Vận dụng các công cụ đánh giá trách nhiệm quản lý của kế toán quản trị vào các doanh nghiệp Nhà nước kinh doanh đường tại TP.HCM

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ---o0o--- NGUYEÃN VIEÄT HÖNG VAÄN DUÏNG CAÙC COÂNG CUÏ ÑAÙNH GIAÙ TRAÙCH NHIEÄM QUAÛN LYÙ CUÛA KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ VAØO CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC KINH DOANH ÑÖÔØNG TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ TP . HOÀ CHÍ MINH -2004 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH ---o0o--- NGUYEÃN VIEÄT HÖNG VAÄN DUÏNG CAÙC COÂNG CUÏ ÑAÙNH GIAÙ TRAÙCH NHIEÄM QUAÛN LYÙ CUÛA KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ VAØO CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC KINH DOANH ÑÖÔØNG TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH Chuyeân ngaønh : Keá toaùn, Taøi vuï vaø Phaân tích hoaït ñoäng kinh teá Maõ soá : 5.02.11 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc: Tieán só LEÂ ÑÌNH TRÖÏC TP . HOÀ CHÍ MINH -2004 2 Muïc luïc Môû ñaàu 1 CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CAÙC COÂNG CUÏ ÑAÙNH GIAÙ TRAÙCH NHIEÄM QUAÛN LYÙ CUÛA KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ 1.1 Keá toaùn traùch nhieäm 4 1.1.1 Döï toaùn toång theå 5 1.1.1.1 Khaùi nieäm veà döï toaùn toång theå 5 1.1.1.2 Muïc ñích cuûa vieäc xaây döïng döï toaùn toång theå 5 1.1.1.3 Caùch thöùc xaây döïng döï toaùn toång theå vaø caùc ví duï veà döï toaùn toång theå 6 1.1.2 Phaân tích cheânh leäch keát quaû thöïc teá vaø keá hoaïch 13 1.1.2.1 Muïc ñích cuûa phaân tích cheânh leäch 13 1.1.2.2 Tieán haønh phaân tích cheânh leäch 13 1.2 Chæ soá tyû leä hoaøn voán ñaàu tö (Return on Invesment – ROI) 15 1.2.1 Khaùi nieäm veà tyû leä hoaøn voán ñaàu tö (Return on Invesment – ROI) 15 1.2.2 Muïc ñích söû duïng cuûa leä hoaøn voán ñaàu tö (Return on Invesment – ROI) 15 1.2.3 Coâng thöùc ROI vaø moät soá nhaân toá aûnh höôûng ñeán ROI 16 1.2.4 Moät soá ñieåm haïn cheá cuûa ROI 18 1.3 Lôïi töùc coøn laïi (Thu nhaäp taêng theâm Residual Income – RI) 19 1.3.1 Khaùi nieäm veà lôïi töùc coøn laïi (Thu nhaäp taêng theâm Residual Income – RI) 19 1.3.2 Muïc ñích söû duïng cuûa chæ soá lôïi töùc coøn laïi 20 1.3.3 Coâng thöùc tính cuûa RI 20 1.3.4 Haïn cheá cuûa RI 22 1.4 Phaân tích baùo caùo thaønh quaû boä phaän ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù 23 1.4.1 Khaùi nieäm boä phaän ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù 23 1.4.2 Ñaëc tröng cuûa baùo caùo boä phaän 23 1.4.3 Muïc ñích söû duïng phaân tích baùo caùo thaønh quaû boä phaän 24 1.4.4 Laäp baùo caùo boä phaän vaø phaân tích baùo caùo boä phaän 25 3 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG VAÄN DUÏNG CAÙC COÂNG CUÏ ÑAÙNH GIAÙ TRAÙCH NHIEÄM QUAÛN LYÙ CUÛA KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ TAÏI DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC KINH DOANH ÑÖÔØNG ÔÛ TP HCM 2.1 Ñaùnh giaù traùch nhieäm taïi Coâng ty Thöïc phaåm vaø Dòch vuï Toång hôïp (GENECOFOV) 28 2.1.1 Giôùi thieäu chung veà ñôn vò 28 2.1.2 Vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm taïi Coâng ty GENECOFOV 30 2.1.2.1 Coâng cuï Keá toaùn traùch nhieäm 30 2.1.2.2 Coâng cuï ROI 36 2.1.2.3 Coâng cuï RI 38 2.1.2.4 Coâng cuï Phaân tích baùo caùo thaønh quaû boä phaän 41 2.2 Ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù taïi Coâng ty Thöïc phaåm Coâng ngheä 44 2.2.1 Giôùi thieäu chung veà ñôn vò 44 2.2.2 Vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm taïi Coâng ty Thöïc phaåm Coâng ngheä 46 2.1.2.1 Coâng cuï Keá toaùn traùch nhieäm 46 2.1.2.2 Coâng cuï ROI 51 2.1.2.3 Coâng cuï RI 53 2.1.2.4 Coâng cuï Phaân tích baùo caùo thaønh quaû boä phaän 53 CHÖÔNG 3 GIAÛI PHAÙP HOAØN THIEÄN VIEÄC VAÄN DUÏNG CAÙC COÂNG CUÏ ÑAÙNH GIAÙ TRAÙCH NHIEÄM QUAÛN LYÙ TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC KINH DOANH MAËT HAØNG ÑÖÔØNG 3.1 Caùc giaûi phaùp veà toå chöùc quaûn lyù nhaèm vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm coù hieäu quaû 60 3.1.1 Khuyeán khích xaây döïng muïc tieâu vaø keá hoaïch cuûa ñôn vò baèng caùc lôïi ích vaät chaát. 60 4 3.1.2 Xaây döïng boä maùy keá toaùn quaûn trò nhaèm xaây döïng vaø vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm 61 3.1.3 Thay ñoåi caùch quaûn lyù töø chöùc naêng phoøng ban sang töøng boä phaän coù thu nhaäp vaø chi phí rieâng giuùp doanh nghieäp coù theå vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm. 62 3.2 Caùc giaûi phaùp veà kyõ thuaät nhaèm nhaèm vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm coù hieäu quaû. 63 3.2.1 Phaân tích chi phí vaø doanh thu theo öùng xöû cuûa möùc ñoä hoaït ñoäng 63 3.2.2 Xaây döïng laïi caùc phöông phaùp thoáng keâ laøm cô sôû xaây döïng keá hoaïch vaø ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù 67 KEÁT LUAÄN 71 DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 72 5 Môû ñaàu 1. Tính caáp thieát cuûa luaän vaên Trong neàn kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa cuûa Vieät Nam, vieäc caùc coâng ty Vieät Nam phaûi caïnh tranh giöõ vöõng treân thò tröôøng noäi ñòa vaø phaûi vöôn roäng ra ngoaøi nöôùc laø ñieàu taát yeáu khaùch quan. Tuy nhieân, ñeå quaûn lyù caùc boä phaän nhö theá naøo coù hieäu quaû vaø ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù nhö theá naøo ñeå quaûn lyù toát caùc nguoàn löïc trong doanh nghieäp laø vaán ñeà caàn quan taâm trong moâi tröôøng caïnh tranh khaéc nghieät nhö hieän nay. Ñieàu naøy ñoøi hoûi phaûi phaûi coù moät heä thoáng thoâng tin ñaùnh