Xây dựng bản đồ phân vùng sinh thái môi trường đất phục vụ quy hoạch phát triển nuôi tôm càng xanh huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH -------------------------------- NGUYEÃN THÒ AÙNH TUYEÁT XAÂY DÖÏNG BAÛN ÑOÀ PHAÂN VUØNG SINH THAÙI MOÂI TRÖÔØNG ÑAÁT PHUÏC VUÏ QUY HOAÏCH PHAÙT TRIEÅN NUOÂI TOÂM CAØNG XANH HUYEÄN TAM NOÂNG, TÆNH ÑOÀNG THAÙP Chuyeân ngaønh: Sinh thaùi hoïc Maõ soá : 60 42 60 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ SINH HOÏC NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: GS-TSKH LE HUY BAÙ Thaønh phoá Hoà Chí Minh – 2007 LÔØI CAÛM ÔN Toâi xin chaân thaønh baøy toû loøng kính troïng bieát ôn saâu saéc ñeán: GS – TSKH Leâ Huy Baù laø ngöôøi Thaày ñaõ taän taâm höôùùng daãn, chæ baûo taän tình trong suoát quaù trình toâi thöïc hieän ñeà taøi. Toâi xin caûm ôn ñeán: Thaày, Coâ cuûa khoa Sinh; phoøng Khoa Hoïc Coâng Ngheä Sau Ñaïi Hoïc, tröôøng Ñaïi Hoïc Sö Phaïm Thaønh Phoá Hoà Chí Minh cuøng caùc Giaùo sö Tieán Só ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi giuùp toâi hoïc taäp vaø trang bò kieán thöùc ñeå hoaøn thaønh ñeà taøi. Sôû Giaùo Duïc vaø Ñaøo Taïo An Giang; Ban Giaùm Hieäu cuøng Thaày, Coâ tröôøng THPT Chuyeân Thoaïi Ngoïc Haàu ñaõ ñoäng vieân vaø taïo ñieàu kieän toát nhaát ñeå toâi hoaøn thaønh ñeà taøi.. Caùc Phoøng Ban vaø Uûy Ban Nhaân Daân huyeän Tam Noâng, tænh Ñoàng Thaùp ñaõ nhieät tình hoã trôï vaø cung caáp taøi lieäu, soá lieäu tham khaûo quí baùo, höõu ích ñeå toâi thöïc hieän ñeà taøi. Cuoái cuøng toâi xin caûm ôn baïn beø cuøng ngöôøi thaân cuûa toâi. Tp. HCM 2007 Taùc giaû Luaän vaên Nguyeãn Thò Aùnh Tuyeát DANH MUÏC CAÙC KÍ HIEÄU, CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT BOD (Bichemical oxygen demnad): Nhu caàu oxy sinh hoaù COD (Chemical oxygen demnad): Nhu caàu oxy hoaù hoïc DO (Dissolved Oxygen): Oxy hoaø tan ÑBSCL Ñoàng baèng soâng Cöûu Long ÑTM: Ñoàng Thaùp Möôøi Ec ( Electric conductivity): Ñoä daãn ñieän Eh ( oxydation Reduction potential): Toång hieäu theá oxy hoaù khö HST: Heä sinh thaùi HTN : Huyeän Tam Noâng NTTS: Nuoâi troàng thuyû saûn pH (Acidity) SCL: Soâng Cöûu Long SS ( Suspended Soild): Chaát lô löûng TCX : Toâm caøng xanh TÑT: Tænh Ñoàng Thaùp TSS ( Total Suspended Soild): Haøm löôïng chaát lô löûng û DANH MUÏC CAÙC BAÛNG Baûng 2.1: Ñôn vò haønh chaùnh – Dieän tích caùc xaõ trong HTN Baûøng 2.2: Caùc chæ tieâu khí haäu ôû HTN Baûng 2.3: Daân soá trung bình naêm 2004 phaân theo xaõ – thò traán Baûng 2.4: Taêng tröôûng vaø cô caáu kinh teá Baûng 2.5: Cô caáu ngaønh noâng nghieäp HTN Baûng 2.6: Saûn löôïng thuyû saûn qua caùc naêm Baûng 2.7: Moät soá chæ tieâu veà phaùt trieån noâng - laâm - thuyû saûn thôøi kyø 2001 - 2004 Baûng 3.1: Keát quaû moâ hình nuoâi TCX naêm 2005 Baûng 3.2: Chæ tieâu keá hoaïch nuoâi TCX naêm 2006 Baûng 4.1: Keát quaû phaân tích chaát löôïng nöôùc maët taïi soâng Tieàn Baûng 4.2: Thoáng keâ moät soá chæ tieâu thuûy lyù - hoaù xaõ Phuù Thaønh B Baûng 4.3: Bieán ñoäng dieän tích ñaát qua caùc naêm Baûng 5.1: Yeáu toá ñòa hình, ñòa maïo söû duïng ñeå phaân vuøng sinh thaùi nuoâi troàng thuûy saûn Baûng 5.2: Yeáu toá ngaäp söû duïng ñeå phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï quy hoaïch nuoâi toâm caøng xanh Baûng 5.3: Caùc nhoùm ñaát söû duïng trong nuoâi troàng thuûy saûn Baûng 5.4: Caùc nhoùm ñaát theo möùc ñoä phuø hôïp cho nuoâi toâm caøng xanh Baûng 5.5: Muùc ñoä thích nghi nöôùc cho vieäc nuoâi thuyû saûn ôû huyeän Tam Noâng Baûng 5.6: Keát quaû phaân tích maãu ñaát Baûng 5.7: Keát quaû phaân tích maãu nöôùc Baûng 5.8: Keát quaû phaân tích maãu nöôùc trong ao NTTS ôû HTN Baûng 5.9: Keát quaû phaân tích maãu nöôùc soâng, keânh HTN Baûng 5.10: Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù caùc loaïi ñaát pheøn Baûng 5.11: Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù ñoä chua tieàm taøng cuûa ñaát( pHKCl) (Tyû leä ñaát / KCl = 1/ 2,5) Baûng 5.12: Möùc pH vaø aûnh höôûng ñoái vôùi caùc loaøi thuyû saûn nöôùc ngoït nhieät ñôùi Baûng 5.13: Toång hôïp caùc chæ tieâu phaân vuøng sinh thaùi nuoâi troàng thuûy saûn Baûng 5.14: Toùm taét caùc toå hôïp caùc tieâu chí phaân vuøng nuoâi troàng thuyû saûn Baûng 5.15: Lieät keâ caùc vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh cuûa huyeän Tam Noâng Baûng 5.16: Möïc nöôùc luït lôùn ño taïi Taân Chaâu Baûng 6.1: Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát phuø sa Baûng 6.2: Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh ñaát pheøn coù phuø sa tích luõ Baûng 6.3: Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát pheøn saâu Baûng 6.4: Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát pheøn noâng DANH MUÏC CAÙC HÌNH Hình 1.1: Sô ñoà bieåu thò khaùi nieäm ñaát laø moät moâi tröôøng sinh thaùi Hình 2.1: Baûn ñoà haønh chaùnh HTN Hình 3.1: Hình thaùi beân ngoaøi cuûa toâm caøng xanh Hình 3.2: Voøng ñôøi phaùt trieån cuûa Toâm Caøng Xanh Hình 3.3: Vuoâng nuoâi toâm caøng xanh treân chaân ruoäng muøa luõ ôû HTN Hình 4.1: Baûn ñoà ñòa hình ñòa maïo HTN Hình 4.2: Baûn ñoà ngaäp luõ Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long Hình 4.3: Baûn Ñoà Thoå Nhöôõng HTN Hình 4.4: Baûn ñoà hieän traïng söû duïng ñaát, naêm 2002 HTN Hình 4.5: Bieåu ñoà bieán ñoäng dieän tích söû duïng caùc loaïi ñaát qua caùc naêm ( tính theo Ha) Hình 5.1: Sô ñoà phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh HTN Hình 5.2: Baûn ñoà ranh giôùi chaát löôïng nöôùc HTN Hình 6.1: Baûn ñoà caùc vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh cuûa Tam Noâng, tænh Ñoàng Thaùp MÔÛ ÑAÀU 1.LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI Moät quoác gia hay moät khu vöïc naøo ñoù khi kinh teá phaùt trieån seõ keøm theo naïn oâ nhieãm moâi tröôøng ngaøy caøng gia taêng; nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân bò suy giaûm, gaây haäu quaû xaáu cho loaøi ngöôøi, huyû hoaïi nguoàn thöïc phaåm, thuyû saûn, sinh caûnh, nguoàn nöôùc… Vaäy phaûi laøm theá naøo ñeå vöøa phaùt trieån kinh teá vöøa choáng oâ nhieãm. Ñaây thaät söï laø moät baøi toaùn raát nan giaûi vaø böùc baùch cuûa tænh Ñoàng Thaùp, ñeå goùp phaàn giaûi quyeát vaán ñeà naøy thì vieäc phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát trong tænh Ñoàng Thaùp noùi chung huyeän Tam Noâng noùi rieâng raát quan troïng ñeå giuùp neàn kinh teá cuûa tænh phaùt trieån beàn vöõng. Tam Noâng laø moät trong nhöõng huyeän cuûa tænh Ñoàng Thaùp thuoäc vuøng truõng Ñoàng Thaùp Möôøi. Ñoàng Thaùp Möôøi laø moät trong nhöõng vuøng truõng cuûa Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long, naèm ôû phía baéc soâng Tieàn. Do theá neân ngaäp luõ ñònh kyø haøng naêm phuø hôïp vôùi quy luaät cuûa vuøng ñoàng baèng chaâu thoå. Muøa luõ truøng vôùi muøa möa, do nöôùc möa theo doøng chaûy töø thöôïng nguoàn keát hôïp vôùi löôïng möa taïi choã vaø keùo daøi töø giöõa thaùng 8 ñeán thaùng 12, bị luõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa ngöôøi daân. Hoaït ñoäng kinh teá cuûa huyeän Tam Noâng taäp trung vaøo lónh vöïc saûn xuaát noâng nghieäp laø chuû yeáu. Neân ñaát ñai laø taøi nguyeân thieân nhieân voâ cuøng quí giaù, laø tö lieäu saûn xuaát, ñaëc bieät laø thaønh phaàn quan troïng haøng ñaàu cuûa moâi tröôøng soáng, laø ñòa baøn phaân boá daân cö, kinh teá xaõ hoäi vaø an ninh quoác phoøng. Saûn xuaát coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp mang tính nhoû leû, phaàn lôùn chæ ñaùp öùng nhu caàu tieâu duøng cuûa ngöời daân vaø chieám tyû troïng thaáp trong neàn kinh teá. Phaàn lôùn ñaát ñai cuûa huyeän Tam Noâng coù nhoùm ñaát pheøn chieám tyû leä raát cao 81,97% (theo taøi lieäu ñieàu tra vaø xaùc ñònh taøi nguyeân ñaát cuûa Phaân Vieän Khoa Hoïc Noâng Nghieäp Mieàn Nam, 1999), neân chæ thích nghi vôùi nhöõng caây chòu pheøn nhö: Luùa, traøm, naêng… muøa luõ ôû HTN nöôùc cao hôn maët ruoäng trung bình töø 1,5 ñeán 2,5m, thaäm chí 4,25m neân vaøo muøa luõ thì khoâng theå troàng luùa. Do vậy, thu nhaäp cuûa ngöôøi daân raát thaáp. Gaàn ñaây vieäc troàng luùa keát hôïp vôùi nuoâi thuyû saûn trong muøa luõ laïi laø moät lôïi theá của huyeän Tam Noâng, ñaëc bieät laø toâm caøng xanh trong hai naêm qua ñaõ ñem laïi lôïi nhuaän raát cao cho ngöôøi daân. Nhöng dieän tích nuoâi TCX coøn ít, chöa phaùt trieån treân toaøn huyeän, vieäc “ Xaây döïng baûn ñoà phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh Huyeän Tam Noâng” laïi raát caàn thieát ñeå phaùt trieån quy moâ treân toaøn huyeän moät caùch khoa hoïc vaø beàn vöõng ñaây cuõng laø moät trong nhöõng chieán löôïc phaùt trieån cuûa tænh Ñoàng Thaùp noùi chung, cuûa huyeän Tam Noâng noùi rieâng. Trong ñoù vieäc boá trí moâ hình thuyû saûn phuø hôïp vôùi ñòa hình ñaát ñai töøng vuøng nhaèm giuùp cho ngöôøi daân coù theå soáng chung vôùi luõ moät caùch caên cô. Vì theá vieäc phaân vuøng ñaát seõ giuùp HTN taän duïng saûn xuaát vaø nuoâi troàng thuyû saûn theo höôùng beàn vöõng. 2. MUÏC TIEÂU CUÛA ÑEÀ TAØI Phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng đất laøm cô sôû khoa hoïc vaø thöïc tieãn xaùc ñònh khu vöïc cuï theå canh taùc, saûn xuaát, chaên nuoâi, troàng troït, baûo toàn, laâm, ngö nghieäp treân ñòa baøn huyeän Tam Noâng tænh Ñoàng Thaùp moät caùch hôïp lyù vaø beàn vöõng. Xaây döïng cô sôû, muïc ñích phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát nuoâi toâm caøng xanh phuïc vuï ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi vaø ñoàng thôøi thaønh phong traøo mang tính phoå bieán ôû HTN, tænh Ñoàng Thaùp. Phaân cuï theå vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh HTN. Leân baûn ñoà caùc vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát theo caùc tieâu chí thích hôïp nuoâi toâm caøng xanh vaø khoâng thích hôïp nuoâi toâm caøng xanh. 3. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU Khaûo saùt vaø laáy maãu ñaát, nöôùc treân ñòa baøn HTN. Tìm hieåu veà tình hình nuoâi toâm caøng xanh treân toaøn huyeän trong nhöõng naêm qua. Nghieân cöùu veà caùc ñoái töôïng coù lieân quan ñeán vieäc phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát vôùi muïc ñích phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh, caùc loaïi baûn ñoà cuûa huyeän. Thu thaäp, ñaùnh giaù caùc yeáu toá töï nhieân, ñaëc ñieåm moâi tröôøng sinh thaùi trong moái töông quan ñeán ñaát vaø ngheà NTTS ôû HTN. Nghieân cöùu caùc yeáu toá töï nhieân: Khí töôïng, thuûy vaên, thoå nhöôõng vaø caùc ñieàu kieän lieân quan ñeán vieäc nuoâi TCX (chaát löôïng nguoàn nöôùc, ñaát ñai, cheá ñoä thuûy vaên, tính chaát ñaát, heä thöïc vaät, nguoàn thöùc aên töï nhieân…) trong HTN. Ñieàu tra, thu thaäp vaø xaây döïng caùc baûn ñoà vôùi caùc noäi dung sau: xBaûn ñoà haønh chính. xBaûn ñoà ñaát. x Baûn ñoà Soâng suoái. xBaûn ñoà Hieän traïng söû duïng ñaát cuûa huyeän. xBaûn ñoà Giao thoâng. xBaûn ñoà Phaân boá ngaäp luõ. xBaûn ñoà Ñòa hình ñòa maïo. xBaûn ñoà Phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh. Ñaùnh giaù vaø xaây döïng cô sôû döõ lieäu veà caùc yeáu toá moâi tröôøng. Töø ñoù, laäp caùc lôùp baûn ñoà cuûa caùc yeáu toá töï nhieân coù lieân quan ñeán phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï nuoâi toâm caøng xanh. Choàng xeáp baûn ñoà theo phöông phaùp GIS keát hôïp vôùi vieãn thaùn CRS ñeå xaùc ñònh tính toái öu hoaù, söû duïng ñaát theo quan ñieåm sinh thaùi. Kieåm tra thöïc ñòa ñoái chieáu vôùi lyù thuyeát. Söû duïng phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh HTN. Khoâng phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï caùc liõnh vöïc khaùc ngoaøi vieäc nuoâi toâm caøng xanh. Khoâng ñi saâu vaøo chuyeân ñeà xaây doing baûn ñoà. 4. YÙ NGHÓA KHOA HOÏC THÖÏC TIEÃN CUÛA ÑEÀ TAØI Giaûi quyeát vaán ñeà xaùc ñònh caùc vò trí tieåu vuøng cô baûn ñaëc tröng cho vieäc nuoâi toâm caøng xanh cuûa huyeän TN. Xaùc ñònh ñieàu kieän sinh thaùi moâi tröôøng ñeå ñònh ra vuøng cuï theå thích hôïp cho nuoâi toâm caøng xanh Naâng cao tính khoa hoïc phong traøo nuoâi toâm caøng xanh ôû HTN, giuùp cho phong traøo nuoâi toâm theâm thaønh coâng vaø beàn vöõng Xaây döïng baûn ñoà cuï theå töøng tieåu vuøng phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh ôû HTN. 5. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Ñöôïc theå hieän qua hình 1, goàm caùc phöông phaùp sau 5.1 Phöông phaùp luaän Phöông phaùp cuï theå Phöông phaùp toång hôïp vaøøbieân hoäi Ñieàu tra khaûo saùt thöïc teá Phöông phaùp laáy maãu Phaân tích, xöû lyù soá lieäu Thaønh laäp caùc loaïi baûn ñoà Phöông phaùp phaân tích maãu Ñaùnh giaù tính chaát cuûa ñaát Phaân vuøng STMTÑ, phuïc vuï nuoâi TCX, vôùi tyû leä baûn ñoà 1/25.000 Bieän phaùp caûi taïo söû duïng hôïp lyù vuøng ñaát nuoâi toâm caøng xanh Neâu caùc ñaëc tröng cuûa töøng tieåu vuøng sinh thaùi Hoaøn thaønh ñeà taøi Toång hôïp Phöông phaùp luaään Hình 1: Sô ñoà khoái nghieân cöùu Phaân Vuøng Sinh Thaùi moâi tröôøng Ñaát phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh ôû huyeän Tam Noâng, Tænh Ñoàng Thaùp Tyû Leä Baûn Ñoà 1/25.000 Döïa vaøo quan ñieåm sinh thaùi moâi tröôøng, coù söï lieân quan chaët cheû giuõa caùc yeáu toá thaønh phaàn vôùi nhau trong ñoù ñaát laø thaønh phaàn chuû ñaïo, trong quaù trình nghieân cöùu xaùc ñònh söï töông quan giöõa caùc thaønh phaàn ñaát, nöôùc, khoângkhí, sinh vaät, con ngöôøi..., yeáu toá chuû ñaïo mang tính dieãn theá ñaëc tröng cuûa heä sinh thaùi. Trong heä sinh thaùi coù nhieàu phaân heä khaùc nhau, nhieäm vuï cuûa chuùng toâi laø phaân thaønh töøng vuøng sinh thaùi vôùi söï ñaëc tröng cho vieäc nuoâi toâm caøng xanh, phaân ñònh vuøng, ranh giôùi vuøng, xaùc ñònh ñaëc thuø theo nhöõng chæ tieâu ñaùnh giaù nhaát ñònh chuû yeáu laø söû duïng phaân loaïi ñaát. Quaù trình nghieân cöùu xaây döïng phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh ôû HTN ñöôïc theå hieän theo sô ñoà hình 1. 5.2. Phöông phaùp cuï theå 5.2.1. Phöông phaùp toång hôïp vaø bieân hoäi taøi lieäu Ñieàu tra vaø bieân hoäi soá lieäu, döõ lieäu ñaõ coù ôû caùc cô sôû ban ngaønh cuûa huyeän veà caùc ñieàu kieän töï nhieân. Söû duïng phöông phaùp “Tieáp caän caäp nhaät thoâng tin döõ lieäu”, phöông phaùp “Toång hôïp döõ lieäu” (saùch “Phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc” Leâ Huy Baù, Nhaø xuaát baûn Ñaïi hoïc Quoác Gia Tp Hoà Chí Minh, 2005). Phöông phaùp taäp hôïp, toång hôïp caùc taøi lieäu, soá lieäu coù lieân quan ñeán moâi tröôøng vuøng nuoâi thuûy saûn; trong ñoù, bao goàm caùc ñieàu kieän ñaát ñai, cheá ñoä vaø chaát löôïng nöôùc, ñòa hình cuûa HTN. Döïa treân toå hôïp caùc ñaëc ñieåm phuø hôïp veà ñaát ñai, nguoàn nöôùc, … caùc vuøng sinh thaùi nuoâi troàng thuûy saûn ñöôïc xaùc laäp. Phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng keát hôïp vôùi phöông phaùp GIS. Caùc taøi lieäu naøy ñöôïc thu thaäp töø caùc baùo caùo toång keát veà hieän traïng moâi tröôøng, quy hoaïch toång theå veà nuoâi troàng thuûy saûn cuûa huyeän. Nguoàn taøi lieäu treân laø töø caùc sôû, phoøng Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân; phoøng Taøi nguyeân moâi tröôøng cuûa huyeän Tam Noâng, tænh Ñoàng Thaùp vaø Vieän Nuoâi troàng Thuûy Saûn II. Ñieàu tra vaø bieân hoäi taøi lieäu veà caùc ñieàu kieän kinh teá- xaõ hoäi theo chuû ñeà cuûa ñeà taøi vaø baèng phieáu ñieàu tra theo phöông phaùp “Toång luaän”, saùch “Phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc” - Vuõ Cao Ñaøm, NXB Khoa Hoïc vaø Kyõ thuaät, 2005. Baûng 1: Phaân loaïi ñaát ñai HTN Nguoàn: Baùo caùo toång hôïp Ñoàng Thaùp Möôøi sau 10 naêm khai thaùc vaø phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi (1985 - 1995). Ñieàu tra, thu thaäp vaø heä thoáng hoaù caùc soá lieäu veà hieän traïng moâi tröôøng ñaát huyeän Tam Noâng, treân cô sôû keá thöøa caùc ñeà taøi nghieân cöùu ñaõ coù tröôùc ñaây. Phaân loaïi Vieät Nam Theo heä thoáng FAO/ Unesco TT Teân ñaát Kí hieäu Teân ñaát Kí hieäu 1 Ñaát Phuø sa Alluvialam) xÑaát phuø sa khoâng ñöôïc boài soâng Cöûu Long. xÑaát phuø sa khoâng ñöôïc boài loang loå soâng Cöûu Long. xÑaát phuø sa coù neàn pheøn. P Pf Ps Fluvisols -Orthi Eutric Fluvisols. -Cambic Fluvisols. -Thioni Umbic Fluvisols. FLe.o FLc FLu.t 2 Ñaát Xaùm (Grey Soil) xÑaát xaùm ñieån hình xÑaát xaùm loang loå X Xf Acrisols -Haplic Acrisols - Ferric Acrisols ACh ACf 3 Ñaát Pheøn (Acid Sulphate Soil) x Ñaát pheøn tieàm taøng. -Ñaát pheøn tieàm taøng noâng. x Ñaát pheøn hoaït ñoäng. - Ñaát pheøn hoaït ñoäng noâng. - Ñaát pheøn hoaït ñoäng saâu. -Ñaát pheøn coù lôùp luõ tích tuï treân maët. Sp Sp1 Sj Sj1 Sj2 Sd Thionic Fluvisols -ProtothioniThionic Fluvisols. -Epi Protothioni Thionic Fluvisols. -Orthithioni Thionic Fluvisols. -Epi Orthithioni Thionic Fluvisols. -Endo Orthithioni Thionic Fluvisols. -Arenithioni Thionic Fluvisols. FLt.p FLt.pep FLt.o FLt.oep FLt.oen FLt.a Taát caû caùc daïng taøi lieäu ñaõ ñöôïc thu thaäp, ñieàu tra, khaûo saùt khi thöïc hieän ñeà taøi ñeàu ñöôïc toå chöùc nhaäp döõ lieäu vaøo maùy tính. Caùc döõ lieäu veà ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi vaø caùc ñieàu kieän moâi tröôøng töï nhieân cuûa huyeän seõ ñöôïc phaân tích, toång hôïp theo muïc tieâu cuûa ñeà taøi, xöû lyù, toång hôïp döï lieäu aáy phuïc vuï vieäc xaây döïng baûn ñoà phaân vuøng sinh thaùi vaø caùc noäi dung coù lieân quan ñeán ñeà taøi. Thu thaäp caùc baûn ñoà haønh chaùnh, giao thoâng, thoå nhöôõng, soâng suoái cuûa huyeän nhaèm phuïc vuï ñeà taøi. Qua phöông phaùp naøy vaø theo baûn ñoà ñaát vôùi tyû leä 1:100.000 [24], Baûng 1: Phaân loaïi ñaát ñai HTN (phaân loaïi theo heä thoáng FAO). 5.2.2. Phöông phaùp khaûo saùt thöïc ñòa, laáy maãu vaø phaân tích maãu * Khaûo saùt thöïc ñòa: Tieán haønh khaûo saùt sô boä treân toaøn huyeän vaøo naêm 2006 ñeå xaùc ñònh caùc khu vöïc, caùc tuyeán, caùc ñieåm. Sau ñoù döïa vaøo baûn ñoà (baûn ñoà haønh chính vaø baûn ñoà ñaát) söû duïng cho vieäc laáy maãu ñaát vaø maãu nöôùc. Khaûo saùt, laáy maãu ñaát taïi caùc vuøng ñöôïc phaân vuøng theo TCVN 1995. Phaân tích caùc chæ tieâu ñaùnh giaù ñaát oâ nhieãm pheøn, theo “Soil Analyse Method”, EPA, 1995 vaø TCVN 1995. Khaûo saùt, ñieàu tra hieän traïng hoïat ñoäng baûo veä moâi tröôøng taïi huyeän Tam Noâng, tænh Ñoàng Thaùp theo phöông phaùp tieáp caän choïn loïc vaø ñieåm ñieån hình. Khaûo saùt ñaùnh giaù tình hình nuoâi toâm caøng xanh ôû HTN veà: -Ñieàu tra phieáu hoûi veà thöïc teá nuoâi toâm caøng xanh cuûa daân. -Laáy yù kieán cuûa kyõ sö thuyû saûn cuûa HTN veà tình hình nuoâi, dòch beänh cuûa TCX cuõng nhö höôùng phaùt trieån trong thôøi gian tôùi. Trong naêm 2006 huyeäân thöïc hieän “ Döï aùn ñaàu tö thí ñieåm haï taàng thuyû lôïi phuïc vuï nuoâi toâm caøng xanh treân chaân ruoäng, xaõ Phuù Thaønh B”. * Phöông phaùp laáy maãu vaø phaân tích maãu:  Maãu ñaát: Vieäc laáy maàu laø raát caàn thieát ñeå kieåm chöùng laïi tính chaát ñaát trong caùc tieåu vuøng ñöôïc döï kieán phaân theo quan ñieåm sinh thaùi. Vieäc laáy maãu ñöôïc choïn theo löôùi toaï ñoä (söû duïng maùy GPS) vaø ñaùnh daáu toaï ñoä leân baûn ñoà baèng phaàn meàm Mapinfo. Do kinh phí haïn heïp neân trong moãi vuøng laáy ba maãu ñaát maët, moãi maãu ñöôïc laáy theo ñaëc ñieåm ñaát vaø vò trí ñòa lyù cuûa vuøng. Nhö vaäy toång coäng coù 5 vuøng, neân soá löôïng maãu ñöôïc laáy treân toaøn HTN seõ laø 3 maãu x 5=15 maãu ñaát ñöôïc laáy ñeå phaân tích ñaùnh giaù, vò trí laáy maãu (xem hình 2: Baûn ñoà laáy maãu ñaát vaø maãu nöôùc). Duïng cuï laáy maãu ñöôïc laøm baèng saét, coù daïng hình truï hôû roãng ôû giöõa, daøi1,5m, ñöôøng kính 50 cm, phía treân coù hai tay caàm giuùp laáy maãu deã hôn. Duøng tay caàm naøy ñeå aán duïng cuï xuoáng ñaát saâu töø 50 ñeán 60 cm trong ñaát, xoay troøn duïng cuï ñeå noù caét ñöùt phaàn ñaát caàn laáy sau ñoù ruùt duïng cuï leân duøng dao goït cho maët caét baèng phaúng, laáy thöôùc ño boû lôùp maët 30 cm, laáy lôùp ñaát keá tieáp töø 30 – 40 cm caùch töø maët xuoáng, vôùi khoái löôïng 1 kg ñaát, cho vaøo tuùi nhöïa ñen ñaùnh daáu kí hieäu maãu, tieáp theo cho vaøo thuøng xoáp giöõ laïnh ñöa ñi phaân tích. Caùc chæ tieâu caàn phaân tích: Fe; Al; SO4; pH.  Maãu nöôùc: Laáy maãu nöôùc caàn thieát ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng moâi tröôøng nöôùc taïi caùc tieåu vuøng, qua ñoù ñaùnh giaù ñöôïc chaát löôïng nöôùc cuûa töøng tieåu vuøng phuïc vuï cho vieäc nuoâi toâm caøng xanh. Moãi tieåu vuøng laáy 2 maãu nöôùc, ta coù 5 tieåu vuøng, nhö vaäy coù 2 maãu x 5 =10 maãu nöôùc ñöôïc laáy treân ñòa baøn HTN. Laáy maãu theo maët caét doïc, caùch maët nöôùc 30 – 40 cm, mieäng can ñöïng maãu höôùng veà phía doøng nöôùc tôùi, traùnh caùc chaát raén coù kích thöôùc lôùn nhö raùc, laù caây, xaùc cheát sinh vaät... Theå tích nöôùc laáy laø 0,5 lít, baûo quaûn maãu trong thuøng nhöïa vaø giöõ laïnh trong thuøng ñaù. Caùc chæ tieâu phaân tích: nhieät ñoä; pH; Fe; Al. Ngoaøi ra coøn laáy 8 maãu nöôùc trong ao nuoâi thuyû saûn, 28 maãu nöôùc treân soâng, keânh raïch vaøo caùc muøa khaùc nhau trong naêm: Ñaàu muøa möa, ñaàu muøa luõ, ñænh luõ, muøa khoâ, phaân boá maãu tuyø thuoäc vaøo heä thoáng thuyû vaên vaø ñieàu kieän canh taùc (hình 2) [7]. Caùc chæ tieâu phaân tích maãu nöôùc naøy nhaèm xaùc ñònh caùc chæ soá: Nhieät ñoä (0 C); pH; SS (mg/l); DO (mg/l); BOD5 (mg/l). 5.5. Phöông phaùp GIS Ñaây laø phöông phaùp keát hôïp giöõa döõ lieäu thoâng tin ñòa lyù ñöôïc noái keát vôùi caùc lôùp thoâng tin moâi tröôøng coù lieân quan ñeán tính chaát ñaát, chaát löôïng nöôùc, cheá ñoä nöôùc (ngaäp luõ, pheøn hoùa), khu daân cö, khu coâng nghieäp, … Taát caû döõ lieäu ñaàu vaøo ñöôïc xöû lyù baèng maùy tính ñeå ñöa ra keát quaû tröïc quan phuïc vuï cho vieäc xaây döïng baûn ñoà phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát. Trong khuoân khoå nghieân cöùu naøy, chuùng toâi xaây döïng caùc cô sôû döõ lieäu vaø baûn ñoà phaân vuøng treân neàn baûn ñoà ñaát tyû leä 1/25.000. Vieäc soá hoaù caùc lôùp thoâng tin töø caùc baûn ñoà neàn trong khu vöïc nghieân cöùu, xaây döïng cô sôû döõ lieäu vaø baûn ñoà phaân vuøng sinh thaùi döïa treân caùc tieâu chí thöïc thoâng qua vieäc choàng lôùp caùc döõ lieäu lieân quan. Caùc böôùc thöïc hieän: -Ñieàu tra, thu thaäp soá lieäu vaø heä thoáng hoùa caùc döõ lieäu thoâng tin veà baûn ñoà neàn cuûa huyeän tyû leä 1/25.000: ‚ Baûn ñoà Haønh chaùnh. ‚ Baûn ñoà Soâng suoái. ‚Baûn ñoà Thoå nhöôõng. ‚Baûn ñoà Hieän traïng söû duïng ñaát cuûa huyeän. ‚Baûn ñoà Giao thoâng. ‚Baûn ñoà phaân boá ngaäp luõ. ‚Baûn ñoà ñòa hình ñòa maïo. -Ñieàu tra, thu thaäp soá lieäu vaø heä thoáng hoùa caùc döõ lieäu thoâng tin veà: ¨Phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi giai ñoaïn naêm 2002 ñeán naêm 2010 vaø ñònh höôùng 2020. ¨Vaø caùc lôùp thoâng tin khaùc: Luõ luït, söû duïng ñaát, giao thoâng, ñòa chaát,… ¨ Soá hoaù baûn ñoà: chuû yeáu baèng phaàn meàm GIS: Mapinfor 7.5[ 25 ]. -Thieát keá cô sôû döõ lieäu thuoäc tính: Döõ lieäu keát quaû phaân tích maãu ñöôïc nhaäp theo baûng döõ lieäu. -Xaây döïng caùc baûn ñoà chuyeân ñeà veà phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát. Vieäc öùng duïng GIS vaøo nghieân cöùu ñeà taøi cho pheùp chuùng ta thöïc hieän coâng vieäc thu thaäp vaø toång hôïp döõ lieäu moät caùch nhanh choùng hôn, hieäu quaû hôn. Caùc baûn ñoà hieän traïng moâi tröôøng: ñaát, nöôùc, cuõng nhö baûn ñoà döï baùo (sau khi chaïy moâ hình döï baùo vaø phaân tích) ñöôïc xaây döïng giuùp cho vieäc ñaùnh giaù vaø phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát ñöôïc tröïc quan, chính xaùc vaø toång quaùt hôn. Beân caïnh ñoù, vieäc quaûn lyù cô sôû döõ lieäu thoâng tin moâi tröôøng baèng heä thoáng thoâng tin ñòa lyù (GIS) raát coù hieäu quaû vaø coù theå caäp nhaät soá lieäu môùi khi caàn. Chaäp baûn ñoà: quy trình toång hôïp döõ lieäu khoâng gian, kyõ thuaät naøy goàm coù 4 böôùc: - Xaùc ñònh caùc yeáu toá seõ ñöôïc ñöa vaøo phaân tích. - Lieät keâ baûn ñoà cho töøng yeáu toá ñaõ xaùc ñònh - Choàng xeáp vaø phaân tích caùc baûn ñoà thaønh phaàn vaø xaây döïng caùc baûn ñoà toång hôïp. -Phaân tích baûn ñoà toång hôïp ñeå xaùc ñònh khaû naêng söû duïng Hình 3: Qui trình thöïc hieän thaønh laäp döõ lieäu heä thoáng thoâng tin ñòa lyù ( GIS) 5.4. Phöông phaùp xöû lyù soá lieäu Caét baûn ñoà Soá hoùa baûn ñoà HTN ñeå khôûi taïo cô sôû döõ lieäu neàn Baûn ñoà soá hoùa HTN Xaây döïng cô sôû döõ lieäu neàn töø nguoàn döõ lieäu baûn ñoà ñöôïc soá hoùa Chuaån bò döõ lieäu maãu, soá lieäu thöïc ñòa Nhaäp vò trí vaø keát quaû phaân tích maãu Hieäu chænh döõ lieäu, bieân taäp vaø in aán baûn ñoà chuyeân ñeà Hieäu chænh döõ lieäu Söû duïng phaàn meàm Mapinfo Baûn ñoà löu trong maùy tính, coù theå caäp nhaäp söûa chöõa boå sung, öùng duïng trong caùc muïc ñích khaùc Nhaäp, xöû lyù caùc soá lieäu phaân tích baèng phaàn meàm Excel: Nhaäp caùc keát quaû thoáng keâ ñieàu tra ñaõ thöïc hieän ôû treân; caùc keát quaû phaân tích maãu vaø xöû lyù ñeå ñöa ra caùc sai soá, ñoä tin caäy (f), ñoä töông quan (r) cuûa caùc daõy soá lieäu, . . . Xöû lyù döõ lieäu ñaõ soá hoùa vaø xaây döïng baûn ñoà baèng Mapinfo, Arcinfo Quaûn lyù vaø truy vaán soá lieäu caùc lôùp thoâng tin treân Arcview. 5.5. Phöông phaùp chuyeân gia Döïa vaøo ñieàu kieän cuûa ñòa phöông, xaây döïng trong vieäc löïa choïn caùc caùc vaán ñeà chính, xaây döïng khung phaân vuøng, löïa choïn phaân vuøng vaø cuoái cuøng laø vaïch ra phaân vuøng chi tieát… Tham khaûo yù kieán: - Kyõ sö thuyû saûn: Nguyeãn Vaên Thoâng , chöùc vuï Phoù phoøng Noâng nghieäp phaùt trieån noâng thoân HTN. -Tieán só: Haø Nhöït Long, chuùc vuï Tröôûng boä moân Thuyû saûn nöôùc ngoït cuûa tröôøng Ñaïi hoïc Caàn Thô. 5.6. Phöông phaùp xaây döïng vuøng thích hôïp ñieàu kieän sinh thaùi moâi tröôøng ñaát ñeå phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi TCX Treân cô sôû hieän traïng, xaùc ñònh caùc vuøng daãn duïïng caùc muïc tieâu cuï theå cho töøng vuøng sinh thaùi moâi thaùi moâi tröôøng ñaát , vaïch ra nhöõng neùt chính cho töøng vuøng nuoâi TCX ñeå ñem laïi söï phaùt trieån beàn vöõng cho huyeän Tam Noâng, tænh Ñoàng Thaùp. CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN NGHIEÂN CÖÙU Thöïc hieän ñöôøng loái ñoåi môùi, TÑT ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu quan troïng treân nhieàu lónh vöïc, nhaát laø saûn xuaát Noâng – Laâm – Ngö nghieäp ñaõ goùp phaàn phaùt trieån kinh teá oån ñònh xaõ hoäi, ñaït möùc taêng tröôûng cao so vôùi trung bình caû nöôùc. Trong ñoù hoaït ñoäng saûn xuaát thuyû saûn ñaõ goùp phaàn khoâng nhoû, chieám moät tyû troïng cao trong cô caáu Noâng – Laâm – Ngö nghieäp cuûa tænh. Ñaëc bieät trong nuoâi troàng thuyû saûn coù böôùc phaùt trieån nhanh veà dieän tích, naêng suaát vaø saûn löôïn, cung, caáp moät löôïng haøng hoaù lôùn cho tieâu duøng vaø xuaát khaåu. Maët khaùc nuoâi troàng thuyû saûn cuõng ñaõ goùp phaàn ñaùng keå vaøo vieäc chuyeån ñoåi cô caáu kinh teá ôû noâng thoân. Tuy nhieân trong quaù trình phaùt trieån vaãn coøn ñan xen nhöõng khoù khaên baát caäp laøm haïn cheá söï taêng tröôûng trong saûn xuaát thuyû saûn beàn vöõng [31]. Thöïc hieän chæ ñaïo cuûa Tænh Uyû, Uyû Ban Nhaân Daân tænh, Sôû Noâng nghieäp & Phaùt trieån noâng thoân TÑT ñaõ nghieân cöùu xaây döïng “Ñeà aùn quy hoaïch phaùt trieån saûn xuaát thuyû saûn ñeán naêm 2010”. Ñeà aùn quy hoaïch phaùt trieån thuyû saûn laø söï taäp hôïp nhöõng yù töôûng, nguyeän voïng phaùt trieån thuyû saûn thoâng qua caùc chöông trình haønh ñoäng, caùc muïc tieâu phaùt trieån cuï theå nhaèm taïo söï phaùt trieån beàn vöõng trong töông lai. Ñeà aùn quy hoaïch phaùt trieån thuyû saûn seõ tìm ra nhöõng phöông phaùp tieáp caän hôïp lyù caùc phöông aùn saûn xuaát hieäu quaû cao [31, tr. 2]. Ñeà aùn quy hoaïch phaùt trieån saûn xuaát thuyû saûn ñeán naêm 2010 cuûa TÑT thöïc hieän thaønh coâng thì khoâng theå thieáu ñöôïc phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng nuoâi troàng thuyû saûn. Phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng nuoâi troàng thuyû saûn, ngoaøi vieäc noù lieân quan chaët cheõ ñeán phaân vuøng chaát löôïng nöôùc phuïc vuï nuoâi troàng thuyû saûn noù coøn lieân quan ñeán phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï nuoâi troàng thuyû saûn. NTTS ñaõ trôû thaønh theá maïnh kinh teá quan troïng cuûa ÑBSCL. Toång dieän tích coù khaû naêng phaùt trieån NTTS cuûa vuøng naêm 2001- 2005 leân ñeán 1.304.530 ha, vôùi nhieàu loaïi hình nuoâi, khaû naêng nuoâi maën lôï maën 826.780 ha, dieän tích coù khaû naêng nuoâi nöôùc ngoït laø 77.740 ha. Dieän tích nuoâi cuûa vuøng taêng töø 510.160 ha naêm 2001 leân 708.300 ha naêm 2005 [10]. Theo soá lieäu thoáng keâ, naêm 1990 ôû Vieät Nam coù hôn 96.000 ha dieän tích maët nöôùc nuoâi toâm, vôùi saûn löôïng gaàn 33.000 taán/naêm. Ñeán naêm 1995, dieän tích maët nöôùc nuoâi toâm taêng leân hôn 216.657ha, vôùi saûn löôïng laø 55.593 taán/naêm, vaø ñeán naêm 2004 dieän tích maët nöôùc nuoâi laø 587.426ha, vôùi saûn löôïng treân 290.000 taán/naêm. Trong ñoù, dieän tích nuoâi coâng nghieäp vaø baùn coâng nghieäp laø 42.31ha (chieám khoaûng 7, 2% dieän tích); coøn laïi laø quaûng canh, quaûng canh caûi tieán (baùo caùo NTTS naêm 2004, Boä Thuûy saûn). 1.1. SINH THAÙI MOÂI TRÖÔØNG ÑAÁT LAØ GÌ? C.Linne – nhaø khoa hoïc töï nhieân vó ñaïi, ngöôøi cha ñeû cuûa khoa hoïc phaân loaïi vaø heä thoáng sinh vaät hoïc ñaõ töøng chia theá giôùi thaønh ba theå töï nhieân laø: khoaùng vaät, thöïc vaät, ñoäng vaät. Ñeán cuoái theá kyû XIX, nhaø khoa hoïc Nga V. Dokuchaev, ngöôøi khai sinh khoa hoïc thoå nhöôõng hoïc laïi phaân bieät theâm moät theå thöù tö laø ñaát. Soáng trong ñaát, ñoù laø cuoäc soáng aâm thaàm trong boùng toái cuûa muoân vaøn sinh vaät nhoû beù vaø bí aån. Ñaây laø moät moâi tröôøng soáng ñaëc thuø, vôùi caáu truùc ba theå raén, loûng, khí maø trong ñoù mang chöùa caû moät theá giôùi sinh vaät voâ cuøng ña daïng vaø phong phuù, töø ñôn baøo ñeán ña baøo nhö caùc nhoùm vi khuaån, taûo, naám, nhieàu vi sinh vaät, vi thöïc vaät, ñoäng vaät khoâng xöông soáng vaø caùc nhoùm ñoäng vaät coù xöông soáng khaùc [17]. Theo Dokuchaev moãi loaïi moâi tröôøng ñaát bao goàm caùc heä sinh thaùi töï nhieân (Nature body) phaân boá trong moät khoâng gian nhaát ñònh, ñöôïc hình thaønh bôûi caùc nhaân toá ñaù meï, sinh vaät, ñòa hình vaø taùc ñoäng cuûa con ngöôøi [2]. Dokuchaev (1897) ñònh nghóa ñaát: ” Ñaát laø moät vaät theå thieân nhieân caáu taïo ñoäc laäp, laâu ñôøi do keát quaû cuûa quaù trình hoaït ñoäng toång hôïp c._.uûa 5 yeáu toá hình thaønh goàm: Ñaù, ñoäng vaät, thöïc vaät, khí haäu, ñòa hình vaø thôøi gian” [ Cuïc moâi tröôøng (1997), Taøi lieäu taäp huaán veà quaûn lyù vaø kinh teá moâi tröôøng, cuïc Moâi Tröôøng Haø Noäi]. Jofte vaø coäng söï ñaõ phaùt trieån: Heä sinh thaùi moâi tröôøng ñaát nhö laø moät heä töï nhieân bao goàm sinh vaät vaø caùc vaät chaát voâ sinh, moãi heä coù moät ñaëc tröng nhaát ñònh [2]. Winkler (1968) xem ñaát “Laø moät vaät theå soáng” hay “Moät moâi tröôøng sinh thaùi hoaøn chænh”. GS- TSKH Leâ Huy Baù cuõng ñaõ nhaän ñònh: Cuõng nhö moïi moâi tröôøng sinh thaùi khaùc, moâi tröôøng sinh thaùi ñaát cuõng coù nhöõng heä thoáng rieâng bieät cuûa noù. Moãi moâi tröôøng sinh thaùi ñaát cuõng coù theå coù moät hay nhieàu heä sinh thaùi toàn taïi maø trong ñoù caùc nhaân toá sinh vaät nhö vi sinh vaät phaân giaûi yeám khí, haùo khí, thieáu khí, vi sinh vaät toång hôïp, thöïc vaät khoâng dieäp luïc, reã caây, ñoäng vaät soáng trong ñaát vaø treân maët ñaát . . . Taát caû taïo neân moäât heä, lieân quan khaêng khít vôùi nhau, cuøng toàn taïi vaø phaùt trieån trong moâi tröôøng ñaát. Heä sinh thaùi naøy bò phaù huyû khi caùc maét xích quan troïng trong heä bò tieâu huyû [2], moái quan heä giöõa ñaát vôùi caùc yeáu toá khaùc trong moâi tröôøng theo quan ñieåm ñaát laø moät moâi tröôøng sinh thaùi coù theå minh hoaï qua hình 1.1 Töø caùc nghieân cöùu khu heä sinh vaät ñaát seõ coù nhöõng ñeà xuaát goùp phaàn caûi taïo vaø taêng ñoä phì cuûa ñaát, ñaát hoang, ñaát baïc maøu, goùp phaàn ñaùnh giaù saép xeáp caùc vuøng ñòa lyù töï nhieân, caùc vuøng sinh thaùi, quy hoaïch vuøng saûn xuaát noâng nghieäp [17], laâm nghieäp, thuyû saûn... Caáu töû ñaát Moâi tröôøng vaät lyù Taùc ñoäng cuûa con ngöôøi Heä ñoäng vaät Caùc nguoàn naêng löôïng Heä thöïc vaät Taàng muøn Maãu chaát Ñaù meï Hình 1.1: Sô ñoà bieåu thò khaùi nieäm ñaát laø moät moâi tröôøng sinh thaùi 1.2. PHAÂN VUØNG SINH THAÙI Khi noù ñeán phaân vuøng thì coù raát nhieàu kieåu phaân vuøng nhö: phaân vuøng vaên hoaù, phaân vuøng ñaùnh baét caù bôø bieån, phaân vuøng ñoäng ñaát, phaân vuøng haønh chaùnh, phaân vuøng kinh teá – xaõ hoäi, phaân vuøng nöôùc, phaân vuøng sinh thaùi… Trong phaân vuøng sinh thaùi laïi coù raát nhieàu kieåu vì trong töï nhieân vaø hoaït ñoäng soáng cuûa con ngöôøi coù raát nhieàu heä sinh thaùi nhö: HST noâng nghieäp, HST moâi tröôøng ñaát, HST nuoâi troàng Ñaát thuyû saûn, HST röøng ngaäp maën, HST nhieät ñôùi,… Moãi kieåu phaân vuøng heä sinh thaùi, ñeàu coù ñaëc thuø rieâng ñeå laøm tieâu chí, cô sôû xem xeùt ñeå phaân vuøng sinh thaùi. - Vieän quy hoaïch thieát keá noâng nghieäp (1996), döïa vaøo caùc tieâu chí: Vò trí ñòa lyù, ñòa hình, khí haäu thuyû vaên, thoå nhöôõng, khaû naêng söû duïng ñaát ñaõ phaân vuøng sinh thaùi noâng nghieäp Vieät Nam thaønh 5 mieàn sinh thaùi: Mieàn sinh thaùi noâng nghieäp phía baéc; Mieàn sinh thaùi noâng nghieäp Baéc trung boä – ñoâng Tröôøng Sôn; Mieàn sinh thaùi noâng nghieäp Taây Tröôøng Sôn – Nam boä; Mieàn sinh thaùi noâng nghieäp Baéc bieån Ñoâng; Mieàn sinh thaùi noâng nghieäp Nam bieån Ñoâng [5, phuï luïc]. - Moät nghieân cöùu môùi ñöôïc coâng boá vaøo ngaøy 2, thaùng 07, naêm 2007 trong taïp chí Bioscience, baùo caùo naøy coù tieâu ñeà “ Caùc vuøng sinh thaùi bieån cuûa theá giôùi: Phaân vuøng sinh hoïc caùc