp t¸c víi c¸c níc trong khèi ASEAN, trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi mét c¸ch dÔ dµng. MÆt kh¸c, nã còng gãp phÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng th¬ng m¹i nãi chung, ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu mÆt hµng chñ lùc.
Kh«ng nh÷ng thÕ, ViÖt nam cßn cã biÓn ch¹y däc chiÒu dµi ®Êt níc, nhÊt lµ tõ Phan ThiÕt trë vµo cßn cã c¶ng níc s©u, khÝ hËu tèt, kh«ng cã s¬ng mï , tµu bÌ níc ngoµi cã thÓ cËp bÕn an toµn quanh n¨m. §iÒu kiÖn nµy thuËn lîi cho viÖc giao lu bu«n b¸n gi÷a c¸c níc.
b/ Tµi nguyªn, khÝ hËu
Cïng víi vÞ trÝ thuËn lîi, nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ë níc ta còng lµ mét trong nh÷ng nguån tiÒm n¨ng gãp phÇn vµo viÖc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhÊt lµ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc víi khèi lîng lín. ViÖt Nam cã tíi 50% diÖn tÝch ®Êt ®îc sö dông vµo n«ng nghiÖp vµ ng nghiÖp, thªm vµo ®ã lµ khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa cho phÐp chóng ta ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng n«ng s¶n vµ l©m s¶n xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nh g¹o, cao su, cµ phª...vµ n«ng s¶n nhiÖt ®íi. Níc ta l¹i cã hÖ thèng s«ng ngßi dµy ®Æc gióp cho viÖc ph¸t triÓn hÖ thèng giao th«ng ®êng thuû t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy thÕ m¹nh cho viÖc vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña níc ta ®îc dÔ dµng, thuËn lîi h¬n vµ víi chi phÝ thÊp h¬n so víi c¸c ph¬ng tiÖn kh¸c.
c/ Nguån nh©n lùc
ViÖt Nam cã sè d©n trªn t¸m m¬i triÖu, ngêi trong ®é tuæi lao ®éng cã tri thøc vµ tay nghÒ chiÕm tû lÖ ngµy cµng cao.. §©y thùc sù lµ mét nguån nh©n lùc lín phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, yÕu tè sè mét thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña mét nÒn kinh tÕ híng vÒ xuÊt khÈu vµ còng lµ mét ®Þa chØ thu hót sù quan t©m cña giíi ®Çu t quèc tÕ.
H¬n n÷a, ViÖt Nam víi t×nh h×nh chÝnh trÞ x· héi t¬ng ®èi æn ®Þnh, tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ mÊy n¨m võa qua ®¹t cao so víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Chóng ta cã sù c¶i thiÖn liªn tôc t×nh h×nh kinh tÕ , ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i th«ng tho¸ng, §ã lµ nh÷ng nh©n tè t¹o niÒm tin vµ søc hÊp dÉn cho c¸c ®èi t¸c níc ngoµi.
d/ Xu thÕ ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi
ThÕ giíi ngµy nay ®ang cã sù thay ®æi nhanh chãng vµ s©u s¾c trªn nhiÒu mÆt. Mét trËt tù thÕ giíi míi ®ang tõng bíc h×nh thµnh theo híng t¹o nªn mét sù c©n b»ng míi vÒ lùc lîng gi÷a c¸c quèc gia. Ngµy nay, c¸c níc ®Òu giµnh u tiªn cao cho ph¸t triÓn kinh tÕ, lÊy lîi Ých quèc gia, d©n téc lµm chuÈn mùc. H¬n n÷a, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn m¹nh mÏ víi néi dung næi bËt lµ ®iÖn tö vµ tin häc ho¸, vËt liÖu míi... lµm qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña nhiÒu níc diÔn ra nhanh h¬n. Xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®· trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu thóc ®Èy mçi quèc gia më réng thÞ trêng.
e/ Chñ tr¬ng ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ níc
HiÖn nay, trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ë ViÖt Nam ®· cã nhiÒu thay ®æi c¨n b¶n. §iÒu nµy thÓ hiÖn rÊt râ trong chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc ta. Víi ph¬ng ch©m më réng vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, khuyÕn khÝch mäi nhµ s¶n xuÊt kinh doanh níc ngoµi ®Çu t vµo níc ta. Tõ th¸ng 12 n¨m 1987, ChÝnh phñ ®· ban hµnh luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam, ®· t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn hÊp dÉn thu hót nguån vèn tõ níc ngoµi víi nhiÒu h×nh thøc, tËp trung cho viÖc khai th¸c c¸c nguån lùc trong níc nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc. Bíc ®Çu t¹o nªn mét nguån lùc quan träng ®Ó më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, héi nhËp víi thÞ trêng thÕ giíi, vµ tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®îc khuyÕn khÝch tham gia vµo s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu.
2.2. X©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc tõ 1991 ®Õn nay
a/ X©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc giai ®o¹n 1991-1995
Vµo nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 90, ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn râ rÖt, tèc ®é t¨ng xuÊt khÈu cao, b×nh qu©n kho¶ng 20%/n¨m. Lóc nµy, §¶ng vµ Nhµ níc ®· b¾t ®Çu cã sù quan t©m thÝch ®¸ng ®Õn viÖc x©y dùng mét chiÕn lîc ph¸t triÓn cho ho¹t ®éng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. H¬n n÷a, ®©y còng lµ thêi kú ViÖt Nam míi cã mét sè mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu cao cã thÓ xÕp vµo danh s¸ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh g¹o, dÇu th«, thuû s¶n, dÖt may.
Trong giai ®o¹n nµy, ViÖt Nam më réng s¶n xuÊt lóa g¹o b»ng c¸ch t¨ng diÖn tÝch canh t¸c vµ n¨ng suÊt c©y lóa, ®Æc biÖt vô lóa HÌ-Thu vµ thø ®Õn lµ vô §«ng- Xu©n, tËp trung chñ yÕu ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long. N¨ng suÊt lóa b×nh qu©n cña c¶ níc ®· t¨ng tõ 29,7 t¹/ha lªn gÇn 40 t¹/ha (t¨ng 34,7%). ChÊt lîng g¹o xuÊt khÈu ViÖt Nam còng t¨ng lªn ®¸ng kÓ, lo¹i g¹o chÊt lîng tèt(tû lÖ tÊm 5%- 10%) chiÕm tíi 42,3% tæng lîng xuÊt khÈu n¨m 1994 so víi 0,3% cña n¨m 1989.
§èi víi dÇu th«, chóng ta t¨ng cêng nghiªn cøu th¨m dß vµ ph©n tÝch tr÷ lîng dÇu t¹i c¸c bÓ trÇm tÝch cã nhiÒu triÓn väng nh s«ng Hång, Phó Kh¸nh, Cöu Long, Nam C«n S¬n, Hoµng Sa, Trêng Sa ... Do vËy, s¶n lîng dÇu th« khai th¸c n¨m sau lu«n cao h¬n n¨m tríc. Tõ 1991-1995 t¨ng 282% (tõ 2700 ngh×n tÊn vµo n¨m 1991 lªn 7620 ngh×n tÊn vµo n¨m 1995).
S¶n lîng thuû s¶n ®¸nh b¾t vµ chÕ biÕn t¨ng 63,46% trong 5 n¨m tõ 1991 ®Õn 1995. N¨ng lùc vµ quy m« s¶n xuÊt hµng may mÆc vµ giµy dÐp còng t¨ng kh¸.
VÒ xuÊt khÈu, tríc n¨m 1989, ViÖt nam cha cã dÇu th« vµ g¹o ®Ó xuÊt khÈu nªn tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ níc cha bao giê vît qu¸ 1 tû USD, th× ®Õn n¨m 1989 chóng ta ®· lÇn ®Çu tiªn xuÊt 1,4 triÖu tÊn g¹o vµ liªn tôc xuÊt khÈu g¹o tõ ®ã ®Õn nay. §Æc biÖt, n¨m 1991 dÇu th« ®· chÝnh thøc trë thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam vµ ngµnh dÇu khÝ còng trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt níc. S¶n lîng dÇu th¬ng phÈm ngµy mét t¨ng, thu ngo¹i tÖ tõ xuÊt khÈu dÇu th« lu«n ®øng hµng ®Çu trong c¸c ngµnh kinh tÕ..
