Vốn lưu động và một số giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động ở Công ty vật tư vận tải Xi Măng

g là lợi nhuận. Để tồn tại và phát triển trong điều kiện như vậy, doanh nghiệp phải có sức mạnh về tài chính, muốn vậy phải đảm bảo sử dụng vốn có hiệu quả. Một bộ phận quan trọng của vốn kinh doanh và là yếu tố không thể thiếu đối với bất kỳ quá trình sản xuất kinh doanh nào chính là vốn lưu động. Vì vậy, việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động là một mục tiêu chiến lược hàng đầu trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh để mở rộng quy mô cả về chiều sâu lẫn chiều rộng của mỗi doanh nghiệp. Sau khi đã tiếp thu được những kiến thức cơ bản ở trường và qua một thời gian thực tập tại Công ty vật tư vận tải Xi măng, nhận thức được tầm quan trọng của việc quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động, em bước đầu được làm quen với thực tế và đi sâu nghiên cứu tình hình sử dụng vốn lưu động của công ty. Em đã quyết định chọn: “Vốn lưu động và một số giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động ở Công ty vật tư vận tải Xi măng” làm đề tài luận văn. 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài: Mục đích nghiên cứu của đề tài: Hệ thống hóa cơ sở lý luận và đánh giá tình hình sử dụng vốn lưu động đối với các doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường. Phân tích thực trạng sử dụng và đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động của Công ty vật tư vận tải Xi măng. Đưa ra các biện pháp nhằm khắc phục những tồn tại hiện có của Công ty vật tư vận tải Xi măng. 3. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu của đề tài: Phạm vi: Công ty vật tư vận tải Xi măng. Giới hạn số liệu: Do thời gian có hạn nên em lựa chọn nghiên cứu trong hai năm 2004 và 2005. 4. Phương pháp nghiên cứu: Sử dụng các phương pháp truyền thống trong nghiên cứu kinh tế như phân tích, so sánh, phương pháp thống kê, kết hợp với khảo sát thực tế, đi từ lý luận đến thực tiễn, từ vốn kinh doanh nói chung đến vốn lưu động nói riêng, tình hình quản lý và sử dụng vốn lưu động của Công ty vật tư vận tải Xi măng. 5. Nội dung: Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung đề tài được chia làm ba chương: Chương 1: Một số vấn đề lý luận về vốn lưu động và hiệu quả sử dụng vốn lưu động. Chương 2: Thực trạng quản lý và sử dụng vốn lưu động của Công ty vật tư vận tải Xi măng. Chương 3: Một số ý kiến đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động ở Công ty vật tư vận tải Xi măng. Chương 1: Một số vấn đề lý luận về vốn lưu động và hiệu quả sử dụng vốn lưu động 1.1. Vốn lưu động và vai trò của vốn lưu động 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm 1.1.1.1. Khái niệm Để tiến hành hoạt động SXKD, DN cần phải có vốn. Trong nền kinh tế thị trường, vốn là điều kiện tiên quyết, có ý nghĩa quyết định tới sự thành bại trong KD của DN. Vì thế, nâng cao hiệu quả KD trong DN cũng đồng nghĩa với việc nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng vốn của DN. Vậy, vốn là gì? Có thể hiểu: “Vốn là một phạm trù kinh tế. Vốn là biểu hiện bằng tiền của tất cả giá trị các tài sản được sử dụng vào hoạt động SXKD của DN, là giá trị ứng ra ban đầu cho các quá trình sản xuất của DN nhằm mục đích sinh lời.” Vốn KD của DN bao gồm vốn cố định và VLĐ, mỗi loại vốn có vai trò và đặc điểm chu chuyển riêng. Để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, cần có cách thức và biện pháp quản lý phù hợp đồi với từng loại vốn. Để tiến hành SXKD, ngoài các tư liệu lao động như máy móc, thiết bị, nhà xưởng, phương tiện vận tải,… DN còn cần các đối tượng lao động như nguyên nhiên vật liệu, sản phẩm dở dang, bán thành phẩm… Khác với tư liệu lao động, các đối tượng lao động chỉ tham gia vào một chu kỳ sản xuất và không giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu, giá