Việc áp dụng UCP 500, ICC trong “Phương thức tín dụng chứng từ” – Thực trạng và biện pháp

tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng *** kho¸ luËn tèt nghiÖp §Ò tµi: ViÖc ¸p dông UCP 500, ICC 1993 trong ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ - thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p. Ng­êi thùc hiÖn : TrÇn ThÞ Thu H»ng Líp : A2 - CN9 Gi¸o viªn h­íng dÉn: ts. Ph¹m Duy Liªn Hµ Néi, th¸ng 5/2003 Lêi më ®Çu ThÕ giíi ngµy nay cµng ngµy cµng cã khuynh h­íng tiÕn tíi sù hoµ nhËp, héi tô. Dï muèn hay kh«ng, sù më cöa cña nÒn kinh tÕ ®· lµm cho tr¸i ®Êt thùc sù trë thµnh mét céng ®ång víi ®Çy ®ñ ý nghÜa cña tõ nµy h¬n bao giê hÕt. Trong céng ®ång nµy, c¸c quèc gia lµ nh÷ng thµnh viªn chÊp nhËn sù lÖ thuéc vµ ¶nh h­ëng qua l¹i lÉn nhau võa c«ng khai võa v« h×nh. Sù rµng buéc lÉn nhau trong céng ®ång b¾t ®Çu tõ khÝa c¹nh kinh tÕ. Th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ cÇu nèi xa x­a nhÊt gi÷a c¸c vïng vµ c¸c n­íc tõ thêi cæ ®¹i. NÕu th­¬ng m¹i ®· tõng lµ ng­êi dÉn ®­êng cho chiÕn tranh, th× còng chÝnh nã lµ t¸c nh©n gióp cho thÕ giíi ý thøc ®­îc th× cÇn cã lÉn nhau v× sù tån t¹i chung. Hµng ho¸ cña mçi quèc gia dÇn dÇn ®­îc bu«n b¸n trªn kh¾p thÕ giíi. Mçi n­íc ®èi víi céng ®ång thÕ giíi gièng nh­ mçi thµnh viªn trong mçi nÒn kinh tÕ quèc gia, ®Òu lµ ng­êi b¸n vµ còng lµ ng­êi mua. Do hä võa lµ ng­êi b¸n võa lµ ng­êi mua, sù tån t¹i cña n­íc nµy cÇn cho sù tån t¹i cña c¸c n­íc kh¸c vµ ng­îc l¹i. C¸c n­íc ®Òu phô thuéc lÉn nhau, vµ ®Òu ý thøc mét c¸ch tù nhiªn r»ng mçi n­íc kh«ng thÓ ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh mÏ vµ bÒn v÷ng nÕu dùa trªn c¸c quan hÖ kinh tÕ bÊt b×nh ®¼ng, ph­¬ng h¹i ®Õn lîi Ých cña nhau. Cho ®Õn ngµy nay, hÇu hÕt nh©n d©n cña gÇn nh­ tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi v× tÝnh tÊt yÕu cña cuéc sèng lu«n chØ quan t©m ®Õn kh«ng chØ t×nh h×nh trong n­íc mµ c¶ t×nh h×nh kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i cña quèc tÕ. Bëi v× nh÷ng thay ®æi ë ngoµi biªn giíi t­ëng chõng kh«ng cã liªn quan, nh­ng kú thùc nã sÏ lan truyÒn chÊn ®éng, ¶nh h­ëng trùc tiÕp vµ s©u s¾c ®Õn ®êi sèng cña mçi ng­êi. Nãi chung, xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu t¸c ®éng ®Õn tiÒm n¨ng s¶n xuÊt, tæng cÇu vµ thu nhËp cña mçi quèc gia. Do vËy, xuÊt ph¸t tõ lîi Ých kinh tÕ, vµ mçi c¸ nh©n ®Òu cÇn quan t©m nghiªn cøu quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ vµ nh÷ng t¸c ®éng cña quan hÖ nµy. §­¬ng nhiªn quan hÖ quèc tÕ lµ bé phËn cÇu nèi vµ h¹t nh©n quan träng cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Khi t×m hiÓu vÒ th­¬ng m¹i quèc tÕ, chóng ta buéc ph¶i cã nh÷ng hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ c¸c vÊn ®Ò tiÒn tÖ, tµi chÝnh vµ thanh to¸n quèc tÕ. §ã lµ lÏ ®­¬ng nhiªn, bëi v× nÕu th­¬ng m¹i lµ cÇu nèi cho sù liªn hÖ cña céng ®ång thÕ giíi, th× tiÒn tÖ vµ thanh to¸n quèc tÕ lµ c«ng cô ®Ó nã thùc hiÖn chøc n¨ng cÇu nèi nµy. Mét ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ ®­îc phæ biÕn réng r·i nhÊt trong th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ Ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ. ViÖc sö dông ph­¬ng thøc thanh to¸n nµy tuy phøc t¹p nh­ng l¹i tho¶ m·n lîi Ých cña c¶ hai bªn xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu, th«ng qua ng©n hµng, ng­êi nhËp khÈu cã ®­îc sù b¶o ®¶m cho quyÒn së h÷u l« hµng nhËp khÈu vµ ng­îc l¹i ng­êi xuÊt kha¶u cã ®­îc sù b¶o ®¶m cho viÖc nhËn ®ñ sè tiÒn cña l« hµng xuÊt khÈu. V× khèi l­îng thanh to¸n b»ng ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ngµy cµng réng lín, do ®ã Phßng Th­¬ng m¹i quèc tÕ t¹i Paris – ICC (International Chamber of Commerce) ®· ban hµnh Quy t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt vÒ tÝn dông chøng tõ, viÕt t¾t lµ UCP (Uniform Customs and Practice for Documentary Credit) vµo n¨m 1993 nh»m ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ gi÷a ng­êi nhËp khÈu, ng­êi xuÊt khÈu vµ c¸c ng©n hµng cã liªn quan trong ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ. B¶n quy t¾c nµy cã hiÖu lùc tõ 01/01/1994 söa ®æi tõ ®iÒu luËt ban hµnh n¨m 1983, vµ th­êng biÕt ®Õn lµ UCP 500. §Ó cã ®iÒu kiÖn hiÓu s©u h¬n vÒ Ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ còng nh­ nguån luËt ®iÒu chØnh nã, t«i ®· chän ®Ò tµi : “ ViÖc ¸p dông UCP 500, ICC trong “Ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ” – Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p”. CÊu tróc cña kho¸ luËn gåm: Ch­¬ng I: ph­¬ng thøc thanh to¸n trong bu«n b¸n quèc tÕ hiÖn nay. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ¸p dông UCP 500 trong thanh to¸n quèc tÕ t¹i viÖt nam trong thêi gian qua. Ch­¬ng III: gi¶i ph¸p nh»m ¸p dông cã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng thanh to¸n ë viÖt nam trong thêi gian tíi. CH­¬ng I Ph­¬ng thøc thanh to¸n trong bu«n b¸n quèc tÕ hiÖn nay Thanh to¸n quèc tÕ vµ vai trß cña thanh to¸n quèc tÕ trong bu«n b¸n quèc tÕ. Thanh to¸n quèc tÕ lµ g×? Thanh to¸n quèc tÕ lµ viÖc thanh to¸n gi÷a c¸c n­íc víi nhau vÒ nh÷ng kho¶n tiÒn nî lÉn nhau ph¸t sinh tõ nh÷ng quan hÖ giao dÞch vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh, chÝnh trÞ, v¨n ho¸.... Chñ thÓ trong thanh to¸n quèc tÕ cã thÓ lµ thÓ nh©n, ph¸p nh©n hoÆc chÝnh phñ cña c¸c n­íc. Thanh to¸n quèc tÕ lµ chøc n¨ng ng©n hµng quèc tÕ cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. Nã ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triªn c¬ së ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng cña 1 n­íc vµ ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc nhµ n­íc giao cho ®éc quyÒn lµm c«ng t¸c thanh to¸n nµy. Do vËy c¸c giao dÞch thanh to¸n trong ngo¹i th­¬ng ®Òu ph¶i th«ng quan ng©n hµng. NghiÖp vô nµy ®· t¹o sù hoµ hîp hÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam vµo hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i thÕ giíi, t¹o sù an toµn hiÖu qu¶ ®èi víi ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c doanh nghiÖp XNK. Thanh to¸n quèc tÕ ®ßi hái chuyªn m«n cao. LuËt ph¸p mçi n­íc kh¸c nhau nªn trong th­¬ng m¹i ®· cã nh÷ng quy ®Þnh thèng nhÊt, nh÷ng th«ng lÖ quèc tÕ mµ c¸c bªn tham gia, kÓ c¶ ng©n hµng ®Òu ph¶i tu©n thñ: UCP 500, IRC 522, Incoterms 2000 ... do phßng Th­¬ng m¹i Quèc tÕ ph¸t hµnh ®Òu lµ nh÷ng quy ph¹m ph¸p luËt tuú chän, nh­ng khi ®· chän th× buéc ph¶i tu©n theo. Thanh to¸n quèc tÕ lµ viÖc chi tr¶ b»ng tiÒn liªn quan ®Õn c¸c dÞch vô mua b¸n hµng ho¸ hay c«ng øng lao vô... gi÷a c¸c tæ chøc hay c¸ nh©n n­íc nµy víi c¸c tæ chøc hay c¸ nh©n n­íc kh¸c, hay gi÷a mét quèc gia víi tæ chøc quèc tÕ, th«ng qua quan hÖ gi÷a c¸c ng©n hµng cña c¸c n­íc liªn quan. C¸c quan hÖ quèc tÕ ®­îc ph©n chia thµnh 2 lo¹i: bao gåm thanh to¸n mËu dÞch vµ thanh to¸n phi mËu dÞch. + Thanh to¸n phi mËu dÞch: Lµ quan hÖ thanh to¸n ph¸t sinh kh«ng liªn quan ®Õn hµng ho¸ còng nh­ cung øng lao vô, nã kh«ng mang tÝnh th­¬ng m¹i. §ã lµ h÷ng chi phÝ cña c¸c c¬ quan ngo¹i giao, ngo¹i th­¬ng ë n­íc së t¹i, c¸c chi phÝ vÒ vËn chuyÓn vµ ®i l¹i cña ®oµn kh¸ch nhµ n­íc, c¸c tæ chøc cña tõng c¸ nh©n. + Thanh to¸n mËu dÞch: Kh¸c hoµn toµn víi thanh to¸n phi mËu dÞch, thanh to¸n mËu dÞch ph¸t sinh trªn c¬ së trao ®æi hµng ho¸ vµ c¸c dÞch vô th­¬ng m¹i, theo gi¸ c¶ quèc tÕ. Th«ng th­êng trong nghiÖp vô thanh to¸n mËu dÞch ph¶i cã chøng tõ hµng ho¸ kÌm theo. C¸c bªn mua b¸n bÞ rµng buéc víi nhau bëi hîp ®ång th­¬ng m¹i hoÆc b»ng mét h×nh thøc cam kÕt kh¸c (th­, ®iÖn giao dÞch). Mçi hîp ®ång chØ ra mét mèi quan hÖ nhÊt ®Þnh, néi dung hîp ®ång ph¶i chØ ra mét mèi quan hÖ nhÊt ®Þnh, néi dung hîp ®ång ph¶i quy ®Þnh râ c¸ch thøc thanh to¸n dÞch vô th­¬ng m¹i ph¸t sinh. VÒ c¬ b¶n, thanh to¸n quèc tÕ ph¸t sinh dùa trªn c¬ së ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng. Thanh to¸n lµ kh©u cuèi cïng cña mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸, v× vËy nÕu c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ ®­îc tæ chøc tèt th× gi¸ trÞ cña hµng ho¸ xuÊt khÈu míi ®­äc thùc hiÖn, gãp phÇn thóc ®Èy ngo¹i th­¬ng ph¸t triÓn. Thanh to¸n quèc tÕ trë thµnh mét yÕu tè quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ngµy cµng ®­îc më réng. Hµng n¨m mét khèi l­îng hµng ho¸ rÊt lín ®­îc giao l­u trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Cho nªn thanh to¸n quèc tÕ yªu cÇu ph¶i cã nh÷ng ph­¬ng thøc thanh to¸n míi cho phï hîp. Do ®Æc tÝnh thuËn lîi cña h×nh thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, cïng víi sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng ng©n hµng ë c¸c n­íc, do ®ã thanh to¸n quèc tÕ sö dông thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt (chuyÓn kho¶n ) lµ chñ yÕu. 2.Vai trß cña thanh to¸n quèc tÕ trong bu«n b¸n quèc tÕ Thanh to¸n quèc tÕ t¹o m«i tr­êng øng dông c«ng nghÖ ng©n hµng: HÖ thèng ng©n hµng cña mçi n­íc dï ®· hay ®ang ph¸t triÓn ®Òu hÕt søc quan t©m ®Õn ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ. Tiªu chÝ ho¹t ®éng thanh to¸n lµ nhanh chãng kÞp thêi vµ chÝnh x¸c. Do ®ã, c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña ngµnh ng©n hµng ®Òu ®­îc øng dông nh»m thùc hiÖn ngµy cµng tèt h¬n c¸c tiªu chÝ nªu trªn. Ng©n hµng ë c¸c n­íc ®Òu cã møc ®Çu t­ ®¸ng kÓ vµo c«ng nghÖ th«ng tin vµ xö lý d÷ liÖu. Thanh to¸n quèc tÕ mang tÝnh an toµn cao: NÕu ®iÒu kiÖn vÒ con ng­êi vµ c«ng nghÖ ®­îc tho¶ m·n th× thanh to¸n quèc tÕ lµ mét nghiÖp vô thùc sù an toµn. C¸c biÖn ph¸p an toµn trong thanh to¸n lu«n ®­îc chó träng: m· ho¸ th«ng tin truyÒn ®i, thiÕt lËp m· ®iÖn (test key), läc nh÷ng th«ng tin g©y nhiÔu, ®èi chiÕu sè liÖu tµi kho¶n th«g qua m¹ng vi tÝnh...®· tä cho giao dÞch thanh to¸n ngµy cµng an toµn cho c¸c bªn tham gia. Thanh to¸n quèc tÕ lµm t¨ng tÝnh thanh kho¶n cho Ng©n hµng: Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ cho kh¸ch hµng,ng©n hµng yªu cÇu kh¸ch hµng ký quü 1 kho¶n tiÒn tû lÖ víi gi¸ trÞ mµ ng©n hµng b¶o l·nh sÏ thanh to¸n. Nguån tiÒn nµy t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ ph¸t sinh th­êng xuyªn trong viÖc thùc hiÖn c¸c tÝn dông th­ nhËp khÈu cho kh¸ch hµng. Ngoµi ra, tiÒn kh¸ch hµng nép ®Ó gi¶i chÊp hµng nhËp khÈu do ng©n hµng qu¶n chÊp, kú h¹n thanh to¸n n­íc ngoµi ch­a ®Õn còng lµ mét nguån t¹o thanh kho¶n cho ng©n hµng d­íi h×nh thøc tiÒn tËp trung chê thanh to¸n. Thanh to¸n quèc tÕ lµm t¨ng c­êng quan hÖ ®èi ngo¹i: Th«ng qua viÖc b¶o l·nh cho kh¸ch hµng trong n­íc, thanh to¸n cho Ng©n hµng n­íc ngoµi , Ng©n hµng thùc hiÖn thanh to¸n quèc tÕ sÏ cã ®­îc nh÷ng quan hÖ ®¹i lý víi ng©n hµng vµ ®èi t¸c n­ãc ngoµi. Mèi quan hÖ nµy dùa trªn c¬ së hîp t¸c vµ t­¬ng trî. Víi thêi gian ho¹t ®éng nghiÖp vô cµng l©u, mèi quan hÖ ngµy cµng më réng. §©y còng lµ hiÖu qu¶ do thanh to¸n quèc tÕ mang l¹i. II. C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ chñ yÕu trong bu«n b¸n quèc tÕ. 1.Ph­¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ. Ph­¬ng tiÖn thanh to¸n lµ c«ng cô mµ ng­êi ta thùc hiÖn tr¶ tiÒn cho nhau trong qu¸ tr×nh bu«n b¸n víi nhau. TiÒn mÆt lµ ph­¬ng tiÖn thanh to¸n nh­ng trong thanh to¸n quèc tÕ nã gi÷ vai trß thø yÕu. Ph­¬ng tiÖn thanh to¸n chñ yÕu dïng trong thanh to¸n quèc tÕ lµ hèi phiÕu (Bill of exchange, Drafts), sÐc (cheque, check), thÎ tÝn dông... Mçi c«ng cô thanh to¸n ®Òu cã c«ng dông riªng cña nã, thÝch hîp cho tõng ®èi t­îng vµ lo¹i h×nh giao dÞch thanh to¸n cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ. PhÇn lín c¸c c«ng cô thanh to¸n cã kh¶ n¨ng l­u th«ng (chuyÓn nh­îng, mua b¸n) vµ ®­îc xem nh­ lµ tiÒn tÖ. C¸c ®Æc ®iÓm cña lo¹i c«ng cô cã thÓ chuyÓn nh­îng lµ: C«ng cô ph¶i ®­îc chuyÓn nh­îng b»ng c¸ch chuyÓn giao hay ký hËu vµ chuyÓn giao. QuyÒn së h÷u ®­îc chuyÓn giao cho ng­êi ®¸ng tin cËy vµ ng­êi ®ã kh«ng biÕt bÊt kú khiÕm khuyÕt naß vÒ quyÒn së h÷u cña ng­êi chuyÓn nh­îng. Ng­êi ®ang n¾m gi÷ hîp ph¸p cã thÓ ®øng tªn khëi kiÖn. Kh«ng cÇn th«ng b¸o viÖc chuyÓn nh­îng cho c¸c bªn cã liªn quan. QuyÒn së h÷u ®­îc chuyÓn nh­îng tù do, kh«ng bÞ rµng buéc bëi c¸c phÇn ®ãng gãp hay tr¸i quyÒn ®èi øng gi÷a c¸c bªn tham gia tr­íc ®ã mµ bªn ®­îc chuyÓn nh­îng kh«ng ®­îc th«ng b¸o cho biÕt. Hèi phiÕu vµ sÐc ®­îc chuyÓn quyÒn së h÷u b»ng c¸ch trao tay gièng nh­ giÊy b¹c ng©n hµng chØ trong tr­êng hîp chóng cã quy ®Þnh thanh to¸n cho ng­êi cÇm gi÷ chóng. Trong c¸c tr­êng hîp hèi phiÕu vµ sÐc ®­îc thanh to¸n theo lÖnh, c¸c c«ng cô ®ã yªu cÇu ph¶i ®­îc ký hËu vµ chuyÓn giao quyÒn së h÷u. - Hèi phiÕu: Hèi phiÕu lµ mét lÖnh ®ßi tiÒn v« ®iÒu kiÖn do ng­êi b¸n (ng­êi xuÊt khÈu, ng­êi cung øng dÞch vô...) ký ph¸t ®ßi tiÒn ng­êi mua (ng­êi nhËp khÈu, ng­êi nhËn cung øng) vµ yªu cÇu ng­êi nµy ph¶i tr¶ mét l­îng tiÒn nhÊt ®Þnh t¹i mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh trong mét thêi gian x¸c ®Þnh ®­îc quy ®Þnh trong hèi phiÕu cho ng­êi h­ëng lîi. * Tõ ®Çu thÕ kû 20, do sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· thóc ®Èy c¸c n­íc ®i ®Õn thiÕt lËp mét tho¶ ø¬c quèc tÕ vÒ hèi phiÕu nh»m thèng nhÊt nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n vÒ hèi phiÕu trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. * VÒ ph­¬ng diÖn ph¸p lý trªn thÕ giíi cho ®Õn nay, cã 3 nguån ®iÒu chØnh l­u th«ng hèi phiÕu ®ã lµ: C«ng ­íc Gi¬-ne-v¬ 1930 – 1931 (Geneva Covention of 1930) gåm 2 luËt: + LuËt thèng nhÊt vÒ hèi phiÕu (Uniform Law for Bill of Exchange – ULB) + LuËt thèng nhÊt vÒ sÐc (Uniform Law for check – ULC) LuËt hèi phiÕu cña Anh n¨m 1882 (Bill of Exchange Act of 1882 – BEA) LuËt th­¬ng m¹i thèng nhÊt cña Mü n¨m 1962 (Uniform Commercial Code of 1962 – UCC) Ba nguån luËt ®iÒu chØnh l­u th«ng hèi phiÕu nãi trªn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm rÊt kh¸c nhau vµ nh×n chung ULB thuéc c«ng ­íc Gi¬nev¬ 1930 – 1931 ®­îc quy ®Þnh chi tiÕt chÆt chÏ h¬n BEA-UCC vµ nã còng ®­îc nhiÒu n­íc ¸p dông. – SÐc: SÐc lµ mét lÖnh v« ®iÒu kiÖn cña ng­êi chñ tµi kho¶n tiÒn göi- ra lÖnh cho ng©n hµng trÝch tõ tµi kho¶n cña m×nh mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó tr¶ cho ng­êi cÇm sÐc, g­êi cã tªn trong sÐc hoÆc tr¶ theo lÖnh cña chÝnh ng­êi Êy. HiÖn nay, sÐc lµ mét ph­¬ng tiÖn chi tr¶ ®­îc dïng hÇu nh­ phæ biÕn trong giao l­u thanh to¸n néi ®Þa cña tÊt c¶ c¸c n­íc. Trong thanh to¸n néi ®Þa n­íc ta cã sÐc chuyÓn kho¶n, sÐc b¶o chi, sÐc ®Þnh møc, sÐc chuyÓn tiÒn. Trong thanh to¸n quèc tÕ, sÐc còng ®­îc sö dông réng r·i cho thanh to¸n tiÒn hµng, cung øng lao ®éng, du lÞch vµ c¸c kho¶n phÝ mËu dÞch. Thùc tiÔn vÒ sö dông sÐc trong kinh tÕ thÞ tr­êng. C¸c nhµ nghiªn cøu kh«ng ®ång ý vÒ nguån gèc cña sÐc mµ chØ ®i ®Õn mét kÕt luËn chung lµ sÐc ®­îc th«ng dông t¹i n­íc Anh tõ thÕ kû 17 vµ ph¸t triÓn m¹nh vµo thÕ kû 19. Trong thêi kú ViÖt nam lµ thuéc ®Þa cña Ph¸p, sÐc cïng víi c¸c luËt sÐc cña Ph¸p ®· ®­îc nh÷ng ng­êi Ph¸p mang ®Õn vµ ¸p dông t¹i ViÖt nam, luËt sÐc ®­îc ban hµnh sím nhÊt t¹i ViÖt nam lµ LuËt 1865 cña Ph¸p, ®­îc ban hµnh vµo th¸ng 4 n¨m 1967. Nh­ vËy sÐc ®· cã mÆt t¹i ViÖt nam tõ nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû 19. ViÖc sö dông sÐc ®­îc c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt nam khuyÕn khÝch vµ qu¶ng b¸ nªn sÐc ngµy cµng trë nªn th«ng dông ë MiÒn nam vµo thËp niªn 60 vµ ®Çu thËp niªn 70. Ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ. Ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ lµ toµn bé qu¸ tr×nh, c¸ch thøc nhËn tr¶ tiÒn hµng trong giao dÞch mua b¸n ngo¹i th­¬ng gi÷a ng­êi nhËp khÈu vµ ng­êi xuÊt khÈu. HiÖn nay trong quan hÖ ngo¹i th­¬ng cã rÊt nhiÒu ph­¬ng thøc thanh to¸n kh¸c nhau nh­: chuyÓn tiÒn, ghi sæ, nhê thu, tÝn dông chøng tõ... Mçi ph­¬ng thøc thanh to¸n ®Òu cã ­u ®iÓm nh­îc ®iÓm, thÓ hiÖn thµnh m©u thuÉn quyÒn lîi gi÷a ng­êi nhËp khÈu vµ ng­êi xuÊt khÈu. V× vËy, viÖc vËn dông ph­¬ng thøc thanh to¸n thÝch hîp ph¶i ®­îc c¸c bªn bµn b¹c thèng nhÊt vµ ghi vµo hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng. Mçi ph­¬ng thøc lµ mét ph­¬ng ph¸p b¶o ®¶m thanh to¸n; viÖc chuyÓn giao “tiÒn thËt sù” hay “chi tr¶” gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n ®­îc thùc hiÖn bëi c¸c ph­¬ng thøc ®ã. Cho dï lùa chän ph­¬ng thøc nµo, ®Õn khi thanh to¸n th× còng cÇn c¸c ng©n hµng can dù vµo. C¸c ng©n hµng vËn dông chu tr×nh thanh to¸n quèc tÕ sÏ b¶o ®¶m thùc hiÖn viÖc chuyÓn tiÒn tõ ng­êi mua ®Õn ng­êi b¸n . ViÖc chuyÓn tiÒn nµy cã thÓ ®­îc thùc hiÖn theo chØ thÞ cña ng­êi mua, ng©n hµng còng cã thÓ can dù vµo víi t­ c¸ch lµ thô uû cña nhµ xuÊt khÈu ®Ó thu håi tiÒn nî b¸n hµng hay ®Ó tr¶ tiÒn víi danh nghÜa thùc hiÖn theo cam kÕt trong mét tÝn dông chøng tõ. D­íi ®©y, t«i muèn ®iÓm qua mét sè ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ hiÖn hµnh. §©y lµ mét sè ph­¬ng thøc th­êng ®­îc sö dông t¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ë ViÖt nam còng nh­ ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi. - Ph­¬ng thøc ghi sæ (Open account) Lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n mµ trong ®ã ng­êi xuÊt khÈu khi xuÊt khÈu hµng ho¸ , cung øng dÞch vô th× ghi nî cho ng­êi nhËp khÈu, theo dâi vµo mét cuèn sæ riªng vµ viÖc thanh to¸n c¸c kho¶n nî nµy sÏ ®­îc thùc hiÖn vµo mét thêi kú nhÊt ®Þnh. - Ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn (Remittance) Lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n ®¬n gi¶n nhÊt, trong ®ã ng­êi nhËp khÈu (ng­êi mua, ng­êi tr¶ tiÒn) yªu cÇu ng©n hµng phôc vô m×nh chuyÓn mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ng­êi h­ëng lîi (Beneficiary) theo mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh vµ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. VÒ h×nh thøc, viÖc chuyÓn tiÒn cña ng©n hµng phôc vô ng­êi nhËp khÈu cã thÓ tiÕn hµnh b»ng ®iÖn (Telegraphic Transfer) hoÆc b¨ng th­ (Mail Transfer) Cã thÓ m« h×nh ho¸ ngiÖp vô nµy theo s¬ ®å: Ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn: Ng©n hµng phôc vô ng­êi nhËp khÈu Ng©n hµng phôc vô ng­êi xuÊt khÈu Ng­êi nhËp khÈu Ng­êi xuÊt khÈu (1) (5) (4) (2) (3) (1): Ng­êi xuÊt khÈu sau khi ký hîp ®ång, trong ®ã quy ®Þnh ph­¬ng thøc thanh to¸n lµ chuyÓn tiÒn sÏ tiÕn hµnh giao hµng cïng bé chøng tõ giao hµng cho ng­êi nhËp khÈu. (2): Ng­êi nhËp khÈu sau khi nhËn hµng mét thêi gian nhÊt ®Þnh quy ®Þnh trong hîp ®ång sÏ liªn hÖ víi ng©n hµng phôc vô m×nh ®Ó nhê chuyÓn tr¶ tiÒn hµng (dÞch vô) cho ng­êi xuÊt khÈu. (3): Ng©n hµng ghi Nî tµi kho¶n (hoÆc thu tiÒn) cña ng­êi nhËp khÈu trong khi kiÓm tra tÝnh hîp lÖ, hîp ph¸p cña bé chøng tõ nhËp khÈu. (4): Ng©n hµng tiÕn hµnh chuyÓn tiÒn cho ng©n hµng phôc vô xuÊt khÈu heo chØ ®Þnh. (5): Ng©n hµng phôc vô ng­êi xuÊt khÈu tiÕn hµnh b¸o Cã cho ng­êi xuÊt khÈu. 2.3 - Ph­¬ng thøc thanh to¸n nhê thu (Collection of Payment) Ph­¬ng thøc thanh to¸n nhê thu lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n mµ trong ®ã ng­êi xuÊt khÈu sau khi hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng th× tiÕn hµnh uû th¸c cho ng©n hµng phôc vô m×nh thu hé tiÒn hµng trªn c¬ së hèi phiÕu do ng­êi xuÊt khÈu lËp. Cã hai h×nh thøc nhê thu lµ nhê thu tr¬n vµ nhê thu kÌm chøng tõ: Nhê thu tr¬n (Clean Collection): Ng­êi xuÊt khÈu giao hµng vµ bé chøng tõ cho ng­êi nhËp khÈu, sau ®ã lËp hèi phiÕu uû quyÒn cho ng©n hµng phôc vô m×nh nhê thu tiÒn tõ ng­êi nhËp khÈu. Nhê thu kÌm chøng tõ (Documentary collection): Ng­êi xuÊt khÈu chØ giao hµng cho ng­êi nhËp khÈu, sau ®ã lËp hèi phiÕu cïng bé chøng tõ giao hµng uû quyÒn cho ng©n hµng phôc vô m×nh nhê thu. Ngoµi ra, tuú theo thêi h¹n thanh to¸n cßn cã nhê thu chøng tõ ®æi lÊy sù chÊp nhËn (D/A: Documents against Acceptance): theo ph­¬ng thøc nµy, ng­êi nhËp khÈu khi nhËn ®­îc hèi phiÕu cã kú h¹n do ng­êi xuÊt khÈu lËp chØ cÇn chÊp nhËn thanh to¸n trªn hèi phiÕu lµ cã thÓ nhËn ®­îc bé chøng tõ nhËn hµng, viÖc thanh to¸n x¶y ra sau 1 kú h¹n ghi trªn hèi phiÕu. Nhê thu chøng tõ ®æi lÊy sù thanh to¸n (D/P: Documents against Pyment) th× khã kh¨n h¬n: Ng­êi NhËp khÈu ph¶i thanh to¸n tiÒn hµng t¹i ng©n hµng nhê thu, ng©n hµng míi giao chøng tõ nhËn hµng. Quy tr×nh nµy ®­îc m« h×nh ho¸ nh­ sau: Ph­¬ng thøc nhê thu: Ng©n hµng phôc vô ng­êi nhËp khÈu Ng©n hµng phôc vô ng­êi xuÊt khÈu Ng­êi nhËp khÈu Ng­êi xuÊt khÈu (1) (7) (3) (5) (4) (2) (6) Ng­êi xuÊt khÈu sau khi ký hîp ®ång, trong ®ã quy ®Þnh ph­¬ng thøc thanh to¸n lµ Nhê thu, sÏ tiÕn hµnh giao hµng cïg bé chøng tõ giao hµng cho ng­êi nhËp khÈu. Ng­êi xuÊt khÈu sau ®ã chuyÓn hèi phiÕu (nÕu lµ nhê thu tr¬n) hoÆc bé chøng tõ kÌm hèi phiÕu (nÕu lµ nhê thu kÌm chøng tõ) cho ng©n hµng phôc vô m×nh uû th¸c ®Ó nhê thu. Ng©n hµng phôc vô ng­êi xuÊt khÈu chuyÓn hèi phiÕu (hoÆc hèi phiÕu kÌm chøng tõ) cho ng©n hµng phôc vô ng­êi nhËp khÈu ®Ó nhê thu. Ng©n hµng ng­êi NhËp khÈu chuyÓn hèi phiÕu (hoÆc hèi phiÕu kÌm chøng tõ) cho ng­êi nhËp khÈu ®Ó ®æi lÊy tiÒn hoÆc ®æi lÊy sù chÊp nhËn cho ng©n hµng cña m×nh. Ng­êi NhËp khÈu chuyÓn tr¶ tiÒn hoÆc tr¶ l¹i hèi phiÕu ®· chÊp nhËn cho ng©n hµng cña m×nh. Ng©n hµng phôc vô ng­êi nhËp khÈu chuyÓn tiÒn hoÆc hèi phiÕu ®· chÊp nhËn cho ng©n hµng phôc vô ng­êi xuÊt khÈu. Ng©n hµng phôc vô ng­êi xuÊt khÈu b¸o Cã hoÆc tr¶ l¹i hèi phiÕu cho ng­êi xuÊt khÈu. (Trong tr­êng hîp nhê thu ®æi lÊy sù chÊp nhËn, khi ®Õn h¹n thanh to¸n ng­êi nhËp khÈu tiÕn hµnh c¸c b­íc (5), (6), (7) lÇn n÷a ®Ó tiÕn hµnh thanh to¸n) HiÖn nay, ph­¬ng thøc thanh to¸n Nhê thu ®­îc thèng nhÊt theo luËt ®iÒu chØnh URC phiªn b¶n sè 522, hiÖu lùc tõ ngµy 1.1.1996 trªn toµn thÕ giíi. 2.4 - Ph­¬ng thøc thanh to¸n CAD (Cash Agains Documents) Theo ph­¬ng thøc thanh to¸n nµy, ng­êi NhËp khÈu buéc ph¶i më tµi kho¶n ký quü t¹i mét ng©n hµng thuéc n­íc ng­êi xuÊt khÈu. Sau khi ®­îc ng©n hµng x¸c nhËn ®· cã sè tiÒn ký quü trªn tµi kho¶n, ng­êi xuÊt khÈu xuÊt tr×nh bé chøng tõ giao hµng cho ng­êi NhËp khÈu. Sau khi xem xÐt bé chøng tõ, ng­êi nhËp khÈu ch¾c ch¾n r»ng hµng ®· ®­îc giao vµ sÏ cÊp cho ng­êi xuÊt khÈu Th­ x¸c nhËn (Letter of Confirmation). Ng­êi xuÊt khÈu mang th­ nµy xuÊt tr×nh víi ng©n hµng n¬i ng­êi nhËp khÈu ký quü phong to¶. Ng©n hµng ®èi chiÕu víi ch÷ ký ®· ®¨ng ký cña ng­êi nhËp khÈu vµ nÕu ®óng, sÏ chuyÓn tiÒn phong to¶ nµy vµo tµi kho¶n cña ng­êi xuÊt khÈu ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng. Ph­¬ng thøc thanh to¸n nµy cã lîi cho ng­êi xuÊt khÈu v× hä chØ chuÈn bÞ hµng xuÊt sau khi cã x¸c nhËn phong to¶ cña ng©n hµng. Ph­¬ng thøc nµy th­êng ®­îc thùc hiÖn khi ng­êi nhËp khÈu cã v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i n­íc ng­êi xuÊt khÈu. - Ph­¬ng thøc thanh to¸n TÝn dông chøng tõ §©y lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n ®­îc ¸p dông nhiÒu nhÊt trong th­¬ng m¹i quèc tÕ v× nã ®¶m b¶o lîi Ých cho c¸c bªn trong thanh to¸n. NÕu c¸c ph­¬ng thøc trªn , viÖc thanh to¸n phô thuéc vµo ng­êi mua th× trong ph­¬ng thøc nµy ng­êi b¸n b¶o ®¶m nhËn ®ù¬c tiÒn thanh to¸n ®óng thêi h¹n khi hä xuÊt tr×nh bé chøng tõ hoµn h¶o theo yªu cÇu vµ ng©n hµng lóc nµy kh«ng chØ ®ãng vai trß lµ trung gian lµm dÞch vô mµ tham gia h¼n vµo qu¸ tr×nh thanh to¸n víi t­ c¸ch lµ mét chñ thÓ. Ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ lµ mét cam kÕt cña ng©n hµng sÏ tr¶ tiÒn cho ng­êi xuÊt khÈu theo chØ dÉn vµ chÞu mäi phÝ tæn cña ng­êi nhËp khÈu sè tiÒn ®óng trÞ gi¸ cña hµng ho¸ ®Ó giao khi ng­êi xuÊt khÈu ®· xuÊt tr×nh ®Çy ®ñ bé chøng tõ cho ng©n hµng (Chóng ta sÏ nghiªn cøu kü h¬n ë phÇn tiÕp theo). Ph­¬ng thøc thanh to¸n TÝn dông chøng tõ 1.TÇm quan träng- ph¹m vi ¸p dông cña UCP Sù ra ®êi cña UCP LÇn ®Çu tiªn Qui t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt tÝn dông chøng tõ (Uniform Customs and Practice for documentary Credits) gäi t¾t lµ UCP ®­îc Phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ c«ng bè vµo n¨m 1933. Nã lµ mét bé c¸c Qui t¾c ®­îc c«ng nhËn réng r·i ®iÒu chØnh ®Õn viÖc sö dông tÝn dông chøng tõ trong th­¬ng m¹i Quèc tÕ. Trong qu·ng thêi gian tõ n¨m 1933 ®Õn nay, nhiÒu mÆt cña ho¹t ®éng bu«n b¸n quèc tÕ ®· thay ®æi s©u s¾c, nh­ng qui t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt tÝn dông chøng tõ vÉn lµ mét v¨n b¶n ®Çy søc sèng cña bu«n b¸n quèc tÕ. Tr¶i qua qu¸ tr×nh ¸p dông, UCP ®· ®­îc söa ®æi vµo c¸c n¨m 1951, 1962, 1974, 1983 vµ 1993 nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a viÖc ¸p dông UCP ®Ó ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ trong ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ, ®ång thêi b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c bªn liªn quan. ý nghÜa, tÇm quan träng T¹i sao Qui t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt tÝn dông chøng tõ l¹i trë thµnh vµ vÉn cßn cÇn thiÕt ®Õn thÕ qua mét thêi gian dµi nh­ vËy, mét thêi gian mµ ch¾c ch¾n kÐo dµi ®Õn thÕ kû 21. §ã chÝnh v× hai lý do: Lý do thø nhÊt: thùc tiÔn bu«n b¸n quèc tÕ tiÕp tôc ®ßi hái ph¶i dïng tÝn dông chøng tõ vµ do ®ã ®ßi hái ph¶i cã mét tËp hîp c¸c qui ph¹m ®­îc quèc tÕ thõa nhËn ®Ó ®iÒu chØnh viÖc sö dông tÝn dông chøng tõ. Còng nh­ nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, ng­êi b¸n vÉn ngÇn ng¹i khi chuyÓn giao hµng ho¸ cña hä tr­íc khi nhËn ®­îc tiÒn, trong khi ng­êi mua l¹i muèn n¾m ®­îc hµng ho¸ tr­íc khi tr¶ tiÒn. Nh­ng rÊt khã mµ lµm cho viÖc tr¶ tiÒn trïng víi viÖc giao hµng thùc tÕ, do ®ã ng­êi