B¶ng 3: C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam giai ®o¹n 1991-1995
§¬n vÞ:%
MÆt hµng
1991
1992
1993
1994
1995
Thêi kú 1991-1995
N«ng, l©m, h¶i s¶n
52,3
49,2
50,8
50,0
46,3
48,2
C«ng nghiÖp nhÑ & tiÓu thñ c«ng nghiÖp
14,3
13,7
15,1
16,7
28,4
21,4
C«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n
33,4
37,1
34,1
33,3
25,3
30,4
Nguån: Tæng côc thèng kª 1996, B¸o c¸o cña Bé th¬ng m¹i n¨m 2000.
Híng xuÊt khÈu trong giai ®o¹n nµy lµ ®Èy m¹nh nh÷ng mÆt hµng cã hµm lîng lao ®éng cao ®Ó tËn dông nguån nh©n c«ng dåi dµo vµ rÎ nh dÖt may, giµy dÐp. XuÊt khÈu n«ng s¶n còng ®îc chó träng. Lóc nµy ViÖt nam ®· næi lªn lµ mét níc xuÊt khÈu g¹o lín thø ba trªn thÕ giíi sau mét thêi gian dµi thiÕu l¬ng thùc mét c¸ch trÇm träng. TiÒm n¨ng vÒ s¶n xuÊt g¹o cña ViÖt nam ®ang ®îc kh¬i dËy. NÕu nh n¨m 1991, chóng ta míi xuÊt ®îc trªn 1 triÖu tÊn g¹o th× tíi n¨m 1995 ®· lµ trªn 2 triÖu tÊn.
Trong giai ®o¹n 1991-1995, xu híng hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n vÉn tiÕp tôc t¨ng, cao nhÊt lµ n¨m 1992 chiÕm 37% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ níc do gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña dÇu th« lín. Nhng ®Õn n¨m 1995, tû träng nµy gi¶m xuèng cßn 25,3% do sù lªn ng«i cña hµng dÖt may, chÕ biÕn h¶i s¶n vµ giÇy dÐp xuÊt khÈu.
Trong c¬ cÊu xuÊt khÈu mÆt hµng chñ lùc, hµng n«ng l©m h¶i s¶n cã xu híng gi¶m dÇn, hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n cã xu híng t¨ng dÇn, hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp b¾t ®Çu cã sù thay ®æi. Tuy nhiªn, c¸c mÆt hµng chñ lùc mµ chóng ta xuÊt khÈu cã tû träng th« vµ s¬ chÕ rÊt cao kho¶ng 85%.
Nh vËy, kinh tÕ níc ta ®ang ë trong giai ®o¹n më ®Çu ®Ó chuyÓn nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp sang nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp - giai ®o¹n ®Ó nÒn c«ng nghiÖp khëi ®éng b»ng lîi thÕ vÒ ®Þa lý vµ nh©n lùc...lµm cho nÒn kinh tÕ t¨ng trëng theo híng xuÊt khÈu. Trong giai ®o¹n nµy, chóng ta cã 7 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc gåm: g¹o, dÇu th«, thuû s¶n, dÖt may, cµ phª, giµy dÐp vµ cao su. Hµng chñ lùc cña ViÖt nam ®îc xuÊt khÈu sang c¸c thÞ trêng NhËt B¶n, Mü, EU, Ch©u ¸, B¾c Mü...
b/ X©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc giai ®o¹n 1996 - 2000
N¨m 1996, sau mét sè thµnh c«ng ban ®Çu trong xuÊt khÈu, ChÝnh phñ nhËn thÊy cÇn ph¶i t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc b»ng viÖc n©ng cao gi¸ trÞ hµng ho¸ chø kh«ng chØ ®¬n thuÇn dùa vµo t¨ng khèi lîng xuÊt khÈu. ViÖc gãp mÆt cña mét sè mÆt hµng míi vµo danh s¸ch c¸c mÆt hµng chñ lùc nh ®iÖn- ®iÖn tö, rau qu¶ chÕ biÕn... ®· chøng minh r»ng nh÷ng mÆt hµng cã hµm lîng c«ng nghÖ chÕ biÕn chÕ t¹o cao sÏ mang laÞ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n.
Do ®ã trong giai ®o¹n nµy, c¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam ®· cã sù thay ®æi tÝch cùc. N¨m 1996, c¸c mÆt hµng hµng n«ng l©m, h¶i s¶n (trong ®ã tû träng c¸c s¶n phÈm ®· qua chÕ biÕn vµ chÕ biÕn s©u ngµy cµng t¨ng) c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n chiÕm 71%( hµng n«ng l©m h¶i s¶n chiÕm 42,3%, hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n chiÕm 28,7%); n¨m 2000, tû träng nµy lµ 62,1% (trong ®ã hµng n«ng l©m h¶i s¶n chiÕm 33,6%, hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n lµ 28,5%). Riªng víi hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp t¨ng nhanh trong n¨m 1997 (tõ 29,0% lªn 36,7%), nhng n¨m 1998-1999 nhãm hµng nµy cã chiÒu híng ch÷ng l¹i( 34,7% vµo n¨m 1998 vµ 36,2% n¨m 1999). N¨m 2000, c¬ cÊu xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp chiÕm tû träng tíi 37,9% trong c¬ cÊu xuÊt khÈu cña c¶ níc.
B¶ng 4: C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt nam giai ®o¹n 1996-2000.
§¬n vÞ: %
MÆt hµng
1996
1997
1998
1999
2000
Thêi kú 1996-2000
N«ng, l©m, thuû s¶n
42,3
35,3
37,0
32,8
33,6
35,6
C«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp
29,0
36,7
34,7
36,2
37,9
35,4
C«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n
28,7
28,0
28,3
31,0
28,5
29,0
Nguån: B¸o c¸o cña Bé Th¬ng m¹i n¨m 2000.
Nh vËy, trong thêi kú ®æi míi, c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu chñ lùc t¬ng ®èi râ nÐt. §· h×nh thµnh mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®ang dÇn cã vÞ thÕ trªn thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi. Trong sè c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam, nhãm s¶n phÈm chÕ biÕn, chÕ t¹o cã sö dông nhiÒu lao ®éng nh dÖt may, da giÇy, thuû s¶n...vÉn chiÕm tû träng kh«ng nhá. Bªn c¹nh ®ã, mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu míi ®· xuÊt hiÖn vµ cã nhiÒu triÓn väng ph¸t triÓn tèt trong nh÷ng n¨m tíi nh hµng n«ng s¶n chÕ biÕn, rau qu¶, hµng ®iÖn tö vµ linh kiÖn ®iÖn tö.
MÆt hµng xuÊt khÈu ngµy cµng ®îc më réng. N¨m 1991 míi cã 4 nhãm mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc lµ dÇu th«, thuû- h¶i s¶n, g¹o, dÖt may (®¹t kim ng¹ch trªn 100 triÖu USD trë lªn). §Õn n¨m 2000 ®· cã thªm 8 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc míi lµ cµ phª, cao su, nh©n ®iÒu, giÇy dÐp, than ®¸, hµng ®iÖn tö, hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ rau qu¶. Bèn nhãm mÆt hµng ®¹t kim ng¹ch trªn 1 tû USD trong n¨m 2000 lµ giµy dÐp ®¹t 1,46 tû USD; dÖt may ®¹t 1,89 tû USD; h¶i s¶n ®¹t gÇn 1,48 tû USD, dÇu th« ®¹t 3,5 tû USD vµ 3 mÆt hµng ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu kh¸ cao nh g¹o ®¹t 667,35 triÖu USD; cµ phª ®¹t 501,45 triÖu USD; hµng ®iÖn tö vµ linh kiÖn ®iÖn tö ®¹t 782,65 triÖu USD. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu rau qu¶ ®¹t 213,55 triÖu USD vµ hµng thñ c«ng mü nghÖ ®¹t 236,86 triÖu USD.