giaù caàn thieát cho nhaø quaûn lyù quaõn lyù caáp cao taïi caùc doanh nghieäp. Moân keá toaùn quaûn trò ra ñôøi coù vai troø nhaèm cung caáp caùc coâng cuï thoâng tin cho nhaø quaûn lyù theo yeâu caàu naøy. Ñaëc bieät ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû vaø traùch nhieäm cuûa töøng thaønh vieân quaûn lyù trong toå chöùc, thì heä thoáng caùc coâng cuï ñaùnh giaù cuûa keá toaùn quaûn trò ñöôïc xaây döïng nhaèm giuùp nhaø quaûn lyù coù caùch nhìn cuï theå hieäu quaû cuûa töøng boä phaän vaø caùc nhaân vieân quaûn lyù trong doanh nghieäp. Vôùi nhöõng yeâu caàu khaùch quan nhö vaäy, luaän vaên naøy ñöôïc vieát ñeå nghieân cöùu vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm nhaèm naâng cao hieäu quaû quaûn lyù cuûa caùc ñôn vò ñaëc bieät laø trong caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc kinh doanh maët haøng ñöôøng treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. 2. Muïc ñích cuûa luaän vaên Muïc ñích cuûa luaän vaên naøy laø nghieân cöùu neàn taûng cô sôû lyù luaän cuûa caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm cuûa keá toaùn quaûn trò nhaèm ñaùnh giaù thaønh quaû quaûn lyù vaø thaønh quaû boä phaän. Beân caïnh ñoù, xem xeùt trong thöïc teá caùc coâng cuï naøy ñöôïc söû duïng nhö theá naøo vaø coù nhöõng haïn cheá gì caàn khaéc phuïc ñeå quaûn lyù coù hieäu quaû hôn. 1 3. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän vaên Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän vaên laø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc troïng ñieåm treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh kinh doanh maët haøng ñöôøng. Qua nghieân cöùu nhöõng ñoái töôïng naøy luaän vaên seõ laøm roõ nhöõng vaán ñeà sau : - Caùch thöùc vaän duïng coâng cuï keá toaùn traùch nhieäm ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù taïi ñôn vò. Vieäc vaän duïng nhö vaäy coù nhöõng haïn cheá gì vaø do nguyeân nhaân naøo. - Caùch thöùc vaän duïng coâng cuï chæ soá tyû leä hoaøn voán ñaàu tö ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù taïi ñôn vò. Vieäc vaän duïng nhö vaäy coù nhöõng haïn cheá gì vaø do nguyeân nhaân naøo. - Caùch thöùc vaän duïng coâng cuï lôïi nhuaän coøn laïi ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù taïi ñôn vò. Vieäc vaän duïng nhö vaäy coù nhöõng haïn cheá gì vaø do nguyeân nhaân naøo.. - Caùch thöùc vaän duïng coâng cuï phaân tích baùo caùo boä phaän ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù taïi ñôn vò. Vieäc vaän duïng nhö vaäy coù nhöõng haïn cheá gì vaø do nguyeân nhaân naøo. - Töø ñoù ñeà xuaát caùc giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän vieäc vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù cho caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc kinh doanh maët haøng ñuôøng. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu Ñeå nhaän thöùc ñöôïc vaán ñeà hieän nay ñang toàn taïi ôû caùc coâng ty kinh doanh maët haøng ñöôøng, luaän vaên naøy söû duïng phöông phaùp quy naïp laø nghieân cöùu moät soá coâng ty troïng ñieåm, nhöõng coâng ty chieám thò phaàn lôùn kinh doanh maët haøng ñöôøng ñeå töø ñoù ñöa ra moät keát luaän veà caùc coâng ty kinh doanh ñöôøng treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Treân cô sôû nghieân cöùu söï vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù trong moät thôøi kyø taïi caùc coâng ty ñeå ñaùnh giaù. Luaän vaên ñaõ söû duïng phöông phaùp 2 lòch söû vaø loâgích ñeå ñöa ra nhöõng keát luaän veà vieäc vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù. Ngoaøi ra, luaän vaên ñaõ vaän duïng caùc phöông phaùp khaùc: Phöông phaùp quan saùt thí nghieäm, Phöông phaùp hình thöùc hoùa, Phöông phaùp heä thoáng caáu truùc trong luaän vaên. 5. Boá cuïc cuûa luaän vaên Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu naøy keát caáu cuûa luaän vaên seõ nhö sau : Chöông I : Giôùi thieäu cô sôû lyù luaän veà caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù cuûa keá toaùn quaûn trò. Chöông II: Giôùi thieäu thöïc traïng vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù taïi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc kinh doanh maët haøng ñuôøng. Chöông III: Giôùi thieäu caùc giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän vieäc vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm taïi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc kinh doanh maët haøng ñöôøng. 3 CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ CAÙC COÂNG CUÏ ÑAÙNH GIAÙ TRAÙCH NHIEÄM QUAÛN LYÙ CUÛA KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ Trong chöông moät seõ giôùi thieäu caùc coâng cuï maø caùc nhaø quaûn lyù caáp cao söû duïng ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù taïi caùc boä phaän. Moãi moät coâng cuï ñöôïc söû duïng tuøy theo moãi muïc ñích vaø moãi coâng duïng khaùc nhau. Caùc coâng cuï ñoù laø keá toaùn traùch nhieäm, chæ soá hoaøn voán ñaàu tö, lôïi töùc coøn laïi vaø baùo caùo thaønh quaû boä phaän. 