Vận dụng phương pháp dãy số thời gian phân tích tình hình xuất khẩu gạo của Việt Nam giai đoạn 1996-2005 và dự báo đến năm 2006-2007

Lêi nãi ®Çu N«ng nghiÖp kh«ng nh÷ng lµ ngµnh ®¶m b¶o nhu cÇu vÒ l­¬ng thùc vµ thùc phÈm cho toµn x· héi, tøc lµ ®¶m b¶o nhu cÇu vÒ sè l­îng chÊt l­îng vµ c¬ cÊu b÷a ¨n cho mäi thµnh viªn cña x· héi mµ nã cßn t¹o ra nguån hµng xuÊt khÈu lín. V× thÕ, n«ng nghiÖp cã vai trß vµ ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng, cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®èi víi sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, nhÊt lµ trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn ban ®Çu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. ViÖt Nam lµ quèc gia ®ang ph¸t triÓn chñ yÕu dùa vµo n«ng nghiÖp, trong ®ã c©y lóa lµ mét c©y l­¬ng thùc cã vÞ trÝ v« cïng quan träng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ë n­íc ta nghÒ trång lóa ®· xuÊt hiÖn tõ l©u ®êi trong ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt cña nh©n d©n, nã ®· trë thµnh nguån l­¬ng thùc chñ yÕu nu«i sèng ng­êi d©n ViÖt Nam trong chÆng ®­êng dµi lÞch sö ®Êu tranh dùng n­íc, gi÷ n­íc vµ ngay c¶ trong thêi kú hoµ b×nh lóa g¹o vÉn gi÷ mét vÞ trÝ quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong ®êi sèng hµng ngµy cña ng­êi d©n vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. NhËn ®Þnh râ vai trß ®ã cña nÒn n«ng nghiÖp nãi chung, cña s¶n xuÊt nãi riªng: §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ®Æt nhiÖm vô s¶n xuÊt l­îng thùc lµ ch­¬ng tr×nh cã vÞ trÝ hµng ®Çu trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Sù nghiÖp ®æi míi cña n­íc ta b¾t ®Çu b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý vÒ ruéng ®Êt tõ n¨m 1988 ®­îc vÝ nh­ mét luång giã míi t¹o nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt lóa vµ n«ng nghiÖp nãi chung. Ttong 16 n¨m xuÊt khÈu g¹o (1989-2005) ViÖt Nam ®· cung cÊp cho thÞ tr­êng thÕ giíi h¬n 45.14 triÖu tÊn g¹o, thu vÒ cho ®Êt n­íc trªn 10.77 tû USD. Tõ vÞ trÝ mét n­íc ph¶i nhËp khÈu l­¬ng thùc, ViÖt Nam ®· v­¬n lªn lÇn ®Çu tiªn xuÊt khÈu g¹o vµ liªn tôc gi÷ v÷ng vÞ trÝ nhãm ®Çu cña thÕ giíi. §ã còng lµ mét trong nh÷ng thµnh tùu næi bËt cña kinh tÕ ViÖt Nam sau gÇn 20 n¨m ®æi míi. Nh­ vËy, chóng ta cã thÓ nãi r»ng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nãi chung, n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu g¹o nãi riªng lµ mét b­íc ph¸t triÓn tÊt yÕu ®Ó ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta ngµy cµng ®i lªn. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu kÓ trªn, xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua béc lé mét sè nh­îc ®iÓm ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ cña xuÊt khÈu. MÆc dï xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam liªn tôc t¨ng trong nh÷ng n¨m qua, nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu l¹i biÕn ®éng hÕt søc thÊt th­êng do yÕu tè gi¸ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, chÊt l­îng g¹o cña ViÖt Nam. .. §Ó t×m hiÓu kü thªm vÒ t×nh h×nh xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua vµ tõ ®ã lµm c¬ së ®Ó dù b¸o cho nh÷ng n¨m tíi vµ ®Ò xuÊt ra mét sè kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu g¹o ë ViÖt Nam trong ®Ò ¸n m«n häc nµy em xin tr×nh bµy ®Ò tµi: VËn dông ph­¬ng ph¸p d·y sè thêi gian ph©n tÝch t×nh h×nh xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam giai ®o¹n 1996-2005 vµ dù b¸o ®Õn n¨m 2006-2007 Do kh¶ n¨ng vµ vèn hiÓu biÕt thùc tÕ cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn chuyªn ®Ò thùc tËp cña t«i cßn nhiÒu thiÕu sãt, t«i rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c c« thầy ®Ó chuyªn ®Ò ®­îc hoµn thiÖn h¬n Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« Chu BÝch Ngọc, chÞ TrÇn ThÞ Thanh H­¬ng cïng c¸c thÇy, c« ë ViÖn khoa häc thèng kª ®· gióp ®ì em hoµn thµnh chuyªn ®Ò cña m×nh. Hµ Néi, ngµy 20 th¸ng 04 n¨m 2006 Ch­¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ xuÊt khÈu vµ xuÊt khÈu g¹o I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ xuÊt khÈu 1. Kh¸i niÖm vÒ xuÊt khÈu 1.1. XuÊt khÈu theo quan ®iÓm MPS §Þnh nghÜa: Theo quan ®iÓm MPS, xuÊt khÈu ®­îc ®Þnh nghÜa lµ toµn bé c¸c s¶n phÈm vËt chÊt ®­îc x¸c ®Þnh t¹i cöa khÈu cña mçi quèc gia trong mèi quan hÖ bu«n b¸n, trao ®æi hµng ho¸. - Ph¹m vi tÝnh: XuÊt khÈu theo quan ®iÓm nµy chØ ®­îc tÝnh xuÊt khÈu hµng ho¸, kh«ng bao gåm xuÊt khÈu dÞch vô. ChØ khi nµo hµng ho¸ ®· ra khái cöa khÈu hoÆc vµo trong cöa khÈu; kh«ng theo nguyªn t¾c thay ®æi quyÒn së h÷u gi÷a c¸c quèc gia. Trong nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, hµng ho¸ xuÊt khÈu tËp trung vµo nh÷ng c¬ quan th­¬ng m¹i kinh doanh ®éc quyÒn, giao l­u hµng ho¸ tù do gi÷a c¸c quèc gia kh«ng ®­îc phÐp, chñ yÕu th«ng qua c¸c kÕ ho¹ch bu«n b¸n cña Bé Th­¬ng m¹i. V× vËy, c¬ së th«ng tin ®Ó tÝnh chØ tiªu xuÊt khÈu hµng ho¸ cña nh÷ng n¨m tr­íc ®©y kh«ng gÆp khã kh¨n nhiÒu. - Gi¸ c¶ xuÊt khÈu: Sau khi tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu tæng hîp bao giê còng ®­îc kiÓm tra theo ph­¬ng ph¸p c©n ®èi sau ®©y ®Ó kiÓm tra l¹i chÊt l­îng. S¶n phÈm x· héi + NhËp khÈu = tiªu hao vËt chÊt + Quü tiªu dïng + xuÊt khÈu + Hao hôt, tæn thÊt sai sè thèng kª cho phÐp Tuy nhiªn, tõ sau ®æi míi, nÒn kinh tÕ c¸c quèc gia ph¸t triÓn theo xu h­íng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, quan ®iÓm MPS trë nªn kh«ng cßn phï hîp, quan ®iÓm SNA ®· ra ®êi thay thÕ cho quan ®iÓm cò MPS 1.2. XuÊt khÈu theo quan ®iÓm SNA - §Þnh nghÜa: Theo quan ®iÓm SNA, xuÊt khÈu bao gåm toµn bé s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô ®­îc mua b¸n, chuyÓn nh­îng, trao ®æi… gi÷a c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc, c¸ nh©n d©n c­ lµ ®¬n vÞ th­êng tró cña n­íc ta víi c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc, c¸ nh©n, d©n c­ kh«ng th­êng tró( hay cßn gäi lµ gi÷a n­íc ta víi n­íc ngoµi). Nh­ vËy, nh÷ng hµng ho¸ vµ dÞch vô cßn gäi lµ xuÊt khÈu chØ khi ®· thay ®æi quyÒn së h÷u vÒ hµng ho¸ ®ã gi÷a mét bªn lµ ®¬n vÞ th­êng tró vµ bªn kia lµ ®¬n vÞ kh«ng th­êng tró, kh«ng lÖ thuéc vµo hµng ho¸ ®ã ®· ra khái biªn giíi quèc gia. Nh÷ng lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô ®ã ®· ra hoÆc ch­a ra khái biªn giíi quèc gia. - C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu: XuÊt khÈu th«ng th­êng ®­îc diÔn ra qua c¸c h×nh thøc sau: Th«ng qua mua b¸n, trao ®æi cña c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i th­¬ng. Th«ng qua mua b¸n, trao ®æi trùc tiÕp cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt, kinh doanh trong n­íc vµ ngoµi n­íc, kÓ c¶ c¸c ®¬n vÞ ®Çu t­ trùc tiÕp hoÆc liªn doanh cña n­íc ngoµi ®ang ho¹t ®éng ë n­íc ta. Th«ng qua mua b¸n, trao ®æi cña c¸c c¸ nh©n d©n c­ ë c¸c cöa khÈu biªn giíi, h¶i phËn. Hµng ho¸ do viÖn trî cña c¸c tæ chøc chÝnh phñ hoÆc phi chÝnh phñ cho n­íc ta. Hµng ho¸ do bµ con ViÖt kiÒu göi vÒ n­íc. XuÊt khÈu th«ng qua viÖc mua b¸n, tiªu dïng trùc tiÕp cña c¸c ®¬n vÞ kh«ng th­êng tró nh­: Kh¸ch du lÞch, nh©n viªn ®i c«ng t¸c, l­u häc sinh, c¸c sø qu¸n…. Trong thùc tÕ, mét sè tr­êng hîp hµng ho¸ ®· ra khái biªn giíi nh­ng l¹i kh«ng ®­îc SNA coi lµ xuÊt khÈu. Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy ®­îc quy ®Þnh thµnh nguyªn t¾c buéc c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i thùc hiÖn nh»m b¶o ®¶m tÝnh thèng nhÊt vµ tÝnh cã thÓ so s¸nh… - Gi¸ c¶ xuÊt khÈu: TrÞ gi¸ hµng xuÊt khÈu ®­îc tÝnh theo gi¸ FOB. - Ph¹m vi tÝnh: Thêi gian tÝnh hµng ho¸, dÞch vô xuÊt khÈu lµ thêi gian sau khi ®· kÕt thóc viÖc chuyÓn giao vµ hoµn thµnh c¸c thñ tôc thanh to¸n hoÆc chuyÓn nh­îng vµ ®­îc tÝnh theo tõng giai ®o¹n: quý, th¸ng, n¨m d­¬ng lÞch. Nh­ vËy, hµng ho¸ xuÊt khÈu cña mét quèc gia còng cã thÓ cßn ë n­íc ngoµi hoÆc ®ang trªn ®­êng ®i. XuÊt khÈu theo quan ®iÓm SNA bao gåm c¶ xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô; bao gåm xuÊt khÈu qua biªn giíi vµ xuÊt khÈu t¹i chç. Ta cã s¬ ®å so s¸nh ph¹m vi tÝnh theo hai quan ®iÓm MPS vµ SNA: Theo quan ®iÓm SNA XuÊt khÈu qua biªn giíi XuÊt khÈu s¶n phÈm vËt chÊt XuÊt khÈu t¹i chç XuÊt khÈu s¶n phÈm dÞch vô Theo quan ®iÓm MPS 1.2.1. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu XuÊt khÈu th«ng th­êng ®­îc diÔn ra qua c¸c h×nh thøc Theo quan ®iÓm SNA, xuÊt khÈu hµng ho¸ lµ ho¹t ®éng mua b¸n, trao ®æi, chuyÓn giao c¸c lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ vËt chÊt gi÷a n­íc ta víi n­íc ngoµi hay cßn gäi lµ quyÒn së h÷u vÒ hµng ho¸ vËt chÊt ®­îc chuyÓn giao tõ ®¬n vÞ thÓ chÕ th­êng tró sang ®¬n vÞ thÓ chÕ kh«ng th­êng tró; vµ nh­ vËy nã sÏ lµm gi¶m nguån s¶n phÈm vËt chÊt trong n­íc. Hay cã thÓ nãi c¸ch kh¸c lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra khi cã sù thay ®æi quyÒn së h÷u gi÷a ®¬n vÞ th­êng tró víi ®¬n vÞ kh«ng th­êng tró, vµ ng­îc l¹i mµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i chuyÓn qua biªn giíi. NhiÒu giao dÞch xuÊt khÈu diÔn ra mµ hµng ho¸ sau khi trao ®æi vÉn kh«ng chuyÓn ra khái biªn giíi, ng­îc l¹i, nhiÒu lo¹i hµng ho¸ sau khi ®· chuyÓn ra khái biÖn giíi mµ vÉn kh«ng ®­îc tÝnh lµ xuÊt khÈu. MÆc dï, h¶i quan nhiÒu n­íc vÉn cung cÊp th«ng tin vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸ sau khi hµng chuyÓn qua biªn giíi. Tuy nhiªn, víi nhiÒu n­íc thuéc c¸c khèi mËu dÞch tù do hay thÞ tr­êng chung th× phÇn lín hµng ho¸ qua biªn giíi kh«ng cÇn khai b¸o. XuÊt khÈu hµng ho¸ bao gåm xuÊt khÈu t¹i chç vµ xuÊt khÈu qua biªn giíi. XuÊt khÈu hµng ho¸ t¹i chç XuÊt khÈu t¹i chç lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra mµ hµng ho¸ kh«ng cÇn ph¶i vËn chuyÓn qua biªn giíi. XuÊt khÈu t¹i chç bao gåm: - C¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ®­îc mua b¸n gi÷a ®¬n vÞ th­êng tró vµ ®¬n vÞ kh«ng th­êng tró. - Hµng ho¸ cña c¸c ®¬n vÞ th­êng tró s¶n xuÊt ë vïng biÓn quèc tÕ: dÇu khÝ, h¶i s¶n,… , b¸n trùc tiÕp cho c¸c ®¬n vÞ kh«ng th­êng tró. - Hµng ho¸ tiªu dïng mµ c¸c ®¬n vÞ kh«ng th­êng tró mua trong n­íc cña c¸c ®¬n vÞ th­êng tró. - Hµng ho¸ bÞ mÊt m¸t hay bÞ tæn thÊt sau khi ®· chuyÓn quyÒn së h÷u tr­íc khi qua biªn giíi. b) XuÊt khÈu hµng ho¸ qua biªn giíi. XuÊt khÈu hµng ho¸ qua biªn giíi lµ ho¹t ®éng mua b¸n, trao ®æi hµng ho¸ mµ hµng ho¸ ®­îc vËn chuyÓn qua biªn giíi. C¸c hµng ho¸ ®­îc coi lµ xuÊt khÈu bao gåm: - Nh÷ng hµng ho¸ mua b¸n, trao ®æi trùc tiÕp gi÷a c¸c ®¬n vÞ d©n c­ th­êng tró n­íc ta víi d©n c­ kh«ng th­êng tró qua c¸c ®­êng biªn giíi, c¸c cöa khÈu trªn bé, trªn biÓn, trªn h¶i ®¶o, thÒm lôc ®Þa, h¶i phËn quèc tÕ vµ trªn tuyÕn ®­êng biªn giíi. - Nh÷ng hµng ho¸ do c¸c chuyªn gia, ng­êi lao ®éng, häc sinh, ng­êi du lÞch, ng­êi ®i c«ng t¸c mang ra n­íc ngoµi. - Nh÷ng hµng ho¸ lµ quµ biÕu, quµ tÆng, c¸c ®å dïng vµ ph­¬ng tiÖn, tµi s¶n cña d©n c­ th­êng tró n­íc ta chuyÓn ®i n­íc ngoµi. - Nh÷ng hµng ho¸ lµ hµng viÖn trî, gióp ®ì, quµ tÆng, biÕu cho… cña c¸c c¬ quan, chÝnh phñ n­íc ta göi cho c¸c n­íc b¹n. - Nh÷ng hµng ho¸ xuÊt khÈu tõ c¸c khu vùc thÓ chÕ tõ c¸c khu chÕ xuÊt hoÆc c¸c doanh nghiÖp chÕ xuÊt ra n­íc ngoµi. - Hµng ho¸ thiÕt bÞ, m¸y bay, tµu thuyÒn d­íi d¹ng cho n­íc ngoµi thuª, víi thêi h¹n trªn mét n¨m. - Hµng ho¸ xuÊt khÈu qua ®­êng b­u ®iÖn - §iÖn, n­íc vµ nh÷ng hµng ho¸ mua b¸n, trao ®æi kh¸c qua biªn giíi nh­ng kh«ng cÇn cã giÊy phÐp cña Bé Th­¬ng M¹i hoÆc c¬ quan thõa uû quyÒn. - Hµng ho¸ xuÊt khÈu cho môc ®Ých lµm phô tïng, linh kiÖn vµ vËt t­ nguyªn liÖu dïng cho söa ch÷a hoµn thiÖn c¸c ph­¬ng tiÖn, m¸y mãc vµ c¸c trang bÞ kh¸c. - Hµng ho¸ xuÊt khÈu lËu, hµng ho¸ vµ hµnh lÝ cña c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc qu¸ tiªu chuÈn quy ®Þnh cña Nhµ n­íc mang theo khi xuÊt c¶nh. - Nh÷ng hµng ho¸, m¸y mãc, ph­¬ng tiÖn… do ®¹i sø qu¸n, l·nh sù qu¸n, ®oµn ngo¹i giao, c¸c khu c¨n cø qu©n sù… cña ta mua ë n­íc ngoµi phôc vô cho môc ®Ých sö dông cña m×nh. - Tuy nhiªn, cã mét sè hµng ho¸ ®­îc ®­a ra n­íc ngoµi nh­ng theo SNA l¹i kh«ng ®­îc coi lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu. c) Hµng ho¸ qua biªn giíi kh«ng ®­îc xem lµ xuÊt khÈu. - C¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, thiÕt bÞ m¸y mãc vµo n­íc kh¸c nh­ng kh«ng thay ®æi quyÒn së h÷u nh­: xe löa, m¸y bay, m¸y mãc x©y dùng sö dông ®Ó thùc hiÖn viÖc x©y dùng ë n­íc ngoµi. - Hµng ho¸ chuyÓn ra n­íc ngoµi ®Ó söa ch÷a, hµng ho¸ ®­a ®i chÕ biÕn nhá. - Hµng t¹m nhËp vµ sÏ xuÊt ra, kh«ng thay ®æi së h÷u nh­: hµng göi ®i triÓn l·m, nh¹c cô biÓu diÔn nghÖ thuËt, ®éng vËt ra n­íc ngoµi môc ®Ých g©y gièng. - Hµng ho¸ chuyÓn ra ®Õn c¸c sø qu¸n, c¸c c¨n cø qu©n sù, c¸c vïng ®Êt n»m gi÷a c¸c n­íc. - Hµng ho¸ bÞ mÊt m¸t