Trong 10 s¶n phÈm ®øng ®Çu cã gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cao, cã 5 s¶n phÈm xuÊt khÈu thuéc ngµnh c«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®ã lµ dÇu th«, dÖt may vµ may mÆc, giµy dÐp, thuû s¶n, ®iÖn tö vµ linh kiÖn m¸y tÝnh. Thùc tÕ cho thÊy, 5 mÆt hµng c«ng nghiÖp nµy lu«n chiÕm tõ 50-60% kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m. N¨m 2000, chØ tÝnh riªng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña nhãm mÆt hµng c«ng nghiÖp xuÊt khÈu trªn ®· ®¹t 9,12 tû USD, chiÕm 63,75% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ níc.
c/ X©y dùng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc gia._.thÞ trêng truyÒn thèng nh Liªn bang Nga, §«ng ¢u.
c/ Hµng thùc phÈm chÕ biÕn vµ hµng tiªu dïng
Bao gåm thùc phÈm chÕ biÕn (b¸nh kÑo, s÷a, bét ngät, dÇu thùc vËt...), s¶n phÈm gç, ho¸ phÈm tiªu dïng, s¶n phÈm c¬ khÝ- ®iÖn, s¶n phÈm nhùa lµ nh÷ng mÆt hµng míi ph¸t triÓn m¹nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhng rÊt cã tiÒm n¨ng trë thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc do cã lîi thÕ vÒ nguyªn liÖu, nh©n c«ng tay nghÒ l¹i kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lao ®éng gi¶n ®¬n víi c«ng nghÖ trung b×nh. ThÞ trêng tiªu thô cña nhãm hµng nµy chñ yÕu lµ Nga, §«ng ¢u, EU, ¤-xtr©y-lia vµ Hoa Kú.
d/ Hµng thñ c«ng mü nghÖ
Tíi nay, hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ta ®· xuÊt sang h¬n 40 quèc gia. N¨m 2003, mÆt hµng nµy ®îc xuÊt vµo hÇu hÕt c¸c thÞ trêng chñ lùc nh NhËt B¶n, Ph¸p, Mü, §øc, Anh, Hång K«ng, §µi Loan ®Òu t¨ng kh¸.
HiÖn nay, søc mua trªn thÞ trêng thÕ giíi ®ang cã dÊu hiÖu håi phôc. C«ng t¸c xóc tiÕn th¬ng m¹i còng ®îc c¸c doanh nghiÖp triÓn khai tèt. NhiÒu doanh nghiÖp ®· x©y dùng ®îc c¸c trang Web riªng ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm, còng nh tham gia nhiÒu héi chî triÓn l·m trªn thÕ giíi. Ngoµi ra, ChÝnh phñ còng hç trî cã hiÖu qu¶ c¸c doanh nghiÖp th«ng qua viÖc thëng xuÊt khÈu vµ hç trî kinh phÝ tham gia héi chî triÓn l·m giíi thiÖu s¶n phÈm
§Þnh híng s¾p tíi cña ChÝnh phñ lµ cÇn tiÕp tôc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ, triÓn khai QuyÕt ®Þnh 132/2000/Q§-TTg ngµy 24/ 11/2000 “ VÒ mét sè chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n” tíi tËn c¸c ®¬n vÞ c¬ së. Ngoµi ra, cÇn tÝch cùc hç trî x©y dùng c¬ së h¹ tÇng (®êng x¸, ®iÖn, níc, xö lý m«i trêng « nhiÔm, hç trî chÝnh s¸ch vÒ ®µo t¹o lao ®éng, u ®·i tho¶ ®¸ng víi c¸c nghÖ nh©n ®Ó gãp phÇn ph¸t triÓn lµng nghÒ truyÒn thèng...
2.4. §Þnh híng ®èi víi c¸c mÆt hµng kho¸ng s¶n
a/ DÇu th«
HiÖn nay, kÕ ho¹ch xuÊt khÈu dÇu th« n¨m 2003 cha ®îc quyÕt ®Þnh chÝnh thøc, nhng theo dù kiÕn chØ t¬ng ®¬ng víi møc thùc hiÖn n¨m 2002. Tuy nhiªn, ®©y vÉn lµ mét cè g¾ng lín v× theo dù kiÕn cña c¸c chuyªn gia th× gi¸ dÇu n¨m 2003 cã kh¶ n¨ng thÊp h¬n gi¸ dÇu n¨m 2002.
Trong nh÷ng n¨m tíi, nÕu dÇu th« ®a vµo chÕ biÕn trong níc th× lîng xuÊt khÈu sÏ gi¶m, ta tù chÕ biÕn ®Ó dïng trong níc lµ chÝnh ®Ó kh«ng ph¶i nhËp khÈu hµng n¨m tíi 7-8 triÖu tÊn.
b/ Than ®¸
§èi víi mÆt hµng than ®¸, viÖc xuÊt khÈu ngµy cµng trë nªn khã kh¨n h¬n do vÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng. H¬n n÷a, ®©y l¹i lµ lo¹i tµi nguyªn kh«ng t¸i t¹o ®îc, v× vËy nªn khai th¸c h¹n chÕ ®Ó b¶o vÖ nguån tµi nguyªn nµy cho t¬ng lai.
3. §Þnh híng vÒ thÞ trêng xuÊt khÈu
Ph¬ng híng chung lµ tiÕp tôc thùc hiÖn chñ tr¬ng ®a d¹ng hãa, ®a ph¬ng hãa thÞ trêng. Bªn c¹nh viÖc tÝch cùc th©m nhËp thÞ trêng Hoa Kú cÇn t¨ng cêng xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ trêng ch©u ¸ vµ EU. Ngoµi ra, cÇn t×m c¸ch th©m nhËp mét sè thÞ trêng míi ë ch©u Phi vµ Trung §«ng vµ mét sè níc EU míi.
3.1. ThÞ trêng Hoa Kú
Theo dù b¸o, kinh tÕ Hoa Kú n¨m 2003 sÏ t¨ng trëng kh¸ h¬n nhng cßn tïy thuéc vµo ®éng th¸i cña Hoa Kú ®èi víi Ir¾c vµ biÕn ®éng gi¸ dÇu th«. Do hiÖu øng më thÞ trêng sÏ gi¶m dÇn nªn xuÊt khÈu sang Hoa Kú n¨m 2003 khã duy tr× ®îc tèc ®é t¨ng trëng cao nh n¨m nay, dù kiÕn kim ng¹ch ®¹t 3,05 tû, t¨ng 35-40%. Møc t¨ng tuyÖt ®èi lµ kho¶ng 800-900 triÖu USD (trong ®ã dù kiÕn dÖt may sÏ t¨ng thªm 500-600 triÖu USD, thñy s¶n t¨ng 130 triÖu USD, giµy dÐp 90 triÖu USD vµ c¸c mÆt hµng kh¸c kho¶ng 100 triÖu USD).
Bªn c¹nh ®ã, cÇn xóc tiÕn nhanh viÖc thµnh lËp trung t©m giíi thiÖu s¶n phÈm, tiÕp tôc tæ chøc nhiÒu ®oµn doanh nghiÖp (nªn theo chuyªn ngµnh, cã quy m« võa ph¶i) sang kh¶o s¸t, t×m kiÕm c¬ héi kinh doanh. Ngoµi ra, cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî doanh nghiÖp thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i Hoa Kú, nhÊt lµ nh÷ng doanh nghiÖp mµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cßn nhë nhng cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn, t vÊn vµ gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®¨ng ký th¬ng hiÖu cho hµng hãa vµ b¶o vÖ th¬ng hiÖu ®ã trªn thÞ trêng Hoa Kú.
3.2. ThÞ trêng NhËt B¶n
Dù b¸o triÓn väng kinh tÕ NhËt B¶n n¨m 2003 sÏ kh¸ h¬n vµ cã thÓ cã t¨ng trëng d¬ng 0,75 - 1,25%. Tuy nhiªn, NhËt B¶n ®ang cã chñ tr¬ng gi÷ ®ång Yªn yÕu h¬n ®Ó h¹n chÕ thiÓu ph¸t vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Xu híng nµy cÇn ®îc theo dâi thËn träng bëi cã thÓ t¸c ®éng bÊt lîi ®Õn xuÊt khÈu cña ta.