khu vöïc ven bôø vaø theàm luïc ñòa - Marine Ecoregions of the World: A bioregionalization of coast and shelf areas”, do nhaø khoa hoïc veà haûi döông hoïc Mark Spalding cuûa The Nature Conservancy vaø Helen Fox, cuøng vôùi nhaø sinh vaät hoïc bieån laøm vieäc cho toå chöùc World Wildlife Fund cuøng vôùi nhieàu ngöôøi khaùc cuøng nghieân cöùu. - Cho ñeán nay, treân theá giôùi ñaõ vaø ñang coù nhieàu coâng trình nghieân cöùu lieân quan ñeán phaân vuøng nuoâi thuyû saûn, ñaëc bieät vaán ñeà phaân vuøng chaát löôïng nöôùc cho vieäc nuoâi thuyû saûn nhaèm mang laïi moâi tröôøng toái öu cho caùc loaøi thuyû saûn. Caùc nghieân cöùu moâi tröôøng ñöa ra caùc tieâu chuaån thích hôïp cho töøng loaïi thuyû saûn ñaëc tröng nhö: Toâm, caù,… trong ñoù bao goàm tieâu chuaån moâi tröôøng cô baûn nhö: Nhieät ñoä, pH, haøm löôïng oxy hoaø tan trong nöôùc, caùc chaát ñoäc [7]. Beân caïnh ñoù, tuyø töøng loaøi thuyû saûn, tuyø tính chaát cuûa töøng vuøng vaø moâi tröôøng khu vöïc maø töøng quoác gia, töøng khu vöïc coù lónh vöïc nghieân cöùu ñaëc thuø rieâng. - Veà vieäc phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng nuoâi toâm caøng xanh chöa coù nghieân cöùu cuï theå maø chæ loàng gheùp chung trong chöông trình phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng nuoâi troàng thuyû saûn song song ñoù khu vöïc phaân boá cuûa TCX treân theá giôùi coù phaàn haïn cheá ( xem phaàn 3.1 cuûa chöông 3), neân vieäc phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng nuoâi toâm caøng xanh treân theá giôùi chöa ñöôïc nghieân cöùu saâu. Vieät Nam, TCX laø moät trong nhöõng loaøi thuyû saûn nöôùc ngoït coù giaù trò kinh teá cao neân raát ñöôïc truù troïng. Coù raát nhieàu nghieân cöùu veà TCX cuõng nhö coù nhieàu döï aùn veà phaân vuøng phaùt trieån nhö: TCX vaø toâm Suù cuûa Döông Taán Loäc (2001), cuûa Leâ Vaên An, Nguyeãn Trung Nghóa. Keát quaû nghieân cöùu coâng ngheä di truyeàn ñieàu khieån giôùi tính TCX nhaèm naâng cao naêng suaát chaát löôïng saûn phaåm( GS. TS Traàn Mai Thieân vaø caùc coäng söï naêm 2006)… Coøn nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán vieäc quy hoaïch hôïp lyù vaø phaùt trieån beàn vöõng ngheà nuoâi troàng thuyû saûn Vieät Nam coøn raát hieám. Tröôùc ñaây coù Leâ Xuaân Thuyeân (2001), nghieân cöùu veà phaân vuøng sinh thaùi nuoâi toâm cho baùn ñaûo Caø Mau. Gaàn ñaây nhöõng nghieân cöùu veà ñaùnh giaù hieäu quaû kinh teá cuûa caùc moâ hình nuoâi thuyû saûn ôû vuøng Ñoâng Nam Boä cuûa Vieän Thuyû Saûn II cuõng ñaõ böôùc ñaàu nghieân cöùu phaân vuøng thuyû saûn cho caùc tænh ven bieån ÑBSCL (Leâ Huy Baù vaø coäng taùc vieân, 2003). Nuoâi troàng thuyû saûn ñang töøng böôùc trôû thaønh moät trong nhöõng ngaønh saûn xuaát haøng hoaù chuû löïc, phaùt trieån roäng khaép vaø coù vò trí quan troïng vaø ñang tieán ñeán xaây döïng caùc vuøng saûn xuaát taäp trung ôû nöôùc ta noùi chung vaø ôû TÑT noùi rieâng. Thôøi kyø naøy thuyû saûn trôû thaønh ngaønh saûn xuaát haøng hoaù ñaõ ñöôïc khaúng ñònh töø giöõa nhöõng naêm 80 vaø gaët haùi thaønh quaû. Töø naêm 1990 trôû laïi ñaây nuoâi toâm cho xuaát khaåu laø moät ñoät phaù quan troïng, do ñoù phaân vuøng nuoâi toâm raát thieát yeáu [7]. Tuy nhieân, vieäc phaùt trieån dieän tích nuoâi troàng vôùi toác ñoä nhanh hoaøn toaøn mang tính töï phaùt. Caùc nghieân cöùu veà hình thöùc nuoâi cuõng nhö vuøng nuoâi chöa ñöôïc quan taâm vaø ñaàu tö ñuùng möùc. Do ñoù vaán ñeà phaân vuøng quy hoaïch phaùt trieån chöa kòp thöïc teá nuoâi neân laøm cho hieäu quaû nuoâi troàng thuyû saûn chöa cao song song ñoù aûnh höôûng xaáu ñeán moâi tröôøng sinh thaùi khu vöïc. Ñeå thuùc ñaåy ngheà nuoâi thuyû saûn phaùt trieån theo höôùng taêng hieäu quaû, ñaûm baûo moâi tröôøng, ñaûm baûo caân baèng sinh thaùi, ñoøi hoûi phaûi quan taâm ñeán moät soá yeâu caàu nghieân cöùu khoa hoïc troïng ñieåm lieân quan ñeán vaán ñeà phaân vuøng sinh thaùi nuoâi toâm vaø quy hoaïch vuøng nuoâi. Trong xu theá hoäi nhaäp kinh teá, quoác teá, ñoøi hoûi haøng hoaù phaûi coù chaát löôïng cao, saûn phaåm khoái löôïng lôùn oån ñònh, ñaùp öùng tieâu duøng vaø xuaát khaåu. Vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng trong nuoâi troàng thuyû saûn laø moät vaán ñeà coù taàm chieán löôïc caàn truù troïng quan taâm. Ñeå baûo veä moâi tröôøng trong phaùt trieån nuoâi troàng thuyû saûn HTN, caàn: Tieán haønh quy hoaïch phaùt trieån NTTS vaø quy hoaïch phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa huyeän. Phaân chia vuøng sinh thaùi troïng ñieåm vuøng nuoâi troàng thuyû saûn ñaëc bieät nuoâi TCX, phaân vuøng sinh thaùi ngaäp luït, phaân vuøng sinh thaùi ñaàm truõng chua pheøn ñeå coù theå ñaàu tö ñoàng boä phaùt trieån kinh teá nuoâi troàng thuyû saûn cuûa huyeän. Vieäc phaân vuøng nuoâi troàng thuyû saûn ÑBSCL noùi chung HTN noùi rieâng khoâng theå taùch rôøi tính chaát cuûa ñaát ñaëc bieät laø nhöõng vuøng ñaát pheøn vuøng ÑTM, Töù Giaùc Long Xuyeân,… Khi noùi ñeán phaân vuøng ñaát laïi coù raát nhieàu nghieân cöùu veà phaân vuøng ñaát, vôùi caùc muïc ñích khaùc nhau nhö: Phaân vuøng ñaát noâng nghieäp, phaân vuøng ñaát ñeå xaây döïng, phaân vuøng ñaát ñeå phaùt trieån kinh teá,… Ví duï: Ñeà taøi khoa hoïc “ Thu thaäp, kieåm chöùng caùc taøi lieäu ñaõ coù, nghieân cöùu boå sung laäp baûn ñoà phaân vuøng ñaát yeáu Haø Noäi phuïc vuï phaùt trieån beàn vöõng Thuû ñoâ” [8]. Do ñoù ñeà taøi “ Phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh huyeän Tam Noâng, tænh Ñoàng Thaùp”, seõ keá thöøa caùc ñeà taøi, caùc nhieân cöùu, caùc döï aùn coù lieân quan ñeán sinh thaùi moâi tröôøng ñaát; phaân vuøng sinh thaùi; thuyû saûn, ñieàu kieän töï nhieân – xaõ hoäi cuûa khu vöïc nghieân cöùu. Moät soá ñeà taøi, döï aùn coù lieân quan ñeán phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï nuoâi toâm caøng xanh: “Phöông aùn quaûn lyù vaø söû duïng beàn vöõng taøi nguyeân thuyû saûn Vöôøn Quoác Gia Traøm Chim, tænh Ñoàng Thaùp”, Vöôøn Quoác Gia Traøm Chim, naêm 1999; “Döï aùn phaùt trieån toång hôïp thuyû lôïi vuøng Baéc Hoàng Ngöï, tænh Ñoàng Thaùp”, Phaân Vieän khaûo saùt quy hoaïch thuyû lôïi Nam Boä, naêm 1999; Döï aùn ñaàu tö (2006), “Döï aùn ñaàu tö thí ñieåm haï taàng thuyû lôïi phuïc vuï nuoâi toâm caøng xanh treân chaân ruoäng ñaïi ñieåm- xaõ Phuù Thaønh B – huyeän Tam Noâng”, Ñoàng Thaùp … Ñeå phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï nuoâi troàng thuyû saûn ôû HTN moät caùch khoa hoïc caàn phaûi coù nhöõng nghieân cöùu ñaày ñuû veà tính chaát, ñaëc ñieåm thoå nhöôõng, ñòa hình - ñòa maïo, khí haäu, thuyû vaên, luõ luït, chaát löôïng nöôùc, cheá ñoä möa, thaûm thöïc vaät… Trong ñoù ñaát vaø nöôùc laø hai yeáu toá quan troïng noù ñaùp öùng nhöõng nhu caàu saûn xuaát khaùc nhau. Ñònh höôùng chieán löôïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi TÑT noùi chung, HTN noùi rieâng thôøi kyø 2001 – 2010, trong ñoù xaùc ñònh “ Phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh “coù yù nghóa ñaëc bieät quan troïng trong phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi troàng thuyû saûn [7][38]. Vieäc phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát lieân quan ñeán caùc taøi lieäu ñaõ coù, khaûo saùt boå sung laäp baûn ñoà phaân vuøng ñaát, ñieàu kieän töï nhieân, soá lieäu caàn thieát phuïc vuï coâng taùc chæ ñaïo, quaûn lyù, xaây döïng cô cheá quaûn lyù, khai thaùc baûn ñoà, taøi lieäu phaân vuøng ñaát cuûa HTN nhaèm phuïc vuï kòp thôøi ñònh höôùng phaùt trieån cuûa toaøn xaõ hoäi. CHÖÔNG 2: TÌM HIEÅU VEÀ HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG TÖÏ NHIEÂN VAØ KINH TEÁ XAÕ HOÄI CUÛA HUYEÄN TAM NOÂNG 2.1. TÌM HIEÅU VEÀ ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN 2.1.1. Vò trí ñòa lyù Tam Noâng laø moät trong nhöõng huyeän naèm saâu trong vuøng ÑTM thuoäc phía baéc cuûa tænh Ñoàng Thaùp. HTN caùch trung taâm haønh chính cuûa tænh 37 Km vaø caùch TPHCM 220 Km ñöôøng boä. Vò trí ñòa lyù cuûa HTN chaïy daøi töø toaï ñoä 10039’ ñeán 10049’ vó ñoä Baéc vaø 105021’ ñeán 105041’ kinh ñoä Ñoâng. Ranh giôùi haønh chaùnh cuûa HTN ñöôïc phaân chia nhö sau (Baûn ñoà haønh chaùnh huyeän Tam Noâng): y Phía Baéc giaùp hai huyeän Hoàng Ngöï vaø Taân Hoàng. y Phía Nam giaùp huyeän Thanh Bình. y Phía Ñoâng giaùp huyeän Cao Laõnh, huyeän Thaùp Möôøi vaø tænh Long An. y Phía Taây giaùp soâng Tieàn. HTN naèm ôû trung taâm phía baéc cuûa tænh Ñoàng Thaùp, coù ñoaïn soâng Tieàn vaø Quoác loä 30 ñi ngang qua, treân khaép ñòa baøn cuûa huyeän ñeààu coù maïng löôùi giao thoâng ñöôøng boä, ñöôøng thuyû, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc giao löu haøng hoaù vaø phaùt trieån kinh teá [13], [29]. Toaøn huyeän coù dieän tích töï nhieân laø 46.081,860 ha ñöïôc chia thaønh 11 xaõ vaø 1 thò traán, vôùi 48 khoùm aáp theå hieän qua baûng 2.1. Ñaëc bieät treân ñòa baøn huyeän coù Vöôøn Quoác Gia Traøm Chim thuoäc ñòa phaän 5 xaõ: Xaõ Taân Coâng Sính, xaõ Phuù Ñöùc, xaõ Phuù Thoï, xaõ Phuù Thaønh B, xaõ Phuù Hieäp vaø thò traán Traøm Chim [13],[29]. Baûng 2.1: Ñôn vò haønh chaùnh – Dieän tích caùc xaõ trong HTN Soá TT Teân xaõ, thò traán Soá aáp Dieän tích töï nhieân (ha) Dieän tích töï nhieân (Km2) Dieän tích (%) Toång soá 48 46.081,860 460,81 100 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Xaõ Taân Coâng Sính Xaõ Phuù Thoï Xaõ Phuù Cöôøng Xaõ Phuù Ñöùc Xaõ Phuù Thaønh B Xaõ Phuù Hieäp Xaõ Hoaø Bình Xaõ An Hoaø Xaõ Phuù Thaønh A Xaõ An Long Xaõ Phuù Ninh TT Traøm Chim 4 5 5 3 4 4 5 3 3 5 3 4 763.211 605.420 559.601 504.145 496.564 483.609 312.326 250.373 205.247 171.473 135.704 120.493 76,33 60,54 55,96 50,41 49,66 48,36 31,21 25,04 20,53 17,15 13,57 12,05 16,56 13,14 12,14 10,94 10,78 10.49 6,77 5,43 4,46 3,72 2,95 2,62 Nguoàn: Nieân Giaùm Thoáng Keâ HTN, naêm 2004 2.1.2. Ñòa hình, ñòa maïo Ñòa hình toaøn HTN mang tính chaát cuûa vuøng Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long töông ñoái baèng phaúng, khoâng coù cheânh leäch lôùn veà ñoä cao. Tuy nhieân HTN laïi naèm trong vuøng truõng ÑTM neân ñòa hình toaøn huyeän töông ñoái thaáp. Coù theå chia ñòa hình HTN thaønh 3 nhoùm chính [13]: xNhoùm 1: Nhoùm ñòa hình cao: Coù ñoä cao > + 2,0 m taäp trung chuû yeáu ôû caùc xaõ ven soâng Tieàn vaø raûi raùc moät soá nôi trong huyeän theo daïng goø ñoài. xNhoùm 2: Nhoùm ñòa hình trung bình, coù ñoä cao töø +1,5m ñeán +2,0 m phaàn lôùn taäp trung ôû phía ñoâng keânh 2/9 vaø phía baéc cuûa huyeän, moät soá ít raûi raùc treân ñòa baøn huyeän. Trong nhoùm ñòa hình trung bình naøy HTN coù xaây döïng “Döï aùn ñaàu tö thí ñieåm haï taàng thuyû lôïi phuïc vuï nuoâi toâm caøng xanh treân chaân ruoäng”. xNhoùm 3: Nhoùm ñòa hình thaáp, coù ñoä cao phoå bieán töø + 0,9 m ñeán 1,5m chieám hôn 60% dieân tích cuûa toaøn huyeän. Maëc duø coù ba nhoùm ñòa hình nhö vaäy, nhöng treân töøng tieåu vuøng ñöôïc giôùi haïn bôûi caùc keânh raïch chính vaø caùc keânh nhaùnh, chính vì theá maø treân töøng tieåu vuøng coù ñòa hình töông ñoái baèng phaúng, ñoä cheânh leäch veà ñoä cao raát thaáp töø 10 cm ñeán 20 cm neân raát thuaän lôïi cho vieäc boá trí heä thoáng töôùi tieâu vaø nuoâi troàng thuyû saûn. 2.1.3. Caùc yeáu toá khí haäu thuyû vaên [13], [29] HTN coù khí haäu ñaëc tröng cuûa vuøng nhieät ñôùi gioù muøa caän xích ñaïo, moät