hay tæn thÊt sau khi ®· chuyÓn qua biªn giíi vµ tr­íc ®ã ®· chuyÓn quyÒn së h÷u. 1.2.2 XuÊt khÈu dÞch vô XuÊt khÈu c¸c ho¹t ®éng dÞch vô lµ sù mua b¸n, trao ®æi c¸c s¶n phÈm do ho¹t ®éng dÞch vô t¹o ra trªn c¸c lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c, b¶o hiÓm, du lÞch, tµi chÝnh ng©n hµng, v¨n ho¸ gi¸o dôc, y tÕ, thÓ thao vµ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô kh¸c do c¸c ®¬n vÞ tæ chøc, d©n c­ th­êng tró. XuÊt khÈu c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ®­îc thÓ hiÖn d­íi c¸c h×nh thøc sau: XuÊt khÈu c¸c dÞch vô vËn t¶i hµng ho¸ vµ hµnh kh¸ch: * XuÊt khÈu dÞch vô vËn t¶i hµng ho¸ vµ hµnh kh¸ch: XuÊt khÈu dÞch vô vËn t¶i hµng ho¸ vµ hµnh kh¸ch bao gåm doanh thu thu vÒ cho c¸c ho¹t ®éng chuyªn chë, bèc xÕp hµng ho¸ vµ hµnh kh¸ch diÔn ra trªn tÊt c¶ c¸c tuyÕn ®­êng nh­: ®­êng biÓn, ®­êng s«ng, ®­êng bé, ®­êng s¾t, ®­êng kh«ng, ®­êng èng do c¸c ®¬n vÞ vµ d©n c­ th­êng tró n­íc ta bèc xÕp, chuyªn chë hµng ho¸ vµ hµnh kh¸ch cho n­íc ngoµi( cho ®¬n vÞ vµ d©n c­ kh«ng th­êng tró). §èi víi vËn t¶i hµnh kh¸ch, doanh thu bao gåm c¶ tiÒn vÐ hµnh kh¸ch ®i tµu xe, lªn m¸y bay… vµ c¸c phÝ tæn t­¬ng tù nh­ c­íc phÝ mµ hµnh kh¸ch ph¶i tr¶ cho hµng ho¸ vµ hµnh lÝ ®i kÌm hµnh kh¸ch. Cã thÓ nãi bÊt k× ho¹t ®éng dÞch vô nµo cung cÊp cho hµnh kh¸ch nh­: VËn t¶i v­ît qu¸ quy ®Þnh hoÆc c¸c ph­¬ng tiÖn vµ ®å dïng kh¸c thuéc vÒ hµnh lÝ mµ chóng ®­îc chuyªn chë cïng hµnh kh¸ch trªn cïng chuyÕn tµu ho¶, tµu thuû, m¸y bay… th× ®Òu ®­îc tÝnh vµo vËn t¶i hµnh kh¸ch. * XuÊt khÈu dÞch vô b­u ®iÖn, liªn l¹c vµ viÔn th«ng: XuÊt khÈu dÞch vô b­u ®iÖn liªn l¹c viÔn th«ng lµ nh÷ng kho¶n thu vÒ ho¹t ®éng l¾p ®Æt, ho¹t ®éng ®iÖn b¸o ®iÖn tÝn, b­u ®iÖn quèc tÕ, ®iÖn tho¹i, Fax, telex… c¸c dÞch vô trªn TV, radio gi÷a c¸c ®¬n vÞ vµ d©n c­ th­êng tró n­íc ta víi ®¬n vÞ vµ d©n c­ kh«ng th­êng tró. Tuy nhiªn, nh÷ng ho¹t ®éng trao ®æi c¸c tµi liÖu truyÒn TV, radio, c¸c kho¶n thu do cho thuª b¨ng, phim, hoÆc c¸c ch­¬ng tr×nh thuéc b¶n quyÒn t¸c gi¶ th× kh«ng ®­îc tÝnh vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu. XuÊt khÈu dÞch vô b¶o hiÓm: XuÊt khÈu b¶o hiÓm bao gåm doanh thu c¸c ho¹t ®éng dù phßng, ho¹t ®éng b¶o hiÓm cña c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc vµ d©n c­ ho¹t ®éng b¶o hiÓm th­êng tró n­íc ta thùc hiÖn cung cÊp c¸c nhu cÇu b¶o hiÓm cho c¸c ®¬n vÞ vµ d©n c­ kh«ng th­êng tró. Khi tÝnh xuÊt khÈu c¸c ho¹t ®éng b¶o hiÓm th­êng dùa theo c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng sau ®©y: -B¶o hiÓm vËn t¶i chuyªn chë hµng ho¸ quèc tÕ. - B¶o hiÓm chuyªn chë hµnh kh¸ch quèc tÕ. - B¶o hiÓm phßng ho¶, phßng gian, phßng tæn thÊt cho n­íc ngoµi - B¶o hiÓm sinh m¹ng vµ b¶o hiÓm kh¸c cho n­íc ngoµi. XuÊt khÈu “hµng ho¸” vµ dÞch vô do chi mua trùc tiÕp t¹i thÞ tr­êng trong n­íc: XuÊt khÈu “hµng ho¸” vµ dÞch vô trùc tiÕp lµ nh÷ng hµng ho¸ vµ dÞch vô do c¸c c¬ quan ngo¹i giao, sø qu¸n, l·nh sù qu¸n, c¸c c¨n cø qu©n sù vµ c¸c ®¬n vÞ tæ chøc kh«ng th­êng tró kh¸c ®ãng ë n­íc ta chi mua trùc tiÕp ë thÞ tr­êng n­íc ta. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c kho¶n chi mua nµy ®Òu ®­îc tÝnh lµ xuÊt khÈu mµ cÇn lo¹i trõ nh÷ng kho¶n nh­: gi¸ trÞ b¸n nh÷ng ®å cò, phÕ liÖu cña c¸c c¬ quan ngo¹i giao, c¸c sø qu¸n, l·nh sù qu¸n, c¸c c¨n cø qu©n sù… ®ãng ë n­íc ta. XuÊt khÈu dÞch vô du lÞch: Du lÞch kh¸c víi c¸c lo¹i h×nh dÞch vô quèc tÕ kh¸c ë chç nã lµ mét lo¹i ho¹t ®éng phôc vô nhu cÇu. Ng­êi tiªu dïng ®i ®Õn vïng cña ng­êi cung cÊp, tøc lµ ®Õn nh÷ng n­íc mµ du kh¸ch cÇn tham quan ®Ó nhËn c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô mµ hä thÝch. V× vËy, kh«ng gièng nh­ c¸c lo¹i dÞch vô kh¸c, dÞch vô du lÞch kh«ng ph¶i lµ dÞch vô cô thÓ riªng biÖt mµ lµ tæng hîp c¸c lo¹i dÞch vô mµ hµnh kh¸ch sö dông. XuÊt khÈu ho¹t ®éng du lÞch tham quan l÷ hµnh bao gåm phÇn chi mua hµng ho¸ vµ dÞch vô cho tiªu dïng cña nh÷ng d©n c­ kh«ng th­êng tró ®Õn tham quan du lÞch ë ViÖt Nam trong thêi gian d­íi mét n¨m. C¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô th«ng th­êng ®­îc tÝnh vµo xuÊt khÈu du lÞch, l÷ hµnh lµ tiÒn thuª nhµ, kh¸ch s¹n, thøc ¨n, ®å uèng, gi¶i trÝ, th¨m quan vµ vËn t¶i ë c¸c nÒn kinh tÕ mµ kh¸ch viÕng th¨m, kÓ c¶ quµ l­u niÖm vµ c¸c t¸c phÈm nghÖ thuËt, mü thuËt do du kh¸ch mua ®Ó sö dông vµ ®­a ra khái nÒn kinh tÕ mµ hä ®Õn th¨m. XuÊt khÈu c¸c dÞch vô hçn hîp kh¸c C¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu dÞch vô hçn hîp kh¸c ph¶i kÓ ®Õn nh­: xuÊt khÈu dÞch vô tµi chÝnh, xuÊt khÈu dÞch vô th­¬ng m¹i, xuÊt khÈu dÞch vô tin häc vµ th«ng tin. - XuÊt khÈu dÞch vô tµi chÝnh: lµ ho¹t ®éng thùc hiÖn c¸c dÞch vô trung gian tµi chÝnh cã liªn quan ®Õn th­ tÝn dông, chÊp nhËn thanh to¸n cña ng©n hµng, h¹n møc tÝn dông, thuª mua tµi chÝnh, c¸c giao dÞch ngo¹i hèi vµ c¸c chi phÝ hoa hång cã liªn quan ®Õn giao dÞch chøng kho¸n nh­ m«i giíi, ph©n phèi, b¶o l·nh ph¸t hµnh vµ c¸c tho¶ thuËn trao ®æi, c¸c h×nh thøc mua b¸n quyÒn lùa chän vµ c¸c c«ng cô phßng ngõa rñi ro kh¸c; c¸c dÞch vô cã liªn quan ®Õn qu¶n lÝ tµi s¶n, qu¶n lÝ t¸c nghiÖp trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh, c¸c dÞch vô b¶o qu¶n chøng kho¸n… diÔn ra gi÷a ®¬n vÞ th­êng tró cña n­íc ta víi ®¬n vÞ kh«ng th­êng tró. - XuÊt khÈu dÞch vô th­¬ng m¹i: lµ nh÷ng kho¶n thu cho c¸c ho¹t ®éng ®¹i lÝ, uû nhiÖm gi÷a d©n c­ th­êng tró n­íc ta víi ®¬n vÞ kh«ng th­êng tró. - XuÊt khÈu dÞch vô tin häc vµ th«ng tin: c¸c dÞch vô nµy liªn quan ®Õn tin tøc, sè liÖu gi÷a c¸c ®¬n vÞ vµ d©n c­ th­êng tró víi d©n c­ kh«ng th­êng tró. XuÊt khÈu dÞch vô tin häc vµ th«ng tin bao gåm c¸c ho¹t ®éng c¬ së s÷ liÖu nh­ nh©n réng, l­u tr÷ vµ c¸c dÞch vô khai th¸c th«ng tin trªn m¹ng, xö lÝ sè liÖu, lËp b¶ng sè liÖu, cung cÊp c¸c dÞch vô xö lÝ sè liÖu trªn c¬ së mua giê nhÊt ®Þnh; t­ vÊn phÇn cøng, l¾p ®Æt phÇn mÒm, b¶o d­ìng vµ söa ch÷a m¸y tÝnh vµ c¸c thiÕt bÞ ngo¹i vi; c¸c dÞch vô tin tøc, ¶nh vµ c¸c bµi viÕt cho th«ng tin, qu¶ng c¸o. - XuÊt khÈu dÞch vô y tÕ, søc khoÎ: gåm c¸c dÞch vô kh¸m ch÷a bÖnh, kÓ c¶ chç ¨n, ë, chç ®iÒu trÞ, cung cÊp thuèc men vµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan do c¸c ®¬n vÞ th­êng tró n­íc ta cung cÊp cho ®¬n vÞ kh«ng th­êng tró. - XuÊt khÈu dÞch vô gi¸o dôc: bao gåm c¸c ho¹t ®éng gi¶ng d¹y, ®µo t¹o, dÞch vô ¨n ë, l­u tró vµ c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn gi¸o dôc, ®µo t¹o do c¸c ®¬n vÞ vµ d©n c­ th­êng tró n­íc ta cung cÊp cho c¸c ®¬n vÞ kh«ng th­êng tró tõ c¸c n­íc kh¸c. - XuÊt khÈu c¸c dÞch vô vµ kinh doanh kh¸c: bao gåm c¸c dÞch vô tiÕp thÞ, nghiªn cøu thÞ tr­êng, c¸c dÞch vô t­ vÊn qu¶n lÝ, tr­ng cÇu ý d©n, c¸c t­ vÊn ph¸p luËt, c¸c dÞch vô h¹ch to¸n, kiÓm to¸n, l­u tr÷, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, c¸c dÞch vô vÒ kiÕn tróc, kü s­, thiÕt kÕ vµ dÞch vô kü thuËt kh¸c, c¸c dÞch vô vÒ an ninh ®iÒu tra, biªn dÞch, phiªn dÞch… 1.2.3. Gi¸ xuÊt khÈu Th«ng th­êng, xuÊt khÈu ®­îc tÝnh theo gi¸ hµng ho¸ khi giao hµng trªn tµu hay gi¸ FOB( Free On Board) ë biªn giíi n­íc xuÊt. Gi¸ ®ã bao gåm gi¸ hµng ho¸ vµ c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn hµng ho¸ nh­ c­íc vËn t¶i ®Ó ®­a hµng ho¸ ®Õn n¬i xuÊt. Gi¸ FOB cã thÓ xem lµ gi¸ cña ng­êi mua do ng­êi nhËp khÈu tr¶ ®Ó nhËn hµng ë biªn giíi n­íc xuÊt sau khi hµng ®· ®­îc tr¶ thuÕ xuÊt khÈu. 1.2.4. ThuÕ xuÊt khÈu ThuÕ xuÊt khÈu bao gåm c¸c lo¹i thuÕ ®¸nh trªn hµng ho¸ vµ dÞch vô khi hµng ho¸ ra khái l·nh thæ kinh tÕ hay khi c¸c dÞch vô ®­îc cung cÊp cho c¸c ®¬n vÞ kh«ng th­êng tró. C¸c lo¹i thuÕ xuÊt khÈu chñ yÕu: - ThuÕ xuÊt khÈu - Lîi nhuËn ®éc quyÒn xuÊt khÈu( Profits of Export Monopolies) lµ mét lo¹i thuÕ phi danh nghÜa; nÕu xÐt vÒ b¶n chÊt th× ®ã lµ lo¹i thuÕ ®¸nh trªn s¶n phÈm. Nã lµ phÇn lîi nhuËn do ®éc quyÒn xuÊt khÈu mét sè hµng ho¸ vµ dÞch vô cña c¸c tæ chøc nhËp khÈu hay c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc trÝch nép cho ChÝnh phñ. - ThuÕ do chÕ ®é nhiÒu tû gi¸ bao gåm c¸c lo¹i thuÕ phi danh nghÜa do kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña chÕ ®é nhiÒu tû gi¸ ®èi víi xuÊt khÈu. 1.2.5. Trî cÊp xuÊt khÈu Trî cÊp xuÊt khÈu bao gåm tÊt c¶ trî cÊp ®èi víi hµng ho¸ vµ dÞch vô khi hµng ho¸ ra khái l·nh thæ kinh tÕ hay khi dÞch vô ®­îc cung cÊp cho c¸c ®¬n vÞ kh«ng th­êng tró. Bao gåm: - Trî cÊp xuÊt khÈu trùc tiÕp cho ng­êi s¶n xuÊt th­êng tró khi hµng ho¸ rêi khái l·nh thæ kinh tÕ hoÆc khi dÞch vô ®­îc cung cÊp cho c¸c ®¬n vÞ kh«ng th­êng tró. - C¸c kho¶n chÞu lç cña c¸c tæ chøc ngo¹i th­¬ng cña ChÝnh phñ khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch mua s¶n phÈm cña c¸c ®¬n vÞ th­êng tró vµ b¸n víi gi¸ thÊp h¬n cho c¸c ®¬n vÞ kh«ng th­êng tró. Chªnh lÖch gi÷a gi¸ mua vµ gi¸ b¸n lµ trî cÊp xuÊt khÈu. Trî cÊp do chÕ ®é nhiÒu tû gi¸ lµ trî cÊp kh«ng chÝnh thøc do ho¹t ®éng cña chÕ ®é nhiÒu tû gi¸. 2. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu Víi môc tiªu ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc kinh doanh, chiÕt khÊu nh»m ph©n t¸n vµ chia rÏ rñi ro, c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i cã thÓ lùa chän nhiÒu h×nh thøc xuÊt khÈu. + XuÊt khÈu trùc tiÕp: Lµ viÖc xuÊt khÈu c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô do chÝnh doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra ho¨c thu mua tõ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong n­íc tíi kh¸ch hµng ngoµi th«ng qua c¸c tæ chøc cña m×nh. XuÊt khÈu trùc tiÕp cã thÓ lµm t¨ng thªm rñi ro trong kinh doanh song l¹i cã nh÷ng ­u ®iÓm næi bËt lµ gi¶m bít c¸c chi phÝ trung gian do ®ã t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp, cã thÓ liªn hÖ trùc tiÕp vµ ®Òu ®Æn víi kh¸ch hµng vµ thÞ tr­êng n­íc ngoµi, biÕt ®­îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng vµ t×nh h×nh b¸n hµng ë ®ã nªn cã thÓ thay ®æi s¶n phÈm vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn b¸n hµng trong ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt. + XuÊt khÈu gia c«ng uû th¸c. §©y lµ h×nh thøc kinh doanh mµ trong ®ã ®¬n vÞ ngo¹i th­¬ng ®øng ra nhËp nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm do xÝ nghiÖp gia c«ng sau ®ã thu håi thµnh phÈm ®Ó xuÊt cho bªn n­íc ngoµi. §¬n vÞ ®­îc h­ëng phÝ uû th¸c theo tho¶ thuËn víi c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt. H×nh thøc nµy cã ­u ®iÓm lµ doanh nghiÖp th­¬ng m¹i kh«ng cÇn bá vèn vµo kinh doanh nh­ng vÉn thu ®­îc lîi nhuËn, rñi ro Ýt h¬n, viÖc thanh to¸n ch¾c ch¾n h¬n. Tuy nhiªn ®ßi hái ph¶i tiÕn hµnh nhiÒu c«ng viÖc, nhiÒu thñ tôc nhËp khÈu, c¸c c¸n bé kinh doanh ph¶i cã kinh nghiÖm vµ nghiÖp vô c¶ trong qu¸ tr×nh gi¸m s¸t vµ kiÓm tra viÖc gia c«ng. + XuÊt khÈu uû th¸c §©y lµ h×nh thøc kinh doanh trong ®ã ®¬n vÞ ngo¹i th­¬ng ®ãng vai trß lµ ng­êi trung gian thay cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt ®iÒu hµnh kÝ kÕt ho¹t ®éng mua b¸n ngo¹i th­¬ng, tiÕn hµnh c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈu hµng ho¸ cho nhµ s¶n xuÊt vµ qua ®ã thu ®­îc mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh. ¦u ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ møc ®é rñi ro thÊp, ®Æc biÖt lµ kh«ng cÇn vèn vµo kinh doanh, t¹o ®­îc viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ®ång thêi còng thu ®­îc mét kho¶n lîi nhuËn ®¸ng kÓ. Ngoµi ra tr¸ch nhiÖm trong viÖc tranh chÊp l¹i thuéc vÒ ng­êi s¶n xuÊt. + Bu«n b¸n ®èi l­u . §©y lµ ph­¬ng thøc giao dÞch trong ®ã xuÊt khÈu kÕt hîp chÆt chÏ víi nhËp khÈu, ng­êi b¸n còng lµ ng­êi mua vµ l­îng hµng ho¸ mang ra trao ®æi cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng. Môc ®Ých s¶n xuÊt ë ®©y kh«ng ph¶i thu vÒ mét kho¶n ngo¹i tÖ mµ lµ nh»m môc ®Ých cã mét l­îng hµng ho¸ cã gi¸ trÞ t­¬ng ®­¬ng víi l« hµng nhËp. Lîi Ých cña bu«n b¸n ®èi l­u lµ nh»m tr¸nh rñi ro vÒ sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi. MÆt kh¸c, c¸c bªn cßn cã lîi khi kh«ng cã ®ñ ngo¹i tÖ thanh to¸n cho l« hµng nhËp khÈu cña m×nh. Cã nhiÒu h×nh thøc bu«n b¸n ®èi l­u nh­: hµng ®æi hµng, trao ®æi bï trõ, mua ®èi l­u... Ngoµi ra cßn cã c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu kh¸c nh­: xuÊt khÈu t¹i chç, gia c«ng quèc tÕ, t¸i nhËp t¹m xuÊt vµ xuÊt khÈu theo nghÞ ®Þnh th­... 3 Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. + §èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Lµ mét néi dung chÝnh cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng vµ lµ ho¹t ®éng quan träng cña th­¬ng m¹i quèc tÕ, xuÊt khÈu cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña tõng quèc gia còng nh­ trªn toµn cÇu. XuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n ®Ó thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ quèc gia. C¸c lý thuyÕt vÒ t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Òu chØ ra r»ng ®Ó t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ mçi quèc gia ®Òu ph¶i cã 4 ®iÒu kiÖn: nguån nh©n lùc, tµi nguyªn, vèn vµ kü thuËt c«ng nghÖ. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, hÇu hÕt c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Òu thiÕu vèn vµ c«ng nghÖ nh­ng lao ®éng th× rÊt dåi dµo. Víi sù mÊt c©n ®èi vÒ nguån lùc ®Çu vµo lµm thÕ nµo ®Ó c¸c quèc gia cã thÓ t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn ®­îc? §Ó gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò nµy, hä buéc ph¶i nhËp tõ bªn ngoµi nh÷ng yÕu tè mµ trong n­íc ch­a tho¶ m·n ®­îc. §Ó nhËp ®­îc nh÷ng yÕu tè ®ã th× ph¶i cã nguån ngo¹i tÖ, mµ nguån ngo¹i tÖ nµy chñ yÕu thu ®­îc tõ c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu, xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng chÝnh, t¹o tiÒn ®Ò cho nhËp khÈu. Tõ ®ã ta cã thÓ ®¸nh gi¸ vai trß cña xuÊt khÈu ë c¸c khÝa c¹nh : XuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu, phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. ë c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn, mét trong nh÷ng vËt c¶n chÝnh ®èi víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ lµ thiÕu nguån vèn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Cã nhiÒu c¸ch kh¸c nhau ®Ó huy ®éng nguån ngo¹i tÖ nh­ng chØ b»ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu th× nguån vèn míi æn ®Þnh vµ th­êng xuyªn bÒn v÷ng. XuÊt khÈu thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Cã hai c¸ch nh×n nhËn vÒ t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Thø nhÊt: ChØ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm thõa so víi nhu cÇu tiªu thô néi ®Þa, trong tr­êng hîp nÒn kinh tÕ cßn l¹c hËu vµ chËm ph¸t triÓn, s¶n xuÊt vÒ c¬ b¶n ch­a ®ñ tiªu dïng, nÕu chØ thô ®éng chê vµo sù d­ thõa ra cña s¶n xuÊt th× xuÊt khÈu chØ bã hÑp trong ph¹m vi nhá vµ t¨ng tr­ëng chËm, do ®ã c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh«ng cã c¬ héi ph¸t triÓn. Thø hai : Coi thÞ tr­êng thÕ giíi lµ môc tiªu ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. Quan ®iÓm nµy cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu vµ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn cô thÓ: XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh cã liªn quan ph¸t triÓn theo. XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng tiªu dïng cña mét quèc gia, ngo¹i th­¬ng cho phÐp mét n­íc cã thÓ tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi mét l­îng lín h¬n nhiÒu lÇn kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña quèc gia ®ã. XuÊt khÈu lµ ph­¬ng tiÖn quan träng ®Ó t¹o vèn vµ thu hót c«ng nghÖ kü thuËt míi tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ néi ®Þa, t¹o n¨ng lùc s¶n xuÊt míi. XuÊt khÈu cßn cã vai trß thóc ®Èy chuyªn m«n ho¸, t¨ng c­êng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña tõng quèc gia. XuÊt khÈu cã t¸c ®éng tÝch cùc tíi viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viªc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n. Mçi n¨m s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ®· thu hót ®­îc hµng triÖu lao ®éng, t¹o ra thu nhËp æn ®Þnh cho hä. XuÊt khÈu t¹o nguån ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu hµng tiªu dïng, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng ph¸t triÓn ®a d¹ng vµ phong phó cña nh©n d©n. XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. XuÊt khÈu vµ c¸c mèi quan hÖ ®èi ngo¹i cã sù t¸c ®éng qua l¹i phô thuéc lÉn nhau. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng chñ yÕu, lµ h×nh thøc ban ®Çu cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, thóc ®Èy c¸c mèi quan hÖ kh¸c nh­ : B¶o hiÓm quèc tÕ, tÝn dông quèc tÕ... ph¸t triÓn theo. + §èi víi doanh nghiÖp. Ngµy nay víi xu h­íng v­¬n ra thÞ tr­êng thÕ giíi lµ mét xu h­íng chung cña tÊt c¶ c¸c quèc gia vµ c¸c doanh nghiÖp. Th«ng qua xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp cã c¬ héi tham gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vÒ chÊt l­îng vµ gi¸ c¶. Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng, doanh nghiÖp lu«n ph¶i ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh. II XuÊt nhËp khÈu g¹o nãi riªng 1. TÝnh chÊt ®Ó g¹o ®­îc xuÊt khÈu - ChÊt l­îng g¹o xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. ChÊt l­îng g¹o trªn thÞ tr­êng g¹o thÕ giíi ®­îc ph©n lo¹i theo 5 lo¹i dùa trªn 9 chØ tiªu nh­: tØ lÖ tÊm, kÝch th­íc h¹t, mµu g¹o, ®é Èm, møc ®é ®¸nh bãng, tØ lÖ Amilaza, tØ lÖ Protein, nhiÖt ho¸, mïi th¬m. Cßn g¹o cña chóng ta chñ yÕu chØ quan t©m ®Õn 3 chØ tiªu ®Çu. Cïng víi sù t¨ng lªn vÒ sè l­îng, chñng lo¹i, chÊt l­îng g¹o cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ. Trong nh÷ng n¨m ®Çu xuÊt khÈu g¹o, tØ lÖ g¹o chÊt l­îng thÊp vµ trung b×nh chiÕm tíi 80-90% ®Õn n¨m1998 chØ cßn 47% vµ cuèi n¨m 2003 tØ lÖ nµy lµ 40%. TØ lÖ g¹o chÊt l­îng cao (5 ®Õn 10% tÊm) ®· t¨ng tõ 1% n¨m 1989 lªn 55% n¨m 2003, tØ lÖ g¹o chÊt l­îng thÊp (25% tÊm) chØ cßn 21%. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, s¶n xuÊt lóa chÊt l­îng cao phôc vô xuÊt khÈu ViÖt Nam ®· cã nhiÒu khëi s¾c. DiÖn tÝch gieo cÊy c¸c gièng lóa cã chÊt l­îng cao ®· t¨ng dÇn vµ diÖn tÝch lóa c¸c lo¹i chÊt l­îng thÊp gi¶m dÇn.. Nhµ n­íc ®· quy ho¹ch vµ ®Çu t­ x©y dùng c¸c vïng lóa cã chÊt l­îng cao phôc vô xuÊt khÈu, trong ®ã vïng §ång b»ng s«ng Cöu Long cã 1 triÖu ha, vïng §ång b»ng s«ng Hång cã 300 ngh×n ha. C¸c gièng lóa chÊt l­îng cao, ®Æc s¶n phï hîp víi thÞ tr­êng thÕ giíi chän läc, lai t¹o vµ ®­a vµo s¶n xuÊt quy m« lín. §Õn nay, trªn 95% l­îng g¹o xuÊt khÈu s¶n xuÊt t¹i §ång b»ng s«ng Cöu Long. G¹o chÊt l­îng cao ®­îc s¶n xuÊt ë §ång b»ng s«ng Cöu Long chñ yÕu lµ lóa cã h¹t dµi, thon, trong, dÎo, nh­: IR64; OMCS 2000; OMCS 21; VND 95-20; OM 1490; TN§B... Nhu cÇu thÞ tr­êng quèc tÕ vÒ lo¹i g¹o ®Æc s¶n, nh­: Bassmati, Khaodokmali, Jasmali... tuy cßn chiÕm tØ lÖ thÊp, kho¶ng 6-7% g¹o hµng ho¸ thÕ gÞíi, nh­ng gi¸ cña chóng l¹i rÊt cao, còng ®· ®­îc ®­a vµo s¶n xuÊt t¹i §ång b»ng s«ng Cöu Long. Vïng ®ång b»ng s«ng Hång, g¹o chÊt l­îng cao chñ yÕu lµ c¸c gièng lóa ®Æc s¶n truyÒn thèng nh­ t¸m th¬m, dù h­¬ng, nÕp c¸i hoa vµng. Søc c¹nh tranh cña g¹o ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi t¨ng vµ ®· ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng khã tÝnh nh­ EU, B¾c Mü, NhËt B¶n. -ThÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng. Tuú theo møc sèng, tËp qu¸n, viÖc tiªu thô g¹o ë c¸c n­íc, c¸c khu vùc trong nh÷ng thêi gian nhÊt ®Þnh cã nh÷ng yªu cÇu kh¸c nhau. Th«ng th­êng, g¹o ®¸nh bãng vµ x¸t tr¾ng ®­îc ­a chuéng h¬n. Tuy vËy cã nh÷ng vïng n«ng th«n ng­êi ta l¹i ­a lo¹i g¹o x¸t kh«ng kü chøa nhiÒu vitamin vµ ngµy nay trªn thÕ giíi th× xu h­íng thiªn vÒ g¹o ngon h¹t dµi. Tõ nh÷ng kh¸c nhau vÒ thÞ hiÕu ®ã th× ta thÊy r»ng khi th©m nhËp vµo mét thÞ tr­êng nµo ®ã tr­íc hÕt chóng ta cÇn ph¶i t×m hiÓu thÞ hiÕu cña hä, xem hä cÇn lo¹i g¹o nµo tõ ®ã míi cung øng cã nh­ vËy th× míi n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu g¹o. -ChÊt l­îng g¹o xuÊt khÈu. ChÊt l­îng g¹o lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh tíi sù c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, ®ång thêi nã c¶i thiÖn ®­îc hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. ChÊt l­îng g¹o xuÊt khÈu cÇn ®­îc hiÓu mét c¸ch réng h¬n víi ý nghÜa lµ mét chØ tiªu tæng hîp ph¶n ¸nh møc ®é tho¶ m·n nhu cÇu cña g¹o xuÊt khÈu vÒ qui c¸ch, phÈm chÊt, kiÓu d¸ng, së thÝch, tËp qu¸n tiªu dïng. ChÊt l­îng g¹o kh«ng phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè trong ®ã gièng kü thuËt canh t¸c vµ b¶o qu¶n chÕ biÕn lµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn chÊt l­îng g¹o. *Gièng: §©y lµ nh©n tè quan träng ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng g¹o bëi lÏ gièng tèt th× b¶n th©n nã ®· ®¶m b¶o c¸c chØ tiªu: + Kh¶ n¨ng chèng chäi víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn. + Cho phÐp sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn m¹nh. + T¹o ra s¶n phÈm víi n¨ng suÊt, chÊt l­îng cao, mÉu m· ®Ñp. + Cã kh¶ n¨ng h¹n chÕ c¸c lo¹i s©u bÖnh. §Ó cã thÓ t¹o ra chÊt l­îng gièng tèt th× §¶ng vµ Nhµ n­íc cïng Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n cÇn cã sù ®Çu t­ thÝch ®¸ng vµo lÜnh vùc nghiªn cøu gièng c©y trång, lÜnh vùc c«ng nghÖ gen, bªn c¹nh ®ã cÇn tranh thñ tr×nh ®é khoa häc tiªn tiÕn cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi nh­ lµ vÊn ®Ò chuyÓn giao c«ng nghÖ, vÊn ®Ò nghiªn cøu øng dông... *Kü thuËt canh t¸c. Lµ tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p bao gåm c¸c kh©u: gieo cÊy, ch¨m sãc vµ phßng trõ s©u bÖnh. §©y lµ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng m¹nh mÏ ®Õn qu¸ tr×nh sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y lóa, viÖc thùc hiÖn ®óng qui tr×nh kü thuËt lµ v« cïng quan träng ®èi víi viÖc t¹o ra mét lo¹i g¹o phÈm chÊt cao. Ch¼ng h¹n trong kh©u phßng trõ s©u bÖnh nÕu kh«ng phßng trõ ®óng lóc, ®óng chç rÊt cã thÓ sÏ ®Ó l¹i nh÷ng d­ ©m cña thuèc ho¸ häc trong s¶n phÈm vµ ®©y còng lµ vÊn ®Ò cÇn l­u ý cho nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt lóa g¹o ®Æc biÖt lµ trong thêi ®¹i ngµy nay - thêi ®¹i cña ho¸ chÊt vµ thuèc ho¸ häc do kiÕn thøc vÒ khoa häc kü thuËt Ýt, ng­êi n«ng d©n chØ cÇn biÕt lo¹i thuèc ®ã cã phßng trõ s©u bÖnh hay kh«ng mµ kh«ng hÒ quan t©m tíi ¶nh h­ëng cña nã ®Õn s¶n phÈm nh­ thÕ nµo ®Ó kh¾._.c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®ã, viÖc thµnh lËp c¸c tæ ®éi khuyÕn n«ng bæ sung nh÷ng kiÕn thøc vÒ kü thuËt canh t¸c cho bµ con n«ng d©n hiÖn nay lµ viÖc lµm rÊt cÇn thiÕt. *C«ng nghÖ sau thu ho¹ch: §©y lµ kh©u cuèi cïng ¶nh h­ëng tíi chÊt l­îng lóa g¹o bao gåm: ph¬i sÊy, xay x¸t, bao gãi vµ kü thuËt b¶o qu¶n. Mçi mét c«ng ®o¹n thùc hiÖn lµ mét lÇn lµm thay ®æi chÊt l­îng h¹t g¹o. Sù thay ®æi nµy lµ t¨ng lªn khi c«ng ®o¹n ®ã ®­îc thùc hiÖn ®óng qui tr×nh vµ sù thay ®èi ®ã lµ gi¶m ®i khi c«ng ®o¹n ®ã kh«ng ®óng qui tr×nh kü thuËt. XÐt mét c¸ch cô thÓ h¬n: Víi kh©u ph¬i sÊy: §©y lµ mét c«ng ®o¹n lµm gi¶m ®é Èm cña lóa g¹o khi míi gÆt vÒ. §é Èm ®¶m b¶o cña h¹t thãc vµ 14% do vËy trong qu¸ tr×nh ph¬i sÊy thãc cã ®é Èm l¬n h¬n 14% th× khi cho vµo kho b¶o qu¶n lo¹i thãc nµy th­êng dÔ bÞ n¶ymÇm ®iÒu nµy còng ®ång nghÜa víi h¹t g¹o lµm ra sÏ dÔ biÕn mµu vµ b¹c bông kh«ng ®¶m b¶o tiªu chuÈn cho g¹o xuÊt khÈu. H¬n n÷a, b¶n th©n qu¸ tr×nh sÊy kh« lóa g¹o nÕu kh«ng ®óng qui tr×nh tøc lµ cho m¸y sÊy mét khèi l­îng lóa g¹o qu¸ lín hoÆc mét l­îng nhiÖt qu¸ cao sÏ dÉn ®Õn viÖc t¹o ra mét l­îng lóa g¹o cã ®é Èm kh«ng ®Òu vµ nhiÒu h¹t vì. Víi kho b¶o qu¶n: Së dÜ lóa g¹o cã kho b¶n qu¶n bëi lÏ nã lµ s¶n phÈm cña ngµnh n«ng nghiÖp, do nã cã tÝnh thêi vô trong s¶n xuÊt nªn nã còng cã tÝnh thêi vô trong trao ®æi. BÊt kú mét Quèc gia nµo cã lóa g¹o th× ®Òu cã kho b¶o qu¶n. Kho b¶o qu¶n lµ mét hÖ thèng c¸c kho tõ kho b¶o qu¶n ë c¸c chî thu mua, kho b¶o qu¶n ë n¬i tËp trung xay x¸t vµ kho b¶o qu¶n ë c¸c c¶ng giao hµng. ViÖc x©y dùng hÖ thèng c¸c kho mét c¸ch hiÖn ®¹i, b¶o ®¶m vµ yªu cÇu cÇn thiÕt ®Æt ra ®èi víi mäi quèc gia ®Æc biÖt lµ c¸c quèc gia xuÊt khÈu lóa g¹o bëi lÏ cã nh­ vËy th× míi t¹o nªn sù thuËn lîi trong ho¹t ®éng kinh doanh, ®iÒu hoµ thÞ tr­êng, thiÕt lËp æn ®Þnh dù tr÷ quèc gia vµ cung cÊp ra thÞ tr­êng thÕ giíi theo ®óng tiÕn ®é giao hµng. Víi chÕ biÕn: Kü thuËt xay x¸t ®­îc ®¸nh gi¸ theo chÊt l­îng h¹t g¹o nguyªn ®¹t ®­îc. Tuy nhiªn, l­îng h¹t nguyªn cao hay thÊp cßn tuú thuéc vµo kü thuËt xay x¸t vµ gièng lóa. ThÞ hiÕu tiªu dïng quyÕt ®Þnh tíi c¸ch chÕ biÕn nh­ thÕ nµo. Cã nhiÒu n­íc ­a chuéng g¹o x¸t tr¾ng, kh«ng cßn ph«i vµ líp c¸m ngoµi cïng, cã nhiÒu n­íc l¹i ­a chuéng lo¹i g¹o hÊp chøa nhiÒu vitamin vµ cã gi¸ trÞ dinh d­ìng cao. ViÖc chÕ biÕn sao cho phï hîp víi thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng còng ®ång nghÜa víi chÊt l­îng h¹t g¹o ®­îc n©ng lªn ®Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña ng­êi tiªu dïng. 2 Vai trß cña s¶n xuÊt lóa g¹o. Lóa g¹o lµ lo¹i l­¬ng thùc chÝnh ®­îc sö dông ®Ó nu«i sèng con ng­êi trªn hµnh tinh. §©y lµ lo¹i dinh d­ìng chiÕm vÞ trÝ quan träng trong khÈu phÇn ¨n hµng ngµy cña con ng­êi, bÊt kÓ tuæi t¸c, giíi tÝnh vµ d©n téc. Theo tæng kÕt cña FAO, trong tæng sè n¨ng l­îng ®­îc cung cÊp tõ khÈu phÇn ¨n hµng ngµy th× n¨ng l­îng tõ g¹o cung cÊp chiÒm 50% ®Õn 60% ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ tõ 20% ®Õn 30% ë c¸c n­íc ph¸t triÓn. Trªn thùc tÕ, sù biÕn ®éng nhu cÇu g¹o theo ®Çu ng­êi ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn gi¶m nh­ng ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn l¹i t¨ng lªn chót Ýt. H¬n n÷a, do d©n sè thÕ giíi kh«ng ngõng t¨ng nªn nhu cÇu vÒ lóa g¹o kh«ng nh÷ng gi¶m mµ cßn t¨ng lªn. Theo thèng kª th× khu vùc Ch©u ¸ tiªu thô trªn 90% tæng l­îng g¹o tiªu thô toµn cÇu. C¸c n­íc tiªu thô g¹o nhiÒu nhÊt lµ Trung Quèc, Ên §é vµ In®onesia, tiÕp ®ã lµ Negieria vµ Ai CËp lµ hai n­íc tiªu thô g¹o lín cña Ch©u Phi. Trong tæng tiªu dïng g¹o th× g¹o lµm thøc ¨n trong khÈu phÇn ¨n hµng ngµy cña ng­êi d©n chiÕm tõ 90% ®Õn 93%, dïng cho ch¨n nu«i kho¶ng 5%, dïng cho chÕ biÕn tõ 3% ®Õn 5%. HiÖn nay, ng­êi d©n trong n­íc còng nh­ trªn thÕ giíi cã møc sèng ngµy cµng cao. Nhu cÇu cña hä kh«ng chØ dõng l¹i ë møc ®ñ g¹o ®Ó ¨n mµ lµ ®ßi hái nh÷ng lo¹i g¹o cao s¶n. ChÝnh v× vËy, ®Ó xuÊt khÈu g¹o æn ®Þnh vµ hiÖu qu¶ cao th× s¶n xuÊt tr­íc tiªn ph¶i cã d­ thõa ngoµi viÖc cho tiªu dïng trong n­íc th× cÇn ®¶m b¶o ®¸p øng ®ñ tiªu chuÈn lóa g¹o cho xuÊt khÈu. H¬n n÷a, khi cã sù tËp trung cho xuÊt khÈu sÏ thu hót ®­îc nhiÒu ®¬n vÞ kinh doanh, c¬ quan nhµ n­íc, hîp t¸c x·, trang tr¹i, hé gia ®×nh cïng tham gia vµo s¶n xuÊt v× hä biÕt r»ng s¶n phÈm xuÊt khÈu sÏ thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn h¬n lµ b¸n s¶n phÈm trong n­íc vµ s¶n phÈm cña hä tiªu dïng nhanh vµ nhiÒu h¬n. Tõ viÖc thu hót ®­îc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia vµo s¶n xuÊt lóa g¹o ®Ó xuÊt khÈu th× chÊt l­îng g¹o xuÊt khÈu sÏ t¨ng lªn, gi¸ sÏ c¹nh tranh h¬n, g¹o cña chóng ta sÏ ph¸t huy ®­îc lîi thÕ so s¸nh so víi g¹o cña c¸c quèc gia kh¸c vµ tÊt nhiªn hiÖu qu¶ xuÊt khÈu sÏ t¨ng lªn. Ngµy nay, tr­íc nhu cÇu kh¾t khe cña thÞ tr­êng thÕ giíi, ®Ó xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ thùc sù th× chóng ta ph¶i coi chÊt l­îng g¹o lµ yÕu tè quan träng, lµ môc tiªu mµ s¶n xuÊt h­íng tíi cã nh­ vËy míi cã sù kÕt hîp ®ång bé gi÷a ng­êi d©n, nhµ khoa häc vµ nhµ xuÊt khÈu. 3 ý nghÜa cña xuÊt khÈu g¹o. G¹o lµ s¶n phÈm tèi cÇn thiÕt cho con ng­êi, v× vËy nhu cÇu vÒ g¹o lµ th­êng xuyªn liªn tôc vµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc. S¶n xuÊt lóa g¹o lµ mét néi dung c¬ b¶n trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi chung cña ®Êt n­íc. Tuy nhiªn s¶n xuÊt lóa g¹o phôc vô tèt nhu cÇu cña d©n c­ kh«ng ph¶i do ý muèn chñ quan cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc mµ phô thuéc chñ yÕu vµo c¸c yÕu tè tù nhiªn, ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña mçi n­íc mµ quan träng lµ ®iÒu kiÖn vÒ thêi tiÕt, khÝ hËu, ®Êt ®ai. Trªn thÕ giíi, do sù ph©n bè kh«ng ®Òu vÒ ®Êt ®ai vµ thêi tiÕt khÝ hËu cho nªn cã nh÷ng n­íc cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn rÊt thuËn lîi cho viÖc s¶n xuÊt lóa g¹o nh­ng còng cã nh÷ng n­íc ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh«ng cho phÐp s¶n xuÊt lóa g¹o hoÆc nÕu cã s¶n xuÊt th× n¨ng xuÊt vµ chÊt l­îng rÊt kÐm. MÆt kh¸c, do tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng ®Òu, nh÷ng n­íc cã lîi thÕ vÒ mÆt tù nhiªn cho s¶n xuÊt lóa g¹o l¹i ®a phÇn lµ nh÷ng n­íc cã nÒn c«ng nghiÖp kÐm ph¸t triÓn, nh÷ng n­íc nµy l¹i rÊt cÇn ngo¹i tÖ ®Ó nhËp vËt t­ m¸y mãc ®Ó c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §Ó cã ngo¹i tÖ, con ®­êng duy nhÊt lµ xuÊt khÈu mµ lóa g¹o lµ mét trong nh÷ng s¶n phÈm xuÊt khÈu chÝnh cña n­íc nµy. ChÝnh v× vËy, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lóa g¹o cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi c¸c n­íc xuÊt khÈu nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng. §iÒu ®ã thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau: XuÊt khÈu g¹o lµ gi¶i ph¸p quan träng t¹o nguån ngo¹i tÖ m¹nh phôc vô cho sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh­ ®· nãi ë trªn, nh÷ng n­íc cã nÒn s¶n xuÊt lóa n­íc tõ l©u ®êi ®a phÇn lµ nh÷ng n­íc n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp kÐm ph¸t triÓn, muèn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. §Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ ph¶i cã vèn, cã thiÕt bÞ m¸y mãc vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt tiªn tiÕn. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ ch­a ph¸t triÓn muèn cã thiÕt bÞ m¸y mãc, c«ng nghÖ tiªn tiÕn cÇn ph¶i cã ngo¹i tÖ, xuÊt khÈu n«ng s¶n lµ mét trong c¸c gi¶i ph¸p t¹o nguån ngo¹i tÖ m¹nh ë nhiÒu n­íc ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu g¹o. ë ViÖt Nam vai trß cña xuÊt khÈu g¹o l¹i cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh bëi lÏ chØ trong vßng 12 n¨m ( 1989 - 2000) ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu ®­îc gÇn 29,5 triÖu tÊn g¹o víi kim ng¹ch gÇn 6670 triÖu USD, kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o t¨ng ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc nh»m ®Èy nhanh tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. XuÊt khÈu g¹o kh«ng nh÷ng gãp phÇn c¶i thiÖn c¸n c©n th­¬ng m¹i mµ cßn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ h­íng ngo¹i. XuÊt khÈu g¹o sÏ kÐo theo sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt lóa theo h­íng chuyªn m«n ho¸, ph¸t triÓn cña ngµnh chÕ t¹o m¸y n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp chÕ biÕn b¶o qu¶n, hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn ®Ó ®¸p øng viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Nh­ vËy, xuÊt khÈu g¹o ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh liªn quan ph¸t triÓn theo, t¹o sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng cã lîi cho sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. XuÊt khÈu g¹o gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. C¬ së kinh tÕ cña xu h­íng ®ã lµ lîi Ých cña c¸c t¸c nh©n khi tham gia vµo qu¸ tr×nh ®ã th­êng lín h¬n khi kh«ng tham gia vµo giao th­¬ng quèc tÕ, trong ®ã c¸c n­íc xuÊt khÈu th× t×m c¸ch khai th¸c vÒ lîi thÕ vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, lao ®éng rÎ... ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ cßn nhãm c¸c n­íc nhËp khÈu l¹i t×m c¸ch xuÊt khÈu t­ b¶n, t×m m«i tr­êng ®Çu t­ cã lîi vÒ mÆt tµi chÝnh. XuÊt khÈu g¹o trong nh÷ng n¨m qua cña chóng ta cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ mµ c¸c h¹n chÕ ®ã l¹i xuÊt ph¸t tõ chÝnh b¶n th©n s¶n phÈm lóa g¹o. Sù h¹n chÕ trong chÊt l­îng g¹o ®· lµm cho hiÖu qu¶ xuÊt khÈu g¹o cña chóng ta ch­a xøng ®¸ng víi tiÒm n¨ng vèn cã cu¶ nã. XuÊt khÈu g¹o gióp cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh trong lÜnh vùc nµy hoµn thiÖn h¬n, n¨ng ®éng h¬n bëi lÏ chØ cã sù lu«n ®æi míi th× míi lµm cho doanh nghiÖp ®øng v÷ng ®­îc tr­íc sù c¹nh tranh gay g¾t cña thÞ tr­êng thÕ giíi. Ch­¬ng II HÖ thèng chØ tiªu thèng kª xuÊt khÈu I HÖ thèng chØ tiªu 1 Nguyªn t¾c x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu xuÊt nhËp khÈu g¹o 1.1. Sù cÇn thiÕt x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chØ tiªu thèng kª xuÊt khÈu g¹o XuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng th­¬ng m¹i phøc t¹p gi÷a c¸c ®¬n vÞ th­êng tró vµ kh«ng th­êng tró, gi÷a c¸c quèc gia víi nhau. V× vËy, ngoµi tÝnh chÊt cña qu¸ tr×nh trao ®æi hµng ho¸ th«ng th­êng, xuÊt khÈu mang ®Çy ®ñ tÝnh chÊt phøc t¹p cña mét cuéc trao ®æi hµng ho¸ mang tÝnh quèc tÕ. Nã ph¶i tu©n thñ ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu luËt quèc tÕ vÒ tÝnh c¹nh tranh, thuÕ h¶i quan…Vµ xuÊt khÈu g¹o còng kh«ng n»m ngoµi quy luËt ®ã. ChÝnh v× vËy, xuÊt khÈu g¹o cÇn thiÕt ®­îc xem xÐt, ph©n tÝch b»ng nh÷ng chØ tiªu phï hîp míi cã thÓ hiÓu mét c¸ch s¸t thùc hiÖn t­îng kinh tÕ nµy. Ngoµi ra, ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét hiÖn t­îng kinh tÕ ®a chiÒu vµ phøc t¹p; chÝnh v× vËy, nã cÇn ®­îc ph©n tÝch d­íi nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau míi cã thÓ cã ®­îc c¸i nh×n kh¸ch quan vµ cô thÓ. Ng­êi ta kh«ng thÓ chØ víi mét hay mét vµi chØ tiªu mµ cã thÓ ph©n tÝch mét c¸ch chi tiÕt, kh¸ch quan vµ cã hÖ thèng mét hiÖn t­îng kinh tÕ phøc t¹p nh­ xuÊt khÈu g¹o. V× vËy, mét tÊt yÕu kh¸ch quan lµ ph¶i x©y dùng mét hÖ thèng chØ tiªu ph©n tÝch xuÊt khÈu g¹o. HiÖn nay, ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh xuÊt khÈu g¹o, mét sè c¸c c¬ quan nh­: Côc h¶i quan ViÖt Nam, HiÖp héi g¹o ViÖt Nam, Tæng c«ng ty g¹o ViÖt Nam… vµ mét sè c¸c doanh nghiÖp kinh doanh g¹o kh¸c th­êng sö dông c¸c nhãm chØ tiªu nh­: nhãm chØ tiªu ph¶n ¸nh quy m« xuÊt khÈu; nhãm chØ tiªu ph¶n ¸nh c¬ cÊu xuÊt khÈu; nhãm chØ tiªu ph¶n ¸nh gi¸ c¶ xuÊt khÈu b×nh qu©n. 1.2 Nguyªn t¾c lùa chän hÖ thèng chØ tiªu thèng kª ph©n tÝch t×nh h×nh xuÊt khÈu g¹o XuÊt khÈu g¹o lµ ho¹t ®éng phøc t¹p vµ cã nhiÒu biÕn ®éng. V× vËy, ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o ph©n tÝch t×nh h×nh biÕn ®éng xuÊt khÈu g¹o cÇn lùa chän hÖ thèng chØ tiªu theo ®óng c¸c nguyªn t¾c. Nguyªn t¾c lùa chän hÖ thèng chØ tiªu TÝnh h­íng ®Ých TÝnh hÖ thèng TÝnh kh¶ thi TÝnh hiÖu qu¶ - TÝnh h­íng ®Ých: Khi nghiªn cøu, chóng ta cÇn c¨n cø vµo môc ®Ých nghiªn cøu ®Ó lùa chän nh÷ng chØ tiªu phï hîp v× chÝnh môc ®Ých nghiªn cøu sÏ quyÕt ®Þnh nhu cÇu th«ng tin vÒ ®èi t­îng nghiªn cøu. - TÝnh hÖ thèng: lµ viÖc c¨n cø vµo tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña hiÖn t­îng nghiªn cøu còng rÊt quan träng v× hiÖn t­îng cµng phøc t¹p th× cµng cÇn nhiÒu chØ tiªu. ChØ nªn chän nh÷ng chØ tiªu cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh nghiªn cøu. - TÝnh kh¶ thi: ng­êi ta c¨n cø vµo kh¶ n¨ng nh©n tµi, vËt lùc cho phÐp ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh thu thËp, tæng hîp chØ tiªu. Chóng ta cÇn c©n nh¾c nh÷ng chØ tiªu ®­îc lùa chän dùa vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®¬n vÞ, thµnh phè hay quèc gia. - TÝnh hiÖu qu¶: Lµ nh÷ng hiÖu qu¶ cña c¸c chØ tiªu ®­îc x©y dùng 1.3 HÖ thèng chØ tiªu thèng kª xuÊt khÈu g¹o HÖ thèng chØ tiªu ph©n tÝch thèng kª xuÊt khÈu g¹o chñ yÕu lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh quy m«, c¬ cÊu, biÕn ®éng vµ chØ tiªu ph¶n ¸nh gi¸ c¶. 1.3.1 ChØ tiªu ph¶n ¸nh quy m« xuÊt khÈu 1.3.1.1. ChØ tiªu ph¶n ¸nh quy m« b»ng ®¬n vÞ hiÖn vËt Néi dung: ChØ tiªu ph¶n ¸nh quy m« b»ng ®¬n vÞ hiÖn vËt lµ tæng s¶n l­îng g¹o xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr­êng tiªu thô trªn thÕ giíi. KÝ hiÖu cña ChØ tiªu lµ Q, ®¬n vÞ lµ tÊn hoÆc ngh×n tÊn. C«ng thøc: Trong ®ã: : lµ tæng s¶n l­îng xuÊt khÈu sang tÊt c¶ c¸c thÞ tr­êng : lµ s¶n l­îng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng thø i - T¸c dông: ChØ tiªu quy m« ®¬n vÞ hiÖn vËt ®­îc ¸p dông ®Ó tÝnh quy m« xuÊt khÈu g¹o cho tõng ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh g¹o vµ toµn bé s¶n l­îng xuÊt khÈu g¹o trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. 1.3.1.2. ChØ tiªu ph¶n ¸nh quy m« b»ng ®¬n vÞ gi¸ trÞ Do g¹o xuÊt khÈu cã nhiÒu lo¹i nh­: g¹o tÊm ,g¹o: IR64; OMCS 2000; OMCS 21; VND 95-20; OM 1490; TN§B … víi nhiÒu møc chÊt l­îng kh¸c nhau nªn gi¸ thµnh còng kh¸c nhau. Tõ ®ã dÉn ®Õn viÖc tæng hîp, tÝnh to¸n vµ ®¶m b¶o tÝnh so s¸nh ®­îc lµ rÊt khã kh¨n. Khi ®ã, thèng kª sö dông chØ tiªu ®¬n vÞ gi¸ trÞ ®Ó tÝnh to¸n quy m« g¹o xuÊt khÈu. Néi dông: chØ tiªu ph¶n ¸nh quy m« b»ng ®¬n vÞ gi¸ trÞ lµ toµn bé gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o KÝ hiÖu cña chØ tiªu lµ , ®¬n vÞ lµ triÖu USD. C«ng thøc: trong ®ã: : gi¸ c¶ xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng thø i : s¶n l­îng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng thø i T¸c dông: ChØ tiªu ph¶n ¸nh quy m« b»ng ®¬n vÞ gi¸ trÞ dïng ®Ó tÝnh tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n­íc ta, th­êng sö dông ®¬n vÞ tÝnh lµ ngh×n tÊn hoÆc triÖu USD. VÒ ph¹m vi tÝnh th× chØ tiªu ®¬n vÞ gi¸ trÞ cã thÓ tÝnh cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c ngµnh vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. 1.3.2. ChØ tiªu ph¶n ¸nh c¬ cÊu Theo niªn gi¸m h¶i quan th× g¹o xuÊt khÈu th­êng ®­îc tÝnh theo hai chØ tiªu c¬ cÊu lµ: c¬ cÊu theo lo¹i g¹o xuÊt khÈu vµ c¬ cÊu theo thÞ tr­êng xuÊt khÈu. 1.3.2.1. ChØ tiªu c¬ cÊu theo lo¹i g¹o Néi dung: ChØ tiªu c¬ cÊu g¹o xuÊt khÈu theo lo¹i g¹o cho biÕt tû träng cña tõng lo¹i g¹o trong tæng quy m« xuÊt khÈu g¹o (®¬n vÞ hiÖn vËt vµ ®¬n vÞ gi¸ trÞ). KÝ hiÖu: , ®¬n vÞ lµ %. C«ng thøc: Trong ®ã: : Kim ng¹ch xuÊt khÈu theo ®¬n vÞ gi¸ trÞ hoÆc khèi l­îng g¹o xuÊt khÈu theo ®¬n vÞ hiÖn vËt cña lo¹i g¹o i Q : Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu theo ®¬n vÞ gi¸ trÞ hoÆc khèi l­îng g¹o xuÊt khÈu theo ®¬n vÞ hiÖn vËt. T¸c dông: chØ tiªu c¬ cÊu theo lo¹i g¹o cho biÕt tû träng cña lo¹i g¹o x trong tæng quy m« xuÊt khÈu g¹o 1.3.2.2 C¬ cÊu xuÊt khÈu g¹o theo thÞ tr­êng xuÊt khÈu Néi dung: ChØ tiªu c¬ cÊu xuÊt khÈu theo thÞ tr­êng xuÊt khÈu cho biÕt tØ träng g¹o xuÊt khÈu sang tõng thÞ tr­êng trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hoÆc trong tæng khèi l­îng g¹o xuÊt khÈu. KÝ hiÖu: , ®¬n vÞ % C«ng thøc: Theo ®¬n vÞ hiÖn vËt: Theo ®¬n vÞ gi¸ trÞ: Trong ®ã: : Lµ tØ träng xuÊt khÈu theo c¸c n­íc tÝnh theo ®¬n vÞ hiÖn vËt vµ ®¬n vÞ gi¸ trÞ. , : L­îng g¹o xuÊt khÈu tÝnh theo ®¬n vÞ hiÖn vËt hoÆc gi¸ trÞ g¹o xuÊt khÈu tÝnh theo ®¬n vÞ gi¸ trÞ. T¸c dông: ChØ tiªu c¬ cÊu xuÊt khÈu g¹o theo thÞ tr­êng cã thÓ ®­îc tÝnh cho tõng ®¬n vÞ kinh doanh hay toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. 