Trong ®iÒu kiÖn ®ã, môc tiªu cña n¨m 2003 lµ chÆn l¹i xu híng gi¶m sót vµ cÇn phÊn ®Êu ®¹t t¨ng tëng kho¶ng 7%. Ngµnh dÖt may cÇn nç lùc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo NhËt B¶n trong n¨m tíi ®Ó gi÷ v÷ng thÞ phÇn t¹i thÞ trêng nµy, kh¾c phôc xu híng chuyÓn dÞch sang Hoa Kú nh n¨m 2002. C¸c mÆt hµng kh¸c nh thñy s¶n, than ®¸, hµng TCMN, s¶n phÈm gç, d©y c¸p ®iÖn cÇn phÊn ®Êu duy tr× ®îc tèc ®é t¨ng kh¸ nh n¨m nay.
Bªn c¹nh ®ã, cÇn xóc tiÕn viÖc ®µm ph¸n ký kÕt hiÖp ®Þnh mËu dÞch tù do víi NhËt B¶n vµ ñng hé xu híng liªn kÕt NhËt B¶n-ASEAN. C«ng t¸c xóc tiÕn cÇn ®îc t¨ng cêng, ph¸t huy nh÷ng m« h×nh nh "Nhµ ViÖt Nam" t¹i Tokyo ®Ó tiÕn tíi thµnh lËp Trung t©m Th¬ng m¹i t¹i NhËt B¶n, tæ chøc nhiÒu ®oµn chuyªn ngµnh cã quy m« trung b×nh sang kh¶o s¸t vµ t×m c¬ héi kinh doanh víi c¸c ®Þa ph¬ng lín cña NhËt. Dù ¸n n©ng cao n¨ng lùc kiÓm dÞch thùc vËt còng cÇn sím ®îc phª duyÖt vµ triÓn khai ®Ó t¹o thuËn lîi cho xuÊt khÈu n«ng s¶n vµo NhËt.
3.3. ThÞ trêng Trung Quèc
Sau khi gia nhËp WTO, kinh tÕ Trung Quèc tiÕp tôc ph¸t triÓn thuËn lîi. T¨ng trëng kinh tÕ n¨m 2002 ®¹t 8%, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ®Òu t¨ng trªn 20%, thu hót FDI ®¹t h¬n 50 tû USD t¨ng gÇn 15%. Dù b¸o kinh tÕ Trung Quèc n¨m 2003 sÏ t¨ng trëng Ýt nhÊt lµ 7,2%. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, cÇn phÊn ®Êu ®¹t tèc ®é t¨ng trëng 10%-15% ®èi víi thÞ trêng nµy.
3.4. ThÞ trêng EU
Dù b¸o triÓn väng kinh tÕ EU n¨m 2003 sÏ kh¶ quan h¬n nhng møc ®é phôc håi sÏ kh«ng nhiÒu, t¨ng trëng kinh tÕ cã thÓ ®¹t 2,1% trong n¨m 2003. Khã kh¨n chñ yÕu trong xuÊt khÈu vµo EU lµ xuÊt hiÖn nhiÒu hµng rµo kü thuËt míi, kÓ c¶ ®èi víi c¸c s¶n phÈm th« vµ s¶n phÈm chÕ biÕn. Trong bèi c¶nh ®ã, môc tiªu t¨ng trëng xuÊt khÈu vµo EU lµ 10,5% (®· tÝnh tíi viÖc më réng EU). Víi thÞ trêng nµy, bªn c¹nh viÖc ®µm ph¸n t¨ng h¹n ng¹ch dÖt may, ta nªn cè g¾ng liªn kÕt víi c¸c níc cã cïng mÆt hµng xuÊt khÈu ®Ó ®Êu tranh víi EU vÒ c¸c vÊn ®Ò tiªu chuÈn kü thuËt, vÖ sinh thùc phÈm, tiªu chuÈn m«i trêng. EU ®· ký tháa thuËn kÕt n¹p thªm 10 níc thµnh viªn míi. Sù kiÖn nµy sÏ t¸c ®éng tÝch cùc tíi kinh tÕ vµ th¬ng m¹i cña nh÷ng níc míi gia nhËp. Do vËy, bªn c¹nh viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo EU "cò", cÇn t¨ng cêng xuÊt khÈu vµo c¸c níc thµnh viªn míi, nhÊt lµ thÞ trêng Ba Lan, SÐc...
3.5. ThÞ trêng ASEAN
MÆc dï cã xu híng phôc håi trong n¨m 2002 nhng kinh tÕ cña ASEAN dÔ bÞ tæn th¬ng do phô thuéc nhiÒu vµo thÞ trêng Hoa Kú vµ NhËt B¶n, nÒn t¶ng tµi chÝnh cha thËt v÷ng, l¹i gÆp ph¶i c¹nh tranh gay g¾t tõ Trung Quèc, kÓ c¶ vÒ xuÊt khÈu lÉn ®Çu t níc ngoµi.
§Ó t¨ng xuÊt khÈu vµ gi¶m bít ¸p lùc nhËp siªu ®èi víi khu vùc nµy, bªn c¹nh hai mÆt hµng chñ lùc lµ g¹o vµ dÇu th«, cÇn chñ ®éng tËn dông thuËn lîi do c¬ chÕ AFTA më ra tõ n¨m 2003 ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng tiªu dïng nh s¶n phÈm gç, s¶n phÈm nhùa, hµng may mÆc, giµy dÐp, thùc phÈm chÕ biÕn. C¸c doanh nghiÖp cÇn tÝch cùc xin giÊy chøng nhËn xuÊt xø from D ®Ó ®îc hëng u ®·i khi xuÊt khÈu sang ASEAN. Riªng víi Lµo vµ Campuchia, cÇn tËn dông vÞ trÝ, ®Þa lý ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng b¸ch hãa tiªu dïng, ph¸t triÓn h×nh thøc vËn t¶i qu¸ c¶nh.
3.6. ThÞ trêng Trung §«ng
Trung §«ng lµ khu vùc nh¹y c¶m nªn nh×n chung xuÊt khÈu phô thuéc rÊt nhiÒu vµo t×nh h×nh chÝnh trÞ khu vùc nµy trong thêi gian tíi. Trong thêi gian tríc m¾t, ta cÇn tranh thñ giao hµng nhanh, gän. §Ó h¹n chÕ rñi ro, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i mua b¶o hiÓm chiÕn tranh ®èi víi hµng ho¸ giao ®Õn tËn kho Ir¾c. Ngoµi ra, cÇn ®Èy m¹nh th©m nhËp c¸c thÞ trêng kh¸c trong khu vùc nµy th«ng qua thiÕt lËp trung t©m th¬ng m¹i ViÖt Nam t¹i §ubai hoÆc tham gia c¸c héi chî, triÓn l·m tæ chøc ®Þnh kú.
II. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nh»m ®Èy m¹nh x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam
1. Nhãm gi¶i ph¸p tæ chøc nguån hµng vµ c¶i biÕn c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu
1.1. BiÖn ph¸p x©y dùng c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc
VÒ c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, trong thêi gian qua chóng ta ®· tËp trung vµo x©y dùng 13 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh ®· ph©n tÝch ë trªn.Trong nh÷ng n¨m s¾p tíi, cÇn x©y dùng c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc theo híng n©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng, gia t¨ng s¶n phÈm chÕ biÕn chÕ t¹o, c¸c lo¹i s¶n phÈm cã hµm lîng c«ng nghÖ vµ chÊt x¸m cao, thóc ®Èy xuÊt khÈu dÞch vô. CÇn ph¸t hiÖn sím nh÷ng mÆt hµng cã tiÒm n¨ng ®Ó u tiªn ph¸t triÓn nh»m thay thÕ cho nh÷ng mÆt hµng cã nguy c¬ gi¶m sót kim ng¹ch vµ s¶n lîng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu.
Riªng ®èi víi hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn, kÓ c¶ hµng ®iÖn tö, hµng c¬ khÝ cÇn t¨ng cêng xuÊt khÈu v× nã kh«ng chØ thu ®îc ngo¹i tÖ, c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n mµ cßn gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng. Nhng vÊn ®Ò cÊp thiÕt lµ n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ t×m ®îc thÞ trêng tiªu thô. Víi xu thÕ tù do ho¸ th¬ng m¹i, më réng quan hÖ víi c¸c níc vµ hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng ViÖt-Mü ®i vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mét c¸ch æn ®Þnh th× c¸c hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn cña ta còng ®ang dÇn chiÕm lÜnh vµ më réng thÞ trêng trªn thÞ trêng quèc tÕ.
