Xây dựng bản đồ phân vùng sinh thái môi trường đất phục vụ quy hoạch phát triển nuôi tôm càng xanh huyện Tam Nông, Tỉnh Đồng Tháp

– TSKH Lê Huy Bá là người Thầy đã tận tâm hướng dẫn, chỉ bảo tận tình trong suốt quá trình tơi thực hiện đề tài. Tơi xin cảm ơn đến: Thầy, Cơ của khoa Sinh; phịng Khoa Học Cơng Nghệ Sau Đại Học, trường Đại Học Sư Phạm Thành Phố Hồ Chí Minh cùng các Giáo sư Tiến Sĩ đã tạo điều kiện thuận lợi giúp tơi học tập và trang bị kiến thức để hồn thành đề tài. Sở Giáo Dục và Đào Tạo An Giang; Ban Giám Hiệu cùng Thầy, Cơ trường THPT Chuyên Thoại Ngọc Hầu đã động viên và tạo điều kiện tốt nhất để tơi hồn thành đề tài.. Các Phịng Ban và Uy Ban Nhân Dân huyện Tam Nơng, tỉnh Đồng Tháp đã nhiệt tình hỗ trợ và cung cấp tài liệu, số liệu tham khảo quí báo, hữu ích để tơi thực hiện đề tài. Cuối cùng tơi xin cảm ơn bạn bè cùng người thân của tơi. Tp. HCM 2007 Tác giả Luận văn Nguyễn Thị Ánh Tuyết MỞ ĐẦU 1.LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Một quốc gia hay một khu vực nào đĩ khi kinh tế phát triển sẽ kèm theo nạn ơ nhiễm mơi trường ngày càng gia tăng; nguồn tài nguyên thiên nhiên bị suy giảm, gây hậu quả xấu cho lồi người, huỷ hoại nguồn thực phẩm, thuỷ sản, sinh cảnh, nguồn nước… Vậy phải làm thế nào để vừa phát triển kinh tế vừa chống ơ nhiễm. Đây thật sự là một bài tốn rất nan giải và bức bách của tỉnh Đồng Tháp, để gĩp phần giải quyết vấn đề này thì việc phân vùng sinh thái mơi trường đất trong tỉnh Đồng Tháp nĩi chung huyện Tam Nơng nĩi riêng rất quan trọng để giúp nền kinh tế của tỉnh phát triển bền vững. Tam Nơng là một trong những huyện của tỉnh Đồng Tháp thuộc vùng trũng Đồng Tháp Mười. Đồng Tháp Mười là một trong những vùng trũng của Đồng Bằng Sơng Cửu Long, nằm ở phía bắc sơng Tiền. Do thế nên ngập lũ định kỳ hàng năm phù hợp với quy luật của vùng đồng bằng châu thổ. Mùa lũ trùng với mùa mưa, do nước mưa theo dịng chảy từ thượng nguồn kết hợp với lượng mưa tại chỗ và kéo dài từ giữa tháng 8 đến tháng 12, bị lũ ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất và sinh hoạt của người dân. Hoạt động kinh tế của huyện Tam Nơng tập trung vào lĩnh vực sản xuất nơng nghiệp là chủ yếu. Nên đất đai là tài nguyên thiên nhiên vơ cùng quí giá, là tư liệu sản xuất, đặc biệt là thành phần quan trọng hàng đầu của mơi trường sống, là địa bàn phân bố dân cư, kinh tế xã hội và an ninh quốc phịng. Sản xuất cơng nghiệp, tiểu thủ cơng nghiệp mang tính nhỏ lẻ, phần lớn chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân và chiếm tỷ trọng thấp trong nền kinh tế. Phần lớn đất đai của huyện Tam Nơng cĩ nhĩm đất phèn chiếm tỷ lệ rất cao 81,97% (theo tài liệu điều tra và xác định tài nguyên đất của Phân Viện Khoa Học Nơng Nghiệp Miền Nam, 1999), nên chỉ thích nghi với những cây chịu phèn như: Lúa, tràm, năng… mùa lũ ở HTN nước cao hơn mặt ruộng trung bình từ 1,5 đến 2,5m, thậm chí 4,25m nên vào mùa lũ thì khơng thể trồng lúa. Do vậy, thu nhập của người dân rất thấp. Gần đây việc trồng lúa kết hợp với nuơi thuỷ sản trong mùa lũ lại là một lợi thế của huyện Tam Nơng, đặc biệt là tơm càng xanh trong hai năm qua đã đem lại lợi nhuận rất cao cho người dân. Nhưng diện tích nuơi TCX cịn ít, chưa phát triển trên tồn huyện, việc “ Xây dựng bản đồ phân vùng sinh thái mơi trường đất phục vụ quy hoạch phát triển nuơi tơm càng xanh Huyện Tam Nơng” lại rất cần thiết để phát triển quy mơ trên tồn huyện một cách khoa học và bền vững đây cũng là một trong những chiến lược phát triển của tỉnh Đồng Tháp nĩi chung, của huyện Tam Nơng nĩi riêng. Trong đĩ việc bố trí mơ hình thuỷ sản phù hợp với địa hình đất đai từng vùng nhằm giúp cho người dân cĩ thể sống chung với lũ một cách căn cơ. Vì thế việc phân vùng đất sẽ giúp HTN tận dụng sản xuất và nuơi trồng thuỷ sản theo hướng bền vững. 2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI Phân vùng sinh thái mơi trường đất làm cơ sở khoa học và thực tiễn xác định khu vực cụ thể canh tác, sản xuất, chăn nuơi, trồng trọt, bảo tồn, lâm, ngư nghiệp trên địa bàn huyện Tam Nơng tỉnh Đồng Tháp một cách hợp lý và bền vững. Xây dựng cơ sở, mục đích phân vùng sinh thái mơi trường đất nuơi tơm càng xanh phục vụ định hướng phát triển kinh tế xã hội và đồng thời thành phong trào mang tính phổ biến ở HTN, tỉnh Đồng Tháp. Phân cụ thể vùng sinh thái mơi trường đất phục vụ quy hoạch phát triển nuơi tơm càng xanh HTN. Lên bản đồ các vùng sinh thái mơi trường đất theo các tiêu chí thích hợp nuơi tơm càng xanh và khơng thích hợp nuơi tơm càng xanh. 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU Khảo sát và lấy mẫu đất, nước trên địa bàn HTN. Tìm hiểu về tình hình nuơi tơm càng xanh trên tồn huyện trong những năm qua. Nghiên cứu về các đối tượng cĩ liên quan đến việc phân vùng sinh thái mơi trường đất với mục đích phục vụ quy hoạch phát triển nuơi tơm càng xanh, các loại bản đồ của huyện. Thu thập, đánh giá các yếu tố tự nhiên, đặc điểm mơi trường sinh thái trong mối tương quan đến đất và nghề NTTS ở HTN. Nghiên cứu các yếu tố tự nhiên: Khí tượng, thủy văn, thổ nhưỡng và các điều kiện liên quan đến việc nuơi TCX (chất lượng nguồn nước, đất đai, chế độ thủy văn, tính chất đất, hệ thực vật, nguồn thức ăn tự nhiên…) trong HTN. Điều tra, thu thập và xây dựng các bản đồ với các nội dung sau: Bản đồ hành chính. Bản đồ đất.  Bản đồ Sơng suối. Bản đồ Hiện trạng sử dụng đất của huyện. Bản đồ Giao thơng. Bản đồ Phân bố ngập lũ. Bản đồ Địa hình địa mạo. Bản đồ Phân vùng sinh thái mơi trường đất phục vụ quy hoạch phát triển nuơi tơm càng xanh. Đánh giá và xây dựng cơ sở dữ liệu về các yếu tố mơi trường. Từ đĩ, lập các lớp bản đồ của các yếu tố tự nhiên cĩ liên quan đến phân vùng sinh thái mơi trường đất phục vụ nuơi tơm càng xanh. Chồng xếp bản đồ theo phương pháp GIS kết hợp với viễn thán CRS để xác định tính tối ưu hố, sử dụng đất theo quan điểm sinh thái. Kiểm tra thực địa đối chiếu với lý thuyết. Sử dụng phân vùng sinh thái mơi trường đất phục vụ quy hoạch phát triển nuơi tơm càng xanh HTN. Khơng phân vùng sinh thái mơi trường đất phục vụ các linh vực khác ngồi việc nuơi tơm càng xanh. Khơng đi sâu vào chuyên đề xây doing bản đồ. 4. Ý NGHĨA KHOA HỌC THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI Giải quyết vấn đề xác định các vị trí tiểu vùng cơ bản đặc trưng cho việc nuơi tơm càng xanh của huyện TN. Xác định điều kiện sinh thái mơi trường để định ra vùng cụ thể thích hợp cho nuơi tơm càng xanh Nâng cao tính khoa học phong trào nuơi tơm càng xanh ở HTN, giúp cho phong trào nuơi tơm thêm thành cơng và bền vững Xây dựng bản đồ cụ thể từng tiểu vùng phát triển nuơi tơm càng xanh ở HTN. 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Được thể hiện qua hình 1, gồm các phương pháp sau 5.1 Phương pháp luận Hình 1: Sơ đồ khối nghiên cứu Phân Vùng Sinh Thái mơi trường Đất phục vụ quy hoạch phát triển nuơi tơm càng xanh ở huyện Tam Nơng, Tỉnh Đồng Tháp Tỷ Lệ Bản Đồ 1/25.000 Dựa vào quan điểm sinh thái mơi trường, cĩ sự liên quan chặt chẻ giũa các yếu tố thành phần với nhau trong đĩ đất là thành phần chủ đạo, trong quá trình nghiên cứu xác định sự tương quan giữa các thành phần đất, nước, khơngkhí, sinh vật, con người..., yếu tố chủ đạo mang tính diễn thế đặc trưng của hệ sinh thái. Phương pháp cụ thể Phương pháp tổng hợp vàbiên Điều tra khảo sát thực tế Phương pháp lấy mẫu Phân tích, xử lý số liệu Thành lập các loại bản đồ Phương pháp phân tích mẫu Đánh giá tính chất của đất Phân vùng STMTĐ, phục vụ nuơi TCX, với tỷ lệ bản đồ 1/25.000 Biện pháp cải tạo sử dụng hợp lý vùng đất nuơi tơm càng xanh Nêu các đặc trưng của từng tiểu vùng sinh thái Hồn thành đề tài Tổng hợp Phương pháp luận Trong hệ sinh thái cĩ nhiều phân hệ khác nhau, nhiệm vụ của chúng tơi là phân thành từng vùng sinh thái với sự đặc trưng cho việc nuơi tơm càng xanh, phân định vùng, ranh giới vùng, xác định đặc thù theo những chỉ tiêu đánh giá nhất định chủ yếu là sử dụng phân loại đất. Quá trình nghiên cứu xây dựng phân vùng sinh thái mơi trường đất phục vụ quy hoạch phát triển nuơi tơm càng xanh ở HTN được thể hiện theo sơ đồ hình 1. 5.2. Phương pháp cụ thể 5.2.1. Phương pháp tổng hợp và biên hội tài liệu Điều tra và biên hội số liệu, dữ liệu đã cĩ ở các cơ sở ban ngành của huyện về các điều kiện tự nhiên. Sử dụng phương pháp “Tiếp cận cập nhật thơng tin dữ liệu”, phương pháp “Tổng hợp dữ liệu” (sách “Phương pháp nghiên cứu khoa học” Lê Huy Bá, Nhà xuất bản Đại học Quốc Gia Tp Hồ Chí Minh, 2005). Phương pháp tập hợp, tổng hợp các tài liệu, số liệu cĩ liên quan đến mơi trường vùng nuơi thủy sản; trong đĩ, bao gồm các điều kiện đất đai, chế độ và chất lượng nước, địa hình của HTN. Dựa trên tổ hợp các đặc điểm phù hợp về đất đai, nguồn nước, … các vùng sinh thái nuơi trồng thủy sản được xác lập. Phương pháp này được sử dụng kết hợp với phương pháp GIS. Các tài liệu này được thu thập từ các báo cáo tổng kết về hiện trạng mơi trường, quy hoạch tổng thể về nuơi trồng thủy sản của huyện. Nguồn tài liệu trên là từ các sở, phịng Nơng nghiệp và Phát triển nơng thơn; phịng Tài nguyên mơi trường của huyện Tam Nơng, tỉnh Đồng Tháp và Viện Nuơi trồng Thủy Sản II. Điều tra và biên hội tài liệu về các điều kiện kinh tế- xã hội theo chủ đề của đề tài và bằng phiếu điều tra theo phương pháp “Tổng luận”, sách “Phương pháp nghiên cứu khoa học” - Vũ Cao Đàm, NXB Khoa Học và Kỹ thuật, 2005. Bảng 1: Phân loại đất đai HTN Phân loại Việt Nam Theo hệ thống FAO/ Unesco TT Tên đất Kí hiệu Tên đất Kí hiệu 1 Đất Phù sa Alluvialam) Đất phù sa khơng được bồi sơng Cửu Long. Đất phù sa khơng được bồi loang lổ sơng Cửu Long. Đất phù sa cĩ nền phèn. P Pf Ps Fluvisols -Orthi Eutric Fluvisols. -Cambic Fluvisols. -Thioni Umbic Fluvisols. FLe.o FLc FLu.t 2 Đất Xám (Grey Soil) Đất xám điển hình Đất xám loang lổ X Xf Acrisols -Haplic Acrisols - Ferric Acrisols ACh ACf Nguồn: Báo cáo tổng hợp Đồng Tháp Mười sau 10 năm khai thác và phát triển kinh tế – xã hội (1985 - 1995). Điều tra, thu thập và hệ thống hố các số liệu về hiện trạng mơi trường đất huyện Tam Nơng, trên cơ sở kế thừa các đề tài nghiên cứu đã cĩ trước đây. Tất cả các dạng tài liệu đã được thu thập, điều tra, khảo sát khi thực hiện đề tài đều được tổ chức nhập dữ liệu vào máy tính. Các dữ liệu về điều kiện kinh tế xã hội và các điều kiện mơi trường tự nhiên của huyện sẽ được phân tích, tổng hợp theo mục tiêu của đề tài, xử lý, tổng hợp dự liệu ấy phục vụ việc xây dựng bản đồ phân vùng sinh thái và các nội dung cĩ liên quan đến đề tài. Thu thập các bản đồ hành chánh, giao thơng, thổ nhưỡng, sơng suối của huyện nhằm phục vụ đề tài. Qua phương pháp này và theo bản đồ đất với tỷ lệ 1:100.000 [24], Bảng 1: Phân loại đất đai HTN (phân loại theo hệ thống FAO). 5.2.2. Phương pháp khảo sát thực địa, lấy mẫu và phân tích mẫu * Khảo sát thực địa: Tiến hành khảo sát sơ bộ trên tồn huyện vào năm 2006 để xác định các khu vực, các tuyến, các điểm. Sau đĩ dựa vào bản đồ (bản đồ hành chính và bản đồ đất) sử dụng cho việc lấy mẫu đất và mẫu nước. Khảo sát, lấy mẫu đất tại các vùng được phân vùng theo TCVN 1995. Phân tích các chỉ tiêu đánh giá đất ơ nhiễm phèn, theo “Soil Analyse Method”, EPA, 1995 và TCVN 1995. Khảo sát, điều tra hiện trạng họat động bảo vệ mơi trường tại huyện Tam Nơng, tỉnh Đồng Tháp theo phương pháp tiếp cận chọn lọc và điểm điển hình. Khảo sát đánh giá tình hình nuơi tơm càng xanh ở HTN về: -Điều tra phiếu hỏi về thực tế nuơi tơm càng xanh của dân. 3 Đất Phèn (Acid Sulphate Soil)  Đất phèn tiềm tàng. -Đất phèn tiềm tàng nơng.  