1.3.2.3. C¬ cÊu xuÊt khÈu g¹o theo h×nh thøc xuÊt khÈu Néi dung: chØ tiªu c¬ cÊu xuÊt khÈu g¹o theo h×nh thøc xuÊt khÈu ( xuÊt khÈu t¹i chç vµ xuÊt khÈu qua biªn giíi) ph¶n ¸nh tû träng xuÊt khÈu g¹o theo tõng h×nh thøc xuÊt khÈu trong tæng quy m« xuÊt khÈu g¹o (quy m« ®¬n vÞ hiÖn vËt hoÆc ®¬n vÞ gi¸ trÞ). KÝ hiÖu: , ®¬n vÞ % C«ng thøc: Theo ®¬n vÞ hiÖn vËt: Theo ®¬n vÞ gi¸ trÞ: Trong ®ã: : Lµ tØ träng xuÊt khÈu theo tõng h×nh thøc xuÊt khÈu tÝnh theo ®¬n vÞ hiÖn vËt vµ ®¬n vÞ gi¸ trÞ. , : L­îng g¹o xuÊt khÈu theo tõng h×nh thøc xuÊt khÈu tÝnh theo ®¬n vÞ hiÖn vËt hoÆc gi¸ trÞ g¹o xuÊt khÈu tÝnh theo ®¬n vÞ gi¸ trÞ. T¸c dông: ChØ tiªu c¬ cÊu theo h×nh thøc xuÊt khÈu cho ta biÕt tû träng xuÊt khÈu g¹o theo h×nh thøc xuÊt khÈu t¹i chç vµ xuÊt khÈu qua biªn giíi. ChØ tiªu ®­îc tÝnh cho tõng doanh nghiÖp kinh doanh g¹o hay toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. 1.3.2.4. C¬ cÊu xuÊt khÈu g¹o theo doanh nghiÖp xuÊt khÈu Néi dung: ChØ tiªu c¬ cÊu xuÊt khÈu g¹o theo doanh nghiÖp xuÊt khÈu ph¶n ¸nh tû träng xuÊt khÈu g¹o cña mçi doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o trong tæng quy m« xuÊt khÈu g¹o cña c¶ n­íc (quy m« ®¬n vÞ hiÖn vËt hoÆc quy m« ®¬n vÞ gi¸ trÞ). KÝ hiÖu: , ®¬n vÞ % C«ng thøc: Theo ®¬n vÞ hiÖn vËt: Theo ®¬n vÞ gi¸ trÞ: Trong ®ã: : Lµ tØ träng xuÊt khÈu cña tõng doanh nghiÖp xuÊt khÈu tÝnh theo ®¬n vÞ hiÖn vËt vµ ®¬n vÞ gi¸ trÞ. , : L­îng g¹o xuÊt khÈu cña tõng doanh nghiÖp xuÊt khÈu tÝnh theo ®¬n vÞ hiÖn vËt hoÆc gi¸ trÞ g¹o xuÊt khÈu tÝnh theo ®¬n vÞ gi¸ trÞ. - T¸c dông: chØ tiªu c¬ cÊu xuÊt khÈu g¹o theo doanh nghiÖp xuÊt khÈu cho phÐp ta nhËn biÕt ®­îc doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o chñ yÕu cña c¶ n­íc. ChØ tiªu ®­îc tÝnh cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. 1.3.3. ChØ tiªu ph¶n ¸nh biÕn ®éng 1.3.3.1. ChØ tiªu biÕn ®éng tuyÖt ®èi Th«ng th­êng, ng­êi ta tÝnh biÕn ®éng tuyÖt ®èi theo ba c¸ch: BiÕn ®éng tuyÖt ®èi tõng k×: ph¶n ¸nh sù thay ®æi vÒ quy m« cña thêi gian i so víi thêi gian i-1 C«ng thøc: Víi (i= ). Trong ®ã: : Quy m« xuÊt khÈu g¹o cña thêi gian i : Quy m« xuÊt khÈu g¹o cña thêi gian i-1 BiÕn ®éng tuyÖt ®èi ®Þnh gèc: ph¶n ¸nh sù thay ®æi vÒ quy m« cña thêi gian i so víi n¨m chän lµm gèc Víi (i= ) BiÕn ®éng tuyÖt ®èi trung b×nh Trong ®ã: , ,…, : BiÕn ®éng tuyÖt ®èi tõng k× qua c¸c n¨m : BiÕn ®éng tuyÖt ®èi trung b×nh 1.3.3.2. ChØ tiªu biÕn ®éng t­¬ng ®èi ChØ tiªu ph¶n ¸nh biÕn ®éng t­¬ng ®èi cho ta biÕt sè l­îng t¨ng, gi¶m cña g¹o xuÊt khÈu qua thêi gian. Ta còng cã 3 c¸ch tÝnh chØ tiªu ph¶n ¸nh biÕn ®éng t­¬ng ®èi: ChØ tiªu biÕn ®éng t­¬ng ®èi tõng k×: ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh sù thay ®æi t­¬ng ®èi vÒ quy m« cña thêi gian i so víi thêi gian i-1. C«ng thøc: §¬n vÞ tÝnh cña chØ tiªu lµ lÇn, hoÆc % ChØ tiªu biÕn ®éng t­¬ng ®èi ®Þnh gèc: ChØ tiªu ph¶n ¸nh sù thay ®æi t­¬ng ®èi vÒ quy m« cña thêi gian i so víi thêi gian ®­îc chän lµm gèc. C«ng thøc: §¬n vÞ tÝnh cña chØ tiªu nµy lµ lÇn, % ChØ tiªu biÕn ®éng t­¬ng ®èi trung b×nh 1.3.4. ChØ tiªu gi¸ c¶ b×nh qu©n Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu chÞu nhiÒu ¶nh h­ëng cña ngo¹i c¶nh lµm cho gi¸ c¶ xuÊt khÈu ë mçi lÇn trao ®æi hµng sÏ kh¸c nhau. §Ó thuËn lîi cho c«ng t¸c thèng kª, gi¸ c¶ th­êng ®­îc sö dông lµ gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n. ChØ tiªu gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n biÓu hiÖn møc ®é ®iÓn h×nh cña gi¸ trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh, ®Ó tõ ®ã ®Þnh ra mét møc gi¸ phï hîp víi viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸. ChØ tiªu gi¸ b×nh qu©n ®­îc x©y dùng dùa trªn hai chØ tiªu lµ: ®¬n gi¸ xuÊt khÈu vµ l­îng hµng xuÊt khÈu. ChØ tiªu gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n cã thÓ tÝnh theo ®¬n vÞ tiÒn tÖ lµ VND hoÆc USD. C«ng thøc: Trong ®ã: : Gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n : §¬n gi¸ xuÊt khÈu( USD hoÆc VND) : Khèi l­îng xuÊt khÈu ChØ tiªu nµy cã thÓ ®­îc tÝnh theo ®¬n vÞ tiÒn tÖ lµ USD/ tÊn hoÆc triÖu VND/tÊn. Theo ph¹m vi ¸p dông, chØ tiªu gi¸ c¶ b×nh qu©n cã thÓ ®­îc tÝnh to¸n cho tõng ®¬n vÞ hoÆc cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. VÒ tæ chøc th«ng tin: Gi¸ c¶ nãi chung vµ gi¸ c¶ xuÊt khÈu nãi riªng biÕn ®éng liªn tôc theo c¶ thêi gian vµ kh«ng gian. Gi¸ c¶ cao hay thÊp phô thuéc tõng thêi ®iÓm xuÊt khÈu vµ còng phô thuéc vµo tõng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Vµo thêi ®iÓm ng­êi tiªu dïng cã nhu cÇu cao, hµng ho¸ khan hiÕm th× gi¸ c¶ sÏ cao h¬n, vµ khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng cã møc thuÕ h¶i quan thÊp th× gi¸ c¶ còng sÏ thÊp h¬n. ChÝnh v× sù biÕn ®éng nµy nªn muèn ®¸nh gi¸ t×nh h×nh chung th× ph¶i tÝnh ®Õn chØ tiªu gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n. §¬n gi¸ mét mÆt hµng lu«n ®i kÌm víi mÆt hµng ®ã. Ta cã thÓ tÝnh ®­îc gi¸ c¶ tõng lo¹i theo tõng thÞ tr­êng. VËn dông c«ng thøc tÝnh gi¸ b×nh qu©n ë trªn, ta tÝnh ®­îc gi¸ c¶ xuÊt khÈu g¹o b×nh qu©n cña c¸c lo¹i g¹o còng nh­ cña tÊt c¶ c¸c thÞ tr­êng. 3.5. ChØ tiªu ph¶n ¸nh vÞ trÝ cña xuÊt khÈu g¹o Néi dung: chØ tiªu ph¶n ¸nh vÞ trÝ xuÊt khÈu g¹o cho ta biÕt tû träng cña gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o trong tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸, dÞch vô trªn c¶ n­íc. KÝ hiÖu: , ®¬n vÞ: % C«ng thøc: Trong ®ã: QC : lµ gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña c¶ n­íc QXK: lµ gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸, dÞch vô trªn c¶ n­íc. - T¸c dông: chØ tiªu ph¶n ¸nh vÞ trÝ xuÊt khÈu g¹o so víi tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc ®­îc tÝnh cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó tõ ®ã thÊy ®­îc vai trß cña xuÊt khÈu g¹o ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. 3.6. nhãm chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ xuÊt khÈu g¹o: - Néi dung: chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ xuÊt khÈu g¹o cho ta biÕt hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o khi so s¸nh víi chi phÝ ®Çu vµo cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o. ChØ tiªu nµy ®­îc x¸c ®Þnh lµ th­¬ng sè hoÆc hiÖu sè cña kÕt qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o khi so s¸nh víi chi phÝ ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o. KÝ hiÖu: H C«ng thøc: HoÆc H = KQ - CP Trong ®ã: KQ: lµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o CP: lµ chi phÝ ®Çu vµo trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o. T¸c dông: chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ xuÊt khÈu g¹o ®­îc tÝnh cho tõng doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh ®­îc hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o khi so s¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o víi chi phÝ cña ho¹t ®éng. II . Mét sè ph­¬ng ph¸p Thèng kª ¸p dông trong ph©n tÝch xuÊt khÈu §Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ ®­îc mét c¸ch toµn diÖn vµ chi tiÕt vÒ t×nh h×nh xuÊt khÈu, ®ßi hái kh«ng chØ mét hÖ thèng chØ tiªu ®Çy ®ñ mµ cßn ph¶i sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau. V× vËy, mçi ph­¬ng ph¸p l¹i ®­îc nh×n nhËn vÊn ®Ò d­íi mét gãc ®é kh¸c nhau. ViÖc x¸c ®Þnh ph­¬ng ph¸p thèng kª ph©n tÝch t×nh h×nh xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam lµ ph¶i chän nh÷ng ph­¬ng ph¸p phï hîp nhÊt, ®¶m b¶o tho¶ m·n c¸c nguyªn t¾c lùa chän lµ tÝnh h­íng ®Ých, tÝnh hÖ thèng, tÝnh kh¶ thi vµ tÝnh hiÖu qu¶. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ còng nh­ môc ®Ých, ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña nhiÖm vô nghiªn cøu, t«i xin kiÕn nghÞ c¸c ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch: ph­¬ng ph¸p håi quy t­¬ng quan, ph­¬ng ph¸p d·y sè thêi gian, ph­¬ng ph¸p chØ sè. 1. Ph­¬ng ph¸p ph©n tæ 1.1. Kh¸i niÖm Ph©n tæ thèng kª lµ c¨n cø vµo mét hay mét sè tiªu thøc nµo ®ã ®Ó ph©n chia c¸c ®¬n vÞ thuéc hiÖn t­îng nghiªn cøu thµnh c¸c tæ vµ c¸c tiÓu tæ cã t¸c dông kh¸c nhau. Tiªu thøc ph©n tæ lµ tiªu thøc thèng kª ®­îc lùa chän lµm c¨n cø cho ta tiÕn hµnh ph©n tæ thèng kª. ViÖc lùa chän nµy phï hîp víi môc ®Ých nghiªn cøu vµ ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ. 1.2. T¸c dông Ph©n tæ thèng kª cã t¸c dông ph©n chia c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ- x· héi cña hiÖn t­îng nghiªn cøu, biÓu hiÖn kÕt cÊu cña hiÖn t­îng nghiªn cøu: - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c bé phËn cã tÝnh chÊt kh¸c nhau trong tæng thÓ, sau ®ã tÝnh tû träng cña tõng bé phËn. - BiÓu hiÖn mèi liªn hÖ gi÷a c¸c tiªu thøc. C¸c lo¹i ph©n tæ thèng kª bao gåm: ph©n tæ theo mét tiªu thøc hay cßn gäi lµ ph©n tæ gi¶n ®¬n; ph©n tæ theo nhiÒu tiªu thøc. Trong ph©n tæ theo nhiÒu tiªu thøc l¹i cã hai lo¹i ph©n tæ lµ ph©n tæ kÕt hîp, ph©n tæ nhiÒu chiÒu vµ ph©n tæ l¹i. 1.3. §Æc ®iÓm vËn dông ph­¬ng ph¸p ph©n tæ khi ph©n tÝch xuÊt khÈu g¹o * Ph©n tæ theo mét tiªu thøc: trong lo¹i ph©n tæ nµy, ng­êi ta c¨n cø vµo ph©n tæ theo tiªu thøc sè l­îng hay thuéc tÝnh. - Khi ph©n tæ theo tiªu thøc thuéc tÝnh: c¸c tæ ®­îc h×nh thµnh th­êng do c¸c lo¹i h×nh kh¸c nhau. - Khi ph©n tæ theo tiªu thøc sè l­îng: tuú thuéc vµo l­îng biÕn nhiÒu hay Ýt kh¸c nhau. Cô thÓ: + Tr­êng hîp c¸c l­îng biÕn Ýt: mçi l­îng biÕn cã thÓ h×nh thµnh nªn mét tæ. §©y lµ ph©n tæ kh«ng cã kho¶ng c¸ch tæ. + Tr­êng hîp c¸c l­îng biÕn nhiÒu: tuú thuéc vµo quan hÖ l­îng- chÊt cô thÓ, xem l­îng biÕn tÝch luü dÇn ®Õn mét møc ®é nµo ®ã th× chÊt míi thay ®æi vµ lµm n¶y sinh mét tæ míi. Mçi tæ mét ph¹m vi l­îng biÕn víi hai giíi h¹n. Giíi h¹n d­íi: lµ l­îng biÕn nhá nhÊt ®Ó h×nh thµnh tæ ®ã. Giíi h¹n trªn: lµ l­îng biÕn lín nhÊt mµ qu¸ nã th× chÊt ®æi dÉn ®Õn h×nh thµnh mét tæ míi. Chªnh lÖch giíi h¹n trªn vµ giíi h¹n d­íi gäi lµ kho¶ng c¸ch tæ. Tr­êng hîp nµy lµ ph©n tæ cã kho¶ng c¸ch tæ. NÕu ph©n tæ cã kho¶ng c¸ch tæ ®Òu nhau th× trÞ sè kho¶ng c¸ch tæ: Trong ®ã: : lµ l­îng biÕn lín nhÊt vµ nhá nhÊt cña tiªu thøc nghiªn cøu n: sè tæ bÞ chia Sau khi thùc hiÖn ph©n tæ, ta cã ®­îc d·y sè ph©n phèi gåm ba lo¹i: D·y sè thuéc tÝnh: lµ kÕt qu¶ cña viÖc ph©n tæ theo tiªu thøc thuéc tÝnh. D·y sè l­îng biÕn: lµ kÕt qu¶ cña viÖc ph©n tæ theo tiªu thøc sè l­îng, bao gåm c¸c thµnh phÇn: L­îng biÕn xi (i=). Trong tr­êng hîp ph©n tæ cã kho¶ng c¸ch tæ th× xi lµ trÞ sè gi÷a. TÇn sè fi (i=): lµ sè lÇn lÆp l¹i cña l­îng biÕn hay sè ®¬n vÞ trong tõng tæ. TÇn suÊt di (i=). Víi di nãi lªn tû träng cña tõng ®¬n vÞ trong tæng thÓ. TÇn sè tÝch luü Si (i=): lµ tæng do céng dån c¸c tÇn sè Ph©n tæ theo kÕt hîp Lµ c¸ch ph©n tæ theo nhiÒu tiªu thøc lÇn l­ît theo tõng tiªu thøc mét, ë mçi tiªu thøc, c¸ch lµm nh­ ph©n tæ gi¶n ®¬n. Ph©n tæ l¹i Ph©n tæ l¹i lµ viÖc thµnh lËp c¸c tæ míi trªn c¬ së c¸c tæ cò ®· cã s½n tõ tr­íc nh»m ®¸p øng mét môc ®Ých nghiªn cøu nµo ®ã. Th«ng th­êng, ng­êi ta sö dông ph©n tæ l¹i trong tr­êng hîp: c¸c tµi liÖu tr­íc ®­îc ph©n tæ nh­ng kh«ng thèng nhÊt nhau nªn kh«ng so s¸nh ®­îc, hoÆc c¸c tµi liÖu tr­íc ®­îc ph©n thµnh qu¸ nhiÒu tæ nªn ch­a ph©n biÖt ®­îc c¸c lo¹i h×nh thùc sù kh¸c nhau; ngoµi ra cßn do c¸c tµi liÖu tr­íc ph©n tæ ch­a hîp lÝ vµ kh«ng ph¶n ¸nh ®óng t×nh h×nh thùc tÕ. 2 §å thÞ thèng kª 2.1. Kh¸i niÖm §å thÞ thèng kª lµ c¸c h×nh thøc vÏ hoÆc ®­êng nÐt ®Ó miªu t¶ cã tÝnh chÊt quy ­íc c¸c tµi liÖu thèng kª. 2.2. T¸c dông §å thÞ thèng kª cã t¸c dông h×nh t­îng ho¸ sù ph¸t triÓn kÕt cÊu, tr×nh ®é phæ biÕn, quan hÖ so s¸nh. §©y lµ ph­¬ng tiÖn truyÒn tin cã søc hÊp dÉn sinh ®éng vµ dÔ dµng gi÷ ®­îc Ên t­îng s©u s¾c. 2.3. §Æc ®iÓm vËn dông cña ph­¬ng ph¸p ®å thÞ thèng kª khi ph©n tÝch xuÊt khÈu g¹o §å thÞ thèng kª ®­îc h×nh thµnh tõ viÖc sö dông kÕt hîp c¸c con sè vµ h×nh vÏ ®Ó tr×nh bµy c¸c ®Æc tr­ng vÒ sè l­îng hiÖn t­îng nghiªn cøu. §å thÞ thèng kª tr×nh bµy kh¸i qu¸t c¸c ®Æc ®iÓm chñ yÕu vÒ b¶n chÊt vµ xu h­íng vÊn ®Ò cña hiÖn t­îng. Trong ph©n tÝch thèng kª xuÊt khÈu g¹o, ®å thÞ thèng kª ®­îc sö dông ®Ó biÓu