1.1 Keá toaùn traùch nhieäm. Keá toaùn traùch nhieäm: Laø heä thoáng thoâng tin duøng ñeå ñaùnh giaù giöõa keá hoaïch (hay döï toaùn) vôùi hoaït ñoäng thöïc teá ñöôïc ghi nhaän laïi baèng caùc soá lieäu ñaõ phaùt sinh taïi trung taâm traùch nhieäm hay caùc boä phaän cuûa doanh nghieäp. Coù boán daïng trung taâm traùch nhieäm chính:1 Trung taâm chi phí – nhaø quaûn lyù chæ chòu traùch nhieäm veà caùc khoaûn chi phí. Trung taâm doanh thu – nhaø quaûn lyù chæ chòu traùch nhieäm veà caùc khoaûn doanh thu. Trung taâm lôïi nhuaän – nhaø quaûn lyù chæ chòu traùch nhieäm veà caùc khoaûn chi phí vaø doanh thu. Trung taâm ñaàu tö – nhaø quaûn lyù chæ chòu traùch nhieäm veà caùc khoaûn lôïi nhuaän vaø ñaàu tö. Muïc ñích cuûa keá toaùn traùch nhieäm Laø duøng ñeå thu thaäp, xöû lyù caùc thoâng tin keá toaùn cung caáp cho caùc ñoái töôïng nhaèm ñaùnh giaù keát quaû hoaït ñoäng, tình hình hieän taïi vaø ra quyeát ñònh trong töông lai. 1 Charles T. Horngren, George Foster - Cost Accounting, Managerial Emphasis, Seventh Edition, Prentice Hall.Inc page 186 4 Baûng 1.1 Sô ñoà moâ taû noäi dung keá toaùn traùch nhieäm Ra quyeát ñònh Hoaït ñoäng Ñoái töôïng söû duïng Thu thaäp Xöû lyù Truyeàn ñaït Nhö vaäy qua ñònh nghóa veà keá toaùn traùch nhieäm cho thaáy keá toaùn traùch nhieäm ñaùnh giaù thaønh quaû quaûn lyù thoâng qua caùc baûng döï toaùn vaø phaân tích cheânh leäch giöõa thöïc teá vaø döï toaùn ñeå tìm ra caùc nguyeân nhaân tình hình hieän taïi vaø ra quyeát ñònh (xem baûng 1.1). Trong heä thoáng keá toaùn traùch nhieäm coù lieân quan ñeán heä thoáng döï toaùn vaø phaân tích cheânh leäch giöõa keát quaû vaø döï toaùn . 1.1.1 Döï toaùn toång theå 1.1.1.1 Khaùi nieäm veà döï toaùn toång theå Döï toaùn toång theå laø moät heä thoáng caùc thoâng tin chæ ra caùch thöùc thöïc hieän moät muïc tieâu ñaõ ñöôïc thieát laäp. Döï toaùn toång theå ñöa ra caùc möùc hoaït ñoäng cuûa caùc boä phaän nhaèm höôùng ñeán keát quaû taøi chính cuûa toaøn ñôn vò. 1.1.1.2 Muïc ñích cuûa vieäc xaây döïng döï toaùn toång theå - Muïc ñích ñaàu tieân cuûa vieäc thieát laäp döï toaùn toång theå laø giuùp nhaø quaûn lyù taïi caùc boä phaän coù phöông höôùng ñaït caùc muïc tieâu boä phaän ñeå höôùng ñeán muïc tieâu chung cuûa ñôn vò. Döï toaùn toång theå seõ hoaïch ñònh chi tieát ñöôïc doanh thu töøng loaïi maët haøng caàn ñaït, caùc chi phí caàn kieåm soaùt taïi caùc boä phaän, vaø chæ ra keát quaû öôùc ñoaùn mong muoán trong töông lai. 5 - Muïc tieâu keá tieáp cuûa döï toaùn toång theå laøm thang thöôùc ño ñaùnh giaù vôùi keát quaû thöïc teá ñaït ñöôïc giuùp ñaùnh giaù keát quaû quaûn lyù taïi boä phaän. Treân cô sôû caùc hoaït ñoäng döï tính cuûa caùc boä phaän, döï toaùn seõ laøm thang thöôùc ño ñaùnh giaù söï cheânh leäch giöõa thöïc teá vaø keá hoaïch ñaõ ñaët ra. 1.1.1.3 Caùch thöùc xaây döïng döï toaùn toång theå vaø caùc ví duï veà döï toaùn toång theå. Ñeå ñaùnh giaù ñöôïc traùch nhieäm cuûa töøng boä phaän quaûn lyù thì caùc nhaø quaûn lyù töøng boä phaän phaûi thieát laäp cho töøng boä phaän mình caùc döï toaùn theo caùc öùng xöû hoaït ñoäng trong phaïm vi kieåm soaùt cuûa mình. Döï toaùn ñöôïc thieát laäp theo moät trình töï nhaát ñònh baét ñaàu töø ñaàu ra cuûa doanh nghieäp, töø caùc boä phaän thuoäc trung taâm doanh thu, ñoù laø döï toaùn tieâu thuï saûn phaåm, ñeán döï toaùn doanh thu, keá ñeán laø caùc döï toaùn chuaån bò ñaàu vaøo ñeå ñaït ñöôïc doanh thu döï kieán, ñieàu naøy aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán trung taâm chi phí thieát laäp cho mình caùc döï toaùn chi phí ñeå coù theå thöïc hieän coâng vieäc cuûa boä phaän doanh thu. Döï toaùn chi phí naøy goàm döï toaùn veà haøng toàn kho, döï toaùn mua haøng, döï toaùn veà chi phí quaûn lyù vaø löu thoâng. Keá ñeán laø döï toaùn veà hoaït ñoäng taøi chính nhaèm ñaûm baûo caùc nguoàn tieàn phuïc vuï cho hoaït ñoäng. Treân cô sôû ñoù döï toaùn veà baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh vaø baûng caân ñoái taøi saûn seõ ñöôïc laäp nhaèm theå hieän keát quaû hoaït ñoäng döï kieán vaø tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp trong töông lai. Söï chuaån bò cho döï toaùn hoaït ñoäng cuûa moät coâng ty seõ phuï thuoäc lôùn vaøo caáu truùc toå chöùc moät coâng ty vaø quy moâ phaïm vi hoaït ñoäng cuûa coâng ty ñoù, ñieàu naøy aûnh höôûng tôùi chöông trình hoaïch ñònh chieán löôïc coâng taùc kinh doanh maø noù chöùa ñöïng Quy trình döï toaùn toång theå : Quaù trình xaây döïng döï toaùn maãu ñöôïc löïa choïn moâ hình coâng ty thöông maïi ñeå minh hoïa cho quaù trình laäp döï toaùn nhö sau (xem baûng 1.2) 6 Baûng 1.2 Sô ñoà moái quan heä giöõa caùc baûng döï toaùn trong coâng ty thöông maïi Döï toaùn tieâu thuï haøng hoùa Döï toaùn chi phí quaûn lyù vaø löu thoâng Döï toaùn keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh Döï toaùn mua haøng Döï toaùn tieàn maët Döï toaùn baûng caân ñoái keá toaùn Döï toaùn tieâu thuï : Döï toaùn naøy laø döï toaùn ñöôïc laäp ñaàu tieân ñeå xaây döïng caùc döï toaùn khaùc. Döï toaùn naøy xaây döïng treân möùc soá löôïng tieâu thuï öôùc tính vaø ñôn giaù baùn döï kieán (xem baûng 1.3). Ngoaøi ra, coøn döï kieán chi tieát keá hoaïch thu tieàn caùc quyù trong kyø keá hoaïch, theo baûng naøy coù theå hình thaønh döï toaùn tieàn maët thu veà trong töông lai. Khoaûn thu tieàn goàm caùc khoaûn nôï phaûi thu cuûa kyø tröôùc coäng vôùi khoaûn baùn haøng trong kyø döï kieán (xem baûng 1.4). 