§èi víi hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu, do yªu cÇu chÊt lîng ngµy cµng cao vµ gi¸ c¶ ngµy cµng h¹ nªn chóng ta cÇn ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt, h¹n chÕ sè lîng ®i ®«i víi n©ng cao chÊt lîng, t¨ng cêng kh©u chÕ biÕn s©u vµ tinh, t×m kiÕm c¸c lo¹i thÞ trêng dÔ chÊp nhËn. Ch¼ng h¹n, c¸c mÆt hµng nh g¹o, cµ phª kh«ng nªn ch¹y theo sè lîng mµ ph¶i chuyÓn ®æi gièng cã chÊt lîng g¹o cao, t¨ng cêng trång cµ phª Arabica, ®Çu t vµo kh©u chÕ biÕn vµ t×m kiÕm thÞ trêng tiªu thô trong khu vùc Trung §«ng, c¸c níc SNG.
Víi mÆt hµng thuû h¶i s¶n cÇn t¨ng khèi lîng c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ cao vµ t¨ng cêng chÕ biÕn tinh c¸c s¶n phÈm ¨n liÒn cã khÈu vÞ ®Æc trng vµ ®i vµo c¸c thÞ trêng khã tÝnh nh EU, NhËt B¶n, Mü...
1.2. Ph¸t triÓn c¸c vïng nguyªn liÖu tËp trung s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng
a/ Ph¸t triÓn c¸c vïng nguyªn liÖu tËp trung s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu
Khi thÞ trêng ®· ®îc më th× ®iÒu quan träng lµ ph¶i cã ®ñ hµng hãa cã chÊt lîng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng. V× vËy, bªn c¹nh viÖc t×m kiÕm kh¸ch hµng vµ thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cÇn dµnh sù quan t©m thÝch ®¸ng ®èi víi c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn nguån hµng tËp trung cho xuÊt khÈu, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng mÆt hµng rau, hoa qu¶, thÞt lîn vµ thñ c«ng mü nghÖ. Qua kh¶o s¸t thÞ trêng Hoa Kú, cã thÓ nhËn thÊy nhu cÇu cña thÞ trêng nµy ®èi víi s¶n phÈm rau qu¶ chÕ biÕn nh níc døa c« ®Æc, níc v¶i, dõa, l¹c tiªn... lµ rÊt lín, mét sè mÆt hµng nhu cÇu vît xa møc s¶n xuÊt vµ n¨ng lùc chÕ biÕn cña ngµnh rau qu¶ hiÖn nay.
b/ Ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng
C¸c s¶n phÈm cña lµng nghÒ truyÒn thèng nh ®å thñ c«ng mü nghÖ, t¬ th«, lôa t¬ t»m, gÊm, lôa v©n, s¶n phÈm may mÆc tõ lôa t¬ t»m hiÖn ®ang ®îc ®¸nh gi¸ cao trªn thÞ trêng thÕ giíi, l¹i thuéc nhãm hµng cã nhu cÇu ngµy cµng cao trong khi nguån cung cÊp rÊt h¹n chÕ do Ýt níc trªn thÕ giíi cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt mÆt hµng nµy, ®ång thêi thuéc danh môc mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam trong 5 n¨m gÇn ®©y. V× vËy, mÆt hµng nµy cÇn ®îc chó träng ph¸t triÓn.
§Ó cã thÓ khai th¸c lîi thÕ vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng tiªu biÓu nµy, cÇn ph¶i cã gi¶i ph¸p kh«i phôc vµ ph¸t triÓn lµng nghÒ truyÒn thèng th«ng qua sù trî gióp vÒ vèn vµ thiÕt bÞ kü thuËt, kÕt hîp kü thuËt hiÖn ®¹i víi kinh nghiÖm truyÒn thèng, t×m kiÕm thÞ trêng xuÊt khÈu vµ tiªu thô s¶n phÈm. Mét biÖn ph¸p cã hiÖu qu¶ trong kinh doanh c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng lµ xuÊt khÈu t¹i chç qua b¸n hµng vµ giíi thiÖu s¶n phÈm cho kh¸ch du lÞch.
HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c lµng nghÒ ®Òu ®ang gÆp ph¶i nh÷ng vÊn ®Ò trong viÖc tiÕp cËn th«ng tin thÞ trêng, nguån vèn ®Çu t, n¨ng lùc qu¶n lý vµ ®æi míi c«ng nghÖ. §©y lµ nh÷ng lÜnh vùc rÊt cÇn cã sù quan t©m vµ trî gióp cña Nhµ níc.
ChÝnh phñ nªn hç trî x©y dùng c¸c vïng nguyªn liÖu tËp trung s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ TCMN truyÒn thèng (nhÊt lµ c¸c dù ¸n vÒ th«ng tin thÞ trêng, n©ng cao chÊt lîng, n¨ng lùc qu¶n lý, tiÕp thÞ, ph¸t triÓn th¬ng hiÖu...), qua ®ã gãp phÇn ph¸t triÓn nguån hµng xuÊt khÈu chñ lùc æn ®Þnh vµ cã chÊt lîng cao.
2. Nhãm biÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc
2.1. N©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm xuÊt khÈu
Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸, chÊt lîng hµng ho¸ lµ mét yÕu tè quan träng ®Ó gi÷ ®îc b¹n hµng vµ thÞ trêng tiªu thô, ®Æc biÖt lµ ®èi víi mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. V× vËy ®Ó gi÷ v÷ng vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ ra thÞ trêng níc ngoµi th× kh©u kiÓm tra chÆt chÏ chÊt lîng nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo, kiÓm so¸t chÊt lîng s¶n phÈm ®Çu ra ph¶i ®îc thùc hiÖn nghiªm ngÆt, t¹o b¹n hµng cung cÊp nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo æn ®Þnh, ®óng h¹n. NhÊt lµ trong khi cã tíi 7 trong tæng sè 13 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ViÖt nam thuéc nhãm hµng n«ng thuû s¶n, cho nªn cÇn lu ý b¶o qu¶n tèt nguyªn liÖu ®Çu vµo, tr¸nh hµng xuèng phÈm cÊp.
Doanh nghiÖp s¶n xuÊt cÇn tu©n thñ nghiªm ngÆt yªu cÇu cña bªn mua hµng níc ngoµi vÒ c«ng nghÖ, quy tr×nh s¶n xuÊt, chÊt lîng theo ®óng mÉu hµng hoÆc tµi liÖu kü thuËt bªn mua hµng cung cÊp vÒ m· hµng, quy c¸ch kü thuËt, nh·n m¸c, ®ãng gãi bao b×, tu©n thñ ®óng quy tr×nh kiÓm tra chÊt lîng tríc khi xuÊt khÈu. §Ó ®¶m b¶o chÊt lîng hµng ho¸ xuÊt khÈu, gi÷ uy tÝn trªn thÞ trêng thÕ giíi, mét hÖ thèng kiÓm tra b¾t buéc lµ mét biÖn ph¸p cÇn thiÕt.
2.2. §¶m b¶o yªu cÇu vÒ giao hµng
Giao hµng ®óng h¹n lµ mét yªu cÇu rÊt kh¾t khe cña c¸c nhµ nhËp khÈu níc ngoµi, nhÊt lµ trong giai ®o¹n gÇn ®©y vµ trong t¬ng lai, c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ®· ®îc ®Èy m¹nh th©m nhËp vµo EU vµ Mü, ®©y lµ nh÷ng thÞ trêng næi tiÕng trong sù kh¾t khe vÒ giao hµng ®óng h¹n. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cÇn chñ ®éng trong kh©u s¶n xuÊt vµ vËn chuyÓn bèc dì hµng.
2.3. Ph¸t triÓn vµ ®¨ng ký th¬ng hiÖu
Ph¸t triÓn vµ ®¨ng ký th¬ng hiÖu lµ nh÷ng vÊn ®Ò cßn míi ®èi víi ®a sè doanh nghiÖp ViÖt Nam nhng l¹i cã ý nghÜa v« cïng quan träng. Nã gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸, b¶o vÖ quyÒn lîi cña doanh nghiÖp còng nh kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ hµng ho¸ cña ViÖt Nam trªn thÞ trêng quèc tÕ. §©y lµ viÖc mµ doanh nghiÖp ph¶i tù lµm lµ chÝnh. Do vËy, Nhµ níc cÇn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn dÞch vô t vÊn th¬ng hiÖu vµ ®¨ng ký th¬ng hiÖu. NÕu ngµnh nµy ë ViÖt Nam cha ph¸t triÓn, Nhµ níc cã thÓ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®îc sö dông dÞch vô cña nhµ cung øng níc ngoµi. Chi phÝ t vÊn th¬ng hiÖu vµ ®¨ng ký th¬ng hiÖu nªn ®îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh, kh«ng ph¶i chÞu thuÕ vµ kh«ng h¹n chÕ møc trÇn.
