Vận dụng Một số phương pháp thống kê Phân tích doanh thu của Công ty LGE trong giai đoạn 1996 - 2004 & dự báo..

Lêi nãi ®Çu Trong xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ chung hiÖn nay trªn thÕ giíi,ngµnh ®iÖn tö còng lu«n hoµ nhËp cïng tiÕn tr×nh ph¸t triÓn ®ã. Víi nhu cÇu ngµy cµng cao cña ng­êi tiªu dïng, c¸c mÆt hµng ®iÖn tö còng ngµy mét ®a d¹ng h¬n vµ chÊt l­îng còng ngµy mét ®­îc n©ng cao h¬n. §Ó ho¹t ®éng tèt tr­íc nh÷ng th¸ch thøc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, c¸c c«ng ty kinh doanh trong ngµnh ®iÖn tö ph¶i lu«n cã nh÷ng ®æi míi trong viÖc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm. §Ó cã thÓ c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ cïng ngµnh, ®Æc biÖt víi sè l­îng lín c¸c c«ng ty cïng c¸c th­¬ng hiÖu næi tiÕng nh­ hiÖn nay th× mçi c«ng ty kinh doanh mÆt hµng ®iÖn tö kh«ng nh÷ng chØ chó träng tíi sè l­îng s¶n phÈm mµ cßn cÇn chó träng tíi chÊt l­îng s¶n phÈm. Lµ mét c«ng ty víi 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, c«ng ty LG Electronics ®­îc biÕt ®Õn nh­ mét th­¬ng hiÖu m¹nh trong viÖc s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng ®iÖn tö vµ ®å gia dông trªn thÕ giíi. T¹i ViÖt Nam, c«ng ty LG còng ngµy mét t¹o dùng ®­îc cho m×nh mét chç ®øng tr­íc c¸c th­¬ng hiÖu næi tiÕng kh¸c, còng nh­ t¹o ®­îc sù tin t­ëng ®èi víi ng­êi tiªu dïng ViÖt Nam víi c¸c s¶n phÈm ®¹t chÊt l­îng cao. C«ng ty LG Electronics kh«ng chØ ®­îc biÕt ®Õn lµ mét c«ng ty ®­a ra thÞ tr­êng nh÷ng s¶n phÈm chÊt l­îng cao, c«ng ty cßn ®­îc biÕt ®Õn trong c¸c ho¹t ®éng x· héi ë ViÖt Nam. C«ng ty LG Electronics ®· t¹o cho m×nh mét m«i tr­êng kinh doanh mang b¶n s¾c riªng, víi mét triÕt lý “c«ng ty v÷ng m¹nh + con ng­êi hïng hËu”. Trong thêi gian thùc tËp vµ t×m hiÓu vÒ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh , còng nh­ m«i tr­êng kinh doanh cña c«ng ty LG Electronics, dùa vµo c¸c kiÕn thøc ®· häc tËp ë tr­êng víi sù h­íng dÉn cña c« gi¸o TS .TrÇn Kim Thu vµ sù gióp ®ì tËn t×nh cña ban l·nh ®¹o C«ng ty em ®· lùa chän ®Ò tµi : “VËn dông mét sè ph­¬ng ph¸p thèng kª ph©n tÝch doanh thu cña c«ng ty LGE trong giai ®o¹n 1996-2004 vµ dù b¸o cho ®Õn n¨m 2006” Ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn néi dung cña chuyªn ®Ò gåm ba ch­¬ng: Ch­¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ doanh thu cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp . Ch­¬ng II: X¸c ®Þnh mét sè chØ tiªu vµ ph­¬ng ph¸p thèng kª ph©n tÝch vµ dù ®o¸n doanh thu cña c«ng ty LGE . Ch­¬ng III: Ph©n tÝch doanh thu cña c«ng ty LGE thêi k× 1997-2004 vµ dù b¸o cho ®Õn n¨m 2006. CH¦¥NG 1 Mét sè vÊn ®Ò lÝ luËn c¬ b¶n vÒ doanh thu vµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp I. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp Doanh thu cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp n»m trong hÖ thèng chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tr­íc khi xem xÐt doanh thu cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp, em xin tr×nh bµy mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp. Doanh nghiÖp c«ng nghiÖp lµ danh tõ chung cho c¸c lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cã h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc lËp vµ lµ ®¬n vÞ trong diÒu tra thèng kª doanh nghiÖp : nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, má, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH mét hay nhiÒu thµnh viªn. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp cã thÓ ®a d¹ng, s¶n xuÊt nhiÒu mÆt hµng, kinh doanh tæng hîp. Nh­ng cã thÓ ph©n lµm hai lo¹i ho¹t ®éng : ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh s¶n phÈm c«ng nghiÖp vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp lµ ho¹t ®éng sö dông kÕt hîp c¸c yÕu tè ®Çu vµo t¹o ra s¶n phÈm c«ng nghiÖp vµ cung cÊp cho c¸c ®èi t­îng s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong vµ ngoµi n­íc, nh»m mang l¹i thu nhËp cho tËp thÓ lao ®éng vµ doanh nghiÖp. Kh¸i niÖm s¶n xuÊt : Theo SNA, s¶n xuÊt ®­îc hiÓu lµ mét ho¹t ®éng ®­îc thùc hiÖn d­íi sù kiÓm so¸t, chÞu tr¸ch nhiÖm cña mét ®¬n vÞ thÓ chÕ, trong ®ã ®Çu vµo gåm lao ®éng, vèn, hµng ho¸ vµ dÞch vô ®­îc sö dông ®Ó t¹o ra c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô ®Çu ra . Trªn gi¸c ®é thu nhËp, s¶n xuÊt lµ ho¹t ®éng cã môc ®Ých cña con ng­êi (cã thÓ lµm thay ®­îc ) nh»m t¹o ra s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu nµo ®ã cña c¸ nh©n, x· héi. KÕt qu¶ cña nã kh«ng chØ bao gåm c¸c hµng ho¸ c¸ nh©n mµ c¶ c¸ hµng ho¸ c«ng céng. Kh¸i niÖm vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp: Ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ c¸c ho¹t ®éng nh»m tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô cña ng­êi tiªu dïng, ®ã lµ nh÷ng s¶n phÈm mµ ng­êi tiªu dïng cã nhu cÇu nh­ng kh«ng tù lµm ®­îc hoÆc kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tù lµm. §Æc ®iÓm chÝnh cña ho¹t ®éng kinh doanh lµ : s¶n xuÊt ra s¶n phÈm vËt chÊt hay dÞch vô trong kinh doanh kh«ng ph¶i ®Ó tù tiªu dïng mµ lµm cho ng­êi kh¸c tiªu dïng. S¶n phÈm cña ho¹t ®éng kinh doanh lµ s¶n phÈm hµng ho¸, dïng ®Ó trao ®æi trªn thÞ tr­êng. Môc ®Ých khi thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh nh»m thu ®­îc lîi nhuËn (lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña bé phËn s¶n phÈm thÆng d­ do kÕt qu¶ lao ®éng cña ng­êi lao ®éng mang l¹i). Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh yªu cÇu ph¶i tÝnh to¸n ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ kÕt qu¶ s¶n xuÊt vµ h¹ch to¸n ®­îc l·i lç trong kinh doanh. Ngoµi ra trong ho¹t ®éng kinh doanh nhu cÇu vÒ th«ng tin ®ãng vai trß rÊt quan träng, cã thÓ quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng nh­ nhu thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng, nhu cÇu vÒ s¶n phÈm cña kh¸ch hµng : sè l­îng, chÊt l­îng, gi¸ c¶, xu h­íng tiªu dïng, c«ng nghÖ, kÜ thuËt, sù tiÖn dôngcña s¶n phÈm. Môc tiªu chñ yÕu cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh: Mét lµ : t¹o ra vµ cung cÊp ngµy cµng nhiÒu s¶n phÈm cho x· héi, qua ®ã ®¹t doanh sè tèi ®a. Hai lµ : t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ vµ phÊn ®Êu ®¹t møc lîi nhuËn tèi ®a ( lo¹i trõ mét sè doanh nghiÖp c«ng Ých ). KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp lµ c¸c s¶n phÈm h÷u Ých cña ho¹t ®éng c«ng nghiÖp ®­îc biÓu hiÖn d­íi hai h×nh th¸i : s¶n phÈm vËt chÊt vµ s¶n phÈm dÞch vô, do lao ®éng cña doanh nghiÖp t¹o ra trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh. II. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ doanh thu cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp. 1. Kh¸i niÖm: Doanh thu ( hay gi¸ trÞ s¶n l­îng hµng ho¸ tiªu thô) : Lµ tæng gi¸ trÞ c¸c mÆt hµng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®· tiªu thô vµ thanh to¸n trong k×. Doanh thu cña doanh nghiÖp thu ®­îc tõ 3 h¹ot ®éng chñ yÕu sau ®©y: Thø nhÊt: Doanh thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ( hay doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô ). §©y ®­îc xem lµ kho¶n doanh thu chñ yÕu, chiÕm tØ träng lín nhÊt trong tæng sè doanh thu cña doanh nghiÖp, nã quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Doanh thu thuÇn lµ toµn bé c¸c kho¶n doanh thu vÒ tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu ( chiÕt khÊu, gi¶m gi¸ hµng b¸n, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i ). Doanh thu néi bé : lµ c¸c kho¶n thu tõ viÖc cung cÊp s¶n phÈm, b¸n thµnh phÈm, dÞch vô cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong mét c«ng ty, tæng c«ng ty h¹ch to¸n toµn ngµnh. Thø hai: Doanh thu tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh: Bao gåm c¸c kho¶n thu tõ ho¹t ®éng ®Çu t­ tµi chÝnh vµ kinh doanh vÒ vèn ®em l¹i gåm: tiÒn l·i, cæ tøc, lîi nhuËn ®­îc chia, thu nhËp tõ ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n ... Thø ba: Doanh thu tõ ho¹t ®éng bÊt th­êng : Bao gåm doanh thu thu ®­îc tõ c¸c ho¹t ®éng nh­îng b¸n, thanh lÝ TSC§, tiÒn thu ®­îc do vi ph¹m hîp ®ång, thu ®­îc tõ kÕt qu¶ kinh doanh cña n¨m tr­íc bÞ bá sãt, thu ®­îc tõ c¸c kho¶n nä kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc chñ. Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu : lµ thêi ®iÓm chuyÓn giao quyÒn së h÷u vÒ s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô tõ ng­êi b¸n sang ng­êi mua. Doanh thu thuÇn lµ chØ tiªu dïng ®Ó tÝnh c¸c chØ tiªu lîi nhuËn trong kinh doanh cña doanh nghiÖp trong k× b¸o c¸o. §¬n vÞ biÓu hiÖn cña doanh thu cña doanh nghiÖp : C¸c ®¬n vÞ dïng ®Ó biÓu hiÖn doanh thu cña doanh nghiÖp bao gåm : §¬n vÞ hiÖn vËt : ( gåm ®¬n vÞ tù nhiªn vµ ®¬n vÞ vËt lÝ ): Lµ lo¹i ®¬n vÞ phï hîp víi tÝnh chÊt c¬, lÝ, ho¸, cña tõng mÆt hµng. VÝ dô : 1 tÊn , 100 kg, 1met.... §¬n vÞ kÐp : vÝ dô : kw/giê, tÊn/giê ...... §¬n vÞ tiÒn tÖ : Th«ng qua gi¸ c¶ cã thÓ tÝnh chØ tiªu tæng hîp vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh . Theo c¬ cÊu gi¸ trÞ cã thÓ sö dông c¸c lo¹i gi¸ sau: Gi¸ c¬ b¶n : Lµ sè tiÒn mµ ng­êi s¶n xuÊt nhËn ®­îc do b¸n mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hµng ho¸ hay dÞch vô s¶n xuÊt ra trõ ®i thuÕ ®¸nh vµo s¶n phÈm céng víi trî cÊp s¶n phÈm. - Gi¸ s¶n xuÊt : Lµ sè tiÒn ng­êi s¶n xuÊt nhËn ®­îc do b¸n mét ®¬n vÞ hµng ho¸ hay dÞch vô s¶n xuÊt ra trõ ®i thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. - Gi¸ tiªu dïng cuèi cïng: B»ng gi¸ s¶n xuÊt céng víi t huÕ VAT. Theo thêi k× tÝnh to¸n cã : - Gi¸ hiÖn hµnh ( hay gi¸ thùc tÕ ): Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ trªn thÞ tr­êng cña c¸c lo¹i hµng ho¸, dÞch vô, tµi s¶n chu chuyÓn tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, l­u th«ng, ph©n phèi tíi sö dông cuèi cïng. - Gi¸ so s¸nh ( hay gi¸ cè ®Þnh ) : Lµ gi¸ thùc tÕ cña n¨m ®­îc chän lµm gèc. §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh s¶n phÈm vËt chÊt sö dông c¸c ®¬n vÞ biÓu hiÖn doanh thu lµ : ®¬n vÞ hiÖn vËt, ®¬n vÞ kÐp, ®¬n vÞ gi¸ trÞ (tiÒn). §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh s¶n phÈm dÞch vô ®¬n vÞ biÓu hiÖn doanh thu lµ ®¬n vÞ hiÖn vËt, ®¬n vÞ gi¸ trÞ. Nguyªn t¾c tÝnh doanh thu cña doanh nghiÖp: Doanh thu lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, khi tÝnh c¸c chØ tiªu nµy cÇn tu©n thñ theo c¸c nguyªn t¾c chung sau: Mét lµ: Ph¶i lµ kÕt cña lao ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµm ra trong k×. Kh«ng tÝnh vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh÷ng kÕt qu¶ thuª bªn ngoµi lµm . Ng­îc l¹i tÝnh vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nh÷ng ho¹t ®éng lµm thuª cho bªn ngoµi. §­îc tÝnh toµn bé nh÷ng s¶n phÈm lµm ra trong k× b¸o c¸o. Hai lµ : ChØ tÝnh cho nh÷ng s¶n phÈm ®ñ tiªu chuÈn. ChØ tÝnh nh÷ng s¶n phÈm s¶n xuÊt hoµn thµnh trong k× b¸o c¸o, ®· qua kiÓm tra chÊt l­îng vµ ®¹t tiªu chuÈn chÊt l­îng qui ®Þnh hoÆc s¶n phÈm ®· ®­îc ng­êi tiªu dïng chÊp nhËn. Nh÷ng gi¸ trÞ thu håi tõ phÕ liÖu, phÕ phÈm kh«ng ®­îc coi lµ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, nh­ng l¹i ®­îc xem lµ mét néi dung thu nhËp cña doanh nghiÖp trong k× b¸o c¸o . 2. Vai trß cña doanh thu trong hoat ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Doanh thu cña doanh nghiÖp cã vai trß rÊt to lín ®èi víi toµn bé ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Doanh thu lµ nguån tµi chÝnh quan träng ®Ó ®¶m b¶o trang tr¶i c¸c kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh, ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp cã thÓ t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n còng nh­ t¸i s¶n xuÊt më réng, doanh thu còng lµ nguån ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi nhµ n­íc nh­ nép c¸c kho¶n thuÕ theo qui ®Þnh, nép phÝ vµ lÖ phÝ, lµ nguån ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ tham gia gãp vèn cæ phÇn , liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c ®¬n vÞ kh¸c. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ngo¹i trõ mét sè doanh nghiÖp c«ng Ých, c¸c doanh nghiÖp ®Òu coi doanh thu lµ môc tiªu s¶n xuÊt kinh doanh cña hä. §Ó ®¸nh gi¸ sù t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn cña mét doanh nghiÖp th× ph¶i c¨n cø vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®ã. Mµ doanh thu lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh cô thÓ chÝnh x¸c nhÊt kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña mét doanh nghiÖp. T¨ng doanh thu lµ môc tiªu mµ mçi doanh nghiÖp ph¶i h­íng tíi. Do vËy c¸c doanh nghiÖp lu«n ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch ®Ó nh»m t¨ng doanh thu. Th«ng qua ®ã doanh nghiÖp sÏ t×m ra ®­îc ph­¬ng h­íng, biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. 