trị của nó được dịch chuyển toàn bộ hoặc một lần vào giá trị sản phẩm. Những đối tượng lao động nói trên nếu xét về hình thái hiện vật được gọi là các TSLĐ, còn về hình thái giá trị được gọi là VLĐ của DN. Trong nền kinh tế, VLĐ không chỉ ứng ra để có các TSLĐ mà còn ứng ra để mua sức lao động, một yếu tố cơ bản của mọi quá trình sản xuất. Do đó, VLĐ của một DN bao gồm cả giá trị TSLĐ và cả chi phí về thuê mướn sức lao động. Tóm lại, VLĐ là số vốn ứng ra để hình thành TSLĐ nhằm đảm bảo cho quá trình KD của DN được thực hiện thường xuyên, liên tục. VLĐ chuyển toàn bộ giá trị của chúng vào lưu thông và từ trong lưu thông toàn bộ giá trị của chúng được hoàn lại một lần sau một chu kỳ KD. 1.1.1.2. Đặc điểm Đối với DN sản xuất, VLĐ từ hình thái ban đầu là tiền được chuyển hóa sang hình thái vật tư dự trữ và tiếp tục chuyển hóa lần lượt sang hình thái sản phẩm dở dang, thành phẩm hàng hóa và khi kết thúc quá trình tiêu thụ, lại trở về hình thái ban đầu là tiền. - Vòng tuần hoàn của VLĐ trong sản xuất diễn ra như sau: T – H … SX … H’ – T’ Đối với DN thương mại, sự vận động của VLĐ nhanh hơn, từ hình thái tiền chuyển sang hình thái hàng hóa và lại chuyển hoá về hình thái tiền tệ. - Vòng tuần hoàn của VLĐ trong ngành thương mại diễn ra như sau: T – H – T’ Sự vận động của VLĐ như vậy được gọi là sự tuần hoàn của vốn. Quá trình KD của DN diễn ra liên tục không ngừng, vì thế sự tuần hoàn của của VLĐ cũng diễn ra liên tục, lặp đi lặp lại có tính chất chu kỳ, tạo thành sự chu chuyển của VLĐ Trong quá trình KD, TSLĐ thay đổi hình thái không ngừng. Do đó, tại một thời điểm nhất định, VLĐ cùng tồn tại dưới các hình thái khác nhau trong các giai đoạn mà vốn đi qua. 1.1.2. Vai trò của vốn lưu động Vốn nói chung và VLĐ nói riêng giữ một vai trò quyết định trong SXKD. Để đảm bảo cho quá trình SXKD được tiến hành thường xuyên, liên tục, đòi hỏi DN phải có một lượng TSLĐ nhất định. VLĐ có mặt trong tất cả các khâu của quá trình SXKD, từ khâu mua sắm vật tư sản xuất cho đến khâu tiêu thụ sản phẩm. Việc sử dụng hiệu quả VLĐ và đảm bảo được nhu cầu VLĐ sẽ tạo điều kiện nâng cao hiệu quả sử dụng VLĐ. Do đó, VLĐ có tính quyết định rất lớn trong việc thiết lập chiến lược SXKD của DN. Quy mô của VLĐ ảnh hưởng trực tiếp đến quy mô SXKD của DN, đặc biệt là DN thương mại, nó làm tăng khả năng cạnh tranh của DN nhờ có cơ chế dự trữ, khả năng tài chính trong quan hệ đối ngoại, tận dụng được cơ hội KD và khả năng cung cấp tín dụng cho khách hàng, đó là một lợi thế rất lớn trong nền kinh tế thị trường có tính cạnh tranh gay gắt hiện nay. Trong quá trình tham gia vào hoạt động KD, VLĐ chuyển toàn bộ giá trị một lần vào giá của sản phẩm và là nhân tố chính tạo nên giá thành sản phẩm. Do đó, quản lý tốt VLĐ có thể giảm được chi phí giá thành và làm tăng sức cạnh tranh cho DN. VLĐ với đăc điểm về khả năng chu chuyển của nó sẽ giúp cho DN có thể thay đổi được chiến lược SXKD một cách dễ dàng, đáp ứng kịp thời nhu cầu của thị trường cũng như các nhu cầu tài chính trong các quan hệ kinh tế đối ngoại của DN. 1.2. Phân loại vốn lưu động Để quản lý, sử dụng VLĐ có hiệu quả thì công việc trước tiên mà DN cần phải làm là phân loại VLĐ. Tùy thuộc vào những hoạt động của mình mà DN sẽ lựa chọn việc phân chia VLĐ theo các tiêu thức khác nhau. Mỗi cách phân loại VLĐ đều mang một ý nghĩa riêng song mục đích chung của việc phân loại VLĐ là giúp các nhà quản lý DN huy động được đủ số vốn và có những nhận xét ở những góc độ khác nhau để có giải pháp quản lý, sử dụng VLĐ có hiệu quả. Từ góc độ quản lý, VLĐ trong DN có thể phân loại theo các cách sau đây: 1.2.1. Phân loại theo vai trò của VLĐ trong quá trình SXKD Theo cách phân loại này, VLĐ của DN có thể chia làm 3 loại: - VLĐ trong khâu dự trữ sản xuất: bao gồm các khoản vốn nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu, phụ tùng thay thế, công cụ, dụng cụ. - VLĐ trong khâu sản xuất: bao gồm các khoản vốn sản phẩm dở dang, vốn về chi phí trả trước. - VLĐ trong khâu lưu thông: bao gồm các khoản vốn thành phẩm, vốn bằng tiền, vốn đầu tư ngắn hạn về chứng khoán và các loại khác, vốn trong thanh toán (những khoản phải thu và tạm ứng). Việc phân loại VLĐ theo phương pháp này giúp cho việc xem xét, đánh giá tình hình phân bổ VLĐ trong các khâu của quá trình chu chuyển VLĐ, từ đó đề ra các biện pháp tổ chức quản lý thích hợp nhằm tạo ra một kết cấu VLĐ hợp lý và tăng được tốc độ chu chuyển của VLĐ, phù hợp với yêu cầu SXKD. 1.2.2. Phân loại theo hình thái biểu hiện của vốn Theo cách phân loại này, có thể chia VLĐ thành 3 loại: * Vốn bằng tiền và các khoản phải thu: - Vốn bằng tiền: bao gồm các khoản vốn tiền tệ như tiền mặt tại quỹ, tiền gửi ngân hàng, tiền đang chuyển. Tiền là một loại tài sản của của DN mà có thể dễ dàng chuyển đổi thành các loại tài sản khác hoặc để trả nợ. Do vậy, trong hoạt động KD đòi hỏi mỗi DN phải có một lượng tiền nhất định. - Các khoản phải thu: chủ yếu là khoản phải thu từ khách hàng, thể hiện số tiền mà khách hàng nợ DN phát sinh trong quá trình bán hàng hóa, dịch vụ dưới hình thức bán trước trả sau. Ngoài ra, trong một số trường hợp mua sắm vật tư, DN còn phải ứng trước tiền cho người cung ứng, từ đó hình thành khoản tạm ứng. * Vốn vật tư hàng hóa: Trong các DN sản xuất, dự trữ vật tư, hàng hóa gồm 3 loại: Nguyên liệu, vật liệu, CCDC; sản phẩm dở dang; thành phẩm. Ba loại này gọi chung là HTK. Trong DN thương mại, HTK chủ yếu là hàng hóa dự trữ. Hàng hóa dự trữ là các sản phẩm, hàng hóa mua về để chuẩn bị cho tiêu thụ. Vốn hàng hóa dự trữ là bộ phận quan trọng nhất của VLĐ. Vốn hàng hóa dự trữ bao gồm: Hàng mua đang đi trên đường, HTK, hàng gửi các đại lý… Trong KD, hàng hóa dự trữ là cần thiết, nó đảm bảo tính liên tục, khả năng cạnh tranh trong KD vì hàng hóa dự trữ có vai trò cung cấp, điều hoà, làm ổn định giá cả để đảm bảo cho thị trường phát triển. * Tài sản lưu động khác: Là bộ phận của VLĐ trong DN, nó được biểu hiện bằng tiền giá trị của các khoản: Chi phí trả trước, chi phí chờ kết chuyển, tài sản thiếu chờ xử lý, các khoản thế chấp, ký quỹ, ký cược ngắn hạn… Cách phân loại này giúp cho DN có cơ sở để tính toán, kiểm tra kết cấu tối ưu của VLĐ. Thông qua đó, DN có thể tìm ra giải pháp quản lý đối với từng thành phần vốn, từ đó xác định nhu cầu VLĐ hợp lý. 1.2.3. Phân loại theo quan hệ sở hữu về vốn Theo tiêu thức này, VLĐ chia làm 2 loại: - Vốn CSH: là số VLĐ thuộc quyền sở hữu của DN. DN có đủ các quyền chiếm hữu, chi phối và định đoạt. Tùy theo loại hình, DN thuộc các thành phần kinh tế khác nhau mà vốn CSH có nội dung cụ thể như vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, vốn do chủ DN bỏ ra, vốn góp cổ phần, vốn tự bổ sung,… - Các khoản nợ: là các khoản nợ được hình thành từ vốn vay các ngân hàng thương mại hay tổ chức tài chính khác, vốn vay thông qua phát hành trái phiếu, các khoản nợ khách hàng chưa thanh toán. Bằng cách phân loại này, cho thấy kết cấu VLĐ của DN được hình thành bằng vốn của chủ DN và vốn từ các khoản vay nợ, để xem xét năng lực tự tài trợ và tính tự chủ về tài chính của DN. 1.2.4. Phân loại theo nguồn hình thành Để tiến hành bất kỳ một quá trình SXKD nào cũng cần có một lượng tiền vốn ứng trước. Khác với thời kỳ bao cấp, trong nền kinh tế thị trường hiện nay, DN phải tự chủ động khai thác, đi tìm nguồn vốn đó. VLĐ được hình thành từ những nguồn khác nhau như: - Nguồn vốn điều lệ: VLĐ được hình thành từ nguồn vốn điều lệ ban đầu khi mới thành lập DN. - Nguồn vốn Ngân sách cấp hoặc có nguồn gốc từ Ngân sách (khoản chênh lệch tỷ giá, các khoản phải nộp được để lại…). - Nguồn vốn góp bổ sung từ hoạt động KD của DN: Thực chất là từ lợi nhuận sau khi nộp thuế theo luật định và