2.4. C«ng t¸c ®Çu t vµ liªn doanh liªn kÕt
Nh ®· tr×nh bµy ë ch¬ng 1, mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cã 3 ®Æc ®iÓm, trong ®ã ®Æc ®iÓm vÒ thÞ trêng æn ®Þnh, réng lín trong mét thêi gian t¬ng ®èi dµi vµ ®Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt trong níc hiÖu qu¶ chÝnh lµ 2 ®Æc ®iÓm hÕt søc quan träng. Song suy cho cïng, ®Ó ®¹t ®îc 2 yªu cÇu nµy ®Òu phô thuéc lín vµo c«ng t¸c ®Çu t cã ®óng møc kh«ng, viÖc sö dông c¸c nguån lùc cã hiÖu qu¶ kh«ng, quy m« cã hîp lý kh«ng. V× vËy, c«ng t¸c ®Çu t vµ liªn doanh liªn kÕt nh»m huy ®éng vµ sö dông hiÖu qu¶ vèn ®Çu t lµ mét biÖn ph¸p quan träng trong nhãm biÖn ph¸p nh»m x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc.
Nguån vèn ®Çu t thêng ®îc huy ®éng tõ 2 nguån chÝnh:
Nguån vèn trong níc
Nh»m thu hót vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t trong níc, mét gi¶i ph¸p cã ý nghÜa trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp. BiÖn ph¸p nµy cßn gãp phÇn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp.
§Ó ®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp, cÇn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh»m gi¶i quyÕt c¸c víng m¾c ®ang lµm chËm tiÕn tr×nh nµy nh nh÷ng bÊt cËp trong ®¸nh gi¸ tµi s¶n doanh nghiÖp, trong c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi c¸c ®èi tîng mua cæ phÇn, hiÖn tîng “ph©n biÖt ®èi xö” trong quyÒn ®îc hëng c¸c u ®·i nh ®îc vay vèn t¹i ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông nhµ níc gi÷a c¸c doanh nghiÖp nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸ hiÖn vÉn tån t¹i ë nhiÒu ®Þa ph¬ng.
Nguån vèn níc ngoµi
Nh»m thu hót vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t níc ngoµi ®Ó phôc vô cho viÖc x©y dùng c¸c mÆt hµng chñ lùc cÇn:
+ Bæ sung mét sè ®iÒu kho¶n u ®·i vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c c©y n«ng nghiÖp nh lóa, rau qu¶, c©y c«ng nghiÖp ë luËt ®Çu t nh»m t¹o sù th«ng tho¸ng h¬n n÷a. Lµm nh vËy sÏ t¨ng ®îc nguån vèn ®Çu t cho lÜnh vùc n«ng nghiÖp.
+ §a ra thªm c¸c ®iÒu kiÖn u ®·i , t¹o ra c¸c khu vùc thuËn lîi vÒ c¬ së h¹ tÇng nh»m thu hót ®Çu t níc ngoµi vµo nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cã hµm lîng vèn vµ c«ng nghÖ cao. §èi víi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, cÇn thµnh lËp mét sè khu vùc d¹ng khu chÕ xuÊt hoÆc khu c«ng nghiÖp tËp trung ®Ó gieo trång, chÕ biÕn (c«ng n«ng nghiÖp kÕt hîp) ë ViÖt Nam.
+ §Çu t mét c¸ch dång bé tõ kh©u b¾t ®Çu s¶n xuÊt ®Õn khi cã s¶n phÈm xuÊt khÈu (gåm c¶ bao b×, bao gãi, kho tµng, ph¬ng tiÖn vËn t¶i).
3. Nhãm biÖn ph¸p tµi chÝnh
3.1. §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc vµ më réng ®iÒu kiÖn vay vèn cho doanh nghiÖp
§èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt- kinh doanh hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam, vÊn ®Ò vay vèn tõ ng©n hµng hay c¸c tæ chøc cung cÊp tÝn dông ®Ó thùc hiÖn c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu, nhÊt lµ ®èi víi c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng chñ lùc víi khèi lîng lín lu«n lµ mèi quan t©m hµng ®Çu. Tuy nhiªn, mçi khi doanh nghiÖp muèn vay vèn thêng ph¶i qua rÊt nhiÒu c¸c thñ tôc vµ rÊt mÊt thêi gian. Do ®ã, ®iÒu mµ c¸c doanh nghiÖp mong muèn lµ Nhµ níc xem xÐt vµ quy ®Þnh ®¬n gi¶n ho¸ h¬n n÷a thñ tôc còng nh më réng ®iÒu kiÖn vay vèn cho c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp nhá, c¸c tæ chøc kinh tÕ ®ang tham gia xuÊt khÈu
. ¸p dông tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t
Tû gi¸ hèi ®o¸i ®îc hiÓu lµ gi¸ c¶ cña mét lo¹i tiÒn tÖ ®îc biÓu hiÖn qua mét lo¹i tiÒn tÖ kh¸c. Sù thay ®æi tû gi¸ do chÝnh phñ c¸c níc th«ng qua ng©n hµng nhµ níc c«ng bè. Mçi khi tû gi¸ thay ®æi cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. Khi ®ång néi tÖ mÊt gi¸ so víi ®ång ngo¹i tÖ sÏ lµm cho hµng xuÊt khÈu rÎ h¬n, dÔ th©m nhËp vµo thÞ trêng níc ngoµi dÉn ®Õn xuÊt khÈu t¨ng nhng nhËp khÈu gi¶m. Tr¸i l¹i, khi ®ång néi tÖ t¨ng gi¸ so víi ngo¹i tÖ th× sÏ lµm cho hµng xuÊt khÈu trë nªn rÎ h¬n, cã søc c¹nh tranh cao h¬n so víi hµng néi, ®iÒu nµy dÉn ®Õn nhËp khÈu t¨ng nhng xuÊt khÈu gi¶m. Song kh«ng ph¶i v× muèn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc mµ thùc hiÖn ph¸ gi¸ ®ång néi tÖ m¹nh vµ ®ét ngét. Bëi lÏ, viÖc ph¸ gi¸ ®ét ngét sÏ kh«ng chØ g©y ¶nh hëng kh«ng lêng tíi viÖc nhËp khÈu nh÷ng thiÕt bÞ ®Çu vµo quan träng phôc vô viÖc xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc mµ cßn ¶nh hëng c¶ nh÷ng ngµnh liªn quan kh¸c hç trî viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng chñ lùc.
ChÝnh v× vËy, ChÝnh phñ nªn ®iÒu chØnh tû gi¸ mét c¸ch linh ho¹t c¨n cø vµo tõng ®iÒu kiÖn, thêi gian kh¸c nhau. Trong thêi gian tríc m¾t, kh«ng nªn duy tr× trÞ gi¸ ®ång néi tÖ qu¸ cao so víi c¸c ®ång tiÒn cña c¸c níc xuÊt khÈu cã danh môc mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc t¬ng ®èi gièng ViÖt Nam, vÝ dô nh Th¸i Lan, Malayxia
4. Nhãm gi¶i ph¸p thÞ trêng- Marketing
4.1. Gi¶i ph¸p chuyÓn dÞch c¬ cÊu thÞ trêng
YÕu tè sèng cßn quyÕt ®Þnh mét lo¹i hµng ho¸ cã kh¶ n¨ng tån t¹i vµ ph¸t triÓn hay kh«ng ®ã lµ nã ph¶i ®îc thÞ trêng chÊp nhËn. V× vËy, vÊn ®Ò x©y dùng c¬ cÊu thÞ trêng thùc chÊt còng lµ mét néi dung chÝnh trong chÝnh s¸ch c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu.