3. ý nghÜa : T¨ng doanh thu lµ mét môc tiªu cô thÓ mµ doanh nghiÖp cÇn ph¶i h­íng tíi. C¸c doanh nghiÖp lu«n ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò t¨ng doanh thu trong c¸c biÖn ph¸p chÝnh s¸ch mµ hä ®­a ra. Môc ®Ých cña s¶n xuÊt kinh doanh lµ doanh thu vµ lîi nhuËn. X¸c ®Þnh ®óng ®¾n doanh thu lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña doanh nghiÖp ®èi víi nhµ n­íc, gi¶i quyÕt hµi hoµ mèi quan hÖ vÒ lîi Ých gi÷a : nhµ n­íc, doanh nghiÖp, ng­êi lao ®éng. Lµ c¬ së ®Ó doanh nghiÖp ®Ò ra c¸c ph­¬ng h­íng phÊn ®Êu phï hîp víi kh¶ n¨ng hiÖn cã, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ph¸t huy tèt c¸c mÆt m¹nh vµ h¹n chÕ c¸c mÆt yÕu. CH¦¥NG II X¸c ®Þnh mét sè chØ tiªu vµ ph­¬ng ph¸p thèng kª ph©n tÝch vµ dù ®o¸n doanh thu cña c«ng ty LGE. Doanh thu lµ mét chØ tiªu n»m trong hÖ thèng chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Trong chØ tiªu doanh thu bao gåm mét hÖ thèng chØ tiªu, gäi lµ hÖ thèng chØ tiªu ph¶n ¸nh doanh thu. Dùa vµo c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh doanh thu vµ sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p thèng kª nh­ : ph­¬ng ph¸p håi qui t­¬ng quan, ph­¬ng ph¸p d·y sè thêi gian, ph­¬ng ph¸p ph©nn tæ... ®Ó tiÕn hµnh ph©n tÝch vµ dù ®o¸n doanh thu. Trong ch­¬ng nµy cã hai vÊn ®Ò chÝnh ®ã lµ : x¸c ®Þnh hÖ thèng chØ tiªu ph¶n ¸nh doanh thu vµ x¸c ®Þnh mét sè ph­¬ng ph¸p thèng kª chñ yÕu ®Ó tiÕn hµnh ph©n tÝch vµ dù ®o¸n doanh thu cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp. I. X¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu ph©n tÝch biÕn ®éng doanh thu cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp HÖ thèng chØ tiªu thèng kª ph¶n ¸nh doanh thu cña doanh nghiÖp lµ tæng hîp c¸c chØ tiªu cã kh¶ n¨ng ph¶n ¸nh c¸c mÆt c¸c tÝnh chÊt quan träng nhÊt, c¸c mèi liªn hÖ c¬ b¶n gi÷a c¸c mÆt cña doanh thu vµ mèi liªn hÖ cña doanh thu víi c¸c hiÖn t­îng cã liªn quan. Khi x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª nãi chung vµ hÖ thèng chØ tiªu thèng kª ph¶n ¸nh doanh thu nãi riªng ®Òu tu©n theo bèn nguyªn t¾c chung. 1. Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu ph©n tÝch. §Ó x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chØ tiªu thèng kª ph¶n ¸nh doanh thu ph¶i tu©n theo bèn nguyªn t¾c : Mét lµ, ®¶m b¶o tÝnh h­íng ®Ých : hÖ thèng chØ tiªu ®­îc x©y dùng ph¶i phï hîp víi nhiÖm vô nghiªn cøu. Víi nhiÖm vô nghiªn cøu doanh thu, cÇn cã c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh c¸c mÆt cña doanh thu, mèi liªn hÖ gi÷a c¸c mÆt cña doanh thu vµ c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh mèi liªn hÖ cña doanh thu víi c¸c hiÖn t­îng kh¸c. Hai lµ, ®¶m b¶o tÝnh hÖ thèng: C¸c chØ tiªu trong hÖ thèng cã mèi liªn hÖ h÷u c¬ víi nhau, ®­îc s¾p xÕp mét c¸ch khoa häc. Trong ®ã cã c¸c chØ tiªu chñ yÕu, thø yÕu, chØ tiªu quyÕt ®Þnh, chØ tiªu bæ xung, chØ tiªu tæng hîp, chØ tiªu tõng mÆt. Ch¼ng h¹n nh­ ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp cÇn cã chØ tiªu ph¶n ¸nh tæng doanh thu chung qua c¸c n¨m, ngoµi ra víi mçi chØ tiªu ph¶n ¸nh doanh thu chung qua c¸c n¨m cßn cÇn cã c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh doanh thu theo tõng mÆt hµng, theo tõng ngµnh, theo tõng thÞ tr­êng. Ba lµ, ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi : Ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn hiÖn cã vÒ con ng­êi, vËt chÊt, tµi chÝnh. Bèn lµ, ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ : hÖ thèng chØ tiªu ph¶i cã tÝnh æn ®Þnh cao, ph¶i ®­îc hoµn thiÖn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu qu¶n lÝ. 2. C¸c chØ tiªu ph©n tÝch biÕn ®éng doanh thu cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp. §Ó ph¶n ¸nh doanh thu cña doanh nghiÖp cÇn sö dông mét sè chØ tiªu chñ yÕu sau: 2.1. Khèi l­îng s¶n phÈm tiªu thô : Lµ toµn bé khèi l­îng s¶n phÈm hµng ho¸ (bao gåm c¶ s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô ) ®· b¸n vµ ®· thanh to¸n. Nh­ vËy : Khèi l­îng s¶n phÈm tiªu thô ®­îc tÝnh theo thêi ®iÓm thanh to¸n : s¶n phÈm ®­îc tiªu thô trong k× nµo th× tÝnh vµo khèi l­îng s¶n phÈm tiªu thô cña thêi k× ®ã. Nh­ vËy, khèi l­îng s¶n phÈm tiªu thô k× nµy cã thÓ cã c¶ s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt tõ k× tr­íc vµ cã thÓ kh«ng bao gåm hÕt s¶n phÈm s¶n xuÊt trong k× nµy. C«ng thøc : Trong ®ã : : Khèi l­îng s¶n phÈm tiªu thô trong k×. : Khèi l­îng s¶n phÈm tån kho ®Çu k× . Khèi l­îng s¶n phÈm tån kho cuèi k× . : Khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong k×. 