ta th­êng tho¶ thuËn víi nhau mét biÖn ph¸p tho¶ hiÖp - tr¶ tiÒn “ giao hµng t­îng tr­ng” tøc lµ giao chøng tõ di chuyÓn quyÒn së h÷u hay quyÒn kiÓm so¸t hµng ho¸. V× vËy sù tÝn nhiÖm trë thµnh quan träng vµ c¸c ng©n hµng ®­îc yªu cÇu tham dù b»ng c¸ch cam kÕt cã ®iÒu kiÖn víi ng­êi b¸n lµ sÏ tr¶ tiÒn khi xuÊt tr×nh c¸c chøng tõ vµ khi thùc hiÖn ®óng c¸c ®iÒu kiÖn do ng­êi mua qui ®Þnh. §ã lµ nguyªn nh©n v× sao vÉn th­êng xuyªn cÇn ®Õn tÝn dông chøng tõ. Lý do thø hai: Qui t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt tÝn dông chøng tõ rÊt may m¾n lµ mét v¨n b¶n sèng ®­îc Uû ban Ng©n hµng cña Phßng Th­¬ng m¹i Quèc tÕ th­êng xuyªn söa ®æi tõ ngµy v¨n b¶n ra ®êi. Ph¹m vi ¸p dông - TÝnh chÊt ph¸p lý cña UCP V¨n b¶n ph¸p lý quèc tÕ th«ng dông cña chøng tõ lµ “ Qui t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt vÒ tÝn dông chøng tõ - UCP “ cña Phßng Th­¬ng m¹i Quèc tÕ. B¶n qui t¾c nµy mang tÝnh chÊt ph¸p lý quèc tÕ tuú ý kh«ng mang tÝnh chÊt b¾t buéc, cã nghÜa lµ khi ¸p dông nã c¸c bªn ®­¬ng sù ph¶i tho¶ thuËn ghi vµo L/C. Vµ khi b¶n qui t¾c nµy ®· ®­îc tho¶ thuËn ghi vµo L/C trong ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ, nã ®­îc coi nh­ lµ ®iÒu luËt chñ yÕu ®Ó ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ gi÷a ng­êi nhËp khÈu, ng­êi xuÊt khÈu, c¸c ng©n hµng vµ c¸c bªn liªn quan trong ph­¬ng thøc thanh to¸n nµy. C¸c ®iÒu kho¶n cña UCP sÏ cung cÊp cho c¸c ng©n hµng, c¸c luËt gia, c¸c ng­êi nhËp khÈu, c¸c ng­êi xuÊt khÈu, c¸c h·ng vËn t¶i sù gióp ®ì thùc hµnh vµ trî lùc cã liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i quèc tÕ. Nh÷ng néi dung chñ yÕu cña UCP Nh÷ng qui ®Þnh chung vµ ®Þnh nghÜa H×nh thøc th«ng b¸o tÝn dông NghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm C¸c chøng tõ C¸c ®iÒu qui ®Þnh kh¸c TÝn dông chuyÓn nh­îng ChuyÓn nh­îng thu tiÒn ®­îc ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ - ¸p dông ucp 500 Tr­íc ®©y, th­ tÝn dông( Letter of Credit) hay gäi lµ L/C lµ mét bøc th­ do mét ng­êi g­Ø cho mét hay nhiÒu ng­êi kh¸c yªu cÇu nh÷ng ng­êi nµy øng tiÒn cho ng­êi thø 3 ®­îc ghi trong th­ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh vµ cam kÕt sÏ hoµn tr¶ sè tiÒn ®ã cho ng­êi ®· øng ra. L/C ®­îc trao cho kh¸ch hµng, tøc lµ ng­êi yªu cÇu më L/C ®ång thêi còng lµ ng­êi h­ëng lîi L/C. Môc ®Ých cña L/C lµ nh»m chuyÓn tiÒn tõ n¬i ng­êi yªu cÇu më L/C ®Õn n¬i ng­êi ®ã sÏ sö dông. §iÓn h×nh nhÊt lµ L/C du lÞch (Traveller’s Letter of Credit). Th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn, c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n lÇn l­ît ®­îc thö nghiÖm, c¶i tiÕn nh»m ®¶m b¶o tèt nhÊt cho quyÒn lîi cña c¶ nhµ xuÊt khÈu lÉn nhËp khÈu. Ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ ®· ra ®êi vµ nhanh chãng ®­îc sö dông réng r·i trªn thÕ giíi. ý nghÜa cña ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. Khi hµng ho¸ ®­îc mua hay b¸n ra n­íc ngoµi th× nh÷ng giao dÞch nµy cã thÓ trë lªn phøc t¹p, r¾c rèi v× mét sè nh÷ng lý do sau: thêi gian giao hµng, rñi ro trªn ®­êng ®i, thãi quen, quy t¾c ®iÒu khiÓn viÖc xuÊt nhËp khÈu vµ thùc tÕ th× ng­êi b¸n hµng vµ ng­êi mua ë c¸c n­íc kh¸c nhau. H¬n n÷a cã thÓ c¶ hai bªn ch­a bao giê gÆp nhau v× vËy ch­a thÓ lµm quen víi t×nh tr¹ng kinh doanh cña mçi bªn. VËy ®ßi hái ph¶i cã mét ph­¬ng thøc thanh to¸n b¶o vÖ lîi Ých cho c¸c bªn tham gia vµo giao dÞch nµy. Ng­êi mua ph¶i biÕt khi nµo ph¶i thanh to¸n, thanh to¸n cho ai vµ cã nhËn ®­îc hµng ho¸ ®óng theo yªu cÇu kh«ng. Cßn lîi Ých cña ng­êi b¸n lµ nhËn kho¶n tiÒn thanh to¸n cho hµng ho¸ cña m×nh mét c¸ch nhanh nhÊt. §Ó tho¶ m·n lîi Ých cña c¶ hai bªn, mét ph­¬ng thøc ®­îc sö dông réng r·i trªn thÕ giíi trong hÖ thèng ng©n hµng lµ ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. Víi ph­¬ng thøc nµy ng­êi xuÊt khÈu ph¶i göi ®Õn ng©n hµng bé chøng tõ yªu cÇu thanh to¸n, nÕu phï hîp ng­êi xuÊt khÈu sÏ nhËn ®­îc tiÒn hµng. Nh÷ng yªu cÇu trong tÝn dông chøng tõ ph¶i ®­îc ghi trong hîp ®ång mua b¸n. Nã cã 3 chøc n¨ng: + Chøc n¨ng thanh to¸n: lµ viÖc dïng chøng tõ lµm c¬ së thanh to¸n gi÷a hai bªn. + Chøc n¨ng b¶o ®¶m: lµ sù cam kÕt trõu t­îng, ng©n hµng më ®¶m b¶o thanh to¸n cho ng­êi xuÊt khÈu trong tr­êng hîp nhµ nhËp khÈu kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cho nhµ xuÊt khÈu. + Chøc n¨ng tÝn dông: lµ dïng tÝn nhiÖm ®Ó vay hoÆc ký quü mét kho¶n tÝn dông trong thêi h¹n gi÷a ®«i bªn. - C¸c bªn tham gia trong ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ: Ng­êi xin më L/C (Applicant): lµ ng­êi mua, ng­êi nhËp khÈu hµng ho¸, ng­êi viÕt ®¬n yªu cÇu më L/C ®èi víi ng©n hµng. Ng©n hµng më th­ tÝn dông (Issuing bank) hay cßn gäi lµ ng©n hµng ph¸t hµnh: lµ ng©n hµng t¹i ®ã L/C ®­îc më. c) Ng©n hµng th«ng b¸o th­ tÝn dông (Advising bank): ng©n hµng nµy th­êng n»m ë n­íc ng­êi h­ëng lîi. Nã lµ ng©n hµng do ng©n hµng ph¸t hµnh yªu cÇu th«ng b¸o hé tíi ng­êi thô h­ëng vÒ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn cña th­ tÝn dông. Chøc n¨ng chÝnh cña ng©n hµng th«ng b¸o lµ chøng tá víi ng­êi h­ëng lîi r»ng kho¶n tÝn dông nµy ®­îc x¸c thùc khi mµ b¶n th©n nã ®­îc ng©n hµng ph¸t hµnh x¸c ®Þnh lµ ®óng. HÇu hÕt c¸c ng©n hµng ph¸t hµnh ®Òu tù chän lÊy ng©n hµng th«ng b¸o cã thÓ v× ng©n hµng nµy cã chi nh¸nh t¹i n­íc ng­êi thô h­ëng hoÆc cã mèi quan hÖ qua l¹i (cã tµi kho¶n t¹i ng©n hµng ®ã) víi mét ng©n hµng ®¹i lý ë n­íc ng­êi h­ëng thô. Nh­ng còng kh«ng lo¹i trõ tr­êng hîp ng­êi mua (ng­êi xin më L/C) tù chän lÊy ng©n hµng th«ng b¸o theo yªu cÇu cña ng­êi thô h­ëng mµ qua ng©n hµng ®ã kho¶n tÝn dông sÏ ®­îc th«ng b¸o. §iÒu 7 UCP 500 quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cho ng©n hµng th«ng b¸o nh­ sau: “Mét tÝn dông cã thÓ ®­îc th«ng b¸o kh«ng cã thÓ x¸c minh ®­îc tÝnh ch©n thËt bÒ ngoµi cña TÝn dông mµ m×nh ph¶i th«ng b¸o, th× ng©n hµng kh«ng ®­îc chËm trÔ ph¶i th«ng b¸o cho ng©n hµng mµ c¸c chØ thÞ ®· nhËn tõ ng©n hµng ®ã biÕt r»ng nã kh«ng cã kh¶ n¨ng x¸c minh ®­îc tÝnh ch©n thËt bÒ ngoµi cña TÝn dông vµ tuy nhiªn nÕu nã ®ång ý th«ng b¸o TÝn dông th× ph¶i th«ng b¸o cho Ng­êi h­ëng lîi r»ng nã kh«ng thÓ x¸c minh ®­îc tÝnh ch©n thËt bÒ ngoµi cña TÝn dông “ d) Ng©n hµng x¸c nhËn (Confirming Bank): Lµ ng©n hµng ®øng ra x¸c nhËn cho ng©n hµng më L/C theo yªu cÇu cña nã. Ng©n hµng x¸c nhËn th­êng lµ mét ng©n hµng lín, cã uy tÝn trªn thÞ tr­êng tÝn dông vµ tµi chÝnh quèc tÕ. Ng©n hµng më L/C ph¶i yªu cÇu mét ng©n hµng kh¸c x¸c nhËn cho m×nh sÏ lµm gi¶m uy tÝn cña ng©n hµng më L/C. Muèn x¸c nhËn , ng©n hµng më L/C ph¶i tr¶ thñ tôc phÝ rÊt cao (Confirming charges) vµ ®«i khi cßn ph¶i ®Æt tr­íc mét kho¶n tiÒn (cash over); møc ®Æt tiÒn tr­íc cã thÎ lµ 100% trÞ gi¸ L/C. Th«ng th­êng c¸c ng©n hµng chØ x¸c nhËn cho L/C kh«ng huû ngang. 2.3- Th­ TÝn dông L/C lµ mét c«ng cô quan träng cña ph­¬ng thøc TÝn dông chøng tõ: L/C lµ v¨n b¶n ph¸p lý trong ®ã Ng©n hµng më cam kÕt tr¶ tiÒn co ng­êi xuÊt khÈu nÕu hä xuÊt tr×nh ®­îc mét bé thanh to¸n phï hîp víi néi dung cña L/C. L/C cã tÝnh chÊt quan träng, ®ã lµ nã h×nh thµnh trªn c¬ së cña Hîp ®ång mua b¸n, tøc lµ ph¶i c¨n cø vµo Hîp ®ång mua b¸n ®Ó ng­êi nhËp khÈu lµm ®¬n yªu cÇu më L/C vµ sau khi më råi L/C l¹i hoµn toµn ®éc lËp víi Hîp ®ång mua b¸n, cã nghÜa lµ khi thanh to¸n Ng©n hµng më L/C chØ c¨n cø vµo L/C. Nh÷ng néi dung chñ yÕu cña mét L/C bao gåm nh÷ng ®iÒu kho¶n sau ®©y: a. Sè hiÖu, ®Þa ®iÓm vµ ngµy më L/C: TÊt c¶ c¸c th­ tÝn dông ®Òu ph¶i cã sè hiÖu riªng cña nã. T¸c dông cña sè hiÖu lµ ®Ó trao ®æi th­ tõ, ®iÖn tÝn cã liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn th­ tÝn dông. - §Þa ®iÓm më L/C: lµ n¬i mµ Ng©n hµng më L/C viÕt cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng­êi xuÊt khÈu. §Þa ®iÓm nµy cã ý nghÜa trong viÖc chän luËt ¸p dông khi xÈy ra ranh chÊp nÕu cã xung ®ét ph¸p luËt vÒ L/C ®ã. - Ngµy më L/C: lµ ngµy b¾t ®Çu ph¸t sinh sù cam kÕt cña Ng©n hµng më L/C víi ng­êi xuÊt khÈu, lµ ngµy Ng©n hµng më L/C chÝnh thøc chÊp nhËn ®¬n xin më L/C cña ng­êi nhËp khÈu, lµ ngµy b¾t ®Çu tÝnh thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C vµ cuèi cïng lµ c¨n cø cña ng­êi xuÊt khÈu kiÓm tra xem ng­êi nhËp khÈu thùc hiÖn viÖc më L/C cã ®óng h¹n quy ®Þnh trong hîp ®ång hay kh«ng. b. Tªn, ®Þa chØ cña nh÷ng ng­êi cã liªn quan ®Õn ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ: - Ng©n hµng më L/C ( Issuing Bank) ._.- Ng­êi xin më L/C ( Applicant) - Ng­êi thô h­ëng L/C ( Beneficiary) - Ng©n hµng th«ng b¸o th­ tÝn dông ( Advising Bank) - Ng©n hµng x¸c nhËn ( Confirming bank) - Ng©n hµng tr¶ tiÒn ( Negotiating bank or Paying Bank) c. Sè tiÒn cña th­ tÝn dông: Sè tiÒn cña L/C võa ®­îc ghi b»ng sè, võa ®­îc ghi b»ng ch÷ vµ th­êng thèng nhÊt víi nhau, Kh«ng thÓ chÊp nhËn mét th­ tÝn dông cã sè tiÒn ghi b»ng sè vµ b»ng ch÷ m©u thuÉn chau. Tªn ®¬n vÞ tiÒn tÖ ph¶i ghi râ rµng, v× cïng mét tªn gäi lµ ®«la Hång K«ng (HKD), ®« la óc ( AUC), ®« la Canada ( CAD)...Kh«ng nªn ghi sè tiÒn d­íi d¹ng mét sè tuyÖt ®èi. C¸ch ghi tèt nhÊt lµ ghi mét sè giíi h¹n mµ ng­êi xuÊt khÈu cã thÓ ®¹t ®­îc dï hµng giao cã tÝnh chÊt nguyªn c¸i hay rêi ( vÝ dô: ... mét sè tiÒn kh«ng qu¸ lµ X...) §iÒu 39 UCP 500 quy ®Þnh: a. Nh÷ng tõ "vµo kho¶ng", "­íc chõng", "®é chõng" hoÆc nh÷ng tõ t­¬ng tù ®­îc dïng ®Ó nãi vÒ sè tiÒn cña TÝn dông hoÆc sè l­îng hoÆc gi¸ ®¬n vÞ ghi trong TÝn dông ph¶i ®­îc hiÓu lµ cho phÐp mét sù xª dÞch h¬n kÐm kh«ng qu¸ 10% so víi sè tiÒn hoÆc sè l­îng hoÆc ®¬n gi¸ mµ nh÷ng tõ Êy nãi ®Õn. b. Trõ khi mét TÝn dông quy ®Þnh kh«ng ®­îc giao hµng nhiÒu hay Ýt h¬n sè l­îng hµng quy ®Þnh, th× mét dung sai 5% hoÆc h¬n kÐm cã thÓ ®­îc chÊp nhËn miÔn lµ lóc nµo sè tiÒn cña c¸c lÇn thanh to¸n kh«ng ®­îc v­ît qu¸ sè tiÒn cña TÝn dông. Dung sai nµy kh«ng ®­îc ¸p dông khi TÝn dông quy ®Þnh sè l­îng tÝnh b»ng mét ®¬n vÞ bao kiÖn hoÆc mét sè ®¬n vÞ chiÕc. c. Trõ khi mét TÝn dông cÊp giao hµng tõng phÇn cã quy ®Þnh ng­îc l¹i hoÆc trõ khi ®iÒu phô "b" ë trªn ®­îc ¸p dông th× cho phÐp, nÐu TÝn dông quy ®Þnh sè l­îng hµng ho¸ ph¶i ®­îc giao ®ñ vµ nÕu TÝn dông quy ®Þnh mét ®¬n gi¸ th× gi¸ ®ã kh«ng ®­îc chiÕt gi¸. §iÒu kho¶n nµy kh«ng ¸p dông c¸c tõ nªu trong ®iÒu phô "a" ë trªn ®­îc sö dông trong TÝn dông". d. Thêi h¹n hiÖu lùc, thêi h¹n tr¶ tiÒn vµ thêi h¹n giao hµng ghi trong th­ TÝn dông: - Thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C lµ thêi h¹n mµ Ng©n hµng më L/C cam kÕt sÏ tr¶ tiÒn cho ng­êi xuÊt khÈu nÕu ng­êi xu¸t khÈu xuÊt tr×nh bé chøng tõ thanh to¸n trong thêi h¹n ®ã vµ phï hîp víi nh÷ng ®iÒu quy ®Þnh trong L/C. Thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C b¾t ®Çu tÝnh tõ ngµy më L/C (Date of issue) ®Õn ngµy hÕt hiÖu lùc cña L/C (Expiry date). CÇn ph¶i chó ý lµ cã n­íc quy ®Þnh r»ng nÕu thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C d­íi 3 th¸ng th× phÝ th«ng b¸o L/C ph¶i chÞu lµ 0,1%, cßn trªn 3 th¸ng ®Õn d­íi 6 th¸ng lµ 0,2%, vËy kh«ng nªn më L/C cã thêi h¹n trªn 3 th¸ng.muèn vËy ph¶i x¸c ®Þnh mét thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C hîp lý, cã nghÜa lµ nã võa tr¸nh ®äng vèn cho ng­êi nhËp khÈu võa kh«ng g©y khã kh¨n cho viÖc xuÊt tr×nh giÊy tê thanh to¸n cña ng­êi xuÊt khÈu. ViÖc xuÊt khÈu nµy cÇn tho¶ m·n c¸c nguyªn t¾c: + Ngµy giao hµng ph¶i n»m trong thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C vµ kh«ng ®­îc trïng víi ngµy hÕt h¹n hiÖu lùc cña L/C. + Ngµy më L/C ph¶i tr­íc ngµy giao hµng mét thêi gian hîp lý, kh«ng ®­îc trïng víi ngµy giao hµng (tèi thiÓu ph¶i b»ng tæng sè cña sè ngµy cÇn ph¶i cã ®Ó th«ng b¸o më L/C, sè ngµy l­u L/C ë Ng©n hµng th«ng b¸o, sè ngµy chuÈn bÞ hµng ®Ó giao cho ng­êi nhËp. + Ngµy hÕt h¹n hiÖu lùc L/C ph¶i sau ngµy giao hµng mét thêi gian hîp lý. Thêi gian nµy th­êng lµ 21 ngµy kÓ tõ ngµy giao hµng. Trong bÊt cø tr­êng hîp nµo, c¸c chøng tõ kh«ng thÓ ®­îc xuÊt tr×nh sau ngµy hÕt h¹n hiÖu lùc cña L/C. §iÒu 43 UCP 500 quy ®Þnh: "Ngoµi nh÷ng quy ®Þnh ngµy hÕt hiÖu lùc cho viÖc xuÊt tr×nh giÊy tê, mçi TÝn dông khi yªu cÇu lËp chøng tõ vËn t¶i còng ph¶i quy ®Þnh mét thêi h¹n râ rµng tÝnh tõ ngµy giao hµng mµ trong thêi h¹n ®ã chøng tõ vËn t¶i ph¶i ®­îc xuÊt tr×nh phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn cña TÝn dông. NÕu kh«ng quy ®Þnh mét thêi h¹n nh­ vËy, c¸c Ng©n hµng sÏ tõ chèi c¸c chøng tõ ®­îc xuÊt tr×nh cho Ng©n hµng sau 21 ngµy kÓ tõ ngµy giao hµng. Trong bÊt cø tr­êng hîp nµo, c¸c chøng tõ kh«ng thÓ xuÊt tr×nh sau ngµy hÕt h¹n hiÖu lùc cña TÝn dông" Thêi h¹n giao hµng (date of Delivery) còng ®­îc ghi trong L/C vµ do hîp ®ång mua b¸n qui ®Þnh. e. Nh÷ng néi dung vÒ hµng ho¸ : nh­ tªn hµng, sè l­îng, träng