Mçi lo¹i thÞ trêng ®ßi hái mét lo¹i mÆt hµng nhÊt ®Þnh, tr¸i l¹i tuú theo kh¶ n¨ng s¶n xuÊt mµ t×m thÞ trêng ®Ó b¸n ®îc nhiÒu hµng víi gi¸ cao nhÊt nh»m thu ®îc lîi nhuËn cao.
VÒ chÝnh s¸ch c¬ cÊu thÞ trêng trong giai ®o¹n tíi, tríc hÕt ph¶i rÊt coi träng thÞ trêng l¸ng giÒng vµ thÞ trêng khu vùc, trong ®ã chó ý tíi thÞ trêng Trung quèc, thÞ trêng c¸c níc ASEAN v× ®©y lµ nh÷ng thÞ trêng gÇn ta, cã quan hÖ quen biÕt l©u ®êi, cã thÞ hiÕu vµ ph¬ng thøc tiªu dïng t¬ng ®èi gièng ta. §èi víi thÞ trêng ASEAN, chóng ta tÝch cùc vµ nghiªm chØnh thùc hiÖn AFTA, thùc hiÖn CEPT theo lÞch tr×nh ®· cam kÕt.
Lo¹i thÞ trêng còng cÇn ®îc u tiªn n÷a ®ã lµ thÞ trêng c¸c níc thuéc SNG vµ c¸c níc §«ng ¢u lµ nh÷ng b¹n hµng l©u ®êi cña ta. Trong ®ã, cÇn quan t©m ®Æc biÖt ®Õn thÞ trêng Nga v× ®©y lµ thÞ trêng réng lín, dÔ tÝnh, cã quan hÖ l©u ®êi víi ta, nhng ®· bá qua gÇn mét thËp niªn võa qua, nay ®ang cã c¬ héi nèi l¹i nhÊt lµ khi thùc hiÖn cam kÕt tr¶ nî 1,6 tû USD trong vßng 23 n¨m, trong ®ã 90% mãn nî ®îc tr¶ b»ng hµng ho¸.
Chóng ta còng cÇn coi träng thÞ trêng NhËt B¶n, EU vµ Mü v× ®©y lµ nh÷ng thÞ trêng cã tiÒm n¨ng to lín c¶ vÒ nhu cÇu hµng tiªu dïng cao cÊp, cã tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ vµ tr×nh ®é qu¶n lý cao, cã nhiÒu ®iÒu kiÖn cho ta tranh thñ vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ vµ tri thøc qu¶n lý. §©y còng lµ thÞ trêng võa t¹o c¬ héi, võa ®ßi hái bøc thiÕt ®Ó chóng ta ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ, n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt - c«ng nghÖ tuú theo nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng cña m×nh.
§Ó ®¹t ®îc c¬ cÊu thÞ trêng nµy, ®¬ng nhiªn cÇn cã chÝnh s¸ch thÝch hîp ®a ho¹t ®éng th¬ng m¹i níc ta tham gia tÝch cùc vµo thÞ trêng thÕ giíi.
4.2. Tham gia vµo céng ®ång th¬ng m¹i quèc tÕ
Thùc hiÖn chñ tr¬ng cña §¶ng vÒ viÖc ®a d¹ng ho¸ thÞ trêng, ®a ph¬ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ, gia nhËp c¸c tæ chøc vµ hiÖp héi kinh tÕ quèc tÕ khi cÇn thiÕt vµ cã ®iÒu kiÖn, níc ta ®· trë thµnh thµnh viªn ®Çy ®ñ cña ASEAN vµ AFTA vµo n¨m 1995, cña ASEM vµo n¨m 1996 vµ cña APEC vµo n¨m 1998. Víi WTO, níc ta trë thµnh quan s¸t viªn tõ n¨m 1995 vµ hiÖn ®ang trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp tæ chøc nµy. GÇn ®©y, sau h¬n 4 n¨m ®µm ph¸n, hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt Mü ®· ®îc ký kÕt theo nh÷ng tiªu chuÈn cña WTO, ®¸nh dÊu mét bíc míi trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam.
Tuy nhiªn, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ Nhµ níc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch th¬ng m¹i ®óng ®¾n ®Ó ViÖt Nam cã thÓ chñ ®éng héi nhËp thµnh c«ng, tËn dông ®îc c¸c thêi c¬ vµ gi¶m thiÓu nh÷ng th¸ch thøc.
Chóng ta cÇn nhanh chãng ¸p dông vµ khai th¸c triÖt ®Ó mäi ph¬ng thøc kinh doanh ®èi ngo¹i, sö dông hÖ thèng tÝn dông quèc tÕ, tham gia c¸c së giao dÞch quèc tÕ, hoµn chØnh c¸c thÓ chÕ vµ tæ chøc xóc tiÕn xuÊt khÈu, x©y dùng vµ n©ng cao chÊt lîng cña c¸c c¬ quan th¬ng vô cña ViÖt Nam t¹i níc ngoµi.
4.3. Ph¸t triÓn m¹nh c¸c lo¹i h×nh dÞch vô hç trî cho xuÊt khÈu
HiÖn nay, cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp ®ßi hái Nhµ níc ph¶i "cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin" cho hä nhng thùc ra c¸i mµ doanh nghiÖp cÇn kh«ng ph¶i lµ th«ng tin mµ lµ kÕt qu¶ ph©n tÝch th«ng tin.
Trong hoµn c¶nh dÞch vô ph©n tÝch thÞ trêng vµ t vÊn doanh nghiÖp cßn cha ph¸t triÓn, Nhµ níc cã thÓ cè g¾ng lµm thay ®Ó ®¸p øng nhu cÇu bøc xóc cña c¸c doanh nh©n. Tuy nhiªn, viÖc lµm thay ®ã kh«ng thÓ kÐo dµi bëi sÏ g©y t©m lý û l¹i tõ phÝa doanh nghiÖp, t duy kinh doanh thô ®éng, chê ®îi thÞ trêng, chê ®îi kh¸ch hµng sÏ ngµy cµng ph¸t triÓn. BiÖn ph¸p tèt nhÊt lµ cã chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh dÞch vô hç trî cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Bªn c¹nh dÞch vô nghiªn cøu thÞ trêng vµ ph©n tÝch th«ng tin, rÊt cÇn ph¸t triÓn thªm c¸c dÞch vô kh¸c nh dÞch vô giao nhËn vµ th«ng quan, dÞch vô ph©n tÝch tµi chÝnh, bao gåm c¶ ph©n tÝch rñi ro vÒ tû gi¸, dÞch vô ph¸p lý, v.v. CÇn cã c¸c chÝnh s¸ch phï hîp, kÓ c¶ më cöa thÞ trêng cho c¸c c«ng ty cung øng dÞch vô níc ngoµi ®Ó nhanh chãng ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh dÞch vô nµy.
5. Nhãm gi¶i ph¸p thÓ chÕ- tæ chøc
5.1. §æi míi, hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu
CÇn hoµn thiÖn chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ theo xu híng tù do ho¸ th¬ng m¹i, xo¸ bá dÇn nh÷ng c¶n trë ®èi víi ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng, t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng chñ lùc, ®¬n gi¶n ho¸ h¬n n÷a thñ tôc hµnh chÝnh, chÝnh s¸ch qu¶n lý ph¶i râ rµng, minh b¹ch, c«ng khai ®Ó c¸c c¬ quan qu¶n lý còng nh c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn ®óng.
Nhµ níc cÇn t¨ng cêng qu¶n lý ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng th«ng qua hÖ thèng ph¸p luËt vµ v¨n b¶n ph¸p quy, xo¸ bá hoµn toµn t×nh tr¹ng qu¶n lý th«ng qua c¬ chÕ “xin-cho”.
Hoµn thiÖn h¬n n÷a LuËt th¬ng m¹i nh»m t¹o hµnh lang ph¸p lý hoµn chØnh gióp c¸c doanh nghiÖp æn ®Þnh s¶n xuÊt, kinh doanh vµ ®Çu t ph¸t triÓn.