7 Ví duï: Baûng 1.3 Döï toaùn veà tieâu thuï haøng hoùa ÑVT :1.000 VNÑ Quyù I II III IV Caû naêm Soá löôïng tieâu thuï Ñôn giaù baùn döï kieán Doanh thu 24.000 *55 1.320.000 51.000 *55 2.805.000 60.000 *55 3.300.000 30.000 *55 1.650.000 165.000 *55 9.075.000 Baûng 1.4 Baûng döï kieán lòch thu tieàn ÑVT :1.000 VNÑ Khoaûn phaûi thu : Quyù IV naêm tröôùc Quyù I Quyù II Quyù III Quyù IV 200.000 450.000 300.000 1.683.000 1.122.000 1.980.000 1.320.000 990.000 200.000 750.000 2.805.000 3.300.000 990.000 Toång coäng 650.000 1.983.000 3.102.000 2.310.000 8.045.000 Giaû ñònh : chính saùch baùn haøng khi baùn thu 60% trong quyù hieän taïi , 40% thu quyù sau. Döï toaùn mua haøng : Caên cöù treân döï toaùn tieâu thuï maø nhu caàu haøng hoùa cuûa naêm keá hoaïch ñöôïc xaùc ñònh vaø trình baøy treân baûng döï toaùn mua haøng (xem baûng 1.5 vaø baûng 1.6). Soá löôïng haøng hoùa caàn mua trong naêm ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc Soá löôïng haøng caàn mua = Nhu caàu keá hoaïch tieâu thuï + Nhu caàu toàn kho cuoái kyø – Toàn kho haøng hoùa ñaàu kyø Doanh nghieäp caàn laäp keá hoaïch toàn kho ñeå chuû ñoäng vaø traùnh tình traïng toàn kho quaù nhieàu laøm öù ñoïng voán vaø seõ phaùt sinh nhöõng chi phí khoâng caàn thieát. Maët khaùc , laäp keá hoaïch toàn kho cuõng ñeå traùnh thieáu haøng hoùa kinh doanh trong naêm sau. 8 Baûng 1.5 Döï toaùn soá löôïng haøng hoùa caàn mua ÑVT:1.000 VNÑ Quyù I II III IV Caû naêm Möùc tieâu thuï keá hoaïch Coäng : toàn kho cuoái kyø Toång nhu caàu Tröø :haøng hoùa toàn kho ñaàu kyø 24.000 13.000 37.000 16.000 51.000 10.000 61.000 13.000 60.000 4.000 64.000 10.000 30.000 1.000 31.000 4.000 165.000 1.000 166.000 16.000 Nhu caàu mua vaøo trong kyø 21.000 48.000 54.000 27.000 150.000 Giaû ñònh nhu caàu toàn kho cuoái kyø laø 20% nhu caàu tieâu thuï cuûa quyù sau. Baûng 1.6 Döï toaùn veà chi phí mua haøng ÑVT :1.000VNÑ Quyù I II III IV Caû naêm Soá löôïng haøng caàn mua Giaù mua moät ñôn vò Giaù mua haøng hoùa Chieát khaáu döï tính Soá laàn ñaët haøng Chi phí cho moät laàn ñaët haøng Chi phí mua haøng Giaù voán haøng baùn Ñònh phí saûn xuaát chung phaân boå Toång chi phí mua hoaït ñoäng Tröø chi phí khaáu hao Chi tieàn maët mua haøng 21.000 40 840.000 (10.950) 7 1.500 10.500 850.500 250.000 1.100.500 175.000 925.500 48.000 40 1.920.000 (343.500) 16 1.500 24.000 1.944.000 250.000 2.194.000 175.000 2.019.000 54.000 40 2.160.000 (442.950) 18 1.500 27.000 2.187.000 250.000 2.437.000 175.000 2.262.000 27.000 40 1.080.000 (147.150) 9 1.500 13.500 1.093.000 250.000 1.343.500 175.000 1.168.500 150.000 6.000.000 (944.550) 75.000 6.074.500 1.000.000 7.075.000 700.000 6.375.000 Giaû ñònh : ñònh phí keá hoaïch caû naêm phaân boå ñeàu cho 4 quyù Döï toaùn chi phí löu thoâng vaø quaûn lyù Döï toaùn chi phí löu thoâng vaø quaûn lyù bao goàm caùc chi phí döï tính seõ phaùt sinh trong kyø keá hoaïch phuïc vuï cho vieäc quaûn lyù vaø löu thoâng haøng hoùa. Döï toaùn naøy ñöôïc laäp theo tính chaát öùng xöû cuûa chi phí ñoái vôùi caùc möùc ñoä hoaït ñoäng trong phaïm vi hoaït ñoäng phuø hôïp veà naêng löïc kinh doanh (xem baûng 1.7). 9 Baûng 1.7 Döï toaùn veà chi phí quaûn lyù vaø löu thoâng ÑVT:1.000VNÑ Quyù I II III IV Caû naêm Khoái löôïng tieâu thuï keá hoaïch Bieán phí löu thoâng vaø q.lyù (1sp) Bieán phí döï toaùn Ñònh phí löu thoâng döï toaùn Quaûng caùo Löông quaûn lyù 24.000 *2 48.000 50.000 60.000 20.000 51.000 *2 102.000 50.000 60.000 20.000 60.000 *2 120.000 50.000 60.000 20.000 30.000 *2 60.000 50.000 60.000 20.000 165.000 *2 330.000 200.000 240.000 80.000 Toång chi phí öôùc tính 178.000 232.000 250.000 190.000 850.000 Döï toaùn tieàn maët Döï toaùn tieàn maët goàm 4 phaàn chính (xem baûng 1.8): - Phaàn thu - Phaàn chi - Phaàn caân ñoái thu chi - Phaàn taøi chính Phaàn thu: bao goàm tieàn maët toàn ñaàu kyø coäng vôùi caùc khoaûn thu ñöôïc trong kyø Phaàn chi: goàm chi traû löông , mua taøi saûn , chi mua haøng hoùa, caùc chi phí khaùc... khoâng goàm traû laõi vay Phaàn caân ñoái thu chi :theå hieän löôïng tieàn trong hoaït ñoäng cuûa cuõa ñôn vò. Neáu boäi chi coù theå vay ngaân haøng hay tìm caùc nguoàn huy ñoäng khaùc. Neáu boäi thu coù theå chuyeån sang caùc hoaït ñoäng ñaàu tö ngaén haïn nhaèm taêng theâm lôïi nhuaän cho doanh nghieäp. Phaàn taøi chính: phaûn aùnh chi tieát caùc khoaûn huy ñoäng, traû nôï vay , traû laõi trong kyø. Döï toaùn naøy coù thôøi gian xaây döïng caøng ngaén caøng toát. Coù theå laäp töøng tuaàn nhöng phoå bieán laø thaùng vaø quyù. 10 Baûng 1.8 Döï toaùn veà löu chuyeån tieàn ÑVT: 1.000 VNÑ Quyù I II III IV Caûnaêm Toàn quyõ ñaàu kyø Coäng : thu trong kyø Coäng thu trong kyø Tröø caùc khoaûn chi Chi mua haøng Chi phí quaûn lyù vaø löu thoâng Thueá thu nhaäp Coäng chi trong kyø Caân ñoái thu chi Hoaït ñoäng taøi chính Nôï naêm tröôùc chuyeån sang Vay trong kyø Traû nôï vay Laõi suaát 8%/naêm Toång Coäng hoaït ñoäng taøi chính 500.000 650.000 1.150.000 925.500 178.000 11.620 1.115.120 34.880 600.000 200.000 (16.000) 184.000 218.880 1.983.000 2.201.880 2.019.000 232.000 99.512 2.350.512 (148.632) 380.000 (23.600) 356.400 207.768 3.102.000 3.309.768 2.262.000 250.000 167.272 2.679.272 630.496 (400.000) (15.600) (415.600) 214.896 2.310.000 2.524.896 1.168.500 190.000 31.388 1.389.888 1.135.008 (780.000) (4.400) (784.400) 500.000 8.045.000 9.186.544 6.375.000 850.000 309.792 7.534.792 1.651.752 600.000 580.000 (1.180.000) (59.600) 216.900 Tieàn maët toàn quyõ cuoái kyø 218.880 207.768 214.896 350.608 350.608 Giaû ñònh : tieàn maët toàn quyõ luoân phaûi baûo ñaûm treân möùc 200.000.000 ñoàng Giaû ñònh vay naêm tröôùc laø : 600.000.000 ñoàng Q1 Q2 Q3 Q4 Nôï naêm tröôùc: 600.000.000 Vay naêm nay : 200.000.000 380.000.000 Nôï vay luõy keá: 800.000.000 1.180.000.000 780.000.000 220.000.000 Traû nôï vay: ( 400.000.000) (780.000.000) Laõi suaát 8%: 0.02 0.02 0.02 0.02 Laõi vay: 16.000 23.600 15.600 4.400 (Chi phí laõi vay tính treân nôï luõy keá) Döï toaùn baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh Döï toaùn baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh laø moät trong nhöõng döï toaùn chính cuûa heä thoáng döï toaùn. Döï toaùn baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh laø moät taøi lieäu phaûn aùnh lôïi nhuaän öôùc tính thu trong naêm keá hoaïch, coù taùc duïng laøm caên cöù so saùnh, ñaùnh giaù quaù trình thöïc hieän sau naøy cuûa doanh nghieäp. 