l­îng, gi¸ c¶, quy c¸ch phÈm chÊt, bao b×, ký m· hiÖu... g. Nh÷ng néi dung vÒ vËn t¶i, giao nhËn hµng ho¸: nh­ ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng ( FOB, CIF, CFR...) h. Nh÷ng chøng tõ mµ ng­êi xuÊt khÈu ph¶i xuÊt tr×nh: Lµ mét néi dung then chèt cña L/C bëi v× bé chøng tõ thanh to¸n quy ®Þnh trong L/C lµ mét b»ng chøng cña ng­êi xuÊt khÈu chøng minh r»ng m×nh ®· hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng vµ lµm ®óng nh÷ng ®iÒu quy ®Þnh cña L/C ph¶i dùa vµo ®ã ®Ó tiÕn hµnh tr¶ tiÒn cho ng­êi xuÊt khÈu nÕu bé chøng tõ thanh to¸n phï hîp víi nh÷ng ®iÒu quy ®Þnh trong L/C. Chóng ta sÏ quay l¹i vÊn ®Ò nµy ë §iÓm 5. i. Sù cam kÕt tr¶ tiÒn cña ng©n hµng ë L/C: Lµ néi dung cuèi cïng cña L/C vµ nã rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng më L/C. k. Nh÷ng ®iÒu kho¶n ®Æc biÖt kh¸c ( cã thÓ hoµn tr¶ b»ng ®iÖn T/T Reimbursement). m. Ch÷ ký cña ng©n hµng më L/C ( tÝnh ph¸p lý) H×nh thøc më L/C Cã hai c¸ch më L/C: B»ng th­ vµ b»ng ®iÖn. Më L/C b»ng th­ ph¶i cã ký tªn, sau ®ã chuyÓn ®i qua ®­êng b­u ®iÖn. V× mÊt thêi gian ®i ®­êng l©u nªn hiÖn nay h×nh thøc nµy rÊt Ýt dïng. 2.4 - Nh÷ng chøng tõ cÇn thiÕt mµ ng­êi xuÊt khÈu th­êng ph¶i xuÊt tr×nh khi yªu cÇu ng©n hµng thanh to¸n TÊt c¶ nh÷ng chøng tõ nµy ph¶i ®­îc ghi trong L/C, th«ng th­êng nã bao gåm: Ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i (Commercial Invoice) §©y chÝnh lµ c¨n cø ®Ó ng­êi xin më L/C (nhËp khÈu) lËp ®¬n më L/C. §IÒu 37 UCP 500 quy ®Þnh: "…. M« t¶ hµng ho¸ trong ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i ph¶i phï hîp víi m«t t¶ hµng ho¸ trong TÝn dông…" VËn ®¬n (Bill of Lading) Khi nhµ xuÊt khÈu chÊt hµng lªn tµu ®Ó chuyÓn sang nhµ nhËp khÈu, nhµ xuÊt khÈu nhËn ®­îc mét vËn ®¬n. §iÒu 23 UCP500 quy ®Þnh: "…trªn bÒ mÆt cña vËn ®¬n ghi râ tªn ng­êi chuyªn chë vµ ®· ký tªn hoÆc ®­îc chøng thùc: bëi ng­êi chuyªn chë hoÆc ng­êi ®¹i lý ®Ých danh hoÆc ®¹i diÖn cña ng­êi chuyªn chë, hoÆc bëi thuyÒn tr­ëng hoÆc mét ng­êi ®¹i lý ®Ých danh hoÆc d¹i diÖn cña thuyÒn tr­ëng…." VËn ®¬n cã thÓ lµ vËn ®¬n chuyÓn th¼ng (non-negotiable or straight) hoÆc vËn ®¬n cã thÓ chuyÓn nh­îng (negotiable or to order). §iÒu nµy phô thuéc vµo ®iÒu kho¶n trong L/C. B/L th­êng ®­îc lËp thµnh 03 b¶n. B»ng viÖc yªu cÇu mét bé ®Çy ®ñ B/L, nhµ nhËp khÈu nhËn tÊt c¶ ba b¶n. Nhµ xuÊt khÈu ph¶i göi ®Õn sau khi chÊt hµng mét thêi gian hîp lý sau khi chÊt hµng lªn tµu. NÕu B/L ®­îc göi ®Õn sau khi chÊt hµng mét thêi gian dµi th× ®­îc coi nh­ lµ B/L cò vµ bÞ ph¹t. Thùc tÕ kh«ng cã mét ®iÒu lÖ nµo quy ®Þnh vÒ sè ngµy nh­ thÕ nµo lµ qu¸ dµi. Mét quy t¾c chung nhÊt lµ B/L sÏ lµ göi muén nÕu nh­ khi nã ®­îc göi ®Õn ng©n hµng th× kh«ng ®ñ thêi gian xö lý bé chøng tõ vµ thêi gian ®Ó göi B/L ®Õn c¶ng tr­íc khi hµng ho¸ ®Õn c¶ng. c.B¶o hiÓm (Insurance) C¸c chøng tõ b¶o hiÓm ph¶i do c«ng ty b¶o hiÓm hoÆc ng­êi b¶o hiÓm hoÆc ®¹i lý cña hä ph¸t hµnh vµ ký. NÕu chøng tõ b¶o hiÓm chØ râ r»ng nã ®­îc ph¸t hµnh nhiÒu b¶n chÝnh, th× tÊt c¶ c¸c b¶n chÝnh ph¶i ®­îc xuÊt tr×nh, trõ khi cã quy ®Þnh ng­îc l¹i trong tÝn dông (§iÒu 34 UPC 500). B¶o hiÓm cã thÓ do bªn b¸n hoÆc bªn mua mua theo gi¸ tÝnh trong L/C. NÕu gi¸ CIF th× bªn b¸n mua. NÕu gi¸ FOB th× bªn mua mua. B¶o hiÓm ®­îc mua víi sè tiÒn ph¶i: - Theo gi¸ CIF (gi¸ hµng +phÝ b¶o hiÓm + c­íc phÝ c¶ng ®Õn quy ®Þnh) hoÆc gi¸ CIP (c­íc phÝ vµ b¶o hiÓm tíi n¬i hµng ®Õn quy ®Þnh ) cña hµng ho¸ tuú tõng tr­êng hîp + 10%. Cã hai vÊn ®Ò cÇn chó ý khi kiÓm tra chøng tõ b¶o hiÓm lµ: - Sè tiÒn b¶o hiÓm kh«ng ®­îc nhá h¬n sè tiÒn cña L/C. - Ngµy mua b¶o hiÓm ph¶i tr­íc ngµy xÕp hµng lªn tµu. d. Hèi phiÕu (Draft or Bill of Exchange) Hèi phiÕu ph¶i chØ râ ®­îc ký ph¸t cho ai, ng©n hµng më L/C hay ng©n hµng tr¶ tiÒn ngay hay sau bao nhiªu ngµy, ®ßi toµn bé hay mét phÇn trÞ gi¸ cña ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i. e. GiÊy chøng nhËn chÊt l­îng (Certificate of Quality) f. GiÊy chøng nhËn sè l­îng (Certificate of Quantity) g. GiÊy chøng nhËn xuÊt xø (Certificate of Origin): Do mét c¬ quan cã thÈm quyÒn cña n­íc xuÊt khÈu hoÆc Phßng C«ng nghiÖp vµ Th­¬ng m¹i cña n­íc ®ã cÊp. h. GiÊy chøng nhËn kiÓm tra chÊt l­îng i. Chi tiÕt vÒ ®ãng gãi (Detailed packing list) k. GiÊy chøng nhËn cña ng­êi thô h­ëng (Ben's certificate) 2.5 - Qui tr×nh thùc hiÖn nghiÖp vô tÝn dông chøng tõ Quy tr×nh nµy ®­îc m« h×nh ho¸ nh­ sau: Ng©n hµng phôc vô ng­êi nhËp khÈu Ng©n hµng phôc vô ng­êi xuÊt khÈu Ng­êi nhËp khÈu Ng­êi xuÊt khÈu (1) (3) (5) (4) (7) (8) (2) (9) (6) Ng­êi nhËp khÈu vµ ng­êi xuÊt khÈu ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th­¬ng, trong ®ã quy ®Þnh ph­¬ng thøc thanh to¸n lµ tÝn dông chøng tõ. Ng­êi nhËp khÈu lËp thñ tôc ®Ò nghÞ ng©n hµng phôc vô m×nh ph¸t hµnh tÝn dông theo th­ yªu cÇu cña m×nh ®Þnh trong hîp ®ång ngo¹i th­¬ng. Ng©n hµng sau khi xem xÐt ®Ò nghÞ më tÝn dông th­, nÕu chÊp thuËn sÏ ph¸t hµnh th­ tÝn dông cho ng©n hµng phôc vô ng­êi xuÊt khÈu. Ng©n hµng th«ng b¸o tÝn dông th­ cho ng­êi xuÊt khÈu. Ng­êi xuÊt khÈu sau khi xem xÐt nh÷ng rµng buéc trong tÝn dông th­ phï hîp víi tho¶ thuËn trong hîp ®ång, sÏ tiÕn hµnh giao hµng. NÕu kh«ng sÏ ®Ò nghÞ ng©n hµng phôc vô m×nh thùc hiÖn viÖc tu chØnh. Ng­êi xuÊt khÈu tËp hîp chøng tõ theo yªu cÇu trong tÝn dông th­, xuÊt tr×nh víi ng©n hµng phôc vô m×nh. Ng©n hµng sau khi kiÓm tra chøng tõ lÇn n÷a, sÏ g­Ø bé chøng tõ cho ng©n hµng phôc vô ng­êi nhËp khÈu, yªu cÇu thanh to¸n theo chØ ®Þnh. Sau khi kiÓm tra chøng tõ, ng©n hµng phôc vô ng­êi nhËp khÈu tiÕn hµnh thanh to¸n (nÕu bé chøng tõ hîp lÖ) hoÆc th«ng b¸o b¸at hîp lÖ chøng tõ cho ng©n hµng phôc vô ng­êi xuÊt khÈu. Ng©n hµng giao bé chøng tõnhËn hµng cho ng­êi nhËp khÈu ®æi lÊy viªc thanh to¸n hoÆc cÊp tÝn dông. Xu h­íng ®æi míi hoµn thiÖn UCP 500 CñA PHßNG TH¦¥NG M¹I QUèC TÕ Môc ®Ých ý nghÜa cña viÖc ®æi míi UCP ViÖc söa ®æi UCP th­êng ®­îc xem xÐt tíi mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò quan träng - bao gåm c¸c quyÕt ®Þnh ph¸p lý quèc tÕ, nh÷ng ®æi míi c«ng nghÖ trong ng©n hµng vµ c¸c nghµnh c«ng nghiÖp kh¸c, nh÷ng t×nh huèng ¸p dông, thùc tiÔn hµng ngµy nh»m ®­a ra mét lo¹t c¸c Qui t¾c hiÖn ®¹i vµ ®­îc söa ®æi toµn diÖn h¬n. Mét kh¶o s¸t ®· cho thÊy r»ng kho¶ng 50% c¸c chøng tõ ®­îc xuÊt tr×nh theo tÝn dông chøng tõ ®ac bÞ tr¶ l¹i do chøng tõ kh«ng phï hîp hoÆc thÓ hiÖn bÒ ngoµi lµ kh«ng phï hîp. §iÒu nµy lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña tÝn dông chøng tõ vµ cã thÓ ¶nh h­ëng vÒ mÆt tµi chÝnh ®èi víi nh÷ng tÝn dông cã liªn quan ®Õn s¶n phÈm. Nã cån cã thÓ t¨ng chi phÝ vµ lµm gi¶m suÊt lîi nhuËn cña c¸c ng­êi nhËp khÈu, ng­êi xuÊt khÈu vµ c¸c ng©n hµng. ViÖc t¨ng ®¸ng kÓ c¸c vô kiÖn tông liªn quan ®Õn tÝn dông chøng tõ còng lµ mèi lo ng¹i lín. Víi sù quan t©m hµng ®Çu ®Õn lîi Ých cña ng­êi mua vµ ng­êi b¸n vµ nh÷ng vÊn ®Ò cña hä, c¸c b¶n söa ®æi cña UCP tÝnh ®Õn nh÷ng yÕu tè sau ®©y: Cuéc c¸ch m¹ng ®ang tiÕp tôc trong lÜnh vùc kü thuËt vËn t¶i vµ sù ph¸t triÓn cña ph­¬ng thøc container vµ vËn t¶i hçn hîp. ¶nh h­ëng ngµy cµng t¨ng cña c¸c ho¹t ®éng nh»m lµm cho bu«n b¸n ®­îc thuËn lîi, ®èi víi viÖc so¹n th¶o nh÷ng chøng tõ míi vµ c¸c ph­¬ng ph¸p lËp c¸c chøng tõ ®ã. ViÖc ph¸t triÓn ®Õn nh÷ng tÝn dông chøng tõ míi, nh­ tÝn dông tr¶ tiÒn sau vµ tÝn dông dù phßng. Ngoµi ra ®Ó cã thÓ gióp ®­îc nhiÒu nhÊt cho c¸c bªn, Qui t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt tÝn dông chøng tõ ®· l­u ý ®Õn 3 nguyªn t¾c c¬ b¶n sau ®©y: Ng­êi mua cã tr¸ch nhiÖm qui ®Þnh râ rµng vµ chÝnh x¸c c¸c chøng tõ ph¶i lËp vµ c¸c ®iÒu kiÖn ph¶i thùc hiÖn. Sù quan t©m vµ ¶nh h­ëng ngµy cµng t¨ng cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®èi víi bu«n b¸n quèc tÕ, nh÷ng n­íc vèn Ýt kinh nghiÖm trong lÜnh vùc nµy. Nh÷ng hiÓu nhÇm vµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ gi¶i thÝch c¸c kh¸i niÖm do c¬ b¶n UCP tr­íc g©y nªn ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng sù më réng hoÆc ®¬n gi¶n ho¸ h¬n trong c¸c b¶n UCP ®­îc söa ®æi lÇn sau. Sau cïng mét vÊn ®Ò lín hiÖn ®ang ®­îc l­u ý ®Õn lµ c¸c vÊn ®Ò man tr¸, trong khi vÉn biÕt r»ng viÖc man tr¸ lµ do sù gian dèi cña mét trong c¸c bªn cña hîp ®ång g©y nªn vµ tÝn dông chøng tõ chØ cã môc ®Ých lµ thanh to¸n tiÒn cho giao dÞch th­¬ng m¹i chø kh«ng thÓ lµm c«ng viÖc “c¶nh s¸t”. Tr­íc n¨m 1962 môc ®Ých cña “Qui t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt tÝn dông chøng tõ” lµ nh»m b¶o vÖ ng©n hµng khi c¸c chØ thÞ cña ng­êi mua kh«ng ®Çy ®ñ vµ râ rµng. B¶n söa ®æi n¨m1962 - b¶n ®Çu tiªn ®­îc chÊp nhËn réng r·i trªn thÕ giíi - nhÊn m¹nh nghÜa vô cña ng­êi mua ph¶i nãi râ rµng m×nh muèn g×, ®ång thêi nhÊn m¹nh “ c¸c tËp qu¸n quèc tÕ ng©n hµng vµ c¸c qui t¾c kh¸c lµm dÔ dµng viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña ng©n hµng”. B¶n söa ®æi n¨m 1974 ®em l¹i nh÷ng thay ®æi trong lÜnh vùc chøng tõ vµ thñ tôc ®Ó thÝch øng víi nh÷ng tiÕn bé trong viÖc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn tiÖn cho bu«n b¸n ph¸t triÓn vµ thÝch øng víi cuéc c¸ch m¹ng trong vËn t¶i ®­êng biÓn - chuyªn chë b»ng container vµ vËn t¶i hçn hîp. B¶n söa ®æi n¨m 1983 ®­îc x©y dùng nh»m vµo t­¬ng lai víi nh÷ng sù ph¸t triÓn cña nã. Th¸ng 11 n¨m 1989, Uû ban Kü thuËt vµ Thùc tiÔn Ng©n hµng cña Phßng Th­p­ng m¹i Quèc tÕ ®· cho phÐp söa ®æi Qui t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt vvÒ tÝn dông chøng tõ, xuÊt b¶n sè 400. ViÖc söa ®æi UCP lÇn nµy ®· xem xÐt tíi mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò quan träng - bao gåm c¸c quyÕt ®Þnh ph¸p lý quèc tÕ, nh÷ng ®æi míi c«ng nghÖ trong Ng©n hµng vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c, nh÷ng t×nh huèng ¸p dông, nh÷ng thùc tiÔn hµng ngµy nh»m ®­a ra mét lo¹t c¸c Qui t¾c hiÖn ®¹i vµ ®­îc söa ®æi toµn diÖn. B¶n söa ®æi lÇn nµy còng ®­îc ®­a ra víi yªu cÇu ®¸p øng ®­îc nh÷ng ph¸t triÓn míi trong c«ng nghiÖp vËn t¶i vµ nh÷ng øng dông c«ng nghÖ míi. Nã còng nh»m ®Ó c¶i tiÕn nh÷ng chøc n¨ng cña UCP. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, Uû ban vÒ Kü thuËt vµ Thùc tiÔn Ng©n hµng ®· lËp ra mét nhãm lµm viÖc ®Ó söa ®æi UCP 400. Nhãm nµy bao gåm c¸c nhµ ng©n hµng quèc tÕ, c¸c gi¸o s­ luËt vµ c¸c luËt gia vÒ ng©n hµng ®Ó ®¶m b¶o r»ng tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò nµy ®Òu ®­îc nghiªn cøu kü l­ìng. Môc ®Ých cña nhãm lµm viÖc lµ ®¬n gi¶n ho¸ c¸c Qui t¾c UCP 400, phèi hîp c¸c thùc tiÔn ng©n hµng quèc tÕ, ®ång thêi lµm dÔ dµng vµ tiªu chuÈn ho¸ c¸c thùc tiÔn ®ang ph¸t triÓn, t¨ng c­êng tÝnh ®óng ®¾n vµ tin cËy cña sù cam kÕt cña tÝn dông chøng tõ th«ng qua tÝnh v÷ng ch¾c cña sù kh«ng thÓ huû bá vµ lµm s¸ng tá tr¸ch nhiÖm ban ®Çu kh«ng nh÷ng cña ng©n hµng ph¸t hµnh mµ cßn lµ cña ng©n hµng x¸c nhËn, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò cña c¸c ®iÒu kiÖn phi chøng tõ, liÖt kª chi tiÕt c¸c yÕu tè cña kh¶ n¨ng ®­îc chÊp nhËn ®èi víi mçi lo¹i chøng tõ vËn t¶i. Sau 3 n¨m chuÈn bÞ, 49 ®iÒu kho¶n UCP míi cã hiÖu lùc vµo ngµy 01/01/1994 vµ ®­îc biÕt ®Õn lµ UCP 500. Nh÷ng néi dung ®æi míi chñ yÕu cña UCP 500 so víi UCP 400 Sau 10 n¨m sö dông, b¶n Qui t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt tÝn dông chøng tõ UCP 400 ®· ®­îc söa ®æi thµnh UCP 500 cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ ng©n hµng vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c, lµm ®¬n gi¶n ho¸ c¸c qui t¾c cña UCP 400, ®ång thêi lµm râ nghÜa h¬n nh÷ng qui ®Þnh cña UCP 400, t¨ng c­êng tÝnh ®óng ®¾n vµ tin cËy cña sù cam kÕt cña tÝn dông chøng tõ th«ng qua tÝnh v÷ng ch¨cs cña sù kh«ng thÓ huû bá vµ lµm s¸ng tá tr¸ch nhiÖm ban ®Çu kh«ng nh÷ng cña ng©n hµng ph¸t hµnh mµ cßn lµ cña ng©n hµng x¸c nhËn... B¶n Qui t¾c UCP 500 cã nh÷ng thay ®æi chñ yÕu sau: Qui ®Þnh l¹i lo¹i tÝn dông nÕu tÝn dông kh«ng ghi râ nã thuéc lo¹i nµo. ChØ râ sù t­¬ng ®ång gi÷a quyÒn lîi cña ng­êi yªu cÇu më L/C vµ ng­êi h­ëng lîi còng nh­ quyÒn khiÕu n¹i vµ biÖn hé. ChØ râ mét ng©n hµng ph¸t hµnh mét tÝn dông th­ kh«ng chØ hµnh ®éng theo yªu cÇu vµ chØ thÞ cña kh¸ch hµng mµ cßn hµnh ®éng nh©n danh chÝnh m×nh. NhÊn m¹nh ®Õn tr¸ch nhiÖm th«ng b¸o tÝn dông còng nh­ quyÒn tõ chèi th«ng b¸o tÝn dông cña ng©n hµng th«ng b¸o Qui ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng x¸c nhËn còng gièng nh­ tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng ph¸t hµnh. §Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò th«ng b¸o s¬ bé viÖc ph¸t hµnh hoÆc söa ®æi tÝn dông vµ tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng ph¸t hµnh trong vÊn ®Ò nµy. Qui ®Þnh cô thÓ thêi gian kiÓm tra chøng tõ vµ thêi gian th«ng b¸o sai sãt chøng tõ cña ng©n hµng