C¸c v¨n b¶n, c¸c quy ®Þnh cÇn ®îc hoµn thiÖn vµ x©y dùng trªn c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn, c©n nh¾c ®Õn lîi Ých tríc m¾t vµ l©u dµi, ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh h¬n. Bªn c¹nh ®ã, khi cÇn söa ®æi, bæ sung c¸c v¨n b¶n còng nªn quy ®Þnh thêi h¹n chuyÓn tiÕp hîp lý, Ýt nhÊt lµ hai th¸ng tuú tÝnh chÊt tõng mÆt hµng hay ®iÒu kiÖn cô thÓ ®Ó cho c¸c doanh nghiÖp cã thêi gian chuÈn bÞ, ®ång thêi cã biÖn ph¸p xö lý nh÷ng tån t¹i, nh÷ng víng m¾c khi thay ®æi chÝnh s¸ch.
5.2. T¹o lËp m«i trêng c¹nh tranh n¨ng ®éng
Khi nãi ®Õn sù n¨ng ®éng vµ linh ho¹t lµ nãi ®Õn kh¶ n¨ng thÝch nghi víi c¸c thay ®æi cña m«i trêng ngoµi ®Ó tù tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Kh¶ n¨ng nµy sÏ ®îc t¨ng cêng trong mét m«i trêng c¹nh tranh n¨ng ®éng. V× vËy, c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p trong thêi gian tíi ®©y cÇn tËp trung h¬n vµo viÖc t¹o ra m«i trêng Êy, qua ®ã buéc c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ph¶i chó ý h¬n ®Õn c¸c vÊn ®Ò nh gi¶m chi phÝ, t¨ng n¨ng suÊt, n©ng cao chÊt lîng vµ h¹ gi¸ thµnh, tù t×m ®Õn lîi thÕ so s¸nh ®éng trong mét m«i trêng ®éng. Theo híng ®ã, cÇn tiÕp tôc tèi ®a hãa chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu, cµng nhiÒu ngêi tham gia cµng tèt, tham gia ®îc cµng nhiÒu lÜnh vùc cµng tèt. Song song víi ®ã, cÇn cã chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch m¹nh sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c chñ thÓ cã tÝnh linh ho¹t cao, cã h×nh th¸i tæ chøc cho phÐp ra quyÕt ®Þnh nhanh. Cuèi cïng, cÇn cè g¾ng b¶o ®¶m cho tÝn hiÖu thÞ trêng kh«ng bÞ lÖch l¹c, gi¶m can thiÖp s©u vµ gi¶m hç trî tµi chÝnh trùc tiÕp cho c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa.
5.3. TiÕp tôc c¶i thiÖn m«i trêng ®Çu t vµ cã chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu theo híng tÝch cùc
C¬ cÊu xuÊt khÈu ®îc coi lµ chuyÓn dÞch theo híng tÝch cùc khi lu«n cã sù xuÊt hiÖn cña hµng xuÊt khÈu míi, xuyªn suèt tõ hµng th« ®Õn hµng cã hµm lîng c«ng nghÖ vµ chÊt x¸m cao, gi¸ trÞ gia t¨ng (gi¸ trÞ néi ®Þa) cña nh÷ng mÆt hµng ®· cã ®îc c¶i thiÖn, tØ träng cña hµng chÕ biÕn, chÕ t¹o ®îc n©ng cao.
§Ó thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt nãi chung vµ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu nãi riªng, cÇn ph¶i cã ®Çu t. V× vËy, trong nh÷ng n¨m qua, Nhµ níc ®· ban hµnh rÊt nhiÒu chÕ ®é, chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t, bao gåm c¶ ®Çu t trong níc vµ ®Çu t níc ngoµi, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. kÕt hîp víi sù th«ng tho¸ng cña LuËt Doanh nghiÖp, nh÷ng chÕ ®é vµ chÝnh s¸ch nµy ®· ph¸t huy t¸c dông rÊt tÝch cùc trong viÖc t¹o ra nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu míi vµ dÞch chuyÓn c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu theo híng t¨ng dÇn tû träng cña hµng chÕ biÕn, chÕ t¹o. VÊn ®Ò chÝnh ®Æt ra lµ ph¶i lµm sao t¨ng cêng ®îc tÝnh minh b¹ch vµ tÝnh phæ cËp cña nh÷ng u ®·i nµy, ®ång thêi thi hµnh chóng mét c¸ch nhÊt qu¸n trªn thùc tÕ, kh«ng ®Ó nh÷ng khã kh¨n, víng m¾c vÒ thñ tôc hµnh chÝnh, vÒ mÆt b»ng s¶n xuÊt... k×m h·m t¸c dông tÝch cùc cña chóng.
KÕt luËn
X©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc lµ chÝnh s¸ch tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nãi riªng vµ trong ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng cña tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi vµ cã ý nghÜa v« cïng quan träng ®èi víi nÒn ngo¹i th¬ng ViÖt Nam. Song, ®Ó c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ViÖt Nam thùc sù ph¸t huy tÊt c¶ c¸c t¸c dông tÝch cùc ®Ó xøng víi vÞ trÝ “chñ bµi” hay “qu¶ ®Êm s¾t” trong nÒn ngo¹i th¬ng ViÖt Nam ®ßi hái ph¶i cã sù suy ngÉm, ®¸nh gi¸ vµ hµnh ®éng cña mçi doanh nghiÖp vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý ®Ó nhËn biÕt vµ t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc ®èi víi nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ chñ quan còng nh t×m gi¶i ph¸p øng phã víi nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc tõ bªn ngoµi mang ®Õn, nhÊt lµ khi níc ta ®· gia nhËp ASEAN, AFTA vµ tiÕn tíi xa h¬n n÷a sÏ trë thµnh thµnh viªn cña Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO.
ViÖc "x©y dùng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam" ®·, ®ang vµ sÏ lµ vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu mét c¸ch hÖ thèng vµ ®ång bé sao cho phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc. Sù nghiªn cøu nµy g¾n liÒn víi sù biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã tham kh¶o kinh nghiÖm quèc tÕ ®ång thêi cÇn ®îc kiÓm nghiÖm trong thùc tiÔn.
Tµi liÖu tham kh¶o
V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI, VII, VIII, IX.
ChØ thÞ sè 22/2000/ CT_TTG ngµy 27/10/2000 vÒ chiÕn lîc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô thêi kú 2001-2010.
“Nghiªn cøu cung cÊp th«ng tin phôc vô cho ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp”- ®Ò tµi m· sè: 2000-78-0009, Bé th¬ng m¹i, Hµ Néi 02/2000( 67 trang)
“ ChiÕn lîc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu thêi kú 2001-2010” - B¸o c¸o cña Bé Th¬ng m¹i n¨m 2000.
“ VÒ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i quèc tÕ cña níc ta trong t×nh h×nh míi”
GS-TS Hå V¨n VÜnh - Häc viÖn chÝnh trÞ quèc gia - T¹p chÝ Céng s¶n sè 14 (7/2001)
“XuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµ triÓn väng vµo thÞ trêng EU”
Th¹c sÜ NguyÔn Thu Thuû- §¹i häc Ngo¹i th¬ng, Th¹c sÜ NguyÔn Tó Anh- §¹i häc Th¨ng Long- T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 1(75) 2002.
“ Thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu 15 n¨m qua cña ViÖt Nam” Tõ Thanh Thuû- ViÖn Nghiªn cøu Th¬ng m¹i, T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò KINH TÕ THÕ GiíI Sè 4(72) 2001.
“Nh÷ng gi¶i ph¸p m¹nh cho xuÊt khÈu” B¸o Hµ néi míi ngµy 20-2-2003
“Th¬ng m¹i cÇn mét c¸ch nh×n míi, c¸ch lµm míi” B¸o Th¬ng m¹i ngµy 25-2-2003
“DÇu khÝ nh×n xa tr«ng réng”- Thanh Hoa- T¹p chÝ Th¬ng m¹i sè 28 (1/2001)
Industrial policies for Pacific Economic Growth- t¸c gi¶: Mutoh, Sekiguchi, Suzura, Yamazawa, 1998.
Examining Asia’s Tigers: Nine economies challenging common Structure Problem- Institute of Developing Economic (IDE) Tokyo, July 1999.
Gi¸o tr×nh kinh tÕ ngo¹i th¬ng: GS-TS Bïi Xu©n Lu
“ Mét sè vÊn ®Ò vÒ ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu n¨m 2003” - B¸o c¸o cña Bé Th¬ng m¹i.
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
Khoa luan - Ha.doc- Bia Ha.doc
- Muc luc Ha.doc
