XÁC ĐỊNH VÀ HẠCH TOÁN CÁC KHOẢN DỰ PHÒNG TRONG DOANH NGHIỆP

lêi më ®Çu Trong nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn vµ diÔn ra s«i ®éng nh­ hiÖn nay, viÖc sö dông qu¶n lý cã hiÖu qu¶ tµi s¶n lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn líi nhuËn cña doanh nghiÖp. Trong doanh nghiÖp gi¸ trÞ tµi s¶n lu«n chÞu sù t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè bªn ngoµi. Sù gi¶m gi¸ cña tµi s¶n cã thÓ x¶y ra bÊt kú lóc nµo trong t­¬ng lai mµ hËu qu¶ cña chóng lµ kh«ng ch¾c ch¨n. Doanh nghiÖp ph¶i ®øng tr­íc nguy c¬ rñi ro vµ chi phÝ khæng lå ®Ó bï ®¾p cho rñi ro ®ã, ®Ó h¹n chÕ nh÷ng thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra trong kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i lËp dù phßng. ViÖc lËp dù phßng cã ý nghÜa vÒ ph­¬ng diÖn kinh tÕ tµi chÝnh. Dù phßng lµm t¨ng sè tæng chi phÝ, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµm gi¶m doanh thu thuÇn cña niªn ®é lËp dù phßng. Hay nãi c¸ch kh¸c lËp dù phßng lµ chuyÓn chi phÝ ph¸t sinh c¸c n¨m sau vµo n¨m nµy. Tõ ®ã c¸c doanh nghiÖp trÝch luü ®­îc mét sè vèn ®Ó bï ®¾p cho c¸c kho¶n chi phÝ thiÖt h¹i khi chóng ph¸t sinh. XuÊt ph¸t tõ lý do ®ã nªn em chän ®Ò tµi “ X¸c ®Þnh vµ h¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng trong doanh nghiÖp”. Sinh viªn thùc hiÖn Lª ThÞ Thanh Thuû I./ Sù cÇn thiÕt ph¶i lËp dù phßng trong doanh nghiÖp: Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, nhÊt lµ nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn ®a d¹ng, phøc t¹p, c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ nµo tr¸nh khái mét sè rñi ro v× lý do kh¸ch quan kh«ng thÓ dù kiÕn nh­ng khi ph¸t sinh thùc tÕ th× møc thiÖt h¹i lín h¬n møc dù kiÕn. Nguyªn t¾c cña kÕ to¸n lµ ph¶i thËn träng, thµ chÊp nhËn lç tr­íc l·i sau cßn h¬n lµ l·i tr­íc lç sau. Nªn chÕ ®é chÕ to¸n cho phÐp c¸c doanh nghiÖp lËp dù phßng gi¶m gi¸ tµi s¶n, kho¶n dù phßng nµy ph¶i lµ mét sù ®¸nh gi¸ chi phÝ tèt nhÊt cÇn cã ®Ó thanh to¸n nghÜa vô hiÖn t¹i vµo ngµy lËp b¶ng tæng kÕt tµi s¶n. II/ C¸c lo¹i dù phßng: Ø Dù phßng gi¶m gi¸ vËt t­ hµng ho¸ tån kho: Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho lµ viÖc ph¶n ¶nh toµn bé gi¸ trÞ bÞ gi¶m sót so víi gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc cña hµng tån kho nh»m ghi nhËn c¸c kho¶n lç hay phÝ tæn cã thÓ ph¸t sinh nh­ng ch­a ch¾c ch¾n vµ ph¶n ¶nh gi¸ trÞ thùc hiÖn thuÇn cña hµng tån kho trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Ø Dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu t­. Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n lµ bé phËn gi¸ trÞ dù tÝnh bÞ gi¶m gi¸ cña chøng kho¸n ®Çu t­ nh»m ghi nhËn c¸c kho¶n lç cã thÓ ph¸t sinh nh­ng ch­a ch¾c ch¾n. §ång thêi qua ®ã ph¶n ¶nh ®­îc gi¸ trÞ thùc cña c¸c kho¶n ®Çu t­ chøng kho¸n. Ø Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi. Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi lµ sè tiÒn dù kiÕn vµ c¸c kho¶n khã ®ßi vµo chi phÝ trong kú. III/ H¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho: 1/ Môc ®Ých vµ sù cÇn thiÕt ph¶i lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho: Ø Môc ®Ých: XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ gi¸ c¶ cña hµng ho¸ tån kho th­êng xuyªn biÕn ®éng t¨ng (gi¶m) do c¸c nguyªn nh©n chñ quan hoÆc kh¸ch quan nh­ gi¶m gi¸, lçi thêi ...... §Ó h¹n chÕ bít nh÷ng thiÖt h¹i x¶y ra trong kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho lµ viÖc tÝnh tr­íc vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh phÇn gi¸ trÞ bÞ gi¶m xuèng thÊp so víi gi¸ trÞ ghi sæ cña hµng tån kho. Cuèi kú kÕ to¸n nÕu nhËn thÊy cã b»ng chøng ch¸c ch¾n vÒ sù gi¶m gi¸ th­êng xuyªn cô thÓ x¶y ra trong kú kÕ to¸n th× tiÕn hµnh lËp dù phßng. ViÖc lËp dù phßng hµng tån kho ®ång thêi còng ®Ó ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ thùc tÕ thuÇn tuý hµng tån kho cña doanh nghiÖp nh»m ®­a ra mét h×nh ¶nh trung thùc vÒ h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp khi lËp b¸o c¸o tµi chÝnh vµo cuèi kú h¹ch to¸n. Gi¸ trÞ thuÇn cña hµng tån kho thÓ hiÖn trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp lµ gi¸ trÞ ®iÒu chØnh gi÷a gi¸ trÞ hµng tån kho thùc tÕ trªn sæ kÕ to¸n vµ trÞ gi¸ dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ®· lËp ë cuèi kú h¹ch to¸n. Ø Sù cÇn thiÕt ph¶i lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho: . Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh, hµng tån kho ®­îc ghi chÐp trªn sæ kÕ to¸n theo gi¸ thùc tÕ. Nh­ng trªn thùc tÕ gi¸ mua hµng tån kho trªn thÞ tr­êng cã thÓ bÞ gi¶m so víi gi¸ gèc. §Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c thËn träng cña kÕ to¸n th× cÇn ph¶i lËp dù phßng cho phÇn gi¸ trÞ hµng tån kho bÞ gi¶m sót. Qua ®ã, ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc hiÖn thuÇn cña hµng tån kho, gi¸ trÞ thùc hiÖn thuÇn cña hµng tån kho lµ gi¸ cã thÓ b¸n ®­îc trªn thÞ tr­êng 2/ §èi t­îng vµ ®iÒu kiÖn lËp dù phßng: Theo qui ®Þnh (Th«ng t­ sè 107/2001TT-BTC cña Bé Tµi chÝnh ngµy 31/12/2001 viÖc trÝch lËp dù phßng hµng tån kho ph¶i cã ho¸ ®¬n, chøng tõ hîp lÖ, hîp ph¸p theo qui ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh. lµ nh÷ng vËt t­, hµng ho¸ thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp, tån kho t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh cã gi¸ trÞ thu håi hoÆc gi¸ thÞ tr­êng thÊp h¬n gi¸ ghi trªn sæ kÕ to¸n. C¸c lo¹i vËt liÖu chÝnh dïng cho s¶n xuÊt, c¸c lo¹i vËt t­, hµng ho¸, thµnh phÈm tån kho ®Ó b¸n mµ gi¸ thÞ tr­êng thÊp h¬n gi¸ thùc tÕ ®ang ghi sæ kÕ to¸n. VËt t­ hµng ho¸ tån kho cã gi¸ trÞ bÞ gi¶m so víi gi¸ ghi trªn sæ kÕ to¸n nh­ng gi¸ b¸n s¶n phÈm dÞch vô ®­îc s¶n xuÊt tõ vËt t­, hµng ho¸ ngµy kh«ng bÞ gi¶m gi¸ th× kh«ng ®­îc trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. 3/ Ph­¬ng ph¸p lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho: Doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh gi¶m gi¸ sè l­îng hµng tån kho thùc tÕ cña tõng lo¹i vËt t­, hµng ho¸ ®Ó x¸c ®Þnh møc lËp dù phßng theo c«ng thøc sau: Møc lËp dù phßng L­îng vËt t­, hµng Gi¸ h¹ch Gi¸ thùc tÕ gi¶m gi¸ vËt t­, hµng = ho¸ tån gi¶m gi¸ x to¸n trªn - trªn thÞ tr­êng ho¸ cho n¨m kÕ ho¹ch t¹i thêi ®iÓm lËp sæ kÕ to¸n t¹i thêi ®iÓm BCTC n¨m lËp BCTC n¨m 4/ Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho: - Tµi kho¶n sö dông: KÕ to¸n sö dông tµi kho¶n “TK 139” Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho”. - KÕt cÊu tµi kho¶n: + Bªn Nî: Hoµn nhËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. + Bªn Cã: TrÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. + Sè d­ Nî: Gi¸ trÞ dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho hiÖn cã. Cuèi kú kÕ to¸n n¨m, khi gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc cña hµng tån kho nhá h¬n gi¸ gèc th× ph¶i lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. Sè dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ®­îc lËp lµ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ gèc cña hµng tån kho lín h¬n gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc cña chóng. Ø Tr­êng hîp kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ph¶i lËp ë cuèi kú kÕ to¸n n¨m nay lín h¬n kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ®· lËp ë cuèi kú n¨m tr­íc th× sè chªnh lÖch lín h¬n ®­îc lËp thªm, ghi: Nî TK 632 : Gi¸ vèn hµng b¸n (chi tiÕt gi¶m gi¸ hµng tån kho) Cã TK: 159 : Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. Ø Tr­êng hîp kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ph¶i lËp ë cuèi kú kÕ to¸n n¨m tr­íc th× sè chªnh lÖch nhá h¬n ®­îc hoµn nhËp ghi : Nî TK 159 : Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. Cã TK 632 : Gi¸ vãn hµng b¸n (chi tiÕt gi¶m gi¸ hµng tån kho). Ø Trong niªn ®é kÕ to¸n tiÕp theo, nÕu hµng tån kho kh«ng bÞ gi¶m gi¸ ®· sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh ®· b¸n, ngoµi bót to¸n ghi ph¶n ¶nh gi¸ trÞ hµng tån kho ®· dïng hay ®· b¸n, kÕ to¸n cßn ph¶i hoµn nhËp sè dù phßng gi¶m gi¸ ®· lËp cña c¸c lo¹i hµng tån kho nµy, ghi: Nî TK 159: Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho. Cã TK 632: Gi¸ vèn hµng b¸n. 5/ Xö lý c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho: C¨n cø vµo biÕn ®éng thùc tÕ vµ gi¸ hµng tån kho doanh nghiÖp chñ ®éng x¸c ®Þnh møc trÝch lËp, sö dông vµ xö lý c¸c kho¶n dù phßng theo ®óng qui ®Þnh. Cuèi n¨m, doanh nghiÖp cã vËt t­, hµng ho¸ tån kho bÞ gi¶m gi¸ so víi gi¸ trÞ ghi trªn sæ kÕ to¸n, th× ph¶i trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho theo qui ®Þnh. - NÕu sè dù phßng gi¶m gi¸ ph¶i trÝch lËp cho n¨m kÕ ho¹ch b»ng sè d­ kho¶n dù phßng n¨m tr­íc, th× doanh nghiÖp kh«ng ph¶i trÝch lËp kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ vËt t­, hµng ho¸ tån kho vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. - NÕu sè dù phßng gi¶m gi¸ trÝch lËp cao h¬n sè d­ kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ vËt t­ hµng ho¸ tån kho ®Ó trÝch lËp n¨m tr­íc th× doanh nghiÖp tÝnh thªm vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp phÇn chªnh lÖch gi÷a sè ph¶i trÝch lËp cho n¨m kÕ ho¹ch v­íi sè d­ kho¶n dù phßng ®· trÝch lËp n¨m tr­íc. - Ng­îc l¹i, nÕu sè dù phßng ph¶i tÝnh cho n¨m kÕ ho¹ch thÊp h¬n sè sè d­ kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ vËt t­, hµng ho¸ ®· trÝch lËp n¨m tr­íc th× doanh nghiÖp ph¶i hoµn nhËp kh¸c phÇn chªnh lÖch gi÷a sè d­ kho¶n dù phßng ®· trÝch lËp n¨m tr­íc víi sè dù phßng ph¶i trÝch lËp cho n¨m kÕ ho¹ch. IV/ H¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu t­: 1/ Môc ®Ých vµ sù cÇn thiÕt lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n: Ø Môc ®Ých: Theo nguyªn t¾c “ThËn träng” ®ßi hái kÕ to¸n ph¶i lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n ng¾n h¹n, chøng kho¸n dµi h¹n khi cÇn thiÕt nh»m ghi nhËn tr­íc vµo chi phÝ cña niªn ®é nµy nh÷ng kho¶n thiÖt h¹i cã thÓ ph¸t sinh do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan trong niªn ®é kÕ tiÕp, tõ ®ã x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña c¸c chøng kho¸n ®ang ®Çu t­ khi lËp B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n Ø Sù cÇn thiÕt lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c lo¹i chøng kho¸n mµ doanh nghiÖp ®Çu t­ kÓ c¶ chøng kho¸n ng¾n h¹n vµ chøng kho¸n dµi h¹n ®Òu cã thÓ bÞ thiÖt h¹i do gi¶m gi¸. Theo nguyªn t¾c “ThËn träng” ®ßi hái kÕ to¸n ph¶i lËp dù phßng gi¶m gi¸ cho c¸c lo¹i chøng kho¸n ®µu t­ khi cÇn thiÕt nh»m ghi nhËn tr­íc kho¶n tæn thÊt cã thÓ x¶y ra, gióp doanh nghiÖp cã nguån tµi chÝnh ®Ó bï ®¾p kho¶n tæn thÊt khi ph¸t sinh. 2/ §èi t­îng vµ ®iÒu kiÖn lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n: Lµ to¸n bé chøng kho¸n ®­îc doanh nghiÖp ®Çu t­ theo ®óng qui ®Þnh cña ph¸p luËt, ®­îc tù do mua b¸n trªn thÞ tr­êng mµ t¹i thêi ®iÓm kiÓm kª, lËp b¸o c¸o tµi chÝnh cã gi¸ thÞ tr­êng gi¶m so víi gi¸ ®ang h¹ch to¸n trªn kÓ kÕ to¸n (gi¸ gèc ghi sæ) ®­îc ph¸p trÝch lËp dù phßng. Nh÷ng chøng kho¸n kh«ng ®­îc phÐp mua b¸n trªn thÞ tr­êng th× kh«ng ®­îc lËp dù phßng gi¶m gi¸. 3/ Ph­¬ng ph¸p lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n: Doanh nghiÖp ph¶i lËp dù phßng cho tõng lo¹i chøng kho¸n ®Çu t­, cã biÕn ®éng, gi¶m gi¸ t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m cña n¨m b¸o c¸o theo c«ng thøc sau: Møc lËp dù phßng Sè l­îng chøng Gi¸ chøng Gi¸ chøng gi¶m gi¸ ®Çu t­ = kho¸n bÞ gi¶m gi¸ x kho¸n h¹ch - kho¸n thùc tÕ chøng kho¸n cho t¹i thêi ®iÓm lËp to¸n trªn sè trªn thÞ tr­êng n¨m kÕ ho¹ch BCTC n¨m kÕ to¸n. Doanh nghiÖp ph¶i lËp dù phßng riªng cho tõng lo¹i chøng kho¸n bÞ gi¶m gi¸ vµ ®­îc tæng hîp vµo b¶ng kª chi tiÕt dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu t­, lµm c¨n cø ®Ó h¹ch to¸n vµo chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. 4/ Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu t­: - Tµi kho¶n sö dông: §Ó theo dâi t×nh h×nh trÝch lËp vµ hoµn nhËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n TK 229 “ Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n”, TK 129 “ Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n ng¾n h¹n”. KÕt cÊu tµi kho¶n: - Bªn Nî: Sè dù phßng bï ®¾p thiÖt h¹i thùc tÕ do gi¶m gi¸ chøng kho¸n. Hoµn nhËp dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n. - Bªn Cã: Sè trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n. - Sè d­ Cã: Sè dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n hiÖn cßn cuèi kú. Cuèi n¨m tµi chÝnh, doanh nghiÖp c¨n cø vµo t×nh h×nh gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¨n han, ®Çu t­ dµi h¹n cña c¸c lo¹i chøng kho¸n, c¸c kho¶n ®Çu t­ ng¾n h¹n, dµi h¹n hiÖn cã tÝnh ®Õn 31/12 tÝnh to¸n ph¶i lËp dù phßng gi¶m gi¸ cho c¸c kho¶n ®Çu t­ ng¾n h¹n, dµi h¹n nµy. So s¸nh víi sè ®· lËp dù phngf gi¶m gi¸ n¨m tr­íc (nÕu cã) x¸c ®Þnh sè chªnh lÖch ph¶i lËp t¨ng thªm hoÆc gi¶m ®i (nÕu cã). Ø Tr­êng hîp sè dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n ng¾n h¹n, ®Çu t­ chøng kho¸n dµi h¹n ph¶i lËp n¨m nay lín h¬n sè dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n ng¾n h¹n, dµi h¹n, th× sè chªnh lÖch lín h¬n, ghi: Nî TK 635 : Chi phÝ tµi chÝnh. Cã TK 129 : Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ ng¾n h¹n. Cã TK 229 : Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ dµi h¹n. Ø Tr­êng hîp sè dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu t­ ng¾n h¹n, ®Çu t­ dµi h¹n ph¶i lËp n¨m nay nhá h¬n sè dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ng¾n h¹n, dµi h¹n ®· lËp ë cuèi niªn ®é kÕ to¸n n¨m tr­íc, th× sè chªnh lÖch ph¶i ®­îc hoµn nhËp, ghi: Nî TK 129: Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n ng¾n h¹n. Nî TK 229: Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n dµi h¹n. Cã TK 635: Chi phÝ tµi chÝnh. Trong niªn ®é kÕ to¸n tiÕp theo, khi c¸c chøng kho¸n ®Çu t­ ng¾n h¹n, thu håi hay ®· chuyÓn nh­îng, ngoµi bót to¸n ph¶n ¸nh gi¸ chuyÓn nh­îng hay thu håi cña nh÷ng chøng kho¸n ®· lËp dù phßng gi¶m gi¸, kÕ to¸n cßn ph¶i hoµn nhËp sè dù phßng gi¶m gi¸ ®· lËp cña c¸c chøng kho¸n nµy. Nî TK 129, 229: Hoµn nhËp sè dù phßng gi¶m gi¸ cña nh÷ng chøng kho¸n ®· chuyÓn nh­îng hay thu håi. Cã TK 635: Chi phÝ tµi chÝnh. Cuèi niªn ®é kÕ to¸n n¨m sau, kÕ to¸n h¹ch to¸n hoµn nhËp toµn bé sè dù phßng ®· lËp cuèi niªn ®é kÕ to¸n tr­íc vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh Cuèi niªn ®é kÕ to¸n tiÕp theo, so s¸nh sè dù phßng n¨m cò cßn l¹i víi sè dù phßng cÇn lËp cho niªn ®é kÕ to¸n tíi, nÕu sè dù phßng cßn l¹i nhá h¬n sè dù phßng cÇn lËp cho niªn ®é míi. KÕ to¸n tiÕn hµnh hoµn nhËp sè chªnh lÖch lín h¬n vµo ghi chi phÝ tµi chÝnh. Ng­îc l¹i nÕu sè dù phßng cßn l¹i nhá h¬n sè dù phßng cÇn lËp cho niªn ®é míi, kÕ to¸n tiÕn hµnh trÝch lËp sè chªnh lÖch nhá h¬n vµo chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh gièng nh­ víi niªn ®é kÕ to¸n tr­íc. 5/ Xö lý kho¶n gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu t­: NÕu sè dù phßng gi¶m gi¸ ph¶i trÝch lËp cho n¨m kÕ ho¹ch b»ng sè d­ kho¶n dù phßng n¨m tr­íc ®· trÝch th× doanh nghiÖp kh«ng ph¶i trÝch lËp kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu t­. NÕu sè dù phßng ph¶i trÝch lËp cao h¬n sè d­ kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t­ chøng kho¸n ®· trÝch lËp n¨m tr­íc th× doanh nghiÖp trÝch thªm vµo chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh. Gi¸ trÞ kho¶n dù phßng ®­îc hoµn nhËp vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝh. V/ H¹ch to¸n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi: 1/ Môc ®Ých vµ sù cÇn thiÕt ph¶i lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi. Ø Môc ®Ých: Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi nh¨m môc ®Ých: - §Ò phßng nî ph¶i thu kh«ng thu håi ®­îc khi kh¸ch hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî. - X¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc cña c¸c kho¶n tiÒn tån trong thanh to¸n khi lËp b¸o c¸o kÕ to¸n. Ø Sù cÇn thiÕt ph¶i lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi. Trong thùc tÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã nh÷ng kho¶n ph¶i thu mµ ng­êi nî khã hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî hoÆc v× lý do nµo ®ã mµ kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc ng­êi nî. C¸c kho¶n nî cña nh÷ng kh¸ch hµng nµy gäi lµ nî ph¶i thu khã ®ßi. §Ó ®Ò phßng rñi ro, h¹n chÕ nh÷ng ®ét biÕn vÒ kÕt qu¶ kinh doanh trong kú kÕ to¸n ®¶m b¶o phï hîp gi÷a doanh thu vµ chi phÝ trong kú. Vµo cuèi mçi niªn ®é kÕ to¸n ph¶i tÝnh sè d­ nî ph¶i thu khã ®ßi do ng­êi nî kh«ng cßn kh¶ n¨ng thanh to¸n cã thÓ x¶y ra trong n¨m kÕ ho¹ch ®Ó tÝnh tr­íc vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. 2/ §èi t­îng vµ ®iÒu kiÖn lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi - Ph¶i cã tªn, ®Þa chØ néi dung tõng kho¶n nî, sè tiÒn ph¶i thu cña tõng ®¬n vÞ hoÆc ng­êi nî, trong ®ã ghi râ sè nî ph¶i thu khã ®ßi. - §Ó cã c¨n cø lËp dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi doanh nghiÖp ph¶i cã chøng tõ gèc hoÆc x¸c nhËn cña ®¬n vÞ nî hoÆc ng­êi nî vÒ sã tiÒn cßn nî ch­a tr¶, bao gåm: Hîp ®ång kinh tÕ, khÕ ­íc vay nî, b¶n thanh lý hîp ®ång, cam kÕt nî, ®èi chiÕu c«ng nî. - C¨n cø ®Ó ®­îc ghi nhËn lµ kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi lµ: + Nî ph¶i thu ®· qu¸ h¹n thanh to¸n tõ hai n¨m trë lªn, nh­ng ®¬n vÞ nî ®ang trong thêi gian xem xÐt gi¶i thÓ, ph¸ s¶n hoÆc ng­êi nî cã c¸c dÊu hiÖu nh­ bá trãn, ®ang bÞ c¬ quan ph¸p luËt truy tè, giam gi÷, xÐt xö ..... th× còng ®­îc ghi nhËn lµ kho¶n nî khã ®ßi. 3/ Ph­¬ng ph¸p lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi Doanh nghiÖp ph¶i dù kiÕn møc tæn thÊt cã thÓ x¶y ra trong n¨m kÕ ho¹ch cña c¸c kho¶n nî vµ tiÕn hµnh hµnh lËp dù phßng cho tõng kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi. møc lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 20% tæng sè d­ nî ph¶i thu cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m vµ ®¶m b¶o doanh nghiÖp kh«ng bÞ lç. Møc dù phßng cÇn lËp cã thÓ tÝnh theo ph­¬ng ph¸p: C¸ch 1: Ph­¬ng ph¸p ­íc tÝnh trªn doanh thu b¸n chÞu (®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së kinh nghiÖm thùc tÕ cña nhiÒu n¨m ho¹t ®éng tõ sù ph©n tÝch tÝnh chÊt c¸c kho¶n ph¶i thu). Møc lËp dù phßng Tæng doanh sè Tû lÖ ph¶i thu ph¶i thu khã ®ßi = b¸n chÞu x khã ®ßi ­íc tÝnh - C¸ch 2: Doanh nghiÖp dùa trªn c¸c tµi liÖu h¹ch to¸n chi tiÕt ®Ó ph©n lo¹i c¸c kho¶n nî ph¶i thu theo thêi h¹n thu håi nî. C¸c kho¶n nî qu¸ h¹n ®­îc xem lµ cã kh¶ n¨ng kh«ng ®ßi ®­îc nî, nî qu¸ h¹n cµng l©u th× kh¶ n¨ng kh«ng ®ßi ®­îc nî cµng lín. KÕ to¸n x¸c ®Þnh møc lËp dù phßng cÇn lËp cho tõng kho¶n ph¶i thu khã ®ßi theo c«ng thøc: Sè dù phßng Tû lÖ kh«ng ®ßi Nî ph¶i thu cÇn lËp = ®­îc ­íc tÝnh x qu¸ h¹n. - C¸ch nµy kh¸ s¸t víi thùc tÕ nî kh«ng ®ßi ®­îc nh­ng tèn nhiÒu c«ng thøc. Sau khi lËp dù phßng cho tõng kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi, doanh nghiÖp tæng hîp toµn bé kho¶n dù phßng c¸c kho¶n nî vµo b¶ng kª chi tiÕt lµm c¨n cø ®Ó h¹ch to¸n vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. 4/ Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi: - Tµi kho¶n sö dông: §Ó ph¶n ¸nh viÖc lËp dù phßng vÒ c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi cã kh¶ n¨ng kh«ng ®ßi ®­îc vµo cuèi niªn ®é, kÕ to¸n sö dông TK 139” Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi” KÕt cÊu tµi kho¶n: - Bªn Nî: Hoµn nhËp sè dù phßng ph¶i thu khã ®ßi. - Bªn Cã: TrÝch lËp sè dù phßng ph¶i thu khã ®ßi. - Sè d­ Cã: Sè dù phßng ph¶i thu khã ®ßi hiÖn cßn cuèi kú. Ø Cuèi kú kÕ to¸n n¨m, doanh nghiÖp c¨n cø vµo c¸c kho¶n nî ph¶i thu ®­îc x¸c ®Þnh lµ kh«ng ch¾c ch¾n thu ®­îc, kÕ to¸n x¸c ®Þnh sè dù phßng ph¶i thu khã ®ßi cÇn trÝch lËp. NÕu sè dù phßng ph¶i thu khã ®ßi cÇn trÝch lËp n¨m nay lín h¬n sè d­ cña kho¶n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi cÇn trÝch lËp ë cuèi niªn ®ä tr­íc ch­a sö dông hÕt, th× sè chªnh lÖch lín h¬n ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ, ghi: Nî TK 642 : Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Cã TK 139: Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi. Ø NÕu sè dù phßng ph¶i thu khã ®ßi cÇn trÝch lËp n¨m nay nhá h¬n sè d­ cña kho¶n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi ®· trÝch lËp ë cuèi niªn ®é tr­íc ch­a sö dông hÕt, th× sè chªnh lÖch hoµn nhËp ghi gi¶m chi phÝ, ghi: Nî TK 139: Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi. Cã TK 642: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp (chi tiÕt hoµn nhËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi). Ø Trong niªn ®é kÕ to¸n, c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi x¸c ®Þnh thùc sù lµ kh«ng ®ßi ®­îc ®­îc phÐp xo¸ nî c¸c kho¶n nî, viÖc xã nî c¸c kho¶n ph¶i thu khã ®ßi theo chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh. C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh xo¸ nî vÒ c¸c kho¶n nî, ghi: Nî TK 139: Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi (NÕu ®· trÝch lËp) Nî TK 642: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Cã TK 131: Ph¶i thu kh¸ch hµng. Cã TK 138: Ph¶i thu kh¸c. §ång thêi ghi vµo bªn Nî TK 004” Nî khã ®ßi khã xö lý” Ø §èi víi nh÷ng kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi xö lý xo¸ nî, nÕu sau ®ã l¹i thu håi ®­îc nî, kÕ to¸n c¨n cø vµo gi¸ trÞ thùc tÕ cña kho¶n nî ®· thu håi ®­îc, ghi:: Nî TK 111.112 Cã TK 711: Thu nhËp kh¸c. §ång thêi ghi vµo bªn Cã TK 004” Nî khã ®ßi ®· xö lý” 5/ Xö lý c¸c kho¶n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi Gi¸ trÞ tæn thÊt thùc tÕ cña c¸c kho¶n nî kh«ng thu håi ®­îc (lµ phÇn cßn l¹i sau khi lÊy sè d­ nî ph¶i thu ghi trªn sæ kÕ to¸n trõ ®i sè nî ®· thu håi ®­îc) cho phÐp xo¸ nî doanh nghiÖp h¹ch to¸n vµo chi phÝ qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Sau khi ®· cã quyÕt ®Þnh xo¸ nî, doanh nghiÖp cÇn ph¶i theo dâi c¸c kho¶n nî trong thêi h¹n tèi thiÓu lµ 5 n¨m vµ tiÕp tôc cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó thu håi nî. Nõu thu håi ®­îc th× sè tiÒn thu håi sau khi trõ c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc thu håi nî, doanh nghiÖp h¹ch to¸n vµo thu nhËp bÊt th­êng. VI/ Mét vµi ý kiÕn vÒ viÖc x¸c ®Þnh vµ lËp c¸c kho¶n dù phßng trong doanh nghiÖp. Nh×n chung, viÖc x¸c ®Þnh vµ lËp c¸c kho¶n dù phßng ë n­íc ta lµ chÆt chÏ, phï hîp, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña kÕ to¸n trong c«ng viÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp, nh­ng bªn c¹nh ®oa vÉn cßn mét sè h¹n chÕ. D­íi ®©y lµ mét vµi ý kiÕn nh»m gióp hoµn thiÖn h¬n c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n nãi chung vµ h¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng nãi riªng. 1/ VÒ viÖc x¸c ®Þnh vµ lËp c¸c kho¶n dù phßng ®Çu t­ tµi chÝnh: Ø Sö dung c¸c tµi kho¶n vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n: Trong hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam, kÕ to¸n c¸c kho¶n ®Çu t­ tµi chÝnh ®­îc ph¶n ¶nh trªn hai nhãm tµi kho¶n ®Çu t­ ng¾n h¹n trªn tµi kho¶n lo¹i nhãm 1, nhãm 2 bao gåm TK 121, 129, 128, ®Çu t­ tµi chÝnh dµi h¹n trªn c¸c tµi kho¶n lo¹i 2, nhãm 2 bao gåm c¸c tµi kho¶n: 221, 222, 228, 229. ViÖc x©y dùng c¸c tµi kho¶n theo hai nhãm nµy rÊt thuËn tiÖn cho viÖc øng dông c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ. Tuy nhiªn do chóng ta chØ sö dông mét c¸ch ®¸nh gi¸ duy nhÊt ®Ó kÕ to¸n c¸c kho¶n ®Çu t­ lµ gi¸ phÝ ®Çu t­ ban ®Çu, nªn ®Ó thuËn lîi cho viÖc øng dông c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ, ngoµi c¸c tµi kho¶n hiÖn hµnh cã thÓ x©y dùng riªng mét tµi kho¶n ®Ó ph©n biÖt gi÷a ®Çu t­ gãp vèn liªn doanh vµ ®Çu t­ liªn kÕt. Ngoµi nh÷ng tµi kho¶n 129, 229 cßn më réng ph¹m vi h¹ch to¸n kh«ng nh÷ng dù phßng cho c¸c kho¶n ®Çu t­ chøng kho¸n mµ cßn ph¶i lËp dù phßng cho c¶ c¸c kho¶n ®Çu t­ kh¸c nh­ kinh doanh bÊt ®éng s¶n. 2/ VÒ viÖc x¸c ®Þnh vµ lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho: ChÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh ch­a cã qui ®Þnh cô thÓ hµng ho¸ tån kho lµ hµng ho¸ nh­ thÕ nµo, do vËy trong thùc tÕ gi¸ trÞ hµng tån kho ®­îc b¸o c¸o t¹i c¸c doanh nghiÖp ®­îc hiÓu lµ toµn bé gi¸ trÞ hµng ho¸ thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp lóc cuèi kú. §èi víi doanh nghiÖp th­¬ng m¹i cã thÓ cã hµng tån kho ø ®äng trong kho do kh«ng b¸n ®­îc do h­ háng, lçi thêi ...... NÕu ph¶n ¶nh c¶ bé phËn tån kho nµy th× sÏ lµm sai lÖch th«ng tin ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý. §èi chiÕu víi IAS2 vµ kÕ to¸n hµng tån kho cña Mü ta thÊy ph¹m vi cña chØ tiªu hµng tån kho cÇn bæ sung thªm nh­: Hµng tån kho bÞ h­ háng, mÊt gi¸, lçi thêi kh«ng ®­îc tÝnh vµo gi¸ cña hµng tån kho nÕu chóng kh«ng thÓ b¸n ®­îc. NÕu sè hµng nµy cã thÓ b¸n ®­îc víi gi¸ bÞ gi¶m th× chóng sÏ ®­îc tÝnh vµo gi¸ trÞ hµng tån kho theo gi¸ trÞ rßng cã thÓ thùc hiÖn ®­îc (gi¸ b¸n ­íc tÝnh - chi phÝ bæ sung dÓ hoµn thiÖn hµng ho¸) Víi qui ®Þnh bæ sung nµy, chØ tiªu hµng tån kho trªn b¸o c¸o tµi chÝnh míi ph¶n ¶nh thùc chÊt to¸n bé gi¸ trÞ hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ®Ó s¶n sµng cho b¸n ra. PhÇn chªnh lÖch gi÷a gi¸ gèc vµ gi¸ trÞ rßng cã thÓ thùc hiÖn ®­îc sÏ ®­îc xö lý th«ng qua lËp dù phßng. Do ®ã, c¸c qui ®Þnh vÒ lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho cña n­íc ta cßn thiÕu do trong kh¸i niÖm hµng tån kho chóng ta kh«ng tÝnh ®Õn tæn thÊt do hµng ho¸ bÞ h­ háng, lçi thêi kh«ng tiªu thô ®­îc hoÆc ph¶i bá thªm vµo chi phÝ ®Ó hoµn thiÖn hµng ho¸ vµ b¸n. X¸c ®Þnh sè dù phßng cÇn lËp: Theo chuÈn mùc 03 th× viÖc lËp d­ phßng hµng tån kho ®­îc lËp khi: - Gi¸ b¸n cña hµng tån kho gi¶m xuèng. - Cã tÝnh ®Õn tæn thÊt cña bé phËn hµng tån kho bÞ h­, lçi thêi, chi phÝ hoµn thiÖn, chi phÝ b¸n hµng t¨ng lªn. - §èi víi nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô dù tr÷ ®Ó sö dông cho môc ®Ých s¶n xuÊt s¶n phÈm kh«ng ®­îc ®¸nh gi¸ thÊp h¬n gi¸ gèc nÕu s¶n phÈm do chóng gãp phÇn t¹o nªn sÏ ®­îc b¸n b»ng hoÆc cao h¬n gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm. Khi cã sù gi¶m gi¸ nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô, dông cô mµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm cao h¬n gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc, th× nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô, dông cô tån kho ®­îc ®¸nh gi¸ gi¶m