2.2. Tæng doanh thu tiªu thô: Lµ tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ tiªu thô cña doanh nghiÖp, bao gåm toµn bé gi¸ trÞ hµng ho¸ tiªu thô mµ doanh nghiÖp ®· b¸n vµ thu ®­îc tiÒn trong k× . Tæng doanh thu tiªu thô ®­îc tÝnh theo gi¸ thÞ tr­êng vµ tÝnh vµo thêi ®iÓm tiªu thô ( s¶n phÈm ®­îc tiªu thô theo thêi k× nµo th× ®­îc tÝnh vµo thêi k× ®ã). C«ng thøc : DT= Trong ®ã : DT: Tæng doanh thu tiªu thô . : Gi¸ b¸n 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm i. : Khèi l­îng s¶n phÈm i tiªu thô . Doanh thu cã thÓ ®­îc tæng hîp theo 2 c¸ch: Theo h×nh th¸i biÓu hiÖn: bao gåm Doanh thu tiªu thô s¶n phÈm lµm b»ng nguyªn, vËt liÖu cña doanh nghiÖp (gåm c¶ s¶n phÈm chÝnh, s¶n phÈm phô, nöa thµnh phÈm b¸n ra ). Doanh thu do chÕ biÕn thµnh phÈm cho ng­êi ®Æt hµng. Doanh thu tiªu thô s¶n phÈm do ®¬n vÞ kh¸c gia c«ng thuª nh­ng vËt t­ do doanh nghiÖp cung cÊp. Doanh thu b¸n phÕ phÈm, phÕ liÖu. Doanh thu tõ dÞch vô s¶n xuÊt cho bªn ngoµi. Gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ chuyÓn nh­îng cho c¸c c¬ së kh¸c trong cïng mét c«ng ty, mét h·ng. Gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®Ó laÞ tiªu dïng trong doanh nghÞªp (tÝnh theo gi¸ b¸n ra ngoµi thÞ tr­êng hay gi¸ ghi trong sæ s¸ch doanh nghiÖp). Theo thêi k× thanh to¸n: Doanh thu s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô ®· hoµn thµnh vµ tiªu thô ngay trong k× b¸o c¸o. Doanh thu s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô hoµn thµnh trong c¸c k× tr­íc ®­îc tiªu thô vµ thu tiÒn trong k× nµy. TiÒn thu tõ viÖc b¸n s¶n phÈm trong c¸c k× tr­íc míi ®­îc thanh to¸n trong k× nµy. 1.3. Doanh thu thuÇn: Lµ doanh thu b¸n hµng sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu. Doanh thu thuÇn lµ c¬ së x¸c ®Þnh l·i (lç) rßng cña ho¹t ®éng c«ng nghiÖp cña doanh nghiÖp. DT’ = DT - Tæng c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu + trî gi¸, trî cÊp... Theo chÕ ®é tµi chÝnh hiÖn hµnh c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu gåm cã: ThuÕ s¶n xuÊt (trõ trî cÊp) : gåm: thuÕ s¶n phÈm (VAT, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt,thuÕ xuÊt nhËp khÈu...) thuÕ s¶n xuÊt kh¸c ( thuÕ m«n bµi, thuÕ tµi s¶n, thuÕ « nhiÔm ... ) c¸c kho¶n lÖ phÝ. Gi¶m gi¸ hµng b¸n. Gi¸ trÞ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, chi phÝ söa ch÷a hµng h­ háng cßn trong thêi h¹n b¶o hµnh. Doanh thu lµ mét chØ tiªu quan träng, thÓ hiÖn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, lµ ®éng lùc khuyÕn khÝch doanh nghiÖp quan t©m ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu thô. II. Mét sè ph­¬ng ph¸p thèng kª ph©n tÝch vµ dù ®o¸n doanh thu cña doanh nghiÖp c«ng nghiÖp. Ph©n tÝch vµ dù ®o¸n thèng kª lµ nªu mét c¸ch tæng hîp, b¶n chÊt, cô thÓ vµ tÝnh qui luËt cña c¸c hiÖn t­îng sè lín trong ®iÒu kiÖn thêi gian vµ ®Þa ®iÓm cô thÓ qua biÓu hiÖn b»ng sè l­îng vµ tÝnh to¸n c¸c møc ®é cña hiÖn t­îng trong t­¬ng lai nh»m ®­a ra c¨n cø cho quyÕt ®Þnh qu¶n lÝ. §Ó tiÕn hµnh ph©n tÝch vµ dù ®o¸n doanh thu ta cã thÓ sö dông mét sè ph­¬ng ph¸p thèng kª ®· häc nh­: ph­¬ng ph¸p ph©n tæ thèng kª, ph­¬ng ph¸p d·y sè thêi gian, ph­¬ng ph¸p håi qui t­¬ng quan, ph­¬ng ph¸p chØ sè, ph­¬ng ph¸p ®å thÞ, ph­¬ng ph¸p dù ®o¸n thèng kª. Môc ®Ých cña chuyªn ®Ò nµy lµ ph©n tÝch vµ dù ®o¸n sù biÕn ®éng doanh thu cña c«ng ty LGE qua c¸c n¨m , ®Ó thùc hiÖn viÖc nµy cã thÓ sö dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p thèng kª ®· nªu trªn. Nh­ng do ®Æc ®iÓm cña tµi liÖu thu thËp, do h¹n chÕ vÒ sè liÖu nªn trong ph¹m vi chuyªn ®Ò chØ sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p : ph­¬ng ph¸p d·y sè thêi gian, chØ sè, dù ®o¸n thèng kª ®Ó ph©n tÝch. 1. Ph­¬ng ph¸p d·y sè thêi gian (DSTG): 1.1. Kh¸i niÖm chung vÒ DSTG : DSTG lµ d·y c¸c gi¸ trÞ cña chØ tiªu thèng kª ®­îc s¾p xÕp theo thø tù thêi gian. VÝ dô : d·y sè thêi gian vÒ gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp (GO) cña xÝ nghiÖp A qua mét sè n¨m nh­ sau : N¨m ChØ tiªu 1999 2000 2001 2002 GO (tû ®ång) 10.0 10.5 11.0 12 CÊu t¹o : Mçi DSTG bao gåm hai thµnh