các khoản trích hàng năm của DN. - Các khoản nợ phải trả: Là các khoản nợ phát sinh trong quá trình SXKD mà DN phải trả, phải thanh toán cho các chủ nợ. Căn cứ vào tính chất và thời hạn thanh toán, các khoản nợ được chia thành: + Nợ ngắn hạn: Là các khoản nợ mà DN phải trả cho các chủ nợ trong khoảng thời gian dưới một năm, như các khoản vay ngắn hạn, lương và các khoản phụ cấp phải trả cho công nhân viên… + Nợ dài hạn: Là các khoản nợ mà DN phải thanh toán cho các chủ nợ trong khoảng thời gian tương đối dài (thường là trên một năm), như các khoản vay dài hạn và nợ dài hạn. + Nợ khác: Là các khoản tài sản chờ xử lý, nhận ký cược, ký quỹ dài hạn. - Vốn liên doanh, liên kết: Là số vốn do các DN, kể cả DN nước ngoài đóng góp cùng thực hiện SXKD. Việc phân loại VLĐ của DN như trên nhằm giúp xem xét và quyết định các phương thức huy động vốn phù hợp, có lợi nhất, đảm bảo cho nhu cầu VLĐ thường xuyên, ổn định, không gây lãng phí và cũng không để DN thiếu vốn KD. 1.2.5. Phân loại VLĐ theo thời gian huy động vốn: Theo cách phân loại này, có thể chia VLĐ thành hai bộ phận là nguồn VLĐ thường xuyên và nguồn VLĐ tạm thời: - Nguồn VLĐ thường xuyên: Đó là VLĐ có tính chất ổn định và dài hạn để hình thành nên TSLĐ thường xuyên, cần thiết. VLĐ thường xuyên tại một thời điểm được xác định như sau: Nguồn VLĐ thường xuyên = Tổng nguồn vốn thường xuyên – Giá trị TSCĐ (đã trừ đi khấu hao). Hoặc: Nguồn VLĐ thường xuyên = Tổng giá trị TSLĐ – Nợ ngắn hạn. Như vậy, nguồn VLĐ thường xuyên cho phép DN chủ động cung cấp, đầu tư kịp thời, đảm bảo cho quá trình SXKD được diễn ra thường xuyên, liên tục. - Nguồn VLĐ tạm thời: Là VLĐ có tính chất ngắn hạn (dưới 1 năm) đáp ứng nhu cầu vốn có tính chất tạm thời, phát sinh bất thường trong hoạt động KD. Nguồn vốn này gồm có: Các khoản vay ngắn hạn, nợ phải trả người bán, các khoản chờ nộp Ngân sách Nhà nước, các khoản phải trả khác nhưng chưa trả. Cách phân loại này giúp cho người làm công tác quản lý có định hướng và giải pháp huy động vốn thích hợp đối với từng loại nguồn vốn sát với đặc điểm của DN. 1.2.6. Phân loại theo phạm vi huy động vốn Theo cách phân loại này, nguồn VLĐ phân làm hai loại: - Nguồn vốn huy động từ bên ngoài DN: Vay các ngân hàng thương mại, các tổ chức tài chính, thuê tài sản, phát hành chứng khoán. - Nguồn vốn huy động từ bên trong DN: Đó là vốn huy động từ các cán bộ công nhân viên chức của DN, từ tích luỹ nội bộ của DN… Cách phân loại này nhằm có chính sách và giải pháp huy động vốn sát với điều kiện và đặc điểm của DN. 1.3. Xác định nhu cầu VLĐ 1.3.1. Nhu cầu VLĐ Nhu cầu VLĐ của Dn là thể hiện số vốn tiền tệ cần thiết DN phải trực tiếp ứng ra để hình thành một lượng dự trữ HTK (vật tư, sản phẩm dở dang, thành phẩm hoặc hàng hoá) và khoản cho khách hàng nợ sau khi đã sử dụng khoản tín dụng của người cung cấp, có thể được xác định theo công thức sau: Nhu cầu VLĐ = Mức dự trữ HTK + Khoản phải thu từ khách hàng - Khoản phải trả người cung cấp. Số VLĐ doanh nghiệp phải trực tiếp ứng ra tùy thuộc vào nhu cầu VLĐ trong từng thời kỳ KD. Trong công tác quản lý VLĐ, một vấn đề quan trọng là phải xác định nhu cầu VLĐ thường xuyên cần thiết tương ứng với một quy mô và điều kiện KD nhất định. Nhu cầu VLĐ được xác định đúng đắn là cơ sở để DN tổ chức các nguồn vốn đáp ứng đầy đủ và kịp thời nhu cầu VLĐ cho hoạt động KD. 1.3.2. Phương pháp xác định nhu cầu VLĐ cho hoạt động SXKD của DN Việc xác định nhu cầu VLĐ thường xuyên của một DN là một vấn đề rất phức tạp. Có hai phương pháp: phương pháp trực tiếp và phương pháp gián tiếp. 1.3.2.1. Phương pháp trực tiếp xác định nhu cầu VLĐ của DN Nội dung cơ bản của phương pháp này là căn cứ vào các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến lượng vốn DN phải ứng ra để xác định nhu cầu VLĐ thường xuyên. Việc xác định nhu cầu VLĐ theo phương pháp này có thể