Đất phèn hoạt động. - Đất phèn hoạt động nơng. - Đất phèn hoạt động sâu. -Đất phèn cĩ lớp lũ tích tụ trên mặt. Sp Sp1 Sj Sj1 Sj2 Sd Thionic Fluvisols -ProtothioniThionic Fluvisols. -Epi Protothioni Thionic Fluvisols. -Orthithioni Thionic Fluvisols. -Epi Orthithioni Thionic Fluvisols. -Endo Orthithioni Thionic Fluvisols. -Arenithioni Thionic Fluvisols. FLt.p FLt.pep FLt.o FLt.oep FLt.oen FLt.a -Lấy ý kiến của kỹ sư thuỷ sản của HTN về tình hình nuơi, dịch bệnh của TCX cũng như hướng phát triển trong thời gian tới. Trong năm 2006 huyện thực hiện “ Dự án đầu tư thí điểm hạ tầng thuỷ lợi phục vụ nuơi tơm càng xanh trên chân ruộng, xã Phú Thành B”. * Phương pháp lấy mẫu và phân tích mẫu:  Mẫu đất: Việc lấy mầu là rất cần thiết để kiểm chứng lại tính chất đất trong các tiểu vùng được dự kiến phân theo quan điểm sinh thái. Việc lấy mẫu được chọn theo lưới toạ độ (sử dụng máy GPS) và đánh dấu toạ độ lên bản đồ bằng phần mềm Mapinfo. Do kinh phí hạn hẹp nên trong mỗi vùng lấy ba mẫu đất mặt, mỗi mẫu được lấy theo đặc điểm đất và vị trí địa lý của vùng. Như vậy tổng cộng cĩ 5 vùng, nên số lượng mẫu được lấy trên tồn HTN sẽ là 3 mẫu x 5=15 mẫu đất được lấy để phân tích đánh giá, vị trí lấy mẫu (xem hình 2: Bản đồ lấy mẫu đất và mẫu nước). Dụng cụ lấy mẫu được làm bằng sắt, cĩ dạng hình trụ hở rỗng ở giữa, dài1,5m, đường kính 50 cm, phía trên cĩ hai tay cầm giúp lấy mẫu dễ hơn. Dùng tay cầm này để ấn dụng cụ xuống đất sâu từ 50 đến 60 cm trong đất, xoay trịn dụng cụ để nĩ cắt đứt phần đất cần lấy sau đĩ rút dụng cụ lên dùng dao gọt cho mặt cắt bằng phẳng, lấy thước đo bỏ lớp mặt 30 cm, lấy lớp đất kế tiếp từ 30 – 40 cm cách từ mặt xuống, với khối lượng 1 kg đất, cho vào túi nhựa đen đánh dấu kí hiệu mẫu, tiếp theo cho vào thùng xốp giữ lạnh đưa đi phân tích. Các chỉ tiêu cần phân tích: Fe; Al; SO4; pH.  Mẫu nước: Lấy mẫu nước cần thiết để đánh giá chất lượng mơi trường nước tại các tiểu vùng, qua đĩ đánh giá được chất lượng nước của từng tiểu vùng phục vụ cho việc nuơi tơm càng xanh. Mỗi tiểu vùng lấy 2 mẫu nước, ta cĩ 5 tiểu vùng, như vậy cĩ 2 mẫu x 5 =10 mẫu nước được lấy trên địa bàn HTN. Lấy mẫu theo mặt cắt dọc, cách mặt nước 30 – 40 cm, miệng can đựng mẫu hướng về phía dịng nước tới, tránh các chất rắn cĩ kích thước lớn như rác, lá cây, xác chết sinh vật... Thể tích nước lấy là 0,5 lít, bảo quản mẫu trong thùng nhựa và giữ lạnh trong thùng đá. Các chỉ tiêu phân tích: nhiệt độ; pH; Fe; Al. Ngồi ra cịn lấy 8 mẫu nước trong ao nuơi thuỷ sản, 28 mẫu nước trên sơng, kênh rạch vào các mùa khác nhau trong năm: Đầu mùa mưa, đầu mùa lũ, đỉnh lũ, mùa khơ, phân bố mẫu tuỳ thuộc vào hệ thống thuỷ văn và điều kiện canh tác (hình 2) [7]. Các chỉ tiêu phân tích mẫu nước này nhằm xác định các chỉ số: Nhiệt độ (0 C); pH; SS (mg/l); DO (mg/l); BOD5 (mg/l). 5.5. Phương pháp GIS Đây là phương pháp kết hợp giữa dữ liệu thơng tin địa lý được nối kết với các lớp thơng tin mơi trường cĩ liên quan đến tính chất đất, chất lượng nước, chế độ nước (ngập lũ, phèn hĩa), khu dân cư, khu cơng nghiệp, … Tất cả dữ liệu đầu vào được xử lý bằng máy tính để đưa ra kết quả trực quan phục vụ cho việc xây dựng bản đồ phân vùng sinh thái mơi trường đất. Trong khuơn khổ nghiên cứu này, chúng tơi xây dựng các cơ sở dữ liệu và bản đồ phân vùng trên nền bản đồ đất tỷ lệ 1/25.000. Việc số hố các lớp thơng tin từ các bản đồ nền trong khu vực nghiên cứu, xây dựng cơ sở dữ liệu và bản đồ phân vùng sinh thái dựa trên các tiêu chí thực thơng qua việc chồng lớp các dữ liệu liên quan. Các bước thực hiện: -Điều tra, thu thập số liệu và hệ thống hĩa các dữ liệu thơng tin về bản đồ nền của huyện tỷ lệ 1/25.000:  Bản đồ Hành chánh.  Bản đồ Sơng suối. Bản đồ Thổ nhưỡng. Bản đồ Hiện trạng sử dụng đất của huyện. Bản đồ Giao thơng. Bản đồ phân bố ngập lũ. Bản đồ địa hình địa mạo. -Điều tra, thu thập số liệu và hệ thống hĩa các dữ liệu thơng tin về: Phát triển kinh tế xã hội giai đoạn năm 2002 đến năm 2010 và định hướng 2020. Và các lớp thơng tin khác: Lũ lụt, sử dụng đất, giao thơng, địa chất,…  Số hố bản đồ: chủ yếu bằng phần mềm GIS: Mapinfor 7.5[ 25 ]. -Thiết kế cơ sở dữ liệu thuộc tính: Dữ liệu kết quả phân tích mẫu được nhập theo bảng dữ liệu. -Xây dựng các bản đồ chuyên đề về phân vùng sinh thái mơi trường đất. Việc ứng dụng GIS vào nghiên cứu đề tài cho phép chúng ta thực hiện cơng việc thu thập và tổng hợp dữ liệu một cách nhanh chĩng hơn, hiệu quả hơn. Các bản đồ hiện trạng mơi trường: đất, nước, cũng như bản đồ dự báo (sau khi chạy mơ hình dự báo và phân tích) được xây dựng giúp cho việc đánh giá và phân vùng sinh thái mơi trường đất được trực quan, chính xác và tổng quát hơn. Bên cạnh đĩ, việc quản lý cơ sở dữ liệu thơng tin mơi trường bằng hệ thống thơng tin địa lý (GIS) rất cĩ hiệu quả và cĩ thể cập nhật số liệu mới khi cần. Chập bản đồ: quy trình tổng hợp dữ liệu khơng gian, kỹ thuật này gồm cĩ 4 bước: - Xác định các yếu tố sẽ được đưa vào phân tích. - Liệt kê bản đồ cho từng yếu tố đã xác định - Chồng xếp và phân tích các bản đồ thành phần và xây dựng các bản đồ tổng hợp. -Phân tích bản đồ tổng hợp để xác định khả năng sử dụng Hình 3: Qui trình thực hiện thành lập dữ liệu hệ thống thơng tin địa lý ( GIS) 5.4. Phương pháp xử lý số liệu Nhập, xử lý các số liệu phân tích bằng phần mềm Excel: Nhập các kết quả thống kê điều tra đã thực hiện ở trên; các kết quả phân tích mẫu và xử lý để đưa ra các sai số, độ tin cậy (f), độ tương quan (r) của các dãy số liệu, . . . Xử lý dữ liệu đã số hĩa và xây dựng bản đồ bằng Mapinfo, Arcinfo Quản lý và truy vấn số liệu các lớp thơng tin trên Arcview. 5.5. Phương pháp chuyên gia Dựa vào điều kiện của địa phương, xây dựng trong việc lựa chọn các các vấn đề chính, xây dựng khung phân vùng, lựa chọn phân vùng và cuối cùng là vạch ra phân vùng chi tiết… Tham khảo ý kiến: - Kỹ sư thuỷ sản: Nguyễn Văn Thơng , chức vụ Phĩ phịng Nơng nghiệp phát triển nơng thơn HTN. -Tiến sĩ: Hà Nhựt Long, chúc vụ Trưởng bộ mơn Thuỷ sản nước ngọt của trường Đại học Cần Thơ. 5.6. Phương pháp xây dựng vùng thích hợp điều kiện sinh thái mơi trường đất để phục vụ quy hoạch phát triển nuơi TCX Cắt bản đồ Số hĩa bản đồ HTN để khởi tạo cơ sở dữ liệu nền Bản đồ số hĩa HTN Xây dựng cơ sở dữ liệu nền từ nguồn dữ liệu bản đồ được số hĩa Chuẩn bị dữ liệu mẫu, số liệu thực địa Nhập vị trí và kết quả phân tích mẫu Hiệu chỉnh dữ liệu, biên tập và in ấn bản đồ chuyên đề Hiệu chỉnh dữ liệu Sử dụng phần mềm Mapinfo Bản đồ lưu trong máy tính, cĩ thể cập nhập sửa chữa bổ sung, ứng dụng trong các mục đích khác Trên cơ sở hiện trạng, xác định các vùng dẫn dụng các mục tiêu cụ thể cho từng vùng sinh thái mơi thái mơi trường đất , vạch ra những nét chính cho từng vùng nuơi TCX để đem lại sự phát triển bền vững cho huyện Tam Nơng, tỉnh Đồng Tháp. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU Thực hiện đường lối đổi mới, TĐT đã đạt được những thành tựu quan trọng trên nhiều lĩnh vực, nhất là sản xuất Nơng – Lâm – Ngư nghiệp đã gĩp phần phát triển kinh tế ổn định xã hội, đạt mức tăng trưởng cao so với trung bình cả nước. Trong đĩ hoạt động sản xuất thuỷ sản đã gĩp phần khơng nhỏ, chiếm một tỷ trọng cao trong cơ cấu Nơng – Lâm – Ngư nghiệp của tỉnh. Đặc biệt trong nuơi trồng thuỷ sản cĩ bước phát triển nhanh về diện tích, năng suất và sản lượn, cung, cấp một lượng hàng hố lớn cho tiêu dùng và xuất khẩu. Mặt khác nuơi trồng thuỷ sản cũng đã gĩp phần đáng kể vào việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế ở nơng thơn. Tuy nhiên trong quá trình phát triển vẫn cịn đan xen những khĩ khăn bất cập làm hạn chế sự tăng trưởng trong sản xuất thuỷ sản bền vững [31]. Thực hiện chỉ đạo của Tỉnh Uỷ, Uỷ Ban Nhân Dân tỉnh, Sở Nơng nghiệp & Phát triển nơng thơn TĐT đã nghiên cứu xây dựng “Đề án quy hoạch phát triển sản xuất thuỷ sản đến năm 2010”. Đề án quy hoạch phát triển thuỷ sản là sự tập hợp những ý tưởng, nguyện vọng phát triển thuỷ sản thơng qua các chương trình hành động, các mục tiêu phát triển cụ thể nhằm tạo sự phát triển bền vững trong tương lai. Đề án quy hoạch phát triển thuỷ sản sẽ tìm ra những phương pháp tiếp cận hợp lý các phương án sản xuất hiệu quả cao [31, tr. 2]. Đề án quy hoạch phát triển sản xuất thuỷ sản đến năm 2010 của TĐT thực hiện thành cơng thì khơng thể thiếu được phân vùng sinh thái mơi trường nuơi trồng thuỷ sản. Phân vùng sinh thái mơi trường nuơi trồng thuỷ sản, ngồi việc nĩ liên quan chặt chẽ đến phân vùng chất lượng nước phục vụ nuơi trồng thuỷ sản nĩ cịn liên quan đến phân vùng sinh thái mơi trường đất phục vụ nuơi trồng thuỷ sản. NTTS đã trở thành thế mạnh kinh tế quan trọng của ĐBSCL. Tổng diện tích cĩ khả năng phát triển NTTS của vùng năm 2001- 2005 lên đến 1.304.530 ha, với nhiều loại hình nuơi, khả năng nuơi mặn lợ mặn 826.780 ha, diện tích cĩ khả năng nuơi nước ngọt là 77.740 ha. Diện tích nuơi của vùng tăng từ 510.160 ha năm 2001 lên 708.300 ha năm 2005 [10]. Theo số liệu thống kê, năm 1990 ở Việt Nam cĩ hơn 96.000 ha diện tích mặt nước nuơi tơm, với sản lượng gần 33.000 tấn/năm. Đến năm 1995, diện tích mặt nước nuơi tơm tăng lên hơn 216.657ha, với sản lượng là 55.593 tấn/năm, và đến năm 2004 diện tích mặt nước nuơi là 587.426ha, với sản lượng trên 290.000 tấn/năm. Trong đĩ, diện tích nuơi cơng nghiệp và bán cơng nghiệp là 42.31ha (chiếm khoảng 7, 2% diện tích); cịn lại là quảng canh, quảng canh cải tiến (báo cáo NTTS năm 2004, Bộ Thủy sản). 