ph¸t hµnh, ng©n hµng x¸c nhËn hoÆc ng©n hµng chØ ®Þnh. Qui ®Þnh : c¸c cho phÝ ®Ó thùc hiÖn c¸c dÞch vô do bªn ra chØ thÞ g¸nh chÞu, ngay c¶ khi tÝn dông qui ®Þnh ng­îc l¹i th× bªn ra chØ thÞ vÉn chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n cuèi cïng. Qui ®Þnh râ rµng h¬n vÒ c¸c chøng tõ vËn t¶i vµ c¸c ch÷ ký trªn chøng tõ vËn t¶i ®­îc chÊp nhËn. Qui ®Þnh ph¶i xuÊt tr×nh tÊt c¶ c¸c b¶n chÝnh nÕu chøng tõ b¶o hiÓm chØ ra r»ng nã ®­îc ph¸t hµnh nhiÒu b¶n chÝnh; ChÊp nhËn hîp ®ång b¶o hiÓm hoÆc tê khai b¶o hiÓm ®ång nghÜa víi giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm. Qui ®Þnh ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i kh«ng ph¶i ký. LuËt ®iÒu chØnh thanh to¸n quèc tÕ. 1. Nh÷ng nÐt næi bËt cña UCP “§iÒu lÖ vµ thùc hµnh thèng nhÊt TÝn dông chøng tõ” (gäi t¾t theo tiÕng Anh lµ UCP” ®­îc Phßng Th­¬ng m¹i quèc tÕ Paris (ICC) Ên hµnh lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1033. Sau 6 lÇn söa ®æi, sè xuÊt b¶n 500 cã hiÖu lùc tõ ngµy 01-01-1994 ®­îc coi lµ b¶n söa ®æi hoµn chØnh vµ s©u s¾c. UCP lµ nh÷ng quy t¾c, thÓ hiÖn ®Çy ®ñ c¸c th«ng lÖ vµ tËp qu¸n quèc tÕ trong giao dÞch TÝn dông chøng tõ (TDCT), ®­îc so¹n th¶o vµ ph¸t hµnh bëi 1 tæ chøc phi chÝnh phñ lín nhÊt thÕ giíi cã quy m« vµ tÇm cì ho¹t ®éng, ph¹m vi ¶nh h­ëng toµn cÇu. Thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu b»ng ph­¬ng thøc TDCT ®­îc c¸c Ng©n hµng trªn thÕ giíi thùc hiÖn b»ng ph­¬ng thøc TDCT trªn c¬ s¬ UCP 500. Nh­ng ë tõng n­íc, giao dÞch nµy cßn bÞ ®iÒu chØnh vµ chi phèi bëi hÖ thèng LuËt ph¸p Quèc gia. Hai hÖ thèng ph¸p luËt nµy ®· t¹o lËp hµnh lang ph¸p lý cho giao dÞch TDCT vµ c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i thÕ giíi. 2. Mèi quan hÖ gi÷a UCP vµ LuËt ph¸p quèc gia. 2.1 §èi víi mét sè n­íc trªn thÕ giíi. UCP lµ tËp qu¸n quèc tÕ ¸p dông toµn cÇu, cßn luËt quèc gia chØ ¸p dông trong 1 n­íc. Ngo¹i trõ Mü vµ Colombia lµ hai n­íc duy nhÊt chÊp nhËn UCP lµ mét bé phËn trongph¸p luËt cua hä, c¸c n­íc cßn l¹i trªn thÕ giíi ®Òu nh×n nhËn UCP lµ v¨n b¶n n»m tronghÖ thèng Th«ng lÖ vµ TËp qu¸n quèc tÕ mµ kh¸ch hµng c¸c n­ícmuèn trao ®æi mËu dÞch víi nhau ®Òu ph¶i tu©n thñ. Tuy nhiªn, møc ®é vËn dông UCP vµo thùc tiÔn cña c¸c n­íc trªn thÕ gi¬Ý kh¸c nh©u tuú thuéc vµo hÖ thèng Ph¸p luËt cña tõng Quèc gia. Bé luËt d©n sù (Civil Code) cña Liªn bang Nga cã hiÖu lùc tõ 01-3-1996, quy ®Þnh 1 sè vÊn ®Ò TDCT liªn quan ®Õn UCP 500. LuËt nµy ®iÒu chØnh kh¸ nhiÒu ®iÒu kho¶n cña UCP 500, thËm chÝ mét sè ®iÓm tr¸i ng­îc víi th«ng lÖ quèc tÕ. VD, ®iÒu 873, ch­¬ng 46 quy ®Þnh nÕu Ng©n hµng kh«ng nãi râ tÝn dông th­ (TDT) kh«ng ®­îc huû ngang, th× nã ®­îc coi lµ huû ngang, tr¸i ng­îc víi ®iÒu 5 UCP 500 lµ TDT kh«ng ®Ò cËp nh­ vËy, th× nãi ®­îc coi lµ kh«ng huû ngang. LuËt Trung quèc l¹i chó träng vÒ viÖc chèng gian lËn trong giao dÞch TDCT. NÕu cã sù khiÕu n¹i cña ng­êi më vÒ khuyÕt tËt hµng ho¸, Toµ ¸n cã thÓ ra lÖnh t¹m ng­ng thanh to¸n ®Ó ®iÒu tra, kÕt luËn. Toµ ¸n ®­îc khuyÕn khÝch ¸p dông nghiªm kh¾c h×nh ph¹t vãi nh÷ng ai gian lËn trong giao hµng nh­ng l¹i lËp chøng tõ hoµn h¶o ®Ó ®­îc thanh to¸n. §èi víi c¸c n­íc ch©u ¢u, víi nÒn kinh tÕ thi tr­êng ph¸t triÓn vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, LuËt Quèc gia gÇn nh­ kh«ng cã kh¸c biÖt víi UCP. Quy chÕ trong n­íc vÒ giao dÞch TDCT chñ yÕu tËp trung vµo viÖc cô thÎ hãa vai trß tr¸ch nhiÖm vµ nh÷ng viÖc lµm cña c¸c bªn thAm gia TDT, ®ång thêi ph¸t triÓn thªm nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c bé luËt kh¸c cña quèc gia. Hy L¹p cho ra ®êi Bé luËt Th­¬ng m¹i (Commercial Code) vµo n¨m 1995, thay cho luËt cò n¨m 1935. Bé luËt míi bao gåm nh÷ng ®iÒu kho¶n quy chÕ ho¸ giao dÞch TDCT t¹i Hy L¹p. §iÒu 291 LuËt th­¬ng m¹i ®Þnh nghÜa vÒ TDT, ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña giao dÞch TDCT, nghÜa vô cña c¸c ng©n hµng... LuËt còng quy ®Þnh cô thÓ quyÒn ®­îc nhËn hµng mµ ng©n hµng ph¸t hµnh ®· thanh to¸n theo TDT khi ng­êi më kh«ng thÓ hoµn tiÒn cho ng©n hµng. LuËt Quèc gia th«ng th­êng t«n träng mµ Ýt khi cã nh÷ng ®èi ®Çu víi th«ng lÖ Quèc tÕ, nh­ng kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã m©u thuÉn víi UCP 500. Sù kh¸ biÖt gi÷a 2 hÖ thèng ph¸p lý nµy tuú thuéc vµo ®Æc thï cña tõng n­íc, møc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sù hoµ nhËp vµo nÒn mËu dÞch c¸c quèc gia. Tuy nhiªn , nÕu cã sù kh¸c biÖt, thËm chÝ ®èi nghÞch víi UCP 500 th× LuËt quèc gia sÏ v­ît lªn tÊt c¶ vµ ph¶i ®­îc tu©n thñ. Quan ®iÓm nµy cña c¸c nhµ so¹n th¶o UCP 500 ®­îc nãi râ trong tµi liÖu ICC sè xuÊt b¶n 511 “Do ®­îc dÉn chiÕu ¸p dông vµo tÝn dông th­, UCP chi phèi giao dÞch TDCT lµ c¬ b¶n nh­ng kh«ng ph¶i lµ duy nhÊt. Toµ vµ träng tµi th­êng vËn dông UCP bëi nã lµ tuyÓn tËp cña c¸c th«ng lÖ vµ tËp qu¸n vÒ TDCT ®­îc phæ biÕn vµ th«ng dông nhÊt trªn toµn thÕ giíi. Nã ®­îchiÓu nh­ lµ mét v¨n b¶n ®¹t ®­îc sù hoµn h¶o gÇn víi mét Bé LuËt quèc tÕ. Tuy nhiªn 1 ®iÒu mµ chóng ta ph¶i thõa nhËn lµ sù ¸p dông cña UCP vµo TDCT kh«ng ng¨n c¶n viÖc toµ ¸p dông luËt ph¸p quèc gia. Thêi gian cã qu¸ nhiÒu cuéc tranh luËn vÒ ph¸p lý, dÆc biÖt lµ c¸c tr­êng hîp cã nh÷ng ®èi nghÞch gi÷a UCP vµ LuËt quèc gia. Quan ®iÓm cña ICC lµ b¶n ®iÒulÖ sÏ kh«ng nªu ra nh÷ng vÊn ®Ò ph¸p lý nh­ vËy vµ UCP kh«ng thÓ thay ®æi ®­îc LuËt quèc gia. “ 2.2 §èi víi ViÖt nam. Trªn thùc tÕ hiÖn nay c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt nam vµ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh ngo¹i th­¬ng ®Òu thèng nhÊt sö dông UCP500 nh­ mét v¨n b¶n ph¸p lý ®iÒu chØnh ho¹t ®éng thanh to¸n tÝn dông chøng tõ. ViÖt nam b­íc vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ hoµ vµo nÒn mËu dÞch thÕ giíi tõ cuèi thËp niªn 80. Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i vµ ng©n hµng s«i ®éng vµ ph¸t triÓn, nhÊt lµ khi cã sù hiÖn diÖn ngµy cµng nhiÒu c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ c¸c chi nh¸nh Ng©n hµng lín trªn thÕ giíi. Thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu cña c¸c n­íc t¨ng lín kh«ng nh÷ng vÒ kim ng¹ch mµ cßn vÒ quy m«, chÊt l­îng. §iÒu nµy ®ßi hái sù xÐt xö kÞp thêi c«ng minh cña c¬ quan Ph¸p luËt, dùa vµo ph¸p luËt ViÖt nam vµ th«ng lÖ quèc tÕ. Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt nam ngay khi UCP500 cã hiÖu lùc 01-01-1994 ®· th«ng b¸o chÊp nhËn ¸p dông UCP 500 vµo Giao dÞch TÝn dông chøng tõ. Cho ®Õn nay, UCP ®­îc tÊt c¶ c¸c Ng©n hµng thùc hiÖn nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ ¸p dông nh»m hoµ nhËp vµo m¹ng l­íi thanh to¸n XNK toµn cÇu. VÒ lý thuyÕt, c¸c vËn dông UCP 500 t¹i n­íc ta gÇn nh­ tuyÖt ®èi mµ kh«ng bÞ bÊt cø sù ®iÒu chØnh nµo. §©y lµ nÐt ®Æc thï cña ViÖt nam. C¸c quy ®Þnh d­íi ®©y ®Òu thÓ hiÖn quan ®iÓm quan träng lµ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ®­îc ¸p dông tËp qu¸n quèc tÕ víi ®iÒu kiÖn kh«ng tr¸i ph¸p luËt ViÖt nam: - §iÒu 827(4) Bé LuËt D©n sù quy ®Þnh “ Trong tr­êng hîp quan hÖ d©n sù cã yÕu tè n­íc ngoµi kh«ng ®­îc Bé luËt nµy, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c cña Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam, ®iÒu ­íc quèc tÕ mµ Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam ký kÕt hoÆc tham gia, hoÆc hîp ®ång d©n sù gi÷a c¸c bªn ®iÒu chØnh, th× ¸p dông tËp qu¸n quèc tÕ, nÕu viÖc ¸p dông hoÆc hËu qu¶ cña viÖc ¸p dông kh«ng tr¸i víi nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ph¸p luËt n­ãc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam” - LuËt c¸c tæ chøc TÝn dông ®­îc Quèc héi th«ng qua vµ cã hiÖu lùc tõ 1/10/1998 ghi râ: “ C¸c bªn tham gia ho¹t ®éng ng©n hµng cã thÓ tho¶ thuËn ¸p dông tËp qu¸n quèc tÕ, nÕu tËp qu¸n ®ã kh«ng tr¸i víi ph¸p luËt Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam” C¸c quèc gia ®Òu cã nh÷ng LuËt hoÆc c¸c v¨n b¶n d­íi LuËt quy ®Þnh vÒ giao dÞch TÝn dông chøng tõ trªn c¬ së th«ng lÖ quèc tÕ cã tÝnh ®Õn ®Æc thï cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ, tËp qu¸n trong n­íc hä. Nh­ng, chóng ta, cho ®Õn nay kh«ng cã v¨n b¶n nµo quy ®Þnh, h­íng dÉn giao dÞch thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu ®Ó c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ¸p dông vµo thùc tÕ. C¸c v¨n b¶n nh­ vËy rÊt cÇn thiÕt kh«ng chØ ®èi víi ng©n hµng mµ cßn lµ c¬ së ®Ó toµ ¸n, träng tµi ¸p dông khi xÐt xö c¸c vô tranh chÊp gi÷a c¸c ®èi t¸c trong giao dÞch tÝn dông th­. C¸c c¬ quan ph¸p luËt kh«ng thÓ chØ dùa hoµn toµn vµo th«ng lÖ quèc tÕ mµ xÐt xö c¸c vô kiÖn ph¸t sinh t¹i ViÖt nam. H¬n n÷a UCP 500 cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh vµ kh«ng thÓ bao qu¸t hÕt tÊt c¶ c¸c giao dÞch v« cïng phong phó cña thùc tiÔn. Nã kh«ng thÓ thay thÕ LuËt cña mét Quèc gia. CH­¬ng 2 thùc tr¹ng ¸p dông UCP 500 trong thanh TO¸N quèc Tõ t¹i ViÖt nam trong thêi gian qua Sù ph¸t triÓn quan hÖ bu«n b¸n cña ViÖt nam trong thêi gian qua. Bèi c¶nh kinh tÕ thÕ giíi. §iÒu ®Çu tiªn dÔ nhËn thÊy nhÊt trong bèi c¶nh kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay lµ lùc l­îng s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn hÕt søc lín m¹nh vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trë lªn phøc t¹p h¬n nhiÒu so víi c¸ch ®©y vµi thËp kû. D­íi gãc nh×n vÒ nh÷ng mèi liªn hÖ cña mét nÒn kinh tÕ quèc gia ®ang më cöa héi nhËp, cã thÓ nªu lªn 1 sè ®Æc ®iÓm vµ xu h­íng vËn ®éng hiÖn h÷u cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi nh­ sau: - Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong vßng 3 thËp niªn võa qua ®· lµm cho tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®­îc n©ng lªn rÊt cao, hÇu hÕt nh÷ng nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn cã ®iÒu kiÖn khai th¸c thuËn lîi ®Òu ®· ®­îc ®­a vµo sö dông, khèi l­îng cña c¶i vËt chÊt do con ng­êi s¶n xuÊt ra t¨ng lªn nhanh chãng. Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn kinh tÕ còng cã nh÷ng vÊn ®Ò ph¶i tr¶ gi¸ nh­: tµi nguyªn thiªn nhiªn bÞ kiÖt quÖ do khai th¸c bõa b·i, m«i tr­êng sèng trë lªn « nhiÔm h¬n, chi phÝ c¬ héi trong s¶n xuÊt vËt chÊt cña tõng quèc gia ®· gia t¨ng ®¸ng kÓ, buéc ng­êi ta ph¶i tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi thËn träng h¬n, quan t©m h¬n ®Õn vÊn ®Ò xö lý c¸c t¸c ®éng ngo¹i øng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. - S¶n xuÊt ph¸t triÓn lµm cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i nãi chung vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ nãi riªng bµnh tr­íng rÊt m¹nh mÏ. Theo sè liÖu b¸o c¸o cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) th× trong vßng 40 n¨m qua mËu dÞch hµng ho¸ thÕ giíi t¨ng 15 lÇn, trong khi s¶n l­îng hµng ho¸ chØ t¨ng cã 6 lÇn, chøng tá th­¬ng m¹i quèc tÕ ngµy cµng gi÷ vai trß träng yÕu h¬n trong ®êi sèng kinh tÕ c¸c n­íc. Trong ®ã, h×nh th¸i c«ng ty ®a quèc gia ®· ph¸t triÓn réng kh¾p, hiÖn cã h¬n 50 ngµn c«ng ty lo¹i nµy ho¹t ®éng trªn toµn thÕ giíi (Bé Th­¬ng m¹i, 2001), ®· rµng buéc quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia chÆt chÏ h¬n, xu thÕ héi nhËp trë lªn phæ biÕn, ®­a nÒn kinh tÕ thÕ giíi ph¸t triÓn theo h­íng toµn cÇu ho¸. Nh­ng vÊn ®Ò c¹nh tranh giµnh giËt thÞ tr­êng còng trë lªn khèc liÖt h¬n, dÉn ®Õn viÖc h×nh thµnh ngµy cµng nhiÒu liªn minh kinh tÕ khu vùc (EU, NAFTA, AFTA, APEC, OPEC...) còng nh­ c¸c tæ chøc quèc tÕ mang tÇm vãc toµn cÇu (WTO, IMF, UNCTAD, UNDP...) ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò c¹nh tranh, tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®iÒu hoµ ph¸t triÓn kinh tÕ quèc tÕ. - Do tÝnh chÊt ph¸t triÓn kh«ng ®Òu gi÷a c¸c quèc gia, tõ l©u thÕ giíi ®· h×nh thµnh 2 cùc: B¾c (c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn) – Nam (c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn). Trong ho¹t ®éng ®Çu trªn ph¹m vi thÕ giíi cã 2 xu h­íng chuyÓn dÞch t­ b¶n vµ lao ®éng tr¸i ng­îc nhau: t­ b¶n ®i tõ B¾c xuèng Nam, cßn lao ®éng ®i tõ Nam lªn B¾c. Cã nh÷ng khu vùc (thuéc c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn) bÞ coi nh­ “vïng tr¾ng vÒ ®Çu t­” ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ (thuéc c¸c n­íc tiªn tiÕn) rÊt quan t©m ®Çu t­ t­ b¶n vµo. Trong sè ®ã, n­íc nµo cã m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn cã thÓ thu hót nguån vèn n­íc ngoµi ®Ó gi¶i quyÕt tõ 40-50% nhu cÇu vèn ®Çu t­ cho nÒn kinh tÕ. Yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi c¸c n­íc nµy lµ ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh»m thu hót vèn, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi ®Ó cã thÓ rót ng¾n thêi gian hoµn thµnh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. - Tr­íc kia, xu h­íng vËn ®éng cña hµng ho¸ diÔn ra theo tÝnh quy luËt lµ hµng th©m dông lao ®éng vµ hµm l­îng tµi nguyªn cao ®­îc xuÊt tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn sang c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, cßn hµng th©m dông vèn vµ kü thuËt th× ®­îc xuÊt theo h­íng ng­îc l¹i. Nh­ng ngµy nay, do qu¸ tr×nh hîp t¸c ®Çu t­ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ nh­ nãi trªn ®· cã nhiÒu tr­êng hîp hµng th©m dông vèn vµ kü thuËt ®­îc c¸c c«ng ty ®a quèc gia cña nh÷ng n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®Çu t­ chÕ t¹o t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó lµm gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm (nhê gi¸ nh©n c«ng rÎ) vµ xuÊt khÈu sè hµng cao cÊp ®ã ng­îc trë l¹i thÞ tr­êng c¸c n­íc tiªn tiÕn. - Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ë nhiÒu n­íc, vai trß ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« cña nhµ n­íc (®­îc nhËn diÖn trong m« h×nh kinh tÕ hçn hîp) ®· thÓ hiÖn ngµy cµng râ nÐt h¬n. HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c quèc gia ®Òu lùa chän chiÕn l­îc kinh tÕ më (®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cßn ®ang tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ th× th­êng chän chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu) ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp vµ t¨ng tÝch cùc nhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong chÝnh s¸ch h­íng ngo¹i c¸c vÊn ®Ò cèt lâi quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh chãng lµ sù tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®i ®«i víi tù do ho¸ tµi chÝnh vµ ®Èy m¹nh ®Çu t­ (kÓ c¶ khuyÕn khÝch ®Çu t­ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp cña n­íc ngoµi). - Tuy nhiªn, qua cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh(tõ cuèi n¨m 1997 ®Õn cuèi n¨m 1998) cña c¸c n­íc §«ng ¸ cho thÊy chÝnh s¸ch h­íng ngo¹i m¹nh còng cã nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i ®èi phã, nhÊt lµ ph¶i hÕt søc thËn träng trong tiÕn tr×nh tù do ho¸ tµi chÝnh (®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh b­íc ®i thÝch hîp víi sù tr­ëng thµnh cña nÒn c«ng nghiÖp vµ nh÷ng thµnh tùu cña qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i. ChÝnh phñ ph¶i vËn dông chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi linh ho¹t kÕt hîp víi chÕ ®é kiÓm so¸t h÷u hiÖu ®Ó ®¶m b¶o sù c©n ®«Ý gi÷a c¸c luång chu chuyÓn vèn vµo ra khái quèc gia, nÕu kh«ng th× khñng ho¶ng tµi chÝnh sÏ x¶y ra, kÐo theo sù khung ho¶ng toµn diÖn vÒ kinh tÕ – x· héi vµ ph¶i tr¶ gi¸ b»ng sù tôt hËu nhÊt ®Þnh cña nÒn kinh tÕ. Bèi c¶nh kinh tÕ cña ViÖt nam. NÒn kinh tÕ ViÖt nam ®ang ë trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa. Nhê ®ã c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ ®· ®¹t kÕt qu¶ tÝch cùc, ®­îc Ng©n hµng ThÕ giíi (World Bank) vµ Quü tiÒn tÖ Quèc tÕ (IMF) ®¸nh gi¸ tèt. C¶i c¸ch kinh tÕ ®­îc thùc hiÖn theo tr×nh tù ­u tiªn tËp trung søc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ®Ó t¹o nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸; kÌm theo ®ã lµ nh÷ng c¶i c¸ch ®ång bé vÒ c¬ chÕ qu¶n lý trªn c¬ së t«n träng ®Çy ®ñ c¸c quy luËt gi¸ c¶ thÞ tr­êng, tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ triÖt ®Ó xo¸ bá chÕ ®é bao cÊp ®Ó gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, t¹o ra nh÷ng nh©n tè kÝch thÝch ph¸t triÓn kinh tÕ thiÕt thùc nhÊt; ¸p dông chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tho¸ng h¬n, s¾p xÕp l¹i c¸c thµnh phÇn quèc doanh vµ kinh tÕ hîp t¸c; tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc, khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc, t­ nh©n , c¸ thÓ ph¸t triÓn, còng c«ng nhËn tån t¹i l©u dµi cña chóng; ®ång thêi, ChÝnh phñ còng ®· liªn tôc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ (kÓ c¶ viÖc tõng b­íc tù do ho¸ tµi chÝnh, ¸p dông chÝnh s¸ch tû g._. kiÓm so¸t chèng bu«n lËu triÖt ®Ó h¬n ®Ó hç trî cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu chÝnh ng¹ch. Më réng c¸c lo¹i h×nh chî b¸n lÎ hiÖn ®¹i (siªu thÞ, cöa hµng tù chän, b¸n hµng qua ®iÖn tho¹i, qua m¹ng m¸y vi tÝnh giao tËn nha...) kÌm theo c¸c chiÕn dÞch qu¶ng c¸o, tuyªn truyÒn vËn ®éng tiªu dïng hµng néi liªn tôc. ThiÕt lËp vµ hoµn thiÖn dÇn c¸c lo¹i h×nh chî b¸n bu«n hiÖn ®¹i (nh­: trung t©m th­¬ng m¹i, së giao dÞch hµng ho¸) ®Ó ®Èy m¹nh c¸c ph­¬ng thøc ®Êu thÇu, giao dÞch hµng ho¸ cã kú h¹n, thanh to¸n bï trõ... - §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i. Chóng ta cÇn ph¶i n©ng cao tÝnh chñ ®éng trong viÖc nghiªn cøu tiÕp thÞ trªn ph¹m vi thÕ giíi, thiÕt lËp v¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh ë c¸c khu vùc thÞ tr­êng c¬ b¶n, trùc tiÕp tham gia c¸c phiªn ®Êu thÇu quèc tÕ ®Ó giµnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu æn ®Þnh c¶ n¨m hoÆc dµi h¹n h¬n. §èi víi c¸c ®¬n vÞ, c¬ quan chøc n¨ng xóc tiÕn th­¬ng m¹i (Phßng C«ng nghiÖp vµ Th­¬ng m¹i ViÖt nam, C«ng ty Héi chî triÓn l·m...) cÇn ph¶i phèi hîp ho¹t ®éng víi nhau chÆt chÏ h¬n, duy tr× th­êng xuyªn c¸c ho¹t ®éng triÓn l·m, héi chî quèc tÕ, c¸c héi nghÞ xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®Ó hç trî thiÕt thùc cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doah nghiÖp. Ngoµi ra, ChÝnh phñ ViÖt nam nªn t¨ng c­êng ký kÕt c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, hîp ®ång trao ®æi hµng ho¸ liªn chÝnh phñ (Government-to-government contracts) ®Ó ph©n bæ l¹i cho c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn. T¨ng ®­îc tû lÖ xuÊt nhËp khÈu theo Hîp ®ång cña ChÝnh phñ sÏ cµng cã lîi v× hîp ®ång lo¹i nµy th­êng lµ hîp ®ång dµi h¹n, gi¸ tèt vµ lÞch tr×nh giao nhËn hµng ho¸ æn ®Þnh, c¸c doanh nghiÖp dÔ thùc hiÖn mµ hiÖu qu¶ cao. - TiÕp cËn víi c¸c khu vùc thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu c¬ b¶n. Dùa trªn c¸c mèi quan hÖ ngo¹i giao, ®Æc thï cña tõng thÞ tr­êng ®Ó lªn ph­¬ng h­íng vµ kÕ ho¹ch th©m nhËp thÞ tr­êng. VÝ dô : thÞ tr­êng ASEAN nªn tu©n thñ ®óng HiÖp ®Þnh vÒ ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT) vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña AFTA, APEC; thÞ tr­êng Nga vµ §«ng ¢u : chó träng më chi nh¸nh s¶n xuÊt kinh doanh ë vïng ViÔn §«ng ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu l­¬ng thùc thùc phÈm chÕ biÕn vµ hµng tiªu dïng.... 4. C¶i tiÕn c¬ chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. ViÖc nµy nh»m môc ®Ých t¹o ra m«i tr­êng ho¹t ®éng thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t huy tèi ®a kh¶ n¨ng ®Ó n©ng cao quy m« vµ hiÖu qu¶ xuÊt nhËp khÈu. ViÖc c¶i tiÕn quy chÕ qu¶n lý sao cho hîp lý, ®ång bé vµ tæ chøc l¹i bé m¸y qu¶n lý cho tinh gän mµ vÉn ®¶m b¶o ho¹t ®éng kiÕn hiÖu h¬n. - C¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ®¬n gi¶n ho¸ h¬n n÷a c¸c thñ tôc qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu vµ h­íng dÉn cho c¸c doanh nghiÖp n¾m v÷ng thñ tôc, tr¸nh ®­îc phiÒn hµ v­íng m¾ kh«ng ®¸ng cã. Phæ biÕn ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i tu©n thñ trong quan hÖ giao dÞch víi cacs tæ chø mËu dÞch mµ ViÖt nam ®· vµ sÏ tham gia (AFTA, APEC, WTO) víi c¸c khèi thÞ tr­êng chung (EU) hoÆc c¸c quèc gia n­íc ta cã ký kÕt hiÖp ®Þnh song ph­¬ng. - VÒ biÖn ph¸p ®iÒu chØnh thuÕ quan: Do hoµn c¶nh chËm tiÕn, lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ khi gia nhËp AFTA (kÓ c¶ gia nhËp WTO s¾p tíi) cña ViÖt nam ®­îc kÐo dµi h¬n nhiÒu thµnh viªn kh¸c. Cô thÓ ®èi víi AFTA, ®Õn 2006 ViÖt nam ph¶i hoµn thµnh h¹ thuÕ suÊt xuèng cßn tõ 0-5% (so víi thêi h¹n cuèi cïng cña c¸c thµnh viªn kh¸c lµ 2003). Trong thêi h¹n ®­îc phÐp kÐo dµi lé tr×nh gi¶m thuÕ ChÝnh phñ nªn ¸p dông c¸c møc thuÕ suÊt (thuÕ nhËp khÈu) cao ®Ó gi¶ quyÕt ®ång thêi nhiÒu môc tiªu: b¶o vÖ s¶n phÈm néi ®Þa,t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu ngµnh c«ng nghiÖp vµ cßn ®¶m b¶o nguån thu t­¬ng ®èi cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. Chóng ta còng nªn gi÷ biÓu thuÕ suÊt æn ®Þnh t­¬ng ®èi ®Ó c¸c doanh nghiÖp yªn t©m tÝnh to¸n kÕ ho¹ch ®Çu t­ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm dµi h¹n. - Qu¶n lý vµ ph©n bæ h¹n ngh¹ch (quota) xuÊt nhËp khÈu: N©ng dÇn møc h¹n ng¹ch hµng n¨m cña c¸c mÆt hµng do phÝa ViÖt nam quy ®Þnh h¹n ng¹ch cho ®Õn khi ®¹t giíi h¹n trªn (quota ceiling - ®­îc Ên ®Þnh tr­íc phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ) th× xo¸ bá c¬ chÕ qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch. Trong qu¸ tr×nh ®ã, ®iÒu chØnh dÇn thuÕ suÊt (n©ng cao thuÕ xuÊt khÈu hoÆc gi¶m thuÕ nhËp khÈu) ®Ó kh«ng g©y ra ®ét biÕn gi¸ c¶ hµng xuÊt khÈu. Nguyªn t¾c ph©n bæ h¹n ng¹ch (kÓ c¶ ph©n cho c¸c ®Çu mèi vµ ®Êu thÇu) lµ lÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ lµm tiªu chuÈn hµng ®Çu, chø kh«ng ph©n bæ b×nh qu©n vïng l·nh thæ nh­ tr­íc ®©y. ChÝnh phñ nªn giao h¹n ng¹ch th¼ng cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu mèi vµ doanh nghiÖp tróng thÇu tr¸nh moÞ r¾c rèi, chËm trÔ cã thÓ x¶y ra, g©y phiÒn hµ cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu trong b­íc t¸i ph©n phèi c¸c h¹n ng¹ch. - §iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i: thùc hiÖn theo c¬ chÕ tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t ®Ó t¸c ®éng kÝch thÝch xuÊt khÈu.Ng©n hµng cÇn t¹o ta sù dÞch chuyÓn hîp lý gi÷a tiÒn göi b»ng néi tÖ vµ b»ng ngo¹i tÖ m¹nh theo cung cÇu trong thÞ tr­êng tiÒn tÖ. Khi thÞ tr­êng tiÒn tÖ kh«ng ®¹t ®­îc sù c©n b»ng cÇn thiÕt, th× Ng©n hµng tham gia vµo thÞ tr­êng hèi ®o¸i víi t­ c¸ch lµ ng­êi mua, ng­êi b¸n cuèi cïng ®Ó kÝch thÝch t¸i lËp sù c©n b»ng. C¸c gi¶i ph¸p nh»m xö lý c¸c v­íng m¾c ph¸t sinh tronG ho¹t ®éng thanh to¸n ë ViÖt nam trong thêi gian tíi. Ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lµ mét ph­¬ng thøc kh¸ hoµn h¶o vµ ®­îc ¸p dông phæ biÕn nh­ng kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã rñi ro. Hîp ®ång kh«ng chØ bÞ vi ph¹m khi yÕu tè trung thùc ®­îc t«n träng gi÷a hai bªn mua vµ b¸n. Víi ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ, ng©n hµng chØ ®¸nh gi¸ hµng ho¸, chÊp nhËn thanh to¸n hay kh«ng ®Ó th«ng qua chøng tõ. Do vËy b¶n Quy t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt tÝn dông chøng tõ (UCP 500) (vµ hiÖn nay b¶n quy t¾c nµy ®­îc biÕt ®Õn lµ 500 ) dïng ®Ó ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ trong ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lu«n lµ mét yÕu tè quan träng trong bu«n b¸n quèc tÕ vµ ngµy cµng cã nhiÒu ng­êi quan t©m t×m hiªñ. Tuy nhiªn kh«ng cã lý luËn nµo cã thÓ gi¶i ®¸p ®­îc mét c¸ch ®Çy ®ñ cho sù ph¸t sinh thùc tÕ hµng ngµy. Trong thùc tiÔn, c¸c bªn liªn quan ®Òu thõa nhËn UCP 500 lµ chuÈn mùc ®Ó thùc thi nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña m×nh. UCP 500 ®· cã nhiÒu tiÖn dông vµ ­u ®iÓm kh«ng ph¶i bµn c·i n÷a. Tuy nhiªn UCP 500 vÉn cßn vÊn ®Ò tån t¹i lµ ch­a cã biÖn ph¸p nµo h÷u hiÖu ®Ó ng¨n ngõa nh÷ng hµnh vi lõa ®¶o trong khi thùc hiÖn thanh to¸n theo chøng tõ. Bän lõa ®¶o gian dèi ®· dïng nhiÒu thñ ®o¹n tinh vi ®Ó lËp chøng tõ phï hîp víi L/C (chøng tõ gi¶ m¹o) ®Ó rót tiÒn tõ ng©n hµng mµ thùc tÕ kh«ng cã hµng ho¸ hoÆc hµng ho¸ kh«ng theo ddóng quy ®Þnh cña L/C. UCP 500 còng nh­ c¸c b¶n quy t¾c tr­íc ®©y ®Òu cã mét sè ®iÒu kho¶n quy ®Þnh cho ng©n hµng ®­îc miÔn tr¸ch vÒ viÖc nµy. VÝ dô quy ®Þnh: “ Ng©n hµng xö lý nghiÖp vô L/C chØ c¨n cø bÒ ngoµi cña chøng tõ mµ kh«ng cÇn c¨n cø vµo hµng ho¸ thùc tÕ” “ Ng©n hµng kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ chøng tõ gi¶ m¹o vµ c¸c hµnh vi gian dèi trong chøng tõ”. C¶ thÕ giíi ®· thõa nhËn nh÷ng quy ®Þnh nµy v× ng©n hµng ch­a cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu nµo ®Ó trõ bá ®­îc rñi ro nµy. §ã lµ vÊn ®Ò chung cña c¶ thÕ giíi. 1. VËn dông c¸c ph­¬ng thøc thÝch hîp nhÊt cho tõng lo¹i h×nh xuÊt nhËp khÈu vµ tõng lo¹i kh¸ch hµng. Tõng lo¹i h×nh xuÊt nhËp khÈu. §èi víi tõng s¶n phÈm hµng ho¸ khã tiªu thô, hµng míi b¸n lÇn ®Çu cÇn t×m kiÕm thÞ tr­êng míi th× nªn ¸p dông c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n t¹o ®iÒu kiÖn ­u ®·i cho ng­êi nhËp, ®Ó thu hót t¹o hÊp dÉn cho mua hµng nhiÒu nh­ ph­¬ng thøc tr¶ chËm, ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn hay nhê thu dùa trªn chÊp nhËn trao chøng tõ. §èi víi hµng gia c«ng, hµng ®«i hµng hay hµng ®­îc giao th­êng xuyªn theo chu kú nªn ¸p dông ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ®Æc biÖt nh­: Th­ tÝn dông tuÇn hoµn, ®èi øng; §èi víi hµng ho¸ ®­îc kinh doanh qua trung gian… nªn ¸p dông lo¹i thanh to¸n