thực hiện theo trình tự sau: - Xác định lượng HTK cần thiết cho hoạt động KD của DN như: Đối với DN sản xuất thì dự trữ về NVL, các loại vật tư khác, về sản phẩm dở dang và thành phẩm hàng hóa. Đối với DN thương mại thì lượng dự trữ chủ yếu là hàng hóa bán ra. - Xác định chính sách tiêu thụ sản phẩm và khoản tín dụng cung cấp cho khách hàng như: Trong việc tiêu thụ sản phẩm, nhiều DN đã sử dụng biện pháp bán chịu cho khách hàng, từ đó hình thành nên khoản phải thu từ khách hàng. Việc bán chịu có thể giúp cho DN tăng thêm được lượng hàng hóa bán ra và từ đó thu được nhiều lợi nhuận. Nhưng điều đó đòi hỏi DN phải có sự cân nhắc để lựa chọn một phương thức bán chịu thích hợp. - Xác định các khoản nợ phải trả cho người cung cấp: Trong hoạt động KD, DN có thể mua chịu NVL hay hàng hóa của người cung cấp, từ đó hình thành khoản phải trả cho người cung cấp. - Xác định nhu cầu VLĐ của DN: Là tính toán nhu cầu VLĐ một cách chuẩn xác cho hoạt động KD của một DN trong những điều kiện về mua sắm, dự trữ vật tư và tiêu thụ sản phẩm đã được xác định. 1.3.2.2. Phương pháp gián tiếp xác định nhu cầu VLĐ của DN Phương pháp này dựa vào thống kê kinh nghiệm để xác định nhu cầu vốn: - Trường hợp thứ nhất: Là dựa vào kinh nghiệm thực tế của các DN cùng loại trong ngành để xác định nhu cầu VLĐ cho DN của mình. - Trường hợp thứ hai: Là dựa vào tình hình thực tế sử dụng VLĐ ở thời kỳ vừa qua của DN để xác định nhu cầu chuẩn về VLĐ cho các thời kỳ tiếp theo. 1.3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến VLĐ Có nhiều nhân tố ảnh hưởng đến kết cấu VLĐ, trong đó cần quan tâm tới một số nhân tố sau: - Những nhân tố về tính chất ngành nghề KD và mức độ huy động của DN: Các nhân tố về quy mô KD, chu kỳ KD, tính chất thời vụ trong công việc KD, những thay đổi về công nghệ sản xuất… có ảnh hưởng rất lớn đến lượng VLĐ mà DN phải ứng ra và thời gian trong đó vốn phải ứng ra. - Những nhân tố về mua sắm vật tư và tiêu thụ sản phẩm: + Khoảng cách giữa DN với những người cung ứng vật tư, hàng hóa. + Khoảng cách giữa DN với các đơn vị mua hàng hóa hay nói khác đi là khoảng cách giữa DN với thị trường tiêu thụ. + Điều kiện và phương tiện giao thông vận tải. - Những nhân tố về chính sách của DN trong thị trường tiêu thụ, tín dụng và tổ chức thanh toán như: Chính sách về tiêu thụ sản phẩm và tín dụng của DN sẽ ảnh hưởng đến kỳ hạn thanh toán. Kỳ hạn thanh toán chi phối đến nợ phải thu và nợ phải trả. Việc tổ chức xuất giao hàng, thực hiện các thủ tục thanh toán và tổ chức thanh toán, thu tiền bán hàng ảnh hưởng không nhỏ đến nhu cầu VLĐ của DN ở trong kỳ. 1.4. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng VLĐ Quá trình hoạt động KD của một DN cũng là quá trình hình thành và sử dụng vốn KD. Mục tiêu hàng đầu của DN là thu được lợi nhuận. Vì thế hiệu quả sử dụng vốn được thể hiện ở số lợi nhuận DN thu được trong kỳ và mức sinh lời của đồng vốn KD. Trong cơ cấu vốn KD, VLĐ thường chiếm tỷ trọng lớn, nó quyết định tốc độ tăng trưởng, hiệu quả KD và khả năng cạnh tranh của DN. Hiệu quả sử dụng VLĐ cao hay thấp chứng tở hoạt động SXKD của DN có hiệu quả hay không. Vì lý do đó, mỗi DN phải thường xuyên tính toán, đánh giá hiệu quả sử dụng VLĐ để từ đó có những biện pháp tổ chức quản lý, sử dụng VLĐ tốt hơn. Để đánh giá hiệu quả sử dụng VLĐ, DN có thể sử dụng một số nhóm chỉ tiêu sau: 1.4.1. Nhóm chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sử dụng VLĐ trong sản xuất 1.4.1.1. Hệ số sinh lời VLĐ Hệ số sinh lời VLĐ = LN thuần VLĐ bình quân Chỉ tiêu này phản ánh một đồng VLĐ làm ra mấy đồng lợi nhuận thuần, chỉ tiêu này càng lớn càng tốt, hiệu quả sử dụng VLĐ càng cao. 1.4.1.2. Hệ số đảm nhiệm VLĐ Hệ số đảm nhiệm VLĐ = VLĐ bình quân Doanh thu thuần Chỉ tiêu này cho biết để tạo ra một đồng doanh thu thuần, DN cần có bao nhiêu đồng VLĐ. Hệ số này càng nhỏ chứng tỏ hiệu quả sử dụng vốn càng cao, số vốn tiết kiệm được càng nhiều. 