Baûøng 2.2 : Caùc chæ tieâu khí haäu ôû HTN Yeáu toá khí töôïng Caùc chæ soá Nhieät ñoä: (o C) -Trung bình -Cao nhaát -Thaáp nhaát Löôïng möa: ( mm) -Trung bình naêm -Cao nhaát theo trung bình naêm -Thaáp nhaát theo trung bình naêm Ñoä aåm trung bình (%) 27 37,2 18,5 1.500 2.300-3.000 1.000-1.600 83 Nguoàn: Baùo caùo hieän töôïng khí haäu ,thuyû vaên HTN naêm 2002 naêm coù hai muøa roõ reät laø muøa khoâ vaø muøa möa , muøa möa töø thaùng 5 ñeán thaùng 11, muøa khoâ töø thaùng 12 ñeán thaùng 4 naêm sau. Nhieät ñoä: Töông ñoái cao vaø khaù oån ñònh, giöõa caùc thaùng nhieät ñoä cheânh leäch nhau trung bình töø 10C – 30C. Caùc thaùng coù nhieät ñoä trung bình thaáp nhaát laø thaùng 12 vaø thaùng 1 (18,50C), caùc thaùng coù nhieät ñoä cao nhaát laø thaùng 3 vaø thaùng 4 (37,20C). Ñoä aåm : Ñoä aåm khoâng khí phuï thuoäc vaøo caùc muøa , muøa möa coù ñoä aåm cao (töø thaùng 5 ñeán thaùng 11) 83%-86%, caùc thaùng muøa khoâ ñoä aåm thaáp 73% -76%. Cheá ñoä gioù: Cheá ñoä gioù ôû HTN phaân boá theo 2 muøa x Muøa khoâ töø thaùng 12 ñeán thaùng 4 naêm sau, höôùng gioù thònh haønh laø gioù muøa Ñoâng Baéc chieám taàng suaát 60%-70%. Do gioù naøy xuaát phaùt töø luïc ñòa neân khoâ vaø hanh, laøm taêng ñoä boùc hôi vaø löôïng möa giaûm roõ reät. x Muøa möa töø thaùng 5 ñeán thaùnh 11, höôùng gioù thònh haønh laø gioù muøa Taây Nam chieám taàng suaát 70% gioù theo höôùng töø bieån vaøo neân mang theo nhieàu hôi nöôùc gaây möa, vaøo caùc thaùng muøa möa toác ñoä gioù trung bình lôùn hôn muøa khoâ, nhöng cheânh leäch veà toác ñoä gioù giöõa caùc thaùng trong naêm khoâng nhieàu . Toác ñoä gioù trung bình caùc thaùng trong naêm töø khoaûng 2-2,5 m/s, maïnh nhaát 2,6 m/s, yeáu nhaát 2 m/s. Tuy nhieân toác ñoä gioù maïnh nhaát quan traéc ñöôïc coù theå ñaït vaøo khoaûng 30 m/s – 40 m/s vaø thöôøng xaûy ra trong côn gioâng vaø phaàn lôùn caùc côn gioâng thöôøng xaûy ra trong muøa möa vôùi höôùng gioù Taây hoaëêc gioù Taây Nam. Toác ñoä gioù coù aûnh höôûng ñeán vieäc nuoâi thuyû saûn do laøm taêng khaû naêng boác hôi vaø laøm thay ñoåi chaát löôïng nöôùc trong caùc thuyû vöïc nuoâi thuyû saûn. Tuy nhieân ñeán nay chöa coù nghieân cöùu naøo veà moái quan heä giöõa gioù vôùi söï sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa caùc loaøi thuyû saûn. Ñoä boác hôi: Löôïng boác hôi phaân boá theo muøa khaù roõ vaø ít bieán ñoäng theo khoâng gian, löôïng boác hôi trung bình haøng naêm trong huyeän 1.657 mm/ naêm (chieám 111% löôïng möa trung bình haøng naêm). x Muøa möa löôïng boác hôi khoaûng 2 -3 mm/ngaøy. x Muøa khoâ löôïng boác hôi khoaûng 4 -5 mm/ngaøy. Cheá ñoä möa: x Muøa möa töø thaùng 5 ñeán thaùnh 11 vôùi löôïng möa töông ñoái oån ñònh qua caùc naêm. Löôïng möa trung bình trong naêm 1.500mm, qua caùc naêm löôïng möa dao ñoäng töø 1.300 -1.700 mm. Heä soá bieán ñoäng löôïng möa khoâng lôùn ñaït treân döôùi 2. Thaùng coù löôïng möa cao nhaát laø thaùng 8 ñeán thaùng 10. x Muøa khoâ töø thaùng 12 ñeán thaùng 4 naêm sau löôïng möa thaáp. Tuy nhieân löôïng möa phaân boá khoâng ñeàu giöõa caùc naêm, giöõa caùc vuøng löôïng möa coù xu höôùng giaûm daàn töø Taây Nam sang Ñoâng Baéc. Heä thoáng soâng raïch : Toaøn huyeän coù 277,7 km soâng raïch, trong ñoù coù x Soâng Tieàn chaûy qua phía taây cuûa huyeän daøi 12 km, maëc duø chaûy qua huyeän chæ coù 12km nhöng noù coù vai troø raát quan troïng ñoái vôùi ñôøi soáng, sinh hoaït, kinh teá cuûa ngöôøi daân, ñaïi ña soá caùc keânh raïch cuûa HTN ñeàu ñoå ra soâng Tieàn. x Keânh Ñoàng Tieán do trung öông quaûn lyù daøi 28km naèm ôû phía nam cuûa huyeän vaø chaïy daøi töø Ñoâng sang Taây, töø thò traán Traøm Chim chaûy qua caùc xaõ Phuù Thoï, Phuù Thaønh A, Phuù Ninh, An Long, sau ñoù ñoå ra soâng Tieàn. x Keânh An Bình daøi 30 km naèêm ôû phía baéc cuûa huyeän cuõng chaïy töø Ñoâng sang Taây qua caùc xaõ Hoaø Bình, Taân Coâng Sính, Phuù Ñöùc, Phuù Hieäp, Phuù Thaønh B, An Long, An Hoaø vaø cuoái cuøng ñoå ra soâng Tieàn. x Keânh Caø Daâm ( keânh Hoaø Bình) daøi 15km chaïy daøi töø höôùng Taây Baéc chaïy xuoáng phía nam cuûa huyeän qua caùc xaõ Hoaø Bình, Taân Coâng Sính, ñeán thò traán Traøm Chim tieáp tuïc ñoå vaøo keânh Ñöôøng Gaïo thuoäc ñòa baøn xaõ Thanh Bình vaø ñoå ra soâng Tieàn . Ngoaøi ra coøn coù raát nhieàu keânh, raïch nhoû khaùc nhö: Keânh Phuù Hieäp, keânh Phuù Thaønh II, keânh khaùng Chieán, keânh Taân Coâng Sính, raïch Ba Raêng. . . noái lieàn caùc con keânh treân coøn coù raát nhieàu keânh, möông nhoû khaùc ñöôïc phaân boá treân khaép ñòa baøn cuûa HTN taïo nhieàu thuaän lôïi cho vieäc caáp, thoaùt nöôùc phuïc vuï saûn xuaát, phuïc vuï ñôøi soáng con ngöôøi. Cheá ñoä thuyû vaên: Chòu aûnh höôûng chung cuûa cheá ñoä baùn nhaät trieàu khoâng ñeàu bieån Ñoâng, cheá ñoä thuyû vaên cuûa soâng Tieàn vaø cheá ñoä möa trong khu vöïc. Phaân thaønh hai muøa. x Muøa kieät: Truøng vôùi muøa khoâ töø thaùng 1 ñeán thaùng 6 trong muøa naøy nöôùc soâng xuoáng thaáp, ñaït möùc thaáp nhaát vaøo khoaûng thaùng 4. xMuøa luõ: Töø thaùng 7 ñeán thaùng 12, ñaùng chuù yù nhaát laø töø thaùng 8 ñeán thaùng 10 do möa taïi choå cuøng vôùi luõ thöôïng nguoàn soâng Meâ Kong traøn veà gaây ngaäp uùng treân dieän roäng, aûnh höôûng ñeán saûn xuaát vaø ñôøi soáng nhaân daân. Vieäc taêng cöôøng vaø hoaøn chænh heä thoáng thuyû lôïi laø bieän phaùp quan troïng ñeå khaéc phuïc nhöõng khoù khaên naøy. 2.1.4. Taøi nguyeân nöôùc 2.1.4.1.Taøi nguyeân nöôùc maët Nguoàn nöôùc maët chuû yeáu ñöôïc cung caáp bôûi soâng Tieàn qua caùc heä thoáng keânh raïch, nguoàn nöôùc ngoït naøy raát doài daøo, chaát löôïng nöôùc ñaûm baûo cho nhu caàu sinh tröôûng vaø phaùt trieån nuoâi thuyû saûn, nhu caàu töôùi tieâu caùc loaïi caây troàng, ngay caû nhöõng vuøng ñaát bò nhieãm pheøn. Nguoàn nöôùc trong caùc keânh raïch coù theå söû duïng ñöôïc nhôø söï löu thoâng, trao ñoåi nöôùc ngoït vôùi soâng Tieàn ñaây laø ñieàu raát thuaän lôïi cho nuoâi troàng thuyû saûn cuõng nhö saûn xuaát noâng nghieäp [29]. Nöôùc luõ haøng naêm mang ñeán cho ÑTM noùi chung vaø HTN noùi rieâng caû hai maët tích cöïc vaø tieâu cöïc [24]. -Tích cöïc: Ñem laïi cho ñoàng ruoäng löôïng phuø sa khoång loà, cung caáp cho ñaát ñai theâm maøu môõ, ñem laïi nguoàn thöùc aên töï nhieân cho caùc loaøi thuyû saûn trong suoát thôøi gian luõ. Neân vieäc boá trí nuoâi toâm caøng xanh trong muøa luõ raát thích hôïp vì vöøa taän duïng ñöôïc nguoàn phuï phaåm thöùc aên töï nhieân vöøa coù nguoàn nöôùc doài daøo chaûy traøn, chaát löôïng nöôùc laïi toát, toâm phaùt trieån nhanh giaûm nheï chi phí thöùc aên vaø chí phí cho vieäc bôm nöôùc vaøo vuoâng nuoâi. - Tieâu cöïc: Nhöõng traän luõ lôùn gaây thieät haïi tính maïng con ngöôøi, saït lôû ñaát ñai, thaát thoaùt taøi saûn cuûa ngöôøi daân, aûnh höôûng ñeán naêng suaát cuûa caây troàng, aûnh höôûng ñeán saûn xuaát. 2.1.4.2. Taøi nguyeân nöôùc ngaàm Treân ñòa baøn HTN coù nhieàu væa nöôùc ngaàm, caùc væa nöôùc ngaàm ôû nhieàu ñoä saâu khaùc nhau, trong ñoù coù nhieàu taàng ñaõ bò nhieãm pheøn neân khoâng söû duïng ñöôïc. Nhöõng nôi khai thaùc ôû ñoä saâu töø 50 – 100m thì söû duïng cho sinh hoaït, coøn ôû ñoä saâu 300m vöøa phuïc vuï cho sinh hoaït, vöøa coù theå söû duïng cho saûn xuaát noâng nghieäp [29]. 2.1.5. Taøi nguyeân sinh vaät [13], [24], [29] Röøng Traøm (Melaleuca cajuputi) chieám dieän tích lôùn nhaát ôû HTN. Do taùc ñoäng con ngöôøi, haàu heát nhöõng caùnh Traøm nguyeân sinh ñaõ bieán maát vaø hieän nay chæ coøn laïi laø nhöõng caùnh röøng Traøm troàng thuoäc loaøi Melaleuca cajuputi (hoï Myrtaceae), nhöng nhôø ñöôïc baûo toàn nhieàu naêm neân coù nhöõng cuïm Traøm phaân boá theo kieåu töï nhieân. Hieän nay HTN coù 7.000 ha röøng chuõ yeáu laø röøng thöù sinh ñang phaùt trieån trôû laïi thoâng qua coâng taùc khoanh nuoâi vaø baûo veä röøng, trong ñoù coù khoaûng 1.000 ha röøng saûn xuaát vaø 6.000 ha röøng ñaëc duïng cuûa Vöôøn Quoác Gia Traøm Chim. Ngoaøi ra coøn coù caùc caây ñaëc tröng cuûa vuøng ÑTM. Ñaây chính laø nhöõng loaøi thöïc vaäât hoang daïi coù giaù trò thích nghi laâu ñôøi ôû vuøng naøy nhö: Naêng (Eleocharis sp.); Suùng (Nymphaea lotus); Luùa ma ( Oryzae rufipigon); Saäy(Phragmites karka) ; Sen ( Nelubium nelumbo); Ngheã (Polygonum tomentosum wild); Moàm moác ( Ichaemum indicum Hort Mers). . . Vaø nhöõng loaøi naøy laø nguyeân lieäu thuû coâng nhö: Naêng coù theå phôi khoâ laøm ñeäm gheá, ñeäm giöôøng; Saäy; coû Moàm laøm boät giaáy, tinh daàu Traøm duøng laøm döôïc lieäu, nhieàu loaøi coû moïc töï nhieân laøm thöùc aên cho traâu boø coù chaát löôïng veà dinh döôõng raát toát. Ngoaøi ra thöïc vaät coøn coù taùc duïng giuùp cho ñaát taêng löôïng muøn, ñoä xoáp ñaát vaø laø nôi cö truù cuûa caùc loaøi ñoäng vaät. Ñaëc bieät Vöôøn Quoác Gia Traøm Chim coøn laø nôi cö truù treân 100 loaøi ñoäng vaät coù xöông soáng, 40 loaøi caù, 147 loaøi chim trong coù Seáu ñaàu ñoû( Grus antigone sharpii) laø loaøi chim quí hieám, hieän nay chuùng chæ coù ôû nöôùc ta vaø ñang ñöôïc quan taâm nghieân cöùu, baûo veä nghieâm ngaët. Ñaây chính laø nguoàn taøi nguyeân quí giaù coù theå ñaàu tö xaây döïng thaønh khu du lòch sinh thaùi[29], [40]. Theo Vieän Nghieân Cöùu Nuoâi Troàng Thuyû saûn II, khu vöïc Vöôøn Quoác Gia Traøm Chim vaø khu vöïc ruoäng luùa raát phong phuù veà nguoàn thöùc aên cho toâm, caù. 2.1.6. Taøi nguyeân ñaát [24], [29] Theo taøi lieäu ñieàu tra vaø xaùc ñònh taøi nguyeân ñaát cuûa Phaân Vieän Khoa Hoïc Noâng Nghieäp Mieàn Nam vaø taøi lieäu ñieàu tra ñaát vuøng ÑTM cuûa Phaân vieän quy hoaïch vaø Thieát keá noâng nghieäp, ñaát cuûa HTN ñöôïc chia thaønh 3 loaïi chính sau: ÄLoaïi ñaát phuø sa: 3.035 ha chieám 6,59% - Ñaát phuø sa khoâng ñöôïc boài soâng Cöûu Long. - Ñaát phuø sa khoâng ñöôïc boài loang loå soâng Cöûu Long. - Ñaát phuø sa coù neàn pheøn. Ä Loaïi ñaát xaùm: 5.271 ha chieám 11,44% - Ñaát xaùm ñieån hình. - Ñaát xaùm loang loå. Ä Loaïi ñaát pheøn: 37.775 ha chieám 81,97%. * Ñaát pheøn tieàm taøng. -Ñaát pheøn tieàm taøng noâng. * Ñaát pheøn hoaït ñoäng. -Ñaát pheøn hoaït ñoäng noâng. - Ñaát pheøn hoaït ñoäng saâu. * Ñaát pheøn coù lôùp luõ tích doác tuï treân maët. 2.1.7. Taøi nguyeân khoaùng saûn [29] 2.1.7.1.Than buøn HTN coù hai daïng than buøn: - Than buøn loøng soâng coå coù tröõ löôïng 390.000 m3 vaø chaát löôïng toát, phaân boá ôû Traø Môn gaàn keânh Gaùo Ñoâi. - Than buøn væa trong caùc böng laày coå, tröõ löôïng 1.500.000 m3, chaát löôïng keùm. Than buøn ôû ñaây coù nhieät löôïng chaùy töø 4.100 – 5.700 Kcalo/ kg neân thuaän lôïi cho vieäc khai thaùc ly trích chaát kích thích taêng tröôûng cho caây troàng hoaëc cheá bieán phaân boùn. Ñeán nay nguoàn nguyeân lieäu naøy vaãn chöa coù keá hoaïch khai thaùc. 2.1.7.2. Caùt soâng Coù ôû doïc soâng Tieàn töø xaõ An Hoaø ñeán xaõ Phuù Ninh, daïng traàm tích theo doøng chaûy. Ñöôïc khai thaùc söû duïng trong coâng nghieäp xaây döïng, goàm caùt san laáp maët baèng vaø caùt xaây döïng. 2.1.7.3. Seùt Seùt keolin ñöôïc phaân boá ôû xaõ An Long, Phuù Cöôøng, Phuù Ñöùc, Phuù Hieäp coù nguoàn goác traàm tích soâng. Ñaây laø nguoàn nguyeân lieäu phaùt trieån saønh söù, ñoà myõ ngheä nhöng chöa ñöôïc khai thaùc söû duïng. Seùt gaïch ngoùi hieän coù ôû haàu heát ôû caùc xaõ trong huyeän, coù tröõ löôïng lôùn coù taàng daày hôn 10 meùt, ñaõ ñöôïc khai thaùc söû duïng trong saûn xuaát gaïch ngoùi. 