thÞ kÕt cÊu cña quy m« xuÊt khÈu g¹o theo lo¹i g¹o hoÆc theo thÞ tr­êng; sù ph¸t triÓn cña quy m« xuÊt khÈu g¹o theo thêi gian... 3. Ph­¬ng ph¸p d·y sè thêi gian 3.1. Kh¸i niÖm D·y sè thêi gian lµ d·y c¸c trÞ sè c¸c chØ tiªu thèng kª ®­îc s¾p xÕp theo thø tù thêi gian. VÝ dô: D·y sè thêi gian vÒ quy m«( khèi l­îng) xuÊt khÈu g¹o lµ c¸c trÞ sè cña chØ tiªu quy m«( khèi l­îng) g¹o xuÊt khÈu ®­îc s¾p xÕp theo thø tù thêi gian. 3.2. T¸c dông cña ph­¬ng ph¸p d·y sè thêi gian Ph­¬ng ph¸p d·y sè thêi gian cã thÓ ®¶m b¶o phôc vô cho môc ®Ých nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt cña hiÖn t­îng. VËn dông ph­¬ng ph¸p d·y sè thêi gian cho phÐp ta nghiªn cøu biÕn ®éng t×nh h×nh xuÊt khÈu g¹o qua c¸c n¨m, còng nh­ tÝnh thêi vô cña xuÊt khÈu g¹o, ®Ó t×m ra quy luËt cña hiÖn t­îng, qua ®ã cã thÓ dù b¸o ®­îc møc ®é trong t­¬ng lai. C¸c t¸c dông chñ yÕu cña ph­¬ng ph¸p d·y sè thêi gian: - Xu thÕ biÕn ®éng cña tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch g¹o xuÊt khÈu, xu thÕ biÕn ®éng cña gi¸ trÞ kim ng¹ch tõng lo¹i g¹o, hay tõng lo¹i g¹o theo thêi gian. - Møc ®é biÕn ®éng( l­îng t¨ng, gi¶m; tèc ®é t¨ng, gi¶m; tèc ®é ph¸t triÓn…) cña l­îng hay gi¸ trÞ kim ng¹ch g¹o xuÊt khÈu. - Ngoµi ra, ph­¬ng ph¸p d·y sè thêi gian cßn cho phÐp tÝnh møc ®é ¶nh h­ëng cña yÕu tè thêi gian vµ yÕu tè ngÉu nhiªn ®Õn sù biÕn ®éng vµ dù b¸o trong t­¬ng lai. ViÖc sö dông ph­¬ng ph¸p d·y sè thêi gian rÊt ®¬n gi¶n vµ dÔ hiÓu cho c¶ ng­êi nghiªn cøu lÉn ng­êi ®äc. Trong thùc tÕ, ph­¬ng ph¸p d·y sè thêi gian còng ®· ®­îc sö dông phæ biÕn trong nghiªn cøu ë c¸c lÜnh vùc, tuú môc ®Ých kh¸c nhau mµ sö dông phæ biÕn trong c¸c nghiªn cøu ë c¸c møc ®é n«ng s©u kh¸c nhau. Nh­ vËy, ph­¬ng ph¸p d·y sè thêi gian lµ mét ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu quan träng ®· tho¶ m·n c¸c nguyªn t¾c cÇn phôc vô nghiªn cøu thèng kª t×nh h×nh xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam thêi k× 1996-2005. 3.3.Ph©n lo¹i d·y sè thêi gian: D·y sè thêi gian ph©n thµnh nhiÒu lo¹i phô thuéc vµo tiªu thøc ph©n lo¹i kh¸c nhau. Cô thÓ: - NÕu c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tån t¹i vÒ quy m« cña qu¸ tr×nh xuÊt khÈu trong thêi gian cã thÓ ph©n biÖt d·y sè thêi k× vµ d·y sè thêi ®iÓm. + D·y sè thêi k× biÓu hiÖn quy m«( khèi l­îng) cña hiÖn t­îng trong tõng kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. Do ®ã, chóng ta cã thÓ céng c¸c møc ®é liÒn nhau ®Ó ®­îc mét møc ®é lín h¬n trong mét kho¶ng thêi gian dµi h¬n. + D·y sè thêi ®iÓm biÓu hiÖn quy m« cña hiÖn t­îng nghiªn cøu t¹i nh÷ng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. Do vËy, c¸c møc ®é cña hiÖn t­îng ë c¸c thêi ®iÓm sau cã thÓ bao gåm toµn bé hay mét phÇn møc ®é cña hiÖn t­îng tr­íc ®ã. Cã nghÜa lµ ta kh«ng thÓ céng c¸c møc ®é cña d·y sè thêi ®iÓm ®Ó ph¶n ¸nh quy m« cña hiÖn t­îng. - NÕu c¨n cø vµo tÝnh chÊt møc ®é, cã ba lo¹i: d·y sè tuyÖt ®èi, d·y sè t­¬ng ®èi, d·y sè trung b×nh: + D·y sè tuyÖt ®èi lµ d·y sè ®­îc biÓu hiÖn b»ng nh÷ng sè tuyÖt ®èi. §©y lµ d·y sè th­êng gÆp nhÊt, ch¼ng h¹n nh­ gi¸ trÞ kim ng¹ch g¹o xuÊt khÈu, l­îng g¹o xuÊt khÈu… Nh÷ng chØ tiªu nµy th­êng cã ®¬n vÞ tÝnh nhÊt ®Þnh mang ®Æc tr­ng cña hiÖn t­îng nghiªn cøu. + D·y sè t­¬ng ®èi ®­îc x©y dùng bëi nh÷ng sè t­¬ng ®èi lµ kÕt qu¶ cña viÖc so s¸nh hai sè tuyÖt ®èi víi nhau. VÝ dô c¬ cÊu gi¸ trÞ kim ng¹ch g¹o xuÊt khÈu ph©n theo lo¹i g¹o lµ kÕt qu¶ cña viÖc so s¸nh gi¸ trÞ kim ng¹ch tõng lo¹i g¹o víi tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch g¹o xuÊt khÈu… + D·y sè b×nh qu©n lµ d·y sè bao gåm c¸c møc ®é trung b×nh, nghÜa lµ chØ tiªu ®­îc tÝnh b×nh qu©n. Nã mang tÝnh chÊt ®¹i diÖn cho nhiÒu møc ®é cïng lo¹i; vÝ dô nh­: gi¸ trÞ kim ng¹ch g¹o xuÊt khÈu b×nh qu©n thêi k× 1996-2005 ®­îc tÝnh trung b×nh tõ gi¸ trÞ xuÊt khÈu qua tõng n¨m. Trong ph¹m vi nghiªn cøu cña chuyªn ®Ò nµy, c¸c chØ tiªu nghiªn cøu chñ yÕu lµ chØ tiªu thêi k×; v× vËy, t«i xin phÐp tËp trung vµo ®Æc ®iÓm vËn dông cña chØ tiªu tuyÖt ®èi thêi k×, d·y sè t­¬ng ®èi kÕt cÊu, d·y sè t­¬ng ®èi c­êng ®é, d·y sè tèc ®é ph¸t triÓn. 3.4. §Æc ®iÓm vËn dông cña ph­¬ng ph¸p d·y sè thêi gian - C¸c d·y sè tuyÖt ®èi thêi k×: ChØ tiªu gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o lµ mét chØ tiªu tuyÖt ®èi thêi k× ph¶n ¸nh tæng gi¸ trÞ thu ®­îc tõ viÖc xuÊt khÈu g¹o trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh. D·y sè gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o lµ mét d·y sè tuyÖt ®èi thêi k×. Ngoµi ra cßn cã c¸c d·y sè vÒ khèi l­îng hay gi¸ trÞ xuÊt khÈu qua c¸c n¨m: l­îng, gi¸ trÞ g¹o xuÊt khÈu ra mçi thÞ tr­êng qua c¸c n¨m… - §Æc ®iÓm: D·y sè tuyÖt ®èi thêi k× cã ®Æc ®iÓm lµ cã thÓ céng c¸c møc ®é trong d·y sè l¹i víi nhau ®Ó nghiªn cøu biÕn ®éng cña hiÖn t­îng trong thêi gian dµi h¬n. Chóng ta cã thÓ vËn dông mét sè ph­¬ng ph¸p ®Ó biÓu hiÖn xu h­íng biÕn ®éng cña c¸c chØ tiªu nghiªn cøu: + Ph­¬ng ph¸p më réng kho¶ng c¸ch thêi gian + Ph­¬ng ph¸p b×nh qu©n tr­ît + Ph­¬ng ph¸p hµm xu thÕ: Trªn c¬ së d·y sè thêi gian, ng­êi ta t×m ra mét hµm sè( gäi lµ ph­¬ng tr×nh håi quy) ph¶n._.36 726.3 2003 3810 719.9 2004 4060 950.4 2005 5250 1407.2 Tổng cục thống kª(vụ thương mại dịch vụ và gi¸ cả) Tr­íc hÕt ta cã thÓ kh¶o s¸t mèi quan hÖ gi÷a hai tiªu thøc x vµ y b»ng ®å thÞ: Nh×n vµo ®å thÞ ta khã cã thÓ lùa chän ®­îc m« h×nh nµo ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a x vµ y, v× vËy ta ®i vµo ph©n tÝch cô thÓ tõng m« h×nh ®Ó lùa chän m« h×nh tèt nhÊt ph¶n ¸nh mèi quan hÖ t­¬ng quan nµy. C¸c d¹ng m« h×nh cã thÓ biÓu diÔn mèi quan hÖ gi÷a x vµ y la: - Hµm tuyÕn tÝnh: y = a0 + a1. t - Hµm Parabol: y = a0 + a1. t + a2 . t2 - Hµm bËc 3 : y = a0 + a1. t + a2. t2 + a3. t3 - Hµm mò: y = a0. (a1)t - Hµm Heperbol: y = a0 + a1/t VËn dông ph­¬ng ph¸p SPSS ta cã ®­îc kÕt qu¶ ph©n tÝch sau: B¶ng 11: C¸c d¹ng hµm xu thÕ biÓu diÔn mèi quan hÖ gi÷a s¶n l­îng xuÊt khÈu g¹o vµ gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam: Lo¹i hµm D¹ng hµm Tû sè t­¬ng quan (R) Sai sè m« h×nh (SE) TuyÕn tÝnh y = 0.283*x 0.791 150.4 Parabol y= 2667.6 – 1.142*x + 0.00017*x2 0.866 131.3 BËc 3 y= 1736.6-0.442*x + 28.75*x2 + 1.385 *x3 0.864 132 Hyperbol y= 1958.8 + 4019964/x 0.709 173.4 Tõ b¶ng kÕt qu¶ trªn ta thÊy m« h×nh Parabol lµ m« h×nh cã SE nhá nhÊt (SE=131.3), do ®ã nã lµ m« h×nh biÓu diÔn t«t nhÊt mèi quan hÖ gi÷a x vµ y. y= 2667.6 – 1.142*x + 0.00017*x2 2.5. Ph©n tÝch xu h­íng biÕn ®éng cña s¶n l­îng xuÊt khÈu gạo b»ng chØ sè thêi vô B¶ng12 : s¶n l­îng gạo xuÊt khÈu theo quý thêi k× 1998- 2005 Đơn vị: 1000 tấn Quý  N¨m quýI quý II quý III quý IV y0 1998 847 1500 428 954 3729 1999 628 1305 1968 607 4508 2000 374 1297 1090 716 3477 2001 1106 1210 952 453 3721 2002 560 1030 1230 416 3236 2003 971 1408 978 453 3810 2004 1370 1080 856 754 4060 2005 776 1265 2732 477 5250 Nguồn :vụ thống kê nông, lâm nghiệp, thủy sản B¶ng 13: B¶ng tÝnh chØ sè thêi vô theo quý cña s¶n l­îng kim ng¹ch xuÊt khÈu gao cña ViÖt Nam. Đơn vị 1000 tấn Quý  N¨m quýI quý II quý III quý IV y0 1998 847 1500 428 954 3729 1999 628 1305 1968 607 4508 2000 374 1297 1090 716 3477 2001 1106 1210 952 453 3721 2002 560 1030 1230 416 3236 2003 971 1408 978 453 3810 2004 1370 1080 856 754 4060 2005 776 1265 2732 477 5250 829 1261.875 1279.25 603.75 Ii 0.834 1.270 1.287 0.608 Nguồn :vụ thống kê nông, lâm nghiệp, thủy sản Trong ®ã: : sè trung b×nh c¸c møc ®é theo quý i y0 : tæng c¸c møc ®é theo tõng n¨m Ii : lµ chØ sè thêi vô theo quý i Trong ®ã, Ii ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Tõ b¶ng tÝnh chØ sè thêi vô, ta cã thÓ thÊy ®­îc thêi vô cña xuÊt khÈu g¹o n­íc ta tËp trung vµo Quý II vµ quý III cña n¨m trong hai quý nay chØ sè thêi vô lín h¬n 1, I2= 1.27 vµ I3 = 1.287. Quý I và quý IV xuất khẩu gạo kém hơn so với hai quý II và III , nhất là quý IV là do Chính phủ yêu cầu các doanh nghiệp giãn tiến độ xuất khẩu để nhằm ổn định giá gạo trong nước,và tính toán cân đối cung cầu một cách chặt chẽ, trên cơ sở đó điều hành tiến độ xuất khẩu gạo hợp lý. Tăng cường công tác phân tích dự báo tình hình thị trường gạo thế giới, cập nhật thông tin và cung cấp kịp thời cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo để ký được hợp đồng với giá tốt, hiệu quả cao..Vµ dùa vµo chØ sè thêi vô ta cã thÒ dù b¸o ®­îc kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o c¸c quý cña n¨m 2006 khi ta ®· dù b¸o ®­îc kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña n¨m. Ta sử dụng chương chình SPSS để dự báo. Các quý từ năm 1998-2006, dự báo các quý của năm 2006,2007 Ta có kết quả sau đây: MODEL: MOD_2. The 10 smallest SSE's are: Alpha Gamma Delta SSE ,3000000 ,2000000 ,4000000 16228364,375 ,2000000 ,4000000 ,4000000 16367848,633 ,3000000 ,4000000 ,4000000 16476352,115 ,3000000 ,2000000 ,6000000 16526698,974 ,2000000 ,6000000 ,4000000 16694280,174 ,2000000 ,4000000 ,6000000 16718248,919 ,4000000 ,2000000 ,4000000 16720763,788 ,2000000 ,2000000 ,4000000 16726402,569 ,2000000 ,2000000 ,6000000 16877865,211 ,3000000 ,4000000 ,6000000 17021169,568 The SSE is: Alpha Gamma Delta SSE ,3000000 ,2000000 ,4000000 16228364,375 Như vậy với Alpha = 0,3 ,Gamma = 0,2 , Delta = 0,4, thì SSE =16228364.375 => Ta dự đoán theo mô hình Winter với α =0,3 , γ = 0,2 và δ = 0,4 Ta có : Đơn vị: 1000 tấn Năm Quý I Quý II Quý III Quý IV 2006 1261,18 1722,65 1986 839,4 2007 1437,37 1955,2 2245,3 945,55 Ph©n tÝch xu thÕ biÕn ®éng b»ng ph­¬ng ph¸p chØ sè Ta chän thêi k× gèc ®Ó ph©n tÝch lµ n¨m 1996, thêi k× nghiªn cøu lµ n¨m 2005 ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh biÕn ®éng xuÊt khÈu gạo trong thêi k× nµy vµ møc ®é c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng. Ta cã thÓ ph©n tÝch gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu b»ng 2 m« h×nh: - M« h×nh 1: M« h×nh ph©n tÝch gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu do ¶nh h­ëng cña 2 nh©n tè: l­îng hµng xuÊt khÈu vµ ®¬n gi¸ xuÊt khÈu. - M« h×nh 2: M« h×nh ph©n tÝch gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu do ¶nh h­ëng cña 3 nh©n tè: l­îng hµng xuÊt khÈu, c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu theo mÆt hµng vµ ®¬n gi¸ xuÊt khÈu. M« h×nh 1: m« h×nh cã 2 nh©n tè (l­îng hµng xuÊt khÈu vµ ®¬n gi¸ xuÊt khÈu : S¶n l­îng vµ ®¬n gi¸ g¹o xuÊt khÈu n¨m 1998 vµ 2004 Bảng 14: Kú gèc (1996) Kú nghiªn cøu (2005) L­îng hµng ( ngh×n tÊn) §¬n gi¸ ( triÖu USD) L­îng hµng ( ngh×n tÊn) §¬n gi¸ ( triÖu USD) 3003 0.28 5250 0.27 Ta cã c«ng thøc: Q = p*q Ta viÕt m« h×nh: 1.687 = 0.964 * 1.751 TÝnh biÕn ®éng tuyÖt ®èi: = 1417.5 - 840.84 = 576.66 = 1417.5 – 1470 = -52.5 = 1470 - 840.84 = 629.16 TÝnh biÕn ®éng t­¬ng ®èi: - 1 = 1.687 – 1 = 0.678 = 67.80% - 1 = 0.964 – 1 = - 0.342 = - 0.036% = 1.751 – 1 = 0.751 = 75.10% NhËn xÐt : Theo m« h×nh nµy, gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu gạo n¨m nghiªn cøu so víi n¨m gèc t¨ng 67.80% vÒ mÆt t­¬ng ®èi, t­¬ng øng víi t¨ng 576.66 triÖu USD vÒ mÆt tuyÖt ®èi do ¶nh h­ëng cña 2 nh©n tè: Do ®¬n gi¸ xuÊt khÈu gạo n¨m nghiªn cøu so víi n¨m gèc gi¶m tõ 0.28 triÖu USD/ tÊn xuèng cßn 0.27 triÖu USD/ tÊn lµm cho gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o gi¶m 52.5 triÖu USD vÒ mÆt tuyÖt ®èi, t­¬ng øng víi gi¶m 0.036% vÒ mÆt t­¬ng ®èi. Do s¶n l­îng xuÊt khÈu gạo n¨m nghiªn cøu so víi n¨m gèc t¨ng tõ 3003 ngh×n tÊn lªn 5250 ngh×n tÊn, lµm cho gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o t¨ng 629.16 triÖu USD vÒ mÆt tuyÖt ®èi, t­¬ng øng víi 75.1% vÒ mÆt t­¬ng ®èi. víi s¶n l­îng xuÊt khÈu kú nghiªn cøu so víi kú gèc t¨ng nh­ vËy th× gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng nhiÒu là một bước tiến vượt bậc của nước ta , 576.66 triÖu USD, t­¬ng øng víi 67.80% trong thêi kú 10 n¨m. §©y lµ con sè t­¬ng ®èi cao, do nhiều nguyên nhân, như được quan tâm của nhà nước, đàm phán mở rộng thị trường ,gạo có chất lượng tốt hơn đáp ứng không những trong nước mà cả những bạn hàng khó tính nhất như các nước châu Á(Nhật, Thái Lan..), châu Âu (Anh , Đức, Hà Lan..) châu Mỹ... M« h×nh 2: m« h×nh cã 3 nh©n tè (l­îng hµng xuÊt khÈu, c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu theo thÞ tr­êng tiªu thô vµ ®¬n gi¸ xuÊt khÈu b×nh qu©n). B¶ng 15: S¶n l­îng, ®¬n gi¸ xuÊt khÈu gạo ph©n theo thÞ tr­êng n¨m 1996- 2005 ChØ tiªu Quốc gia Kú gèc (n¨m 1996) Kú nghiªn cøu (n¨m 2005) Gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu kú nghiªn cøu theo gi¸ kú gèc L­îng hµng (ngh×n tÊn) §¬n gi¸ b×nh qu©n ( triÖu USD/tÊn) L­îng hµng (ngh×n tÊn) §¬n gi¸ b×nh qu©n ( triÖu USD/tÊn) Phillipin 332.7 0.273 1631.3 0.284 445.342 singapo 380.6 0.269 41.6 0.253 11.2 Nhật 0.6 0.333 196.8 0.273 65.50 Nam phi 