1.4.1.3. Mức tiết kiệm VLĐ Mức tiết kiệm (Lãng phí) VLĐ = DTT bình quân 1 ngày X Kỳ luận chuyển VLĐ kỳ này - Kỳ luận chuyển VLĐ kỳ trước Chỉ tiêu này phản ánh số VLĐ có thể tiết kiệm được do tăng tốc độ luân chuyển VLĐ ở kỳ này so với kỳ gốc. 1.4.1.4. Hệ số vòng quay VLĐ Hệ số vòng quay VLĐ = Doanh thu thuần VLĐ bình quân Chỉ tiêu này cho biết để đạt được tổng doanh thu thuần trong kỳ thì VLĐ phải quay mấy vòng. Nếu vòng quay tăng thì chứng tỏ hiệu quả sử dụng vốn tăng, và ngược lại. Chỉ tiêu này gọi là hệ số luân chuyển VLĐ. 1.4.1.5. Kỳ luân chuyển VLĐ Kỳ luân chuyển VLĐ = Thời gian của 1 kỳ phân tích Số vòng quay VLĐ trong kỳ Chỉ tiêu này thể hiện độ dài (số ngày) cần thiết cho một chu kỳ (vòng quay) của VLĐ. Thời gian của một vòng luân chuyển càng nhỏ thì tốc độ luân chuyển vốn càng lớn, hiệu quả càng cao. 1.4.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh hiệu quả trong khả năng thanh toán 1.4.2.1. Hệ số thanh toán hiện thời Hệ số thanh toán hiện thời = Tổng số TSLĐ + ĐT ngắn hạn Nợ ngắn hạn Hệ số này cho thấy khả năng đáp ứng các khoản nợ ngắn hạn của DN. Nếu chỉ tiêu này xấp xỉ bằng 1 thì DN có đủ khả năng thanh toán. Hệ số này phản ánh khả năng chuyển đổi tài sản thành tiền để trang trải các khoản nợ ngắn hạn, vì thế, hệ số này cũng thể hiện mức độ đảm bảo khả năng thanh toán nợ ngắn hạn của DN. Khi hệ số này thấp thể hiện khả năng trả nợ của DN ở mức độ thấp và cũng là dấu hiệu báo trước khó khăn tiềm ẩn về tài chính mà DN có thể gặp phải trong việc trả nợ. Hệ số này cao cho thấy DN có khả năng trong việc sẵn sàng thanh toán các khoản nợ đến hạn. 1.4.2.2. Hệ số thanh toán nhanh Hệ số thanh toán Nhanh = Tổng số TSLĐ - HTK Nợ ngắn hạn Hệ số này cho biết khả năng hoàn trả các khoản nợ ngắn hạn không phụ thuộc vào việc bán tài sản dự trữ. Hệ số này càng cao càng tốt. 1.4.2.3. Hệ số thanh toán tức thời Hệ số thanh toán Tức thời = Tiền + các khoản tương đương tiền Nợ ngắn hạn Hệ số này phản ánh khả năng thanh toán lập tức tại thời điểm xác định, tỷ lệ này không phụ thuộc vào các khoản phải thu và dự trữ. 1.4.3. Nhóm các chỉ tiêu bổ sung để đánh giá hiệu quả sử dụng VLĐ trong quản lý nợ, hàng tồn kho 1.4.3.1. Hệ số nợ Hệ số nợ = Tổng số nợ của doanh nghiệp Tổng nguồn vốn của doanh nghiệp Hệ số này thể hiện tỷ lệ nợ trong tổng nguồn vốn của DN. 1.4.3.2. Kỳ thu tiền trung bình Kỳ thu tiền trung bình = Số dư bình quân các khoản phải thu x 360 Doanh thu thuần Trong đó: Số dư bình quân các khoản phải thu = Số phải thu ĐK + Số phải thu cuối kỳ 2 Kỳ thu tiền trung bình phản ánh tốc độ chuyển đổi các khoản phải thu thành tiền mặt của DN. Chỉ tiêu này cho thấy kỳ thu tiền trung bình càng dài chứng tỏ lượng vốn bị chiếm dụng trong thanh toán của DN càng lớn và ngược lại. 1.4.3.3. Vòng quay hàng tồn kho Vòng quay HTK = Doanh thu thuần HTK bình quân trong kỳ Vòng quay HTK phản ánh số lần mà HTK bình quân luân chuyển trong kỳ. Số vòng quay HTK càng cao chứng tỏ việc tổ chức và quản lý dự trữ của DN tốt. DN có thể rút ngắn chu kỳ KD và giảm được lượng vốn bỏ vào HTK. Nếu vòng quay HTK thấp, DN đã dự trữ quá mức dẫn đến lượng vật tư hàng hóa bị ứ đọng và tiêu thụ chậm. Từ đó, có thể dẫn đến dòng tiền vào DN bị giảm đi và đặt DN vào tình trạng khó khăn về tài chính. 