xuãng b»ng gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc cña chóng. Do ®ã, khi x¸c ®Þnh sè dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho cÇn lËp phô thuéc vµo gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc ­íc tÝnh cña tõng mÆt hµng tån kho dùa trªn c¸c b»ng chøng tin cËy thu thËp ®­îc t¹i thêi ®iÓm ­íc tÝnh (cuèi kú kÕ to¸n n¨m). Khi gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc cña hµng tån kho nhá h¬n gi¸ gèc th× ph¶i lËp dù phßng gi¶m gi¸ tån kho. Sè dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho ®­îc lËp lµ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ gèc hµng tån kho lín h¬n gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc cña chóng. Ta cã: Sè dù phßng gi¶m gi¸ Gi¸ gèc cña Gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc Hµng tån kho cÇn lËp = hµng i - hiÖn ®­îc cña hµng i i: lµ mÆt hµng bÞ gi¶m gi¸ (mÆt hµng cã gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc nhá h¬n gi¸ gèc). n: sè mÆt hµng gi¶m gi¸. Tuy nhiªn, viÖc x¸c ®Þnh sè dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho chØ c¨n cø vµo gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc cña hµng tån kho th«i ch­a ®ñ, mµ cßn ph¶i c¨n cø vß gi¸ thÞ tr­êng cña hµng tån kho (gi¸ thÞ tr­êng lµ gi¸ hiÖn t¹i mµ doanh nghiÖp ph¶i tr¶ ®Ó mua hµng, kh«ng ph¶i lµ gi¸ b¸n, gi¸ nµy cßn ®­îc gäi lµ gi¸ ®Ó thay thÕ hµng tån kho, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn mua b¸n b×nh th­êng), khi ®ã, gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc trõ møc l·i gép t­¬ng øng nhá h¬n hoÆc b»ng gi¸ trÞ hµng tån kho ®­îc b¸o c¸o nhá h¬n hoÆc b»ng gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc. ViÖc x¸c ®Þnh sè dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho cÇn trÝch lËp c¨n cø vµo gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc vµ gi¸ thÞ tr­êng cña hµng tån kho ®¶m b¶o mét c¸ch nh×n ®óng ®¾n h¬n vÒ chi phÝ vµ thu nhËp cña doanh nghiÖp tr¸nh sù biÕn ®éng lín vÒ chi phÝ vµ thu nhËp gi÷a c¸c kú (do trÝch lËp vµ hoµn nhËp dù phßng). Ø H¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho VÒ b¶n chÊt néi dung nghiÖp vô trÝch lËp dù phßng, hoµn nhËp dù phßng lµ c¸c nghiÖp vô chØ ®­îc ph¸t sinh vµo cuèi n¨m khi ®ñ ®iÒu kiÖn ®­îc phÐp trÝch lËp ( hµng tån kho ®­îc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o cã gi¸ thÞ tr­êng thÊp h¬n gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®­îc) th× nghiÖp vô nµy vÒ b¶n chÊt lµ nh÷ng nghiÖp vô bÊt th­êng. Kho¶n trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú th× rÊt cã thÓ nguyªn t¨vs “ ThËn träng” trong kÕ to¸n kh«ng ®­îc ®¸p øng bëi v× nÕu th¸ng cuèi n¨m doanhnghiÖp kh«ng cã s¶n phÈm tiªu thô (hoÆc tiªu thô víi khèi l­îng Ýt ....) th× khi ®ã chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng ®­îc kÕt chuyÓn toµn bé ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶, cã nghÜa lµ chi phÝ dù phßng kh«ng ®­îc thùc hiÖn vµo cuèi n¨m. Nh­ vËy, nÕu ®øng gãc ®é qu¶n lý vÜ m«, c¬ quan thuÕ khi ®¸nh gi¸ thµnh tÝch cña doanh nghiÖp, x¸c ®Þnh lîi nhuËn chÞu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp th× kh«ng ¶nh h­ëng (v× thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh còng nh­ ho¹t ®éng bÊt th­êng ®Òu b»ng 32%. Tuy nhiªn, nÕu ®øng trªn gãc ®é ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ cña tõng ho¹t ®éng trong doanh nghiÖp th× ®©y lµ mét nh©n tè ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn c«ng t¸c ph©n tÝch kinh tÕ, ¶nh h­ëng ®Õn viÖc tÝnh ®¸nh gi¸ tõng mÆt ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp mµ nh©n tè ¶nh h­ëng ®ã l¹i do “ qui tr×nh h¹ch to¸n” chø kh«ng ph¶i do “ qui tr×nh qu¶n lý cña doanh nghiÖp” Tõ sù ph©n tÝch trªn, t«i nghÜ r»ng ph¶i qu¸n triÖt h¬n n÷ nguyªn t¾c “ phï hîp” vµ nguyªn t¾c “ nhÊt qu¸n” trong kÕ to¸n tõ ®ã ®Ó võa ph¸t huy c«ng t¸c qu¶n lý cña c¬ quan qu¶n lý chøc n¨ng võa ®¸p øng ®­îc yªu cÇu h¹ch to¸n vµ ph©n tÝch kinh tÕ vi m« trong c¸c doanh nghiÖp, võa t¹o ®iÒu kiÖn “ cÇn vµ ®ñ” cho nguyªn t¾c “ thËn träng” ®­îc thøc hiÖn. Theo em, kÕ to¸n trÝch lËp dù phßng, hoµn nhËp dù phßng cÇn sö dông TK 821 “ Chi phÝ bÊt th­êng” thay cho tµi kho¶n 632” Gi¸ vèn hµng b¸n” Cuèi n¨m N, trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, kÕ to¸n ghi: Nî TK 821: Chi phÝ bÊt th­êng. Cã TK 159 Cuèi n¨m N+1, hoµn nhËp chªnh lÖch dù phßng ®· trÝch lËp tõ n¨m tr­íc lín h¬n møc dù phßng cÇn lËp cho n¨m kÕ ho¹ch, kÕ toÊn ghi: Nî TK 159 Cã TK 721: Thu nhËp bÊt th­êng. HoÆc trÝch thªm sè chªnh lÖch dù phßng ®· trÝch lËp n¨m tr­íc nhá h¬n møc dù phßng cÇn trÝch lËp cho n¨m kÕ ho¹ch, kÕ to¸n ghi: Nî TK 821 : Chi phÝ bÊt th­êng. Cã TK 159 3./ VÒ viÖc x¸c ®Þnh vµ lËp c¸c kho¶n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi: Theo th«ng t­ sè 107 qui ®Þnh “ Tæng møc lËp dù phßng c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi tèi ®a 20% tæng sè d­ nî ph¶i thu cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o tµi chÝnh n¨m”. Nh­ng chuÈn mùc sè 14 Doanh thu vµ thu nhËp kh¸c kh«ng qui ®Þnh tû lÖ trÝch lËp ®èi víi nh÷ng kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi vµ sÏ kh«ng cã chuÈn mùc nµo kh¸c qui ®Þnh khèng chÕ vÒ møc lËp dù phßng cho kho¶n nî khã ®ßi. Víi môc ®Ých kiÓm so¸t chÕ ®é tµi chÝnh cã thÓ cã lý do ®Ó khèng chÕ møc lËp dù phßng ®æi víi c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh nµo ®ã trong ph¹m vi tæng sè d­ nî ph¶i thu cña doanh nghiÖp. VÒ h¹ch to¸n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi th× theo chuÈn mùc kÕ to¸n sè 14 vµ th«ng t­ 107/BTC cña Bé tµi chÝnh, qui ®Þnh thêi ®iÓm kho¸ sæ kÕ to¸n, nÕu doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng bÞ tæn thÊt tµi s¶n v× c¸c lý do kh¸c nhau, cã ®ñ ®iÒu kiÖn theo qui ®Þnh ®­îc trÝch tr­íc vµo chi phÝ ho¹t ®äng kinh doanh n¨m b¸o c¸o cña doanh nghiÖp c¸c kho¶n dù phßng, nh»m gióp cho doanh nghiÖp cã nguån tµi chÝnh bï ®¾p c¸c.kho¶n tæn thÊt cã thÓ x¶y ra trong n¨m kÕ ho¹ch, b¶o toµn vèn kinh doanh, b¶o ®¶m cho doanh nghiÖp ph¶n ¶nh gi¸ trÞ tµi s¶n trªn b¸o c¸o tµi chÝnh t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm b¸o c¸o, cô thÓ sÏ h¹ch to¸n kho¶n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Theo em th× kh«ng nªn ®Ó chi phÝ dù phßng ph¶i thu khã ®ßi trong näi dung cña chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp v×: NÕu kh¶ n¨ng x¶y ra nî ph¶i thu khã ®ßi do c¸c nguyªn nh©n chñ quan cña c¸c c¸ nh©n, bé phËn trong doanh nghiÖp g©y ra nh­ chiÕn l­îc tiªu thô s¶n phÈm víi chÝnh s¸ch qu¸ cëi më kh«ng kiÓm so¸t ®­îc kh¶ n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng mua chÞu, kh¸ch hµng mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n nh­ng doanh nghiÖp kh«ng kiÓm so¸t ®­îc th× trªn c¬ së ­íc tÝnh tæn thÊt vÒ gi¸ trÞ tµi s¶n ®Ó yªu cÇu c¸c c¸ nh©n, tËp thÓ båi th­êng vËt chÊt cho doanh nghiÖp nh»m t¨ng c­êng hiÖu lùc qu¶n lý cho doanh nghiÖp, chø kh«ng nªn lËp dù phßng tán thÊt gi¸ trÞ tµi s¶n v× nguyªn nh©n chñ quan. NÕu kh¶ n¨ng gi¸ trj tµi s¶n cña doanh nghiÖp bÞ tæn thÊt do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan nh­: kh¸ch nî bÞ ph¸ s¶n, gi¶i thÓ, mÊt tÝch ..... §ssy lµ nh÷ng hiÖn t­îng bÊt th­êng cã thÓ x¶y ra còng mang tÝnh bÊt th­¬ng, cho nªn viÖc lËp dù phßng lµ cÇn thiÕt, nh­ng nªn x¸c ®Þnh chi phÝ dù phßng vµo néi dung cña chi phÝ ho¹t ®éng kh¸c, kh«ng nªn tÝnh vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp nh­ mét kho¶n chi phÝ th­êng xuyªn, cÇn qui ®Þnh thªm mét tµi kho¶n ngoµi b¶ng ®Ó theo dâi riªng. NÕu trong thùc tÕ ph¸t sinh nî khã ®ßi xo¸ sæ theo qui ®Þnh ph¶i lÊy nguån dù phßng ®· trÝch lËp ®Ó bï ®¾p, nÕu thiÕu th× h¹ch to¸n tiÕp phÇn chªnh lÖch vµo chi phÝ ho¹t ®éng kh¸c, nÕu thõa hoÆc kh«ng sö dông th× hoµn nhËp t­¬ng øng vµo thu nhËp kh¸c. Hµng n¨m, cuèi niªn ®é kÕ to¸n chØ tiÕn hµnh trÝch lËp hoÆc hoµn nhËp phÇn chªnh lÖch gi÷a sè ph¶i trÝch lËp dù phßng cho n¨m kÕ tiÕp theo víi sè d­ cßn l¹i cña c¸c tµi kho¶n dù phßng, tr¸nh t×nh tr¹ng nh­ hiÖn nay ®· trÝch trïng vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Khi trÝch lËp dù phßng tæn thÊt vµ khi tæn thÊt thùc tÕ x¶y ra (xo¸ sæ ph¶i thu khã ®ßi) ®ång thêi lµm t¨ng thu nhËp kh¸c c¶ khi hoµn nhËp dù phßng vµ thu håi ®­îc kho¶n nî ®ßi xo¸ sæ, th× lµm sai lÖch tÝnh hîp lý cña chØ tiªu nµy trong bao c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Nh­ vËy tr×nh tù kÕ to¸n nghiÖp vô nµy h¹ch to¸n nh­ sau: Ø Cuèi niªn ®é kÕ to¸n trÝch lËp sè dù phßng ph¶i thu khã ®ßi cho n¨m tiÕp theo, sè ph¶i trÝch lËp lín h¬n sè d­ cña tµi kho¶n TK 139 t¹i thêi ®iÓm ®ã, kÕ to¸n ghi: Nî TK 811: Chi phÝ kh¸c Cã TK 139: Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi. §ång thêi ghi Nî TK ngoµi b¶ng hoÆc hoµn nhËp phÇn chªnh lÖch do sè d­ cña ._.