2.1.8 .Ñaùnh giaù ñieàu kieän töï nhieân [29, tr.11] HTN coù heä thoáng giao thoâng thuyû, boä phaân boá ñeàu treân ñòa baøn toaøn huyeän neân raát thuaän lôïi trong vieäc löu thoâng haøng hoaù tieáp caän thò tröôøng. Khí haäu töông ñoái oân hoaø neàn nhieät ñoä cao ñeàu trong naêm thuaän cho sinh tröôûng vaø phaùt trieån nhieàu loaïi caây troàng, vaät nuoâi. Ñòa hình baèng phaúng, heä thoáng thuyû lôïi toát thuaän lôïi cho vieäc canh taùc vaø nuoâi troàng thuyû saûn. Ñaëc bieät trong huyeän coøn coù Vöôøn Quoác Gia Traøm Chim, ñaây chính laø moät ÑTM thu nhoû vôùi lòch söû töï nhieân cuûa vuøng sinh thaùi toång hôïp, coù nhieàu loaøi ñoäng, thöïc vaät. Nôi ñaây coù theå xaây döïng thaønh khu du lòch sinh thaùi thu huùt khaùch trong vaø ngoaøi nöôùc. Ngaäp luõ haøng naêm mang laïi löôïng phuø sa vaø nguoàn thuyû saûn töï nhieân doài daøo vaø raát thuaän lôïi nuoâi toâm muøa luõ. Tuy nhieân huyeän laïi naèm saâu trong vuøng ÑTM neân chöa thaät söï thu huùt caùc nhaø ñaàu tö , luõ luït cuõng gaây ra nhieàu thieät haïi taøi saûn, coâng trình coâng coäng. Ñaát ñai phaàn lôùn coøn bò aûnh höôûng cuûa pheøn neân naêng xuaát coøn thaáp so vôùi moät soá huyeän trong tænh, muøa kieät nöôùc soâng xuoáng thaáp döôùi maët ñaát töï nhieân neân khoâng khai thaùc töôùi töï chaûy. Vì vaäy, ñeå coù theå khai thaùc, taän duïng nhöõng thuaän lôïi vaø haïn cheá taùc haïi cuûa thieân nhieân, ñaûm baûo oån ñònh saûn xuaát vaø sinh hoaït, caàn phaûi coù heä thoáng coâng trình thuyû lôïi cô baûn hoaøn chænh[13, tr.11]. 2.2.TÌM HIEÅU VEÀ HIEÄN TRAÏNG KINH TEÁ XAÕ HOÄI CUÛA HUYEÄN TAM NOÂNG 2.2.1. Daân soá vaø ngheà nghieäp Lòch söû hình thaønh vuøng ñaát vaø con ngöôøi HTN gaén lieàn vôùi lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån vuøng ÑTM, HTN coù hôn 80% dieän tích ñaát pheøn vaø laïi thuoäc vuøng chieán tranh neân kinh teá xaõ hoäi trong khu vöïc naøy coù phaàn laïc haäu hôn so vôùi caùc khu vöïc khaùc trong tænh Ñoàng Thaùp [12]. Toaøn HTN coù 4 daân toäc anh em sinh soáng, goàm: Kinh, Khô me, Hoa, Aán Ñoä, trong ñoù phaàn lôùn laø daân toäc Kinh chieám 99,9%. maät ñoä phaân boá daân cö trong huyeän khoâng ñeàu, nôi naøo kinh teá phaùt trieån daân cö taäp trung nhieàu, nhieàu nhaát laø thò traán Traøm Chim ( 792 ngöôøi/ km2 ), nôi ñaây cuõng chính laø trung taâm chính trò, kinh teá, vaên hoaù vaø cuõng laø ñòa baøn truï sôû khoái cô quan cuûa huyeän [12], [29]. Ñeán thaùng 07 naêm 2002 toaøn huyeän coù 56.385 lao ñoäng chieám 59% daân soá, chuû yeáu laø lao ñoäng noâng nghieäp chieám 84,79%. Trình ñoä lao ñoäng phoå thoâng laø chuû yeáu chieám 91,11%, lao ñoäng coù trình ñoä cao chæ chieám 2,89%. Do ñaëc ñieåm cuûa saûn xuaát noâng nghieäp mang tính thôøi vuï, neân lao ñoäng noâng nghieäp bò dö thöøa, vieäc môû mang saûn xuaát caùc ngaønh thöông maïi, dòch vuï seõ taän duïng ñöôïc soá lao ñoäng dö thöøa naøy [29, tr. 22]. Daân soá trung bình naêm 20004 öôùc tính laø 97.433 ngöôøi vôùi 22.238 hoä, maät ñoä daân soá trung bình laø 211ngöôøi/ km2, ñöôïc phaân boá khoâng ñeàu giöõa caùc xaõ, thò traán ( baûng 2.3) [29, tr 22]. Trong thöông maïi ñeå ñaùp öùng nhu phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa huyeän, thì vieäc ñaøo taïo naâng cao chaát löôïng, trình ñoä lao ñoäng laø vaán ñeà ñöôïc quan taâm ñeå ñaùp öùng cho söï coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù [29]. Baûng 2.3: Daân soá trung bình vaø maät ñoä daân soá naêm 2004 phaân theo xaõ – thò traán Soá TT Teân xaõ, thò traán Soá hoä ( hoä) Daân soá (ngöôøi) Tyû leä taêng töï nhieân(%) Maät ñoä daân soá (ngöôøi/km2) 1 TT Traøm Chim 2.309 9.549 1,008 792 2 Xaõ An Hoaø 2.116 9.520 1,004 380 3 Xaõ An Long 2.952 13.065 1,219 762 4 Xaõ Phuù Ninh 1.804 7.580 1,279 559 5 Xaõ Phuù Thaønh A 2.772 12.891 1,16._.5 ha chieám 6,59% goàm caùc loïai ñaát phuø sa ñaõ vaø ñang phaùt trieån: Ñaát phuø sa khoâng ñöôïc boài soâng Cöûu Long; Ñaát phuø sa khoâng ñöôïc boài loang loå soâng Cöûu Long; ñaát phuø sa coù neàn pheøn, phaân boá gaàn soâng Tieàn. Nhoùm ñaát phuø sa phaùt trieån chæ bò ngaäp nöôùc khoaûng 3 - 6 thaùng chuû yeáu vaøo muøa möa luõ trong naêm. Caùc loïai ñaát treân ñeàu thuoäc ñaát phuø sa treû ñöôïc söû duïng ñeå canh taùc noâng nghieäp: luùa, caây aên traùi, rau maøu. Moät soá khu vöïc thuoäc nhoùm ñaát phuø sa treû bò ngaäp nöôùc treân 3 thaùng trong naêm thích hôïp cho vieäc trieån khai moâ hình noâng ngö xen canh nhö troàng luùa hay hoa maøu trong muøa khoâ, muøa keát hôïp nuoâi TCX. ÂNhoùm ñaát pheøn: Cuõng thuoäc traàm tích treû Holocene; chieám moät dieän tích raát lôùn: 37.775 ha chieám 81,97%, phaân boá töø bôø ñoâng raïch Ba Raêng ñeán heát ñòa baøn cuûa HTN. Do tính chaát vaø noàng ñoä cuûa caùc ñoäc chaát trong ñaát cuõng nhö vieäc söû duïng ñaát vôùi caùc bieän phaùp kyõ thuaät canh taùc khaùc nhau neân nhoùm ñaát pheøn ñöôïc chia ra laøm hai loaïi ñaát pheøn: ñaát pheøn hoaït ñoäng vaø ñaát pheøn tieàm taøng. Ñaát pheøn hoaït ñoäng: Taäp trung trong caùc vuøng ÑTM vôùi söï hieän dieän raát nhieàu tinh khoaùng jarosite {1/3KFe3(SO4)2(OH)6} vaø saûn sinh caùc chaát ñoäc trong ñaát nhö Fe3+, Al3+, SO22- vaø ñaëc bieät laø söï hieän dieän cuûa ion H+ laøm cho ñoä chua trong ñaát khaù cao hoøan toøan khoâng thích hôïp cho nuoâi troàng thuûy saûn. Ñaát pheøn tieàm taøng: Phaân boá trong caùc vuøng ñaát truõng vaø doïc theo soâng raïch nôi coù ñòa hình töông ñoái thaáp, thöôøng xuyeân bò ngaäp nöôùc vaø giöõ aåm quanh naêm. Nhôø vaøo söï hieän dieän cuûa möïc thuûy caáp khaù cao vaø giöõ aåm quanh naêm neân maëc duø ñaát coù taàng sinh pheøn (sulfidic) vôùi söï hieän dieän raát nhieàu tinh khoaùng pyrite (FeS2) nhöng vaãn khoâng bò oxy hoaù ñeå taïo thaønh ñaát pheøn hoaït ñoäng. Phaàn lôùn nhoùm ñaát naøy coù döôõng chaát trung bình vaø pH töông ñoái phuø hôïp vôùi nuoâi thuûy saûn nöôùc ngoït. ÂÑaát xaùm: 5.271 ha, chieám 11,44%, ñöôïc hình thaønh treân phuø sa coå, neân ñòa hình thöôøng cao, thaønh phaàn caáp haït thoâ, ñaõ qua quaù trình xoùi moøn vaø röûa troâi laâu ñôøi neân thöôøng ngheøo dinh döôõng, ñaát xaùm ôû ñòa hình thaáp coù chaát dinh döôõng khaù hôn nhöng thöôøng ngaäp nöôùc trong muøa möa neân ñaát coù phaûn öùng chua. Do ñoù coù theå troàng moät vuï luùa keát hôïp vôùi moät vuï nuoâi thuyû saûn hoaëc troàng luùa keát hôïp vôùi hoa maøu. 5.6.4. Xaùc ñònh vuøng sinh thaùi bò nheãm pheøn: Thuoäc vuøng soá 5 trong keát quaû phaân vuøng ñaát nhaèm phuïc vuï nuoâi TCX rôi vaøo ñòa baøn caùc xaõ Taân Coâng Sính, Hoaø Bình, Phuù Cöôøng, Phuù Ñöùc. Laø vuøng coù caùc loaïi ñaát pheøn hoaït doäng coù taàng sinh pheøn noâng, coù nhieàu böng truõng vôùi quaàn theå naêng ngoït, naêng kim chieám ö theá , ñaây laø nhöõng quaàn theå tieâu bieåu cuûa vuøng böng truõng treân ñaát pheøn, trong vuøng naøy coù moät phaàn dieän tích laø Vöôøn Quoác Gia Traøm Chim. Laø vuøng sinh thaùi bò nhieãm pheøn. CHÖÔNG 6: THAØNH LAÄP BAÛN ÑOÀ PHAÂN VUØNG SINH THAÙI MOÂI TRÖÔØNG ÑAÁT PHUÏC VUÏ QUY HOAÏCH PHAÙT TRIEÅN NUOÂI TOÂM CAØNG XANH CUÛA HUYEÄN TAM NOÂNG, TÆNH ÑOÀNG THAÙP 6.1. PHAÂN VUØNG CUÏ THEÅ SINH THAÙI MOÂI TRÖÔØNG ÑAÁT PHUÏC VUÏ QUY HOAÏCH PHAÙT TRIEÅN NUOÂI TOÂM CAØNG XANH CUÛA HUYEÄN TAM NOÂNG, TÆNH ÑOÀNG THAÙP 6.1.1. Caùc lôùp baûn ñoà soá hoaù ‚ Baûn ñoà Haønh chaùnh: Nguoàn töø Sôû Taøi Nguyeân vaø Moâi Tröôøng tænh Ñoàng Thaùp, 2005. Tyû leä 1/25.000. ‚ Baûn ñoà Soâng suoái: Khoa Ñòa Traéc, tröôøng ñaïi hoïc Baùch Khoa thaønh phoá Hoà Chí Minh, Tyû leä 1/25.000, naêm 2005. ‚Baûn ñoà Thoå nhöôõng: Tyû leä 1/25.000, nguoàn töø Phaân Vieän Ñòa Lyù thaønh phoá Hoà Chí Minh, 1995. Ñaây laø baûn ñoà môùi vôùi nay ñuû soá lieäu, hieän nay Sôû Quy Hoaïch thieát keá noâng nghieäp mieàn nam, ñòa chæ soá 20, Voõ Thò Saùu, thaønh phoá Hoà Chí Minh, ñang nghieân cöùu baûn ñoà thoå nhöôõng môùi, nhöng soá lieäu chöa nay ñuû. ‚Baûn ñoà Hieän traïng söû duïng ñaát cuûa huyeän naêm 2002: Nguoàn töø Sôû Taøi Nguyeân vaø Moâi Tröôøng tænh Ñoàng Thaùp, 2002. Tyû leä 1/25.000. ‚Baûn ñoà Giao thoâng: Khoa Ñòa Traéc, tröôøng ñaïi hoïc Baùch Khoa thaønh phoá Hoà Chí Minh, tyû leä 1/25.000, naêm 2005. ‚Baûn ñoà phaân boá ngaäp luõ: Phaân vieän khaûo saùt quy hoaïch thuûy lôïi nam boä. ‚Baûn ñoà ñòa hình ñòa maïo: Nguoàn töø Phaân vieän quy hoaïch thieát keá noâng nghieäp mieàn nam, ñòa chæ soá 20, Voõ Thò Saùu, thaønh phoá Hoà Chí Minh, naêm 2006. Tyû leä 1/25.000. 6.1.2. Xaùc ñònh vaø ñònh teân töøng vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh trong huyeän: Qua keát quaû baûng 5.14 coù 5 vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh nhö sau: 6.1.2.1. Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát phuø sa (Vuøng 1) Baûng 6.1: Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát phuø sa à Vò trí: Vuøng 1 vò trí ñòa lyù chaïy daøi töø toaï ñoä 10046'8" ñeán 10039'5" vó ñoä Baéc vaø 105021'00" ñeán 105026'58" kinh ñoä Ñoâng. Thuoäc ñòa baøn caùc xaõ An Hoaø, An Long, Phuù Ninh, Phuù Thaønh A. à Dieän tích:711,485 ha 6.1.2 .2 Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát phuø sa coù neàn pheøn (Vuøng 2) Baûng 6.2: Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát phuø sa coù neàn pheøn STT Thuoäc caùc xaõ Dieän tích (tính theo ñôn vò Ha) 1 Xaõ An Hoaø 171,473 2 Xaõ An Long 250,373 3 Xaõ Phuù Ninh 135,704 4 Xaõ Phuù Thaønh A 153,935 Toång dieän tích 711,485 à Vò trí: Thuoäc ñòa baøn caùc xaõ phía ñoâng xaõ Phuù Thaønh A, phía taây xaõ Phuù Thoï, phía baéc vaø phía nam xaõ Phuù Thaønh B, phía baéc xaõ Phuù Hieäp. à Dieän tích: 934,215 ha 6.1.2.3 Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh ñaát pheøn coù phuø sa tích luõ (Vuøng 3) Baûng 6.3: Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh ñaát pheøn coù luõ tích doác à Vò trí: Thuoäc ñòa baøn caùc xaõ Phuù Thoï, Phuù Hieäp, Phuù Ñöùc, Taân Coâng Sính vaø Thò Traán Traøm Chim à Dieän tích: 906,482 ha 6.1.2.4 Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát pheøn saâu (Vuøng 4) Baûng 6.4: Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát pheøn saâu STT Thuoäc caùc xaõ Dieän tích (tính theo ñôn vò Ha) 1 Xaõ Phuù Thoï 403,613 2 Xaõ Phuù Thaønh A 51,311 3 Xaõ Phuù Thaønh B 297,938 4 Xaõ Phuù Hieäp 181,353 Toång dieän tích 934,215 STT Thuoäc caùc xaõ Dieän tích (tính theo ñôn vò Ha) 1 Xaõ Phuù Ñöùc 336,097 2 Xaõ Phuù Thoï 201,807 3 Xaõ Phuù Hieäp 302,256 4 Thò Traán Traøm Chim 48,197 5 Xaõ Taân Coâng Sính 18,125 Toång dieän tích 906,482 à Vò trí: Thuoäc ñòa baøn caùc xaõ Phuù Thoï, Phuù Thaønh B, Taân Coâng Sính, Hoaø Bình, Phuù Cöôøng à Dieän tích: 1080,945 ha 6.1.2.5. Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát pheøn noâng (Vuøng 5) Baûng 6.5: Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát pheøn noâng ÃVò trí: Thuoäc ñòa baøn caùc xaõ Taân Coâng Sính, Hoaø Bình, Phuù Cöôøng, Phuù Ñöùc. ÃDieän tích: 974,937 ha. STT Thuoäc caùc xaõ Dieän tích (tính theo ñôn vò Ha) 1 Xaõ Phuù Thaønh B 198,625 2 Xaõ Hoaø Bình 208,217 3 Xaõ Phuù Cöôøng 419,700 4 Xaõ Taân Coâng Sính 254,403 Toång dieän tích 1080,945 STT Thuoäc caùc xaõ Dieän tích (tính theo ñôn vò Ha) 1 Xaõ Phuù Ñöùc 168,048 2 Xaõ Hoaø Bình 103,909 3 Xaõ Phuù Cöôøng 139,901 4 Xaõ Taân Coâng Sính 490,783 5 Thò Traán Traøm Chim 72,296 Toång dieän tích 974,937 6.2. LEÂN BAÛN ÑOÀ PHAÂN VUØNG SINH THAÙI MOÂI TRÖÔØNG ÑAÁT PHUÏC VUÏ QUY HOAÏCH PHAÙT TRIEÅN NUOÂI TOÂM CAØNG XANH HUYEÄN TAM NOÂNG, TÆNH ÑOÀNG THAÙP VÔÙI TYÛ LEÄ 1/25.000 6.3. SÖÛ DUÏNG PHAÂN VUØNG SINH THAÙI MOÂI TRÖÔØNG ÑAÁT PHUÏC VUÏ QUY HOAÏCH PHAÙT TRIEÅN NUOÂI TOÂM CAØNG XANH 6.3.1. Bieän phaùp caûi taïo söû duïng hôïp lyù vuøng ñaát pheøn phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh Do nhu caàu caûi taïo pheøn ñeå troàng luùa, nuoâi troàng thuyû saûn neân heä thoáng keânh raïch ngaøy caøng daøy ñaëc. Keânh möông treân vuøng ñaát pheøn ñöôïc ñaøu ñaép ñaõ ñöa vaät lieäu sinh pheøn saâu 0,5m – 2,0 m leân beà maët ñaát laøm cho chaát löôïng nöôùc trong vuøng naøy bò nhieãm pheøn naëng hôn. Caùc ñoäc toá nhö : Al3+, Fe2+, H+ trong ñaát pheøn bò doøng nöôùc (luõ, möa) röûa troâi xuoáng keânh raïch, laøm oâ nhieãm nghieâm troïng nguoàn nöôùc ( Traàn Kim Tính, 1992). Vieäc taêng naêng suaát caây troàng taïi choå do röûa pheøn do röûa pheøn qua heä thoáng keânh raïch ôû vuøng naøy laïi gaây thieät haïi cho nhöõng vuøng laân caän. Nguoàn nöôùc oâ nhieãm aûnh höôûng ñeán söùc khoeû, sinh hoaït con ngöôøi, nguoàn lôïi thuyû saûn. Nhieàu vuøng(vuøng haïnguoàn cuûa khu vöïc pheøn) phaûi boû hoang do nhieãm pheøn naëng. Ñöùng treân lôïi ích cuûa toaøn vuøng, vieäc caûi taïo ñaát pheøn naëng ngaäp nöôùc nhaèm söû duïng taøi nguyeân moät caùch beàn vöõng thì röøng Traøm raát quan troïng, noù laø chieác maùy loïc nöôùc töï nhieân khoång loà, noù khoâng nhöõng caûi thieän chaát löôïng nöôùc pheøn taïi choå maø noù coøn coù theå röûa pheøn cho nhöõng caùnh ñoàng bò nhieãm pheøn laân caän. Röøng Traøm giuùp giaûm ñoäc haïi cho caùc nguoàn nöôùc thaûi töø caùc khu coâng nghieäp laân caän doàn veà, caùc vaät ruïng töø röøng traøm giuùp caûi thieän pH cuûa nöôùc treân maët ñaát vaø laøm giaûm quaù trình tích tuï caùc ion saét, nhoâm. Nöôùc ôû röøng traøm röûa pheøn cao hôn gaáp 15 laàn so vôùi nöôùc keânh raïch khaùc (Ni & Safford & Maltby, 1998). Ngoaøi ra, taùn röøng traøm cuõng giöõ cho möïc nöôùc ngaàm khoâng quaù saâu, giöõ cho taàng sinh pheøn (pyrite) ôû ñieàu kieän khöû oxy. Do ñoù, haïn cheá quaù trình pheøn hoaù trong muøa khoâ. Nôi coù röøng traøm chaát löôïng nöôùc vaø ñaát daàn daàn ñöôïc caûi thieän [38]. Ñaát pheøn ôû HTN chieám hôn 80% toång dieän tích ñaát trong toaøn huyeän goàm coù ñaát pheøn hoaït ñoäng noâng, ñaát pheøn hoaït ñoäng saâu, ñaát pheøn tieàm taøng noâng vaø ñaát pheøn hoaït ñoäng coù luõ tích doác. Chính vì theá, vieäc ñaøo ao nuoâi thuyû saûn treân ñaát pheøn giaøu muøn seõ thuùc ñaåy nhanh quaù trình phaân giaûi muøn cuõng nhö hoaø tan chaát muøn vaøo trong nöôùc. [7, trích töø Tuyeån taäp hoäi thaûo toaøn quoác veà nghieân cöùu vaø öùng duïng khoa hoïc coâng ngheä trong nuoâi troàng thuyû saûn ( 22-23/12/2004 taïi Vuõng Taøu).NXB Noâng nghieäp, Thaønh phoá Hoà Chí Minh]. Haøm löôïng höõu cô hoaø tan cao naøy seõ thuùc ñaåy quaù trình dò döôõng trong nöôùc vaø goùp phaàn laøm tieâu hao DO. Qua khaûo saùt ña soá caùc ao, vuoâng nuoâi toâm ôû HTN hoaøn toaøn chöa coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi, chuû hoä nuoâi cho nöôùc trong ao, vuoâng nuoâi ñoå ra keânh, raïch, soâng gaàn nhaát. Do ñoù caàn tieán haønh söû lyù nguoàn nöôùc thaûi töø caùc ao nuoâi tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng, coù theå öùng duïng kyõ thuaät xöû lyù nöôùc thaûi sau nuoâi toâm baèng bieän phaùp xöû lyù sinh hoïc nhö : duøng caùc nhuyeãn theå hai maûnh voû loïc boû caùc hôïp chaát höõu cô trong nöôùc thaûi taïi caùc ao chöùa nöôùc thaûi vaø coù theå taùi söû duïng nguoàn nöôùc naøy caáp laïi cho caùc ao; thieát keá heä thoáng caáp, tieâu nöôùc cho caùc khu nuoâi thuyû saûn vaø keânh tieâu phaûi taùch rôøi keânh laáy nöôùc ; Thieát keá xaây döïng , Xaây döïng heä thoáng coáng laáy nöôùc vaø loïc phuø sa ñaùp öùng tieâu chuaån nuoâi troàng ñeå toâm coù theå phaùt trieån toát trong moâi tröôøng nöôùc ñöôïc caáp; Heä thoáng keânh daãn , keânh tieâu ñi qua vuøng pheøn caàn löïa choïn caùc bieän phaùp hôïp lyù ñeå haïn cheá quaù trình oxy hoaù caùc vaät lieäu sinh pheøn; Thöïc hieän theo caùc höôùng daãn kyõ thuaät nhaèm haïn cheá söï xì pheøn, tieâu thoaùt caùc ñoäc toá töø trong ñaát ra nguoàn nöôùc maët do quaù trình thaùo röûa pheøn[37]. Caàn xaây döïng hoà sinh thaùi treân ñòa baøn HTN ñeå laáy nöôùc töôùi tieâu, phuïc vuï sinh hoaït cho nhaân daân. 6.3.2. Neâu caùc ñaëc tröng cuï theå cuûa töøng phaân vuøng ñeå phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh cuûa huyeän Tam Noâng, tænh Ñoàng Thaùp. 6.3.2.1. Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát phuø sa Laø khu vöïc phaân boá gaàn soâng Tieàn, coù ñoä cao töø 1,3 m ñeán 1,9 m, do aûnh höôûng cuûa luõ soâng Meâ Kong neân bò ngaäp töø 2 ñeán 4 thaùng. Ñaây laø khu vöïc coù ñaát phuø sa ñaõ vaø ñang phaùt trieån theâm vaøo ñoù chaát löôïng nöôùc vuøng naøy raát toát vì noù naèm ven soâng Tieàn (Theo baùo caùo ñaùnh giaù veà hieän traïng moâi tröôøng tænh Ñoàng Thaùp naêm 1998 cuûa Sôû Khoa Hoïc Coâng Ngheä vaø Moâi Tröôøng tænh Ñoàng Thaùp) thì chaát löôïng nöôùc maët vuøng naøy thuoäc vuøng ñaït tieâu chuaån duøng cho saûn xuaát noâng nghieäp vaø nuoâi troàng thuyû saûn. Qua thöïc nghieäm laáy maãu nöôùc vaøo muøa khoâ kieät ño ñöôïc (maãu 1.N1 coù pH = 6.70); (maãu 1.N2 coù pH = 6.89) noù naèm trong giôùi haïn toát nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn 2.1.3 cuûa chöông 2 , pH thích hôïp cho toâm caøng xanh töø 6,5 ñeán 8,5. Vaây neáu xeùt toaøn HTN thì ñaây laø vuøng thích nghi nhaát cho vieäc quy hoaïch phaùt tieån nuoâi toâm caøng xanh caû muøa luõ laãn muøa khoâ. 6.3.2.2.Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát phuø sa coù neàn pheøn: Laø vuøng ñaát chuyeån tieáp giöõa ñaát phuø sa vaø ñaát pheøn, keá caän vuøng pheøn, taàng döôùi saâu laø lôùp ñaát seùt chöùa vaät lieäu sinh pheøn. Coù ñoä cao töø 1,2m ñeán 1,6 m, do aûnh höôûng cuûa luõ soâng Meâ Kong neân bò ngaäp töø 2 ñeán 5 thaùng. Theo baùo caùo ñaùnh giaù veà hieän traïng moâi tröôøng tænh Ñoàng Thaùp naêm 1998 cuûa Sôû Khoa Hoïc Coâng Ngheä vaø Moâi Tröôøng tænh Ñoàng Thaùp thì chaát löôïng nöôùùc maët vuøng naøy thuoäc vuøng ñaït tieâu chuaån duøng cho saûn xuaát noâng nghieäp vaø nuoâi troàng thuyû saûn. pH ñaát qua caùc maãu phaân tích thuoäc vuøng naøy coù (maãu 3.2 coù pH = 3,14; maãu 3.1 coù pH = 3,08; maãu 2.1 coù pH =4,20) vaø pH nöôùc vaøo muøa khoâ raát thaáp (maãu 2.N1 coù pH = 6,96; maãu 3.N2 coù PH = 6,28 ), ñaát khaù chua, nhöng pH nöôùc laïi naèêm trong giôùi haïn töông ñoái toát cho toâm caøng xanh. Maëc duø beân caïnh ñoäc toá veà nhoâm trong ñaát laïi raát cao, keát quaû phaân tích ñaát (maãu 3.1 coù Al3+ laø 6,87 ppm; maãu 3.2 coù Al3+ laø 6,15 ppm; maãu 2.1 coù Al3+ laø 2,37 ppm ) ñoäc toá veà nhoâm trong ñaát laïi cao nhöng do gaàn soâng Tieàn laïi coù nhieàu keânh lôùn bao quanh vuøng naøy neân ñoäc toá veà nhoâm trong nöôùc (maãu 3.N2 coù Al3+ laø 2,25 ppm; maãu 2.N1 coù Al3+ laø 0,45 ppm ) töông ñoái thaáp. Ñaây laø vuøng thích nghi thöù hai trong HTN ñeå coù theå nuoâi toâm caøng xanh trong muøa luõ laãn muøa khoâ, nhöng neáu nuoâi trong muøa khoâ seõ toán kinh phí raát cao ñeå caûi thieän moâi tröôøng nöôùc trong vuoâng nuoâi. 6.3.2.3. Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh ñaát pheøn coù phuø sa tích luõ Ñaát pheøn coù phuø sa tích luõ ít pheøn hôn so vôùi ñaát pheøn tieàm taøng vaø ñaát pheøn hoaït ñoäng. Neân vuøng naøy so vôùi vuøng 4 vaø vuøng 5, xeùt veà goác ñoä khoa hoïc thích nghi cho vieäc nuoâi TCX hôn trong vuøng naøy ñaëc bieät coù Vöôøn Quoác Gia Traøm Chim. Laø vuøng truõng thaáp trong noäi ñòa coù ñoä cao trung bình töø 1,2 ñeán 1,8 m vuøng naøy bò ngaäp luõ vaø ngaäp uùng saâu töø 1,5 ñeán 2,5 m ngaäp treân 6 thaùng, tuy nhieân coù vaøi goø ñoài cao 2,1 m – 2,2 m thuoäc khu vöïc Vöôøn Quoác Gia Traøm Chim vaø doïc theo keânh Ranh Phuù Hieäp. Laø vuøng ñaát pheøn laïi coù luõ tích treân maët. Qua thöïc nghieäm laáy maãu nöôùc vaøo muøa khoâ kieät ño ñöôïc (maãu 3.N1 coù pH = 2,60); (maãu 2.N2 coù pH = 3,60) raát thaáp, pH ñaát qua caùc maãu phaân tích thuoäc vuøng naøy coù (maãu 2.2 coù pH =4,09; maãu 2.3 coù pH = 2,91; maãu 3.3 coù pH = 3,13; maãu 4.1 coù pH = 3,22 ). Theo Leâ Huy Baù - Laâm Minh Trieát (2000), Sinh thaùi moâi tröôøng öùng duïng (trang 129), NXB Khoa hoïc kyõ thuaät, pH ñaát naèm trong giôùi haïn pheøn nhieàu, nguyeân nhaân vuøng naøy pH ñaát vaø nöôùc thaáp vì ñaây laø khu vöïc laân caän vaø laø ñaát Vöôøn Quoác Gia Traøm Chim neân ñaát vaãn coøn giöõ laïi ñaëc tính nguyeân sinh hôn caùc vuøng coøn laïi do taùc ñoäng con ngöôøi canh taùc ñaát neân laøm giaûm ñoä chua hôn maët duø laø pheøn chính coáng. 6.3.2.4. Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát pheøn saâu: Laø vuøng truõng thaáp trong noäi ñòa coù ñoä cao töø 0,8 ñeán 1,5 m vuøng naøy bò ngaäp luõ vaø ngaäp uùng saâu töø 1,5 ñeán 2,5 m ngaäp treân 6 thaùng laø vuøng coù caùc loaïi ñaát pheøn hoaït ñoäng coù taàng sinh pheøn saâu vuøng naøy thích nghi vôùi vieäc nuoâi caùc nhoùm caù nhö : caù loùc, caù roâ, caù treâ… trong muøa luõ hôn laø TCX. Maëc duø pheøn hoaït ñoäng saâu nhöng pH ñaát qua caùc maãu phaân tích thuoäc vuøng naøy coù (maãu 5.1 coù pH =2.68; maãu 4.3 coù pH = 3,14) vaø pH nöôùc vaøo muøa khoâ raát thaáp (maãu 5.N1 coù pH = 600; maãu 4.N2 coù PH = 3,72), ñaát vaø nöôùc khaù chua beân caïnh ñoù ñoäc toá veà nhoâm trong ñaát laïi raát cao ñaát (maãu 5.1 coù Al3+ laø 7,23 ppm; maãu 4.3 coù Al3+ laø 8,67 ppm) vaø nöôùc (maãu 5.N1 coù Al3+ laø 0,54 ppm; maãu 4.N2 coù Al3+ laø 1,80 ppm). Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát pheøn saâu phaân thaønh hai khu vöïc ñòa lyù: - Khu vöïc 1: thuoäc ñòa baøn xaõ Phuù Thaønh B, maëc duø noù thuoäc khu vöïc coù ñaát pheøn tieàm taøng noâng nhöng chaát löôïng nöôùc laïi toát, vaøo muøa khoâ pH nöôùc cuõng khaù cao (maãu 5.N1 coù pH = 6); ñoäc toá nhoâm cuõng khaù thaáp (maãu 5.N1 coù Al3+ laø 0,54 ppm), neân coù theå nuoâi toâm caøng xanh ñöôïc vaøo muøa khoâ nhöng kinh phí seõ raát cao do ñòa baøn HTN coù ñaëc thuø laø muøa khoâ möïc nöôùc soâng thaáp hôn maët ruoäng Trong vuøng naøy hieän ñang coù döï aùn thí ñieåm nuoâi toâm caøng xanh treân chaân ruoäng muøa luõ cuûa huyeän. - Khu vöïc 2: Thuoäc ñòa baøn xaõ Hoaø Bình; xaõ Phuù Cöôøng; xaõ Taân Coâng Sính laïi raát haïn cheá do ñaát pheøn laïi sinh ra ñoäc toá nhoâm hôn ñaëc bieät vaøo muøa khoâ vaø ñaàu muøa möa. Vì theá khu vöïc naøy neáu nuoâi TCX muøa luõ vaãn ñöôïc nhöng kinh phí seõ cao hôn so vôùi khu vöïc 1 trong cuøng vuøng 4 naøy. Ñeå caûi thieän moâi tröôøng ñaát, nöôùc trong nhöõng thaùng ñaàu thaû toâm khi chöa coù luõ traøn ñoàng. Khuyeán caùo khu vöïc 2 cuûa vuøng 4 neân nuoâi caù seõ thu ñöôïc lôïi nhuaän cao hôn, kinh phí ñaàu tö nheï hôn. 6.3.2.5. Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát pheøn noâng Ñaây laø vuøng haïn cheá nhaát treân ñòa baøn HTN. Laø vuøng truõng thaáp trong noäi ñòa coù ñoä cao töø 0,8 ñeán 1,3 m vuøng naøy bò ngaäp luõ vaø ngaäp uùng saâu töø 1,5 ñeán 2,5 m ngaäp treân 6 thaùng laø vuøng coù caùc loaïi ñaát pheøn hoaït doäng coù taàng sinh pheøn noâng, coù nhieàu böng truõng vôùi quaàn theå naêng ngoït, naêng kim chieám ö theá, ñaây laø nhöõng quaàn theå tieâu bieåu cuûa vuøng böng truõng treân ñaát pheøn, trong vuøng naøy coù moät phaàn dieän tích laø Vöôn Quoác Gia Traøm Chim. Keát quaû phaân tích caùc maãu ñaát vaø nöôùc thuoäc vuøng 5 khaù chua, maãu ñaát (maãu 5.2 coù pH =3,10; maãu 5.3 coù pH = 2,94; maãu 4.2 coù pH = 3,08) vaø pH nöôùc vaøo muøa khoâ raát thaáp (maãu 5.N2 coù pH = 3,95; maãu 4.N1 coù pH = 3,12 ), beân caïnh ñoù ñoäc toá veà nhoâm trong ñaát laïi raát cao ñaát (maãu 5.2 coù Al3+ laø 9,09 ppm; maãu 5.3 coù Al3+ laø 11,2 ppm; maãu 4.2 coù Al3+ laø 8,19 ppm) vaø nöôùc (maãu 4.N1 coù Al3+ laø 17,46 ppm; maãu 5.N2 coù Al3+ laø 1,08 ppm). Nhö vaäy vuøng naøy raát haïn cheá trong vieäc nuoâi toâm caøng xanh ñaëc bieät laø vaøo muøa khoâ. Tuy nhieân vuøng naøy cuõng coù theå nuoâi TCX muøa luõ, neáu nhö nuoâi treân chaân ruoäng thì thôøi gian thaû toâm phaûi treã hôn caùc vuøng coøn laïi töø 2 ñeán 3 thaùng vaø khi thaû toâm phaûi coù kích thöôùc lôùn ñeå kòp thu hoaïch tröôùc khi luõ ruùt . KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ Sau thôøi gian noå löïc laøm vieäc, “Xaây döïng baûn ñoà phaân vuøng sinh thaùi moâi tröôøng ñaát phuïc vuï quy hoaïch phaùt trieån nuoâi toâm caøng xanh huyeän Tam Noâng, tænh Ñoàng Thaùp” ñöôïc hoaøn thaønh. Toâi ñi ñeán keát luaän: HTN coù theå nuoâi toâm caønh xanh vôùi 5 vuøng nuoâi xeáp theo möùc ñoä thích nghi, ñoù laø caùc vuøng: 1. Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát phuø sa (Vuøng 1): Coù dieän tích 711,485 ha, thuoäc ñòa baøn caùc xaõ An Hoaø, An Long, Phuù Ninh, Phuù Thaønh A. Ñaây laø khu vöïc coù ñaát phuø sa ñaõ vaø ñang phaùt trieån theâm vaøo ñoù chaát löôïng nöôùc vuøng naøy raát toát vì noù naèm ven soâng Tieàn (Theo baùo caùo ñaùnh giaù veà hieän traïng moâi tröôøng tænh Ñoàng Thaùp naêm 1998 cuûa Sôû Khoa Hoïc Coâng Ngheä vaø Moâi Tröôøng tænh Ñoàng Thaùp) thì chaát löôïng nöôùc maët vuøng naøy thuoäc vuøng ñaït tieâu chuaån duøng cho saûn xuaát noâng nghieäp vaø nuoâi troàng thuyû saûn. Xeùt toaøn HTN thì ñaây laø vuøng thích nghi nhaát cho vieäc quy hoaïch phaùt tieån nuoâi toâm caøng xanh caû muøa luõ laãn muøa khoâ. 2 .Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát phuø sa coù neàn pheøn (Vuøng 2): Coù dieän tích 934,215 ha, thuoäc ñòa baøn caùc xaõ phía ñoâng xaõ Phuù Thaønh A, phía taây xaõ Phuù Thoï, phía baéc vaø phía nam xaõ Phuù Thaønh B, phía baéc xaõ Phuù Hieäp. Laø vuøng ñaát chuyeån tieáp giöõa ñaát phuø sa vaø ñaát pheøn, keá caän vuøng pheøn, taàng döôùi saâu laø lôùp ñaát seùt chöùa vaät lieäu sinh pheøn. Ñaây laø vuøng thích nghi thöù hai trong HTN ñeå coù theå nuoâi toâm caøng xanh trong muøa luõ laãn muøa khoâ, nhöng neáu nuoâi trong muøa khoâ seõ toán kinh phí raát cao ñeå caûi thieän moâi tröôøng nöôùc trong vuoâng nuoâi. 3. Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh ñaát pheøn coù phuø sa tích luõ (Vuøng 3): Coù dieän tích 906,482 ha, thuoäc ñòa baøn caùc xaõ Phuù Thoï, Phuù Hieäp, Phuù Ñöùc, Taân Coâng Sính vaø Thò Traán Traøm Chim. Ñaát pheøn coù phuø sa tích luõ ít pheøn hôn so vôùi ñaát pheøn tieàm taøng vaø ñaát pheøn hoaït ñoäng. Neân vuøng naøy so vôùi vuøng 4 vaø vuøng 5, xeùt veà goác ñoä khoa hoïc thích nghi cho vieäc nuoâi TCX. 4. Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát pheøn saâu (Vuøng 4): Coù dieän tích 1080,945 ha, thuoäc ñòa baøn caùc xaõ Phuù Thoï, Phuù Thaønh B, Taân Coâng Sính, Hoaø Bình, Phuù Cöôøng. Vuøng naøy thích nghi vôùi vieäc nuoâi caùc nhoùm caù nhö: caù loùc, caù roâ, caù treâ… trong muøa luõ hôn laø TCX. Neáu nuoâi TCX muøa luõ vaãn ñöôïc nhöng kinh phí seõ cao. 5. Vuøng sinh thaùi nuoâi toâm caøng xanh treân ñaát pheøn noâng (Vuøng 5): Coù dieän tích 974,937 ha, thuoäc ñòa baøn caùc xaõ Taân Coâng Sính, Hoaø Bình, Phuù Cöôøng, Phuù Ñöùc. Ñaây laø vuøng haïn cheá nhaát treân ñòa baøn HTN, trong vuøng coù caùc loaïi ñaát pheøn hoaït doäng coù taàng sinh pheøn noâng, coù nhieàu böng truõng vôùi quaàn theå naêng ngoït, naêng kim chieám ö theá, ñaây laø nhöõng quaàn theå tieâu bieåu cuûa vuøng böng truõng treân ñaát pheøn. Nhö vaäy vuøng naøy raát haïn cheá trong vieäc nuoâi toâm caøng xanh ñaëc bieät laø vaøo muøa khoâ. Tuy nhieân vuøng naøy cuõng coù theå nuoâi TCX muøa luõ. Do thôøi gian coù giôùi haïn , kinh phí haïn heïp vaø ñeà taøi chi tieát caáp huyeän neân nguoàn taøi lieäu chöa ñöôïc caäp nhaät môùi kòp thôøi, soá löôïng maãu phaân tích coøn haïn cheá veà soá löôïng. Taêng cöôøng coâng taùc giaùo duïc coäng ñoàng, hoäi ngheà nuoâi thuyû saûn trong vieäc thöïc hieän baûo veä moâi tröôøng chung, khuyeán khích nuoâi toâm, caù... phuø hôïp vôùi ñieàu kieän sinh thaùi cuï theå cuûa töøng vuøng. Do ñòa baøn cuûa HTN coù raát nhieàu vuøng coøn chua pheøn neân caàn taêng cöôøng coâng taùc öùng duïng kyõ thuaät xöû lyù moâi tröôøng ngay taïi nguoàn phaùt sinh oâ nhieãm. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO *** 1. Leâ Huy Baù (1982), Nhöõng vaán ñeà veà ñaát pheøn Nam boä, Nxb Ñaïi hoïc Quoác Gia, Tp Hoà Chí Minh. 2. Leâ Huy Baù (2003), Sinh thaùi Moâi Tröôøng ñaát, Nxb Ñaïi hoïc Quoác Gia, Tp Hoà Chí Minh. 3. Leâ Huy Baù (2004), Moâi Tröôøng, Nxb Ñaïi hoïc Quoác Gia, Tp Hoà Chí Minh. 4. Leâ Huy Baù (2005), Phöông phaùp nghieân cöuù khoa hoïc, Nxb Ñaïi hoïc Quoác Gia, Tp Hoà Chí Minh. 5. Leâ Huy Baù - Laâm Minh Trieát (2000), Sinh thaùi moâi tröôøng öùng duïng, Nxb Khoa hoïc kyõ thuaät. 6. Leâ Huy Baù - Laâm Minh Trieát (2005), Sinh thaùi moâi tröôøng öùng duïng (Applied Environmemtal Ecology), Nxb Khoa hoïc kyõ thuaät. 7. Leâ Huy Baù vaø caùc coäng söï (2006), Nghieân cöùu phaân vuøng sinh thaùi nuoâi troàng thuûy saûn tænh Ñoàng Thaùp, phuïc vuï khai thaùc vaø söû duïng nguoàn taøi nguyeân beàn vöõng, ñeà taøi khoa hoïc, Trung taâm sinh thaùi, moâi tröôøng vaø taøi nguyeân, tp HCM. 8. Baùch khoa toaøn thö, môû Wikipedia, ñòa chæ Email aquaculture.com/Experience_exchange.asp. 9. Boä thuûy saûn, Trung taâm khuyeán ngö trung öông(2001), Höôùng daãn kyõ thuaät nuoâi toâm caøng xanh (Macrobrachium rosenbergii), Nxb Noâng nghieâp, Haø Noäi. 10. Boä thuyû saûn, Vieäân kinh teá vaø quy hoaïch thuyû saûn (2006), Baùo caùo toång hôïp Quy hoaïch phaùt trieån nuoâi troàng thuyû saûn Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long ñeán naêm 2010 vaø ñònh höôùng naêm 2020, Haø Noäi. 11. Cuïc thoáng keâ Ñoàng Thaùp phoøng thoáng keâ Tam Noâng (2005), Nieân giaùm thoâng keâ naêm 2004 huyeän Tam Noâng, Ñoàng Thaùp. 12. Cuïc thoáng keâ Ñoàng Thaùp phoøng thoáng keâ Tam Noâng (2005), Keát quaû ñieàu tra caùc chæ tieâu kinh teá toång hôïp naêm 2004 huyeän Tam Noâng. Ñoàng Thaùp . 13. Döï aùn ñaàu tö (2006), Döï aùn ñaàu tö thí ñieåm haï taàng thuyû lôïi phuïc vuï nuoâi toâm caøng xanh treân chaân ruoäng ñaïi ñieåm- xaõ Phuù Thaønh B – huyeän Tam Noâng, Ñoàng Thaùp. 14. Vuõ Cao Ñaøm (2005), Phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc,NXB Khoa Hoïc vaø Kyõ thuaät Haø Noäi. 15. Leâ Vaên Khoa, Nguyeãn Xuaân Quyùnh, Nguyeãn Quoác Vieät (2007), Chæ thò sinh hoïc moâi tröôøng, Nxb Giaùo Duïc. 16. Vuõ Quang Maïnh( 2005), Sinh thaùi hoïc ñaát, Nxb Ñaïi Hoïc Sö Phaïm, Haø Noäi 17. Nguyeãn Thanh Phong vaø caùc coäng söï (2000), Nhöõng nghieân cöùu saûn xuaát gioáng toâm caøng xanh, Vieän khoa hoïc thuyû saûn – Khoa noâng nghieäp, tröôøng Ñaïi hoïc Caàn Thô. 18. Nguyeãn Vinh Quy (2006), Nghieân cöùu, ñaùnh giaù haäu quaû veà moâi tröôøng vaø kinh teá cuûa suy thoaùi ñaát ôû moät soá khu vöïc trong löu vöïc soâng Ñoàng Nai vaø ñeà ra caùc bieän phaùp giaûm thieåu haäu quaû, luaän aùn tieán só ngaønh Moâi tröôøng vaø baûo veä moâi tröôøng, Ñaïi hoïc Quoác Gia tp Hoà Chí Minh. 19. Nguyeãn Vaên Saün (2003), Phaân tích taùc ñoäng cuûa ñeâ bao ñeán kinh teá vaø xaõ hoäi trong vuøng ngaäp luõ taïi huyeän Lai Vung tænh Ñoàng Thaùp, luaän vaên thaïc só Noâng nghieäp, Ñaïi hoïc Noâng Laâm tp Hoà Chí Minh. 20. Sôû Noâng nghieäp & Phaùt trieån noâng thoân tænh Ñoàng Thaùp, Trung taâm khuyeán noâng (2001),Kyõ thuaät nuoâi toâm caøng xanh. 21. Sôû Noâng nghieäp & Phaùt trieån noâng thoân tænh Ñoàng Thaùp, Trung taâm khuyeán noâng (2005),Kyõ thuaät nuoâi toâm caøng xanh. 22. Nguyeãân Ñöùc Thuaän (2002), Ñaëc ñieåm moät soá ñoäc chaát trong ñaát pheøn naëng môùi khai hoang troàng luùa ôû Ñoàng Thaùp Möôøi vaø bieän phaùp khaéc phuïc, Luaän aùn tieán só Noâng nghieäp, Vieän Khoa Hoïc Kyõ Thuaät Noâng Nghieäp Mieàn Nam. 23. Leâ Trình (2000), Ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng phöông phaùp vaø öùng duïng, Nxb Khoa hoïc kyõ thuaät. 24. Trung Taâm Khoa Hoïc Töï Nhieân Vaø Coâng Ngheä Quoác Gia, Döï aùn “Ñieàu tra, ñaùnh giaù dieãn bieán töï nhieân – kinh teá – xaõ hoäi vuøng Ñoàng thaùp möôøi sau 10 naêm khai thaùc (1985 - 1995)” (1997), Baùo caùo toång hôïp Ñoàng Thaùp Möôøi sau 10 naêm khai thaùc vaø phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi(1985 - 1995), Tp Hoà Chí Minh. 25. Trung Taâm coâng ngheä thoâng tin ñòa lyù (2007), Giaùo trình söû duïng phaàn meàm Mapinfo,Ñ aïi hoïc Quoác gia Tp Hoà Chí Minh, Ñaïi hoïc Baùch khoa Tp Hoà Chí Minh. 26. Trung Taâm Tin hoïc –Boä Thuyû saûn (2007), Toâm nöôùc ngoït, Email:ttam.bts@hn.vnn.vn. 27. Trung taâm Thoâng tin Khoa hoïc Coâng ngheä Quoác Gia(2007), Noâng thoân ñoåi môùi, Email: http:// vst.vista.gov.vn, caäp nhaät 03/05/2007. 28. Nguyeãn Vaên Tuyeân (2003), Ña daïng sinh hoïc taûo trong thuyû vöïc noäi ñòa Vieät Nam trieån voïng vaø thöû thaùch, Nxb Noâng Nghieäp. 29. Uyû Ban Nhaân Daân Huyeän Tam Noâng (2003), Baùo caùo toång hôïp Quy hoaïch söû duïng ñaát ñai huyeän Tam Noâng – tænh Ñoàng Thaùp ñeán naêm 2010. 30. Uyû Ban Nhaân Daân Huyeän Tam Noâng ,Phoøng Noâng nghieäp & Phaùt trieån noâng thoân (2003), Taøi lieäu toång keát saûn xuaát Noâng nghieäp & Phaùt trieån noâng thoân naêm 2005 phöông höôùng nhieäm vuï keá hoaïch naêm 2006. 31. Uyû Ban Nhaân Daân tænh Ñoàng Thaùp, Sôû Noâng nghieäp & Phaùt trieån noâng thoân (2001), Ñeà aùn Quy hoaïch phaùt trieån nuoâi troàng thuyû saûn tænh Ñoàng Thaùp giai ñoaïn 2001 – 2010. 32. Uyû Ban Nhaân Daân Huyeän Tam Noâng (2005), Baùo caùo V/ v keát quaû thoáng keâ , kieåm keâ ñaát ñai huyeän Tam Noâng naêm 2005. 33. Uyû Ban Nhaân Daân Huyeän Tam Noâng (2005), Baùo caùo V/ v Quy hoaïch phaùt trieån vuøng nuoâi 3.000 ha toâm caøng xanh treân chaân ruoäng trong muøa luõ - huyeän Tam Noâng giai ñoaïn 2006 – 2010. 34. Uyû Ban Nhaân Daân Huyeän Tam Noâng (2006), Keá hoaïch thöïc hieän chöông trình nuoâi toâm caøng xanh muøa luõ huyeän Tam Noâng naêm 2006. 35. Uyû Ban Nhaân Daân Huyeän Tam Noâng ,Phoøng Noâng nghieäp & Phaùt trieån noâng thoân (2006), Baùo caùo nhanh tieán ñoä thöïc hieän keá hoaïch nuoâi toâm caøng xanh naêm 2006. 36. Uyû Ban Nhaân Daân Huyeän Tam Noâng, Phoøng Noâng nghieäp & Phaùt trieån noâng thoân (2005), Taøi lieäu hoäi thaûo keát quaû nhaân roäng moâ hình nuoâi toâm caøng xanh huyeän Tam Noâng naêm 2005. Internet 37. Thoâng tin ñieän töû cuûa Boä Taøi nguyeân moâi tröôøng Vieät Nam, trang tin töùc vaø söï kieän, ñòa chæ Email monre.gov. vn/monreNet/default. aspx?tabid=216&idmid=&ItemID=26632 38. Acnh:TCNP.jpg. ._.