Vụ tranh chấp bán phá giá cá tra, cá basa và bài học kinh nghiệm đối với hàng xuất khẩu Việt Nam

Lêi nãi §Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi. Ngµy nay cïng víi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, th­¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng trë nªn ph¸t triÓn vµ ®i cïng víi nã lµ nh÷ng mÆt tr¸i, trong ®ã cã vÊn ®Ò c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. Sù khèc liÖt trong th­¬ng m¹i ®· khiÕn c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n khi tham gia th­¬ng m¹i ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh trong ®ã cã viÖc b¸n ph¸ gi¸ hµng ho¸ cña m×nh ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi nh»m tiªu thô ®­îc nhiÒu s¶n phÈm vµ ®· g©y ra nhiÒu thiÖt h¹i cho ngµnh s¶n xuÊt cña nh÷ng n­íc nhËp khÈu. §Ó ®èi phã víi ho¹t ®éng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh ®ã, c¸c quèc gia ®· dùa trªn c¸c quy ®Þnh cña GATT vÒ vÊn ®Ò b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®Ó ban hµnh luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña m×nh. LuËt chèng b¸n ph¸ gi¸ ®· thùc sù lµ mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu t¹o ra m«i tr­êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng. Tuy nhiªn cã mét vÊn ®Ò lµ luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ khi bÞ l¹m dông l¹i trë thµnh mét biÖn ph¸p b¶o hé ®i ng­îc l¹i nh÷ng quy t¾c c¬ b¶n cña th­¬ng m¹i thÕ giíi. Cã thÓ nãi vÊn ®Ò b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®ang lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p, g©y nhiÒu bµn c·i trong c¸c ch­¬ng tr×nh nghÞ sù cña Tæ chøc Th­¬ng M¹i ThÕ Giíi (WTO). ThÕ nh­ng ®©y l¹i lµ vÊn ®Ò hÕt søc míi mÎ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ hÇu hÕt ®Òu kh«ng hiÓu nh÷ng t¸c ®éng cã thÓ cã cña nã ®èi víi m×nh. ChØ ®Õn khi c¸c doanh nghiÖp Mü kiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra vµ c¸ basa th× hä míi thÊy ®­îc tÇm quan träng cña viÖc t×m hiÓu vÒ vÊn ®Ò b¸n ph¸ gi¸ vµ luËt b¸n ph¸ gi¸ cña c¸c quèc gia. Sù kiÖn nµy ®Æt ra tÝnh cÊp thiÕt cña viÖc hiÓu râ vÒ vÊn ®Ò b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng b¸n ph¸ gi¸. ChÝnh v× vËy mµ em chän ®Ò tµi "Vô tranh chÊp b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ basa vµ bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam" víi mong muèn lµm s¸ng tá thªm vÒ vÊn ®Ò vèn rÊt phøc t¹p nµy. 2. Môc ®Ých cña ®Ò tµi. Giíi thiÖu nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ b¸n ph¸ gi¸, chèng b¸n ph¸ gi¸ cïng víi nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ cña chóng. Dùa trªn c¬ së lý luËn cïng víi thùc tÕ cña vô kiÖn sÏ ®Ò xuÊt mét sè bµi häc cho hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam trong thêi gian tíi. 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thuû s¶n gi÷a hai n­íc ViÖt Nam vµ Trung Quèc. Thùc tÕ t×nh h×nh b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng b¸n ph¸ gi¸ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ hiÖn nay còng nh­ diÔn biÕn vô tranh chÊp b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra vµ c¸ basa ®ang diÔn ra. 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu. §Ó thùc hiÖn nh÷ng néi dung trªn, ng­êi viÕt ®· sö dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu sau : Ph­¬ng ph¸p thu thËp, tæng hîp tµi liÖu. Ph­¬ng ph¸p thèng kª häc ®¬n gi¶n. Ph­¬ng ph¸p lý luËn biÖn chøng. 5. Bè côc ®Ò tµi. Víi môc ®Ých nghiªn cøu nh­ trªn, ®Ò tµi sÏ bao gåm c¸c phÇn : Ch­¬ng I : Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng b¸n ph¸ gi¸. Ch­¬ng II : DiÔn biÕn vô tranh chÊp b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra vµ c¸ basa sang thÞ tr­êng Mü. - Ch­¬ng III : Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam Do thêi gian vµ tr×nh ®é h¹n chÕ, ®Ò tµi nµy ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, em mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp quý b¸u cña c¸c thµy c«. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th.S. NguyÔn Xu©n N÷, gi¶ng viªn khoa KTNT ®· h­íng dÉn em trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. Sinh viªn: TrÞnh ThÞ V©n Anh. ch­¬ng I Nh÷ng lÝ luËn c¬ b¶n vÒ b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng b¸n ph¸ gi¸. I. Nh÷ng lÝ luËn c¬ b¶n vÒ b¸n ph¸ gi¸. VÊn ®Ò b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng b¸n ph¸ gi¸ b¸t ®Çu ®­îc ®­a ra th¶o luËn t¹i HiÖp Kenedy (1964-1967) vµ HiÖp Tokyo (1973-1979) thuéc C¸c vßng ®µm ph¸n cña GATT (HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch). §©y lµ giai ®o¹n mµ th­¬ng m¹i quèc tÕ ®ang ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ, c¸c quèc gia ph¸t triÓn t¨ng c­êng xuÊt khÈu sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Hä th­êng sö dông c¸c biÖn ph¸p trî cÊp, trî gi¸ ®èi víi c¸c s¶n phÈm, nhÊt lµ nh÷ng s¶n phÈm n«ng nghiÖp cña m×nh ®Ó t¨ng c­êng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ khi tham dù vµo th­¬ng m¹i thÕ giíi. Hµng ho¸ cña nh÷ng n­íc nµy å ¹t ®æ vµo n­íc ®ang ph¸t triÓn - n¬i giê ®©y lµ thÞ tr­êng lý t­ëng cho c¸c n­íc ph¸t triÓn c¹nh tranh nhau. §Ó ®èi phã víi t×nh tr¹ng nay, ®Õn ®Çu thËp kû 80, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· b¾t ®Çu ban hµnh luËt ®iÒu chØnh viÖc b¸n ph¸ gi¸ cïng nh÷ng biÖn ph¸p chèng l¹i c¸c ho¹t ®éng nµy nh»m b¶o vÖ nÒn s¶n xuÊt trong n­íc. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn rÊt quan t©m tíi viÖc ®¸nh gi¸ ®óng gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, r»ng s¶n phÈm ®­îc b¸n ra víi gi¸ kh«ng thÊp h¬n gi¸ thµnh hay gi¸ b¸n trªn thÞ tr­êng néi ®Þa vµ t×m mäi c¸ch ®Ó ng¨n ngõa nh÷ng hµnh vi lÈn tr¸nh c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. §ång thêi hä còng chó träng ®Õn viÖc ®¶m b¶o r»ng nh÷ng biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ kh«ng bÞ l¹m dông nh»m b¶o hé nÒn s¶n xuÊt trong n­íc mµ chØ giíi h¹n ë møc cÇn thiÕt (thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cao b»ng møc ph¸ gi¸ mµ cã thÓ chØ ë møc ®­îc x¸c ®Þnh lµ cÇn thiÕt). §Õn hiÖp Uruguay (1986-1994), vÊn ®Ò vÒ b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®· ®­îc thèng nhÊt l¹i khi c¸c quèc gia thµnh viªn cña GATT cïng nhau ®Æt bót ký vµo “HiÖp ®Þnh thùc thi §iÒu VI cña HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i 1994”. Trong ®ã cã nhiÒu quy ®Þnh chi tiÕt vµ chÆt chÏ tõ viÖc x¸c ®Þnh vÊn ®Ò ph¸ gi¸, tr×nh tù mét cuéc ®iÒu tra vÒ b¸n ph¸ gi¸ ®Õn c¸c biÖn ph¸p t¹m thêi vµ c¸c biÖn ph¸p cuèi cïng trong tr­êng hîp x¸c ®Þnh cã b¸n ph¸ gi¸. Nh÷ng quy ®Þnh nµy ®uîc rót ra tõ thùc tiÔn th­¬ng m¹i quèc tÕ gi÷a c¸c thµnh viªn trong nh÷ng n¨m qua. Trªn c¬ së HiÖp ®Þnh nµy, nhiÒu n­íc ®· ban hµnh luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña riªng m×nh, trong ®ã chñ yÕu lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó b¶o vÖ nÒn s¶n xuÊt trong n­íc khái hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, do HiÖp ®Þnh cã nhiÒu quy ®Þnh kh«ng chÆt chÏ vÒ vÊn ®Ò tù vÖ vµ viÖc ®èi phã víi viÖc lÈn tr¸nh c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ mµ c¸c quèc gia, trong luËt cña m×nh, ®· biÕn nh÷ng quy ®Þnh ®ã thµnh nh÷ng c¬ chÕ mang tÝnh chÊt b¶o hé. LuËt chèng b¸n ph¸ gi¸ ®«i khi ®· bÞ lîi dông, trë thµnh biÖn ph¸p b¶o hé nÒn s¶n xuÊt trong n­íc. Vµ trong thùc tiÔn th­¬ng m¹i hiÖn nay, c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n gi¸ kh«ng chØ ®­îc c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ¸p dông mµ nã ®· trë thµnh mét c«ng cô phæ biÕn cña c¸c n­íc ph¸t triÓn, ®­îc c¸c n­íc nµy triÖt ®Ó khai th¸c. §¬n cö nh­ Mü, hµng n¨m c¸c doanh nghiÖp n­íc nµy ®· ph¸t hµng ngh×n ®¬n kiÖn b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi hµng nhËp khÈu cña hµng chôc n­íc trªn thÕ giíi. C¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ giê ®©y ®· trë thµnh quen thuéc trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. Do ®ã, ®èi víi bÊt kú mét doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña bÊt kú mét quèc gia trªn thÕ giíi nµo, khi muèn xuÊt khÈu hµng ho¸ ra n­íc ngoµi th× mét vÊn ®Ò kh«ng thÓ bá qua lµ ph¶i nghiªn cøu vÒ luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña c¸c quèc gia, c¸c thÞ tr­êng mµ m×nh muèn th©m nhËp ®Ó tr¸nh nguy c¬ bÞ ¸p ®Æt c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. Trong c¸c luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ th× kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn HiÖp ®Þnh thùc thi §iÒu VI cña GATT n¨m 1994 - HiÖp ®Þnh lµm c¬ së cho c¸c luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña c¸c quèc gia - vµ tiÕp ®ã lµ LuËt mÉu vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸ cña WTO cïng víi luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Hoa Kú vµ Liªn minh Ch©u ¢u, n­íc vµ khu vùc thÞ tr­êng lín nhÊt thÕ giíi. Ta sÏ lÇn l­ît nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng b¸n ph¸ ®­îc ®Ò cËp trong c¸c luËt nãi trªn. Kh¸i niÖm vÒ b¸n ph¸ gi¸. Theo §iÒu 2 PhÇn I HiÖp ®Þnh thùc thi §iÒu VI cña HiÖp §Þnh Chung VÒ ThuÕ Quan Vµ Th­¬ng M¹i GATT 1994, mét s¶n phÈm bÞ coi lµ b¸n ph¸ gi¸ nÕu nh­ gi¸ xuÊt khÈu cña s¶n phÈm ®­îc xuÊt khÈu tõ mét n­íc nµy sang mét n­íc kh¸c thÊp h¬n møc gi¸ cã thÓ so s¸nh ®­îc cña s¶n phÈm t­¬ng tù ®­îc tiªu dïng t¹i n­íc xuÊt khÈu theo c¸c ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i th«ng th­êng. HiÖp §Þnh cßn quy ®Þnh chi tiÕt r»ng trong tr­êng hîp kh«ng cã c¸c s¶n phÈm t­¬ng tù ®­îc b¸n trong n­íc theo c¸c ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i th«ng th­êng t¹i n­íc xuÊt khÈu hoÆc trong tr­êng hîp viÖc b¸n trong n­íc ®ã kh«ng cho phÐp cã sù so s¸nh hîp lý do ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt cña thÞ tr­êng ®ã hoÆc do sè l­îng hµng b¸n t¹i thÞ tr­êng trong n­íc cña n­íc xuÊt khÈu hµng ho¸ qu¸ nhá, biªn ®é b¸n ph¸ gi¸ sÏ ®­îc x¸c ®Þnh th«ng qua so s¸nh víi møc gi¸ cã thÓ so s¸nh ®­îc cña s¶n phÈm t­¬ng tù ®­îc xuÊt khÈu sang mét n­íc thø ba thÝch hîp, víi ®iÒu kiÖn lµ møc gi¸ cã thÓ so s¸nh nµy mang tÝnh ®¹i diÖn; hoÆc ®­îc x¸c ®Þnh th«ng qua so s¸nh víi chi phÝ s¶n xuÊt t¹i n­íc xuÊt xø hµng ho¸ céng thªm mét kho¶n hîp lý chi phÝ qu¶n trÞ, b¸n hµng, c¸c chi phÝ chung vµ mét kho¶n lîi nhuËn; hoÆc trong tr­êng hîp kh«ng tån t¹i møc gi¸ xuÊt khÈu hoÆc c¬ quan cã thÈm quyÒn h÷u quan thÊy r»ng møc gi¸ xuÊt khÈu kh«ng ®¸ng tin cËy v× lý do nhµ xuÊt khÈu hoÆc mét bªn thø ba nµo ®ã cã quan hÖ víi nhau hoÆc cã tho¶ thuËn vÒ bï trõ, gi¸ xuÊt khÈu cã thÓ ®­îc diÔn gi¶i trªn c¬ së møc gi¸ khi s¶n phÈm nhËp khÈu ®­îc b¸n ë kh©u ®Çu cho mét ng­êi mua hµng ®éc lËp hoÆc nÕu nh­ s¶n phÈm ®ã kh«ng ®­îc b¸n l¹i hoÆc kh«ng ®­îc b¸n l¹i theo c¸c ®iÒu kiÖn gièng víi ®iÒu kiÖn nhËp khÈu hµng ho¸ th× møc gi¸ cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh trªn mét c¬ së hîp lý do c¬ quan cã thÈm quyÒn tù quyÕt ®Þnh. Tõ quy ®Þnh trªn cña GATT, Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) trong luËt mÉu vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸ cã mét chót söa ®æi trong c¸ch hiÓu vÒ b¸n ph¸ gi¸, theo ®ã s¶n phÈm bÞ ®iÒu tra sÏ bÞ coi lµ b¸n ph¸ gi¸ nÕu s¶n phÈm ®ã ®­îc ®­a vµo l­u th«ng t¹i thÞ tr­êng cña n­íc nhËp khÈu víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ th«ng th­êng cña s¶n phÈm ®ã. Së dÜ cã sù thay ®æi nh­ vËy lµ v× viÖc so s¸nh gi¸ xuÊt khÈu víi gi¸ cã thÓ so s¸nh ®­îc cña s¶n phÈm t­¬ng tù trong quy ®Þnh cña GATT lµ qu¸ cô thÓ kh«ng bao gåm c¸c tr­êng hîp ®Æc biÖt vµ HiÖp ®Þnh buéc ph¶i quy ®Þnh chi tiÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã ë phÇn sau. C¸ch tr×nh bµy nh­ thÕ kh¸ phøc t¹p g©y khã kh¨n ®èi víi nh÷ng ai muèn ®äc vµ hiÓu luËt. Cßn trong c¸ch hiÓu cña luËt mÉu WTO, thuËt ng÷ “gi¸ trÞ th«ng th­êng” lµ mét thuËt ng÷ cã néi hµm kh¸ réng, nã bao gåm c¶ c¸c tr­êng hîp ®Æc biÖt nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn vµ ®iÒu nµy ®· lµm gi¶m bít tÝnh phøc t¹p cña lêi v¨n, c©u ch÷ trong luËt, vèn lµ ®Æc tr­ng cña c¸c luËt nãi chung. MÆc dï cã chót thay ®æi trong c¸c quy ®Þnh vÒ b¸n ph¸ gi¸, nh­ng luËt mÉu vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸ cña WTO vÉn hoµn toµn tu©n thñ c¸c quy t¾c chung cña HiÖp ®Þnh thùc thi §iÒu VI cña GATT vµ trªn c¬ së quy ®Þnh cña GATT - WTO, luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña c¸c quèc gia còng cã quy ®Þnh t­¬ng tù. Theo luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Hoa Kú th× mét hµng ho¸ ®­îc xem lµ b¸n ph¸ gi¸ nÕu nh­ gi¸ b¸n xuÊt khÈu trung b×nh ®­îc ®iÒu chØnh thÊp h¬n gi¸ b¸n trung b×nh ®­îc ®iÒu chØnh cña lo¹i hµng ho¸ t­¬ng tù hoÆc cïng lo¹i t¹i thÞ tr­êng trong n­íc hoÆc thÞ tr­êng cña n­íc thø ba. Nh­ vËy, viÖc x¸c ®Þnh b¸n ph¸ gi¸ ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch so s¸nh gi¸ xuÊt khÈu cña s¶n phÈm ®ã víi “gi¸ trÞ b×nh th­êng” do Bé Th­¬ng M¹i Mü ¸p ®Æt. Cßn theo luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Liªn Minh Ch©u ¢u, ph¸ gi¸ ®­îc ph©n biÖt víi mét hµnh vi ®¬n gi¶n lµ b¸n h¹ gi¸ vèn lµ kÕt qu¶ cña viÖc gi¶m chi phÝ hay t¨ng n¨ng suÊt. Tiªu chÝ c¬ b¶n trong lÜnh vùc nay, trªn thùc tÕ, lµ kh«ng cã mèi quan hÖ gi÷a gi¸ cña s¶n phÈm xuÊt khÈu vµ gi¸ trªn thÞ tr­êng cña n­íc nhËp khÈu mµ lµ mèi quan hÖ gi÷a gi¸ cña s¶n phÈm xuÊt khÈu vµ gi¸ trÞ th«ng th­êng cña nã. Do ®ã, mét s¶n phÈm bÞ coi lµ ph¸ gi¸ nÕu nh­ gi¸ xuÊt khÈu cña nã vµo Céng ®ång thÊp h¬n gi¸ so s¸nh cña s¶n phÈm t­¬ng tù trong qu¸ tr×nh kinh doanh th«ng th­êng trong ph¹m vi cña n­íc xuÊt khÈu. Nh­ vËy, c¸c luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ ®Òu cã nh÷ng quy ®Þnh t­¬ng tù nhau, trong ®ã x¸c ®Þnh mét hµng ho¸ b¸n ph¸ gi¸ lµ hµng ho¸ cã gi¸ xuÊt khÈu thÊp h¬n gi¸ trÞ th«ng th­êng cña nã. §Ó hiÓu râ h¬n vÒ kh¸i niÖm b¸n ph¸ gi¸, ta cÇn nghiªn cøu thªm vÒ gi¸ xuÊt khÈu vµ gi¸ trÞ th«ng th­êng. Gi¸ xuÊt khÈu. Theo luËt mÉu vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), gi¸ xuÊt khÈu lµ gi¸ thùc tÕ ph¶i tr¶ hoÆc cã thÓ tr¶ cho s¶n phÈm bÞ ®iÒu tra khi b¸n ra n­íc ngoµi tõ n­íc xuÊt khÈu tíi quèc gia ®iÒu tra. Trong tr­êng hîp kh«ng cã gi¸ xuÊt khÈu hoÆc trong tr­êng hîp d­êng nh­ lµ ®èi víi c¬ quan ®iÒu tra, gi¸ xuÊt khÈu lµ kh«ng ®¸ng tin cËy bëi v× cã hiÖp héi hoÆc mét tho¶ thuËn båi hoµn gi÷a nhµ xuÊt khÈu vµ nhµ nhËp khÈu hoÆc mét bªn thø ba, th× gi¸ xuÊt khÈu cã thÓ ®­îc x©y dùng trªn c¬ së gi¸ ë ®ã s¶n phÈm nhËp khÈu ®­îc b¸n l¹i lÇn ®Çu tiªn cho mét bªn mua ®éc lËp; hoÆc nÕu s¶n phÈm kh«ng ®­îc b¸n l¹i cho mét bªn mua ®éc lËp hoÆc kh«ng ®­îc b¸n l¹i trong ®iÒu kiÖn nh­ ®­îc nhËp khÈu, th× c¬ quan ®iÒu tra cã thÓ quy ®Þnh gi¸ xuÊt khÈu trªn nh÷ng c¬ së hîp lý. Ta cã thÓ lµm râ h¬n vÒ gi¸ xuÊt khÈu b»ng c¸ch ph©n tÝch nh÷ng tr­êng hîp sau: Gi¸ xuÊt khÈu tíi nh÷ng ng­êi nhËp khÈu kh«ng liªn kÕt: Nhµ s¶n xuÊt / xuÊt khÈu ë n­íc xuÊt khÈu Nhµ nhËp khÈu ®éc lËp ë n­íc nhËp khÈu Hµng ho¸ Gi¸ xuÊt khÈu ®­îc sö dông lµm c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh viÖc b¸n ph¸ gi¸ Gi¸ xuÊt khÈu tíi nhµ nhËp khÈu cã quan hÖ víi nhµ xuÊt khÈu Ng­êi tiªu dïng ®éc lËp Nhµ nhËp khÈu cã quan hÖ víi nhµ xuÊt khÈu Nhµ s¶n xuÊt/ xuÊt khÈu cña n­íc XK GD1: 90$: gi¸ XK kh«ng ®¸ng tin cËy GD2: 100 $ V× gi¸ xuÊt khÈu trong giao dÞch 1 lµ gi¸ kh«ng ®¸ng tin cËy, gi¸ giao dÞch 2 míi lµ gi¸ ®¸ng tin cËy do ®ã ph¶i tÝnh l¹i gi¸ xuÊt khÈu (gi¶ ®Þnh tû lÖ cña CFBH, CFQL trong giao dÞch lµ 20% vµ cña cña lîi nhuËn th«ng th­êng lµ 10%). Gi¸ xuÊt khÈu tõ nhµ xuÊt khÈu = 100 – (20% + 10%) x 100 = 70$ tíi ng­êi tiªu dïng ®éc lËp Cã thÓ thÊy, c¸ch tÝnh to¸n nh­ trªn ®· lo¹i trõ mäi gian lËn, ®¶m b¶o gi¸ xuÊt khÈu ®­îc tÝnh chÝnh x¸c, ®ång thêi ®¶m b¶o sù c«ng b»ng cho c¸c bªn. Dùa trªn nh÷ng quy ®Þnh nµy th× luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Liªn Minh Ch©u ¢u còng cã nh÷ng quy ®Þnh t­¬ng tù, theo ®ã gi¸ xuÊt khÈu lµ møc gi¸ thùc sù ®­îc tr¶ hay ph¶i tr¶ cho s¶n phÈm khi s¶n phÈm ®­îc xuÊt khÈu tõ n­íc xuÊt khÈu vµo khèi Céng §ång. LuËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Hoa Kú còng cã nh÷ng quy ®Þnh t­¬ng tù, ngoµi ra cßn cã nh÷ng quy ®Þnh chi tiÕt h¬n. Gi¸ xuÊt khÈu, theo luËt cña Hoa Kú, lµ gi¸ mµ mçi nhµ nhËp khÈu b¸n cho bªn mua kh«ng liªn kÕt ®Çu tiªn t¹i Hoa Kú. Cã hai lo¹i gi¸ xuÊt khÈu: gi¸ xuÊt khÈu vµ gi¸ xuÊt khÈu gi¶ ®Þnh: Gi¸ xuÊt khÈu : lµ gi¸ mµ ng­êi mua kh«ng liªn kÕt t¹i Hoa Kú mua hµng ho¸ ®ã. Gi¸ khëi ®iÓm ®Ó tÝnh gi¸ xuÊt khÈu lµ tæng gi¸ b¸n thÓ hiÖn trªn ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i xuÊt khÈu göi nhµ nhËp khÈu kh«ng liªn kÕt ®Çu tiªn t¹i Hoa Kú. Gi¸ xuÊt khÈu gi¶ ®Þnh: lµ gi¸ hµng ho¸ mµ nhµ nhËp khÈu kh«ng liªn kÕt b¸n hµng ho¸ ®ã. VÝ dô: gi¸ hµng ho¸ cña mét c«ng ty con lµm chøc n¨ng ph©n phèi cho mét nhµ xuÊt khÈu n­íc ngoµi b¸n cho ng­êi mua kh«ng liªn kÕt ®Çu tiªn t¹i Hoa Kú. Cô thÓ lµ ho¸ ®¬n do nhµ nhËp khÈu hoÆc nhµ ph©n phèi cã liªn kÕt víi nhµ s¶n xuÊt ph¸t hµnh. VÝ dô: nÕu ho¸ ®¬n ®­îc ph¸t hµnh d­íi tiªu ®Ò cña mét c«ng ty Hoa Kú liªn kÕt víi mét nhµ xuÊt khÈu th× gi¸ xuÊt khÈu gi¶ ®Þnh cã thÓ sÏ ®­îc ¸p dông. Gi¸ trÞ th«ng th­êng. Sau khi ®· x¸c ®Þnh gi¸ xuÊt khÈu cña hµng ho¸, b­íc tiÕp theo lµ ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ trÞ th«ng th­êng cña hµng ho¸ ®ã. Gi¸ trÞ th«ng th­êng ®­îc thiÕt lËp trªn c¬ së gi¸ cã thÓ so s¸nh ®­îc ®· tr¶ hoÆc cã thÓ tr¶, trong ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i b×nh th­êng ®èi víi s¶n phÈm t­¬ng tù khi s¶n phÈm nµy ®­îc tiªu thô t¹i n­íc xuÊt xø. Tuy nhiªn, trong tr­êng hîp nhµ xuÊt khÈu ë n­íc xuÊt khÈu kh«ng s¶n xuÊt hay kh«ng b¸n s¶n phÈm t­¬ng tù, gi¸ trÞ th«ng th­êng cã thÓ ®­îc thiÕt lËp dùa trªn c¬ së gi¸ cña nh÷ng ng­êi b¸n hµng hay nh÷ng nhµ s¶n xuÊt kh¸c. C¸c s¶n phÈm t­¬ng tù ®­îc tiªu dïng trong n­íc chØ ®­îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ th«ng th­êng khi khèi l­îng b¸n hµng cña chóng chiÕm Ýt nhÊt 5% khèi l­îng xuÊt khÈu cña s¶n phÈm ®ã t¹i thÞ tr­êng n­íc nhËp khÈu. VÝ dô: NÕu mÆt hµng A ®­îc xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi víi 100 ®¬n vÞ, vµ ®­îc tiªu thô trong n­íc víi 4 ®¬n vÞ = 4% l­îng hµng xuÊt khÈu (quy ®Þnh tèi thiÓu lµ 5%). Do ®ã khèi l­îng mÆt hµng A tiªu thô ë néi ®Þa sÏ kh«ng ®­îc xem xÐt trong viÖc tÝnh gi¸ trÞ th«ng th­êng cña mÆt hµng A. Ngoµi ®iÒu kiÖn trªn th× mÆt hµng t­¬ng tù ®­îc tiªu dïng trong n­íc cßn ph¶i tho¶ m·n mét ®iÒu kiÖn n÷a lµ nã ®­îc b¸n trong ®iÒu kiÖn th«ng th­êng, cã nghÜa lµ s¶n phÈm ®ã ph¶i ®­îc b¸n cho kh¸ch hµng ®éc lËp trong n­íc vµ viÖc b¸n s¶n phÈm ®ã ph¶i ®¶m b¶o cã lîi nhuËn (kh«ng ®­îc b¸n hµng ®ã víi gi¸ thÊp h¬n chi phÝ s¶n xuÊt gåm chi phÝ cè ®Þnh vµ chi phÝ kh¶ biÕn céng víi c¸c chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ nãi chung vµ chi phÝ hµnh chÝnh). Tuy nhiªn, nÕu gi¸ b¸n mµ thÊp h¬n chi phÝ ë thêi ®iÓm b¸n hµng l¹i cao h¬n chi phÝ b×nh qu©n gia quyÒn trong kho¶ng thêi gian ®iÒu tra, gi¸ ®ã sÏ ®­îc xem xÐt lµ cho phÐp viÖc thu håi chi phÝ trong mét kho¶ng thêi gian hîp lý. Kho¶ng thêi gian kÐo dµi th­êng lµ mét n¨m nh­ng trong mäi tr­êng hîp sÏ kh«ng Ýt h¬n 6 th¸ng vµ viÖc b¸n gi¸ thÊp h¬n chi phÝ ®¬n vÞ sÏ ®­îc xem lµ b¸n víi mét khèi l­îng ®¸ng kÓ trong kho¶ng thêi gian nh­ vËy khi x¸c lËp ®­îc r»ng gi¸ b¸n b×nh qu©n gia quyÒn thÊp h¬n chi phÝ ®¬n vÞ b×nh qu©n gia quyÒn hoÆc r»ng khèi l­îng b¸n hµng thÊp h¬n chi phÝ ®¬n vÞ kh«ng Ýt h¬n 20% khèi l­îng b¸n hµng ®­îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ th«ng th­êng. Tæng hîp hai ®iÒu kiÖn trong viÖc sö dông mÆt hµng t­¬ng tù tiªu dïng trong n­íc víi mÆt hµng xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ th«ng th­êng sÏ ®­îc cô thÓ ho¸ trong vÝ dô sau: MÆt hµng A + XuÊt khÈu: 500 ®¬n vÞ víi gi¸ 10$ / ®v +Tiªu dïng trong n­íc: 75 ®¬n vÞ víi gi¸ 15$ /®v vµ 25 ®¬n vÞ víi gi¸ 10$ /®v 100 ®¬n vÞ víi gi¸ b×nh qu©n 13,75$ /®v +Chi phÝ s¶n xuÊt : 13$ /®v V× 25 ®¬n vÞ b¸n víi gi¸ thÊp h¬n CFSX (13 USD) lµ 3 USD/®v vµ chiÕm trªn 20% khèi l­îng b¸n hµng trong n­íc kh«ng ®¹t ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i th«ng th­êng nªn chóng sÏ kh«ng ®­îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ trÞ th«ng th­êng. Cßn l¹i 75 ®¬n vÞ (chiÕm 15% l­îng hµng xuÊt khÈu) b¸n víi gi¸ 15 USD > CFSX sÏ ®­îc sö dông vµ gi¸ trÞ th«ng th­êng trong tr­êng hîp nµy lµ 15 USD/®v. Tr­êng hîp s¶n phÈm t­¬ng tù kh«ng tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn trªn, tøc lµ khi kh«ng cã hoÆc kh«ng ®ñ l­îng b¸n s¶n phÈm t­¬ng tù theo tiÕn tr×nh th­¬ng m¹i th«ng th­êng, hoÆc trong tr­êng hîp do t×nh h×nh cô thÓ trªn thÞ tr­êng khiÕn cho l­îng b¸n hµng nh­ vËy kh«ng cho phÐp viÖc so s¸nh phï hîp, gi¸ trÞ th«ng th­êng cña s¶n phÈm t­¬ng tù sÏ ®­îc tÝnh to¸n dùa trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt ë n­íc xuÊt xø céng víi mét l­îng hîp lý chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ nãi chung, chi phÝ hµnh chÝnh vµ lîi nhuËn, hoÆc trªn c¬ së gi¸ xuÊt khÈu, theo tiÕn tr×nh th­¬ng m¹i th«ng th­êng, sang mét n­íc thø ba phï hîp miÔn lµ nh÷ng møc gi¸ nh­ vËy mang tÝnh ®¹i diÖn. Khi sè tiÒn trªn kh«ng thÓ x¸c ®Þnh theo c¸ch nµy th× sè tiÒn ®ã ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së nh­ sau: Sè tiÒn thùc tÕ ph¸t sinh vµ ®­îc nhµ xuÊt khÈu hoÆc nhµ s¶n xuÊt nµy chi tiªu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ b¸n hµng thuéc nhãm s¶n xuÊt gièng hÖt t¹i thÞ tr­êng cña n­íc xuÊt xø hµng ho¸; B×nh qu©n gia quyÒn cña sè tiÒn thùc tÕ ph¸t sinh vµ ®­îc nhµ s¶n xuÊt hoÆc xuÊt khÈu kh¸c chi tiªu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ b¸n s¶n phÈm t­¬ng tù t¹i thÞ tr­êng cña n­íc xuÊt xø hµng ho¸; BÊt kú biÖn ph¸p hîp lý nµo kh¸c víi ®iÒu kiÖn lµ møc lîi nhuËn c¸c nhµ xuÊt khÈu hoÆc c¸c nhµ s¶n xuÊt kh¸c thu ®­îc khi b¸n hµng thuéc nhãm s¶n phÈm gièng hÖt hµng ho¸ trªn t¹i thÞ tr­êng cña n­íc xuÊt xø hµng ho¸. VÒ vÊn ®Ò tÝnh gi¸ trÞ th«ng th­êng, luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña c¸c quèc gia hoµn toµn thèng nhÊt víi nh÷ng quy ®Þnh cña HiÖp §Þnh Thùc §iÒu VI cña GATT. §Æc biÖt luËt c¸c quèc gia ®Òu cã quy ®Þnh gièng nhau trong viÖc tÝnh gi¸ trÞ th«ng th­êng ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ phi thÞ tr­êng. Theo ®ã, trong tr­êng hîp nhËp khÈu tõ n­íc cã nÒn kinh tÕ phi thÞ tr­êng, gi¸ trÞ th«ng th­êng sÏ ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn c¬ së gi¸ cã thÓ so s¸nh ph¶i tr¶ hoÆc cã thÓ tr¶, trong qu¸ tr×nh th­¬ng m¹i th«ng th­êng, víi l­îng mua b¸n s¶n phÈm t­¬ng tù dù kiÕn ®­îc tiªu thô ë mét n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thÝch hîp; hoÆc gi¸ cã thÓ so s¸nh ph¶i tr¶ hoÆc cã thÓ tr¶, trong qu¸ tr×nh th­¬ng m¹i th«ng th­êng, víi viÖc xuÊt khÈu s¶n phÈm t­¬ng tù tõ n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thÝch hîp sang c¸c n­íc kh¸c, bao gåm c¶ n­íc ®ang ®iÒu tra; hoÆc gi¸ thùc ph¶i tr¶ hoÆc cã thÓ tr¶ ë quèc gia ®èi víi s¶n phÈm t­¬ng tù s¶n xuÊt trong n­íc ®­îc ®iÒu chØnh phï hîp nÕu cÇn gép trong ®ã biªn lîi nhuËn t­¬ng øng víi biªn ®­îc chê ®îi trong hoµn c¶nh kinh tÕ hiÖn t¹i víi c¸c nh©n tè liªn quan; hoÆc bÊt cø c¬ së hîp lý nµo kh¸c. Nh­ vËy, trong mét cuéc ®iÒu tra b¸n ph¸ gi¸, thay cho viÖc sö dông gi¸ trÞ th«ng th­êng cña mét n­íc ®­îc x¸c ®Þnh lµ cã nÒn kinh tÕ phi thÞ tr­êng, c¬ quan ®iÒu tra sÏ sö dông c¸c gi¸ trÞ “thay thÕ” tõ mét n­íc kh¸c cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña “c¸c nh©n tè trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt” nh»m s¶n xuÊt ra c¸c lo¹i hµng ho¸ ®ang lµ ®èi t­îng bÞ ®iÒu tra. C¸c nh©n tè nµy th­êng bao gåm: sè giê lao ®éng cÇn thiÕt, sè l­îng nguyªn vËt liÖu ph¶i sö dông, n¨ng l­îng tiªu hao vµ c¸c tiÖn Ých ®­îc sö dông kh¸c, sè nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt bao b× ®ãng gãi, c¸c chi phÝ qu¶n lý chung, chi phÝ hµnh chÝnh, chi phÝ b¸n hµng vµ lîi nhuËn. Nh×n chung, c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn rÊt e ng¹i quy t¾c nµy cña luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ v× nÒn kinh tÕ cña hä rÊt cã kh¶ n¨ng bÞ ®¸nh gi¸ lµ nÒn kinh tÕ phi thÞ tr­êng vµ khi bÞ kiÖn b¸n ph¸ gi¸ hä sÏ bÞ ¸p ®Æt c¸c gi¸ trÞ thay thÕ mµ th­êng kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña n­íc m×nh. Tuy nhiªn, trong luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña c¸c n­íc liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nµy còng cã mét sè quy ®Þnh níi láng. VÝ dô nh­ luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña EU quy ®Þnh r»ng dï lµ c«ng ty t¹i mét n­íc ch­a cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ng c«ng ty ®ã vÉn cã thÓ chøng minh m×nh ho¹t ®éng theo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng qua c¸c tiªu chÝ nh­: nhµ n­íc kh«ng can thiÖp vµo ho¹t ®éng cña c«ng ty, c«ng ty hoµn toµn chñ ®éng trong viÖc quyÕt ®Þnh gi¸... cßn nh­ luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Hoa Kú th× quy ®Þnh r»ng nÕu c¸c nh©n tè ®Çu vµo sö dông ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ ®èi t­îng ®iÒu tra l¹i ®­îc ®èi t­îng ®iÒu tra t¹i n­íc kh«ng cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng mua tõ nh÷ng nhµ cung cÊp thuéc nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ thanh to¸n b»ng ®ång tiÒn cña n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, th× Bé Th­¬ng M¹i Mü sÏ sö dông gi¸ thùc tÕ ®· tr¶ cho c¸c nh©n tè ®Çu vµo nµy, nÕu cã, tr­íc khi sö dông gi¸ trÞ cña n­íc thay thÕ. Gi¸ xuÊt khÈu vµ gi¸ trÞ th«ng th­êng sau khi ®­îc x¸c ®Þnh sÏ ®­îc so s¸nh mét c¸ch c«ng b»ng, trªn c¬ së ®ã sÏ x¸c ®Þnh liÖu hµng ho¸ cã bÞ b¸n ph¸ gi¸ hay kh«ng. ViÖc x¸c ®Þnh sÏ c¨n cø trªn biªn ph¸ gi¸. Biªn ph¸ gi¸ lµ l­îng chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ th«ng th­êng v­ît qua gi¸ trÞ xuÊt khÈu. NÕu biªn ph¸ gi¸ v­ît qua møc giíi h¹n mµ c¸c quèc gia quy ®Þnh th× hµng ho¸ ®­îc coi lµ cã b¸n ph¸ gi¸. Vµ sau khi ®¸nh gi¸ møc ®é thiÖt h¹i, n­íc nhËp khÈu cã thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi hµng ho¸ cña nhµ xuÊt khÈu bÞ coi lµ cã hµnh ®éng b¸n ph¸ gi¸. Môc ®Ých cña viÖc b¸n ph¸ gi¸. Môc tiªu cña hµnh ®éng b¸n ph¸ gi¸ lµ nh»m lo¹i bá khái thÞ tr­êng hoÆc ng¨n c¶n sù th©m nhËp thÞ tr­êng cña mét doanh nghiÖp hoÆc mét s¶n phÈm cña doanh nghiÖp kh¸c. Ph¸ gi¸ triÖt tiªu mäi c¹nh tranh, gióp cho s¶n phÈm cña doanh nghiÖp b¸n ph¸ gi¸ dÔ dµng x©m nhËp råi chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, môc tiªu b¸n ph¸ gi¸ cña c¸c c«ng ty lín hay c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c c«ng ty nhá hay c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng cã sù kh¸c biÖt. §èi víi c¸c c«ng ty nhá, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, s¶n phÈm cña hä th­êng kÐm søc c¹nh tranh vµ hä buéc ph¶i b¸n ph¸ gi¸ s¶n phÈm cña m×nh míi mong b¸n ®­îc hµng ho¸. Cßn ®èi víi c¸c c«ng ty lín cña c¸c quèc gia ph¸t triÓn, môc tiªu cña hä lµ nh»m chiÕm lÜnh vµ thèng trÞ thÞ tr­êng. C¸c s¶n phÈm cña hä th­êng cã ­u thÕ v­ît tréi vÒ chÊt l­îng, kü thuËt, kiÓu d¸ng, mÉu m·, nÕu ®­îc b¸n ph¸ gi¸ sÏ dÔ dµng ®¸nh bËt c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c ®èi thñ kh¸c. Mét khi ®· x©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng nhËp khÈu, nhµ nhËp khÈu sÏ cã thÓ hoµn toµn khèng chÕ vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng n­íc nhËp khÈu. §©y còng chÝnh lµ môc tiªu tèi th­îng cña hµnh vi b¸n ph¸ gi¸. Môc tiªu cña viÖc b¸n ph¸ gi¸ lµ nh­ vËy, nh­ng vÊn ®Ò ®Æt ra lµ liÖu cã ph¶i lµ nhµ xuÊt khÈu chÞu lç ®Ó xuÊt khÈu s¶n phÈm cña m×nh víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ th«ng th­êng cña s¶n phÈm nh»m tiªu diÖt ®èi thñ c¹nh tranh? Thùc ra vÉn cã mét sè yÕu tè khiÕn mét doanh nghiÖp b¸n ph¸ gi¸ hµng xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi mµ vÉn thu ®­îc lîi nhuËn. Gi¶ sö mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt radio, b¸n radio trong thÞ tr­êng néi ®Þa lµ 20 USD/chiÕc, l·i 4 USD/chiÕc. Chi phÝ cè ®Þnh (gåm nhµ m¸y, trang thiÕt bÞ,..) kho¶ng 6 USD/chiÕc vµ chi phÝ biÕn ®æi (nguyªn vËt liÖu, l­¬ng c«ng nh©n,...) kho¶ng 10 USD/chiÕc. NÕu nhµ m¸y chØ s¶n xuÊt mét ca s¸ng, trong mét n¨m s¶n xuÊt ®­îc 1 triÖu radio th× nã cã thÓ bï ®¾p ®­îc chi phÝ cè ®Þnh. Giê ®©y nhµ m¸y cã thÓ tÝnh ®Õn viÖc s¶n xuÊt ca ®ªm còng ®­îc kho¶ng 1 triÖu m¸y /n¨m. Mét triÖu m¸y nµy sÏ kh«ng ph¶i bï ®¾p chi phÝ cè ®Þnh vµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt nµy cã thÓ b¸n 1 triÖu radio t¨ng thªm víi bÊt kú gi¸ nµo cao h¬n chi phÝ biÕn ®æi 10 USD/chiÕc ®Ó kiÕm l·i. VÊn ®Ò lµ t×m kiÕm mét thÞ tr­êng kh¸c ®Ó tiªu thô s¶n phÈm víi møc gi¸ cao h¬n 10 USD/chiÕc vµ cã thÓ thÊp h¬n møc gi¸ b¸n t¹i thÞ tr­êng néi ®Þa lµ 20 USD/chiÕc, vÝ dô lµ 14 USD/ chiÕc. Vµ doanh nghiÖp còng ph¶i lµm sao ®Ó hµng ho¸ víi gi¸ rÎ kh«ng bÞ ®­a trë l¹i thÞ tr­êng néi ®Þa. Lóc nµy chÝnh phñ n­íc xuÊt khÈu th­êng trî gióp b»ng c¸ch dùng ra hµng rµo thuÕ nhËp khÈu ng¨n c¶n viÖc chë hµng ho¸ ng­îc vÒ. Nh­ thÕ nÕu cã mét møc thuÕ quan 40% ®¸nh lªn radio nhËp khÈu th× sè l­îng hµng radio mét triÖu chiÕc t¨ng thªm cã thÓ b¸n ra n­íc ngoµi víi gi¸ xuèng thÊp tíi 12 USD/chiÕc mµ kh«ng sî kh¸ch hµng n­íc ngoµi chë radio ng­îc vÒ thÞ tr­êng gi¸ gèc ®Ó lµm gi¶m gi¸ b¸n t¹i thÞ tr­êng néi ®Þa. V× kh¸ch hµng n­íc ngoµi cã muèn b¸n hµng trë l¹i th× møc gi¸ tèi thiÓu cã thÓ b¸n (mµ kh«ng tÝnh ®Õn lîi nhuËn vµ chi phÝ vËn chuyÓn) lµ 12 + 12x40% = 16,8 USD. Cã thÓ thÊy r»ng hµnh vi b¸n ph¸ gi¸ hµng ho¸ xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi hoµn toµn cã thÓ dÔ dµng thùc hiÖn ®­îc nhÊt lµ khi cã sù trî gióp ngÇm cña chÝnh phñ. Hµnh vi nµy ®ang dÇn trë nªn phæ biÕn trong ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i quèc tÕ hiÖn nay. Víi môc ®Ých triÖt tiªu mäi sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng nh»m dÔ dµng x©m nhËp thÞ tr­êng, b¸n ph¸ gi¸ ®· trë thµnh mét rµo c¶n lín ®èi víi xu thÕ tù do ho¸ th­¬ng m¹i ngµy nay. ChÝnh v× vËy cÇn thiÕt ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p m¹nh mÏ nh»m ng¨n chÆn hiÖn t­îng b¸n ph¸ gi¸. Nh÷ng mÆt hµng th­êng ®­îc b¸n ph¸ gi¸. Nh­ ®· ph©n tÝch, hµnh vi b¸n gi¸ hiÖn nay rÊt dÔ ®­îc thùc hiÖn, vµ nÕu nh­ cã sù trî gióp th× chóng cµng dÔ ®­îc thùc hiÖn h¬n. ChÝnh v× vËy mµ hÇu nh­ mÆt hµng nµo khi xuÊt khÈu ®Òu cã thÓ b¸n ph¸ gi¸ ®­îc. Tuy nhiªn còng cã sù ph©n biÖt vÒ mÆt hµng b¸n ph¸ gi¸ gi÷a c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c quèc gia ph¸t triÓn. Nh×n chung, c¸c quèc gia ph¸t triÓn th­êng b¸n ph¸ gi¸ nh÷ng mÆt hµng c«ng nghiÖp vµ ®ang cã c«ng suÊt s¶n xuÊt d­ thõa. Nh­ vÝ dô vÒ b¸n ph¸ gi¸ radio trªn, mét nhµ s¶n xuÊt cã thÓ dÔ dµng b¸n ph¸ gi¸ b»ng c¸ch t¨ng ca s¶n xuÊt, do ®ã kh«ng cÇn ph¶i tÝnh thªm chi phÝ cè ®Þnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt. C¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp b¸n ph¸ gi¸ th­êng ®­îc ®­a vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn v× nhµ s¶n xuÊt kh«ng lo c¸c nhµ s¶n xuÊt cña n­íc nhËp khÈu cã thÓ h¹ gi¸ theo. Cßn ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, hä th­êng b¸n ph¸ gi¸ nh÷ng mÆt hµng mµ m×nh cã ­u thÕ, mµ chñ yÕu lµ ­u thÕ vÒ mÆt nguyªn vËt liÖu vµ gi¸ nh©n c«ng rÎ, so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. Do vËy, nh÷ng mÆt hµng th­êng ®­îc b¸n ph¸ gi¸ cña nh÷ng n­íc nµy th­êng lµ c¸c mÆt hµng n«ng s¶n, c¸c mÆt hµng gia c«ng chÕ biÕn. Tãm l¹i th× c¸c ngµnh s¶n xuÊt th­êng bÞ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ lµ c¸c ngµnh kim khÝ mµ chñ yÕu lµ thÐp, ngµnh ho¸ chÊt, chÊt dÎo… Theo thèng kª cña WTO, trong n¨m 2000, trong sè c¸c mÆt hµng bÞ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ th× dÉn ®Çu lµ ngµnh kim khÝ (39%), ho¸ chÊt (13%), chÊt dÎo (11%), dÖt may (9%), c¸c ngµnh s¶n xuÊt m¸y mãc vµ thiÕt bÞ (7%), ngµnh s¶n xuÊt n«ng s¶n vµ thùc phÈm (4%). B¶ng 1: Nh÷ng mÆt hµng th­êng ®­îc b¸n ph¸ gi¸ Nguån: WTO Nh­ vËy, cã thÓ thÊy r»ng c¸c mÆt hµng bÞ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ lµ rÊt ®a d¹ng, thuéc nhiÒu lÜnh vùc mµ hÇu hÕt c¸c quèc gia ®Òu cã thÓ thùc hiÖn ®­îc. Thùc tiÔn cho thÊy con sè c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ ®­îc ¸p dông ngµy cµng t¨ng qua c¸c n¨m vµ nã kh«ng lo¹i trõ bÊt cø quèc gia nµo dï lµ tr×nh ®é s¶n xuÊt ph¸t triÓn hay kh«ng. B¶ng sau sÏ cho thÊy râ t×nh h×nh: B¶ng 2: Danh s¸ch c¸c quèc gia bÞ ¸p dông biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. N¨m Tæng Quèc gia 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Algiªri 0 0 0 0 1 0 0 1 Argentina 1 0 0 1 3 2 3 10 Australia 1 0 1 2 3 4 1 12 Austria 0 2 3 0 3 3 0 11 Bahrain 0 0 0 0 1 0 0 1 Bangladesh 0 0 0 0 0 0 1 1 Belarus 0 0 0 0 3 2 0 5 Belgium 1 2 3 3 2 0 4 15 Bosnia Herzegovina 1 0 0 0 0 0 0 1 Brazil 8 10 5 6 13 9 12 63 Bulgaria 0 3 2 1 1 1 2 10 Canada 2 1 3 3 0 1 7 17 Chile 2 2 2 2 1 6 2 17 China, P.R. 20 43 33 28 41 43 47 255 Chinese Taipei 4 9 16 10 22 16 19 96 Colombia 0 1 0 2 0 0 1 4 Costa Rica 0 0 0 2 0 0 0 2 Croatia 1 0 0 1 1 1 0 4 Cuba 0 1 0 0 1 0 0 2 Czech Republic 1 1 0 2 7 3 2 16 Denmark 1 1 0 2 2 0 0 6 Dominican Republic 0 0 0 0 0 0 1 1 Egypt 1 2 1 2 0 1 3 10 Estonia 0 0 1 0 0 1 1 3 European Comunity 0 1 2 4 6 9 8 30 Finland 0 0 1 1 2 0 1 5 France 0 4 4 10 8 1 3 30 Germany 7 9 13 8 13 4 9 63 Greece 0 0 3 0 0 1 1 5 Guatemala 0 1 0 0 0 0 1 2 Honduras 0 0 0 1 0 0 0 1 Hong Kong 1 3 2 3 2 1 3 15 Hungary 2 0 2 2 4 0 3 13 India 3 11 8 12 13 10 12 69 Indonesia 7 7 9 5 20 13 13 74 Iran 0 1 2 0 2 3 2 10 Ireland 0 0 2 1 0 0 0 3 Israel 0 1 2 1 0 1 3 8 Italy 6 5 5 5 2 5 7 35 Japan 5 6 12 13 22 9 12 79 Jordan 0 0 0 0 0 0 1 1 Kazakstan 3 1 2 4 0 3 2 15 Korea, Rep. of 14 11 15 24 34 21 19 138 Latvia 0 0 2 0 0 2 0 4 Libya 0 0 0 0 0 1 1 2 Liechtenstein 0 0 1 0 0 0 0 1 Lithuania 0 0 1 0 4 1 1 7 Luxembourg 0 0 0 0 0 0 2 2 Macau 1 0 0 0 0 0 0 1 Macedonia 1 0 1 1 1 0 2 6 Malawi 0 0 0 0 1 0 0 1 Malaysia 2 3 5 4 7 9 5 35 Mexico 3 4 2 9 4 1 3 26 Moldova 0 0 0 0 0 2 1 3 Mozambique 0 0 1 0 0 0 0 1 Nepal 0 0 0 0 0 0 2 2 Netherlands 6 1 5 3 2 2 3 22 New Zealand 1 1 0 0 2 0 3 7 Nicaragua 0 1 0 0 0 0 0 1 Norway 0 1 0 0 0 1 1 3 Oman 0 0 0 0 0 0 1 1 Pakistan 0 2 1 0 1 0 1 5 Paraguay 0 0 1 0 0 0 0 1 Peru 1 0 0 0 0 1 0 2 Philippines 2 0 0 0 0 1 1 4 Poland 2 3 3 4 3 5 1 21 Portugal 0 2 0 2 0 1 0 5 Qatar 0 0 0 0 0 0 1 1 Romania 1 2 1 4 4 4 5 21 Russia ._.2 7 7 12 17 10 7 62 Saudi Arabia 0 1 0 3 2 3 1 10 Singapore 2 0 4 0 5 0 11 22 Slovak Republic 0 1 1 1 3 1 2 9 Slovenia 1 0 0 1 0 0 0 2 South Africa 2 6 4 5 4 6 10 37 Spain 2 4 7 7 5 6 3 34 Sweden 1 2 5 0 1 0 2 11 Switzerland 0 2 1 0 1 0 0 4 Thailand 8 9 5 2 19 12 16 71 Trinidad and Tobago 0 0 2 0 0 0 1 3 Turkey 2 3 1 2 6 7 5 26 Ukraine 2 3 4 9 9 6 6 39 United Arab Emirates 0 0 1 0 0 2 2 5 United Kingdom 6 4 6 4 2 8 6 36 United States 12 21 15 15 14 12 13 102 Uruguay 1 0 0 0 1 0 0 2 Uzbekistan 2 0 0 0 0 0 0 2 Venezuela 0 1 1 4 2 2 4 14 Viet Nam 0 0 1 0 1 1 0 3 Yugoslavia 1 1 0 0 2 0 1 5 Zimbabwe 1 0 0 1 0 0 0 2 Céng 157 224 243 254 356 281 330 1845 Nguån : WTO Thèng kª cña WTO cho thÊy râ sè l­îng c¸c vô b¸n ph¸ gi¸ ngµy cµng t¨ng vµ b¶n th©n tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi nµy còng nhËn thÊy tÇm quan träng cña viÖc ph¶i ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p nh»m ng¨n chÆn nh÷ng hµnh vi b¸n ph¸ gi¸. ChÝnh v× vËy, n¨m 1994, HiÖp §Þnh thùc thi §iÒu VI cña HiÖp §Þnh thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i GATT víi nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ vÒ c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ ra ®êi. §Ó hiÓu râ h¬n vÒ HiÖp ®Þnh nµy ta sÏ tiÕp tôc nghiªn cøu vÒ nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸. II. Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n c¬ b¶n vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸. Môc ®Ých ¸p dông biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, b¸n ph¸ gi¸ lµ viÖc xuÊt khÈu mét s¶n phÈm sang n­íc kh¸c víi gi¸ thÊp h¬n møc cã thÓ so s¸nh ®­îc cña s¶n phÈm t­¬ng tù ®­îc tiªu dïng t¹i n­íc xuÊt khÈu. Nh­ vËy viÖc mét n­íc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi mét nhµ xuÊt khÈu lµ nh»m ng¨n chÆn nhµ xuÊt khÈu ®ã b¸n s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng n­íc m×nh víi gi¸ rÎ h¬n gi¸ trÞ th«ng th­êng cña s¶n phÈm ®ã. Môc ®Ých chÝnh cña viÖc ¸p dông lµ b¶o vÖ nÒn kinh tÕ trong n­íc, tr¸nh cho nÒn s¶n xuÊt trong n­íc khái sù c¹nh tranh kh«ng c«ng b»ng tõ c¸c nhµ xuÊt khÈu do ®ã nã mang tÝnh chÊt ng¨n chÆn, lo¹i trõ hµnh ®éng b¸n ph¸ gi¸ vµ nh÷ng thiÖt h¹i cña nã chø kh«ng ph¶i nh»m ®èi phã. Tõ môc tiªu b¶o vÖ nÒn s¶n xuÊt trong n­íc, viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ cßn nh»m môc ®Ých t¹o ra m«i tr­êng c¹nh tranh c«ng b»ng, mét yÕu tè thiÕt yÕu trong xu thÕ tù do ho¸ th­¬ng m¹i nh­ ngµy nay. ChÝnh v× vËy, c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ víi môc tiªu ban ®Çu nh­ vËy ®· ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu cña th­¬ng m¹i thÕ giíi, t¹o mét khu«n khæ ph¸p lý chung ®Ó c¸c thµnh viªn trong ®ã c¹nh tranh mét c¸ch b×nh ®¼ng. §iÒu kiÖn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. Nh­ ®· biÕt, viÖc mét quèc gia ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ lµ nh»m ng¨n ngõa viÖc nhµ xuÊt khÈu b¸n ph¸ gi¸ hµng ho¸ sang n­íc m×nh, nh»m b¶o vÖ nÒn s¶n xuÊt trong n­íc. Nh­ng ®Ó ®¶m b¶o tù do trong th­¬ng m¹i, viÖc ¸p dông kh«ng thÓ ®­îc tuú tiÖn mµ ph¶i ®¶m b¶o mét sè ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. ChØ khi c¬ quan cã thÈm quyÒn x¸c ®Þnh cã ®ñ ba yÕu tè ®iÒu kiÖn lµ 1) cã b¸n ph¸ gi¸ 2) cã thiÖt h¹i ®¸ng kÓ hÆc nguy c¬ dÉn ®Õn thiÖt h¹i ®¸ng kÓ 3) thiÖt h¹i lµ quan hÖ tÊt yÕu cña viÖc b¸n ph¸ gi¸ th× c¬ quan míi ®­îc phÐp ban hµnh c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi hµnh vi b¸n ph¸ gi¸ võa ®­îc sö dông trªn. Chóng ta sÏ ®i s©u t×m hiÓu ba ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. Cã b¸n ph¸ gi¸. ViÖc x¸c ®Þnh b¸n ph¸ gi¸ sÏ ®­îc tiÕn hµnh th«ng qua viÖc so s¸nh gi÷a gi¸ xuÊt khÈu vµ gi¸ trÞ th«ng th­êng cña hµng ho¸ bÞ ®iÒu tra. Sau ®ã x¸c ®Þnh biªn ph¸ gi¸ vµ xem xÐt liÖu biªn ph¸ gi¸ nµy cã v­ît qua møc cho phÐp kh«ng. VÊn ®Ò lµ viÖc so s¸nh ph¶i ®­îc thùc hiÖn ë cïng cÊp ®é th­¬ng m¹i, th­êng lµ ë møc ®é giao hµng t¹i nhµ m¸y, liªn quan tíi nh÷ng vô b¸n hµng ®­îc tiÕn hµnh ë gÇn nh­ cïng mét thêi ®iÓm cã sù xem xÐt hîp lý tíi nh÷ng kh¸c biÖt kh¸c ¶nh h­ëng tíi viÖc so s¸nh gi¸ c¶. Trong tr­êng hîp gi¸ trÞ th«ng th­êng vµ gi¸ xuÊt khÈu ®­îc x¸c ®Þnh kh«ng n»m trªn mét c¬ së so s¸nh nh­ vËy, viÖc xem xÐt hîp lý, d­íi d¹ng ®iÒu chØnh, sÏ ®­îc thùc hiÖn trong mçi tr­êng hîp, tuú thuéc vµo tÇm quan träng cña vô viÖc ®ã. Gi¸ tÝnh ph¶i lµ gi¸ “thùc” b»ng c¸ch thùc hiÖn mét lo¹t c¸c ®iÒu chØnh phøc t¹p ®èi víi doanh thu b¸n hµng thùc. C¸c ®iÒu chØnh ®èi víi gi¸ xuÊt khÈu vµ gi¸ trÞ th«ng th­êng nh×n chung cã thÓ ph©n chia lµm 10 lo¹i: 1) ®Æc tÝnh vËt chÊt; 2) phÝ nhËp khÈu vµ c¸c lo¹i thuÕ gi¸n tiÕp; 3) chiÕt khÊu, gi¶m gi¸ vµ sè l­îng; 4) cÊp ®é th­¬ng m¹i; 5) chi phÝ vËn t¶i b¶o hiÓm, bèc dì vµ c¸c kho¶n chi phÝ phô trî kh¸c; 6) ®ãng gãi; 7) tÝn dông; 8) chi phÝ sau b¸n hµng; 9) tiÒn hoa hång; 10) quy ®æi tiÒn. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong viÖc x¸c ®Þnh b¸n ph¸ gi¸ chÝnh lµ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh møc ph¸ gi¸ hay ph­¬ng ph¸p so s¸nh gi÷a gi¸ xuÊt khÈu vµ gi¸ trÞ th«ng th­êng. Tuú thuéc vµo nh÷ng quy ®Þnh cã liªn quan ®iÒu chØnh viÖc so s¸nh c«ng b»ng, sù tån t¹i biªn ph¸ gi¸ trong thêi kú ®iÒu tra th«ng th­êng sÏ ®­îc x¸c lËp trªn c¬ së so s¸nh gi¸ trÞ th«ng th­êng b×nh qu©n gia quyÒn víi gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn cña tÊt c¶ nh÷ng vô xuÊt hµng vµo n­íc nhËp khÈu; hoÆc b»ng c¸ch so s¸nh gi¸ trÞ th«ng th­êng riªng lÎ víi gi¸ xuÊt khÈu riªng lÎ vµo n­íc nhËp khÈu trªn c¬ së tõng giao dÞch. Tuy nhiªn, gi¸ trÞ th«ng th­êng ®­îc thiÕt lËp dùa trªn c¬ së b×nh qu©n gia quyÒn cã thÓ ®­îc so s¸nh víi gi¸ tõng giao dÞch cô thÓ vµo n­íc nhËp khÈu, nÕu cã mét kiÓu mÉu gi¸ xuÊt khÈu kh¸c biÖt mét c¸ch ®¸ng kÓ gi÷a nh÷ng ng­êi mua kh¸c nhau, nh÷ng khu vùc hay nh÷ng kho¶ng thêi gian kh¸c nhau vµ nÕu hai ph­¬ng ph¸p ®Çu kh«ng ph¶n ¸nh ®­îc møc ®é ®Çy ®ñ cña viÖc ph¸ gi¸. Ta cã thÓ lµm râ c¸c ph­¬ng ph¸p so s¸nh qua c¸c vÝ dô sau: Gi¸ trÞ th«ng th­êng Giao dÞch Sè l­îng Gi¸ ®¬n vÞ Tæng gi¸ 1 2 12VND 24VND 2 4 15VND 60VND 6 14 VND (TB) 84VND Gi¸ xuÊt khÈu 1. Sang Anh 2 15VND 30VND 2. Sang Mü 2 4VND 8VND 4 9,5VND (TB) 38VND C¸c gi¸ trªn lµ gi¸ xuÊt t¹i x­ëng. Chi phÝ vËn chuyÓn tõ nhµ m¸y tíi n¬i nhËn hµng (theo ®iÒu kiÖn CIF) lµ 0,5 VND/®v. Ph­¬ng ph¸p tÝnh møc ph¸ gi¸: Ph­¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn víi b×nh qu©n gia quyÒn: Gi¸ trÞ th«ng th­êng b×nh qu©n gia quyÒn 14VND Gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n gia quyÒn 9,5VND Møc ph¸ gi¸ = ( 14 – 9,5 ) x 4 ®v = 18 VND Do gi¸ xuÊt khÈu sang hai thÞ tr­êng cã sù kh¸c biÖt qu¸ lín nªn sö dông ph­¬ng ph¸p so s¸nh b×nh qu©n gia quyÒn víi gi¸ cña tõng giao dÞch: Giao dÞch SL §¬n gi¸ GTTT Møc ph¸ gi¸/®v Tæng ph¸ gi¸ 1 2 15 14VND 0 0 2 2 4 14VND 10 20 Møc ph¸ gi¸ : 20 Nh­ vËy lµ do gi¸ xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr­êng kh¸c nhau cã møc chªnh lÖch qu¸ lín, ph­¬ng ph¸p so s¸nh b×nh qu©n gia quyÒn víi b×nh qu©n gia quyÒn kh«ng ph¶n ¸nh ®­îc ®Çy ®ñ møc ph¸ gi¸ nh­ ph­¬ng ph¸p sau (18VND so víi 20 VND) Biªn ph¸ gi¸ = Møc ph¸ gi¸ x 100 Tæng gi¸ trÞ hh theo ®k CIF Theo ph­¬ng ph¸p 1 = 18 x 100 = 45% 38+ 4x0,5 Theo ph­¬ng ph¸p 2 = 20x100 = 50% 38 + 2 Cã thÓ thÊy r»ng tån t¹i nhiÒu biªn ph¸ gi¸ kh¸c nhau t­¬ng øng víi nhiÒu ph­¬ng ph¸p tÝnh kh¸c nhau. Chän ph­¬ng ph¸p nµo lµ do c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh tuú thuéc vµo hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng vµ c¸c yÕu tè liªn quan kh¸c. C«ng viÖc tiÕp theo lµ xem xÐt liÖu biªn ph¸ gi¸ cã v­ît qua møc giíi h¹n cho phÐp kh«ng. NÕu cã v­ît qua nghÜa lµ ®· cã hµnh vi b¸n ph¸ gi¸, c¬ quan cã thÈm quyÒn ph¶i tiÕp tôc xem xÐt møc ®é thiÖt h¹i vµ quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a hµnh vi b¸n ph¸ gi¸ vµ møc ®é thiÖt h¹i ®ã. Møc ®é thiÖt h¹i. Cã thiÖt h¹i lµ mét trong ba ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. ThiÖt h¹i ®­îc hiÓu lµ thiÖt h¹i vËt chÊt ®¸ng kÓ ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc hoÆc cã nguy c¬ g©y thiÖt h¹i hay c¶n trë mét c¸ch ®¸ng kÓ ®èi víi sù h×nh thµnh cña ngµnh c«ng nghiÖp ®ã. ViÖc kiÓm tra møc ®é thiÖt h¹i sÏ ®­îc tiÕn hµnh trªn c¬ së cña ®¬n kiÖn, trong ®ã ph¶i ®­a ra nh÷ng chøng cø tÝch cùc vÒ (1) l­îng hµng nhËp khÈu ®­îc b¸n ph¸ gi¸ vµ t¸c ®éng cña viÖc b¸n ph¸ gi¸ hµng nhËp khÈu ®èi víi gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng n­íc nhËp khÈu cña nh÷ng s¶n phÈm t­¬ng tù, vµ (2) hËu qu¶ cña nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu ®ã ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp cña n­íc nhËp khÈu. Ngoµi ra cÇn ph¶i chó ý tíi ®iÒu kiÖn nép ®¬n kiÖn. §¬n kiÖn ph¶i ®­îc ñng hé bëi c¸c nhµ s¶n xuÊt chiÕm tèi thiÓu 50% tæng s¶n l­îng cña s¶n phÈm t­¬ng tù ®­îc lµm bëi c¸c nhµ s¶n xuÊt ®· bµy tá ý kiÕn t¸n thµnh hoÆc ph¶n ®èi ®¬n kiÖn ®ã; ®ång thêi sè l­îng c¸c nhµ s¶n xuÊt bµy tá ý kiÕn t¸n thµnh ®iÒu tra ph¶i chiÕm Ýt nhÊt 25% tæng sè l­îng cña s¶n phÈm t­¬ng tù ®­îc ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc lµm ra. Së dÜ cã yªu cÇu trªn lµ nh»m chøng tá viÖc b¸n ph¸ gi¸ ¶nh h­ëng ®Õn ngµnh c«ng nghiÖp n­íc nhËp khÈu ë møc ®é nh­ thÕ nµo. Trë l¹i víi vÊn ®Ò l­îng hµng ®­îc b¸n ph¸ gi¸, ph¶i xem xÐt liÖu cã mét sù t¨ng ®¸ng kÓ vÒ sè l­îng hµng nhËp khÈu bÞ b¸n ph¸ gi¸ hay kh«ng, hoÆc xÐt vÒ mÆt t­¬ng ®èi so víi l­îng s¶n xuÊt hoÆc tiªu dïng trong n­íc nhËp khÈu. VÒ t¸c ®éng cña viÖc b¸n ph¸ gi¸ hµng nhËp khÈu ®èi víi gi¸ c¶, sÏ ph¶i xem xÐt liÖu ®· cã mét sù c¾t gi¶m gi¸ ®¸ng kÓ cña hµng nhËp khÈu ®­îc b¸n ph¸ gi¸ so víi gi¸ cu¶ mét s¶n phÈm t­¬ng tù cña ngµnh c«ng nghiÖp n­íc nhËp khÈu hay kh«ng hoÆc t¸c ®éng cña nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu nh­ vËy cã lµm gi¶m gi¸ ë mét møc ®¸ng kÓ hay ng¨n ngõa sù t¨ng gi¸ ë mét møc ®¸ng kÓ hay kh«ng. Nh­ vËy, ®Ó biÕt liÖu viÖc b¸n ph¸ gi¸ hµng ho¸ cã lµm sôt gi¸ hay Ðp gi¸ hµng ho¸ t­¬ng tù do ngµnh c«ng nghiÖp trong n­íc s¶n xuÊt hay kh«ng, cÇn ph¶i tiÕn hµnh so s¸nh gi÷a gi¸ nhËp khÈu vµ gi¸ mÆt hµng do ngµnh c«ng nghiÖp n­íc nhËp khÈu s¶n xuÊt. Muèn vËy ph¶i thùc hiÖn viÖc ®iÒu chØnh t­¬ng tù nh­ trong qu¸ tr×nh so s¸nh gi÷a gi¸ trÞ th«ng th­êng vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®· nªu ë trªn. VÝ dô nh­ chØ trong vÊn ®Ò cÊp ®é th­¬ng m¹i ®· cã nhiÒu h×nh thøc: N­íc xuÊt khÈu N­íc nhËp khÈu Nhµ xuÊt khÈu Ng­êi b¸n lÎ Ng­êi b¸n bu«n Ngµnh CN Nhµ xuÊt khÈu NÕu so s¸nh gi¸ gi÷a nhµ xuÊt khÈu tíi ng­êi b¸n bu«n vµ gi¸ gi÷a nhµ s¶n xuÊt n­íc nhËp khÈu tíi ng­êi b¸n lÎ th× ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu chØnh gi¸ xuÊt khÈu ë møc b¸n lÎ hoÆc ë møc b¸n bu«n. Cßn nÕu so s¸nh gi¸ cña nhµ xuÊt khÈu tíi nhµ nhËp khÈu vµ gi¸ cña nhµ s¶n xuÊt cña n­íc nhËp khÈu tíi ng­êi b¸n bu«n th× tiÕn hµnh ®iÒu chØnh gi¸ xuÊt khÈu ë møc b¸n bu«n. Sau khi tiÕn hµnh c¸c b­íc ®iÒu chØnh cÇn thiÕt sÏ tiÕn hµnh so s¸nh gi÷a hai lo¹i gi¸ ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é gi¶m gi¸ cña hµng nhËp khÈu so víi hµng s¶n xuÊt trong n­íc nhËp khÈu. Môc ®Ých cña viÖc x¸c ®Þnh møc ®é gi¶m gi¸ lµ nh»m ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña hµng nhËp khÈu b¸n ph¸ gi¸ tíi gi¸ nh­ mét c«ng cô x¸c ®Þnh thiÖt h¹i. Møc ®é gi¶m gi¸ lµ sù kh¸c biÖt gi÷a gi¸ cña ngµnh c«ng nghiÖp n­íc nhËp khÈu trong thùc tÕ vµ gi¸ xuÊt khÈu nh­ lµ mét phÇn (%) cña gi¸ cña ngµnh c«ng nghiÖp n­íc nhËp khÈu. Cã thÓ lÊy vÝ dô sau: CFS X Gi¶m gi¸ Gi¸ nhËp khÈu 30 Gi¸ b¸n cña ngµnh c«ng nghiÖp n­íc nhËp khÈu = 40 Lç =10 LN môc tiªu = 5,5 ThiÖt h¹i + Møc gi¶m gi¸ = (40 – 30) x 100 = 25% 40 + Møc thiÖt h¹i = (55,5 – 30)x 100 = 85% 30 Theo vÝ dô trªn, nÕu mét hµng ho¸ xuÊt sang n­íc nhËp khÈu b¸n víi gi¸ 30 USD, th× møc ®é gi¶m gi¸ cña hµng ho¸ ®ã so víi hµng ho¸ t­¬ng tù cña ngµnh c«ng nghiÖp n­íc nhËp khÈu lµ 25% vµ g©y thiÖt h¹i cho ngµnh c«ng nghiÖp nµy lµ 85%. VÒ viÖc xem xÐt t¸c ®éng cña viÖc b¸n ph¸ gi¸ hµng nhËp khÈu ®èi víi ngµnh liªn quan cña n­íc nhËp khÈu sÏ bao gåm viÖc ®¸nh gi¸ nh÷ng yÕu tè vµ chØ sè kinh tÕ cã liªn quan vµ ¶nh h­ëng tíi t×nh tr¹ng cña ngµnh ®ã, bao gåm c¶ viÖc mét ngµnh vÉn ®ang trong qu¸ tr×nh håi phôc sau nh÷ng t¸c ®éng cña viÖc b¸n ph¸ gi¸ hay trî cÊp tr­íc ®ã, ®é lín cña møc biªn ph¸ gi¸ thùc tÕ, sù suy gi¶m kinh tÕ vµ tiÒm n¨ng vÒ doanh sè, lîi nhuËn, sè l­îng, thÞ phÇn, n¨ng suÊt, l·i ®Çu t­, tËn dông c«ng suÊt, t¸c ®éng tiªu cùc thùc tÕ vµ tiÒm n¨ng ®èi víi dßng tiÒn mÆt, l­îng hµng l­u kho, viÖc lµm, l­¬ng, sù t¨ng tr­ëng, kh¶ n¨ng t¨ng vèn hoÆc ®Çu t­,... Cßn ®èi víi viÖc x¸c ®Þnh cã sù ®e do¹ thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt hay kh«ng, qu¸ tr×nh ®iÒu tra ph¶i dùa trªn c¸c chøng cø thùc tÕ vµ kh«ng ®­îc phÐp chØ c¨n cø vµo pháng ®o¸n, suy diÔn hoÆc mét kh¶ n¨ng m¬ hå. Sù thay ®æi trong hoµn c¶nh cã thÓ g©y thiÖt h¹i do ®ã viÖc b¸n ph¸ gi¸ ph¶i n»m trong ph¹m vi cã thÓ dù ®o¸n ®­îc mét c¸ch ch¾c ch¾n vµ sÏ diÔn ra trong t­¬ng lai gÇn. Khi quyÕt ®Þnh xem cã tån t¹i nguy c¬ g©y thiÖt h¹i vËt chÊt hay kh«ng, c¬ quan cã thÈm quyÒn ph¶i xem xÐt c¸c nh©n tè sau: tØ lÖ gia t¨ng ®¸ng kÓ hµng nhËp khÈu ®­îc b¸n ph¸ gi¸ vµo thÞ tr­êng trong n­íc vµ ®ã lµ dÊu hiÖu cho thÊy rÊt cã kh¶ n¨ng nhËp khÈu sÏ gia t¨ng ë møc lín; c¸c nhµ xuÊt khÈu cã n¨ng lùc s¶n xuÊt ®ñ lín cã thÓ dïng ngay ®­îc hoÆc cã sù gia t¨ng ®¸ng kÓ trong t­¬ng lai gÇn vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña nhµ xuÊt khÈu vµ ®©y lµ dÊu hiÖu cho thÊy cã nhiÒu kh¶ n¨ng sÏ cã sù gia t¨ng ®¸ng kÓ cña hµng xuÊt khÈu ®­îc b¸n ph¸ gi¸ sang thÞ tr­êng cña thµnh viªn nhËp khÈu sau khi ®· tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu kh¸c cã thÓ tiªu thô thªm ®­îc mét l­îng xuÊt khÈu nhÊt ®Þnh; liÖu hµng nhËp khÈu ®­îc nhËp víi møc gi¸ cã t¸c ®éng lµm gi¶m hoÆc k×m h·m ®¸ng kÓ gi¸ trong n­íc vµ cã thÓ lµm t¨ng nhu cÇu ®èi víi hµng nhËp khÈu thªm n÷a hay kh«ng; (iv) sè thùc tån kho cña s¶n phÈm ®ang ®­îc ®iÒu tra. Kh«ng mét nh©n tè nµo trong sè c¸c nh©n tè trªn b¶n th©n nã cã ®ñ tÝnh quyÕt ®Þnh ®Ó dÉn ®Õn kÕt luËn nh­ng tæng hîp c¸c nh©n tè cã thÓ dÉn ®Õn kÕt luËn lµ viÖc tiÕp tôc xuÊt khÈu ph¸ gi¸ lµ tiÒm tµng vµ nÕu nh­ kh«ng ¸p dông hµnh ®éng b¶o hé th× thiÖt h¹i vËt chÊt sÏ x¶y ra. Sau khi ®· x¸c ®Þnh lµ cã b¸n ph¸ gi¸ vµ cã thiÖt h¹i ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp n­íc nhËp khÈu, c¬ quan cã thÈm quyÒn ph¶i chøng minh ®­îc mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a hµnh vi b¸n ph¸ gi¸ vµ nh÷ng thiÖt h¹i ®ã. §©y chÝnh lµ ®iÒu kiÖn cuèi cïng ®Ó c¬ quan cã thÈm quyÒn cã thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. Mèi quan hÖ nh©n qu¶. ViÖc chøng minh mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a hµng nhËp khÈu ®­îc b¸n ph¸ gi¸ vµ thiÖt h¹i ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc chñ yÕu tËp trung ë vÊn ®Ò l­îng vµ gi¸ cña hµng nhËp khÈu bÞ ph¸ gi¸ lµ nguyªn nh©n cña thiÖt h¹i. Quan hÖ nh©n qu¶ nµy ph¶i dùa trªn c¬ së thiÕt lËp trïng hîp vÒ mÆt thêi gian gi÷a sù th©m nhËp cña hµng nhËp khÈu bÞ ph¸ gi¸ víi thiÖt h¹i mµ ngµnh c«ng nghiÖp cña n­íc nhËp khÈu ph¶i g¸nh chÞu. ViÖc chøng minh ph¶i dùa trªn viÖc kiÓm tra tÊt c¶ nh÷ng b»ng chøng cã liªn quan. C¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn còng ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu tra c¸c nh©n tè ®­îc biÕt ®ªn kh¸c mµ ®ång thêi g©y ra thiÖt h¹i ®Õn ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc. Nh÷ng thiÖt h¹i g©y ra bëi nh÷ng nh©n tè ®ã sÏ kh«ng ®­îc tÝnh vµo ¶nh h­ëng do hµng bÞ b¸n ph¸ gi¸ g©y ra. Kh«ng kÓ nh÷ng nh©n tè kh¸c, c¸c yÕu tè cã thÓ dÉn ®Õn trong tr­êng hîp nµy bao gåm: sè l­îng vµ gi¸ cña nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu kh«ng bÞ b¸n ph¸ gi¸, gi¶m sót cña nhu cÇu hoÆc thay ®æi vÒ h×nh thøc tiªu dïng, c¸c hµnh ®éng h¹n chÕ th­¬ng m¹i hoÆc c¹nh tranh gi÷a nh÷ng nhµ s¶n xuÊt trong n­íc vµ n­íc ngoµi, ph¸t triÓn c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng xuÊt khÈu vµ n¨ng suÊt cña ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc. Sau khi tiÕn hµnh chøng minh vµ cã x¸c nhËn r»ng cã viÖc b¸n ph¸ gi¸ vµ cã dÉn ®Õn g©y thiÖt h¹i cho ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc; ®ång thêi khi c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn h÷u quan kÕt luËn r»ng cÇn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó ng¨n chÆn thiÖt h¹i ®ang x¶y ra; lóc ®ã c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ sÏ ®­îc ¸p dông nh»m b¶o vÖ nÒn s¶n xuÊt trong n­íc. C¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. ¸p dông c¸c biÖn ph¸p t¹m thêi. C¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ cã thÓ ®­îc ¸p dông ngay trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra, chØ cÇn c¬ quan ®iÒu tra x¸c nhËn lµ cã t×nh tr¹ng b¸n ph¸ gi¸ vµ viÖc b¸n ph¸ gi¸ nµy g©y ra thiÖt h¹i ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc. Chóng ®­îc gäi lµ c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ t¹m thêi. C¸c biÖn ph¸p t¹m thêi cã thÓ ®­îc ¸p dông d­íi c¸c h×nh thøc: ThuÕ t¹m thêi: §©y lµ lo¹i thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ t¹m thêi ®¸nh vµo mÆt hµng nhËp khÈu ®ang bÞ ®iÒu tra. Tæng sè møc thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ t¹m thêi sÏ kh«ng ®­îc v­ît qu¸ biªn ph¸ gi¸ nh­ ®· ®­îc x¸c lËp t¹m thêi, nh­ng sÏ kh«ng thÊp h¬n biªn nÕu møc thuÕ Ýt h¬n ®ñ ®Ó bï ®¾p nh÷ng thiÖt h¹i cña ngµnh c«ng nghiÖp ®ã. KÕt thóc qu¸ tr×nh ®iÒu tra, nÕu hµng ho¸ bÞ kÕt luËn lµ cã b¸n ph¸ gi¸ th× thuÕ t¹m thêi sÏ chuyÓn thµnh thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ chÝnh thøc cã ®iÒu chØnh cho phï hîp víi kÕt luËn cña c¬ quan cã thÈm quyÒn. NÕu ng­îc l¹i th× nhµ xuÊt khÈu sÏ ®­îc hoµn thuÕ. Mét biÖn ph¸p n÷a lµ cho hµng nhËp khÈu th«ng quan nh­ng b¶o l­u quyÒn ®¸nh thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ víi ®iÒu kiÖn lµ ph¶i chØ râ møc thuÕ th«ng th­êng vµ møc thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ­íc tÝnh. C¸c biÖn ph¸p t¹m thêi trªn kh«ng ®­îc phÐp ¸p dông sím h¬n 40 ngµy kÓ tõ ngµy b¾t ®Çu ®iÒu tra vµ sÏ ®­îc h¹n chÕ ë mét kho¶ng thêi gian cµng ng¾n cµng tèt vµ kh«ng v­ît qua bèn th¸ng. 3.2. Cam kÕt vÒ gi¸. Mét biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ kh¸c lµ ®Ò nghÞ c¸c nhµ xuÊt khÈu cã cam kÕt ë møc tho¶ ®¸ng lµ sÏ ®iÒu chØnh gi¸ cña m×nh hoÆc ®×nh chØ ho¹t ®éng b¸n ph¸ gi¸ vµo khu vùc ®ang ®iÒu tra ®Ó c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn thÊy r»ng thiÖt h¹i do viÖc b¸n ph¸ gi¸ g©y ra ®· ®­îc lo¹i bá. Lóc ®ã c¸c thñ tôc ®iÒu tra cã thÓ ®­îc ®iÒu chØnh hoÆc chÊm døt. Kho¶n gi¸ cam kÕt t¨ng thªm kh«ng ®­îc cao h¬n møc cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ lo¹i bá biªn ®é ph¸ gi¸. Cam kÕt vÒ gi¸ ®­îc ®­a ra cã thÓ kh«ng ®­îc chÊp nhËn nÕu nh­ c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn xÐt thÊy viÖc chÊp nhËn ®ã kh«ng mang tÝnh thùc tÕ vÝ dô nh­ v× lý do sè l­îng c¸c nhµ xuÊt khÈu qu¸ lín... NÕu cam kÕt ®­îc chÊp nhËn th× qu¸ tr×nh ®iÒu tra vÒ viÖc cã tån t¹i viÖc b¸n ph¸ gi¸ vµ thiÖt h¹i vÉn sÏ ®­îc tiÕp tôc nÕu nhµ xuÊt khÈu muèn vµ c¬ quan cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh nh­ vËy. Trong tr­êng hîp ®ã, nÕu nh­ kÕt luËn lµ kh«ng cã viÖc b¸n ph¸ gi¸ hoÆc kh«ng cã thiÖt h¹i th× cam kÕt vÒ gi¸ sÏ ®­îc tù ®éng kÕt thóc. Trong tr­êng hîp ng­îc l¹i, cam kÕt vÒ gi¸ sÏ ®­îc tiÕp tôc. QuyÕt ®Þnh ®¸nh thuÕ vµ thu thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸. Sau khi tÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ ®¸nh thuÕ ®· ®­îc ®¸p øng, c¬ quan cã thÈm quyÒn cã thÓ ra quyÕt ®Þnh cuèi cïng vÒ viÖc cã ®¸nh thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ hay kh«ng vµ quyÕt ®Þnh xem liÖu møc thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ sÏ t­¬ng ®­¬ng hay thÊp h¬n biªn ®é ph¸ gi¸. ThuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ th­êng ®­îc thu trªn c¬ së kh«ng ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi hµng nhËp khÈu tõ tÊt c¶ c¸c nguån bÞ coi lµ b¸n ph¸ gi¸ vµ g©y thiÖt h¹i. Møc thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ kh«ng ®­îc phÐp v­ît qua biªn ®é b¸n ph¸ gi¸ ®· ®­îc x¸c lËp nh­ng nã cã thÓ Ýt h¬n biªn ®é ®ã nÕu nh­ møc thuÕ thÊp h¬n ®ã cã thÓ lo¹i trõ ®­îc thiÖt h¹i cho ngµnh c«ng nghiÖp. Møc thuÕ ®ång thêi còng ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c gi¶m ®i, nghÜa lµ nÕu møc ph¸ gi¸ b»ng 50%, møc thiÖt h¹i b»ng 40% th× møc thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ b»ng 40%. NÕu mét s¶n phÈm ph¶i chÞu thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ t¹i n­íc nhËp khÈu, c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ph¶i nhanh chãng xem xÐt l¹i ®Ó cã thÓ quyÕt ®Þnh biªn ®é ph¸ gi¸ cho tõng tr­êng hîp ®èi víi nh÷ng nhµ xuÊt khÈu vµ nhµ s¶n xuÊt kh«ng tiÕn hµnh xuÊt khÈu hµng ho¸ ®ã sang n­íc nhËp khÈu vµo thêi gian tiÕn hµnh ®iÒu tra víi ®iÒu kiÖn lµ c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nµy ph¶i chøng minh ®­îc r»ng m×nh kh«ng cã liªn quan g× ®Õn c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ c¸c nhµ xuÊt khÈu cña n­íc xuÊt khÈu ®ang ph¶i chÞu thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ nµy. ViÖc xem xÐt l¹i nãi trªn ph¶i ®­îc tiÕn hµnh trªn c¬ së khÈn tr­¬ng nh­ viÖc ®Þnh thuÕ th«ng th­êng vµ c¸c thñ tôc rµ so¸t t¹i n­íc nhËp khÈu. Kh«ng ®­îc phÐp ®¸nh thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ nhµ xuÊt khÈu ®ang thuéc diÖn xem xÐt l¹i. Tuy nhiªn c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cã quyÒn gi÷ møc ®Þnh thuÕ vµ / hoÆc yªu cÇu b¶o l·nh ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o ®­îc r»ng nÕu nh­ viÖc xem xÐt l¹i ®­a ®Õn kÕt qu¶ lµ ph¶i ®¸nh thuÕ ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu vµ nhµ s¶n xuÊt nµy th× thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®ã cã thÓ ®­îc thu trªn c¬ së håi tè tÝnh tõ ngµy b¾t ®Çu viÖc xem xÐt l¹i. ThuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ cã hiÖu lùc trong vßng 5 n¨m kÓ tõ khi ®­îc ¸p dông. Sau thêi h¹n nµy, nÕu cã yªu cÇu tiÕp tôc duy tr× thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ cña c¸c bªn cã liªn quan, c¬ quan h÷u quan cã thÓ xem xÐt l¹i liÖu viÖc tiÕp tôc ¸p dông thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ cã cßn cÇn thiÕt n÷a hay kh«ng, liÖu c¸c t¸c h¹i cña viÖc b¸n ph¸ gi¸ cã cßn tiÕp diÔn hay l¹i x¶y ra hay kh«ng nÕu thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®­îc ®iÒu chØnh hay lo¹i bá hoµn toµn. Tuy nhiªn viÖc xem xÐt nµy chØ ®­îc thùc hiÖn víi ®iÒu kiÖn lµ kho¶ng thêi gian hîp lý ®· hÕt kÓ tõ khi chÝnh thøc ¸p dông thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸. Sau khi ®· tiÕn hµnh xem xÐt, c¬ quan cã thÈm quyÒn cã thÓ quyÕt ®Þnh viÖc ¸p dông thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ lµ kh«ng cÇn thiÕt vµ lo¹i thuÕ nµy sÏ ®­îc ngõng ¸p dông ngay hoÆc sÏ tiÕp tôc duy tr× viÖc ¸p dông thuÕ nÕu xÐt thÊy viÖc hÕt h¹n hiÖu lùc cña thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ cã thÓ dÉn tíi sù tiÕp tôc còng nh­ t¸i ph¸t sinh hiÖn t­îng ph¸ gi¸ vµ c¸c thiÖt h¹i. C¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ ®­îc tËp hîp l¹i thµnh luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña c¸c quèc gia víi môc ®Ých ban ®Çu lµ ng¨n chÆn mäi hµnh vi b¸n ph¸ gi¸ trong ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i quèc tÕ ngµy nay ®· ph¸t huy vai trß tÝch cùc cña m×nh vµ ®¶m b¶o sù c¹nh tranh c«ng b»ng gi÷a c¸c thµnh viªn tham gia th­¬ng m¹i. ThÕ nh­ng, trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t nh­ hiÖn nay, nhiÒu quèc gia, nh»m trî gióp nÒn s¶n xuÊt trong n­íc, ®· biÕn luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña n­íc m×nh trë thµnh mét c«ng cô b¶o hé. C¸c vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ ®· trë thµnh phæ biÕn trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. BÊt cø nhµ s¶n xuÊt nµo hay ngµnh c«ng nghiÖp nµo khi gÆp khã kh¨n, chÞu søc Ðp c¹nh tranh tõ bªn ngoµi ®Òu cã thÓ ®©m ®¬n kiÖn hµng ho¸ n­íc ngoµi b¸n ph¸ gi¸. Nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ cña luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ ®«i khi trë thµnh nh÷ng rµo c¶n trong xu thÕ tù do ho¸ th­¬ng m¹i hiÖn nay. Nh÷ng thñ tôc ®iÒu tra r¾c rèi, phøc t¹p, g©y tèn kÐm, nh÷ng biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ nghiªm ngÆt, nÆng nÒ ®· g©y thiÖt h¹i cho c¸c nhµ xuÊt khÈu. Nh÷ng nhµ xuÊt khÈu ®· trë thµnh n¹n nh©n cña viÖc l¹m dông luËt chèng b¸n ph¸ gi¸. HiÖp héi nh÷ng ng­êi chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam (VASEP) hiÖn còng ®ang lµ mét n¹n nh©n nh­ vËy khi bÞ HiÖp héi c¸c chñ tr¹i nu«i c¸ nheo Mü (CFA) v« lý kiÖn b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra vµ c¸ basa xuÊt khÈu sang Mü. §Ó t×m hiÓu râ h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy ta sÏ tiÕp tôc ®i s©u nghiªn cøu vÒ diÔn biÔn vô kiÖn. Ch­¬ng II DiÔn biÔn vô kiÖn tranh chÊp b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra vµ c¸ basa sang thÞ tr­êng Mü. I. T×nh h×nh xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang Mü. 1. XuÊt khÈu thuû s¶n. Thuû s¶n tõ l©u nay vÉn lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam bªn c¹nh nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu kh¸c nh­ dÇu khÝ, g¹o, dÖt may. Theo chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña ViÖt Nam lµ ph¸t triÓn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nh÷ng ngµnh mµ ViÖt nam cã thÕ m¹nh, do ®ã mµ kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y lu«n t¨ng. NÕu nh­ n¨m 1992, kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n míi ®¹t 307 triÖu USD th× ®Õn n¨m 2000 con sè nµy ®· lªn tíi 1470 triÖu USD, chiÕm gÇn 10 % kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. B¶ng3: C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. §¬n vÞ: TriÖu USD MÆt hµng 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Tæng KN 2581 2985 4054 5200 7255 8759 9356 11490 - Dçu th« 805 861 976 1056 1200 1063 1246 2010 3382 DÖt may 211 350 550 750 1150 1351 1450 1682 1892 Giµy dÐp 16 24 115 296 530 965 960 1406 1415 G¹o 405 335 420 538 868 891 1024 1030 671 Thuû s¶n 307 370 480 621 652 781 850 982 1419 Cµ phª 83 95 300 560 390 455 590 590 489 Nguån: Bé Th­¬ng M¹i Trong sè c¸c mÆt hµng thuû s¶n xuÊt khÈu th× t«m chiÕm vÞ trÝ chñ lùc chiÕm trªn 50% gi¸ trÞ xuÊt khÈu n¨m 2001, víi trÞ gi¸ 777,82 triÖu USD. Gi¸ trÞ c¸c s¶n phÈm c¸ t¨ng nhanh qua c¸c n¨m, ®Æc biÖt lµ c¸ ®«ng l¹nh tõ 10,27% n¨m1999, nay ®· chiÕm trªn 15%, t¨ng 131% vÒ mÆt trÞ gi¸ xuÊt khÈu so víi n¨m1999. MÆt hµng kh« ®· cã sù gia t¨ng ®¸ng kÓ vÒ gi¸ trÞ vµ s¶n l­îng, n¨m 1999 tæng s¶n l­îng hµng kh« kho¶ng 16.000 tÊn th× ®Õn n¨m 2001 ®· ®¹t trªn 30 ngh×n tÊn víi gi¸ trÞ 196,83 triÖu USD, ®­a tû träng tõ 8,35% n¨m 1999 lªn kho¶ng 13,27% n¨m 2001 trong c¬ cÊu hµng thuû s¶n xuÊt khÈu (xem biÓu ®å kÌm theo) B¶ng 4: xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam theo mÆt hµng qua c¸c n¨m. MÆt hµng 1999 2000 2001 SL (tÊn) GT (trUSD) SL (tÊn) GT (trUSD) SL(tÊn) GT (trUSD) B¹ch tuéc ®«ng l¹nh 15.509 32,08 13.421 26,47 20.583 35,18 C¸ §L 3.636 96,05 56.052 165,8 74.093 221,95 C¸ kh« 3.732 9,63 6.514 16,33 12.906 36,84 C¸ ngõ 6.388 18,48 5.912 23 14.475 58,59 Cua 1.881 5,27 2.952 10,1 5.427 28 MÆt hµng kh¸c 57.199 123,31 74.260 220,24 99.839 32,65 Mùc §L 21.928 75,49 21.241 82,42 2.069 80,71 Mùc kh« 10.040 54,41 26.423 211,32 18.109 153,81 Nghªu,ghÑ, sß,èc 12.761 32,06 1.607 61,18 18.465 49,54 Ruèc kh« 1.914 3,74 1.325 3,46 2.743 3,81 T«m §L 61.333 482,30 66.703 654,21 87.151 777,82 T«m hïm, t«m vç 30 0,24 79 0,54 105 2,4 T«m kh« 692 2,45 637 2,55 520 2,37 Tæng 197.043 935,51 277.126 1.477,62 356,485 1483,63 Nguån: Trung t©m th«ng tin KHKT vµ kinh tÕ thuû s¶n - Bé Thuû S¶n. Nh×n chung, kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc vÉn æn ®Þnh trong thêi gian gÇn ®©y. Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002, t«m vÉn gi÷ vÞ trÝ chñ lùc víi 41% kim ng¹ch xuÊt khÈu, tiÕp ®Õn lµ mÆt hµng c¸ c¸c lo¹i víi 27%. Vµ trong thêi gian tíi tû lÖ nµy vÉn sÏ ®­îc duy tr× do nhu cÇu æn ®Þnh ë c¸c thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng EU cã mét chót khã kh¨n vÒ nh÷ng quy ®Þnh vÖ sinh thùc phÈm nh­ng trong thêi gian tíi c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n sÏ kh¾c phôc ®­îc vµ lÊy l¹i ®­îc møc xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy nh­ cò. B¶ng 5: Tû lÖ xuÊt khÈu thuû s¶n theo mÆt hµng 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002 Nguån: Trung t©m th«ng tin KHKT vµ kinh tÕ thuû s¶n - Bé Thuû S¶n. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam rÊt ®a d¹ng, trong ®ã cã mét sè thÞ tr­êng truyÒn thèng lµ NhËt B¶n, EU vµ giê ®©y næi lªn thÞ tr­êng Mü. Mü hiÖn trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n quan träng, chiÕm vÞ trÝ dÉn ®Çu, víi thÞ phÇn t¨ng m¹nh tõ 5,15 % n¨m 1997 lªn 20,38% n¨m 2000. N¨m 1998, gi¸ trÞ hµng thuû s¶n xuÊt sang Mü ®¹t trªn 80 triÖu USD th× ®Õn n¨m 2000 ®· t¨ng lªn trªn 300 triÖu vµ n¨m 2001 ®· ®¹t trªn 500 triÖu, v­ît qua NhËt – vèn lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. ChØ tÝnh riªng trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002, gi¸ trÞ thuû s¶n xuÊt sang Mü ®· chiÕm 29,5% gi¸ trÞ thuû s¶n xuÊt khÈu víi 37.685 tÊn ®¹t gi¸ trÞ 249.044 triÖu USD B¶ng 6: XuÊt khÈu thuû s¶n chÝnh ng¹ch theo thÞ tr­êng §¬n vÞ:triÖu USD ThÞ tr­êng 1997 1998 1999 2000 Ch©u ¸ (kh«ng kÓ NB) 236,45 234,82 273 412,4 Ch©u ¢u 75,17 93,4 89,98 71,78 Mü 39,24 80,15 130,04 301,31 NhËt B¶n 382,78 357,54 383,07 469,48 ThÞ tr­êng kh¸c 27,82 52,08 62,78 223,64 Tæng 761,46 817,99 938,87 1.478,61 Nguån: Trung t©m th«ng tin KHKT vµ kinh tÕ thuû s¶n - Bé Thuû S¶n. ChØ trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002, sè l­îng xuÊt khÈu thuû s¶n xuÊt sang Mü ®· ®¹t 8.683 tÊn t­¬ng ®­¬ng 71,982 triÖu USD, t¨ng 31,2% vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ trong thêi gian tíi con sè nµy ch¾c ch¾n sÏ lªn cao do nhu cÇu cña thÞ tr­êng Mü lµ rÊt lín vµ thuû s¶n ViÖt Nam ®ang cã mét vÞ trÝ rÊt tèt trªn thÞ tr­êng nµy. B¶ng 7: xuÊt khÈu thuû s¶n sang c¸c thÞ tr­êng chÝnh cña ViÖt Nam 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002 §¬n vÞ: KL: tÊn GT: tr USD ThÞ tr­êng chÝnh Th¸ng 6/2002 So víi th¸ng 6/2001 (%) 6 th¸ng 2002 Sovíi6th¸ng2001 (%) KL GT KL GT KL GT KL GT Mü 9.683 71.982 +30,9 +31,2 37.685 249,044 +21,5 +18,1 NhËt B¶n 7.811 48.054 -8,0 -12,2 40.632 216,854 +8,3 -3,4 Trung Quèc+HK 6.564 24.525 +11,8 -9,6 41.976 158,122 +24,3 +5,0 Asean 2.952 7.989 +81,3 +45,4 11.535 30,900 +11,7 +10,4 EU 3.118 9.001 -19,8 -19,3 11.482 30,395 -31,8 -46,7 C¸c n­íc kh¸c 8.747 52.725 +11,5 +134,4 45.862 159,719 +19,8 -0,8 Tæng 38.875 214.276 + 10,7 1+21,8 189.172 845,034 5+12,8 + 1,6 Nguån: Trung t©m th«ng tin KHKT vµ kinh tÕ thuû s¶n - Bé Thuû S¶n. B¶n th©n thuû s¶n còng lµ mét trong sè c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam vµo Mü, bªn c¹nh c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu kh¸c nh­ cao su, cµ phª... Trong sè c¸c mÆt hµng thuû s¶n, th× mÆt hµng t«m lµ mÆt hµng chñ yÕu, tiÕp theo lµ c¸c mÆt hµng mùc, c¸ c¸c lo¹i nh­ c¸ ngõ ®¹i d­¬ng, c¸ thu. Theo b¶ng sau cã thÓ thÊy thÞ tr­êng Mü lµ thÞ tr­êng tiªu thô t«m vµ c¸ chñ yÕu cña ViÖt Nam, nh÷ng mÆt hµng mµ ta cã thÕ m¹nh. Mü tiªu thô tíi 36,11% khèi l­îng t«m xuÊt khÈu vµ 25,36% khèi l­îng c¸ vµ tû lÖ nµy liªn tôc t¨ng qua c¸c n¨m cïng víi thÞ tr­êng c¸c n­íc Asean trong khi thÞ tr­êng EU thêi gian gÇn ®©y kim ng¹ch gi¶m sót do thÞ tr­êng nµy ban hµnh c¸c quy ®Þnh míi vÒ an toµn vÖ sinh thùc phÈm mµ ®Æc biÖt lµ t«m, kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy 6 th¸ng ®Çu n¨m nay ®· gi¶m 68,3% t­¬ng ®­¬ng víi møc gi¶m khèi l­îng xuÊt khÈu lµ 81,8% so víi 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001. B¶ng 8: XuÊt khÈu t«m sang thÞ tr­êng c¸c n­íc 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002 ThÞ tr­êng 6 th¸ng 2002 So víi 6 th¸ng 2001(%) KL (tÊn) GT (tr USD) KL GT Mü 15.202 160,746 +56,3 +34,2 NhËt B¶n 19.206 129,439 +20,3 -3,8 Trung Quèc(+HK) 2.285 17,706 +36,3 +44,4 Asean 1.055 8,504 +118,1 +116,5 EU 796 4,910 -87,1 -84,3 C¸c n­íc kh¸c 3.560 26,813 -4,1 -2,0 Nguån: Trung t©m th«ng tin KHKT vµ kinh tÕ thuû s¶n - Bé Thuû S¶n. B¶ng 9: XuÊt khÈu c¸ sang thÞ tr­êng c¸c n­íc 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002 ThÞ tr­êng 6 th¸ng 2002 So víi 6 th¸ng 2001(%) KL (tÊn) GT(tr USD) KL GT Mü 16.840 70,234 +10,1 -2,3 NhËt B¶n 16.637 63,406 +52,1 +89,4 Trung Quèc(+HK) 7.916 33,046 -18,6 -4,5 Asean 4.744 8,959 +3,1 -9,8 EU 3.164 8,582 +32,4 +24,4 C¸c n­íc kh¸c 17.090 45,196 +9,6 +27,8 Nguån: Trung t©m th«ng tin KHKT vµ kinh tÕ thuû s¶n - Bé Thuû S¶n. §Æc biÖt, trong c¸c mÆt hµng c¸ th× cã mÆt hµng c¸ basa ngµy cµng ®­îc ­a chuéng víi tû träng xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng. NÕu nh­ n¨m 1997, kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸ basa vµ c¸ tra sang Mü míi chØ ®¹t trªn 230 ngh×n USD chiÕm 0,4% kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü th× ®Õn n¨m 2001, kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸ tra vµ basa ®· ®¹t gÇn 22 triÖu USD, chiÕm 4,5% kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n. T×nh h×nh xuÊt khÈu cô thÓ mÆt hµng c¸ basa sang thÞ tr­êng Mü sÏ ®­îc nãi râ h¬n trong phÇn 2 d­íi ®©y. 2. XuÊt khÈu c¸ tra vµ c¸ basa. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, thÞ tr­êng Mü lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam trong ®ã t«m c¸c lo¹i lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ ._.n ph¸p nµy ®Ó bæ sung hoÆc thay thÕ c¸c biÖn ph¸p gi¸m s¸t kh¶ n¨ng bÞ ¸p ®Æt thuÕ chèng ph¸ gi¸ cho c¸c giao dÞch trong t­¬ng lai. C¸c biÖn ph¸p nµy thay ®æi tuú thuéc vµo ph¹m vi vµ môc ®Ých ¸p dông. 1.2.3. Gi¸m s¸t rñi ro chung. Mét sè nhµ xuÊt khÈu th­êng xuyªn gi¸m s¸t t×nh h×nh ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa cña n­íc nhËp khÈu, gi¸ c¶ cña ®èi thñ c¹nh tranh cña hä, vµ xu h­íng nhËp khÈu chung. B»ng viÖc “®o nhiÖt ®é” ngµnh s¶n xuÊt vµ thÞ tr­êng trong n­íc theo c¸ch nµy, c¸c nhµ xuÊt khÈu hy väng sÏ ®¸nh gi¸ ®­îc rñi ro cã thÓ dù kiÕn b¸n ph¸ gi¸ trong t­¬ng lai gÇn. Râ rµng lµ c¸ch lµm nµy hoµn toµn kh«ng khã ®èi víi hä. §©y còng lµ mét c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó ®¸nh gi¸ rñi ro. Tuy nhiªn, biÖn ph¸p nµy sÏ chØ nªn ®­îc sö dông cïng víi c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng kh¸c. NÕu ®­îc ¸p dông ®¬n lÎ, hiÖu qu¶ b¶o vÖ cña biÖn ph¸p nµy rÊt thÊp v× cho dï cã ®­îc c¶nh b¸o tr­íc ®i n÷a th× c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu còng kh«ng thÓ thay ®æi ®­îc møc gi¸ b¸n hµng tr­íc ®ã vµ cã kh¶ n¨ng sÏ cã ®¬n khiÕu n¹i vÒ b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi c¸c giao dÞch tr­íc ®ã. §ång thêi, c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã thÓ hç trî c¸c doanh nghiÖp trong viÖc gi¸m s¸t c¸c rñi ro chung b»ng c¸ch th­êng xuyªn nghiªn cøu c¸c sè liÖu nhËp khÈu, nghiªn cøu c¸c b¸o c¸o th­¬ng m¹i liªn quan vµ t×m hiÓu c¸c th«ng tin thÞ tr­êng liªn quan ®Õn c¸c vô kiÖn míi nhÊt vÒ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ph¸ gi¸ cã thÓ x¶y ra. Mét biÖn ph¸p cã tÝnh tæng hîp h¬n gi¸m s¸t kh¶ n¨ng bÞ ¸p ®Æt thuÕ chèng ph¸ gi¸ ®èi víi c¸c giao dÞch tr­íc ®©y lµ ph©n tÝch gi¸ b¸n vµ c¸c chi phÝ thay thÕ trong mét giai ®o¹n t­îng tr­ng nh»m môc ®Ých x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng bÞ ¸p ®Æt thuÕ chèng ph¸ gi¸. Nh­ ®· biÕt, viÖc ph©n tÝch th­êng kú kh¶ n¨ng bÞ ¸p ®Æt thuÕ chèng ph¸ gi¸ cho c¸c giao dÞch tr­íc ®©y còng cã thÓ ®­îc sö dông cïng víi viÖc thiÕt lËp hÖ thèng gi¸ chuÈn ¸p dông trong t­¬ng lai, v× biÖn ph¸p nµy cã thÓ kiÓm tra ®­îc hiÖu qu¶ cña hÖ thèng gi¸ chuÈn. Trªn ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p mµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cã thÓ ¸p dông ®Ó tr¸nh nguy c¬ bÞ ¸p ®Æt thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸. §Ó c¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng thÝch hîp, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ph¶i x¸c ®Þnh sù t­¬ng quan gi÷a rñi ro ph¶i chÞu thuÕ chèng ph¸ gi¸ víi chi phÝ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng vµ trªn c¶ hai ph­¬ng diÖn ®Òu ph¶i tÝnh ®Õn nguån ¸p ®Æt ®èi víi kh©u b¸n hµng. Cho dï c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cã thÓ lùa chän ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tu©n thñ nµo th× còng kh«ng thÓ b¶o ®¶m r»ng hä sÏ kh«ng bao giê ph¶i chÞu mét ph¸n quyÕt lµ b¸n ph¸ gi¸. KÕt luËn nµy xuÊt ph¸t tõ tÝnh phøc t¹p cña luËt thuÕ chèng ph¸ gi¸, thÈm quyÒn hµnh chÝnh cña c¬ quan ®iÒu tra khi tÝnh to¸n thu nhËp cã ®­îc do ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ph¸ gi¸, vµ thùc tÕ c¬ quan ®ã tiÕn hµnh ph©n tÝch c¸c giao dÞch ®· x¶y ra tõ tr­íc. Tuy nhiªn, viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng sÏ gi¶m nguy c¬ ®i ®Õn kÕt luËn lµ cã b¸n ph¸ gi¸ vµ ph¶i chÞu thuÕ chèng ph¸ gi¸. Ngoµi nh÷ng biÖn ph¸p gi¶m thiÓu trªn th× doanh nghiÖp còng cÇn cã sù phèi hîp cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc mµ trong tr­êng hîp nµy lµ cña Bé Th­¬ng M¹i. Bé nµy cÇn ph¶i t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ cÊp C/O tèt h¬n. V× thùc tÕ hiÖn nay cã t×nh tr¹nh lµ C/O cña ViÖt Nam bÞ lµm gi¶ rÊt nhiÒu. Hµng n­íc ngoµi khi xuÊt sang c¸c thÞ tr­êng kh¸c l¹i mang xuÊt xø ViÖt Nam khiÕn kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam t¹i thÞ tr­êng ®ã t¨ng lªn cao h¬n nhiÒu so víi thùc tÕ. §©y lµ c¬ së ®Ó n­íc nhËp khÈu kiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸ v× hä chØ lÊy l­îng hµng xuÊt khÈu mang C/O ViÖt Nam lµm c¬ së ®Ó xem xÐt kh¶ n¨ng g©y thiÖt h¹i cña hµng ViÖt Nam ®èi víi thÞ tr­êng hä. ChÝnh v× vËy, Bé Th­¬ng M¹i cÇn ph¶i t¨ng c­êng h¬n n÷a vÊn ®Ò cÊp C/O, h¹n chÕ tèi ®a tr­êng hîp C/O bÞ lµm gi¶, bÞ lîi dông ®Ó phÝa n­íc ngoµi kh«ng ®­a ra con sè qu¸ kh¸c biÖt víi phÝa ViÖt Nam trong thèng kª hµng xuÊt khÈu cã xuÊt xø ViÖt Nam. Tuy nhiªn, còng ph¶i nh×n nhËn mét vÊn ®Ò lµ hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong c¸c cuéc ®iÒu tra b¸n ph¸ gi¸ th­êng bÞ g¸n víi hµng ho¸ xuÊt khÈu cïng lo¹i cña mét sè n­íc kh¸c. C¸c quèc gia th­êng nh©n tiÖn ®¸nh thªm thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ víi hµng ViÖt Nam khi xem xÐt ®¸nh thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi mét sè n­íc cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín h¬n ViÖt Nam nhiÒu lÇn. VÝ dô, Canada ®¸nh thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ chñ yÕu ®èi víi mÆt hµng tái cña Trung Quèc, ®ång thêi më réng ®¸nh thªm hµng ViÖt Nam. (Khèi l­îng xuÊt khÈu tái cña ViÖt Nam sang Canada kh«ng b»ng 1/10 møc xuÊt khÈu tái b×nh qu©n cña Trung Quèc). T­¬ng tù nh­ vËy, Ba Lan ®¸nh thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi bËt löa Trung Quèc, §µi Loan vµ ViÖt Nam. Nh­ vËy cã thÓ thÊy r»ng dï cã ¸p dông c¸c biÖn ph¸p gi¶m thiÓu nguy c¬ bÞ ¸p dông thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ th× kh¶ n¨ng bÞ ®iÒu tra vÉn cã vµ nã n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. ChÝnh v× vËy, song song víi viÖc ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p gi¶m thiÓu nguy c¬ bÞ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸, chóng ta còng cÇn ph¶i rót ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm trong tr­êng hîp ®èi mÆt víi mét vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ nh­ vô tranh chÊp b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra vµ basa. 2. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trong tr­êng hîp ®èi mÆt víi mét vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸. 2.1. T×m hiÓu hÖ thèng luËt ph¸p cña n­íc nhËp khÈu. VÊn ®Ò t×m hiÓu hÖ thèng ph¸p luËt cña n­íc nhËp khÈu mét lÇn n÷a l¹i ®­îc ®Ò ra cho thÊy tÇm quan träng cña viÖc cã ®­îc sù hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ hÖ thèng ph¸p luËt cña thÞ tr­êng mµ doanh nghiÖp x©m nhËp. NÕu nh­ viÖc hiÓu biÕt ®ã cã thÓ gióp cho doanh nghiÖp tr¸nh ®­îc nguy c¬ bÞ kiÖn b¸n ph¸ gi¸ th× khi ®· ®èi mÆt víi mét vô kiÖn nh­ vËy th× sù hiÓu biÕt ®ã cã thÓ gióp doanh nghiÖp biÕt ®­îc nh÷ng b­íc mµ m×nh ph¶i thùc hiÖn vµ tõ ®ã cã thÓ chuÈn bÞ kü cµng cho viÖc theo kiÖn. Th«ng th­êng, qu¸ tr×nh cña mét cuéc ®iÒu tra th­êng ®­îc quy ®Þnh trong luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña mçi quèc gia vµ nã thèng nhÊt víi nh÷ng quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh thùc thi §iÒu VI cña GATT. Tuy nhiªn, mçi quèc gia l¹i cã nh÷ng quy t¾c riªng trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra vµ nÕu doanh nghiÖp kh«ng t×m hiÓu kü sÏ r¬i vµo t×nh tr¹ng lóng tóng tèn nhiÒu thêi gian, chi phÝ, mµ l¹i kh«ng hiÖu qu¶. VÊn ®Ò kh«ng chØ ë chç t×m hiÓu vÒ c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn ®iÒu tra, c¸c b­íc, c¸c thñ tôc tiÕn hµnh mµ cßn ph¶i nghiªn cøu ®Æc ®iÓm riªng cña luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ c¸c quèc gia ®Ó cã nh÷ng lËp luËn thuyÕt phôc nhÊt, vµ c¨n b¶n h¬n lµ cã thÓ lîi dông b¶n th©n luËt ®ã ®Ó phôc vô cho môc ®Ých cña m×nh. §©y chÝnh lµ ®iÓm yÕu cña hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam nh­ng l¹i lµ ®iÓm rÊt m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp nh÷ng n­íc ph¸t triÓn - nh÷ng thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam. LÊy ngay vÝ dô vÒ vô tranh chÊp c¸ basa, lîi dông quy ®Þnh cña luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ Mü lµ chØ sau 20 ngµy kÓ tõ khi Uû ban HiÖp th­¬ng quèc tÕ Mü nhËn ®¬n kiÖn b¸n ph¸ gi¸, bªn bÞ kiÖn sÏ ph¶i ®iÒu trÇn tr­íc Uû ban, CFA ®· nép ®¬n kiÖn vµo ®óng 4 giê chiÒu ngµy lµm viÖc cuèi cïng trong tuÇn (thø s¸u ngµy 28/6) nªn phÝa ViÖt Nam ®· mÊt 3 ngµy ®Ó chuÈn bÞ cho cuéc gi¶i tr×nh lÇn 1 nµy (thø s¸u, thø b¶y, chñ nhËt). Kh«ng chØ cã thÕ, CFA cßn lîi dông ®Æc ®iÓm cña hÖ thèng luËt ph¸p Hoa Kú ®Ó t¨ng c­êng ¸p lùc ®èi víi c¸ basa ViÖt Nam tõ c¬ quan quyÒn lùc cao nhÊt lµ quèc héi Mü. Quèc héi Mü ®ãng vai trß quan träng trong viÖc th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch, nghÞ quyÕt, vµ trong ®ã tiÕng nãi cña c¸c nghÞ sü còng cã nhiÒu gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh. CFA ®· tËn dông ®Æc ®iÓm nµy, liªn hÖ víi c¸c nghÞ sü Marion Berry vµ Mike Ross thuéc bang Arkansas vµ nh÷ng nghÞ sü nµy ®· lªn tiÕng c¸o buéc c¸ basa vµ c¸ tra ViÖt Nam ®· g©y thiÖt h¹i tíi ngµnh chÕ biÕn catfish Mü vµ kÕt qu¶ lµ c¸c nghÞ quyÕt HR.2646 vµ HR.2439 ®· ra ®êi víi néi dung chÝnh nh»m ng¨n chÆn c¸ ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü. Trong khi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi th­êng rÊt m¹nh trong viÖc lîi dông c¸c quy ®Þnh, chÝnh s¸ch cña ph¸p luËt nh»m phôc vô lîi Ých cña m×nh th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Õn c¸c quy t¾c luËt lÖ vÉn ch­a n¾m v÷ng. Ngay trong vô c¸ basa nµy khi DOC ®­a b¶ng c©u hái ®iÒu tra tíi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®Ó ®iÒn vµo th× hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu lóng tóng kh«ng biÕt ®iÒn vµo ra sao. Nãi chung vÊn ®Ò b¸n ph¸ gi¸ vµ ®iÒu tra b¸n ph¸ gi¸ vÉn cßn rÊt l¹ lÉm ®èi víi doanh nghiÖp chÝnh v× vËy c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i tÝch cùc nghiªn cøu luËt lÖ vµ quy t¾c cña c¸c n­íc. Ngoµi ra, c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña ViÖt Nam còng cÇn ph¶i gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu trong viÖc t¸c ®éng ®Õn c¸c c¬ quan, nh÷ng ng­êi cã thÈm quyÒn cña n­íc ngoµi. V× nh­ ®· ph©n tÝch trong tr­êng hîp ë Mü trªn, ®©y lµ nh÷ng ng­êi mµ quyÕt ®Þnh cña hä cã ¶nh h­ëng ®Õn lîi Ých cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Cô thÓ ®èi víi c¸ basa, chóng ta cÇn tÝch cùc liªn hÖ víi c¸c nghÞ sü John Kerry, John McCain, Bob Kerry… nh÷ng ng­êi cã vai trß quyÕt ®Þnh trong tiÕn tr×nh b×nh th­êng hãa quan hÖ ViÖt - Mü, trong viÖc ký kÕt hîp ®Þnh ViÖt - Mü vµ b¶n th©n hä còng ®· cã nhiÒu bµi ph¸t biÓu tr­íc nghÞ viÖn Mü b¶o vÖ c¸ basa ViÖt Nam. Chóng ta nªn mêi c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Mü cö nhiÒu ph¸i ®oµn sang ViÖt Nam t×m hiÓu vÒ viÖc nu«i trång vµ xuÊt khÈu c¸ tra vµ c¸ basa ViÖt Nam ®Ó hä hiÓu r»ng kh«ng hÒ cã viÖc c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸ c¸. NÕu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã sù chuÈn bÞ tèt, nghiªn cøu kü l­ìng c¸c luËt lÖ quy ®Þnh cña n­íc ngoµi, cã ®­îc ®éi ngò luËt s­ giái th× kh¶ n¨ng th¾ng kiÖn trong c¸c vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ rÊt cao. Kinh nghiÖm cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu Trung Quèc sang Mü cho thÊy hä ®· giµnh th¾ng lîi tíi trªn 50% c¸c vô kiÖn nhê vµo sù chuÈn bÞ chu ®¸o vµ sù am hiÓu ph¸p luËt cña m×nh. Tõ nh÷ng sù ph©n tÝch trªn cã thÓ thÊy ®­îc tÇm quan träng cña viÖc am hiÓu hÖ thèng luËt ph¸p n­íc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. Tuy nhiªn cßn cã nhiÒu bµi häc kh¸c mµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cÇn chó ý khi cã nguy c¬ bÞ kiÖn b¸n ph¸ gi¸. 2.2. Liªn kÕt doanh nghiÖp. VÊn ®Ò liªn kÕt c¸c doanh nghiÖp th­êng ®­îc ®Æt ra trong c¸c chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. Së dÜ vÊn ®Ò nµy ®­îc ®Æc biÖt coi träng v× b¶n th©n mçi doanh nghiÖp th­êng kh«ng ®ñ m¹nh ®Ó cã thÓ ®¬n ph­¬ng ®éc m· x©m nhËp mét thÞ tr­êng míi. Khi x©m nhËp mét thÞ tr­êng doanh nghiÖp cÇn ph¶i biÕt râ th«ng tin vÒ thÞ tr­êng ®ã, vÒ dung l­îng thÞ tr­êng, vÒ ®Æc ®iÓm vµ t×nh h×nh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng ®ã. Do ®ã doanh nghiÖp rÊt cÇn cã sù gióp ®ì cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c, nh÷ng ng­êi ®· cã kinh nghiÖm trªn thÞ tr­êng ®ã hay cña HiÖp héi c¸c doanh nghiÖp trong cïng mét lÜnh vùc. §Æc biÖt, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cïng thèng nhÊt trong c¸c chiÕn l­îc qu¶ng b¸ vµ x©y dùng gi¸ c¶ s¶n phÈm xuÊt sang cïng mét thÞ tr­êng, ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng c¹nh tranh nhau kh«ng cÇn thiÕt. DÉu biÕt r»ng c¹nh tranh lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong kinh doanh nh­ng viÖc c¸c doanh nghiÖp cña cïng mét quèc gia khi xuÊt khÈu sang mét n­íc c¹nh tranh vÒ gi¸ qu¸ quyÕt liÖt, dÉn ®Õn ph¸ gi¸ hµng cña m×nh th× kh«ng thÓ chÊp nhËn ®­îc vµ kÕt qu¶ lµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña c¸c quèc gia kh¸c l¹i ®­îc h­ëng lîi tõ sù c¹nh tranh qu¸ møc nµy. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i thèng nhÊt víi nhau vÒ chiÕn l­îc xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ chiÕn l­îc vÒ gi¸ nh»m ®¶m b¶o lîi Ých chung ë thÞ tr­êng n­íc nhËp khÈu. VÒ vÊn ®Ò nµy th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn rÊt yÕu vµ thua xa so víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu Trung Quèc. C¸c doamh nghiÖp Trung Quèc mét khi ®· lËp ®­îc hîp ®ång th× hä chia nhau cïng thùc hiÖn chø kh«ng cã chuyÖn tranh giµnh lµm mÊt uy tÝn cña nhau vµ dùa trªn søc m¹nh chung, s¶n phÈm cña Trung Quèc th­êng dÔ dµng x©m nhËp thÞ tr­êng c¸c n­íc nhËp khÈu. Trong khi ®ã, kh«ng thiÕu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chØ lo ®Õn lîi Ých riªng cña m×nh mµ kh«ng nghÜ ®Õn lîi Ých chung cña toµn ngµnh, kh«ng tu©n thñ chiÕn l­îc chung, dÉn ®Õn sù thiÕu hîp t¸c, liªn kÕt vµ lµm yÕu ®i søc m¹nh cña toµn bé ngµnh xuÊt khÈu thuéc lÜnh vùc cña m×nh. Ph©n tÝch trªn cho thÊy tÇm quan träng cña viÖc liªn kÕt c¸c doanh nghiÖp trong c¸c chiÕn l­îc xuÊt khÈu chung. VÊn ®Ò liªn kÕt doanh nghiÖp cßn ®Æc biÖt quan träng trong tr­êng hîp cã vô kiÖn vÒ b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi doanh nghiÖp xuÊt khÈu. V× thùc chÊt lµ mét khi n­íc nhËp khÈu kiÖn hµng ho¸ cña mét quèc gia b¸n ph¸ gi¸ th× n­íc ®ã kh«ng chØ kiÖn mét doanh nghiÖp ®¬n lÎ nµo mµ kiÖn toµn bé c¸c doanh nghiÖp cña quèc gia cã s¶n phÈm xuÊt sang n­íc nhËp khÈu ®ã. Tr­êng hîp vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ c¸ basa lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh vµ bÞ ®¬n trong tr­êng hîp nµy lµ HiÖp héi nh÷ng nhµ chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n (VASEP). Trong ®¬n kiÖn cña CFA göi lªn Uû ban hiÖp th­¬ng quèc tÕ Hoa Kú (USITC) cã tíi trªn 50 doanh nghiÖp bÞ kiÖn nh­ng thùc tÕ chØ cã 14 trong sè ®ã cã xuÊt khÈu s¶n phÈm c¸ tra vµ c¸ basa sang thÞ tr­êng Mü. Thùc tÕ ®ã buéc c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n ph¶i liªn kÕt víi nhau ®Ó b¶o vÖ lîi Ých chung cña m×nh. C¸c doanh nghiÖp ph¶i cïng nhau chuÈn bÞ tµi liÖu cho cuéc ®iÒu trÇn vµ ®Æc biÖt ph¶i cã sù thèng nhÊt trong viÖc tr¶ lêi b¶ng c©u hái ®iÒu tra cña Bé Th­¬ng M¹i Mü ®Ó chøng minh r»ng viÖc nu«i trång vµ chÕ biÕn c¸ ë ViÖt Nam hoµn toµn tu©n theo quy luËt thÞ tr­êng. C¸c doanh nghiÖp ®Òu tu©n thñ theo quy luËt nµy vµ ®¶m b¶o gi¸ xuÊt khÈu cao h¬n gi¸ trÞ th«ng th­êng cña s¶n phÈm. NÕu kh«ng cã sù thèng nhÊt trong viÖc tr¶ lêi b¶ng c©u hái ®iÒu tra ®ã th× Bé Th­¬ng M¹i sÏ kh«ng tin vµo nh÷ng lËp luËn cña phÝa ViÖt Nam vµ sÏ ®­a ra nh÷ng ph¸n quyÕt ¶nh h­ëng nghiªm träng tíi t­¬ng lai cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Hoa Kú. Trong tr­êng hîp vô kiÖn nµy th× VASEP ®· ph¸t huy rÊt tèt vai trß cña mét hiÖp héi liªn kÕt c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. VASEP ®· ®¹i diÖn cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam trong buæi ®iÒu trÇn tr­íc ITC vµ cã nh÷ng lËp luËn thuyÕt phôc b¶o vÖ cho lîi Ých cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü. Nh­ vËy cã thÓ thÊy ®­îc t¸c h¹i nghiªm träng cña viÖc kh«ng thèng nhÊt gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ tõ ®ã chóng ta cµng nhËn thÊy tÇm quan träng cña vÊn ®Ò liªn kÕt doanh nghiÖp. Thùc ra ®©y lµ vÊn ®Ò mµ c¸c doanh nghiÖp cña ta hoµn toµn nhËn thøc ®­îc, vµ b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuéc cïng mét lÜnh vùc còng t×m c¸ch liªn kÕt víi nhau, thµnh lËp c¸c hiÖp héi nh­ng mèi liªn kÕt trong c¸c hiÖp héi cßn rÊt láng lÎo c¶ vÒ chiÒu däc lÉn chiÒu ngang. C¬ quan l·nh ®¹o cña c¸c HiÖp héi th­êng kh«ng n¾m s¸t ®­îc t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn vµ b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp còng thiÕu sù hîp t¸c ®Çy ®ñ víi nhau. ChØ lÊy vÝ dô vÒ sù liªn kÕt gi÷a ngµnh dÖt vµ ngµnh may còng cã thÓ thÊy ®­îc sù láng lÎo trong liªn kÕt gi÷a hai ngµnh nµy. Trong khi c¸c doanh nghiÖp may ph¶i vÊt v¶ l¾m míi cã thÓ ký ®­îc mét hîp ®ång cã gi¸ trÞ th× ngµnh dÖt l¹i th­êng xuyªn kh«ng cung cÊp ®ñ v¶i cho c¸c c«ng ty may vµ ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång c¸c doanh nghiÖp nµy buéc ph¶i nhËp v¶i tõ c¸c n­íc kh¸c g©y nªn sù l·ng phÝ vµ thiÕu hiÖu qu¶. ChÝnh v× vËy vÊn ®Ò kh«ng chØ ë viÖc liªn kÕt c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu mµ cßn ë chç lµm sao ®Ó mèi liªn kÕt ®ã thùc sù cã hiÖu qu¶. Muèn vËy, ph¶i cã sù thay ®æi trong c¬ chÕ qu¶n lý tõ trªn xuèng d­íi vµ b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp còng ph¶i tù tæ chøc l¹i, thay ®æi nhËn thøc, tù ®éng thóc ®Èy mèi liªn kÕt víi nhau, cïng nhau ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trªn thÞ tr­êng c¸c n­íc nhËp khÈu. §Ó ph¸t triÓn, c¸c hiÖp héi doanh nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ®ång thêi ba nhãm gi¶i ph¸p lín bao gåm: x©y dùng m«i tr­êng ph¸p lý; hç trî viÖc n©ng cao n¨ng lùc cho c¸c hiÖp héi doanh nghiÖp vµ n©ng cao kh¶ n¨ng hîp t¸c gi÷a c¸c hiÖp héi doanh nghiÖp víi nhau; ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh nhµ n­íc trong ®ã cã viÖc chuyÓn giao c¸c dÞch vô hµnh chÝnh c«ng tõ c¸c c¬ quan nhµ n­íc sang cho c¸c hiÖp héi doanh nghiÖp thùc hiÖn. §©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p mang tÝnh chÊt chiÕn l­îc l©u dµi ®ßi hái ph¶i cã cã thêi gian triÓn khai thùc hiÖn mét c¸ch thËn träng vµ tuÇn tù nh­ng còng ®ßi hái ®­îc thùc hiÖn ngay tõ b©y giê cã vËy míi t¨ng c­êng ®­îc tÝnh liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu vµ lµm cho ho¹t ®éng cña c¸c hiÖp héi doanh nghiÖp hiÖu qu¶ h¬n. 2.3. Liªn kÕt víi ng­êi tiªu dïng vµ nhµ nhËp khÈu cña n­íc nhËp khÈu Trong tr­êng hîp ®èi mÆt víi mét vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ th× viÖc liªn kÕt víi ng­êi tiªu dïng vµ nhµ nhËp khÈu n­íc nhËp khÈu sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu bÞ kiÖn cã mét ®ång minh lín trong qu¸ tr×nh theo kiÖn. §Ó hiÓu vÒ ®iÒu nµy th× tr­íc hÕt ph¶i hiÓu râ b¶n chÊt cña mét vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸. Nh×n bªn ngoµi th× nã lµ m©u thuÉn gi÷a nhµ s¶n xuÊt trong n­íc víi nhµ nhËp khÈu hay nhµ xuÊt khÈu. Nhµ s¶n xuÊt kiÖn mét s¶n phÈm b¸n ph¸ gi¸ tøc lµ kiÖn nhµ s¶n xuÊt b¸n ph¸ gi¸ hµng hãa ®ã hay kiÖn nhµ nhËp khÈu hµng ho¸ bÞ b¸n ph¸ gi¸ lµm ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn lîi Ých cña nhµ s¶n xuÊt. Trong tr­êng hîp cã kÕt luËn b¸n ph¸ gi¸ th× coi nh­ nhµ s¶n xuÊt ®· lo¹i trõ ®­îc sù c¹nh tranh tõ hµng hãa bÞ b¸n ph¸ gi¸ cßn c¸c nhµ xuÊt khÈu/nhËp khÈu th× còng coi nh­ mÊt h¼n thÞ tr­êng v× hä kh«ng thÓ xuÊt/nhËp hµng hãa víi møc thuÕ b¸n ph¸ gi¸ ¸p ®Æt cao (th­êng trªn 100%). Nh­ vËy, nh×n bÒ ngoµi th× râ rµng mét vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ lµ thÓ hiÖn m©u thuÉn gi÷a nhµ s¶n xuÊt n­íc nhËp khÈu víi ng­êi xuÊt khÈu hoÆc b¶n th©n nhµ nhËp khÈu. Nh­ng xÐt vÒ mÆt x· héi th× thùc ra ng­êi tiªu dïng lµ ng­êi ph¶i chÞu g¸nh nÆng cña thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸. V× c¸c lo¹i thuÕ nhËp khÈu còng nh­ thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ chØ lµ c¸c lo¹i thuÕ gi¸n thu, ng­êi tiªu dïng chÝnh lµ ng­êi ph¶i tr¶ c¸c lo¹i thuÕ ®ã, cßn nhµ nhËp khÈu chØ ®ãng vai trß lµ ng­êi thu hé, nép hé thuÕ. Nh­ vËy, t¸c ®éng cña viÖc ¸p dông thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi nhµ xuÊt khÈu vµ theo ®ã tíi nhµ nhËp khÈu lµ khiÕn gi¸ c¶ hµng hãa nhËp khÈu bÞ ®Èy møc qu¸ cao khiÕn cho sè l­îng tiªu thô gi¶m vµ hä sÏ hÇu nh­ mÊt hÕt kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Cßn ®èi víi ng­êi tiªu dïng, hËu qu¶ trùc tiÕp h¬n, hä sÏ kh«ng cßn ®­îc tiªu dïng s¶n phÈm mµ m×nh ­a thÝch vµ nÕu nh­ hä cè g¾ng mua ®­îc nh÷ng s¶n ph¶m ®ã th× buéc ph¶i tr¶ mét sè tiÒn lín h¬n nhiÒu so víi møc gi¸ tr­íc ®©y. Cã thÓ thÊy r»ng quyÒn lîi cña ng­êi tiªu dïng vµ nhµ nhËp khÈu n­íc nhËp khÈu còng bÞ ¶nh h­ëng nÆng nÒ trong tr­êng hîp mét vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ vµ do ®ã c¸c nhµ xuÊt khÈu cÇn liªn kÕt víi hä ®Ó cïng nhau lªn tiÕng b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh. V× thùc ra c¬ quan ®iÒu tra tr­íc khi ®­a ra bÊt cø mét quyÕt ®Þnh nµo còng ®Òu xem xÐt lîi Ých cña c¸c bªn (trong tr­êng hîp vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ th× ®ã lµ lîi Ých cña nhµ s¶n xuÊt, nhµ nhËp khÈu vµ ng­êi tiªu dïng) vµ ®iÒu hßa c¸c lîi Ých ®ã. Mét khi c¸c nhµ nhËp khÈu vµ ng­êi tiªu dïng lªn tiÕng b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh th× c¬ quan ®iÒu tra ph¶i c©n nh¾c c¸c lîi Ých ®ã vµ ph¸n quyÕt cña hä sÏ trë nªn cã lîi h¬n ®èi víi ng­êi xuÊt khÈu trong tr­êng hîp hä kh«ng liªn kÕt. Nh­ vËy lµ ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam khi ph¶i ®èi mÆt víi mét vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ nªn liªn kÕt ngay víi nh÷ng ng­êi tiªu dïng vµ nhËp khÈu cña n­íc kiÖn. Th«ng th­êng ë nh÷ng quèc gia ph¸t triÓn nh­ Mü hay liªn minh ch©u ¢u, nh÷ng ng­êi tiªu dïng th­êng tËp hîp thµnh héi nh÷ng ng­êi tiªu dïng nh»m b¶o vÖ cho quyÒn lîi cña m×nh. Nh÷ng héi ng­ßi tiªu dïng nh­ vËy cã vai trß rÊt lín v× vËy c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam ph¶i ngay tõ ®Çu thiÕt lËp quan hÖ víi nh÷ng héi nh­ thÕ nµy. ThÕ nh­ng thùc ra vÊn ®Ò liªn kÕt víi ng­êi tiªu dïng hoµn toµn lµ vÊn ®Ò míi mÎ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ trong n­íc, do nÒn kinh tÕ n­íc ta vÉn ch­a ph¸t triÓn nªn vÊn ®Ò b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng vÉn ch­a ®­îc quan t©m vµ b¶n th©n ng­êi tiªu dïng còng kh«ng nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña m×nh. Trong n­íc kh«ng cã lÊy mét héi tiªu dïng ®Ó doanh nghiÖp liªn kÕt vµ ®iÒu nµy t¹o nªn mét thãi quen xÊu cña doanh nghiÖp lµ kh«ng quan t©m ®Õn ý kiÕn ng­êi tiªu dïng ngay c¶ khi xuÊt khÈu hµng ho¸ ra n­íc ngoµi. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sau khi t×m c¸ch ®­a ®­îc s¶n phÈm cña m×nh vµo thÞ tr­êng n­íc nhËp khÈu th× hÇu nh­ bá bª tÊt c¶ kh«ng quan t©m tíi viÖc thu thËp ý kiÕn ph¶n håi cña ng­êi tiªu dïng ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh. Hä vÉn ch­a nhËn thøc ®­îc ®Çy ®ñ tÇm quan träng cña viÖc liªn kÕt víi héi nh÷ng ng­êi tiªu dïng cña n­íc nhËp khÈu, kh«ng chØ trong tr­êng hîp ®èi mÆt víi mét vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸. ViÖc liªn kÕt víi ng­êi tiªu dïng n­íc nhËp khÈu sÏ gióp cho doanh nghiÖp dÔ dµng t×m hiÓu ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng n­íc nhËp khÈu vÒ nh÷ng mÆt hµng g×, l­îng cÇu lµ bao nhiªu, ®Æc ®iÓm nhu cÇu vµ nh÷ng biÕn ®éng vÒ nhu cÇu trªn thÞ tr­êng ®ã. NÕu kh«ng t×m hiÓu râ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã th× cÇm ch¾c doanh nghiÖp sÏ thÊt b¹i trªn thÞ tr­êng mµ m×nh cã ý ®Þnh x©m nhËp. Cßn ®èi víi c¸c nhµ nhËp khÈu cña n­íc nhËp khÈu, viÖc liªn kÕt víi hä kh«ng chØ gióp doanh nghiÖp dÔ dµng b¶o vÖ ®­îc quyÒn lîi cña m×nh h¬n trong tr­êng hîp ph¶i ®èi mÆt víi vô kiÖn mµ nã cßn gióp doanh nghiÖp tËn dông ®­îc hÖ thèng ph©n phèi réng r·i, s½n cã cña c¸c nhµ nhËp khÈu trªn thÞ tr­êng n­íc hä. §iÒu nµy sÏ gióp doanh nghiÖp tiªu thô ®­îc nhiÒu s¶n phÈm h¬n vµ n©ng cao doanh thu xuÊt khÈu cña m×nh. Nh­ vËy lµ tÇm quan träng cña viÖc liªn kÕt víi ng­êi tiªu dïng vµ nhµ nhËp khÈu cña n­íc nhËp khÈu kh«ng chØ dõng l¹i trong tr­êng hîp ®èi mÆt víi mét vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸. ChÝnh v× vËy c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ta ph¶i tÝch cùc h¬n n÷a trong viÖc t¹o dùng mèi liªn kÕt víi hä. C¸c doanh nghiÖp cÇn th­êng xuyªn cö ®¹i diÖn cña m×nh sang t×m hiÓu thÞ tr­êng n­íc nhËp khÈu, vµ nÕu doanh nghiÖp nµo cã tiÒm lùc tµi chÝnh ®ñ m¹nh th× cã thÓ thiÕt lËp v¨n phßng ®¹i diÖn cña m×nh ë n­íc nhËp khÈu vµ th­êng xuyªn duy tr× mèi liªn hÖ víi héi nh÷ng ng­êi tiªu dïng vµ c¸c nhµ nhËp khÈu cña n­íc ®ã. NÕu lµm ®­îc viÖc ®ã th× ch¾c ch¾n c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu sÏ dÔ dµng th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc nhËp khÈu h¬n vµ ®Æc biÖt lµ sÏ nhËn ®­îc nhiÒu sù trî gióp trong tr­êng hîp cã c¸c tranh chÊp th­¬ng m¹i x¶y ra mµ ®iÓn h×nh lµ trong tr­êng hîp cã vô kiÖn vÒ b¸n ph¸ gi¸. 2.4. Phèi hîp gi÷a doanh nghiÖp vµ Nhµ n­íc. Tõ tr­íc ®Õn nay, vai trß hç trî cña Nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp xuÊt khÈu lµ rÊt lín vµ nã thÓ hiÖn ë nhiÒu mÆt. Nhµ n­íc th«ng qua c¸c c¬ quan ngo¹i giao cña m×nh ë n­íc ngoµi tiÕn hµnh thu thËp th«ng tin vÒ t×nh h×nh c¸c thÞ tr­êng cho doanh nghiÖp. Nhµ n­íc th«ng qua c¸c biÖn ph¸p vÜ m« qu¶n lÝ c¸c doanh nghiÖp nh»m thèng nhÊt ho¹t ®éng c¸c doanh nghiÖp theo mét chÝnh s¸ch chung ®Ó tr¸nh hiÖn t­îng c¹nh tranh kh«ng cÇn thiÕt. Vµ còng cã lóc Nhµ n­íc cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. Trong tr­êng hîp c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ph¶i ®èi mÆt víi mét vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ th× Nhµ n­íc còng ®ãng mét vai trß rÊt quan träng trong viÖc b¶o vÖ c¸c doanh nghiÖp n­íc m×nh. §Çu tiªn trong tr­êng hîp c¸c doanh nghiÖp v« cí bÞ kiÖn th× Nhµ n­íc, mµ cô thÓ ë ®©y lµ Bé Th­¬ng M¹i hoÆc Bé Ngo¹i Giao cã thÓ tuyªn bè ph¶n ®èi vô kiÖn v« lý ®ã vµ thay mÆt cho c¸c doanh nghiÖp kh¼ng ®Þnh kh«ng hÒ cã viÖc b¸n ph¸ gi¸ hµng ho¸. Lêi tuyªn bè cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc trong tr­êng hîp nµy sÏ cã gi¸ trÞ h¬n rÊt nhiÒu so víi nh÷ng lêi tuyªn bè ®¬n thuÇn cña c¸c doanh nghiÖp. Vµ trong vô tranh chÊp b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra vµ c¸ basa võa qua, Nhµ n­íc còng ®· ph¸t huy ®­îc hÕt vai trß cña m×nh trong viÖc b¶o vÖ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu bÞ kiÖn. §ång thêi Nhµ n­íc cã thÓ gióp c¸c doanh nghiÖp thu thËp tµi liÖu chøng minh c¸c doanh nghiÖp hoµn toµn tu©n thñ c¸c quy ®Þnh th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ kh«ng hÒ cã viÖc b¸n ph¸ gi¸. Nhµ n­íc còng cã thÓ cö c¸c chuyªn gia trong lÜnh vùc vÒ b¸n ph¸ gi¸ ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp. §Æc biÖt ®èi víi n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ n­íc ta th× vµi trß cña Nhµ n­íc ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ nÐt trong viÖc x¸c ®Þnh quy chÕ thÞ tr­êng. V× n­íc ta lµ n­íc ®ang ph¸t triÓn, c¸c n­íc th­êng g¸n cho nÒn kinh tÕ n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ phi thÞ tr­êng vµ theo ®ã sÏ ¸p dông c¸c c¸ch tÝnh gi¸ trÞ th«ng th­êng ®èi víi s¶n phÈm ®ang bÞ ®iÒu tra rÊt bÊt lîi cho chóng ta. V× vËy, nhiÖm vô cña Nhµ n­íc lµ gióp c¸c doanh nghiÖp chøng minh r»ng nÒn kinh tÕ n­íc ta hoµn toµn tu©n theo c¸c quy luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. ViÖc chøng minh nµy hoµn toµn n»m ngoµi kh¶ n¨ng cña c¸c doanh nghiÖp v× nh­ ta ®· biÕt ®Ó chøng minh mét n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hay kh«ng ph¶i xem xÐt ®Õn c¸c chØ tiªu nh­ kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi cña ®ång tiÒn, møc ®é l­¬ng bæng trong ®ã l­¬ng bæng ®­îc mÆc c¶ tù do, møc ®é së h÷u cña ChÝnh phñ ®èi víi c¸c ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt vµ møc ®é chÝnh quyÒn kiÓm so¸t viÖc ph©n phèi tµi nguyªn. §©y lµ c«ng viÖc cña c¸c Bé c¸c ngµnh chøc n¨ng nh­ Bé Th­¬ng M¹i, Bé Tµi ChÝnh, Bé Lao §éng Th­¬ng Binh vµ X· Héi, Ng©n Hµng Nhµ N­íc ViÖt Nam... vµ nã ®ßi hái ph¶i cã sù hîp t¸c chÆt chÏ cña c¸c c¬ quan cÊp bé nµy. Tuy nhiªn, doanh nghiÖp còng kh«ng nªn dùa qu¸ nhiÒu vµo Nhµ n­íc lµm gi¶m ®i tÝnh n¨ng ®éng cña m×nh. Trong thùc tÕ nhiÒu khi sù can thiÖp qu¸ s©u cña Nhµ n­íc chØ lµm t×nh h×nh thªm xÊu ®i. Nhµ n­íc cã vai trß hÕt søc quan träng nh­ng vai trß nµy chØ nªn dõngl¹i ë møc hç trî cho c¸c doanh nghiÖp ®Ó chuÈn bÞ nh÷ng hµnh trang kiÕn thøc nhÊt ®Þnh khi héi nhËp vµ ®èi phã mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®èi víi vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ v× thùc ra th× chÝnh lµ doanh nghiÖp Mü kiÖn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸ chø kh«ng ph¶i kiÖn ChÝnh phñ ViÖt Nam. Nh­ vËy lµ vai trß cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµ rÊt quan träng, nã thÓ hiÖn trªn nhiÒu khÝa c¹nh trong ®ã c¶ ë vÊn ®Ò hç trî doanh nghiÖp ®èi phã víi c¸c vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸. Do vËy cÇn ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu sao cho sù phèi hîp ®ã vÉn ®¶m b¶o ®­îc tÝnh chñ ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. Cã vËy th× tÝnh hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng kinh doanh sÏ t¨ng lªn rÊt nhiÒu. Tãm l¹i, tõ vô tranh chÊp b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra vµ c¸ basa xuÊt khÈu chóng ta cã thÓ thÊy ®­îc nh÷ng t¸c ®éng nÆng nÒ cña viÖc c¸c quèc gia l¹m dông qu¸ møc luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña n­íc m×nh, biÕn nã thµnh mét rµo c¶n ®èi th­¬ng m¹i quèc tÕ. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, chóng ta míi chØ b¾t ®Çu héi nhËp vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ, vÊn ®Ò b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng b¸n ph¸ gi¸ vÉn cßn lµ ®iÒu míi mÎ víi hä vµ chØ ®Õn khi cã vô tranh chÊp nãi trªn hä míi nhËn thøc ®­îc t¸c ®éng cña nh÷ng vÊn ®Ò ®ã tíi b¶n th©n hä nh­ thÕ nµo. Vµ còng tõ ®ã chóng ta thÊy cÇn thiÕt ph¶i rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm ®Ó lµm thÕ nµo tr¸nh ®­îc viÖc bÞ kiÖn - vÊn ®Ò g©y cho c¸c doanh nghiÖp nhiÒu tèn kÐm vÒ thêi gian, søc lùc vµ tiÒn cña. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i trang bÞ cho m×nh mét kiÕn thøc chung vÒ vÊn ®Ò b¸n ph¸ gi¸ vµ chèng b¸n ph¸ gi¸, ®ång thêi ph¶i ®oµn kÕt víi nhau trong viÖc x©y dùng c¸c chiÕn l­îc gi¸ ®Ó tr¸nh viÖc bÞ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. MÆc dï ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phßng tr¸nh, c¸c doanh nghiÖp còng lu«n ph¶i chuÈn bÞ s½n sµng ®èi phã víi t×nh huèng bÞ kiÖn v× vÊn ®Ò chèng b¸n ph¸ gi¸ hiÖn nay ®· trë thµnh mét thø hµng rµo th­¬ng m¹i quen thuéc ®­îc c¸c quèc gia ¸p dông. Doanh nghiÖp còng nªn n©ng cao kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña m×nh vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý kinh doanh ®Ó kÞp thêi cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña m×nh khi bÞ n­íc ngoµi ®iÒu tra b¸n ph¸ gi¸. Mét sè bµi häc kinh nghiÖm nªu trªn cã thÓ mét phÇn nµo gióp c¸c doanh nghiÖp trong tr­êng hîp ®èi mÆt víi mét vô kiÖn nh­ vËy. Lêi kÕt Tõ vô tranh chÊp b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra vµ c¸ basa, chóng ta cã thÓ thÊy ®­îc tÝnh phøc t¹p cña th­¬ng m¹i quèc tÕ. Thùc tiÔn th­¬ng m¹i yªu cÇu c¸c quèc gia cÇn thiÕt ph¶i cã luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ thËt chÆt chÏ, nghiªm ngÆt ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng h×nh thøc c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. ThÕ nh­ng luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ khi bÞ l¹m dông l¹i trë thµnh thø rµo c¶n ®i ng­îc l¹i víi xu h­íng tù do th­¬ng m¹i. Vµ cßn rÊt nhiÒu mÆt, nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c cña th­¬ng m¹i ®Òu thÓ hiÖn tÝnh m©u thuÉn cña chóng. VÊn ®Ò ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ ph¶i nhËn thøc ®­îc vµ chuÈn bÞ ®èi phã víi nh÷ng khã kh¨n ®ã. Ngay ®èi víi vÊn ®Ò b¸n ph¸ gi¸, tõ sù kiÖn tranh chÊp b¸n ph¸ gi¸, bµi häc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam lµ ph¶i t×m hiÓu kü vÒ luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña c¸c quèc gia khi muèn th©m nhËp vµo thÞ tr­êng c¸c n­íc ®ã ®Ó tr¸nh nguy c¬ bÞ kiÖn b¸n ph¸ gi¸. Nh­ng nh­ ®· ph©n tÝch nguy c¬ bÞ kiÖn b¸n ph¸ gi¸ khi tham gia vµo th­¬ng m¹i thÕ giíi lµ rÊt lín, chÝnh v× vËy c¸c doanh nghiÖp lu«n ph¶i s½n sµng ®Ó ®èi phã víi t×nh huèng bÞ kiÖn. Trong luËn v¨n nµy, ng­êi viÕt ®· ®Ò ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm trong tr­êng hîp ®èi mÆt víi mét vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸. Tuy nhiªn cßn rÊt nhiÒu c¸c bµi häc kinh nghiÖm kh¸c mµ b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam ph¶i tù rót ra tõ thùc tiÔn kinh doanh cña m×nh. Còng tõ thùc tiÔn vô tranh chÊp, chóng ta còng thÊy râ lµ ®· ®Õn lóc ViÖt Nam ph¶i cã mét luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ riªng cña m×nh ®Ó b¶o vÖ nÒn s¶n xuÊt trong n­íc khái ho¹t ®éng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh tõ bªn ngoµi vµ ®Ó ®¶m b¶o sù c«ng b»ng, tr¸nh t×nh tr¹ng ta cø liªn tiÕp bÞ kiÖn b¸n ph¸ gi¸ mµ l¹i kh«ng cã ®ñ c¬ së ph¸p lÝ cÇn thiÕt ®Ó kiÖn n­íc kh¸c b¸n ph¸ gi¸. Th©m nhËp c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi mét c¸ch hiÖu qu¶ ®ång thêi b¶o vÖ ®­îc thÞ tr­êng trong n­íc khái sù c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, ®ã lµ hai yÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña mét quèc gia khi tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ. danh môc tµi liÖu tham kh¶o. S¸ch 1. GS.TS Bïi Xu©n L­u - Gi¸o tr×nh Kinh tÕ Ngo¹i Th­¬ng - NXB Gi¸o Dôc 1997 2. PGS.TS NguyÔn ThÞ M¬ - Hoµng Ngäc ThiÕt - Gi¸o tr×nh ph¸p luËt trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i – NXB Gi¸o dôc 1997 3. Bé Th­¬ng M¹i - Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vÒ tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi B. B¸o chÝ. I. TiÕng ViÖt 1. T¹p chÝ Ch©u Mü ngµy nay. Sè 3,4,5 – 2002. 2. T¹p chÝ Th­¬ng M¹i. Sè 16 – 2002. 3. T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ Ph¸p luËt. Sè 1 (165) – 2002. 4. T¹p chÝ Nghiªn cøu Kinh TÕ. Sè 291- Th¸ng 8-2002. 5. Thêi b¸o kinh tÕ. Sè 94 – Ngµy 7-8-2002. II. TiÕng Anh The Asean Wall. 13-15, September - 2002. The Economics. August – 2002. C. Internet. 1. Lo¹t bµi theo dâi vô kiÖn tranh chÊp b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ basa trªn Vn Express – FPT. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. http:// www.vnn.vn cña VASC D. C¸c tµi liÖu kh¸c. 1. HiÖp ®Þnh thùc thi §iÒu VI cña GATT. 2. LuËt mÉu vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸ cña WTO. 3. LuËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Hoa Kú. 4. LuËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Liªn minh Ch©u ¢u. 5. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü. 6. B¸o c¸o s¬ kÕt ba n¨m thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n n¨m 2001 – Bé Thuû S¶n. 7. Tµi liÖu cña c«ng ty luËt White & Case. ._.