11 ÑVT 1.000 VNÑ Doanh thu 9.075.000 Tröø giaù voán haøng baùn (7.075.000) Laõi goäp 2.000.000 Tröø chi phí quaûn lyù , löu thoâng (850.000) Laõi thuaàn töø hoaït ñoäng kinh doanh 1.150.000 Tröø chi phí traû nôï vay (59.600) Laõi thuaàn tröôùc thueá 1.090.400 Tröø thueá thu nhaäp (28%) vaø thueá khaùc (325.792) Laõi thuaàn sau thueá 883.808 Döï toaùn baûng caân ñoái keá toaùn : Caên cöù vaøo baûng toång keát taøi saûn naêm tröôùc vaø caùc döï toaùn ñöôïc laäp ôû treân, doanh nghieäp xaây döïng baûng toång keát taøi saûn cho naêm keá hoaïch. (xem baûng 1.9) Baûng 1.9 Döï toaùn veà baûng toång keát taøi saûn ÑVT 1.000 VNÑ Naêm tröôùc Naêm nay A. Taøi saûn 1. Taøi saûn löu ñoäng a. Taøi saûn löu ñoäng saûn xuaát (haøng hoùa) b. Tieàn maët c. Khoaûn phaûi thu d. Phaûi thu khaùc 2. Taøi saûn coá ñònh a. Nhaø xöôûng b. Maùy moùc thieát bò c. Hao moøn Toång coäng taøi saûn B. Coâng nôï vaø nguoàn voán Coâng nôï a. Vay ngaân haøng b. Caùc khoaûn phaûi traû Nguoàn voán a. Voán coå ñoâng b. Laõi ñeå laïi Toång coäng coâng nôï vaø nguoàn voán 1.340.000 640.000 500.000 200.000 - 2.220.000 2.000.000 1.200.000 (980.000) 3.560.000 1.380.000 600.000 780.000 2.180.000 1.530.000 650.000 3.560.000 1.620.608 40.000 350.608 660.000 570.000 1.520.000 2.000.000 1.200.000 (1.680.000) 3.140.608 76.800 76.800 3.063.808 1.530.000 1.533.808 3.140.608 12 1.1.2 Phaân tích cheânh leäch keát quaû thöïc teá vaø keá hoaïch 1.1.2.1 Muïc ñích cuûa phaân tích cheânh leäch: - Muïc ñích ñaàu tieân cuûa phaân tích cheânh leäch laø ñaùnh giaù hieäu quaû ñaït ñöôïc cuûa vieäc thöïc hieän so vôùi keá hoaïch ñaõ ñeà ra. So saùnh keát quaû ñaït ñöôïc vôùi keá hoaïch ñeå xem hieäu suaáthoïat ñoäng ñaït ñöôïc. Töø ñoù laøm cô sôû ñeå ñaùnh giaù thaønh quaû quaûn lyù. - Muïc tieâu thöù hai cuûa vieäc phaân tích cheânh leäch laø tìm ra nguyeân nhaân cuûa söï sai bieät giöõa keá hoaïch vaø thöïc teá nhaèm tìm ra nhöõng nhöôïc ñieåm caàn khaéc phuïc trong quaù trình thöïc hieän keá hoaïch. Hay khai thaùc nhöõng tieàm naêng nhaèm naâng cao keát quaû lôïi nhuaän. 1.1.2.2 Tieán haønh phaân tích cheânh leäch Sau khi coù baùo caùo boä phaän theå hieän keát quaû cuûa quaù trình hoaït ñoäng thöïc teá, keát quaû naøy seõ ñöôïc ñoái chieáu vôùi keát quaû döï toaùn ñeå tieán haønh ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù taïi caùc boä phaän. Veà thöïc chaát keát quaû so saùnh ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù taïi caùc boä phaän laø ñaùnh giaù muïc tieâu ñöôïc ñeà ra coù hoaøn thaønh vaø coù nhöõng sai bieät gì ñaùnh keå giöõa thöïc teá so vôùi döï toaùn ñeà ra. Ñeå ñaùnh giaù keát quaû ôû caùc trung taâm ta coù theå ñaùnh giaù treân hai maët ñoù laø giaù (chi phí) vaø löôïng. Ñoái vôùi taát caû caùc trung taâm vieäc ñaùnh giaù ñeàu coù theå döïa vaøo kyõ thuaät phaân tích thoáng keâ theo phöông trình cheânh leäch = löôïng + giaù. Δ Δ Δ Ñoái vôùi trung taâm chi phí thì löôïng laø nhaân toá soá löôïng haøng hoùa ñöôïc söû duïng ñeå hoaøn thaønh muïc tieâu vaø giaù chính laø chi phí ñeå mua haøng hoùa ñoù. Vieäc ñaùnh giaù cheânh leäch naøy theå hieän khaû naêng kieåm soaùt thöïc teá cuûa nhaø quaûn lyù ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng thöïc teá. Hôn nöõa coøn theå hieän khaû naêng döï ñoaùn chính xaùc tình hình treân baûng döï toaùn. Ngoaøi ra vieäc phaân tích naøy coøn giuùp ích cho caùc nhaø quaûn lyù thaáy ñöôïc nguyeân nhaân nhaèm ruùt ra caùc kinh nghieäm phaân tích hoaït ñoäng trong caùc kyø döï toaùn tieáp theo. 13 Ñoái vôùi trung taâm doanh thu, veà cheânh leäch veà löôïng chính laø cheânh leäch veà soá löôïng haøng baùn ra trong kyø döï toaùn. Vaø cheânh leäch veà giaù chính laø giaù baùn cuûa haøng hoùa ñaõ tieâu thuï trong kyøso vôùi döï toaùn. Vôùi trung taâm ñaàu tö vaø lôïi nhuaän coù theå döïa vaøo phaân tích cuûa trung taâm chi phí vaø doanh thu ñeå ñaùnh giaù keát quaû cuûa trung taâm mình. Coâng thöùc tính cheânh leäch: ΔKQ = KQ1 – KQ0 KQ1 = Q1 * P1 KQ0 = Q0 * P0 ΔKQ : Cheânh leäch keât quaû giöõa thöïc teá vaø döï toaùn. KQ1:Keát quaû thöïc teá Q1:Soá löôïng thöïc teá P1 :Ñôn giaù thöïc teá KQ0:Keát quaû döï toaùn Q0:Soá löôïng döï toaùn P0 :Ñôn giaù döï toaùn ΔKQ = Q + P = Δ Δ Δ löôïng + Δ giaù Δ Q = (Q1 - Qo)*Po Δ P = (P1 - Po)*Q1 Q: Cheânh leäch do nhaân toá veà löôïng Δ P : Cheânh leäch do nhaân toá veà giaù Δ Nhö vaäy, keá toaùn traùch nhieäm laø heä thoáng thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin nhaèm xaây döïng caùc keá hoaïch hoaït ñoäng höôùng ñeán muïc tieâu cuûa doanh nghieäp vaø thu thaäp caùc thoâng tin keá toaùn thöïc teá ñaõ phaùt sinh nhaèm ñaùnh giaù thaønh quaû traùch nhieäm cuûa boä phaän. Trong ñoù heä thoáng döï toaùn ñöôïc xaây döïng baét ñaàu töø döï toaùn tieâu thuï ñeán döï toaùn mua haøng vaø döï toaùn chi phí quaûn lyù vaø löu thoâng. Töø keát quaû treân döï toaùn löu chuyeån tieàn ñöôïc thieát laäp vaø laøm cô sôû ñeå laäp tieáp döï toaùn baùo caùo keát quaû kinh doanh vaø baûng caân ñoái keá toaùn. Sau moät kyø hoaït ñoäng caùc caùc boä phaän baùo caùo keát 14 quaû thöïc teá, keá toaùn traùch nhieäm tieán haønh thu thaäp vaø ñaùnh giaù söï cheânh leäch giöõa thöïc teá vaø keá hoïach nhaèm tìm ra nguyeân nhaân ñeå caûi thieän tình hình hoaït ñoäng toát hôn. Ñeå ñaùnh giaù rieâng cho hoaït ñoäng cuûa moät trung taâm ñaàu tö ngöôøi ta coøn duøng rieâng hai coâng cuï ñeå ñaùnh giaù thaønh quaû quaûn lyù boä phaän ñoù laø chæ soá tyû leä hoaøn voán ñaàu tö, vaø lôïi nhuaän taêng theâm. 