phï hîp nh­ tÝn dông th­ gi¸p l­ng, tÝn dông th­ chuyÓn nh­îng. §èi víi nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸ lµ thùc phÈm n«ng s¶n phÈm mau h­ háng nªn ¸p dông th­ tÝn dông dù phßng ®Ó ®¶m b¶o viÖc thùc hiÖn hîp ®ång cña c¶ hai bªn xuÊt vµ nhËp. Ph©n lo¹i kh¸ch hµng. §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng cã quan hÖ th­êng xuyªn;giao hµng theo chu kú nªn ¸p dông ph­¬ng thøc tÝn dông th­ tuÇn hoµn, ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ vµ thêi gian. §èi víi kh¸ch hµng cã sù hiÓu biÕt vµ tin cËy cao th× nªn ¸p dông c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n ®¬n gi¶n, tiÕt kiÖm chi phÝ vµ rót ngÊn thêi gian nh­ ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn hay nhê thu. §èi víi kh¸ch hµng quan hÖ lÇn ®Çu ch­a hiÓu râ vÒ nhau th× ¸p dông ph­¬ng thøc tÝn dông chøng t­kÌm theo ®ã lµ lo¹i th­ tÝn dông ®Æc biÖt ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cña m×nh cho dï khi ¸p dông c¸c lo¹i th­ tÝn dông th­ ®Æc biÖt th× lÖ phÝ sÏ cao h¬n vµ ®é phøc t¹p còng nh­ thêi gian t¨ng h¬n nh­ng ng­îc l¹i rñi ro thanh to¸n sÏ gi¶m xuèng. H¹n chÕ tèi ®a c¸c rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ. Trong thanh to¸n quèc tÕ tuú thuéc vµo ph­¬ng thøc thanh to¸n do ng­êi xuÊt nhËp khÈu sö dông mµ vÞ trÝ vai trß cña ng©n hµng còng nh­ c¸c rñi ro vµ thu nhËp cña nã còng sÏ kh¸c nhau. §èi víi c¸c ph­¬ng thøc ®¬n gi¶n nh­ chuyÓn tiÒn, nhê thu, trao chøng tõ giao tiÒn… th× vai trß cña ng©n hµng chØ lµm vai trß trung gian trong viÖc thùc hiÖn lÖnh chi tr¶ hay nhê thu cho kh¸ch hµng ®Ó thu phÝ mµ kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm trong viÖc cã thu ®­îc tiÒn hay kh«ng, hay kh«ng thÓ chñ ®éng trong viÖc thanh to¸n. Còng chÝnh v× vËy mµ khi tham gia thùc hiÖn c¸c ph­¬ng thøc nµy ng©n hµng Ýt bÞ rñi ro lµ mÊt tiÒn hay kh«ng thu ®­îc tiÒn do ng­êi b¸n kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång hay ng­êi mua kh«ng chÞu tr¶ tiÒn vµ ng©n hµng còng chØ thu ®­îc lîi nhuËn b»ng chi phÝ c¸c bªn tr¶ khi cung cÊp dÞch vô cho kh¸ch hµng. §èi víi ph­¬ng thøc phøc t¹p nh­ tÝn dông chøng tõ ngoµi viÖc thu phÝ më tÝn dông, ng©n hµng cßn sÏ thu ®­îc thªm phÝ tu chØnh, söa ®æi x¸c nhËn b¶o l·nh hoÆc thªm c¸c dÞch vô kh¸c nÕu cã do kh¸ch hµng yªu cÇu nh»m ®¶m b¶o an toµn trong thanh to¸n cña kh¸ch hµng, tuy nhiªn ®èi víi tõng dÞch vô cung cÊp tuú vµo tr¸ch nhiÖm nÆng hay nhÑ mµ ng©n hµng thu phÝ cao hay thÊp, vµ chóng ta còng biÕt r»ng lîi nhuËn vµ rñi ro lµ 2 ng­êi b¹n song hµnh; ®èi víi c¸c tÝn dông th­ ®ßi hái sù b¶o l·nh, x¸c nhËn cña ng©n hµng hay thËm chÝ víi tÝn dông th­ b×nh th­êng mµ nhÊt lµ ®èi víi TÝn dông th­ cã thÓ huû ngang, tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng rÊt cao v× ph¶i ®øng ra cam kÕt thanh to¸n cho ng­êi b¸n (ng­êi h­ëng lîi) rñi ro sÏ x¶y ra khi ng­êi mua do nhiÒu lý do mµ huû L/C hay kh«ng nhËn hµng, tõ chèi bé chøng tõ kh«ng hîp lÖ, ng©n hµng th× l¹i kh«ng b¾t buéc ký quü 100% trÞ gi¸ L/C ; ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng ®ã th× ng©n hµng sÏ ph¶i chÞu mäi hËu qu¶. HoÆc do tÝnh chÊt phøc t¹p cña nhiÒu lo¹i L/C lµm cho viÖc kiÓm tra bé chøng tõ cã nhiÒu khã kh¨n, ng©n hµng kiÓm tra bá qua nh÷ng sai sãt vµ ®· thanh to¸n cho ng­êi h­ëng lîi nh­ng ng­êi mua l¹i ph¸t hiÖn vµ tõ chèi thanh to¸n bé chøng tõ, ng©n hµng ph¶i chÞu hËu qu¶ t×m c¸ch gi¶i quyÕt bé chøng tõ vµ l« hµng ®ã. Nh÷ng ®Ò xuÊt cô thÓ ®èi víi thanh to¸n t¹i ViÖt nam. 3.1 T¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ph¸t triÓn Qua nghiªn cøu lý luËn ë trªn , tr­íc hÕt chóng ta thÊy râ vai trß cña ng©n hµng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn qu¸ tr×nh thanh to¸n quèc tÕ: võa lµm trung gian thu hé tiÒn, võa thùc hiÖn chi tr¶ tiÒn hµng theo lÖnh, võa lµm ®¶m b¶o cam kÕt sÏ thanh to¸n theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng, ®ã lµ nghiÖp vô kinh doanh cña ng©n hµng. Ng©n hµng muèn t¨ng lîi nhuËn th× ph¶i c¶i tiÕn më réng c¸c s¶n phÈm dÞch vô ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®a d¹ng ho¸ cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu th«ng qua ®ã mµ gãp phÇn thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ph¸t triÓn. V× thÕ quan ®iÓm tr­íc tiªn cña c¸c ®Ò xuÊt ph¶i nh»m vµo phôc vô yªu cÇu cña ng­êi xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu. B»ng c¸c dÞch vô t­ vÊn sÏ cung cÊp cho kh¸ch hµng c¸c th«ng tin hoÆc nh÷ng lêi khuyªn ®Ó gi¶m bít rñi ro, gi¶m chi phÝ thanh to¸n vµ t¨ng møc ®é an toµn. B»ng viÖc c¶i tiÕn ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm dÞch vô mµ t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ víi ph­¬ng ch©m “Kh¸ch hµng lµ th­îng ®Õ” nh­ng c¸c c¶i tiÕn ®ã ph¶i phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi n­íc ta. 3.2 Phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ t¹i ViÖt nam NÒn kinh tÕ cña n­íc ta hiÖn nay ®ang trong giai ®o¹n më cöa, më réng quan hÖ kh¾p n¬i trªn thÕ giíi thÓ hiÖn qua sù thay ®æi trong chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng “§a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng, ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ” TÝnh ®Õn nay ViÖt nam ®· mët réng bu«n b¸n víi h¬n 110 n­íc trªn thÕ giíi, trong ®ã ®· ký hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi h¬n 60 n­íc, cã nhiÒu thÞ tr­êng lín nh­ ASEAN, NhËt b¶n, EU, SNG, gÇn ®©y lµ thÞ tr­êng Mü. §Ó cã thÓ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, ViÖt nam cÇn ph¶i c¶i tiÕn lÒ lèi lµm viÖc n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý vµ phôc vô cña nh÷ng ban ngµnh cã t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng mµ trong ®ã vai trß cña ng©n hµng chiÕm vÞ trÝ quan träng. Ng©n hµng ph¶i tù trang bÞ c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i còng nh­ ph­¬ng ph¸p lµm viÖc kinh doanh cho phï hîp víi tr×nh ®é thÕ giíi, ®ång thêi chó ý ®Õn t×nh h×nh thùc tÕ cña ViÖt nam vÒ tr×nh ®é, kinh nghiÖm, nguån vèn ®Ó cã nh÷ng c¶i tiÕn hîp lý, do ®ã c¸c ®Ò xuÊt còng ®i kh«ng chÖch ra khæi quan ®iÓm nµy. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i v× b¶o vÖ quyÒn lîi cña kh¸ch hµng m×nh mµ ng©n hµng vi ph¹m tËp qu¸n bu«n bans quèc tÕ lµm ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn cña ng©n hµng trªn th­¬ng tr­êng thÕ giíi. 3.3 Phï hîp víi th«ng lÖ thÕ giíi Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng lµ viÖc thùc hiÖn bu«n b¸n gi÷a c¸c chñ thÓ hoÆc nh÷ng n­íc kh¸c nhau, mçi n­íc cã nh÷ng luËt lÖ kh¸c nhau, chÝnh v× vËy ®Ó tr¸nh nh÷ng tranh chÊp do hiÓu lÇm hay do cè ý vi ph¹m trong thanh to¸n quèc tÕ, Phßng Th­¬ng m¹i Quèc tÕ ICC (International Commercial Chamber) ban hµnh c¸c quy t¾c ®Ó h­íng dÉn c¸c bªn khi tham gia thùc hiÖn thanh to¸n quèc tÕ nh­: ULC 1931 (Uniform Law for Check), ULB (Uniform Customs for bill ß Exchange), UCP (Uniform Customs and Practice for D/C), URC (Uniform Rules Collection).v..v Ng©n hµng ®øng ra thùc hiÖn c¸c dÞch vô trong thanh to¸n quèc tÕ theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng, ph¶i lµ ng­êi am hiÓu h¬n hÕt c¸c quy t¾c nµy ®Ó tõ ®ã cè vÊn cho kh¸ch hµng ttrong ký hîp ®oßng còng nh­ trong thanh to¸n ®Ó kh«ng bÞ rñi ro, ng©n hµng còng kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn cña m×nh trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ. 3.4 T­ vÊn cho kh¸ch hµng khi ký hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu nªn chän ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i nµo. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ë n­íc ta chØ míi ®­îc ph¸t triÓn thùc sù trong vµi n¨m trë l¹i, chÝnh v× vËy c¸c nhµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt nam còng cßn lóng tóng vµ thiÕu kinh nghiÖm trong viÖc ký hîp ®ång nh­ thÕ nµo ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña c«ng ty mµ kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn th­¬ng m¹i quèc tÕ. §iÒu tr­íc tiªn ®Ó th­¬ng th¶o hîp ®ång ®­îc tèt, cÇn n¾m v÷ng c¸c ®iÒu kiÖn quèc tÕ, chØ mét sù m¬ hå thiÕu chÝnh x¸c nµo ®ã trong viÖc vËn dông ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i lµ cã thÓ cã h¹i ®èi víi c¸c bªn ký kÕt hîp ®ång, dÉn ®Õn nh÷ng vô tranh chÊp, kiÖn tông lµm t¨ng thªm chi phÝ trong kinh doanh. Trong c¸c ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i quèc tÕ Incoterms 1990 (International Commercial Terms) chia ra lµm bèn nhãm víi 13 ®iÒu kiÖn cã quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña hai bªn vµ phï hîp víi c¸c ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn kh¸c nhau, tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng vµ sù tho¶ thuËn c¸c bªn sÏ chän mét ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn viÖc giao nhËn hµng ho¸. 3.5 T­ vÊn cho kh¸ch hµng lµ nh÷ng ng­êi xuÊt khÈu qua trung gian nªn lùa chän lo¹i tÝn dông th­ nµo ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi. Ngµy nay h×nh thøc mua b¸n qua trung gian rÊt phæ biÕn trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, sù tån t¹i cña nh÷ng ng­êi trung gian nµy thùc sù cÇn thiÕt v× nã t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi mua, mua ®­îc hµng mµ m×nh ®ang cÇn vµ ng­êi b¸n th× tiªu thô ®­îc hµng ho¸ mµ c¶ hai bªn ®· mua vµ b¸n kh«ng biÕt nhau ®Ó thùc hiÖn ý ®Þnh. Nhµ xuÊt khÈu ViÖt nam ®ang ®øng tr­íc thÞ tr­êng tiªu thô réng lín vµ xa l¹ cho nªn b­íc ®Çu tiªn th­êng cÇn nh÷ng ng­êi trung gian ®Ó b¸n ®­îc s¶n phÈm cña m×nh cho dï b¸n qua trung gian hä sÏ kh«ng cã lêi nhiÒu nh­ng qua ®ã hä sÏ häc hái kinh nghiÖm vµ më réng quan hÖ bu«n b¸n t×m hiÓu ®­îc thÞ tr­êng. §Ó gióp cho nhµ xuÊt khÈu gi¶m bít rñi ro khi ¸p dông ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ víi c¸c lo¹i tÝn dông th­ ®Æc biÖt, ng©n hµng cÇn t­ vÊn cho kh¸ch hµng lµ nhµ xuÊt khÈu nªn cÈn träng vµ lùa chän lo¹i tÝn dông th­ ®Æc biÖt mµ cã ®¶m b¶o cho nhµ xuÊt khÈu. Qua lý thuyÕt chóng ta thÊy r»ng mua b¸n qua trung gian th­êng ¸p dông hai lo¹i tÝn dông th­ chuyªnr nh­îng vµ gi¸p l­ng. §èi víi tÝn dông th­ chuyÓn nh­îng quyÒn lîi cña ng­êi xuÊt khÈu kh«ng ®­îc ®¶m b¶o bëi c¸c lý do sau: Hîp ®ång b¸n hµng ký víi mét ®èi t¸c (trung gian) l¹i kh«ng ph¶i lµ ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n mµ hoµn toµn tuú thuéc vµo ng­êi mua lµ ng­êi më th­ tÝn dông. Lµm thÕ nµo ng­êi xuÊt khÈu biÕt ®­îc ng­êi më Th­ tÝn dông cã thiÖn chÝ hoÆc lµ doanh nghiÖp cã tÇm cì. RÊt cã thÓ bé chøng tõ sÏ dÔ bÞ tõ chèi v× mét lçi rÊt nhá nÕu hµng xuèng gi¸ trªn thÞ tr­êng, kh¶ n¨ng tieu thô khã kh¨n hoÆc ng­êi më th­ tÝn dông cã dÊu hiÖu thua lç... mÆc dï ng­êi b¸n ®· thùc thi ®Çy ®ñ nghÜa vô trong hîp ®ång. Nhµ xuÊt khÈu kh«ng thÓ kiÖn hoÆc khiÕu n¹i ng­êi ký hîp ®oßng (ng­êi trung gian) hoÆc ng©n hµng chuyÓn nh­îng v× hä lµm ®óng qui ®Þnh cña Th­ tÝn dông vµ b¶n ®iÒu lÖ UCP 500. Ng­êi b¸n chØ tr«ng chê vµo thiÖn chÝ cña ng­êi trung gian cã tÝch cùc ®ßi tiÒn ë ng­êi mua kh«ng? Nh­ng tr­íc m¾t ng­êi xuÊt khÈu sÏ bÞ thiÖt h¹i. VÒ mÆt thñ tôc thanh to¸n, ng­êi xuÊt khÈu kh«ng thÓ chñ ®éng hoµn toµn mµ cßn tuú thuéc vµo hµnh ®éng cña ng­êi trung gian (ng­êi h­ëng thø nhÊt) vÒ ng©n hµng chuyÓn nh­îng. MÆc dï nhµ xuÊt khÈu hoµn chØnh tuyÖt ®èi bé chøng tõ giao hµng nh­ng chØ theo quy ®Þnh cña th­ tÝn dông ®­îc chuyÓn nh­îng mµ th«i. Lµm sao mµ nhµ xuÊt khÈu biÕt ®­îc biÕt ®­îc néi dung cña Th­ tÝn dông ®­îc chuyÓn nh­îng vµ th­ tÝn dông gèc ®Òu nh­ nhau khi mµ ng­êi h­ëng lîi thø nhÊt cã quyÒn kh«ng th«ng b¸o c¸c söa ®æi TÝn dông th­ cho ng­êi h­ëng thø hai? Do vËy bé chøng tõ xuÊt tr×nh theo TÝn dông th­ chuyÓn nh­îng lµ hoµn h¶o ch­a h¼n phï hîp hoµn toµn víi c¸c ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn cña TÝn dông th­ gèc. H¬n n÷a, ho¸ ®¬n , hèi phiÕu cña ng­êi h­ëng lîi thø nhÊt lËp ®Ó thay thÕ kh«ng hoµn chØnh sÏ bÞ ng©n hµng ph¸t hµnh tõ chèi. Do ®ã ch­a kÓ bé chøng tõ ®­îc l­u gi÷ t¹i ng©n hµng chuyÓn nh­îng bao l©u vµ thêi gian ®ã cã ¶nh h­ëng ®Õn thêi h¹n xuÊt tr×nh t¹i ng©n hµng ph¸t hµnh hay kh«ng? TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò trªn ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña ng­êi xuÊt khÈu (ng­êi h­ëng thø hai). Mäi lçi lÇm thiÕu sãt cña ng­êi trung gian sÏ g©y hËu qu¶ mµ ng­êi xuÊt khÈu g¸nh chÞu. ChÝnh v× nh÷ng rñi ro trªn mµ ng©n hµng th­êng tõ chèi chiÕt khÊu chøng tõ cña ng­êi xuÊt khÈu xuÊt tr×nh. §iÒu nµy g©y khã kh¨n vÒ vèn cho ng­êi xuÊt khÈu, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Cßn ®èi víi tÝn dông th­ gi¸p l­ng th× quyÒn lîi cña ng­êi b¸n sÏ ®­îc ®¶m b¶o h¬n so víi ng­êi trung gian bëi v×: Ng­êi trung gian dùa trªn TÝn dông th­ (TDT) gèc më cho m×nh h­ëng sÏ ph¶i më TDT gi¸p l­ng cho ng­êi xuÊt khÈu h­ëng. Ng­êi xuÊt khÈu biÕt râ néi dung TDT gi¸p l­ng vµ hä chØ cÇn lµm ®óng theo c¸c ®iÒu kiÖn vµ ®iÒu kho¶n cña TDT gi¸p l­ng lµ hä sÏ ®­îc thanh to¸n tiÒn cho dï ng­êi trung gian cã ®­îc ng­êi mua thanh to¸n hay kh«ng. Trong nghiÖp vô TDT gi¸p l­ng, c¸i lîi cña nhµ xuÊt khÈu cung cÊp hµng ho¸ chÝnh lµ c¸i bÊt lîi cña ng­êi trung gian, ng­îc l¹i víi TDT chuyÓn nh­îng. 3.6 T­ vÊn cho nhµ xuÊt khÈu khi bé chøng tõ bÊt hîp lÖ. Qua thùc tÕ cña mét sè ng©n hµng t¹i ViÖt nam thÊy r»ng cho dï khi ng©n hµng kh«ng thùc hiÖn thanh to¸n hay chiÕt khÊu bé chøng tõ, víi tinh thÇn tr¸ch nhiÖm ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho kh¸ch hµng tr¸nh tr­êng hîp chuyÓn chøng tõ qua l¹i nhiÒu lÇn tèn phÝ, th«ng th­êng khi kiÓm tra nÕu bé chøng tõ cã sai sãt th× ng©n hµng th­êng xö lý nh­ sau: Sai sãt cã thÓ thay thÕ hoÆc söa ch÷a ®­îc, ®Ò nghÞ kh¸ch hµng thay thÕ hoÆc söa ch÷a. Sai sãt kh«ng thÓ söa ch÷a hay thay thÕ ®­îc, ®Ò nghÞ kh¸ch hµng xin tu chØnh TÝn dông th­ (nÕu cã thÓ) hoÆc th«ng b¸o cho ng©n hµng ph¸t hµnh nªu râ c¸c sai sãt, xin chÊp nhËn thanh to¸n. Sai sãt kh«ng ®­îc chÊp nhËn, ®Ò nghÞ kh¸ch hµng chuyÓn sang h×nh thøc thanh to¸n nhê thu hoÆc tr¶ l¹i chøng tõ cho hä. Trong thùc tÕ nhiÒu nhµ xuÊt khÈu ViÖt nam do ch­a hiÓu râ vÒ thanh to¸n trong tÝn dông chøng tõ víi nh÷ng ­u thÕ cña nã vÒ tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng ph¸t hµnh vµ quyÒn lîi cña ng­êi h­ëng lîi khi xuÊt tr×nh chøng tõ, cho nªn khi biÕt bé chøng tõ cã sai sãt g× th× th­êng yªu cÇu ng©n hµng chuyÓn chøng tõ ®i ®Ó thanh to¸n theo ph­¬ng thøc nhê thu (Collection payment), nÕu lµ nh­ vËy sÏ g©y bÊt lîi cho nhµ xuÊt khÈu v× lóc ®ã bé chøng tõ sÏ ®­îc xö lý theo quy t¾c thèng nhÊt vÒ nhê thu (Uniform Rules for Collection) gäi t¾t lµ URC. H¬n n÷a, nÕu ¸p dông URC, cã nghÜa chøng tõ mÊt quyÒn ®­îc ®¶m b¶o víi ®iÒu lÖ UCP 500 mµ theo ®ã ng©n hµng ph¸t hµnh ph¶i thùc hiÖn ®óng nhiÖm vô lµ kiÓm tra bé chøng tõ trong thêi gian hîp lý nh­ng kh«ng qu¸ 7 ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy nhËn bé chøng tõ, nÕu qu¸ thêi h¹n trªn ng©n hµng ph¸t hµnh sÏ bÞ mÊt quyÒn tõ chèi thanh to¸n, ngoµi ra nÕu bé chøng tõ cã bÊt hîp lÖ ng©n hµng ph¸t hµnh cã theo ý kiÕn riªng cña m×nh tiÕp xóc ng­êi më TÝn dông th­ vÒ viÖc chÊp nhËn bÊt hîp lÖ, tuy nhiªn ®iÒu nµy còng kh«ng ®­îc v­ît qu¸ thêi h¹n 7 ngµy lµm viÖc. Trong khi ®ã URC cho phÐp ng©n hµng ph¸t hµnh hoÆc ng©n hµng x¸c nhËn cã thÓ kh«ng cÇn kiÓm tra chøng tõ, hoÆc th«ng b¸o nh÷ng bÊt hîp lÖ v­ît thêi gian quy ®Þnh cho phÝa xuÊt tr×nh cã nghÜa lµ hä kh«ng bÞ khèng chÕ thêi gian th«ng b¸o, hä chØ hµnh ®éng ®óng víi c¸c ®iÒu kho¶n cña cña URC, kh«ng bÞ rµng buéc víi cam kÕt sÏ thanh to¸n trong TÝn dông th­ n÷a, ®iÒu nµy hoµn toµn ng­îc víi TDT quy ®Þnh ¸p dông theo UCP 500 vµ tr¸i víi tËp qu¸n quèc tÕ vÒ giao dÞch tÝn dông chøng tõ. Tuy quyÒn chän göi bé chøng tõ thanh to¸n theo ph­¬ng thøc nµo lµ cña ng­êi h­ëng lîi, nh­ng ng©n hµng víi bÒ dµy trong kinh nghiÖm thanh to¸n quèc tÕ còng nh­ cã tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ thanh to¸n theo tÝn dông chøng tõ vµ lu«n lÊy ph­o­ng ch©m phôc vô kh¸ch hµng ®Õn møc tèi ®a nªn t­ vÊn cho kh¸ch hµng: Khi bé chøng tõ cã bÊt hîp lÖ, ng­êi h­ëng nªn yªu cÇu chuyÓn chøng tõ trªn c¬ së chÊp nhËn thanh to¸n (on approval) vµ ghi râ ¸p dông theo UCP 500 (Documents are remitted on approval subject to uniform customs and practice for D/C, 1993 Revision ICC publication No. 500) chø kh«ng nªn göi trªn c¬ së nhê thu (on collection). 3.7 T­ vÊn cho kh¸ch hµng khi sö dông ph­¬ng thøc nhê thu Ph­¬ng thøc nhê thu dï rÎ tiÒn, tiÖn lîi song b¶n th©n nã l¹i chøa ®ùng rñi ro lín cho tÊt c¶ c¸c bªn trong quan hÖ, vµ kh«ng lo¹i trõ c¶ c¸c ng©n hµng khi c¸c ng©n hµng nµy ®øng ra quyÕt ®Þnh tr¶ tiÒn tr­íc cho kh¸ch hµng cña m×nh. §èi víi c¸c kh¸ch hµng xuÊt nhËp khÈu, viÖc ¸p dông ph­¬ng thøc nµy chØ vµ chØ khi hai bªn mua b¸n hµng ho¸ cã mèi quan hÖ mËt thiÕt vµ tin cËy lÉn nhau. Cßn ®èi víi c¸c ng©n hµng, do viÖc kh«ng cã mét ®iÒu luËt quèc tÕ nµo vÒ tr¸ch nhiÖm cña c¸c ng©n hµng, nªn khi quyÕt ®Þnh thanh to¸n tr­íc ®èi víi bé chøng tõ nhê thu hµng xuÊt nªn cã sù c©n nh¾c vµ thËn träng v× sù thÊt b¹i trong viÖc ®ßi tiÒn cã thÓ x¶y ra n»m ngoµi kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña hä. Nªn ch¨ng, c¸c ng©n hµng nªn quy ®Þnh nghiÖp vô thanh to¸n ngay ®èi víi bé chøng tõ nhê thu hµng xuÊt chØ nªn ¸p dông cã kÌm theo c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m kh¸c nhau tõ cÇm cè, thÕ chÊp, b¶o l·nh ®Ó ®¶m b¶o an toµn. 4. Mét sè ý kiÕn ®­îc ®Ò xuÊt khi sö dông ph­¬ng thøc thanh to¸n b»ng ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cô thÓ nh­ sau: Tr­íc khi ký kÕt hîp ®ång th­¬ng m¹i, mét viÖc rÊt quan träng kh«ng thÓ xem nhÑ lµ bªn mua cÇn ph¶i thÈm tra xem xÐt chän läc ®èi t¸c cña m×nh (bªn b¸n) thËt kü, qua nhiÒu nguån th«ng tin kh¸c nhau; cã thÓ thÈm tra qua ng©n hµng ®¹i lý, qua ®¹i diÖn ViÖt nam ë n­íc ngoµi, nhÊt lµ c¸c nguån tin vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh, lÞch sö c«ng ty, phong c¸ch ®ao ®øc trong kinh doanh... Tr­íc lóc cho bªn b¸n ®­îc th¸o kho¸n (rót tiÒn) theo chøng tõ, ng©n hµng më L/C nªn liªn hÖ chÆt chÏ víi bªn mua (c«ng ty nhËp khÈu ) n¾m v÷ng c¸c th«ng tin. L/C cÇn quy ®Þnh : Ngay khi giao hµng, bªn b¸n ph¶i dïng ph­¬ng tiÖn nhanh nhÊt (telex, fax, ®iÖn b¸o...) th«ng b¸o cho bªn mua vµ ng©n hµng më L/C biÕt sè l­îng hµng ho¸ ®· giao, tªn tµu chë hµng, sè vËn ®¬n (B/L), tªn c¶ng ®i, c¶ng ®Õn, ngµy tµu khëi hµnh, ngµy dù kiÕn tµu ®Õn, ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm (nÕu lµ CIF)... Khi cÇn thiÕt, bªn mua vµ ng©n hµng më L/C cã thÓ phèi hîp th«ng qua trung gian hoÆc c¸c ph­¬ng tiÖn riªng cña m×nh ®Ó x¸c minh l¹i néi dung cña th«ng b¸o giao hµng nãi trªn, nÕu trong ®ã cã hµnh vi lõa ®¶o chóng ta cã thÓ ph¸t hiÖn sím. VËn ®¬n ph¶i ghi râ hµng ®· xÕp hoµn h¶o (Clean shipped on board). Mét sè hîp ®ång nhËp hµng ho¸ lín víi phÈm chÊt, quy c¸ch kü thuËt cao vµ sè tiÒn lín, L/C nªn quy ®Þnh viÖc thanh to¸n tiÒn ®­îc thùc hiÖn nhiÒu ®ît ë c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau, cÇn gi÷ l¹i mét phÇn tiÒn sÏ thanh to¸n theo kÕt qu¶ t¸i gi¸m ®Þnh hµng ho¸ t¹i c¶ng ®Õn; ®èi víi thiªt bÞ m¸y mãc, thêi ®iÓm thanh to¸n cuèi cïng cã thÓ lµ thêi ®iÓm nhiÖm thu hoÆc cuèi kú h¹n b¶o hµnh. Thanh to¸n tiÒn theo b¶o l·nh cña ng©n hµng, tr­êng hîp cÇn thiÕt L/C nªn quy ®Þnh khi xuÊt tr×nh chøng tõ ®Ó thanh to¸n t¹i ng©n hµng mét Th­ B¶o l·nh cña mét ng©n hµng cã uy tÝn ®­îc bªn mua chÊp thuËn, b¶o l·nh r»ng trong thêi h¹n 30 ngµy (hoÆc 45 ngµy) kÓ tõ ngµy thanh to¸n nÕu bªn mua ph¸t hiÖn chøng tõ cã m©u thuÉn víi ®iÒu kho¶n L/C hoÆc bªn b¸n vi ph¹m hîp ®ång th­¬ng m¹i g©y tæn thÊt víi bªn mua trªn 10% gi¸ trÞ L/C, ng©n hµng b¶o l·nh chÞu tr¸ch nhiÖm båi hoµn sè tiÒn t­¬ng øng cho bªn mua th«ng qua ng©n hµng cu¶ bªn mua khi nhËn ®­îc khiÕu n¹i cña bªn mua. Nh÷ng ®iÒu trªn ®©y nhÊt lµ ®iÒu 4 cã thÓ bÞ mét sè ng­êi thiÕu thiÖn chÝ tõ bªn b¸n ph¶n øng, thËm chÝ gay g¾t, Êy lµ ®iÒu dÔ hiÓu. Tuy vËy, chóng ta nªn hiÓu r»ng UCP 500 lµ “®¹o luËt” tù nguyÖn. C¸c bªn h÷u quan cã quyÒn lùa chän ¸p dông; cã quyÒn ghi vµo L/C nh÷ng ®iÒu mµ UCP kh«ng quy ®Þnh miÔn lµ ®­îc c¸c bªn h÷u quan tho¶ thuËn. Ngoµi ra, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¶i tu©n thñ chÆt chÏ c¸c quy ®Þnh cña UCP 500. §Æc biÖt lµ viÖc kiÓm tra chøng tõ xuÊt tr×nh cho viÖc thanh to¸n theo ®iÒu 13(a), (b) cña UCP 500. Ng©n hµng ®¶m b¶o kiÓm tra tÝnh hîp lÖ vÒ mÆt h×nh thøc cña c¸c chøng tõ trong thêi gian ®­îc phÐptheo quy ®Þnh cña UCP 500. Tr­êng hîp chøng tõ kh«ng hîp lÖ, ng©n hµng thay v× tõ chèi nhËn chøng tõ, cã thÓ yªu cÇu ng­êi xuÊt khÈu chØnh lý l¹i chøng tõ hay yªu cÇu ng­êi më L/C söa ®æi th­ tÝn dông (®iÒu 14 UCP). Thªm vµo ®ã c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i nªn cã mét bé phËn t­ vÊn thªm cho kh¸ch hµng vÒ luËt lÖ, tËp qu¸n thanh to¸n cña tõng thÞ tr­êng; h­íng dÉn cho kh¸ch hµng c¸ch lËp “§¬n xin më L/C “ theo mÉu cña ng©n hµng, c¸ch lËp bé chøng tõ thanh to¸n sao cho ®Çy ®ñ, râ rµng, chÝnh x¸c vµ thèng nhÊt; l­u ý kh¸ch hµng nh÷ng vÊn ®Ò th­êng m¾c ph¶i trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh nghiÖp vô tÝn dông chøng tõ; h­íng dÉn vµ ®Ò nghÞ kh¸ch hµng nghiªn cøu kü c¸c ®iÒu kho¶n cña UCP 500. KÕt luËn BÊt cø quèc gia nµo muèn ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng chØ dùa vµo s¶n xuÊt trong n­íc mµ cßn giao dÞch quan hÖ víi n­íc kh¸c. Do kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh­ tµi nguyªn, khÝ hËu..v...v nÕu chØ dùa vµo nÒn s¶n xuÊt trong n­íc kh«ng thÓ cung cÊp ®ñ nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt tiªu dïng cña nÒn kinh tÕ mµ ph¶i nhËp nh÷ng mÆt hµng cÇn thiÕt nh­ nguyªn liÖu, vËt t­, m¸y mãc, thiÕt bÞ, hµng tiªu dïng thiÕt yÕu trong n­íc kh«ng s¶n xuÊt ®­îc, hoÆc s¶n xuÊt ®­îc nh­ng gi¸ c¶ cao h¬n. Ng­îc l¹i, trªn c¬ së khai th¸c tiÒm n¨ng vµ lîi Ých kinh tÕ vèn cã, nÒn kinh tÕ ngoµi viÖc phôc vô nhu cÇu trong n­íc, cßn cã thÓ nt¹o nªn nh÷ng thÆng d­ cã thÓ xuÊt khÈu sang n­íc kh¸c, gióp phÇn t¨ng ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc ®Ó nhËp khÈu c¸c thø cßn thiÕu vµ ®Ó tr¶ nî. Nh­ vËy, do yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ ph¸t sinh nhu cÇu trao ®æi giao dÞch hµng ho¸ gi÷a c¸c n­íc víi nhau, hay nãi c¸ch kh¸c ho¹t ®éng XuÊt nhËp khÈu lµ yªu cÇu kh¸ch quan trong nÒn kinh tÕ. Còng nh­ ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng, c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ còng rÊt phong phó vµ ®a d¹ng, lu«n lu«n ph¸t triÓn trong tõng giai ®o¹n. B»ng nh÷ng kiÕn thøc ®· ®­îc häc trong tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng còng nh­ nh÷ng thùc tÕ trong c«ng viÖc, t«i ®· chän ®Ò tµi “ViÖc ¸p dông UCP 500, ICC 1993 vµo Ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ – Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p”. Trong bµi viÕt cña m×nh t«i ®· nªu ra tÇm quan träng cña giao dÞch TÝn dông chøng tõ ®ßi hái ph¶i cã hµnh lang ph¸p lý ®Ó c¸c ng©n hµng thùc hiÖn, thùc tr¹ng ¸p dông UCP 500, nh÷ng t×nh huèng tr¸i víi th«ng lÖ trªn thÕ giíi. §ã lµ nh÷ng Quy t¾c thÓ hiÖn ®Çy ®ñ Th«ng lÖ vµ tËp qu¸n quèc tÕ vµ ph¶i ®­îc c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn thÕ giíi chÊp nhËn vµ ¸p dông vµo giao dÞch TÝn dông chøng tõ. T«i xin göi lêi c¶m ¬n s©u s¾c tíi TiÕn sü Ph¹m Duy Liªn – ng­êi ®· h­íng dÉn t«i hoµn thµnh b¶n kho¸ luËn nµy. T«i còng xin göi lêi c¶m ¬n ®Õn c¸c gi¶ng viªn tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, c¸c b¹n ®ång nghiÖp t¹i ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam, Ng©n hµng EXIMBANK, Ng©n hµng C«ng th­¬ng khu vùc §èng ®a.... ®· gióp t«i cã nh÷ng tµi liÖu thùc tÕ ®Ó vËn dông vµo ®Ò tµi nghiªn cøu cña m×nh. Do thêi gian nghiªn cøu cã h¹n nªn luËn v¨n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, t«i rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®Ó hoµn thiÖn thªm nh÷ng kinh nghiÖm vµ thùc tÕ trong c«ng viÖc. Hµ néi, ngµy 15 th¸ng 5 n¨m 2003 Ng­êi viÕt TrÇn ThÞ Thu H»ng Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh thanh to¸n quèc tÕ trong ngo¹i th­¬ng – NXB Gi¸o dôc 2002 – PGS §inh Xu©n Tr×nh. C¸c quy t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt tÝn dôngchøng tõ cña ICC sè 500 – Hµ néi 1995. C¸c quy t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt tÝn dông chøng tõ cña ICC sè 400 – Phßng C«ng nghiÖp vµ Th­¬ng m¹i 1987. Uniform Rules for Collection, ICC Pub No 522 1995 Revision. Thanh to¸n quèc tÕ – Nguyªn t¾c vµ thùc hµnh – NXB Tµi chÝnh – Gi¶ng viªn ®¹i häc D­¬ng H÷u H¹nh. Sæ tay thanh to¸n quèc tÕ trong ngo¹i th­¬ng – PGS §inh Xu©n Tr×nh, Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, 1992 T¹p chÝ Ng©n hµng. Documentary Credits: UCP 500 & 400 Compared – An Article-by-Article Analysis – XuÊt b¶n sè 511 cña ICC 10/1993. Analysis of Uniform Customs and Practice of International Chamber of Commerce publication 500 – Bunkers Trust Company. §Þnh h­íng ph¸t triÓn hµng xuÊt khÈu cña Bé th­¬ng m¹i – B¸o c¸o chuyªn ®Ò ngµy 11/8/2001. B¸o An ninh ThÕ giíi sè 318 “ V× sao C«ng ty CENTRIMEX mÊt tr¾ng gÇn 1,5 triÖu USD – §Æng HuyÒn “ – Ngµy 20/2/2003 (Trang 12,13). LuËt Th­¬ng m¹i – 1997 Tranh chÊp tõ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ¸n lÖ träng tµi vµ kinh nghiÖm – NXB ChÝnh trÞ Quèc gia 2002 – PGS,TS. Hoµng Ngäc ThiÕt. ._.