1.1. SINH THÁI MƠI TRƯỜNG ĐẤT LÀ GÌ? C.Linne – nhà khoa học tự nhiên vĩ đại, người cha đẻ của khoa học phân loại và hệ thống sinh vật học đã từng chia thế giới thành ba thể tự nhiên là: khống vật, thực vật, động vật. Đến cuối thế kỷ XIX, nhà khoa học Nga V. Dokuchaev, người khai sinh khoa học thổ nhưỡng học lại phân biệt thêm một thể thứ tư là đất. Sống trong đất, đĩ là cuộc sống âm thầm trong bĩng tối của muơn vàn sinh vật nhỏ bé và bí ẩn. Đây là một mơi trường sống đặc thù, với cấu trúc ba thể rắn, lỏng, khí mà trong đĩ mang chứa cả một thế giới sinh vật vơ cùng đa dạng và phong phú, từ đơn bào đến đa bào như các nhĩm vi khuẩn, tảo, nấm, nhiều vi sinh vật, vi thực vật, động vật khơng xương sống và các nhĩm động vật cĩ xương sống khác [17]. Theo Dokuchaev mỗi loại mơi trường đất bao gồm các hệ sinh thái tự nhiên (Nature body) phân bố trong một khơng gian nhất định, được hình thành bởi các nhân tố đá mẹ, sinh vật, địa hình và tác động của con người [2]. Dokuchaev (1897) định nghĩa đất: ” Đất là một vật thể thiên nhiên cấu tạo độc lập, lâu đời do kết quả của quá trình hoạt động tổng hợp của 5 yếu tố hình thành gồm: Đá, động vật, thực vật, khí hậu, địa hình và thời gian” [ Cục mơi trường (1997), Tài liệu tập huấn về quản lý và kinh tế mơi trường, cục Mơi Trường Hà Nội]. Jofte và cộng sự đã phát triển: Hệ sinh thái mơi trường đất như là một hệ tự nhiên bao gồm sinh vật và các vật chất vơ sinh, mỗi hệ cĩ một đặc trưng nhất định [2]. Winkler (1968) xem đất “Là một vật thể sống” hay “Một mơi trường sinh thái hồn chỉnh”. GS- TSKH Lê Huy Bá cũng đã nhận định: Cũng như mọi mơi trường sinh thái khác, mơi trường sinh thái đất cũng cĩ những hệ thống riêng biệt của nĩ. Mỗi mơi trường sinh thái đất cũng cĩ thể cĩ một hay nhiều hệ sinh thái tồn tại mà trong đĩ các nhân tố sinh vật như vi sinh vật phân giải yếm khí, háo khí, thiếu khí, vi sinh vật tổng hợp, thực vật khơng diệp lục, rễ cây, động vật sống trong đất và trên mặt đất . . . Tất cả tạo nên một hệ, liên quan khăng khít với nhau, cùng tồn tại và phát triển trong mơi trường đất. Hệ sinh thái này bị phá huỷ khi các mắt xích quan trọng trong hệ bị tiêu huỷ [2], mối quan hệ giữa đất với các yếu tố khác trong mơi trường theo quan điểm đất là một mơi trường sinh thái cĩ thể minh hoạ qua hình 1.1 Từ các nghiên cứu khu hệ sinh vật đất sẽ cĩ những đề xuất gĩp phần cải tạo và tăng độ phì của đất, đất hoang, đất bạc màu, gĩp phần đánh giá sắp xếp các vùng địa lý tự nhiên, các vùng sinh thái, quy hoạch vùng sản xuất nơng nghiệp [17], lâm nghiệp, thuỷ sản... Cấu tử đất Mơi trường vật lý Tác động của con người Hệ động vật Các nguồn năng lượng Hệ thực vật Tầng mùn Mẫu chất Đá mẹ Hình 1.1: Sơ đồ biểu thị khái niệm đất là một mơi trường sinh thái 1.2. PHÂN VÙNG SINH THÁI Khi nĩ đến phân vùng thì cĩ rất nhiều kiểu phân vùng như: phân vùng văn hố, phân vùng đánh bắt cá bờ biển, phân vùng động đất, phân vùng hành chánh, phân vùng kinh tế – xã hội, phân vùng nước, phân vùng sinh thái… Trong phân vùng sinh thái lại cĩ rất nhiều kiểu vì trong tự nhiên và hoạt động sống của con người cĩ rất nhiều hệ sinh thái như: HST nơng nghiệp, HST mơi trường đất, HST nuơi trồng thuỷ sản, HST rừng ngập mặn, HST nhiệt đới,… Mỗi kiểu phân vùng hệ sinh thái, đều cĩ đặc thù riêng để làm tiêu chí, cơ sở xem xét để phân vùng sinh thái. - Viện quy hoạch thiết kế nơng nghiệp (1996), dựa vào các tiêu chí: Vị trí địa lý, địa hình, khí hậu thuỷ văn, thổ nhưỡng, khả năng sử dụng đất đã phân vùng sinh thái nơng nghiệp Việt Nam thành 5 miền sinh thái: Miền sinh thái nơng nghiệp phía bắc; Miền sinh thái nơng nghiệp Bắc trung bộ – đơng Trường Sơn; Miền sinh thái nơng nghiệp Tây Trường Sơn – Nam Đất bộ; Miền sinh thái nơng nghiệp Bắc biển Đơng; Miền sinh thái nơng nghiệp Nam biển Đơng [5, phụ lục]. - Một nghiên cứu mới được cơng bố vào ngày 2, tháng 07, năm 2007 trong tạp chí Bioscience, báo cáo này cĩ tiêu đề “ Các vùng sinh thái biển của thế giới: Phân vùng sinh học các khu vực ven bờ và thềm lục địa - Marine Ecoregions of the World: A bioregionalization of coast and shelf areas”, do nhà khoa học về hải dương học Mark Spalding của The Nature Conservancy và Helen Fox, cùng với nhà sinh vật học biển làm việc cho tổ chức World Wildlife Fund cùng với nhiều người khác cùng nghiên cứu. - Cho đến nay, trên thế giới đã và đang cĩ nhiều cơng trình nghiên cứu liên quan đến phân vùng nuơi thuỷ sản, đặc biệt vấn đề phân vùng chất lượng nước cho việc nuơi thuỷ sản nhằm mang lại mơi trường tối ưu cho các lồi thuỷ sản. Các nghiên cứu mơi trường đưa ra các tiêu chuẩn thích hợp cho từng loại thuỷ sản đặc trưng như: Tơm, cá,… trong đĩ bao gồm tiêu chuẩn mơi trường cơ bản như: Nhiệt độ, pH, hàm lượng oxy hồ tan trong nước, các chất độc [7]. Bên cạnh đĩ, tuỳ từng lồi thuỷ sản, tuỳ tính chất của từng vùng và mơi trường khu vực mà từng quốc gia, từng khu vực cĩ lĩnh vực nghiên cứu đặc thù riêng. - Về việc phân vùng sinh thái mơi trường nuơi tơm càng xanh chưa cĩ nghiên cứu cụ thể mà chỉ lồng ghép chung trong chương trình phân vùng sinh thái mơi trường nuơi trồng thuỷ sản song song đĩ khu vực phân bố của TCX trên thế giới cĩ phần hạn chế ( xem phần 3.1 của chương 3), nên việc phân vùng sinh thái mơi trường nuơi tơm càng xanh trên thế giới chưa được nghiên cứu sâu. Việt Nam, TCX là một trong những lồi thuỷ sản nước ngọt cĩ giá trị kinh tế cao nên rất được trú trọng. Cĩ rất nhiều nghiên cứu về TCX cũng như cĩ nhiều dự án về phân vùng phát triển như: TCX và tơm Sú của Dương Tấn Lộc (2001), của Lê Văn An, Nguyễn Trung Nghĩa. Kết quả nghiên cứu cơng nghệ di truyền điều khiển giới tính TCX nhằm nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm( GS. TS Trần Mai Thiên và các cộng sự năm 2006)… Cịn những vấn đề liên quan đến việc quy hoạch hợp lý và phát triển bền vững nghề nuơi trồng thuỷ sản Việt Nam cịn rất hiếm. Trước đây cĩ Lê Xuân Thuyên (2001), nghiên cứu về phân vùng sinh thái nuơi tơm cho bán đảo Cà Mau. Gần đây những nghiên cứu về đánh giá hiệu quả kinh tế của các mơ hình nuơi thuỷ sản ở vùng Đơng Nam Bộ của Viện Thuỷ Sản II cũng đã bước đầu nghiên cứu phân vùng thuỷ sản cho các tỉnh ven biển ĐBSCL (Lê Huy Bá và cộng tác viên, 2003). Nuơi trồng thuỷ sản đang từng bước trở thành một trong những ngành sản xuất hàng hố chủ lực, phát triển rộng khắp và cĩ vị trí quan trọng và đang tiến đến xây dựng các vùng sản xuất tập trung ở nước ta nĩi chung và ở TĐT nĩi riêng. Thời kỳ này thuỷ sản trở thành ngành sản xuất hàng hố đã được khẳng định từ giữa những năm 80 và gặt hái thành quả. Từ năm 1990 trở lại đây nuơi tơm cho xuất khẩu là một đột phá quan trọng, do đĩ phân vùng nuơi tơm rất thiết yếu [7]. Tuy nhiên, việc phát triển diện tích nuơi trồng với tốc độ nhanh hồn tồn mang tính tự phát. Các nghiên cứu về hình thức nuơi cũng như vùng nuơi chưa được quan tâm và đầu tư đúng mức. Do đĩ vấn đề phân vùng quy hoạch phát triển chưa kịp thực tế nuơi nên làm cho hiệu quả nuơi trồng thuỷ sản chưa cao song song đĩ ảnh hưởng xấu đến mơi trường sinh thái khu vực. Để thúc đẩy nghề nuơi thuỷ sản phát triển theo hướng tăng hiệu quả, đảm bảo mơi trường, đảm bảo cân bằng sinh thái, địi hỏi phải quan tâm đến một số yêu cầu nghiên cứu khoa học trọng điểm liên quan đến vấn đề phân vùng sinh thái nuơi tơm và quy hoạch vùng nuơi. Trong xu thế hội nhập kinh tế, quốc tế, địi hỏi hàng hố phải cĩ chất lượng cao, sản phẩm khối lượng lớn ổn định, đáp ứng tiêu dùng và xuất khẩu. Vấn đề bảo vệ mơi trường trong nuơi trồng thuỷ sản là một vấn đề cĩ tầm chiến lược cần trú trọng quan tâm. Để bảo vệ mơi trường trong phát triển nuơi trồng thuỷ sản HTN, cần: Tiến hành quy hoạch phát triển NTTS và quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội của huyện. Phân chia vùng sinh thái trọng điểm vùng nuơi trồng thuỷ sản đặc biệt nuơi TCX, phân vùng sinh thái ngập lụt, phân vùng sinh thái đầm trũng chua phèn để cĩ thể đầu tư đồng bộ phát triển kinh tế nuơi trồng thuỷ sản của huyện. Việc phân vùng nuơi trồng thuỷ sản ĐBSCL nĩi chung HTN nĩi riêng khơng thể tách rời tính chất của đất đặc biệt là những vùng đất phèn vùng ĐTM, Tứ Giác Long Xuyên,… Khi nĩi đến phân vùng đất lại cĩ rất nhiều nghiên cứu về phân vùng đất, với các mục đích khác nhau như: Phân vùng đất nơng nghiệp, phân vùng đất để xây dựng, phân vùng đất để phát triển kinh tế,… Ví dụ: Đề tài khoa học “ Thu thập, kiểm chứng các tài liệu đã cĩ, nghiên cứu bổ sung lập bản đồ phân vùng đất yếu Hà Nội phục vụ phát triển bền vững Thủ đơ” [8]. Do đĩ đề tài “ Phân vùng sinh thái mơi trường đất phục vụ quy hoạch phát triển nuơi tơm càng xanh huyện Tam Nơng, tỉnh Đồng Tháp”, sẽ kế thừa các đề tài, các nhiên cứu, các dự án cĩ liên quan đến sinh thái mơi trường đất; phân vùng sinh thái; thuỷ sản, điều kiện._. tự nhiên – xã hội của khu vực nghiên cứu. Một số đề tài, dự án cĩ liên quan đến phân vùng sinh thái mơi trường đất phục vụ nuơi tơm càng xanh: “Phương án quản lý và sử dụng bền vững tài nguyên thuỷ sản Vườn Quốc Gia Tràm Chim, tỉnh Đồng Tháp”, Vườn Quốc Gia Tràm Chim, năm 1999; “Dự án phát triển tổng hợp thuỷ lợi vùng Bắc Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp”, Phân Viện khảo sát quy hoạch thuỷ lợi Nam Bộ, năm 1999; Dự án đầu tư (2006), “Dự án đầu tư thí điểm hạ tầng thuỷ lợi phục vụ nuơi tơm càng xanh trên chân ruộng đại điểm- xã Phú Thành B – huyện Tam Nơng”, Đồng Tháp … Để phân vùng sinh thái mơi trường đất phục vụ nuơi trồng thuỷ sản ở HTN một cách khoa học cần phải cĩ những nghiên cứu đầy đủ về tính chất, đặc điểm thổ nhưỡng, địa hình - địa mạo, khí hậu, thuỷ văn, lũ lụt, chất lượng nước, chế độ mưa, thảm thực vật… Trong đĩ đất và nước là hai yếu tố quan trọng nĩ đáp ứng những nhu cầu sản xuất khác nhau. Định hướng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội TĐT nĩi chung, HTN nĩi riêng thời kỳ 2001 – 2010, trong đĩ xác định “ Phân vùng sinh thái mơi trường đất phục vụ quy hoạch phát triển nuơi tơm càng xanh “cĩ ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong phục vụ quy hoạch phát triển nuơi trồng thuỷ sản [7][38]. Việc phân vùng sinh thái mơi trường đất liên quan đến các tài liệu đã cĩ, khảo sát bổ sung lập bản đồ phân vùng đất, điều kiện tự nhiên, số liệu cần thiết phục vụ cơng tác chỉ đạo, quản lý, xây dựng cơ chế quản lý, khai thác bản đồ, tài liệu phân vùng đất của HTN nhằm phục vụ kịp thời định hướng phát triển của tồn xã hội. CHƯƠNG 2: TÌM HIỂU VỀ HIỆN TRẠNG MƠI TRƯỜNG TỰ NHIÊN VÀ KINH TẾ XÃ HỘI CỦA HUYỆN TAM NƠNG 2.1. TÌM HIỂU VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN 2.1.1. Vị trí địa lý Tam Nơng là một trong những huyện nằm sâu trong vùng ĐTM thuộc phía bắc của tỉnh Đồng Tháp. HTN cách trung tâm hành chính của tỉnh 37 Km và cách TPHCM 220 Km đường bộ. Vị trí địa lý của HTN chạy dài từ toạ độ 10039’ đến 10049’ vĩ độ Bắc và 105021’ đến 105041’ kinh độ Đơng. Ranh giới hành chánh của HTN được phân chia như sau (Bản đồ hành chánh huyện Tam Nơng):  Phía Bắc giáp hai huyện Hồng Ngự và Tân Hồng.  Phía Nam giáp huyện Thanh Bình.  Phía Đơng giáp huyện Cao Lãnh, huyện Tháp Mười và tỉnh Long An.  