2.2 0.730 252.7 0.227 184.435 malayxia 89.1 0.271 452.2 0.257 122.548 Inđônêxia 30.6 0.131 98.3 0.278 12.875 Các nước khác 2167.1 0.230 2577.4 0.264 592.803 Tæng 3003 5250 1434.734 Trong ®ã: Ta cã m« h×nh: 1.687 = 0.988 * 0.976 * 1.748 BiÕn ®éng tuyÖt ®èi: = 1417.5 – 840.84 = 576.66  = 1417.5 – 1434.734 = -17.234 = 1434.734 –1470= -35.266 = 1470 – 840.84 = 629.16 BiÕn ®éng t­¬ng ®èi - 1 = 1.687 – 1 = 0.687 = 68.7% - 1 = 0.988 – 1 = -0.012 = -1.2% - 1 = 0.976 – 1 = - 0.024 = - 2.4% - 1 = 1.748 – 1 = 0.748 = 74.80% NhËn xÐt: Gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m nghiªn cøu so víi n¨m gèc t¨ng 68.7% t­¬ng øng víi 576.66 triÖu USD do ¶nh h­ëng cña 3 nh©n tè: Do gi¸ gạo xuÊt khÈu giảm ë hÇu hÕt c¸c n­íc nhËp khÈu gạo cña ViÖt Nam lµm cho gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu gạo giảm 1.2% vÒ mÆt t­¬ng ®èi t­¬ng øng víi 35.266 triÖu USD vÒ mÆt tuyÖt ®èi. Do c¬ cÊu gạo xuÊt khÈu ë c¸c thÞ tr­êng thay ®æi: s¶n l­îng xuÊt khÈu t¨ng ë mét sè n­íc cã gi¸ xuÊt khÈu thÊp, trong khi l¹i gi¶m ë nh÷ng n­íc cã gi¸ xuÊt khÈu cao lµm cho gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m 2.4% vÒ mÆt t­¬ng ®èi t­¬ng øng víi gi¶m 35.266 triÖu USD. Do tæng s¶n l­îng gạo xuÊt khÈu t¨ng lµm cho gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 74.80% vÒ mÆt t­¬ng ®èi, t­¬ng øng víi t¨ng 629.16 triÖu USD vÒ mÆt tuyÖt ®èi. Dù b¸o kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam. Trong phÇn (2.4) ta ®· t×m ®­îc ph­¬ng tr×nh biÓu diÔn t«t nhÊt xu h­íng biÕn ®éng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o theo thêi gian ®ã lµ ph­¬ng tr×nh bËc 3 cã d¹ng: y= 498.34 + 434.6*t – 116.7*t2 + 8.23*t3 VËy tõ ®©y ta cã thÓ dù b¸o ®­îc gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o cña n­íc ta n¨m 2006 vµ 2007 N¨m 2006 víi t=11 Y2006=y11= 498.34 + 434.6*11 – 116.7*112 + 8.23*113 = 2112.37 (TriÖu USD) N¨m 2007 víi t = 12 Y2007 = y12 = 498.34 +434.6*12 – 116.7*122 + 8.23*123 = 3130.18 (TriÖu USD) Ch­¬ng IV KiÕn nghÞ -gi¶i ph¸p thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o ViÖt Nam thêi gian tíi §¸nh gi¸ chung ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam Nh÷ng thµnh tùu Năm 2005, Việt Nam xuất khẩu trên 5 triệu tấn gạo, tiếp tục là nước xuất khẩu gạo lớn thứ 2 trên thế giới. ĐBSCL là vựa lúa của cả nước, chiếm tỷ trọng cao nhất trong sản lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam. Với những gì đã đạt được trong xuất khẩu gạo năm 2005 vừa qua, có thể khẳng định một cách chắc chắn rằng, đây chính là dấu mốc lịch sử chưa từng có trong 17 năm hoạt động sản xuất và xuất khẩu loại nông sản chiến lược này của nước ta. Tuy năm 2005 vừa qua không phải là năm đánh dấu mốc son chói lọi trở thành cường quốc xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, cũng không phải là năm đạt kỷ lục về tốc độ tăng khối lượng gạo xuất khẩu, hoặc về giá gạo xuất khẩu.. ., nhưng đây lại là năm "độc nhất vô nhị" vì chúng ta đã giành thắng lợi "kép ba". Điều mấu chốt nhất là ở chỗ, lần đầu tiên chúng ta thành công trong việc biến những "hạt vàng" này thành vàng, trong khi giá gạo trong nước khá ổn định. Nhận định này dựa trên ba căn cứ. Một là, đã không còn nghịch cảnh tạm trữ gạo "chờ giá giảm mạnh mới đẩy mạnh xuất khẩu". Ví như hai năm 2000 và 2002 là hai năm được mùa và giá gạo xuất khẩu cũng đứng ở mức cao (năm 2000 là 191,93 USD/tấn và năm 2002 là 223,86 USD/tấn) nhưng chúng ta găm hàng lại, chờ cho giá "rơi tự do" trong năm 2001 và năm 2003 sau đó mới đẩy mạnh xuất khẩu (năm 2001 nằm ở mức "đáy" chỉ với 167,53 USD/tấn, giảm 24,4 USD/tấn và 12,71%, còn năm 2003 chỉ là 188,81 USD/tấn, giảm tới 35,05 USD/tấn và 15,66%). Hai là, ngược lại, chủ trương tiêu thụ hết lúa hàng hoá trong điều kiện xuất khẩu được giá kỷ lục 267,97 USD/tấn kể từ năm 1999 đến nay chính là chìa khoá dẫn tới kết quả kỷ lục 5,2 triệu tấn gạo xuất khẩu và 1,394 tỷ USD thu được năm 2005.Ba là, cho dù chúng ta đã "vét kho" để đạt kỷ lục xuất khẩu với giá tăng 14,52%, nhưng giá gạo trong nước năm 2005 chỉ tăng 7,8%, còn nếu tính gộp cả hai năm 2004 - 2005 thì cặp số liệu này là 41,93% và 23,21%. Đây chính là điều trái ngược với những diễn biến trong năm 1998, bởi trong năm này giá gạo xuất khẩu chỉ tăng 9,25%, nhưng giá trong nước tăng kỷ lục 23,1%, cho nên là một thành công nổi bật trong việc bảo đảm an ninh lương thực trong nước. Cho tới thời điểm hiện nay, có hai căn cứ để cho rằng, ít nhất là trong năm 2006 này hoạt động xuất khẩu gạo vẫn còn tiếp tục thuận lợi: Nh÷ng h¹n chÕ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o vµ nguyªn nh©n 2.1. Mét sè khã kh¨n trong xuÊt khÈu Trong nh÷ng n¨m qua, ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ, gãp phÇn quan träng ®Ó kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña nã trong nÒn kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng khã kh¨n trong lÜnh vùc nµy còng kh«ng ph¶i lµ Ýt, ®iÒu ®ã thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau: Trong s¶n xuÊt. MÆc dï ®· cã kÕ ho¹ch vÒ quy ho¹ch vïng lóa chuyªn canh xuÊt khÈu tõ vµi n¨m nay nh­ng viÖc thùc hiÖn nã th× diÔn ra rÊt chËm. HiÖn t¹i sè vïng lóa chuyªn canh ®­îc quy ho¹ch chØ cã rÊt Ýt cßn ®a sè lóa g¹o cung cÊp ra thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ quèc tÕ hiÖn nay lµ s¶n phÈm cña sù thu gom, nhÆt nh¹nh tõ nh÷ng thöa ruéng manh món cña n«ng hé. §iÒu g× sÏ x¶y ra t×nh tr¹ng nµy? Ph¶i ch¨ng ®ã lµ chÊt l­îng cña s¶n phÈm xuÊt khÈu. Thùc tÕ cho thÊy do ch­a cã sù quy ho¹ch cô thÓ nªn s¶n xuÊt cña c¸c vïng, c¸c ®Þa ph­¬ng diÔn ra mét c¸ch tù ph¸t, hä chØ biÕt chó ý ®Õn lo¹i g¹o nµo cho s¶n l­îng cao mµ kh«ng chó ý ®Õn chÊt l­îng, ®Õn ®Çu ra cña nã. H¬n n÷a, chóng ta cã rÊt nhiÒu lîi thÕ trong s¶n xuÊt c¸c lo¹i g¹o ®Æc s¶n xuÊt khÈu - Lo¹i g¹o mµ ®èi t¸c Ýt hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt - Mµ chóng ta kh«ng biÕt khai th¸c. ChÝnh v× vËy, vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu hiÖn nay lµ quy ho¹ch vïng lóa xuÊt khÈu, h­íng dÉn n«ng hé c¸c biÖn ph¸p ch¨m sãc vµ phßng trõ s©u bÖnh theo ®óng quy tr×nh, gi¶m thiÓu tèt nhÊt l­îng ho¸ chÊt tån ®äng trong s¶n phÈm nh»m ngµy mét n©ng cao chÊt l­îng g¹o cña chóng ta. §èi víi c¸c gièng lóa ®Æc s¶n, cÇn tuyÓn chän t×m kiÕm c¸c lo¹i gièng lóa truyÒn thèng x­a, tr¸nh pha t¹p lµm gi¶m chÊt l­îng g¹o ®Æc s¶n. Cã nh­ vËy, g¹o ViÖt Nam míi thÓ ®ñ m¹nh ®Ó c¹nh tranh vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng quèc tÕ. b. C«ng nghÖ sau thu ho¹ch. ë n­íc ta, c«ng nghÖ sau thu ho¹ch rÊt l¹c hËu, lµm kh« thãc chñ yÕu lµ tËn dông n¾ng vµ giã trêi. ë vïng §BSH, mçi hé n«ng d©n th­êng cã vµi chôc mÐt vu«ng s©n ph¬i t¹i gia ®Ó ph¬i lóa sau thu ho¹ch. ë §BSCL l¹i ph¬i chñ yÕu ë ruéng, gß cao hoÆc ®­êng x¸. ChÝnh sù thñ c«ng trong kh©u ph¬i nµy ®· lµm cho thãc kh« kh«ng ®Òu vµ kh«ng ®¶m b¶o ®é Èm tiªu chuÈn. Bªn c¹nh ®ã, kho b¶o qu¶n lóa g¹o trong mÊy n¨m gÇn ®©y ®· ®­îc n©ng cÊp nh÷ng nh×n chung th× vÉn l¹c hËu, phÇn lín b¶o qu¶n cña ng­êi d©n vÉn lµ b¶o qu¶n t¹i gia theo kiÓu ®ãng bao, chÊt ®èng, cÊt t¹i nhµ, chuét, s©u mät ph¸ ho¹i hao hôt kh¸ lín. HÖ thèng m¸y xay x¸t hiÖn cã ë ViÖt Nam rÊt phong phó vµ ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i song nh×n chung ®Òu ë d¹ng m¸y cò, kh«ng ®ång bé vÒ kü thuËt. Mét sè m¸y ®· ®­îc chÕ t¹o l¾p ®Æt theo c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña thÕ giíi, nh­ng chÊt l­îng chÕ t¹o thiÕt bÞ vµ m¸y mãc ch­a cao, ®é chÝnh x¸c thÊp. G¹o xay x¸t ra phÇn lín ®¹t møc chÊt l­îng trung b×nh, tû lÖ thu håi thÊp ®Æc biÖt tû lÖ thu håi g¹o chÊt l­îng cao (5-10% tÊm). Song song víi chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ vÒ gièng chÕ ®é ch¨m sãc ®Ó n©ng cao s¶n l­îng vµ chÊt l­îng thãc, cÇn ph¶i ®Çu t­ chiÒu s©u, n©ng cÊp m¸y mãc thiÕt bÞ xay x¸t, t¨ng gi¸ trÞ hµng ho¸, t¨ng gi¸ xuÊt khÈu g¹o. c. Nh÷ng tån t¹i trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng . ThÞ tr­êng xuÊt khÈu lµ vÊn ®Ò cÇn tËp trung søc gi¶i quyÕt c¶ ë tÇm vÜ m« vµ vi m«. Nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc ë lÜnh vùc xuÊt khÈu g¹o trong nh÷ng n¨m qua ®· kh¼ng ®Þnh phÇn nµo vai trß ®æi míi trong ®iÒu hµnh cña Nhµ n­íc. Nh÷ng th¸o gì cña Nhµ n­íc ®Ó më réng thÞ tr­êng tiªu thô thÓ hiÖn ë: Xo¸ bá ®Çu mèi, xo¸ bá h¹n ng¹ch, ra nhËp ASEAN vµ tham gia c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi c¸c khu vùc thÞ tr­êng kh¸c. ChÝnh nh÷ng th¸o gì nµy ®· t¹o cho g¹o ViÖt Nam cã chç ®øng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Tuy nhiªn cÇn ph¶i nghiªm tóc nhËn thÊy r»ng cho ®Õn nay ViÖt Nam vÉn ch­a h×nh thµnh ®­îc mét chiÕn l­îc xuÊt khÈu g¹o mang tÝnh æn ®Þnh l©u dµi. Chóng ta vÉn ch­a thiÕt lËp ®­îc hÖ thèng thÞ tr­êng xuÊt khÈu thùc sù æn ®Þnh vµ m¹ng l­íi kh¸ch hµng thùc sù tin cËy. H¬n n÷a, do sè l­îng g¹o giao dÞch mua b¸n trªn thÕ giíi ngµy cµng cã nhiÒu h¹n chÕ nªn tÝnh c¹nh tranh ®Ó dµnh thÞ tr­êng ®· trë nªn ngµy cµng gay g¾t h¬n. Do Th¸i Lan cã lîi thÕ vÒ chÊt l­îng g¹o, cã mèi quan hÖ truyÒn thèng æn ®Þnh, cã nhiÒu kinh nghiÖm trªn th­¬ng tr­êng vµ qu¶n lý tèt nªn phÇn lín g¹o cña ta xuÊt vµo c¸c thÞ tr­êng tiªu thô gaä thùc sù ®Òu ph¶i ®i qua con ®­êng vßng nghÜa lµ ta ph¶i b¸n qua trung gian do ®ã bÞ thua thiÖt vÒ gi¸. §Õn nay thÞ tr­êng xuÊt khÈu g¹o cña ta vÉn cßn lµ vÊn ®Ò bøc xóc cÇn ph¶i hÕt søc quan t©m vµ ®ßi hái sù nç lùc lín cña Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp nh»m tõng b­íc x©m nhËp, cñng cè thÞ phÇn ë nh÷ng thÞ tr­êng ®· cã vµ t×m kiÕm khai th¸c thÞ tr­êng míi. NhiÒu doanh nghiÖp tr×nh ®é chuyªn m«n xuÊt khÈu cßn yÕu, thiÕu th«ng tin, thiÕu kinh nghiÖm nh­ng kh«ng biÕt hîp t¸c, hç trî lÉn nhau l¹i cßn tranh dµnh kh¸ch hµng, thÞ tr­êng ®Ó cho th­¬ng nh©n n­íc ngoµi lîi dông mµ Ðp gi¸ g©y thiÖt h¹i cho Nhµ n­íc vµ n«ng d©n. Trong nh÷ng n¨m tíi, viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng cÇn ph¶i t¨ng c­êng h¬n n÷a ®Ó n¾m ®­îc kÞp thêi nh÷ng th«ng tin cËp nhËt, chÝnh x¸c nh»m ®¶m b¶o hiÖu qu¶ h¬n n÷a ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu d. VÒ chÝnh s¸ch. ChÝnh s¸ch ®Çu t­ : Cã thÓ nãi r»ng thµnh c«ng cña mÆt trËn n«ng nghiÖp lµ thµnh c«ng më ®Çu cña sù nghiÖp ®æi míi kÓ tõ khi ViÖt Nam nhanh chãng tù tóc ®­îc l­¬ng thùc vµ bÊt ngê trë thµnh n­íc xuÊt khÈu g¹o thø 3 thÕ giíi. NhËn ®Þnh râ tÇm quan träng ®ã cña ngµnh lóa g¹o nh÷ng n¨m gÇn ®©y Nhµ n­íc ta ®· chó träng ®Çu t­ cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu lóa g¹o theo ph­¬ng ch©m chung cña ®Çu t­ n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ ®iÒu chØnh theo h­íng ®Çu t­ tËp trung, c¾t gi¶m nh÷ng kho¶n ®Çu t­ kh«ng cã hiÖu qu¶. HiÖn nay, ®èi víi ®Çu t­ cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cã nhiÒu khã kh¨n cô thÓ: +VÒ ®iÖn: §iÖn cung cÊp cho n«ng nghiÖp cßn h¹n chÕ nªn diÖn tÝch lóa gieo trång bÞ h¹n, bÞ óng, kh«ng ®­îc t­íi tiªu kÞp thêi nhÊt lµ vµo thêi kú cao ®iÓm. +VÒ ph©n bãn thuèc trõ s©u: Nhµ n­íc cung cÊp cho n«ng d©n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y tuy cã t¨ng lªn nhanh nh÷ng cßn rÊt thÊp so víi nhu cÇu, chØ ®¸p øng ®­îc kho¶ng 60%. Trong nh÷ng n¨m qua, chóng ta lu«n ë thÕ bÞ ®éng cung cÊp thuèc kh«ng kÞp thêi. + C¬ khÝ phôc vô n«ng nghiÖp cßn rÊt yÕu kÐm, thiÕu c¸c lo¹i m¸y mãc ngay c¶ nh÷ng lo¹i th«ng th­êng nh­ m¸y b¬m, m¸y kÐo, b×nh b¬m thuèc s©u cì lín. +ThiÕt bÞ kü thuËt ë hÇu hÕt c¸c ®¬n vÞ ®· cò, l¹c hËu, ph©n t¸n nhá, trong thêi gian dµi ch­a ®­îc ®Çu t­ n©ng cÊp ®óng møc ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng g¹o theo yªu cÇu cña thÞ tr­êng. §Ó cã thÓ th©m nhËp vµo thÞ tr­êng quèc tÕ, mét sè doanh nghiÖp ®· ph¶i dïng vèn l­u ®éng sö dông cho thu mua l­¬ng thùc ®Ó nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ, ®Çu t­ n©ng cÊp nh»m ®¶m b¶o xay x¸t chÕ biÕn ra g¹o cao cÊp. Kh¶ n¨ng cña c¸c nhµ m¸y xay x¸t, s©n ph¬i, kho tµng nh­ hiÖn nay kh«ng thÓ ®¸p øng nhu cÇu xuÊt khÈu g¹o nhÊt lµ ®èi víi c¸c vô mïa béi thu lín. Cung cÊp g¹o kh«ng ®óng hîp ®ång ®· ký kÕt th­êng vi ph¹m vÒ chÊt l­îng vµ thêi gian giao hµng. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do thiÕu vèn, vÊn ®Ò vèn lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp nh­ng vÉn ch­a ®­îc quan t©m ®Çy ®ñ. Thùc tÕ, vèn kinh doanh trong ngµnh l­¬ng thùc, theo b¸o c¸o cña c«ng ty l­¬ng thùc tØnh cuèi n¨m 1993 th× vèn l­u ®éng Nhµ n­íc cung cÊp vµ vèn l­u ®éng tù cã thÊp nhÊt lµ 450 triÖu ®ång ViÖt Nam, cao nhÊt lµ 9 tû ®ång ViÖt Nam. Vèn l­u ®éng ®· Ýt l¹i ph¶i ®Çu t­ c¬ së chÕ biÕn do vËy cã rÊt nhiÒu c«ng ty kh«ng cã vèn ®Ó kinh doanh. Tõ nh÷ng thùc tr¹ng ®ã ®ßi hái Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch ®Ó huy ®éng vèn vµ ­u ®·i cho s¶n xuÊt, xuÊt khÈu lóa g¹o, t¨ng c­êng c¹nh tranh cho g¹o xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. * ChÝnh s¸ch gi¸ c¶. Thêi gian qua, chÝnh s¸ch gi¸ c¶ thÞ tr­êng ®· cã nhiÒu ®æi míi vµ t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc xuÊt khÈu g¹o. Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch nµy vÉn cßn nh÷ng vÊn ®Ò bÊt cËp: -VÒ gi¸ c¶ néi ®Þa: Nhµ n­íc chñ tr­¬ng kh«ng ¸p ®Æt mét lo¹i gi¸ nµo mµ hoµn toµn do quan hÖ cung cÇu thÞ tr­êng ®iÒu tiÕt. Nhµ n­íc gi÷ gi¸ ®¶m b¶o cho n«ng d©n møc lîi nhuËn tõ 20-25% hoÆc ®iÒu tiÕt gi¸ qua c¸c ®¬n vÞ quèc doanh thu mua thãc d­ thõa ®Ó ®iÒu chØnh cung cÇu vµ gi¸ cã lîi cho n«ng d©n. VÒ nguyªn t¾c, chÝnh s¸ch b×nh æn gi¸ cña Nhµ n­íc lµ cÇn thiÕt nh­ng trªn thùc tÕ kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh thùc hiÖn kh«ng dÔ dµng vµ gi¸ b¸n thãc cña n«ng d©n vÉn bÞ chÌn Ðp g©y bÊt lîi cho s¶n xuÊt nguyªn nh©n lµ c¸c ®¬n vÞ quèc doanh kh«ng ®ñ thùc lùc ®iÒu tiÕt quan hÖ cung cÇu vµ gi¸ c¶, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña Nhµ n­íc bÞ h¹n chÕ vµ Nhµ n­íc cßn thiÕu chÝnh s¸ch thiÕt thùc ®Ó b¶o trî gi¸, kh«ng ®¶m b¶o ®­îc quyÒn lîi cho ng­êi n«ng d©n khi b¸n s¶n phÈm. Víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi: MÆc dï thÞ phÇn g¹o ViÖt Nam kh¸ cao nh­ng ViÖt Nam hÇu nh­ kh«ng cã vai trß quan träng trong viÖc quyÕt ®Þnh gi¸, gi¸ g¹o ViÖt Nam lu«n biÕn ®éng theo gi¸ thÞ tr­êng thÕ giíi. Kh«ng nh÷ng thÕ g¹o ViÖt Nam cßn bÞ chÌn Ðp ë mét sè thÞ tr­êng nguyªn nh©n chÝnh lµ do chóng ta vÉn ch­a b¾t kÞp víi ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ, ch­a cã hÖ thèng thÞ tr­êng æn ®Þnh l¹i ph¶i c¹nh tranh víi mét ®èi thñ cao h¬n h¼n m×nh ®ã lµ Th¸i Lan. e. C¬ chÕ xuÊt khÈu g¹o cßn ch­a phï hîp. Trong mÊy n¨m qua, c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt khÈu g¹o ®· cã nhiÒu chuyÓn biÕn tuy nhiªn vÉn ch­a hoµn chØnh vµ æn ®Þnh cã lóc cßn cøng nh¾c, thiÕu linh ho¹t, nhÊt qu¸n, g©y trë ng¹i vµ khã kh¨n cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, b¶n th©n c¬ chÕ qu¶n lý cã mÆt ch­a chÆt chÏ, cßn nhiÒu s¬ hë, ch­a ®¶m b¶o sù kiÓm tra gi¸m s¸t cña Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o, ch­a h¹n chÕ nh÷ng hiÖn t­îng tiªu cùc g©y tæn thÊt chung ®èi víi viÖc xuÊt khÈu cña ta, g©y thiÖt h¹i cho Nhµ n­íc vµ kh«ng ®¶m b¶o cho lîi Ých c¶ ng­êi s¶n xuÊt. Nh÷ng tiªu cùc th­êng biÓu hiÖn lµ: - C¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu cßn nhiÒu thñ tôc r­êm rµ mÆc dï ®· cã sù ®iÒu chØnh nhiÒu lÇn. - C¹nh tranh néi bé gi÷a c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi t¹o c¬ héi cho kh¸ch hµng g©y ¸p lùc Ðp gi¸. - T×m c¸ch ®Ó b¸n g¹o d­íi møc gi¸ chØ ®¹o b»ng c¸ch n©ng gi¸ hµng nhËp khÈu (Ph©n bãn, x¨ng dÇu...) hoÆc hoµn l¹i mét phÇn tiÌn hµng cho kh¸ch hµng d­íi nhiÒu h×nh thøc tinh vi. C¬ chÕ qu¶n lý lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò lín cÇn ®­îc tiÕp tôc nghiªn cøu söa ®æi vµ æn ®Þnh dÇn nh»m phôc vô tèt h¬n cho viÖc xuÊt khÈu g¹o. 2. N©ng cao h¬n n÷a uy tÝn trªn thÞ tr­êng g¹o thÕ giíi. Trong nh÷ng n¨m qua, ngµnh kinh doanh lóa g¹o cña ta ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc uy tÝn cña m×nh trªn thÞ tr­êng g¹o thÕ giíi song bªn c¹nh nh÷ng c¸i ®· ®¹t ®­îc th× vÉn tån t¹i nh÷ng bÊt cËp lín nh­: cung cÊp g¹o kh«ng ®óng hîp ®ång ®· kÝ kÕt, th­êng vi ph¹m chÊt l­îng vµ thêi gian giao hµng... ®Ó kh¾c phôc nh÷ng bÊt cËp ®ã nh»m n©ng cao uy tÝn cña kinh doanh g¹o ViÖt Nam trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ th× tr­íc m¾t chóng ta ph¶i thøc hiÖn ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p sau: Thø nhÊt: CÇn chñ ®éng ch©n hµng ®Ó cã thÓ ®µm ph¸n vµ thùc hiÖn nhanh c¸c hîp ®éng ®· kÝ kÕt, nhÊt lµ trong kh©u giao hµng. HiÖn nay, t©m lÝ kh¸ch hµng n­íc ngoµi ch­a thËt sù tin t­ëng vµo kh¶ n¨ng thù hiÖn hîp ®ång cña nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ còng rÊt ng¹i thêi gian giao hµng t¹i c¶ng bÞ kÐo dµi. §Ó chñ ®éng ch©n hµng cÇn t¨ng c­êng dù tr÷ kinh doanh, kÕt hîp dù tr÷ kinh doanh xuÊt khÈu g¹o víi dù tr÷ quèc gia. Thø hai: Kh«ng ngõng ®Çu t­, nghiªn cøu ®Ó t¹o ra c¸c gièng lóa cã chÊt l­îng cao, kh«i phôc c¸c gièng lóa ®Æc s¶n truyÒn thèng. §Çu t­ tho¶ ®¸ng cho viÖc x©y dùng ®ång bé hÖ thèng chÕ biÕn, giao th«ng vËn chuyÓn, c¶ng khÈu, hÖ thèng thiÕt bÞ bèc xÕp t¹i c¸c bÕn b·i ®Çu mèi. §iÒu nµy cã ý nghÜa lín trong viÖc rót ng¾n thêi gian bèc xÕp g¹o xuÊt khÈu, gi¶m hao hôt vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc n©ng cao uy tÝn cña ngµnh kinh doanh lóa g¹o cña ta trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Thø ba: C¶i tiÕn viÖc kiÓm tra chÊt l­îng g¹o xuÊt khÈu. §Ó ®¶m b¶o uy tÝn chÊt l­îng g¹o ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ cÇn ph¶i kiÓm tra chÊt l­îng g¹o xuÊt khÈu tr¸nh t×nh tr¹ng gian lËn, giao hµng kh«ng ®óng phÈm cÊp so víi mÉu m· cña hîp ®ång. Muèn vËy, ®Ò nghÞ ChÝnh Phñ ban hµnh nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý cô thÓ vÒ viÖc kiÓm tra chÊt l­îng g¹o xuÊt khÈu, kÌm theo b¶ng tiªu chuÈn g¹o ViÖt Nam qui ®Þnh râ trong chÕ tµi, xö lý nghiªm kh¾c c¸c tr­êng hîp cè ý gian lËn lµm gi¶m uy tÝn chÊt l­îng g¹o ViÖt Nam g©y thiÖt h¹i cho nÒn kinh tÕ, còng cã thÓ ¸p dông h×nh thøc xö ph¹t b»ng tiÒn tuú theo møc ®é nghiªm träng cña nh÷ng hËu qu¶ g©y ra. Riªng ®èi víi doanh nghiÖp vi ph¹m lÆp ®i lÆp lai nhiÒu lÇn th× cÇn ph¶i rót giÊy phÐp kh«ng cho tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu g¹o. §èi víi c¸c ®¬n vÞ lµm dÞch vô kiÓm phÈm nÕu th«ng ®ång bao che cho sù gian lËn ®ã còng bÞ xö lý nghiªm ngÆt nh­ c¸c doanh nghiÖp . §Þnh h­íng ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o trong thêi gian tíi Môc tiªu dµi h¹n: X©y dùng nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ m¹nh dùa trªn c¬ së ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, ¸p dông c«ng nghÖ míi- c«ng nghÖ cao- ®Ó lµm ra s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng trong vµ ngoµi n­íc, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng thÕ giíi. ViÖc xuÊt khÈu g¹o ph¶i ®¶m b¶o : "tiªu thô hÕt lóa hµng ho¸ víi gi¸ cã lîi cho n«ng d©n, ®¶m b¶o b×nh æn gi¸ thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶". G¹o lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña n­íc ta. MÆc dï kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña g¹o ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ vÉn ®­îc duy tr× nh­ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ cña ngµnh lóa g¹o ®ang bÞ suy gi¶m. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ph­¬ng h­íng ®óng ®¾n cho ngµnh lóa g¹o trong thêi gian tíi. Thø nhÊt: XuÊt khÈu g¹o cÇn ph¸t triÓn theo h­íng ®a d¹ng tiªu thô cã nghÜa lµ bÊt kú mét thÞ tr­êng nµo nÕu cã nhu cÇu th× ta ®Òu cã thÓ ®¸p øng. Tuy nhiªn, trong c¸c thÞ tr­êng ®ã th× ta chó ý tíi thÞ tr­êng cã gi¸ trÞ cao, sè l­îng cao coi ®ã lµ thÞ tr­êng chiÕn l­îc cÇn ph¶i chiÕm ®o¹t ngay, cµng nhiÒu cµng tèt, gi÷ v÷ng ®Ó thu lîi nhuËn lín vµ l©u dµi. Víi nh÷ng thÞ tr­êng kh«ng æn ®Þnh th× cÇn coi ®ã lµ nh÷ng thÞ tr­êng thêi c¬ ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó s½n sµng chiÕm lÜnh khi cã c¬ héi . Thø hai: CÇn n©ng cao tû träng g¹o chÊt l­îng cao trong c¬ cÊu g¹o xuÊt khÈu, chó ý ph¸t triÓn xuÊt khÈu c¸c lo¹i g¹o ®Æc s¶n truyÒn thèng phÊn ®Êu n¨m 2010 tû träng g¹o ®Æc s¶n ®¹t 10% trong tæng l­îng g¹o xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. Môc tiªu t¨ng chÊt l­îng g¹o sÏ ®¶m b¶o t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ n©ng cao h¬n n÷a vÞ thÕ cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng g¹o thÕ giíi. Thø ba: CÇn duy tr× s¶n l­îng xuÊt khÈu hîp lý ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ viÖc xuÊt khÈu ®­¬c khèi l­îng nhiÒu kh«ng cßn quan träng n÷a mµ quan träng h¬n lµ xuÊt khÈu l­îng g¹o ®ã víi gi¸ bao nhiªu vµ hiÖu qu¶ nh­ thÕ nµo ? Tr­íc ®©y, do ta ch­a nghiªn cøu kü vÒ thÞ tr­êng g¹o n­íc ngoµi nªn ta xuÊt khÈu rÊt å ¹t mÆc dï xuÊt ®­îc mét khèi l­îng lín nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu ®em l¹i rÊt thÊp do b¸n g¹o å ¹t víi gi¸ thÊp. Do ®ã ®Ó n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ xuÊt khÈu th× ta ph¶i nghiªn cøu ®ång bé: thÞ tr­êng, chÊt l­îng g¹o, ®µm ph¸n kÝ kÕt hîp ®ång tõ ®ã ®­a ra mét khèi l­îng xuÊt khÈu hîp lý tr¸nh t×nh tr¹ng bÞ Ðp gi¸ do l­îng cung g¹o qu¸ d­ thõa nh­ hiÖn nay . Thø t­: §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc, tæ chøc tham gia xuÊt khÈu g¹o ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ë mäi n¬i, mäi qui m« lín hay nhá. Nh­ vËy, trong tæ chøc vµ c¬ chÕ qu¶n lý vÜ m« cÇn võa cã c¬ chÕ cøng, võa cã c¬ chÕ mÒm ®Ó c¬ chÕ nµy ho¹t ®«ng linh ho¹t, thÝch øng kip thêi víi nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng. Do ®ã cÇn cã sù ph©n chia, ph©n cÊp thÞ tr­êng cho c¸c loai h×nh tæ chøc xuÊt khÈu g¹o mét c¸ch hîp lý tr¸nh hiÖn t­îng tranh giµnh kh¸ch hµng vµ bÞ kh¸ch hµng Ðp gi¸. Về lâu dài, hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam cần phải thực hiện song song vừa tìm kiếm thị trường vừa phải nâng cao chất lượng gạo, tránh chạy theo số lượng. Một điều đáng lưu ý nữa là tuy Việt Nam xuất khẩu gạo lớn thứ 2 trên thế giới, nhưng chỉ xếp thứ 3, thứ 4 xét về giá trị xuất khẩu. Việt Nam phải bán gạo rẻ vì hệ thống chế biến và tiếp thị yếu. Mặt khác, tuy nông dân Việt Nam đã đạt mức kỷ lục về năng suất, sản  lượng lúa và lợi nhuận, song do hầu hết nông dân đều trồng lúa trên diện tích nhỏ nên không thể thoát nghèo - nếu chỉ trồng lúa. Một khâu yếu khác, cho đến nay trên thương trường quốc tế chưa có thương hiệu hoặc nhãn hiệu gạo nổi tiếng đặc trưng cho gạo Việt Nam. Muốn cạnh tranh được, lúa gạo Việt Nam không có con đường nào khác là phải nâng cao chất lượng, hạ giá thành, xây dựng bằng được thương hiệu “gạo Việt Nam” trên thị trường thế giới. Năm 2006, ngoài việc chú trọng nâng cao chất lượng gạo xuất khẩu, chúng ta cần khuyến khích xuất khẩu gạo chất lượng cao sang các thị trường truyền thống như Nhật Bản, EU, Indonesia và Philippines, đồng thời tiếp cận với những thị trường mới, trong đó có Iraq, Iran, Hàn Quốc và một số nước châu Phi./. KÕt LuËn Nh×n l¹i t×nh h×nh xuÊt khÈu g¹o trong giai ®o¹n 1996-2005 chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng: Nh÷ng bÊt cËp vµ nh­îc ®iÓm tuy cßn nhiÒu nh­ng ®ã chØ lµ nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu g¹o tõ ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp kh«ng ph¶i lµ c¬ b¶n. Trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n vÒ nhiÒu mÆt cã phÇn gay g¾t, th× nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc trong giai ®o¹n nµy lµ to lín vµ c¬ b¶n. Cã thÓ nãi, xuÊt khÈu g¹o lµ thµnh tùu to lín vµo bËc nhÊt cña ®­êng lèi ®æi míi mµ chóng ta hoµn toµn cã quyÒn tù hµo, bëi chÝnh nhê nã mµ ViÖt Nam ®­îc thÕ giíi kh©m phôc. Nh­ vËy, hiÖn nay xuÊt khÈu g¹o gi÷ vai trß to lín trong sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung. Tuy nhiªn ®Ó xuÊt khÈu g¹o cña ViÖt Nam thùc sù t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña nã th× cÇn ph¶i nhanh chãng ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vÒ thêi tiÕt, ®ång thêi ®Çu t­ c¸c gièng lóa míi nh»m n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng lóa; bªn c¹nh ®ã Nhµ n­íc ph¶i cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch kinh tÕ, tµi chÝnh hç trî s¶n xuÊt, chÕ biÕn l­¬ng thùc vµ më réng thÞ tr­êng ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tr¹nh cña lóa g¹o ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Cuèi cïng, em một lần nữa xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o Chu BÝch Ngäc, chÞ TrÇn ThÞ Thanh H­¬ng cïng c¸c thÇy, c« ë ViÖn Khoa Häc Thèng Kª ®· gióp ®ì em hoµn thµnh chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh. mét sè tµi liÖu tham kh¶o : Niªn gi¸m thèng kª tõ 1995-2005 HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia øng dông trong ph©n tÝch kinh tÕ vµ  trong c«ng t¸c kÕ ho¹ch _ NguyÔn V¨n Quú Hai hÖ thèng thèng kª kinh tÕ MPS- SNA Website: agroviet.com.ViÖt Nam Gi¸o tr×nh lý thuyÕt thèng kª- T« Phi Ph­îng Thêi b¸o Kinh tÕ Sµi Gßn sè12 Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam, th¸ng 1/2005 T¹p chÝ Kinh tÕ vµ dù b¸o sè 4 Trang webside:www.mot.gov.vn (Bé th­¬ng M¹i,Bé V¨n Ho¸) gi¸o tr×nh SPSS T¹p chÝ th­¬ng nghiÖp thÞ tr­êng ViÖt Nam T¹p chÝ Kinh tÕ vµ dù b¸o sè 2/2005, sè 5/2005 T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn T×nh h×nh kinh tÕ x· héi_ Tæng côc thèng kª Môc lôc ._.