1.2 Chæ soá tyû leä hoaøn voán ñaàu tö (Return on Invesment – ROI) Ñaùnh giaù hoaït ñoäng cuûa moät toå chöùc, hay moät boä phaän cuûa toå chöùc hoï luoân ñaùnh giaù keát quaû cuûa boä phaän ñoù ñaït ñöôïc. Vaø keát quaû lôïi nhuaän cuûa boä phaän mang laïi thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù cuøng vôùi giaù trò ñaàu tö cuûa boä phaän ñoù. Chæ tieâu ROI laø moät ñaëc tröng ñaùnh giaù caùc boä phaän. 1.2.1 Khaùi nieäm veà tyû leä hoaøn voán ñaàu tö (Return on Invesment – ROI) Laø tyû soá giöõa lôïi nhuaän thuaàn treân voán ñaàu tö ñaõ boû ra, hay ROI coøn ñöôïc phaân tích laø tyû leä lôïi nhuaän treân doanh thu nhaân vôùi voøng quay cuûa doanh thu treân voán ñaõ söû duïng.1 1.2.2 Muïc ñích söû duïng cuûa leä hoaøn voán ñaàu tö (Return on Invesment – ROI) - Muïc tieâu ñaàu tieân cuûa vieäc söû duïng ROI laø vieäc ñaùnh giaù hieäu quaû ñaàu tö cuûa caùc trung taâm ñaàu tö vaø caùc doanh nghieäp coù caùc quy moâ voán khaùc nhau, ñeå phaân tích xem nôi naøo ñaït hieäu quaû cao nhaát. Töø ñoù laøm cô sôû ñaùnh giaù thaønh quaû quaûn lyù. - Muïc tieâu thöù hai khi söû duïng ROI ñeå tìm ra caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán hieäu quaû quaûn lyù nhaèm tìm ra caùc giaûi phaùp ñeå keát quaû hoaït ñoäng ñöôïc toát hôn. Ñoù laø caùc bieän phaùp caûi thieän doanh thu, kieåm soaùt chi phí hay tính laïi cô caáu voán ñaàu tö. 1 Ray H.Garrison vaø Eric W. Noreen - Managerial Accounting. 8th Edition, the Mc Graw Hill Compaies Inc. USA 1997, page 534 15 1.2.3 Coâng thöùc ROI vaø moät soá nhaân toá aûnh höôûng ñeán ROI Caáu truùc cuûa ROI nhö sau:1 (xem baûng 1.10) Baûng 1.10 Sô ñoà moâ taû caáu truùc ROI = = (:) = (+) = = (-) = (:) Tyû leä hoaøn voán ROI Tyû suaát lôïi nhuaän treân doanh thu Soá voøng quay cuûa voán ñaàu tö Doanh thu Voán hoaït ñoäng bình quaân Lôïi nhuaän (Laõi thuaàn) Doanh thu Voán coá ñònh bình quaân Voán löu ñoäng bình quaân Doanh thu Chi phí hoaït ñoäng ROI = Lôïi nhuaän = Lôïi nhuaän x Doanh thu Voán ñaàn tö Doanh thu Voán ñaàu tö ROI = Soá voøng quay cuûa voán ñaàu tö * Tyû suaát lôïi nhuaän treân doanh thu Lôïi nhuaän ñöôïc söû duïng trong coâng thöùc laø laõi thuaàn tröôùc thueá thu nhaäp . Lyù do söû duïng lôïi nhuaän thuaàn laø ñeå phuø hôïp vôùi doanh thu vaø voán hoaït ñoäng ñaõ taïo ra noù, vaø ñeå xaùc ñònh voøng quay voán. Voán hoaït ñoäng voán hoaït ñoäng ñöôïc söû duïng trong ROI ôû ñieàu kieän bình thöôøng laø voán bình quaân giöõa ñaàu naêm vaø cuoái naêm. Neáu voán trong naêm bieán ñoäng lieân tuïc thì phaûi tính bình quaân töøng thaùng. 1 Phaïm Vaên Döôïc vaø Ñaëng Kim Cöông - Keá toaùn quaûn trò vaø Phaân tích kinh doanh. NXB Thoáng keâ, trang 154 16 ROI ñöôïc xem laø chæ tieâu ñaùnh giaù traùch nhieäm cuûa nhaø ñaàu tö. Thí duï: hoaït ñoäng cuûa m._.oät doanh nghieäp nhö sau: voán hoaït ñoäng bình quaân 50 trieäu, doanh thu trong naêm laø 100 trieäu, lôïi nhuaän trong naêm laø 10 trieäu ROI = 50 100* 100 10 = 10%* 2 = 20% Caùc bieän phaùp laøm taêng ROI Döïa vaøo caùc thaønh toá caáu thaønh neân tyû leä ROI ta coù theå taêng chæ soá ROI leân baèng caùch taùc ñoäng ñeán caùc nhaân toá cuûa chæ soá ROI veà doanh thu, chi phí, hay ñieàu chænh voán ñaàu tö (xem baûng 1.11). - Doanh thu khoâng ñoåi, chi phí giaûm xuoáng: Ñaây laø caùch thöôøng laøm vaøo nhöõng naêm 70 cuûa theá kyû 20 cuûa caùc nhaø quaûn trò kinh doanh. Khi caùc nhaø quaûn trò coá gaéng xaây döïng moät heä thoáng kieåm soaùt chi phí thaáp vôùi möùc doanh thu khoâng ñoåi laøm cho möùc lôïi nhuaän taêng leân. Ñieàu naøy taïo neân töû soá trong phaân tích ROI taêng leân giuùp chæ soá naøy taêng leân. - Doanh thu taêng leân, chi phí khoâng ñoåi, hay chi phí giaûm xuoáng: Vieäc gia taêng doanh thu vôùi chi phí khoâng ñoåi hay giaûm xuoáng laøm möùc lôïi nhuaän mang laïi töø caùc khoaûn gia taêng doanh thu taêng leân (hay töø chi phí giaûm) ñieàu naøy laøm cho ROI taêng leân do lôïi nhuaän ñöôïc gia taêng. - Doanh thu giaûm vôùi toác ñoä giaûm chaäm hôn toác ñoä giaûm chi phí: Giaûi phaùp naøy laø töø caùc quyeát ñònh caét giaûm caùc hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû, hay giaûm bôùt saûn xuaát caùc maët haøng khoâng mang laïi hieäu quaû cao. Möùc lôïi nhuaän trong tröôøng hôïp naøy coù giaûm ñi do doanh thu giaûm nhöng laïi taêng leân do caét giaûm ñöôïc caùc chi phí taïo gaùnh naëng cho coâng ty, ñieàu naøy laø möùc lôïi nhuaän laïi taêng leân vaø chæ soá ROI gia taêng hôn so vôùi luùc chöa ra caùc quyeát ñònh treân. - Ñieàu chænh voán hoaït ñoäng: Ñaây cuõng laø caùc giaûi giaùp ngaén haïn cuûa coâng ty, neáu xeùt thaáy vieäc ñaàu tö hieän nay vaøo moät soá lónh vöïc khoâng hieäu quaû. Khi xem xeùt laïi hoaït ñoäng vaø phaân tích coù 17 theå cho thaáy trong moät thôøi kyø caùc dieãn bieán cua thò tröôøng coù tính baát lôïi cho saûn phaåm, coâng ty coù theå ruùt voán ñieàu chænh hoaït ñoäng töø lónh vöïc naøy sang lónh vöïc khaùc nhaèm baûo toaøn möùc lôïi nhuaän mang laïi cho coâng ty. Vaø coù theå duy trì hay thay ñoåi möùc ROI trong caùc quyeát ñònh ngaén haïn ñoù. Baûng 1.11 Sô ñoà moâ taû caûi thieän chæ tieâu ROI Caûi thieän ROI Caûi thieän voøng quay cuûa voán ñaàu tö Caûi thieän lôïi nhuaän / doanh thu Kieåm soaùt toát chi phí Taêng doanh thu Cô caáu laïi voán 1.2.4 Moät soá ñieåm haïn cheá cuûa ROI Tuy ROI laø chæ soá quan troïng giuùp cho caùc nhaø quaûn lyù phaân tích hoaït ñoäng vaø thieát laäp muïc tieâu nhöng ROI cuõng coù nhöõng haïn cheá nhaát ñònh coù theå daãn ñeán sai laàm khi chæ döïa vaøo ROI ñöa ra quyeát ñònh. Baûn chaát cuûa chæ soá ROI laø soá töông ñoái cho neân ROI chæ giuùp so saùnh moät quaû naøy so vôùi moät keát quaû khaùc, nhöng noù khoâng theå hieän ñöôïc möùc ñoä taêng theâm, hay caûi thieän laø bao nhieâu (cho bieát soá tueäyt ñoái) khi tieán haønh caùc giaûi phaùp taêng ROI. Chæ soá ROI chæ cho thaáy phaàn traêm lôïi nhuaän so vôùi voán ñaàu tö thay ñoåi, nhöng khoâng theå hieän ñöôïc möùc thay ñoåi chính xaùc laø bao nhieâu, coù vöôït möùc lôïi nhuaän mong ñôïi khoâng vaø vöôït laø bao nhieâu. Ñieàu naøy ñaõ che môø khaû naêng khuyeán khích gia taêng ñaàu tö mang laïi lôïi nhuaän treân con soá tuyeät ñoái caàn ñaït ñöôïc, ñaây laø muïc ñích cuoái cuøng maø nhieàu coâng ty mong muoán coù ñöôïc. 