Phía Tây giáp sơng Tiền. HTN nằm ở trung tâm phía bắc của tỉnh Đồng Tháp, cĩ đoạn sơng Tiền và Quốc lộ 30 đi ngang qua, trên khắp địa bàn của huyện đều cĩ mạng lưới giao thơng đường bộ, đường thuỷ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao lưu hàng hố và phát triển kinh tế [13], [29]. Tồn huyện cĩ diện tích tự nhiên là 46.081,860 ha đựơc chia thành 11 xã và 1 thị trấn, với 48 khĩm ấp thể hiện qua bảng 2.1. Đặc biệt trên địa bàn huyện cĩ Vườn Quốc Gia Tràm Chim thuộc địa phận 5 xã: Xã Tân Cơng Sính, xã Phú Đức, xã Phú Thọ, xã Phú Thành B, xã Phú Hiệp và thị trấn Tràm Chim [13],[29]. Bảng 2.1: Đơn vị hành chánh – Diện tích các xã trong HTN Số TT Tên xã, thị trấn Số ấp Diện tích tự nhiên (ha) Diện tích tự nhiên (Km2) Diện tích (%) Tổng số 48 46.081,860 460,81 100 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Xã Tân Cơng Sính Xã Phú Thọ Xã Phú Cường Xã Phú Đức Xã Phú Thành B Xã Phú Hiệp Xã Hồ Bình Xã An Hồ Xã Phú Thành A Xã An Long Xã Phú Ninh TT Tràm Chim 4 5 5 3 4 4 5 3 3 5 3 4 763.211 605.420 559.601 504.145 496.564 483.609 312.326 250.373 205.247 171.473 135.704 120.493 76,33 60,54 55,96 50,41 49,66 48,36 31,21 25,04 20,53 17,15 13,57 12,05 16,56 13,14 12,14 10,94 10,78 10.49 6,77 5,43 4,46 3,72 2,95 2,62 Nguồn: Niên Giám Thống Kê HTN, năm 2004 2.1.2. Địa hình, địa mạo Địa hình tồn HTN mang tính chất của vùng Đồng Bằng Sơng Cửu Long tương đối bằng phẳng, khơng cĩ chênh lệch lớn về độ cao. Tuy nhiên HTN lại nằm trong vùng trũng ĐTM nên địa hình tồn huyện tương đối thấp. Cĩ thể chia địa hình HTN thành 3 nhĩm chính [13]: Nhĩm 1: Nhĩm địa hình cao: Cĩ độ cao  + 2,0 m tập trung chủ yếu ở các xã ven sơng Tiền và rải rác một số nơi trong huyện theo dạng gị đồi. Nhĩm 2: Nhĩm địa hình trung bình, cĩ độ cao từ +1,5m đến +2,0 m phần lớn tập trung ở phía đơng kênh 2/9 và phía bắc của huyện, một số ít rải rác trên địa bàn huyện. Trong nhĩm địa hình trung bình này HTN cĩ xây dựng “Dự án đầu tư thí điểm hạ tầng thuỷ lợi phục vụ nuơi tơm càng xanh trên chân ruộng”. Nhĩm 3: Nhĩm địa hình thấp, cĩ độ cao phổ biến từ + 0,9 m đến 1,5m chiếm hơn 60% diên tích của tồn huyện. Mặc dù cĩ ba nhĩm địa hình như vậy, nhưng trên từng tiểu vùng được giới hạn bởi các kênh rạch chính và các kênh nhánh, chính vì thế mà trên từng tiểu vùng cĩ địa hình tương đối bằng phẳng, độ chênh lệch về độ cao rất thấp từ 10 cm đến 20 cm nên rất thuận lợi cho việc bố trí hệ thống tưới tiêu và nuơi trồng thuỷ sản. 2.1.3. Các yếu tố khí hậu thuỷ văn [13], [29] HTN cĩ khí hậu đặc trưng của vùng nhiệt đới giĩ mùa cận xích đạo, một Bảng 2.2 : Các chỉ tiêu khí hậu ở HTN Yếu tố khí tượng Các chỉ số Nhiệt độ: (o C) -Trung bình -Cao nhất -Thấp nhất Lượng mưa: ( mm) -Trung bình năm -Cao nhất theo trung bình năm -Thấp nhất theo trung bình năm Độ ẩm trung bình (%) 27 37,2 18,5 1.500 2.300-3.000 1.000-1.600 83 Nguồn: Báo cáo hiện tượng khí hậu ,thuỷ văn HTN năm 2002 năm cĩ hai mùa rõ rệt là mùa khơ và mùa mưa , mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11, mùa khơ từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau. Nhiệt độ: Tương đối cao và khá ổn định, giữa các tháng nhiệt độ chênh lệch nhau trung bình từ 10C – 30C. Các tháng cĩ nhiệt độ trung bình thấp nhất là tháng 12 và tháng 1 (18,50C), các tháng cĩ nhiệt độ cao nhất là tháng 3 và tháng 4 (37,20C). Độ ẩm : Độ ẩm khơng khí phụ thuộc vào các mùa , mùa mưa cĩ độ ẩm cao (từ tháng 5 đến tháng 11) 83%-86%, các tháng mùa khơ độ ẩm thấp 73% -76%. Chế độ giĩ: Chế độ giĩ ở HTN phân bố theo 2 mùa  Mùa khơ từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau, hướng giĩ thịnh hành là giĩ mùa Đơng Bắc chiếm tầng suất 60%-70%. Do giĩ này xuất phát từ lục địa nên khơ và hanh, làm tăng độ bĩc hơi và lượng mưa giảm rõ rệt.  Mùa mưa từ tháng 5 đến thánh 11, hướng giĩ thịnh hành là giĩ mùa Tây Nam chiếm tầng suất 70% giĩ theo hướng từ biển vào nên mang theo nhiều hơi nước gây mưa, vào các tháng mùa mưa tốc độ giĩ trung bình lớn hơn mùa khơ, nhưng chênh lệch về tốc độ giĩ giữa các tháng trong năm khơng nhiều . Tốc độ giĩ trung bình các tháng trong năm từ khoảng 2-2,5 m/s, mạnh nhất 2,6 m/s, yếu nhất 2 m/s. Tuy nhiên tốc độ giĩ mạnh nhất quan trắc được cĩ thể đạt vào khoảng 30 m/s – 40 m/s và thường xảy ra trong cơn giơng và phần lớn các cơn giơng thường xảy ra trong mùa mưa với hướng giĩ Tây hoặc giĩ Tây Nam. Tốc độ giĩ cĩ ảnh hưởng đến việc nuơi thuỷ sản do làm tăng khả năng bốc hơi và làm thay đổi chất lượng nước trong các thuỷ vực nuơi thuỷ sản. Tuy nhiên đến nay chưa cĩ nghiên cứu nào về mối quan hệ giữa giĩ với sự sinh trưởng và phát triển của các lồi thuỷ sản. Độ bốc hơi: Lượng bốc hơi phân bố theo mùa khá rõ và ít biến động theo khơng gian, lượng bốc hơi trung bình hàng năm trong huyện 1.657 mm/ năm (chiếm 111% lượng mưa trung bình hàng năm).  Mùa mưa lượng bốc hơi khoảng 2 -3 mm/ngày.  Mùa khơ lượng bốc hơi khoảng 4 -5 mm/ngày. Chế độ mưa:  Mùa mưa từ tháng 5 đến thánh 11 với lượng mưa tương đối ổn định qua các năm. Lượng mưa trung bình trong năm 1.500mm, qua các năm lượng mưa dao động từ 1.300 -1.700 mm. Hệ số biến động lượng mưa khơng lớn đạt trên dưới 2. Tháng cĩ lượng mưa cao nhất là tháng 8 đến tháng 10.  Mùa khơ từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau lượng mưa thấp. Tuy nhiên lượng mưa phân bố khơng đều giữa các năm, giữa các vùng lượng mưa cĩ xu hướng giảm dần từ Tây Nam sang Đơng Bắc. Hệ thống sơng rạch : Tồn huyện cĩ 277,7 km sơng rạch, trong đĩ cĩ  Sơng Tiền chảy qua phía tây của huyện dài 12 km, mặc dù chảy qua huyện chỉ cĩ 12km nhưng nĩ cĩ vai trị rất quan trọng đối với đời sống, sinh hoạt, kinh tế của người dân, đại đa số các kênh rạch của HTN đều đổ ra sơng Tiền.  Kênh Đồng Tiến do trung ương quản lý dài 28km nằm ở phía nam của huyện và chạy dài từ Đơng sang Tây, từ thị trấn Tràm Chim chảy qua các xã Phú Thọ, Phú Thành A, Phú Ninh, An Long, sau đĩ đổ ra sơng Tiền.  Kênh An Bình dài 30 km nằm ở phía bắc của huyện cũng chạy từ Đơng sang Tây qua các xã Hồ Bình, Tân Cơng Sính, Phú Đức, Phú Hiệp, Phú Thành B, An Long, An Hồ và cuối cùng đổ ra sơng Tiền.  Kênh Cà Dâm ( kênh Hồ Bình) dài 15km chạy dài từ hướng Tây Bắc chạy xuống phía nam của huyện qua các xã Hồ Bình, Tân Cơng Sính, đến thị trấn Tràm Chim tiếp tục đổ vào kênh Đường Gạo thuộc địa bàn xã Thanh Bình và đổ ra sơng Tiền . Ngồi ra cịn cĩ rất nhiều kênh, rạch nhỏ khác như: Kênh Phú Hiệp, kênh Phú Thành II, kênh kháng Chiến, kênh Tân Cơng Sính, rạch Ba Răng. . . nối liền các con kênh trên cịn cĩ rất nhiều kênh, mương nhỏ khác được phân bố trên khắp địa bàn của HTN tạo nhiều thuận lợi cho việc cấp, thốt nước phục vụ sản xuất, phục vụ đời sống con người. Chế độ thuỷ văn: Chịu ảnh hưởng chung của chế độ bán nhật triều khơng đều biển Đơng, chế độ thuỷ văn của sơng Tiền và chế độ mưa trong khu vực. Phân thành hai mùa.  Mùa kiệt: Trùng với mùa khơ từ tháng 1 đến tháng 6 trong mùa này nước sơng xuống thấp, đạt mức thấp nhất vào khoảng tháng 4. Mùa lũ: Từ tháng 7 đến tháng 12, đáng chú ý nhất là từ tháng 8 đến tháng 10 do mưa tại chổ cùng với lũ thượng nguồn sơng Mê Kong tràn về gây ngập úng trên diện rộng, ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống nhân dân. Việc tăng cường và hồn chỉnh hệ thống thuỷ lợi là biện pháp quan trọng để khắc phục những khĩ khăn này. 2.1.4. Tài nguyên nước 2.1.4.1.Tài nguyên nước mặt Nguồn nước mặt chủ yếu được cung cấp bởi sơng Tiền qua các hệ thống kênh rạch, nguồn nước ngọt này rất dồi dào, chất lượng nước đảm bảo cho nhu cầu sinh trưởng và phát triển nuơi thuỷ sản, nhu cầu tưới tiêu các loại cây trồng, ngay cả những vùng đất bị nhiễm phèn. Nguồn nước trong các kênh rạch cĩ thể sử dụng được nhờ sự lưu thơng, trao đổi nước ngọt với sơng Tiền đây là điều rất thuận lợi cho nuơi trồng thuỷ sản cũng như sản xuất nơng nghiệp [29]. Nước lũ hàng năm mang đến cho ĐTM nĩi chung và HTN nĩi riêng cả hai mặt tích cực và tiêu cực [24]. -Tích cực: Đem lại cho đồng ruộng lượng phù sa khổng lồ, cung cấp cho đất đai thêm màu mỡ, đem lại nguồn thức ăn tự nhiên cho các lồi thuỷ sản trong suốt thời gian lũ. Nên việc bố trí nuơi tơm càng xanh trong mùa lũ rất thích hợp vì vừa tận dụng được nguồn phụ phẩm thức ăn tự nhiên vừa cĩ nguồn nước dồi dào chảy tràn, chất lượng nước lại tốt, tơm phát triển nhanh giảm nhẹ chi phí thức ăn và chí phí cho việc bơm nước vào vuơng nuơi. - Tiêu cực: Những trận lũ lớn gây thiệt hại tính mạng con người, sạt lở đất đai, thất thốt tài sản của người dân, ảnh hưởng đến năng suất của cây trồng, ảnh hưởng đến sản xuất. 2.1.4.2. Tài nguyên nước ngầm Trên địa bàn HTN cĩ nhiều vỉa nước ngầm, các vỉa nước ngầm ở nhiều độ sâu khác nhau, trong đĩ cĩ nhiều tầng đã bị nhiễm phèn nên khơng sử dụng được. Những nơi khai thác ở độ sâu từ 50 – 100m thì sử dụng cho sinh hoạt, cịn ở độ sâu 300m vừa phục vụ cho sinh hoạt, vừa cĩ thể sử dụng cho sản xuất nơng nghiệp [29]. 2.1.5. Tài nguyên sinh vật [13], [24], [29] Rừng Tràm (Melaleuca cajuputi) chiếm diện tích lớn nhất ở HTN. Do tác động con người, hầu hết những cánh Tràm nguyên sinh đã biến mất và hiện nay chỉ cịn lại là những cánh rừng Tràm trồng thuộc lồi Melaleuca cajuputi (họ Myrtaceae), nhưng nhờ được bảo tồn nhiều năm nên cĩ những cụm Tràm phân bố theo kiểu tự nhiên. Hiện nay HTN cĩ 7.000 ha rừng chũ yếu là rừng thứ sinh đang phát triển trở lại thơng qua cơng tác khoanh nuơi và bảo vệ rừng, trong đĩ cĩ khoảng 1.000 ha rừng sản xuất và 6.000 ha rừng đặc dụng của Vườn Quốc Gia Tràm Chim. Ngồi ra cịn cĩ các cây đặc trưng của vùng ĐTM. Đây chính là những lồi thực vật hoang dại cĩ giá trị thích nghi lâu đời ở vùng này như: Năng (Eleocharis sp.); Súng (Nymphaea lotus); Lúa ma ( Oryzae rufipigon); Sậy(Phragmites karka) ; Sen ( Nelubium nelumbo); Nghễ (Polygonum tomentosum wild); Mồm mốc ( Ichaemum indicum Hort Mers). . . Và những lồi này là nguyên liệu thủ cơng như: Năng cĩ thể phơi khơ làm đệm ghế, đệm giường; Sậy; cỏ Mồm làm bột giấy, tinh dầu Tràm dùng làm dược liệu, nhiều lồi cỏ mọc tự nhiên làm thức ăn cho trâu bị cĩ chất lượng về dinh dưỡng rất tốt. Ngồi ra thực vật cịn cĩ tác dụng giúp cho đất tăng lượng mùn, độ xốp đất và là nơi cư trú của các lồi động vật. Đặc biệt Vườn Quốc Gia Tràm Chim cịn là nơi cư trú trên 100 lồi động vật cĩ xương sống, 40 lồi cá, 147 lồi chim trong cĩ Sếu đầu đỏ( Grus antigone sharpii) là lồi chim quí hiếm, hiện nay chúng chỉ cĩ ở nước ta và đang được quan tâm nghiên cứu, bảo vệ nghiêm ngặt. Đây chính là nguồn tài nguyên quí giá cĩ thể đầu tư xây dựng thành khu du lịch sinh thái[29], [40]. Theo Viện Nghiên Cứu Nuơi Trồng Thuỷ sản II, khu vực Vườn Quốc Gia Tràm Chim và khu vực ruộng lúa rất phong phú về nguồn thức ăn cho tơm, cá. 2.1.6. Tài nguyên đất [24], [29] Theo tài liệu điều tra và xác định tài nguyên đất của Phân Viện Khoa Học Nơng Nghiệp Miền Nam và tài liệu điều tra đất vùng ĐTM của Phân viện quy hoạch và Thiết kế nơng nghiệp, đất của HTN được chia thành 3 loại chính sau: Loại đất phù sa: 3.035 ha chiếm 6,59% - Đất phù sa khơng được bồi sơng Cửu Long. - Đất phù sa khơng được bồi loang lổ sơng Cửu Long. - Đất phù sa cĩ nền phèn.  Loại đất xám: 5.271 ha chiếm 11,44% - Đất xám điển hình. - Đất xám loang lổ.  Loại đất phèn: 37.775 ha chiếm 81,97%. * Đất phèn tiềm tàng. -Đất phèn tiềm tàng nơng. * Đất phèn hoạt động. -Đất phèn hoạt động nơng. - Đất phèn hoạt động sâu. * Đất phèn cĩ lớp lũ tích dốc tụ trên mặt. 2.1.7. Tài nguyên khống sản [29] 2.1.7.1.Than bùn HTN cĩ hai dạng than bùn: - Than bùn lịng sơng cổ cĩ trữ lượng 390.000 m3 và chất lượng tốt, phân bố ở Trà Mơn gần kênh Gáo Đơi. - Than bùn vỉa trong các bưng lầy cổ, trữ lượng 1.500.000 m3, chất lượng kém. Than bùn ở đây cĩ nhiệt lượng cháy từ 4.100 – 5.700 Kcalo/ kg nên thuận lợi cho việc khai thác ly trích chất kích thích tăng trưởng cho cây trồng hoặc chế biến phân bĩn. Đến nay nguồn nguyên liệu này vẫn chưa cĩ kế hoạch khai thác. 2.1.7.2. Cát sơng Cĩ ở dọc sơng Tiền từ xã An Hồ đến xã Phú Ninh, dạng trầm tích theo dịng chảy. Được khai thác sử dụng trong cơng nghiệp xây dựng, gồm cát san lấp mặt bằng và cát xây dựng. 2.1.7.3. Sét Sét keolin được phân bố ở xã An Long, Phú Cường, Phú Đức, Phú Hiệp cĩ nguồn gốc trầm tích sơng. Đây là nguồn nguyên liệu phát triển sành sứ, đồ mỹ nghệ nhưng chưa được khai thác sử dụng. Sét gạch ngĩi hiện cĩ ở hầu hết ở các xã trong huyện, cĩ trữ lượng lớn cĩ tầng dầy hơn 10 mét, đã được khai thác sử dụng trong sản xuất gạch ngĩi. 2.1.8 .