1.5. Sự cần thiết nâng cao hiệu quả sử dụng VLĐ và phương hướng chung để bảo toàn và nâng cao hiệu quả sử dụng VLĐ 1.5.1. Sự cần thiết nâng cao hiệu quả sử dụng VLĐ Sử dụng VLĐ có hiệu quả là yêu cầu khách quan đối với cơ chế hạch toán KD. Đó là KD tiết kiệm và có hiệu quả trên cơ sở tự chủ về tài chính. Bất kỳ một DN nào khi tiến hành SXKD đều hướng tới mục tiêu là thu được lợi nhuận. Nó là nguồn tích lũy cơ bản để DN tái sản xuất mở rộng. Đặc biệt trong nền kinh tế thị trường hiện nay, với sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế và sự cạnh tranh gay gắt, DN có tồn tại và phát triển được hay không phụ thuộc vào DN có tạo ra được nhiều lợi nhuận hay không. Chính vì vậy, SXKD như thế nào để thu được lợi nhuận là mục tiêu phấn đấu của các DN. Để đạt được mục tiêu đó, đòi hỏi DN phải không ngừng nâng cao hiệu quả sử dụng VLĐ nói riêng và vốn KD nói chung nhằm đạt được lợi nhuận cao, góp phần thúc đẩy DN phát triển. Thực tế hiện nay của các DN nhà nước hiện là đang trong tình trạng thiếu vốn. Do đó, sử dụng vốn hợp lý, tiết kiệm cũng như là một giải pháp huy động vốn cho DN. Vì vậy, nâng cao hiệu quả sử dụng VLĐ của DN là yêu cầu tất yếu. 1.5.2. Phương hướng chung để bảo toàn và nâng cao hiệu quả sử dụng VLĐ Quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng VLĐ là khâu quan trọng, ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của mỗi DN. VLĐ của DN tồn tại dưới dạng vật tư, hàng hóa và tiền tệ, trong quá trình luân chuyển thường chịu ảnh hưởng của các nhân tố thất thoát vốn, đó là: - Hàng hoá bị ứ đọng do kém phẩm chất hoặc không phù hợp với nhu cầu thị trường nên không tiêu thụ được hoặc tiêu thụ với giá thấp. - KD bị thua lỗ kéo dài, doanh thu không bù đắp nổi chi phí nên vốn bị thâm hụt dần. - Vốn bị chiếm dụng lớn trong thanh toán. Các nhân tố trên làm cho VLĐ bị giảm sút dần, do đó nếu DN sử dụng VLĐ không có hiệu quả, không bảo toàn được vốn sẽ ảnh hưởng tới quá trình tái SXKD, quy mô vốn bị thu hẹp, vòng luân chuyển của vốn chậm dẫn đến DN hoạt động kém hiệu quả. Nếu DN để tình trạng này kéo dài sẽ làm giảm khả năng cạnh tranh của DN trên thương trường, nguy cơ dẫn đến phá sản là điều không thể tránh khỏi. Để đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn cho SXKD cũng như không ngừng nâng cao hiệu quả sử dụng VLĐ, làm cho đồng vốn ngày một sinh sôi nảy nở. DN có thể áp dụng một số biện pháp cơ bản sau: - Xác định chính xác nhu cầu VLĐ thường xuyên, cần thiết để đảm bảo cho quá trình SXKD của DN được tiến hành liên tục. Với những kế hoạch SXKD đã định, DN phải sử dụng những chỉ tiêu có căn cứ, lựa chọn và áp dụng những phương pháp phù hợp với điều kiện thực tế của DN để xác định nhu cầu VLĐ cho phù hợp. - Trong điều kiện nền kinh tế thị trường đã và đang mở ra cho các DN những con đường để họ có thể chủ động tìm kiếm nguồn VLĐ cho mình. Tuy nhiên, trước khi đưa ra bất kỳ một quyết định nào về vấn đề huy động vốn, DN phải hết sức thận trọng, phải dự đoán được những khó khăn mà mình có thể gặp phải trong quá trình sử dụng nguồn vốn đó. Do đó, để hạn chế tối đa những bất lợi trong việc huy động vốn, trước hết DN phải khai thác và huy động tối đa những nguồn vốn nhàn rỗi trong DN. Nếu sau đó VLĐ vẫn còn thiếu, DN mới bắt đầu khai thác các nguồn vốn từ bên ngoài, khi khai thác nguồn vốn này phải chú ý lãi suất tiền vay. - Kịp thời đưa ra những biện pháp bảo toàn và phát triển vốn. Trong công tác quản lý tài chính, DN cần thường xuyên bao quát quản lý các vấn đề như đẩy mạnh khâu tiêu thụ hàng hóa, xử lý các khoản nợ khó đòi, áp dụng các biện pháp tài chính như khuyến khích khách hàng thanh toán nhanh, triết khấu, trích tỷ lệ %, thưởng,… để góp phần ngăn chặn việc chiếm dụng vốn. - Cần đảm bảo vốn bằng tiền ở mức hợp lý để sẵn sang thanh toán các khoản nợ đến hạn, chi tiêu bất thường. Nhưng không nên giữ tiền mặt quá nhiều gây ứ đọng vốn. - Theo dõi chặt chẽ từng khoản nợ phải thu với khách hàng, tìm mọi biện pháp để thu tiền hàng một cách nhanh chóng, tăng tốc độ luân chuyển vốn. - Thường xuyên tiến hành phân tích tình hình sử dụng VLĐ, từ đó người quản lý có thể đưa ra các biện pháp kịp thời nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng VLĐ, tăng nhanh lợi nhuận cho DN. - Chú trọng đến vai trò của tài chính trong việc quản lý va sử dụng VLĐ, tức là DN phải chú trọng đến công tác kiểm tra tài