phÇn : thêi gian vµ møc ®é cña chØ tiªu vÒ hiÖn t­îng nghiªn cøu, trong ®ã : Thêi gian : cã thÓ ®o b»ng c¸c ®¬n vÞ kh¸c nhau ( ngµy, tuÇn, th¸ng, n¨m). §é dµi gi÷a hai thêi gian kh¸c nhau gäi lµ kho¶ng c¸ch thêi gian . Møc ®é cña chØ tiªu vÒ hiÖn t­îng nghiªn cøu: ®­îc ph¶n ¸nh b»ng c¸c chØ sè cña chØ tiªu gäi lµ c¸c møc ®é cña d·y sè vµ nã ®­îc biÓu diÔn b»ng sè tuþÖt ®èi, sè t­¬ng ®èi hoÆc sè trung b×nh . Khi thêi gian thay ®æi th× c¸c møc ®é cña d·y sè còng thay ®æi. Doanh thu vµ lîi nhuËn cña c«ng ty LGE trong giai ®o¹n 1996—2004 lµ mét d·y sè thêi gian . Ph©n lo¹i: C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tån t¹i vÒ qui m« cña hiÖn t­îng qua thêi gian cã thÓ ph©n DSTG thµnh hai lo¹i: D·y sè thêi k× : §ã lµ d·y sè mµ c¸c møc ®é cña d·y sè lµ nh÷ng sè tuyÖt ®èi thêi k× ph¶n ¸nh qui m«, khèi l­îng cña hiÖn t­îng trong mét ®é dµi hoÆc mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. VÝ dô :B¶ng trªn GO n¨m 1999 lµ 10.0 tû ®ång, n¨m 2000 lµ 10.5 tû ®ång. D·y sè thêi ®iÓm: Lµ d·y sè trong ®ã c¸c møc ®é cña nã lµ nh÷ng sè tuyÖt ®èi thêi ®iÓm, ph¶n ¸nh qui m« cña hiÖn t­îng t¹i nh÷ng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. Møc ®é cña thêi ®iÓm sau th­êng bao gåm toµn bé hoÆc mét bé phËn møc ®é cña thêi ®iÓm tr­íc ®ã. V× vËy viÖc céng c¸c chØ sè cña chØ tiªu kh«ng ph¶n ¸nh qui m« cña hiÖn t­îng. C¨n cø vµo c¸ch ph©n lo¹i trªn th× doanh thu vµ lîi nhuËn cña c«ng ty LGE qua c¸c n¨m lµ d·y sè thêi k× . ý nghÜa : Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm vÒ sù biÕn ®éng cña hiÖn t­îng vµ tÝnh qui luËt ph¸t triÓn cña hiÖn t­îng theo thêi gian, ®ång thêi ®Ó dù ®o¸n møc ®é cña hiÖn t­îng trong t­¬ng lai. Yªu cÇu: Yªu cÇu c¬ b¶n khi x©y dùng DSTG lµ ®¶m b¶o tÝnh chÊt cã thÓ so s¸nh gi÷a c¸ møc ®é trong d·y sè, ®Ó qua ®ã cã thÓ ph©n tÝch ®­îc mét c¸ch ®óng ®¾n sù biÕn ®éng cña hiÖn t­îng qua thêi gian. Ph¹m vi cña hiÖn t­îng ®­îc nghiªn cøu qua thêi gian ph¶i nhÊt trÝ víi nhau. C¸c kho¶ng c¸ch thêi gian trong d·y sè nªn b»ng nhau nhÊt lµ ®èi víi d·y sè thêi k×. 1.2. C¸c chØ tiªu dïng ®Ó ph©n tÝch DSTG: ( Nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn doanh thu vµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp lµ d·y sè thêi k×, nªn ë ®©y chØ tr×nh bµy nh÷ng chØ tiªu dïng ®Ó ph©n tÝch ®èi víi d·y sè thêi k×) Møc ®é trung b×nh qua thêi gian: Nãi nªn møc ®é ®¹i diÖn cña doanh thu trong suèt thêi gian nghiªn cøu . trong ®ã : : (i = 1,2,3,...n ) møc ®é thø i trong d·y sè thêi gian . n : sè c¸c møc ®é cña d·y sè L­îng t¨ng ( hoÆc gi¶m ) tuyÖt ®èi : Ph¶n ¸nh sù thay ®æi vÒ qui m« cña hiÖn t­îng qua thêi gian . L­îng t¨ng ( hoÆc gi¶m ) tuyÖt ®èi liªn hoµn tõng k× : ph¶n ¸nh møc ®é t¨ng( hoÆc gi¶m ) tuyÖt ®èi gi÷a hai thêi gian liÒn nhau . =- L­îng t¨ng ( hoÆc gi¶m ) tuyÖt ®èi ®Þnh gèc : ph¶n ¸nh møc ®é t¨ng gi¶m cña hiÖn t­îng trong kho¶ng thêi gian dµi. ( i=1,2,3...n) L­îng t¨ng ( hoÆc gi¶m ) tuyÖt ®èi b×nh qu©n : ph¶n ¸nh møc ®é t¨ng trung b×nh cña hiÖn t­îng nghiªn cøu trong thêi gian dµi . Tèc ®é ph¸t triÓn : Ph¶n ¸nh xu h­íng ph¸t triÓn cña doanh thu qua thêi gian. Tèc ®é ph¸t triÓn liªn hoµn ( tõng k× ) : ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn cña doanh thu gi÷a hai thêi gian liÒn nhau . hay .100 (%) i = 2,3,4....,n Tèc ®é ph¸t triÓn ®Þnh gèc : ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn cña doanh thu trong c¸c kho¶ng thêi gian dµi . hay .100 (%) Mèi quan hÖ gi÷a vµ : Tèc ®é ph¸t triÓn trung b×nh : Ph¶n ¸nh tèc ®é ph¸t triÓn trung b×nh cña hiÖn t­îng trong suèt thêi gian nghiªn cøu. ( chØ tiªu nµy chØ ¸p dông ®èi víi nh÷ng hiÖn t­îng mµ nã chØ ph¸t triÓn theo mét xu h­íng nhÊt ®Þnh .) Tèc ®é t¨ng ( hoÆc gi¶m ) : cho biÕt trong thêi gian qua hiÖn t­îng mµ ta nghiªn cøu ®· t¨ng hoÆc gi¶m bao nhiªu lÇn. Tèc ®é t¨ng ( hoÆc gi¶m ) liªn hoµn: ( i=2,3,....,n) Hay = (%) Tèc ®é t¨ng ( hoÆc gi¶m ) ®Þnh gèc : ( i=2,3,....,n) Tèc ®é t¨ng ( hoÆc gi¶m ) b×nh qu©n: Gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña 1% t¨ng ( hoÆc gi¶m ): ph¶n ¸nh cø 1% t¨ng ( hoÆc gi¶m ) liªn hoµn th× t­¬ng øng víi mét trÞ sè tuyÖt ®èi lµ bao nhiªu . (i=2,3,...n) ( víi tÝnh b»ng %) C¶ n¨m chØ tiªu trªn ®Òu sö dông ®Ó ph©n tÝch doanh thu cña doanh nghiÖp . 