Đánh giá điều kiện tự nhiên [29, tr.11] HTN cĩ hệ thống giao thơng thuỷ, bộ phân bố đều trên địa bàn tồn huyện nên rất thuận lợi trong việc lưu thơng hàng hố tiếp cận thị trường. Khí hậu tương đối ơn hồ nền nhiệt độ cao đều trong năm thuận cho sinh trưởng và phát triển nhiều loại cây trồng, vật nuơi. Địa hình bằng phẳng, hệ thống thuỷ lợi tốt thuận lợi cho việc canh tác và nuơi trồng thuỷ sản. Đặc biệt trong huyện cịn cĩ Vườn Quốc Gia Tràm Chim, đây chính là một ĐTM thu nhỏ với lịch sử tự nhiên của vùng sinh thái tổng hợp, cĩ nhiều lồi động, thực vật. Nơi đây cĩ thể xây dựng thành khu du lịch sinh thái thu hút khách trong và ngồi nước. Ngập lũ hàng năm mang lại lượng phù sa và nguồn thuỷ sản tự nhiên dồi dào và rất thuận lợi nuơi tơm mùa lũ. Tuy nhiên huyện lại nằm sâu trong vùng ĐTM nên chưa thật sự thu hút các nhà đầu tư , lũ lụt cũng gây ra nhiều thiệt hại tài sản, cơng trình cơng cộng. Đất đai phần lớn cịn bị ảnh hưởng của phèn nên năng xuất cịn thấp so với một số huyện trong tỉnh, mùa kiệt nước sơng xuống thấp dưới mặt đất tự nhiên nên khơng khai thác tưới tự chảy. Vì vậy, để cĩ thể khai thác, tận dụng những thuận lợi và hạn chế tác hại của thiên nhiên, đảm bảo ổn định sản xuất và sinh hoạt, cần phải cĩ hệ thống cơng trình thuỷ lợi cơ bản hồn chỉnh[13, tr.11]. 2.2.TÌM HIỂU VỀ HIỆN TRẠNG KINH TẾ XÃ HỘI CỦA HUYỆN TAM NƠNG 2.2.1. Dân số và nghề nghiệp Lịch sử hình thành vùng đất và con người HTN gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển vùng ĐTM, HTN cĩ hơn 80% diện tích đất phèn và lại thuộc vùng chiến tranh nên kinh tế xã hội trong khu vực này cĩ phần lạc hậu hơn so với các khu vực khác trong tỉnh Đồng Tháp [12]. Tồn HTN cĩ 4 dân tộc anh em sinh sống, gồm: Kinh, Khơ me, Hoa, An Độ, trong đĩ phần lớn là dân tộc Kinh chiếm 99,9%. mật độ phân bố dân cư trong huyện khơng đều, nơi nào kinh tế phát triển dân cư tập trung nhiều, nhiều nhất là thị trấn Tràm Chim ( 792 người/ km2 ), nơi đây cũng chính là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hố và cũng là địa bàn trụ sở khối cơ quan của huyện [12], [29]. Đến tháng 07 năm 2002 tồn huyện cĩ 56.385 lao động chiếm 59% dân số, chủ yếu là lao động nơng nghiệp chiếm 84,79%. Trình độ lao động phổ thơng là chủ yếu chiếm 91,11%, lao động cĩ trình độ cao chỉ chiếm 2,89%. Do đặc điểm của sản xuất nơng nghiệp mang tính thời vụ, nên lao động nơng nghiệp bị dư thừa, việc mở mang sản xuất các ngành thương mại, dịch vụ sẽ tận dụng được số lao động dư thừa này [29, tr. 22]. Dân số trung bình năm 20004 ước tính là 97.433 người với 22.238 hộ, mật độ dân số trung bình là 211người/ km2, được phân bố khơng đều giữa các xã, thị trấn ( bảng 2.3) [29, tr 22]. Trong thương mại để đáp ứng nhu phát triển kinh tế xã hội của huyện, thì việc đào tạo nâng cao chất lượng, trình độ lao động là vấn đề được quan tâm để đáp ứng cho sự cơng nghiệp hố, hiện đại hố [29]. Bảng 2.3: Dân số trung bình và mật độ dân số năm 2004 phân theo xã – thị trấn Số TT Tên xã, thị trấn Số hộ ( hộ) Dân số (người) Tỷ lệ tăng tự nhiên(%) Mật độ dân số (người/km2) 1 TT Tràm Chim 2.309 9.549 1,008 792 2 Xã An Hồ 2.116 9.520 1,004 380 3 Xã An Long 2.952 13.065 1,219 762 4 Xã Phú Ninh 1.804 7.580 1,279 559 5 Xã Phú Thành A 2.772 12.891 1,169 628 6 Xã Phú Thọ 2.285 10.468 1,316 173 7 Xã Phú Cường 1.949 8.647 1,211 155 8 Xã Phú Đức 1.380 6.140 1,495 122 9 Xã Tân Cơng Sính 1.087 4.491 1,225 59 10 Xã Phú Thành B 923 3.690 1,534 74 11 Xã Phú Hiệp 1.720 7.425 1,397 154 12 Xã Hồ Bình 941 3.967 1,590 127 Tổng kết tồn huyện 22.238 97.433 1,24 211 Nguồn: Phịng nội vụ LĐTBXH huyện Tam Nơng Trong những năm gần đây mức sống của dân cư cĩ sự tiến bộ rõ rệt nhờ vào sự quan tâm của Đảng và Nhà Nước ta với những chính sách cụ thể kịp thời cùng với sự nổ lực của nhân dân ta. Tuy nhiên bên cạnh đĩ vẫn cịn những vấn đề khĩ khăn, nhất là nhà ở, vốn đầu tư sản xuất, tỷ lệ hộ nghèo vẫn cịn (16,53%) [12]. 1.2.2. Tình hình phát triển kinh tế xã hội 1.2.2.1. Khái quát về hiện trạng kinh tế xã hội [11], [12], [29] Trong những năm qua, thiên tai, lũ lụt xảy ra liên tiếp đã ảnh hưởng rất lớn đến sự tăng trưởng kinh tế của huyện, năm 1996 tốc độ tăng trưởng đạt 6,45% (tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh Đồng Tháp đạt 7,15%), năm 2000 tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt 5,06% (tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh Đồng Tháp đạt 5,54%), bình quân tốc độ tăng trưởng kinh tế 1996-2000 là 5,81%, năm 2001 tốc độ tăng trưởng 6,19%. Nếu xét về tốc độ tăng trưởng kinh tế qua từng năm và xét chung cả giai đoạn thì đây là tốc độ tăng trưởng khơng ổn định và thấp hơn so với tỉnh (tỉnh đạt 6,86%). (Bảng 2.4) Bảng 2.4: Tăng trưởng và cơ cấu kinh tế (Gía cố định 1994 tính theo triệu đồng) Nguồn : Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế- xã hội và phịng thống kê HTN, 2004 Các ngành kinh tế của huyện đã cĩ bước chuyển dịch theo hướng tăng dần tỷ trọng đối với ngành cơng nghiệp và dịch vụ, tuy nhiên sự chuyển dịch xảy ra cịn chậm, vì vậy khu vực nơng lâm ngư nghiệp khơng chỉ giữ vai trị quan trọng trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế mà cịn cĩ vai trị quyết định đối với tốc độ phát triển kinh tế của huyện. Qua các năm Chỉ tiêu Đơn vị tính 1996 2000 BQ 1996- 2000 2001 1.Tổng GDP Triệu đồng 279.836 348.656 - 370.250 2.Tốc độ tăng trưởng % 6,45 5,06 5,81 6,19 a.Nơng - Lâm – ngư nghiệp % 4,57 4,23 4,71 4,72 b. Cơng nghiệp –xây dựng % 11,89 9,95 12,48 18,00 c. thương mại – dịch vụ % 25,63 9,40 14,01 14,00 3. cơ cấu kinh tế % 100,00 100,00 100,00 100,00 a.Nơng - Lâm – ngư nghiệp % 86,09 83,21 - 84,13 b. Cơng nghiệp –xây dựng % 2,59 3,23 - 3,05 c. thương mại – dịch vụ % 11,32 13,56 - 12,82 4. GDP/ người 1000đ/ người 3,342 4,077 - 3,880 1.2.2.2. Thực trạng phát triển các ngành kinh tế [29, tr.13 – 21], [30] Nơng- lâm- thuỷ sản +Nơng nghiệp: Ngành nơng nghiệp HTN luơn giữ vị trí quan trọng hàng đầu trong nền kinh tế, là nguồn sống của đại bộ phận dân cư, trong những năm gần đây ngành nơng nghiệp phát triển trong điều kiện hết sức khĩ khăn, vào mùa mưa, lũ lớn xảy ra liên tiếp nhiều năm (1994, 1996, 1999, 2000, 2001), nước lũ lên xuống thất thường gây khĩ khăn trong cơng tác phịng chống, vào mùa khơ nắng hạn kéo dài kết hợp với giá cả thị trường tiêu thụ hàng hố nơng sản bấp bênh … gây thiệt hại nặng nề đến sản xuất và đời sống của nhân dân. Tuy vậy, nhưng nhờ cĩ sự quan tâm hỗ trợ của tỉnh. Sự lãnh đạo trực tiếp của huyện Uỷ; Uỷ ban nhân dân HTN; sự phối hợp các ngành các cấp và sự nổ lực của bà con nơng dân đã đưa cơ cấu các ngành chuyển dịch theo hướng giảm tỷ trọng giá trị sản xuất chăn nuơi, tăng tỷ lệ trồng trọt, nhưng chuyển dịch cịn rất chậm và khơng ổn định. Năm 1995 cơ cấu ngành nơng nghiệp: Trồng trọt chiếm 92,82%; chăn nuơi chiếm 6,18%; năm 2000 cơ cấu ngành nơng nghiệp: Trồng trọt chiếm 92,35%; chăn nuơi chiếm 7,65%, năm 2001 trồng trọt chiếm 93,89%; chăn nuơi chiếm 6,11% ( bảng 2.5). Bảng 2.5 : Cơ cấu ngành nơng nghiệp 1995 ,2000, 2001 HTN Năm Trồng trọt (tỷ lệ%) Chăn nuơi (tỷ lệ%) 1995 92,82% 6,18% 2000 92,35% 7,65% 2001 93,89% 6,11% Nguồn : Phịng nơng nghiệp và phát triển nơng thơn HTN,2003 Trồng trọt vẫn cịn ở thế độc canh cây lúa, phát triển trồng trọt chưa cân đối đối với chăn nuơi, thuỷ sản và dịch vụ nơng nghiệp. Chăn nuơi phát triển theo hướng đa dạng hố vật nuơi tăng dần sản phẩm hàng hố. Tuy nhiên giai đoạn 1996 - 2000 phát triển chưa tương xứng với tiềm năng của huyện. Năm 2001và 2002 đàn bị, đàn heo và gia cầm đã phát triển mạnh. +Lâm nghiệp : Cây Tràm là thế mạnh về lâm nghiệp của HTN. Mặc dù được trú trọng bảo tồn và trồng mới song diện tích rừng cũng cĩ những biến đổi như sau [29]: Năm 1995 diện tích rừng là 3.532,12 ha; năm 2000 diện tích rừng là 6.326,31 ha; năm 2002 diện tích rừng là 6.699,32 ha cùng với việc mở rộng và khơi phục diện tích rừng Tràm, cây phân tán (chủ yếu là cây Bạch đàn cũng được trồng trên cụm tuyến dân cư, đê bao, lộ giao thơng, quanh nhà ở của dân với số lượng tăng nhanh). +Thuỷ sản: Nghề nuơi thuỷ sản được xác định là thế mạnh thứ hai sau cây lúa ở HTN, vì cĩ nhuồn thủy vực rộng lớn nhất là vào mùa lũ nên nhân dân đã tận dụng nuơi trồng và khai thác thuỷ sản tự nhiên. Năm 1991- 1995 phong trào nuơi trồng thuỷ sản chưa phát triển, nhân dân khai thác chủ yếu là đánh bắt tự nhiên. Giai đoạn 1996- 2002 việc nuơi trồng khai thác thuỷ sản phát triển rõ nét. Về diện tích năm 1996 là 137,5 ha 3.073 tấn; năm 2000 là 108,92 ha; năm 2002 là 141,24 ha . Về sản lượng 1996 là 3.073 tấn ; năm 2000 là 7.300 tấn ; năm 2002 là 7.973,6 tấn . Bảng 2.6: Sản lượng thuỷ sản qua các năm Năm Chỉ tiêu Đơn vị tính 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 1.Giá trị sản xuất (giá cố định năm 1994) Triệu đồng 25.940 32.42 5 42.15 9 45.83 3 49.51 4 - - 2. Tổng sản lượng thuỷ sản Tấn 3.073,5 5.519 475 6.800 7.300 7.478,6 7.973,6 - Cá Tấn 3.068 5.512 5.468 6.374 6.630 6.830 7.954 - Tơm Tấn 5,5 7 7 6 9 8,6 13,70 - Thuỷ sản khác Tấn - - - 420 661 640 5,9 Nguồn: Niên giám thống kê HTN, năm 2004 Năm 2004, diện tích nuơi trồng thuỷ sản đạt 176 ha. Sản lượng thuỷ sản đạt 8.992 tấn tăng 17,83% so với năm 2003, trong đĩ sản lượng nuơi trồng thuỷ sản đạt 7.045 tấn, tăng 55,39 % so với năm 2003. Gía tri sản xuất năm 2004 hiện thực 89.243 triệu đồng ( theo giá thực tế ), tăng 16% so với năm 2003. Nhìn chung tình hình sản xuất Nơng – Lâm – Thuỷ sản của HTN cĩ bước chuyển biến tích cực, cùng với việc đẩy mạnh và áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, đã đưa nền nơng nghiệp sản xuất luơng thực phát triển tương đối tồn diện cả nơng – thuỷ sản liên tục đạt đỉnh cao về diện tích, năng suất và sản luợng (cụ thể qua bảng 2. 7) [12]. Bảng 2.7: Một số chỉ tiêu về phát triển nơng - lâm - thuỷ sản thời kỳ 2001 - 2004 Chỉ tiêu ĐVT Năm 2001 Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004 Diện tích lúa Ha 49.289 54.226 56.233 58.416 -Đơng xuân -Hè thu -Thu đơng Ha Ha Ha 30.211 19.078 - 30.287 23.939 - 30.151 26.082 - 30.416 28.000 - Sản lượng -Đơng xuân -Hè thu - Thu đơng Tấn Tấn Tấn Tấn 242.100 176.326 65.774 - 279.002 182.852 96.150 - 295.093 188.444 106.649 - 38.710 185.963 132.747 - Năng xuất bình quân Tạ/ Ha 49,77 51,45 52,48 54,56 Sản lượng lúa bình quân đầu người Kg/người 2.538 2.900 3.053 3271 Diện tích cây ăn trái Ha 63 69 70 70 Sản lượng heo ( thịi điểm 1/10) Con 14.600 14.662 16.700 18.519 Sản lượng bị ( thịi điểm 1/10) Con 230 411 539 616 Sản lượng thịt hơi xuất chuồng Tấn 1.740 1.801 1937 2.128 Diện tích mặt nước nuơi trồng thuỷ sản Ha 160 170 171 176 Sản lượng nuơi trồng thuỷ sản Tấn 3.333 4.493 4.598 7.145 Nguồn: Phịng Thống kê HTN, năm 2004 1.2.2.3 Y tế, giáo dục  Y tế: Hệ thống cơ sở y tế của huyện đã phát triển ở hầu hết các xã, thị trấn, gồm một bệnh viện và mười hai trạm y tế xã. Với số cán bộ ngành 248 người. Cơng tác bảo vệ và chăm sĩc sức khoẻ cho nhân dân được quan tâm hơn với phương châm dự phịng tích cực, nên nhiều năm qua khơng để dịch lớn xảy ra.  