18 Coù theå laáy ví duï laøm minh hoïa veà haïn cheá cuûa ROI Moät boä phaän toå chöùc lao ñoäng caàn ñaàu tö mua heä thoáng maùy tính chi phí ñaàu tö laø 150.000.000 ñoàng vaø seõ tieát kieäm cho coâng ty 57.600.000 ñoàng ROI ñaàu tö môùi = Lôïi nhuaän taêng theâm = 57.600.000 = 38.4% Voán ñaàu tö taêng theâm 150.000.000 Chi phí laõi vay caàn thieát ñeå mua heä thoáng maùy tính laø 20% khoaûng 0.2 ñoàng cho moät ñoàng voán vaøo taøi saûn hoaït ñoäng. Giaùm ñoác coù ñaàu tö theâm khoâng neáu hieän nay ROI cuûa coâng ty cao hôn. ROI hieän taïi = Lôïi nhuaän hieän taïi = 500.000.000 = 46% Voán hieän taïi 1.100.000.000 ROI gia taêng=Lôïi nhuaän hieän taïi + Lôïi nhuaän gia taêng = 500.000.000+ 57.600.000 Voán hieän taïi + Voán gia taêng 1.100.000.000+150.000.000 ROI gia taêng = 44.68% < 46% Do nhöõng haïn cheá naøy maø ñoøi hoûi khi xem xeùt ñaùnh giaù thaønh quaû boä phaän, hay coù neân ñaàu tö theâm nöõa khoâng vaøo caùc boä phaân ngöôøi ta caàn xem xeùt theâm moät chæ tieâu khaùc laø Lôïi nhuaän coøn laïi – RI ñeå ñaùnh giaù hoaït ñoäng ñaàu tö coù hieäu quaû khoâng. 1.3 Lôïi töùc coøn laïi (Thu nhaäp taêng theâm Residual Income – RI) 1.3.1 Khaùi nieäm veà lôïi töùc coøn laïi (Thu nhaäp taêng theâm Residual Income – RI) Lôïi töùc coøn laïi laø khoaûn thu nhaäp cuûa boä phaän hay toaøn doanh nghieäp ñöôïc tröø ñi chi phí söû duïng voán mong ñôïi ñaõ ñaàu tö vaøo boä phaän ñoù. Chæ soá naøy nhaán maïnh 19 theâm khaû naêng sinh lôøi vöôït treân chi phí voán ñaõ ñaàu tö vaøo moät boä phaän hay toaøn doanh nghieäp.1 1.3.2 Muïc ñích söû duïng cuûa chæ soá lôïi töùc coøn laïi - Muïc tieâu thöù nhaát cuûa vieäc söû duïng chæ soá RI laø cho bieát lôïi nhuaän thöïc teá ñaõ mang veà laø bao nhieâu sau khi tröø ñi caùc khoaûn chi phí söû duïng voán ñeå coù ñöôïc lôïi nhuaän treân. - Muïc tieâu thöù hai cuûa cuûa vieäc söû duïng chæ soá RI laø cho bieát coù neân ñaàu tö gia taêng khi söû duïng chæ soá ROI khoâng ñuû cô sôû ñeå quyeát ñònh. 1.3.3 Coâng thöùc tính cuûa RI: RPRI −= Vôùi ∑= ii CrR * RI : Lôïi töùc coøn laïi (Residual Income) P : Lôïi töùc cuûa trung taâm ñaàu tö (Profit) R : Chi phí söû duïng voán bình quaân. C i: Voán ñaàu tö (Capital) huy ñoäng töø nguoàn i. ri : Tyû suaát sinh lôøi mong muoán toái thieåu cuûa nguoàn i. Hay Lôïi töùc coøn laïi (RI) = Lôïi töùc cuûa trung taâm ñaàu tö - Voán ñaàu tö * Laõi suaát öôùc tính Trôû laïi ví duï treân ñeå xem xeùt vieäc söû duïng RI giuùp cho nhaø quaûn lyù ra quyeát ñònh coù neân ñaàu tö vaøo heä thoáng maùy tính môùi hay khoâng (xem baûng 1.12). 1 Milton F.Usry, Lawrence H.Hammervaø Adolph Matz - Cost Accounting Planning and Control. 9th Edition South – Western Pulishing Company. Cincinnati Ohio 1988, page 858 20 Baûng 1.12 Baûng tính veà vieäc ñaàu tö vaøo heä thoáng maùy tính môùi. Chæ tieâu Tröôùc khi ñaàu tö Sau khi ñaàu tö Soá ngöôøi lao ñoäng taïi phoøng 10 7 Soá giôø bình quaân 1 ngöôøi/naêm 1.920 1.920 Soá giôø lao ñoäng taïi boä phaän 19.200 13.440 Chi phí tieàn löông 1 giôø 8.000 8.000 Chi phí tieàn löông (ñoàng/naêm) 192.000.000 134.400.000 Tieát kieäm ñöôïc chi phí - 57.600.000 Chi phí ñaàu tö heä thoáng vi tính - 150.000.000 Tyû leä hoaøn voán döï kieán 20% - (30.000.000) Lôïi töùc coøn laïi (RI) 27.600.000 Qua baûng phaân tích cho thaáy nhaø quaûn lyù taïi boä phaän lao ñoäng ñaõ tieát kieäm ñöôïc chi phí lao ñoäng taïi boä phaän mình goùp phaàn gia taêng lôïi nhuaän cuûa coâng ty. Hay moät ví duï khaùc minh hoïa ñeå cho thaáy caùc nhaø quaûn lyù taïi trung taâm ñaàu tö ra quyeát ñònh taêng theâm 1 Giaû söû moät boä phaän cheá bieán taïi moät coâng ty thöïc phaåm S coù theå mua moät maùy cheá bieán thöïc phaåm môùi trò giaù 500.000 ngaøn ñoàng seõ laøm gia taêng naêng suaát giuùp taïo theâm moät khoaûn lôïi nhuaän laø 80.000 ngaøn ñoàng. Tyû leä hoaøn voán ñaàu tö cuûa thieát bò môùi naøy laø 16% ROI ñaàu tö môùi = Lôïi töùc boä phaän taêng theâm = 80.000 = 16% Voán ñaàu tö taêng theâm 500.000 Nhöng baây giôø neáu xeùt veà chæ soá ROI, thì caùc nhaø quaûn lyù thaát laø khoù quyeát ñònh khi ñaàu tö thieát bò môùi. Vì neáu chöa coù thieát bò môùi ROI = 000.000.18 000.600.3 * 100%= 20% 1 Taäp theå taùc giaû khoa keá toaùn kieåm toaùn Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Tp HCM- Keá toaùn quaûn trò. NXB Taøi Chính Tp HCM 1997, trang 134 – 136 21 Neáu mua theâm thieát bò môùi ROI laïi giaûm xuoáng 000.500000.000.18 000.80000.600.3 + + *100% < 20% Neáu söû duïng chæ soá RI seõ giuùp nhaø quaûn trò taïi trung taâm ñaàu tö deã daøng ra quyeát ñònh nhö sau (xem baûng 1.13) Baûng 1.13 Baûng tính ñaàu tö vaøo thieát bò môùi hay khoâng Chæ tieâu Khoâng ñaàu tö môùi Ñaàu tö môùi Lôïi töùc boä phaän 3.600.000 3.680.000 (Tröø chi phí laõi öôùc tính) Voán ñaàu tö 