1.3.Mét sè ph­¬ng ph¸p biÓu hiÖn xu h­íng ph¸t triÓn c¬ b¶n cña hiÖn t­îng: Sù biÕn ®éng cña hiÖn t­îng qua thêi gian chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu nh©n tè, ngoµi c¸c nh©n tè chñ yÕu c¬ b¶n quyÕt ®Þnh xu h­íng biÕn ®éng cña hiÖn t­îng cßn cã nh÷ng nh©n tè ngÉu nhiªn g©y ra nh÷ng sai lÖch khái xu h­íng. V× vËy ®Ó nªu lªn ®­îc xu h­íng, tÝnh qui luËt vÒ sù biÕn ®éng cña hiÖn t­îng cÇn lo¹i bá c¸c yÕu tè ngÉu nhiªn. Sau ®©y lµ mét sè ph­¬ng ph¸p biÓu hiÖn xu h­íng ph¸t triÓn c¬ b¶n cña hiÖn t­îng: Ph­¬ng ph¸p më réng kho¶ng c¸ch thêi gian: ¸p dông ®èi víi d·y sè thêi k× mµ d·y sè ®ã cã kho¶ng c¸ch thêi gian qu¸ ng¾n mµ cã nhiÒu møc ®é ch­a ph¶n ¸nh ®­îc xu h­íng biÕn ®éng cña hiÖn t­îng. Nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ lµm mÊt nhiÒu møc ®é. Ph­¬ng ph¸p sè trung b×nh tr­ît: Sè b×nh qu©n tr­ît lµ sè b×nh qu©n cña mét nhãm nhÊt ®Þnh c¸c møc ®é cña d·y sè ®­îc tÝnh b»ng c¸ch lÇn l­ît lo¹i dÇn c¸c møc ®é ®Çu, ®ång thêi thªm vµo c¸c møc ®é tiÕp theo sao cho sè l­îng c¸c møc ®é tham gia tÝnh sè b×nh qu©n kh«ng thay ®æi. D·y sè míi ®­îc h×nh thµnh tõ c¸c sè b×nh qu©n tr­ît gäi lµ d·y sè b×nh qu©n tr­ît. Ph­¬ng ph¸p nµy cã ®Æc ®iÓm lµ san b»ng c¸c sai lÖch ngÉu nhiªn. Tuy nhiªn, ph­¬ng ph¸p nµy còng lµm mÊt nhiÒu møc ®é cña d·y sè, ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ph©n tÝch qui luËt cña sù ph¸t triÓn. V× vËy ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh sè l­îng c¸c møc ®é thÝch hîp. Ph­¬ng ph¸p håi qui t­¬ng quan: BiÓu diÔn møc ®é cña hiÖn t­îng qua thêi gian b»ng mét m« h×nh håi qui víi biÕn ®éc lËp lµ thø tù thêi gian. M« h×nh ®ã gäi lµ m« h×nh xu thÕ : ViÖc lùa chän m« h×nh dùa trªn viÖc ph©n tÝch ®Æc ®iÓm biÕn ®éng cña hiÖn t­îng qua thêi gian, cã thÓ kÕt hîp víi ®å thÞ. C¸c tham sè trong m« h×nh th­êng ®­îc x¸c ®Þnh b»ng ph­¬ng ph¸p b×nh ph­¬ng nhá nhÊt, tøc lµ : Ph­¬ng ph¸p biÓu hiÖn biÕn ®éng thêi vô : BiÕn ®éng thêi vô lµ biÕn ®éng mang tÝnh chÊt lÆp ®i, lÆp l¹i trong tõng thêi k× nhÊt ®Þnh cña n¨m. Nguyªn nh©n cña biÕn ®éng thêi vô lµ do ¶nh h­ëng cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn x· héi, phong tôc tËp qu¸n sinh ho¹t cña d©n c­. Nghiªn cøu biÕn ®éng thêi vô nh»m ®Ò ra ®­îc biÖn ph¸p kh¾c phôc, h¹n chÕ nh÷ng ¶nh h­ëng kh«ng tèt tíi sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt. §Ó nghiªn cøu biÕn ®éng thêi vô cÇn sè liÖu tõ 3 n¨m trë nªn . Ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông nhiÒu ®Ó nghiªn cøu biÕn ®éng thêi vô lµ ph­¬ng ph¸p tÝnh chØ sè thêi vô. + NÕu biÕn ®éng thêi vô qua nh÷ng thêi gian nhÊt ®Þnh cña n¨m t­¬ng ®èi æn ®Þnh, kh«ng cã hiÖn t­îng t¨ng hoÆc gi¶m râ rÖt th× chØ sè thêi vô ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: trong ®ã : chØ sè thêi vô cña thêi gian t : sè trung b×nh møc ®é cña c¸c thêi gian cïng tªn i : sè trung b×nh cña tÊt c¶ c¸c møc ®é trong d·y sè . NÕu biÕn ®éng thêi vô qua nh÷ng thêi gian nhÊt ®Þnh cña n¨m cã sù t¨ng( hoÆc gi¶m ) râ rÖt th× chØ sè thêi vô ®­îc tÝnh nh­ sau : trong ®ã : : lµ møc ®é tùc tÕ cña thêi gian i cña n¨m j : møc ®é tÝnh to¸n ( cã thÓ lµ sè trung b×nh tr­ît hoÆc dùa vµo ph­¬ng tr×nh håi qui ë thêi gian i cña n¨m j ) . Dùa vµo sè liÖu ®· thu thËp ®­îc ®ã lµ doanh thu cña c«ng ty LGE trong giai ®o¹n 1996- 2004 , ®©y lµ mét d·y sè thêi k× víi 9 møc ®é vµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c møc ®é lµ 1 n¨m. Do vËy em chØ vËn dông c¸c chØ tiªu: møc ®é b×nh qu©n theo thêi gian , l­îng t¨ng hoÆc gi¶m tuyÖt ®èi, tèc ®é triÓn, tèc ®é t¨ng (gi¶m), ®Ó ph©n tÝch sù biÕn ®éng doanh thu cña c«ng ty trong c¸c n¨m . 2. Ph­¬ng ph¸p chØ sè : 2.1.Kh¸i niÖm chung vÒ chØ sè: ChØ sè lµ mét sè t­¬ng ®èi ( ®¬n vÞ tÝnh : lÇn, % ) tÝnh ®­îc b»ng c¸ch ®em so s¸nh hai møc ®é cña hiÖn t­îng víi nhau. §Æc ®iÓm : cã hai ®Æc ®iÓm: Mét lµ, chuyÓn c¸c ®¬n vÞ hoÆc hiÖn t­îng c¸ biÖt cã ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt kh¸c nhau vÒ d¹ng gièng nhau ®Ó chóng ta cã thÓ céng chóng l¹i víi nhau. Hai lµ, ®Ó nghiªn cøu sù biÕn ®éng cña mét nh©n tè nµo ®ã th× ph¶i gi¶ ®Þnh r»ng c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng biÕn ®éng. VÝ dô nghiªn cøu sù biÕn ®éng cña nh©n tè khèi l­îng th× ph¶i cè ®Þnh nh©n tè gi¸ thµnh. T¸c dông : chØ ®­îc sö dông nh»m c¸c môc ®Ých sau: Nghiªn cøu sù biÕn ®éng cña hiÖn t­îng qua thêi gian . Nªu lªn sù biÕn ®éng cña hiÖn t­îng qua kh«ng gian. Nªu lªn nhiÖm vô kÕ ho¹ch vµ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch. Dïng ®Ó ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña c¸c nh©n tè ®èi víi sù biÕn ®éng cña toµn bé hiÖn t­îng. Ph©n lo¹i : Tuú theo môc ®Ých nghiªn cøu, ®Æc ®iÓm sè liÖu, cã thÓ chia chØ sè thµnh c¸c lo¹i sau: XÐt theo néi dung chØ sè cã thÓ ph©n thµnh 3 lo¹i: chØ sè ph¸t triÓn : Ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña hiÖn t­îng qua thêi gian. ChØ sè kh«ng gian: ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña hiÖn t­îng qua kh«ng gian. chØ sè kÕ ho¹ch: bao gåm chØ sè nhiÖm vô kÕ ho¹ch vµ chØ sè hoµn thµnh kÕ ho¹ch. Theo tÝnh chÊt vµ chØ tiªu mµ chØ sè ph¶n ¸nh gåm : ChØ sè chØ tiªu chÊt l­îng : Ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña mét chØ tiªu chÊt l­îng nµo ®ã. ChØ sè chØ tiªu khèi l­îng: Ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng cña mét chØ tiªu khèi l­îng nµo ®ã. Theo ph¹m vi tÝnh to¸n : ChØ sè ®¬n : Nãi lªn sù biÕn ®éng cña tõng ®¬n vÞ hiÖn t­îng c¸ biÖt. ChØ sè tæng hîp : Ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng chung cña nhiÒu ®¬n vÞ . 2.2. ChØ sè ph¸t triÓn : Nªu lªn sù biÕn ®éng cña hiÖn t­îng qua thêi gian. ChØ sè ph¸t triÓn bao gåm chØ sè ®¬n vµ chØ sè tæng hîp. KÝ hiÖu : p : gi¸ b¸n ®¬n vÞ . q: l­îng hµng ho¸ hoÆc khèi l­îng s¶n phÈm. 0: k× gèc 1: k× nghiªn cøu. k: kÕ ho¹ch i: chØ sè ®¬n I: chØ sè tæng hîp. ChØ sè ®¬n : ChØ sè ®¬n vÒ gi¸ c¶ : Ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ cña tõng mÆt hµng. ChØ sè ®¬n vÒ l­îng hµng ho¸ tiªu thô : ChØ sè tæng hîp : QuyÒn sè : lµ ®¹i l­îng ®­îc dïng trong chØ sè tæng hîp vµ ®­îc cè ®Þnh gièng nhau ë tö sè vµ mÉu sè. Trong ph©n tÝch doanh thu : Doanh thu = gi¸ b¸n ®¬n vÞ * l­îng hµng ho¸ tiªu thô D = pq Trong chØ sè doanh thu c¶ hai nh©n tè gi¸ vµ l­îng ®Òu biÕn ®éng, v× vËy ®Ó nghiªn cøu sù biÕn ®éng chung cña gi¸ c¶ , ta ph¶i cè ®Þnh l­îng hµng ho¸ tiªu thô ë mét k× nhÊt ®Þnh ( cã thÓ ë k× gèc ho¹c k× nghiªn cøu ). ViÖc cè ®Þnh nh­ vËy gäi lµ quyÒn sè cña chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶. ChØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ : ph¶n ¸nh sù biÕn ®éng chung vÒ gi¸ c¶ cña 3 mÆt hµng . §èi víi c¸c chØ tiªu chÊt l­îng nh­ : chØ sè gi¸, chØ sè gi¸ thµnh, chØ sè chØ tiªu s¶n xuÊt ..... th× quyÒn sè th­êng lµ chØ tiªu khèi l­îng cã liªn quan ( l­îng hµng ho¸ tiªu thô, khèi l­îng s¶n phÈm, sè l­îng c«ng nh©n ) th­êng ®­îc cè ®Þnh ë k× nghiªn cøu . ChØ sè tæng hîp vÒ l­îng hµng ho¸ tiªu thô: §Ó nghiªn cøu sù biÕn ®éng chung vÒ l­îng hµng ho¸ tiªu thô, ta ph¶i cè ®Þnh gi¸ c¶ ë mét k× nhÊt ®Þnh. §èi víi c¸c chØ tiªu khèi l­îng nh­ : chØ sè tæng hîp vÒ l­îng hµng ho¸ tiªu thô .... quyÒn sè th­êng lµ chØ tiªu chÊt l­îng cã liªn quan vµ ®­îc cè ®Þnh ë k× gèc Trong ph©n tÝch doanh thu vËn dông c¶ chØ sè tæng hîp vÒ l­îng hµng ho¸ tiªu thô vµ vÒ gi¸ c¶. 2.3. ChØ sè kh«ng gian: Bao gåm chØ sè ®¬nvµ chØ sè tæng hîp. ChØ sè ®¬n : ChØ sè ®¬n vÒ gi¸ c¶ : ChØ sè ®¬n vÒ l­îng hµng ho¸ tiªu thô : ChØ sè tæng hîp : ChØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ : QuyÒn sè lµ l­îng hµng ho¸ tiªu thô cña tõng mÆt hµng mµ ta tÝnh chung cho hai thÞ tr­êng gäi lµ q. ChØ sè tæng hîp vÒ l­îng hµng ho¸ tiªu thô . QuyÒn sè lµ gi¸ trung b×nh cña tõng mÆt hµng hoÆc gi¸ cè ®Þnh. VËn dông chØ sè kh«ng gian ®Ó ph©n tÝch doanh thu cña doanh nghiÖp khi cã sè liÖu vÒ doanh thu ë c¸c thÞ tr­êng kh¸c nhau. 2.4. HÖ thèng chØ sè Lµ mét ®¼ng thøc ph¶n ¸nh mèi liªn hÖ gi÷a c¸c chØ sè víi nhau. Bao gåm hÖ thèng chØ sè ph¸t triÓn vµ hÖ thèng chØ sè cña sè trung b×nh. Trong phÇn nµy, em xin tr×nh bµy c¸ch x©y dùng hÖ thèng chØ sè b»ng ph­¬ng ph¸p liªn hoµn. Do nh÷ng ­u ®iÓm cña chØ sè tæng hîp vÒ gi¸ c¶ vµ vÒ l­îng hµng ho¸ tiªu thô nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, nªn trong thùc tÕ ng­êi ta sö dông hÖ thèng chØ sè sau : = Dùa vµo sè liÖu thu thËp ®­îc ®ã lµ l­îng b¸n, gi¸ b¸n tõng s¶n phÈm vµ tæng doanh thu cña c¸c mÆt hµng qua c¸c n¨m , em lùa chän hÖ thèng chØ sè trªn ®Ó ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña tæng doanh thu cña c«ng ty do ¶nh h­ëng c._.