Giáo dục: Được sự quan tâm của các cấp Đảng Uỷ, Uỷ ban nhân dân huyện, ngành giáo dục đã cĩ những tiến bộ đáng kể, xây dựng cơ sở vật chất, phát triển mạng lưới trường học ngày càng nhiều hơn. Năm 1996 tồn huyện cĩ 27 trường với 275 phịng học; năm 2000 cĩ 32 trường với 385 phịng học; năm 2002 cĩ 41 trường với 397 phịng học. Số học sinh đến trường ngày một tăng lên ,năm 1996 cĩ 16.035 học sinh; năm 2000 cĩ 17.037 học sinh; năm 2002 cĩ 20.393 học sinh. Về chất lượng giáo dục cũng tăng dần, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp các cấp tăng qua các năm, chất lượng giáo viên cũng được tăng lên, hơn 90% giáo viên đã được chuẩn hố về sư phạm ở tất cả các ngành các bậc học. Cơng tác phổ cập giáo dục và chống mù chữ cĩ nhiều chuyển biến tích cực, tồn huyện cĩ 12/12 xã, thị trấn đạt chuẩn về giáo dục tiểu học và chống mù chữ. Mặc dù đã cĩ những tiến bộ đáng kể so với những năm trước đây, nhưng cơ sở vật chất một số trường cịn chưa đạt chuẩn: Diện tích khơng đủ đảm bảo cĩ khu vui chơi cho học sinh, phịng học hai ca vẫn cịn. 1.2.2.4. Giao thơng  Giao thơng bộ: Tồn huyện cĩ 165,17 km đường bộ trong đĩ cĩ: Quốc lộ 123 km; Tỉnh lộ 47,67 km; đường huyện cĩ 26,30 km; đường xã 79,0 km và hàng trăm km đường nơng thơn trong ấp, cộng đồng dân cư. Đường nhựa chiếm khoảng 11%.  Giao thơng thuỷ: Tồn huyện cĩ 277,7 km sơng ngịi, kênh rạch trong đĩ đoạn sơng Tiền đi qua là 12 km. Ngồi ra cịn cĩ các kênh rạch tự nhiên, kênh đào liên xã, huyện, tỉnh, khu vực tạo điều kiện phát triển vận tải thuỷ. Tuy nhiên cĩ nhiều đường thuỷ bị phá huỷ do lũ lụt bồi lắng hàng năm cản trở dịng chảy và lưu thơng. Những vấn đề kinh tế – xã hội gây áp lực đối với đất đai HTN [29]: Tam Nơng thường xảy ra lũ lụt, để đảm bảo cho người dân sống chung với lũ, ổn định lâu dài phù hợp với khu vực phải giành một quỹ đất rất lớn để xây dựng các cụm và tuyến dân cư vượt lũ. Dân số của huyện vẫn tăng lên theo quy luật tự nhiên, sức ép của sự gia tăng dân số lên đất đai rất lớn, ngồi diện tích đất để sản xuất cịn phải giành quỹ đất để xây dựng nhà cửa và các cơng trình phục vụ đời sống của nhân dân. Để đạt được mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của huyện đến năm 2010 phải giành ra một quỹ đất tương đối lớn để xây dựng cơng trình cơng nghiệp, phát triển mạng lưới thương mại, dịch vụ và các cơng trình hạ tầng như: Giao thơng, thuỷ lợi, điện, nước… Hầu hết các cơng trình trên đều phải lấy từ đất nơng nghiệp, vì vậy diện tích đất nơng nghiệp sẽ giảm nên xây dựng phải tiết kiệm, hợp lý, tận dụng khơng gian. CHƯƠNG 3: MƠ HÌNH NUƠI TƠM CÀNG XANH HUYỆN TAM NƠNG 3.1. MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CỦA TƠM CÀNG XANH Ba lồi tơm nước ngọt cĩ giá trị kinh tế ở nước ta là: Tơm càng xanh (Macrobrachium Rosenbergii); tơm càng sơng hay tơm chà (Macrobrachium Nipponensi );tơm riu chà (Caridina Flavineat ), chúng sống phổ biến trong các ao hồ, sơng ngịi, ruộng lúa ở hầu hết các địa phương trong cả nước. Tơm nước ngọt cĩ màu sắc khác nhau, tơm càng sống trong ao, hồ cĩ vỏ màu vàng tối sẫm, cịn tơm ở sơng thường cĩ vỏ màu sáng . Tơm càng nước ngọt sống chủ yếu dưới dáy ao, hồ, ít khi lên mặt nước. Thức ăn chủ yếu là mùn bã hữu cơ và động vật thuỷ sinh nhỏ. Hiện nay, ngồi khai thác tự nhiên, TCX đang là đối tượng nuơi phổ biến trong cả nước và nhiều nhất là vùng ĐBSCL [ 26]. Tơm nước ngọt là thực phẩm phổ biến và quen thuộc ở nước ta, nĩ được bán quanh năm ở các chợ, các khu thương phẩm. Thịt tơm ngọt mềm, thơm, ngon dễ chế biến nhiều mĩn ăn. Tơm càng xanh trong nhiều năm qua là một trong những mặt hàng xuất khẩu cĩ giá trị kinh tế cao. 3.1.1.Vùng phân bố tơm càng xanh Trên thế giới TCX phân bố ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Nhưng tập trung chủ yếu là ở vùng nam và Đơng Nam châu Á, một phần Đại Tây Dương và một và._.m ưu thế, nơng dân gọi là “phèn nĩng”. Kết quả quá trình phèn hố này tạo ra các muối FeSO4 , Al2(SO4)3 và H2SO4 . Từ đây chúng lại phân ly ra: FeSO4  Fe2+ + SO42- H2SO4  2H+ + SO42- Al2(SO4)3  2 Al3+ + 3SO42- Làm cho trong nước hay trong dung dịch đất giàu H+, Al3+, Fe2+ và SO42- gây độc cho hầu hết các sinh vật. 5.6.2.2. Anh hưởng của sự phèn hố đến các hoạt động nuơi tơm càng xanh và phát triển nơng, lâm, ngư nghiệp Đất phèn tiềm tàng cĩ phản ứng chua nhẹ, mơi trường khử và các hợp chất lưu huỳnh chiếm ưu thế. Trong thành phần các hợp chất sulfur cịn cĩ thể tích luỹ một số kim loại nặng như: Ni, Co, Zn, Cu, Cr, As. Khi tầng đất bị xáo trộn, các phản ứng chua sẽ xảy ra, đồng thời tạo điều kiện cho các ion Fe, Al và các kim loại nặng linh động hơn trong mơi trường [7]. Từ đĩ chúng cĩ thể rữa trơi xuống trầm tích bùn đáy và tích tụ tại đĩ. Nhơm (Al): Nhơm gây độc chủ yếu ở dạng Al3+. Nhưng cation này lại sinh ra khi phân ly Al2(SO4)3. Đây là loại muối khi khơ thì cĩ dạng tinh thể giịn tan, nhẹ xốp; ẩm thì cĩ dạng nhờn trơn. Đây là cation độc nhất trong đất phèn. Lúa bị ngộ độc Al3+ sẽ mất hết lơng hút, rễ ngắn, nhất là trọng lượng rễ bị ảnh hưởng lớn. Al3+ trong đất phèn cĩ nồng độ từ 150 đến 3000 ppm. Nồng độ [Al3+ ]= 500 ppm gây độc cho lúa, tơm; [Al3+ ]= 800 ppm gây chết và [Al3+]= 1000 ppm gây chết nhanh chĩng. pH = 3,5([Al3+]= 400 - 500 ppm) ức chế quá trình nảy mầm của cao lương, pH nhỏ hơn 5,5 tơm thở gấp mệt mỏi do khả năng vận chuyển oxy kém, mang và thân tiết ra nhiều chất nhầy, da tơm sẽ đỏ, tơm chết sau một thời gian. Trong vật chất sống nhơm trung bình chỉ chứa 50 ppm [5] Sắt (Fe2+; Fe3+): Sắt gây độc ở dạng Fe2+ và một ít ở dạng Fe3+. Chúng cĩ thể được xuất hiện từ hợp chất FeSO4 hay Fe(OH)2, FeS, Fe(HCO3)2; Fe2 (SO4)3; hay các hợp chất sắt hữu cơ. Trong đất phèn nồng độ Fe2+, hay Fe3+ khoảng từ vài trăm đến 3000 ppm. Đặc biệt khi các muối sulphate bị hồ tan sẽ tạo ra dung dịch đất rất chua (pH  4) khi nước acid cĩ Al, Fe và các kim loại nặng hồ lẫn trong nước chảy tràn hoặc thấm qua đất đổ vào vuơng nuơi sẽ gây ngộ độc cho tơm hoặc thúc đẩy nguy cơ nhiễm bệnh cũng như làm rối loạn chu trình dinh dưỡng sinh sản của chúng. Theo nghiên cứu của Nguyễn Văn Thương (1996), trước và sau cơn mưa pH và độ mặn của vuơng tơm thay đổi đột ngột do hiện tượng pha lỗng nước gây ảnh hưởng rất lớn trong quá trình nuơi tơm. Sunphat (SO42-) và lưu huỳnh (S): Dạng gây độc của lưu huỳnh là H2S, SO32-, SO2, SO42-. Trong điều kiện bình thường lưu huỳnh là chất dinh dưỡng cho cây (trong cây tích luỹ 0,1 – 15 % tro thực vật). Trong đất phèn, tổng số lưu huỳnh cĩ thể cĩ nồng độ là 2,0 – 5,0 %. Lưu huỳnh gây độc do ngưng tụ cao của muối cĩ hại cho đời sống của sinh vật. Khả năng gây chua phèn của các loại đất cũng rất khác nhau chúng phụ thuộc vào các dạng hợp chất của lưu huỳnh trong đất (dạng monosulfur, S-hữu cơ hay FeS2, S-hữu cơ dễ bị oxy hố hơn FeS2), mức độ thống khí hay khả năng oxy hố liên qua đến độ sâu phân bố của tầng sinh phèn, mức độ phèn, tình trạng ngập nước [7, trích từ sách Alecxandrop N.P, Florentiep, Nguyễn Ngọc Hoa (dịch, 1977), Cơng tác phân vùng và quy hoạch sản xuất nơng nghiệp, Nxb Nơng nghiệp, Hà Nội] S/SO42- = 1,5 – 2,0. Ion SO42- rửa trơi chậm, gây ngộ độc cho cây, khĩ khăn trong sản xuất. Đất phèn nhiều SO42- = 4000 ppm, đất phèn đang chuyển hố: 2000 – 5000 ppm. Phèn cịn ảnh hưởng rất lớn đến độ trong của vuơng nuơi tơm, vuơng nuơi cĩ độ trong từ 45 – 60 cm là vuơng nuơi quá trong, khi đĩ vuơng nuơi nghèo dinh dưỡng, tảo kém phát triển, tơm dễ mắc bệnh do tảo đáy phát triển mạnh, sinh độc tố, gây nhiễm nặng phần đáy khi tảo chết. Đồng thời vuơng nuơi cĩ độ trong quá cao, ánh sáng chiếu thẳng xuống đáy làm giảm khả năng bắt mồi của tơm. Vào mùa khơ thường thiếu nước, trên vùng đất phèn vào đầu mùa mưa các kênh rạch bị nhiễm phèn gây thiệt hại cho tơm. 5.6.3. Đánh giá tính chất của đất phục vụ quy hoạch phát triển nuơi tơm càng xanh huyện Tam Nơng Nhĩm đất phù sa: Chiếm 3.035 ha chiếm 6,59% gồm các lọai đất phù sa đã và đang phát triển: Đất phù sa khơng được bồi sơng Cửu Long; Đất phù sa khơng được bồi loang lổ sơng Cửu Long; đất phù sa cĩ nền phèn, phân bố gần sơng Tiền. Nhĩm đất phù sa phát triển chỉ bị ngập nước khoảng 3 - 6 tháng chủ yếu vào mùa mưa lũ trong năm. Các lọai đất trên đều thuộc đất phù sa trẻ được sử dụng để canh tác nơng nghiệp: lúa, cây ăn trái, rau màu. Một số khu vực thuộc nhĩm đất phù sa trẻ bị ngập nước trên 3 tháng trong năm thích hợp cho việc triển khai mơ hình nơng ngư xen canh như trồng lúa hay hoa màu trong mùa khơ, mùa kết hợp nuơi TCX. Nhĩm đất phèn: Cũng thuộc trầm tích trẻ Holocene; chiếm một diện tích rất lớn: 37.775 ha chiếm 81,97%, phân bố từ bờ đơng rạch Ba Răng đến hết địa bàn của HTN. Do tính chất và nồng độ của các độc chất trong đất cũng như việc sử dụng đất với các biện pháp kỹ thuật canh tác khác nhau nên nhĩm đất phèn được chia ra làm hai loại đất phèn: đất phèn hoạt động và đất phèn tiềm tàng. Đất phèn hoạt động: Tập trung trong các vùng ĐTM với sự hiện diện rất nhiều tinh khống jarosite {1/3KFe3(SO4)2(OH)6} và sản sinh các chất độc trong đất như Fe3+, Al3+, SO22- và đặc biệt là sự hiện diện của ion H+ làm cho độ chua trong đất khá cao hịan tịan khơng thích hợp cho nuơi trồng thủy sản. Đất phèn tiềm tàng: Phân bố trong các vùng đất trũng và dọc theo sơng rạch nơi cĩ địa hình tương đối thấp, thường xuyên bị ngập nước và giữ ẩm quanh năm. Nhờ vào sự hiện diện của mực thủy cấp khá cao và giữ ẩm quanh năm nên mặc dù đất cĩ tầng sinh phèn (sulfidic) với sự hiện diện rất nhiều tinh khống pyrite (FeS2) nhưng vẫn khơng bị oxy hố để tạo thành đất phèn hoạt động. Phần lớn nhĩm đất này cĩ dưỡng chất trung bình và pH tương đối phù hợp với nuơi thủy sản nước ngọt. Đất xám: 5.271 ha, chiếm 11,44%, được hình thành trên phù sa cổ, nên địa hình thường cao, thành phần cấp hạt thơ, đã qua quá trình xĩi mịn và rửa trơi lâu đời nên thường nghèo dinh dưỡng, đất xám ở địa hình thấp cĩ chất dinh dưỡng khá hơn nhưng thường ngập nước trong mùa mưa nên đất cĩ phản ứng chua. Do đĩ cĩ thể trồng một vụ lúa kết hợp với một vụ nuơi thuỷ sản hoặc trồng lúa kết hợp với hoa màu. 5.6.4. Xác định vùng sinh thái bị nhễm phèn: Thuộc vùng số 5 trong kết quả phân vùng đất nhằm phục vụ nuơi TCX rơi vào địa bàn các xã Tân Cơng Sính, Hồ Bình, Phú Cường, Phú Đức. Là vùng cĩ các loại đất phèn hoạt dộng cĩ tầng sinh phèn nơng, cĩ nhiều bưng trũng với quần thể năng ngọt, năng kim chiếm ư thế , đây là những quần thể tiêu biểu của vùng bưng trũng trên đất phèn, trong vùng này cĩ một phần diện tích là Vườn Quốc Gia Tràm Chim. Là vùng sinh thái bị nhiễm phèn. CHƯƠNG 6: THÀNH LẬP BẢN ĐỒ PHÂN VÙNG SINH THÁI MƠI TRƯỜNG ĐẤT PHỤC VỤ QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN NUƠI TƠM CÀNG XANH CỦA HUYỆN TAM NƠNG, TỈNH ĐỒNG THÁP 6.1. PHÂN VÙNG CỤ THỂ SINH THÁI MƠI TRƯỜNG ĐẤT PHỤC VỤ QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN NUƠI TƠM CÀNG XANH CỦA HUYỆN TAM NƠNG, TỈNH ĐỒNG THÁP 6.1.1. Các lớp bản đồ số hố  Bản đồ Hành chánh: Nguồn từ Sở Tài Nguyên và Mơi Trường tỉnh Đồng Tháp, 2005. Tỷ lệ 1/25.000.  Bản đồ Sơng suối: Khoa Địa Trắc, trường đại học Bách Khoa thành phố Hồ Chí Minh, Tỷ lệ 1/25.000, năm 2005. Bản đồ Thổ nhưỡng: Tỷ lệ 1/25.000, nguồn từ Phân Viện Địa Lý thành phố Hồ Chí Minh, 1995. Đây là bản đồ mới với nay đủ số liệu, hiện nay Sở Quy Hoạch thiết kế nơng nghiệp miền nam, địa chỉ số 20, Võ Thị Sáu, thành phố Hồ Chí Minh, đang nghiên cứu bản đồ thổ nhưỡng mới, nhưng số liệu chưa nay đủ. Bản đồ Hiện trạng sử dụng đất của huyện năm 2002: Nguồn từ Sở Tài Nguyên và Mơi Trường tỉnh Đồng Tháp, 2002. Tỷ lệ 1/25.000. Bản đồ Giao thơng: Khoa Địa Trắc, trường đại học Bách Khoa thành phố Hồ Chí Minh, tỷ lệ 1/25.000, năm 2005. Bản đồ phân bố ngập lũ: Phân viện khảo sát quy hoạch thủy lợi nam bộ. Bản đồ địa hình địa mạo: Nguồn từ Phân viện quy hoạch thiết kế nơng nghiệp miền nam, địa chỉ số 20, Võ Thị Sáu, thành phố Hồ Chí Minh, năm 2006. Tỷ lệ 1/25.000. 