chính đối với việc sử dụng vốn trong tất cả các khâu từ dự trữ vật tư, hàng hóa đến khâu SXKD và tiêu thụ sản phẩm. Qua đây cho thấy, vấn đề bảo toàn và nâng cao hiệu quả sử dụng VLĐ là cần thiết, khách quan, là vấn đề sống còn, có ý nghĩa quyết định tới sự tăng trưởng và phát triển của mỗi DN. Chương 2: Thực trạng quản lý và sử dụng vlđ của Công ty Vật tư Vận tải Xi Măng 2.1. Khái quát một số nét lớn về đặc điểm, tình hình hoạt động kinh tế tài chính của Công ty vật tư vận tải Ximăng 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty Xí nghiệp cung ứng vật tư vận tải thiết bị Xi măng, trực thuộc Liên hiệp các xí nghiệp Xi măng Việt Nam (viết tắt: LHCXNXMVN) là tiền thân của Công ty vật tư vận tải Xi măng. Xí nghiệp được thành lập ngày 01/05/1981 với nhiệm vụ cung ứng máy sản xuất Ximăng. Ngày 03/12/1990, Bộ Xây dựng ban hành quyết định số 824/BXD – TCLĐ cho phép hợp nhất 2 đơn vị: Công ty vận tải xây dựng và Xí nghiệp cung ứng vật tư vận tải Xi măng lấy tên là Công ty kinh doanh vật tư vận tải Xi măng, là 1 DN Nhà nước trực thuộc LHCXNXMVN (nay là Tổng Công ty Xi măng Việt Nam) và hạch toán độc lập. Ngày 12/2/1993, theo quyết định 002A/BXD – TCLĐ, Công ty được đổi tên thành Công ty Vật tư Vận tải Xi măng, đặt trụ sở tại 21B Cát Linh – Hà Nội, lấy tên giao dịch là COMATCE. 2.1.2. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý SXKD của Công ty Bộ máy quản lý được tổ chức theo cơ cấu trực tuyến chức năng. Đứng đầu bộ máy quản lý là Giám đốc công ty, là người đại diện của công ty, giám đốc quản lý điều hành mọi hoạt động SXKD theo đúng pháp luật, điều lệ của công ty, chịu trách nhiệm toàn diện về các nhiệm vụ, kế hoạch SXKD của công ty và nhận báo cáo trực tiép vể kết quả hoạt động SXKD. Các phòng ban chức năng và các bộ phận công tác có nhiệm vụ tham mưu, đề xuất các biện pháp thực hiện kế hoạch SXKD của công ty. Cơ cấu này giúp Giám đốc giải quyết được số lượng lớn công việc, đồng thời phát huy được năng lực và trí tuệ của các phòng ban chức năng. Giúp việc cho Giám đốc có hai Phó Giám đốc, Phó Giám đốc phụ trách kế hoạch KD và Phó Giám đốc phụ trách kỹ thuật, xây dựng cơ bản. Các công việc cụ thể do các phòng ban chuyên môn thực hiện. Các phòng ban được phân công theo chức năng. Quan sát Sơ đồ 1 (phụ lục 1): Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý hoạt động KD của Công ty vật tư vận tải Xi măng và Sơ đồ 2 (phụ lục 2): Sơ đồ phân công của bộ máy kế toán tại Công ty vật tư vận tải Xi măng. 2.1.3. Chức năng hoạt động KD của Công ty Từ ngày 21/ 03/ 2000, theo quyết định số 97/ XMVN – HĐQT, Công ty thực hiện các hoạt động chủ yếu: - KD (mua,bán) các loại vật tư đầu vào như than, xỉ pirit, quặng boxit,… phục vụ cho sản xuất của các Công ty Xi măng thành viên. - KD vận tải hàng hoá (vận tải và thuê vận tải Xi măng, clinker, chuyển tải than). - KD các loại phụ gia cho sản xuất Xi măng như xỉ tuyển, xỉ chất lượng cao. 2.1.4. Nhận xét sơ bộ hoạt động KD của Công ty Trong thời gian thực tập tại Công ty vật tư vận tải Xi măng, em nhận thấy bên cạnh những thuận lợi mà công ty có được, vẫn còn tồn tại những khó khăn nhất định: 2.1.4.1. Thuận lợi - Từ ngày thành lập đến nay, Công ty đã có một đội ngũ cán bộ công nhân viên rất đoàn kết, nhiệt tình, năng động, giàu kinh nghiệm, đặc biệt đội ngũ cán bộ quản lý không ngừng được nâng cao trình độ. - Luôn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ, chỉ đạo sát sao của Tổng Công ty Xi măng trong lĩnh vực SXKD. Sự giúp đỡ này đã góp phần duy trì và phát triển thị phần KD than, vận chuyển clanke Bắc – Nam. - Nhận được sự giúp đỡ tận tình của các công ty thành viên trong Tổng Công ty Xi măng, của các đơn vị bạn hàng truyền thống, đã tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động KD của công ty. Trong mấy năm vừa qua, công ty luôn hoàn thành kế hoạch, chỉ tiêu Tổ._.