6.1.2. Xác định và định tên từng vùng sinh thái mơi trường đất phục vụ quy hoạch phát triển nuơi tơm càng xanh trong huyện: Qua kết quả bảng 5.14 cĩ 5 vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh như sau: 6.1.2.1. Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phù sa (Vùng 1) Bảng 6.1: Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phù sa  Vị trí: Vùng 1 vị trí địa lý chạy dài từ toạ độ 10046'8" đến 10039'5" vĩ độ Bắc và 105021'00" đến 105026'58" kinh độ Đơng. Thuộc địa bàn các xã An Hồ, An Long, Phú Ninh, Phú Thành A.  Diện tích:711,485 ha 6.1.2 .2 Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phù sa cĩ nền phèn (Vùng 2) Bảng 6.2: Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phù sa cĩ nền phèn STT Thuộc các xã Diện tích (tính theo đơn vị Ha) 1 Xã An Hồ 171,473 2 Xã An Long 250,373 3 Xã Phú Ninh 135,704 4 Xã Phú Thành A 153,935 Tổng diện tích 711,485 STT Thuộc các xã Diện tích (tính theo đơn vị Ha) 1 Xã Phú Thọ 403,613 2 Xã Phú Thành A 51,311  Vị trí: Thuộc địa bàn các xã phía đơng xã Phú Thành A, phía tây xã Phú Thọ, phía bắc và phía nam xã Phú Thành B, phía bắc xã Phú Hiệp.  Diện tích: 934,215 ha 6.1.2.3 Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh đất phèn cĩ phù sa tích lũ (Vùng 3) Bảng 6.3: Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh đất phèn cĩ lũ tích dốc  Vị trí: Thuộc địa bàn các xã Phú Thọ, Phú Hiệp, Phú Đức, Tân Cơng Sính và Thị Trấn Tràm Chim  Diện tích: 906,482 ha 6.1.2.4 Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phèn sâu (Vùng 4) Bảng 6.4: Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phèn sâu 3 Xã Phú Thành B 297,938 4 Xã Phú Hiệp 181,353 Tổng diện tích 934,215 STT Thuộc các xã Diện tích (tính theo đơn vị Ha) 1 Xã Phú Đức 336,097 2 Xã Phú Thọ 201,807 3 Xã Phú Hiệp 302,256 4 Thị Trấn Tràm Chim 48,197 5 Xã Tân Cơng Sính 18,125 Tổng diện tích 906,482 STT Thuộc các xã Diện tích (tính theo đơn vị Ha) 1 Xã Phú Thành B 198,625 2 Xã Hồ Bình 208,217  Vị trí: Thuộc địa bàn các xã Phú Thọ, Phú Thành B, Tân Cơng Sính, Hồ Bình, Phú Cường  Diện tích: 1080,945 ha 6.1.2.5. Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phèn nơng (Vùng 5) Bảng 6.5: Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phèn nơng Vị trí: Thuộc địa bàn các xã Tân Cơng Sính, Hồ Bình, Phú Cường, Phú Đức. Diện tích: 974,937 ha. 3 Xã Phú Cường 419,700 4 Xã Tân Cơng Sính 254,403 Tổng diện tích 1080,945 STT Thuộc các xã Diện tích (tính theo đơn vị Ha) 1 Xã Phú Đức 168,048 2 Xã Hồ Bình 103,909 3 Xã Phú Cường 139,901 4 Xã Tân Cơng Sính 490,783 5 Thị Trấn Tràm Chim 72,296 Tổng diện tích 974,937 6.2. LÊN BẢN ĐỒ PHÂN VÙNG SINH THÁI MƠI TRƯỜNG ĐẤT PHỤC VỤ QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN NUƠI TƠM CÀNG XANH HUYỆN TAM NƠNG, TỈNH ĐỒNG THÁP VỚI TỶ LỆ 1/25.000 6.3. SỬ DỤNG PHÂN VÙNG SINH THÁI MƠI TRƯỜNG ĐẤT PHỤC VỤ QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN NUƠI TƠM CÀNG XANH 6.3.1. Biện pháp cải tạo sử dụng hợp lý vùng đất phèn phục vụ quy hoạch phát triển nuơi tơm càng xanh Do nhu cầu cải tạo phèn để trồng lúa, nuơi trồng thuỷ sản nên hệ thống kênh rạch ngày càng dày đặc. Kênh mương trên vùng đất phèn được đàu đắp đã đưa vật liệu sinh phèn sâu 0,5m – 2,0 m lên bề mặt đất làm cho chất lượng nước trong vùng này bị nhiễm phèn nặng hơn. Các độc tố như : Al3+, Fe2+, H+ trong đất phèn bị dịng nước (lũ, mưa) rửa trơi xuống kênh rạch, làm ơ nhiễm nghiêm trọng nguồn nước ( Trần Kim Tính, 1992). Việc tăng năng suất cây trồng tại chổ do rửa phèn do rửa phèn qua hệ thống kênh rạch ở vùng này lại gây thiệt hại cho những vùng lân cận. Nguồn nước ơ nhiễm ảnh hưởng đến sức khoẻ, sinh hoạt con người, nguồn lợi thuỷ sản. Nhiều vùng(vùng hạnguồn của khu vực phèn) phải bỏ hoang do nhiễm phèn nặng. Đứng trên lợi ích của tồn vùng, việc cải tạo đất phèn nặng ngập nước nhằm sử dụng tài nguyên một cách bền vững thì rừng Tràm rất quan trọng, nĩ là chiếc máy lọc nước tự nhiên khổng lồ, nĩ khơng những cải thiện chất lượng nước phèn tại chổ mà nĩ cịn cĩ thể rửa phèn cho những cánh đồng bị nhiễm phèn lân cận. Rừng Tràm giúp giảm độc hại cho các nguồn nước thải từ các khu cơng nghiệp lân cận dồn về, các vật rụng từ rừng tràm giúp cải thiện pH của nước trên mặt đất và làm giảm quá trình tích tụ các ion sắt, nhơm. Nước ở rừng tràm rửa phèn cao hơn gấp 15 lần so với nước kênh rạch khác (Ni & Safford & Maltby, 1998). Ngồi ra, tán rừng tràm cũng giữ cho mực nước ngầm khơng quá sâu, giữ cho tầng sinh phèn (pyrite) ở điều kiện khử oxy. Do đĩ, hạn chế quá trình phèn hố trong mùa khơ. Nơi cĩ rừng tràm chất lượng nước và đất dần dần được cải thiện [38]. Đất phèn ở HTN chiếm hơn 80% tổng diện tích đất trong tồn huyện gồm cĩ đất phèn hoạt động nơng, đất phèn hoạt động sâu, đất phèn tiềm tàng nơng và đất phèn hoạt động cĩ lũ tích dốc. Chính vì thế, việc đào ao nuơi thuỷ sản trên đất phèn giàu mùn sẽ thúc đẩy nhanh quá trình phân giải mùn cũng như hồ tan chất mùn vào trong nước. [7, trích từ Tuyển tập hội thảo tồn quốc về nghiên cứu và ứng dụng khoa học cơng nghệ trong nuơi trồng thuỷ sản ( 22-23/12/2004 tại Vũng Tàu).NXB Nơng nghiệp, Thành phố Hồ Chí Minh]. Hàm lượng hữu cơ hồ tan cao này sẽ thúc đẩy quá trình dị dưỡng trong nước và gĩp phần làm tiêu hao DO. Qua khảo sát đa số các ao, vuơng nuơi tơm ở HTN hồn tồn chưa cĩ hệ thống xử lý nước thải, chủ hộ nuơi cho nước trong ao, vuơng nuơi đổ ra kênh, rạch, sơng gần nhất. Do đĩ cần tiến hành sử lý nguồn nước thải từ các ao nuơi trước khi thải ra mơi trường, cĩ thể ứng dụng kỹ thuật xử lý nước thải sau nuơi tơm bằng biện pháp xử lý sinh học như : dùng các nhuyễn thể hai mảnh vỏ lọc bỏ các hợp chất hữu cơ trong nước thải tại các ao chứa nước thải và cĩ thể tái sử dụng nguồn nước này cấp lại cho các ao; thiết kế hệ thống cấp, tiêu nước cho các khu nuơi thuỷ sản và kênh tiêu phải tách rời kênh lấy nước ; Thiết kế xây dựng , Xây dựng hệ thống cống lấy nước và lọc phù sa đáp ứng tiêu chuẩn nuơi trồng để tơm cĩ thể phát triển tốt trong mơi trường nước được cấp; Hệ thống kênh dẫn , kênh tiêu đi qua vùng phèn cần lựa chọn các biện pháp hợp lý để hạn chế quá trình oxy hố các vật liệu sinh phèn; Thực hiện theo các hướng dẫn kỹ thuật nhằm hạn chế sự xì phèn, tiêu thốt các độc tố từ trong đất ra nguồn nước mặt do quá trình tháo rửa phèn[37]. Cần xây dựng hồ sinh thái trên địa bàn HTN để lấy nước tưới tiêu, phục vụ sinh hoạt cho nhân dân. 6.3.2. Nêu các đặc trưng cụ thể của từng phân vùng để phục vụ quy hoạch phát triển nuơi tơm càng xanh của huyện Tam Nơng, tỉnh Đồng Tháp. 6.3.2.1. Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phù sa Là khu vực phân bố gần sơng Tiền, cĩ độ cao từ 1,3 m đến 1,9 m, do ảnh hưởng của lũ sơng Mê Kong nên bị ngập từ 2 đến 4 tháng. Đây là khu vực cĩ đất phù sa đã và đang phát triển thêm vào đĩ chất lượng nước vùng này rất tốt vì nĩ nằm ven sơng Tiền (Theo báo cáo đánh giá về hiện trạng mơi trường tỉnh Đồng Tháp năm 1998 của Sở Khoa Học Cơng Nghệ và Mơi Trường tỉnh Đồng Tháp) thì chất lượng nước mặt vùng này thuộc vùng đạt tiêu chuẩn dùng cho sản xuất nơng nghiệp và nuơi trồng thuỷ sản. Qua thực nghiệm lấy mẫu nước vào mùa khơ kiệt đo được (mẫu 1.N1 cĩ pH = 6.70); (mẫu 1.N2 cĩ pH = 6.89) nĩ nằm trong giới hạn tốt như đã trình bày ở phần 2.1.3 của chương 2 , pH thích hợp cho tơm càng xanh từ 6,5 đến 8,5. Vây nếu xét tồn HTN thì đây là vùng thích nghi nhất cho việc quy hoạch phát tiển nuơi tơm càng xanh cả mùa lũ lẫn mùa khơ. 6.3.2.2.Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phù sa cĩ nền phèn: Là vùng đất chuyển tiếp giữa đất phù sa và đất phèn, kế cận vùng phèn, tầng dưới sâu là lớp đất sét chứa vật liệu sinh phèn. Cĩ độ cao từ 1,2m đến 1,6 m, do ảnh hưởng của lũ sơng Mê Kong nên bị ngập từ 2 đến 5 tháng. Theo báo cáo đánh giá về hiện trạng mơi trường tỉnh Đồng Tháp năm 1998 của Sở Khoa Học Cơng Nghệ và Mơi Trường tỉnh Đồng Tháp thì chất lượng nước mặt vùng này thuộc vùng đạt tiêu chuẩn dùng cho sản xuất nơng nghiệp và nuơi trồng thuỷ sản. pH đất qua các mẫu phân tích thuộc vùng này cĩ (mẫu 3.2 cĩ pH = 3,14; mẫu 3.1 cĩ pH = 3,08; mẫu 2.1 cĩ pH =4,20) và pH nước vào mùa khơ rất thấp (mẫu 2.N1 cĩ pH = 6,96; mẫu 3.N2 cĩ PH = 6,28 ), đất khá chua, nhưng pH nước lại nằm trong giới hạn tương đối tốt cho tơm càng xanh. Mặc dù bên cạnh độc tố về nhơm trong đất lại rất cao, kết quả phân tích đất (mẫu 3.1 cĩ Al3+ là 6,87 ppm; mẫu 3.2 cĩ Al3+ là 6,15 ppm; mẫu 2.1 cĩ Al3+ là 2,37 ppm ) độc tố về nhơm trong đất lại cao nhưng do gần sơng Tiền lại cĩ nhiều kênh lớn bao quanh vùng này nên độc tố về nhơm trong nước (mẫu 3.N2 cĩ Al3+ là 2,25 ppm; mẫu 2.N1 cĩ Al3+ là 0,45 ppm ) tương đối thấp. Đây là vùng thích nghi thứ hai trong HTN để cĩ thể nuơi tơm càng xanh trong mùa lũ lẫn mùa khơ, nhưng nếu nuơi trong mùa khơ sẽ tốn kinh phí rất cao để cải thiện mơi trường nước trong vuơng nuơi. 6.3.2.3. Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh đất phèn cĩ phù sa tích lũ Đất phèn cĩ phù sa tích lũ ít phèn hơn so với đất phèn tiềm tàng và đất phèn hoạt động. Nên vùng này so với vùng 4 và vùng 5, xét về gốc độ khoa học thích nghi cho việc nuơi TCX hơn trong vùng này đặc biệt cĩ Vườn Quốc Gia Tràm Chim. Là vùng trũng thấp trong nội địa cĩ độ cao trung bình từ 1,2 đến 1,8 m vùng này bị ngập lũ và ngập úng sâu từ 1,5 đến 2,5 m ngập trên 6 tháng, tuy nhiên cĩ vài gị đồi cao 2,1 m – 2,2 m thuộc khu vực Vườn Quốc Gia Tràm Chim và dọc theo kênh Ranh Phú Hiệp. Là vùng đất phèn lại cĩ lũ tích trên mặt. Qua thực nghiệm lấy mẫu nước vào mùa khơ kiệt đo được (mẫu 3.N1 cĩ pH = 2,60); (mẫu 2.N2 cĩ pH = 3,60) rất thấp, pH đất qua các mẫu phân tích thuộc vùng này cĩ (mẫu 2.2 cĩ pH =4,09; mẫu 2.3 cĩ pH = 2,91; mẫu 3.3 cĩ pH = 3,13; mẫu 4.1 cĩ pH = 3,22 ). Theo Lê Huy Bá - Lâm Minh Triết (2000), Sinh thái mơi trường ứng dụng (trang 129), NXB Khoa học kỹ thuật, pH đất nằm trong giới hạn phèn nhiều, nguyên nhân vùng này pH đất và nước thấp vì đây là khu vực lân cận và là đất Vườn Quốc Gia Tràm Chim nên đất vẫn cịn giữ lại đặc tính nguyên sinh hơn các vùng cịn lại do tác động con người canh tác đất nên làm giảm độ chua hơn mặt dù là phèn chính cống. 6.3.2.4. Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phèn sâu: Là vùng trũng thấp trong nội địa cĩ độ cao từ 0,8 đến 1,5 m vùng này bị ngập lũ và ngập úng sâu từ 1,5 đến 2,5 m ngập trên 6 tháng là vùng cĩ các loại đất phèn hoạt động cĩ tầng sinh phèn sâu vùng này thích nghi với việc nuơi các nhĩm cá như : cá lĩc, cá rơ, cá trê… trong mùa lũ hơn là TCX. Mặc dù phèn hoạt động sâu nhưng pH đất qua các mẫu phân tích thuộc vùng này cĩ (mẫu 5.1 cĩ pH =2.68; mẫu 4.3 cĩ pH = 3,14) và pH nước vào mùa khơ rất thấp (mẫu 5.N1 cĩ pH = 600; mẫu 4.N2 cĩ PH = 3,72), đất và nước khá chua bên cạnh đĩ độc tố về nhơm trong đất lại rất cao đất (mẫu 5.1 cĩ Al3+ là 7,23 ppm; mẫu 4.3 cĩ Al3+ là 8,67 ppm) và nước (mẫu 5.N1 cĩ Al3+ là 0,54 ppm; mẫu 4.N2 cĩ Al3+ là 1,80 ppm). Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phèn sâu phân thành hai khu vực địa lý: - Khu vực 1: thuộc địa bàn xã Phú Thành B, mặc dù nĩ thuộc khu vực cĩ đất phèn tiềm tàng nơng nhưng chất lượng nước lại tốt, vào mùa khơ pH nước cũng khá cao (mẫu 5.N1 cĩ pH = 6); độc tố nhơm cũng khá thấp (mẫu 5.N1 cĩ Al3+ là 0,54 ppm), nên cĩ thể nuơi tơm càng xanh được vào mùa khơ nhưng kinh phí sẽ rất cao do địa bàn HTN cĩ đặc thù là mùa khơ mực nước sơng thấp hơn mặt ruộng Trong vùng này hiện đang cĩ dự án thí điểm nuơi tơm càng xanh trên chân ruộng mùa lũ của huyện. - Khu vực 2: Thuộc địa bàn xã Hồ Bình; xã Phú Cường; xã Tân Cơng Sính lại rất hạn chế do đất phèn lại sinh ra độc tố nhơm hơn đặc biệt vào mùa khơ và đầu mùa mưa. Vì thế khu vực này nếu nuơi TCX mùa lũ vẫn được nhưng kinh phí sẽ cao hơn so với khu vực 1 trong cùng vùng 4 này. Để cải thiện mơi trường đất, nước trong những tháng đầu thả tơm khi chưa cĩ lũ tràn đồng. Khuyến cáo khu vực 2 của vùng 4 nên nuơi cá sẽ thu được lợi nhuận cao hơn, kinh phí đầu tư nhẹ hơn. 6.3.2.5. Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phèn nơng Đây là vùng hạn chế nhất trên địa bàn HTN. Là vùng trũng thấp trong nội địa cĩ độ cao từ 0,8 đến 1,3 m vùng này bị ngập lũ và ngập úng sâu từ 1,5 đến 2,5 m ngập trên 6 tháng là vùng cĩ các loại đất phèn hoạt dộng cĩ tầng sinh phèn nơng, cĩ nhiều bưng trũng với quần thể năng ngọt, năng kim chiếm ư thế, đây là những quần thể tiêu biểu của vùng bưng trũng trên đất phèn, trong vùng này cĩ một phần diện tích là Vươn Quốc Gia Tràm Chim. Kết quả phân tích các mẫu đất và nước thuộc vùng 5 khá chua, mẫu đất (mẫu 5.2 cĩ pH =3,10; mẫu 5.3 cĩ pH = 2,94; mẫu 4.2 cĩ pH = 3,08) và pH nước vào mùa khơ rất thấp (mẫu 5.N2 cĩ pH = 3,95; mẫu 4.N1 cĩ pH = 3,12 ), bên cạnh đĩ độc tố về nhơm trong đất lại rất cao đất (mẫu 5.2 cĩ Al3+ là 9,09 ppm; mẫu 5.3 cĩ Al3+ là 11,2 ppm; mẫu 4.2 cĩ Al3+ là 8,19 ppm) và nước (mẫu 4.N1 cĩ Al3+ là 17,46 ppm; mẫu 5.N2 cĩ Al3+ là 1,08 ppm). Như vậy vùng này rất hạn chế trong việc nuơi tơm càng xanh đặc biệt là vào mùa khơ. Tuy nhiên vùng này cũng cĩ thể nuơi TCX mùa lũ, nếu như nuơi trên chân ruộng thì thời gian thả tơm phải trễ hơn các vùng cịn lại từ 2 đến 3 tháng và khi thả tơm phải cĩ kích thước lớn để kịp thu hoạch trước khi lũ rút . KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Sau thời gian nổ lực làm việc, “Xây dựng bản đồ phân vùng sinh thái mơi trường đất phục vụ quy hoạch phát triển nuơi tơm càng xanh huyện Tam Nơng, tỉnh Đồng Tháp” được hồn thành. Tơi đi đến kết luận: HTN cĩ thể nuơi tơm cành xanh với 5 vùng nuơi xếp theo mức độ thích nghi, đĩ là các vùng: 1. Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phù sa (Vùng 1): Cĩ diện tích 711,485 ha, thuộc địa bàn các xã An Hồ, An Long, Phú Ninh, Phú Thành A. Đây là khu vực cĩ đất phù sa đã và đang phát triển thêm vào đĩ chất lượng nước vùng này rất tốt vì nĩ nằm ven sơng Tiền (Theo báo cáo đánh giá về hiện trạng mơi trường tỉnh Đồng Tháp năm 1998 của Sở Khoa Học Cơng Nghệ và Mơi Trường tỉnh Đồng Tháp) thì chất lượng nước mặt vùng này thuộc vùng đạt tiêu chuẩn dùng cho sản xuất nơng nghiệp và nuơi trồng thuỷ sản. Xét tồn HTN thì đây là vùng thích nghi nhất cho việc quy hoạch phát tiển nuơi tơm càng xanh cả mùa lũ lẫn mùa khơ. 2 .Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phù sa cĩ nền phèn (Vùng 2): Cĩ diện tích 934,215 ha, thuộc địa bàn các xã phía đơng xã Phú Thành A, phía tây xã Phú Thọ, phía bắc và phía nam xã Phú Thành B, phía bắc xã Phú Hiệp. Là vùng đất chuyển tiếp giữa đất phù sa và đất phèn, kế cận vùng phèn, tầng dưới sâu là lớp đất sét chứa vật liệu sinh phèn. Đây là vùng thích nghi thứ hai trong HTN để cĩ thể nuơi tơm càng xanh trong mùa lũ lẫn mùa khơ, nhưng nếu nuơi trong mùa khơ sẽ tốn kinh phí rất cao để cải thiện mơi trường nước trong vuơng nuơi. 3. Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh đất phèn cĩ phù sa tích lũ (Vùng 3): Cĩ diện tích 906,482 ha, thuộc địa bàn các xã Phú Thọ, Phú Hiệp, Phú Đức, Tân Cơng Sính và Thị Trấn Tràm Chim. Đất phèn cĩ phù sa tích lũ ít phèn hơn so với đất phèn tiềm tàng và đất phèn hoạt động. Nên vùng này so với vùng 4 và vùng 5, xét về gốc độ khoa học thích nghi cho việc nuơi TCX. 4. Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phèn sâu (Vùng 4): Cĩ diện tích 1080,945 ha, thuộc địa bàn các xã Phú Thọ, Phú Thành B, Tân Cơng Sính, Hồ Bình, Phú Cường. Vùng này thích nghi với việc nuơi các nhĩm cá như: cá lĩc, cá rơ, cá trê… trong mùa lũ hơn là TCX. Nếu nuơi TCX mùa lũ vẫn được nhưng kinh phí sẽ cao. 5. Vùng sinh thái nuơi tơm càng xanh trên đất phèn nơng (Vùng 5): Cĩ diện tích 974,937 ha, thuộc địa bàn các xã Tân Cơng Sính, Hồ Bình, Phú Cường, Phú Đức. Đây là vùng hạn chế nhất trên địa bàn HTN, trong vùng cĩ các loại đất phèn hoạt dộng cĩ tầng sinh phèn nơng, cĩ nhiều bưng trũng với quần thể năng ngọt, năng kim chiếm ư thế, đây là những quần thể tiêu biểu của vùng bưng trũng trên đất phèn. Như vậy vùng này rất hạn chế trong việc nuơi tơm càng xanh đặc biệt là vào mùa khơ. Tuy nhiên vùng này cũng cĩ thể nuơi TCX mùa lũ. Do thời gian cĩ giới hạn , kinh phí hạn hẹp và đề tài chi tiết cấp huyện nên nguồn tài liệu chưa được cập nhật mới kịp thời, số lượng mẫu phân tích cịn hạn chế về số lượng. Tăng cường cơng tác giáo dục cộng đồng, hội nghề nuơi thuỷ sản trong việc thực hiện bảo vệ mơi trường chung, khuyến khích nuơi tơm, cá... phù hợp với điều kiện sinh thái cụ thể của từng vùng. Do địa bàn của HTN cĩ rất nhiều vùng cịn chua phèn nên cần tăng cường cơng tác ứng dụng kỹ thuật xử lý mơi trường ngay tại nguồn phát sinh ơ nhiễm. TÀI LIỆU THAM KHẢO *** 1. Lê Huy Bá (1982), Những vấn đề về đất phèn Nam bo, Nxb Đại học Quốc Gia, Tp Hồ Chí Minh. 2. Lê Huy Bá (2003), Sinh thái Mơi Trường đất, Nxb Đại học Quốc Gia, Tp Hồ Chí Minh. 3. Lê Huy Bá (2004), Mơi Trường, Nxb Đại học Quốc Gia, Tp Hồ Chí Minh. 4. Lê Huy Bá (2005), Phương pháp nghiên cưú khoa học, Nxb Đại học Quốc Gia, Tp Hồ Chí Minh. 5. Lê Huy Bá - Lâm Minh Triết (2000), Sinh thái mơi trường ứng dụng, Nxb Khoa học kỹ thuật. 6. Lê Huy Bá - Lâm Minh Triết (2005), Sinh thái mơi trường ứng dụng (Applied Environmemtal Ecology), Nxb Khoa học kỹ thuật. 7. Lê Huy Bá và các cộng sự (2006), Nghiên cứu phân vùng sinh thái nuơi trồng thủy sản tỉnh Đồng Tháp, phục vụ khai thác và sử dụng nguồn tài nguyên bền vững, đề tài khoa học, Trung tâm sinh thái, mơi trường và tài nguyên, tp HCM. 8. Bách khoa tồn thư, mở Wikipedia, địa chỉ Email aquaculture.com/Experience_exchange.asp. 9. Bộ thủy sản, Trung tâm khuyến ngư trung ương(2001), Hướng dẫn kỹ thuật nuơi tơm càng xanh (Macrobrachium rosenbergii), Nxb Nơng nghiêp, Hà Nội. 10. Bộ thuỷ sản, Viện kinh tế và quy hoạch thuỷ sản (2006), Báo cáo tổng hợp Quy hoạch phát triển nuơi trồng thuỷ sản Đồng Bằng Sơng Cửu Long đến năm 2010 và định hướng năm 2020, Hà Nội. 11. Cục thống kê Đồng Tháp phịng thống kê Tam Nơng (2005), Niên giám thơng kê năm 2004 huyện Tam Nơng, Đồng Tháp. 12. Cục thống kê Đồng Tháp phịng thống kê Tam Nơng (2005), Kết quả điều tra các chỉ tiêu kinh tế tổng hợp năm 2004 huyện Tam Nơng. Đồng Tháp . 13. Dự án đầu tư (2006), Dự án đầu tư thí điểm hạ tầng thuỷ lợi phục vụ nuơi tơm càng xanh trên chân ruộng đại điểm- xã Phú Thành B – huyện Tam Nơng, Đồng Tháp. 14. Vũ Cao Đàm (2005), Phương pháp nghiên cứu khoa học,NXB Khoa Học và Kỹ thuật Hà Nội. 15. Lê Văn Khoa, Nguyễn Xuân Quýnh, Nguyễn Quốc Việt (2007), Chỉ thị sinh học mơi trường, Nxb Giáo Dục. 16. Vũ Quang Mạnh( 2005), Sinh thái học đất, Nxb Đại Học Sư Phạm, Hà Nội 17. Nguyễn Thanh Phong và các cộng sự (2000), Những nghiên cứu sản xuất giống tơm càng xanh, Viện khoa học thuỷ sản – Khoa nơng nghiệp, trường Đại học Cần Thơ. 18. Nguyễn Vinh Quy (2006), Nghiên cứu, đánh giá hậu quả về mơi trường và kinh tế của suy thối đất ở một số khu vực trong lưu vực sơng Đồng Nai và đề ra các biện pháp giảm thiểu hậu quả, luận án tiến sĩ ngành Mơi trường và bảo vệ mơi trường, Đại học Quốc Gia tp Hồ Chí Minh. 19. Nguyễn Văn Sẵn (2003), Phân tích tác động của đê bao đến kinh tế và xã hội trong vùng ngập lũ tại huyện Lai Vung tỉnh Đồng Tháp, luận văn thạc sĩ Nơng nghiệp, Đại học Nơng Lâm tp Hồ Chí Minh. 20. Sở Nơng nghiệp & Phát triển nơng thơn tỉnh Đồng Tháp, Trung tâm khuyến nơng (2001),Kỹ thuật nuơi tơm càng xanh. 21. Sở Nơng nghiệp & Phát triển nơng thơn tỉnh Đồng Tháp, Trung tâm khuyến nơng (2005),Kỹ thuật nuơi tơm càng xanh. 22. Nguyễn Đức Thuận (2002), Đặc điểm một số độc chất trong đất phèn nặng mới khai hoang trồng lúa ở Đồng Tháp Mười và biện pháp khắc phục, Luận án tiến sĩ Nơng nghiệp, Viện Khoa Học Kỹ Thuật Nơng Nghiệp Miền Nam. 23. Lê Trình (2000), Đánh giá tác động mơi trường phương pháp và ứng dụng, Nxb Khoa học kỹ thuật. 24. Trung Tâm Khoa Học Tự Nhiên Và Cơng Nghệ Quốc Gia, Dự án “Điều tra, đánh giá diễn biến tự nhiên – kinh tế – xã hội vùng Đồng tháp mười sau 10 năm khai thác (1985 - 1995)” (1997), Báo cáo tổng hợp Đồng Tháp Mười sau 10 năm khai thác và phát triển kinh tế – xã hội(1985 - 1995), Tp Hồ Chí Minh. 25. Trung Tâm cơng nghệ thơng tin địa lý (2007), Giáo trình sử dụng phần mềm Mapinfo,Đ ại học Quốc gia Tp Hồ Chí Minh, Đại học Bách khoa Tp Hồ Chí Minh. 26. Trung Tâm Tin học –Bộ Thuỷ sản (2007), Tơm nước ngọt, Email:ttam.bts@hn.vnn.vn. 27. Trung tâm Thơng tin Khoa học Cơng nghệ Quốc Gia(2007), Nơng thơn đổi mới, Email: http:// vst.vista.gov.vn, cập nhật 03/05/2007. 28. Nguyễn Văn Tuyên (2003), Đa dạng sinh học tảo trong thuỷ vực nội địa Việt Nam triển vọng và thử thách, Nxb Nơng Nghiệp. 29. Uỷ Ban Nhân Dân Huyện Tam Nơng (2003), Báo cáo tổng hợp Quy hoạch sử dụng đất đai huyện Tam Nơng – tỉnh Đồng Tháp đến năm 2010. 30. Uỷ Ban Nhân Dân Huyện Tam Nơng ,Phịng Nơng nghiệp & Phát triển nơng thơn (2003), Tài liệu tổng kết sản xuất Nơng nghiệp & Phát triển nơng thơn năm 2005 phương hướng nhiệm vụ kế hoạch năm 2006. 31. Uỷ Ban Nhân Dân tỉnh Đồng Tháp, Sở Nơng nghiệp & Phát triển nơng thơn (2001), Đề án Quy hoạch phát triển nuơi trồng thuỷ sản tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2001 – 2010. 32. Uỷ Ban Nhân Dân Huyện Tam Nơng (2005), Báo cáo V/ v kết quả thống kê , kiểm kê đất đai huyện Tam Nơng năm 2005. 33. Uỷ Ban Nhân Dân Huyện Tam Nơng (2005), Báo cáo V/ v Quy hoạch phát triển vùng nuơi 3.000 ha tơm càng xanh trên chân ruộng trong mùa lũ - huyện Tam Nơng giai đoạn 2006 – 2010. 34. Uỷ Ban Nhân Dân Huyện Tam Nơng (2006), Kế hoạch thực hiện chương trình nuơi tơm càng xanh mùa lũ huyện Tam Nơng năm 2006. 35. Uỷ Ban Nhân Dân Huyện Tam Nơng ,Phịng Nơng nghiệp & Phát triển nơng thơn (2006), Báo cáo nhanh tiến độ thực hiện kế hoạch nuơi tơm càng xanh năm 2006. 36. Uỷ Ban Nhân Dân Huyện Tam Nơng, Phịng Nơng nghiệp & Phát triển nơng thơn (2005), Tài liệu hội thảo kết quả nhân rộng mơ hình nuơi tơm càng xanh huyện Tam Nơng năm 2005. Internet 37. Thơng tin điện tử của Bộ Tài nguyên mơi trường Việt Nam, trang tin tức và sự kiện, địa chỉ Email monre.gov. vn/monreNet/default. aspx?tabid=216&idmid=&ItemID=26632 38. Acnh:TCNP.jpg. ._.