18.000.000 18.500.000 Tyû leä laõi öôùc tính 12% 12% Chi phí laõi öôùc tính (2.160.000) (2.220.000) Lôïi töùc coøn laïi 1.440.000 1.460.000 Nhaø quaûn lyù taïi trung taâm taâm ñaàu tö naøy seõ quyeát ñònh ñaàu tö vì seõ laøm gia taêng lôïi töùc coøn laïi cuûa boä phaän oâng ta(1.460.000>1.400.000). Nhö vaäy, höôùng ñeán muïc tieâu chung seõ ñaït ñöôïc neáu nhaø keá toaùn quaûn trò söû duïng RI ñeå ño löôøng thaønh quaû boä phaän vaø traùch nhieäm quaûn lyù. 1.3.4 Haïn cheá cuûa RI Söû duïng chæ soá RI khaéc phuïc nhöôïc ñieåm cuûa ROI ñeå traû lôøi cho caâu hoûi coù neân ñaàu tö gia taêng hay khoâng. Tuy nhieân neáu chæ söû duïng RI ñeå ra quyeát ñònh ñaùnh giaù thaønh quaû hoaït ñoäng thì ñoâi khi mang laïi keát quaû khoâng toaøn dieän. Baûn chaát cuûa RI laø soá tuyeät ñoái, cho neân khoâng cho thaáy söï so saùnh theå hieän söï hieäu quaû trong hoaït ñoäng. Neáu duøng RI ñaùnh giaù thì RI thöôøng coù khuynh höôùng laïc quan nghieâng veà nhöõng nôi coù quy moâ voán lôùn. 22 Laáy ví duï sau ñeå minh hoïa veà haïn cheá cuûa RI1.(xem baûng 1.14) Baûng 1.14 So saùnh veà lôïi töùc coøn laïi cuûa hay boä phaän A, G trong coâng ty S Boä phaän G Boä phaän A Lôïi töùc boä phaän 3.000.000 6.750.000 Tröø chi phí laõi öôùc tính Voán ñaàu tö 20.000.000 45.000.000 (x) Tyû leä laõi öôùc tính 0.12 0.12 Chi phí laõi öôùc tính 2.400.000 5.400.000 Lôïi töùc coøn laïi 600.000 1.350.000 Lôïi töùc cuûa boä phaän A lôùn hôn boä phaän G (6.750.000>3.000.000) vì noù coù quy moâ voán lôùn hôn(45.000.000>20.000.000), chöa haún boä phaän G hoaït ñoäng keùm hôn hôn boä phaän A. Neáu so saùnh thì ROIG= 000.000.20 000.000.3 = 15%,ROIA = 000.000.45 000.750.6 =15% 1.4 Phaân tích baùo caùo thaønh quaû boä phaän ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù 1.4.1 Khaùi nieäm boä phaän ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù Boä phaän laø baát cöù thaønh phaàn naøo lieân quan ñeán toå chöùc maø coù theå xaùc ñònh rieâng bieät ñöôïc thu nhaäp vaø chi phí. Boä phaän coù theå laø töøng khaùch haøng, töøng ñôn ñaët haøng, töøng khu vöïc, töøng phaân xöôûng hay saûn phaåm… 1.4.2 Ñaëc tröng cuûa baùo caùo boä phaän - Hình thöùc soá dö ñaûm phí, chi phí khaû bieán ñöôïc taùch ra khoûi doanh thu ñeå tính ñöôïc soá dö ñaûm phí. - Baùo caùo thaønh quaû cuûa töøng boä phaän taùch ra chi tieát töøng loaïi chi phí theo tính chaát coù theå kieåm soaùt rieâng bieät töø boä phaän nhoû ñeán boä phaän lôùn. Tính kieåm soaùt ñöôïc hieåu laø khaû naêng quaûn lyù ôû caáp boä phaän ñoù coù thaåm quyeàn taùc ñoäng ñöôïc. - Baùo caùo thu nhaäp boä phaän chæ ra thu nhaäp cuûa toaøn coâng ty vaø töøng boä phaän. 1 Taäp theå taùc giaû khoa keá toaùn kieåm toaùn Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Tp HCM- Keá toaùn quaûn trò. NXB Taøi Chính Tp HCM 1997, trang 137 23 1.4.3 Muïc ñích söû duïng phaân tích baùo caùo thaønh quaû boä phaän - Muïc ñích ñaàu tieân cuûa vieäc phaân tích baùo caùo thaønh quaû boä phaän laø xem xeùt chi tieát caùc ñoái töôïng, hay boä phaän ñoùng goùp bao nhieâu trong thaønh quaû chung. - Muïc tieâu thöù hai cuûa vieäc phaân tích baùo caùo boä phaän laø nhaèm ñaùnh giaù ñöôïc thaønh quaû cuûa töøng boä phaän baèng caùch xem xeùt soá dö boä phaän. - Muïc tieâu keá ñeán laø coù theå xaùc ñònh ñöôïc thaønh quaû quaûn lyù cuûa boä phaän. Coù theå laáy ví duï veà moät baùo caùo thaønh quaûn boä phaän vaø vieäc phaân tích ñònh phí thaønh caùc ñònh phí coù theå kieåm soaùt ñöôïc ñoái vôùi töøng boä phaän (xem baûng 1.15) Baûng 1.151 Caùch tieáp caän theo hình thöùc soá dö ñaûm phí:Baùo caùo keát quaû kinh doanh boä phaän haøng thaùng Chia thaønh hai khu vöïc Phaân chia khu vöïc B theo saûn phaåm Coâng ty Khu vöïc A Khu vöïc B Khoâng phaân boå Saûn phaåm1 Saûn phaåm2 Saûn phaåm3 Saûn phaåm4 Doanh thu thuaàn Bieán phí saûn xuaát cuûa haøng baùn Soá dö ñaûm phí saûn xuaát Bieán phí baùn haøng vaø quaûn lyù (1) Soá dö ñaûm phí -Ñònh phí coù theå kieåm soaùt cuûa nhaø quaûn lyù boä phaän (2) Soá dö ñaûm phí coù theå kieåm soaùt bôûi nhaø quaûn lyù boä phaän -Ñònh phí coù theå kieåm soaùt (3) Soá dö ñaûm phí boä phaän -Chi phí khoâng phaân boå (4)Lôïi töùc hoaït ñoäng 1.500 780 720 220 500 190 310 70 240 135 105 500 200 300 100 200 110 90 20 70 1.000 580 420 120 300 80 220 50 170 45 (45) 20 (65) 300 120 180 60 120 10 110 3 107 200 155 45 15 30 6 24 15 9 100 45 55 25 30 4 26 4 22 400 260 140 20 120 15 105 8 97 Nhöõng chi phí naøy ñöôïc nhaän dieän moät caùch roõ raøng vôùi boä phaän saûn phaåm ñöôïc phaân boå 1 Taäp theå taùc giaû khoa keá toaùn kieåm toaùn Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Tp HCM- Keá toaùn quaûn trò. NXB Taøi Chính Tp HCM 1997, trang 143 24 1.4.4 Laäp baùo caùo boä phaän vaø phaân tích baùo caùo boä phaän - Baùo caùo thaønh quaû boä phaän ñöôïc baét ñaàu töø vieäc thieát laäp baùo caùo thu nhaäp cuûa toaøn boä coâng ty sang daïng baùo caùo thu nhaäp theo soá dö ñaûm phí. Böôùc keá tieáp laø phaân tích caùc boä phaän lôùn ñoùng goùp vaøo thaønh quaû thu nhaäp cuûa doanh nghieäp. Töø nhöõng boä phaän lôùn naøy tieáp tuïc phaân tích thaønh caùc boä phaän nhoû hôn ñoùng goùp vaøo thaønh quaû cuûa boä phaän treân noù. - Ñieåm maáu choát trong phaân tích baùo caùo thaønh quaû boä phaän laø taùch ñöôïc töø ñònh phí chung nhaát thaønh caùc ñònh phí coù theå kieåm soaùt ñöôïc ñoái caùc boä phaän phaân chia ñeå laøm roõ ñöôïc thaønh quaû quaûn lyù cuûa boä phaän, vaø thaønh quaû cuûa boä phaän. Ñònh phí boä phaän lieân quan tröïc tieáp ñeán boä phaän ñoù, neáu boä phaän khoâng coøn thì ñònh phí ñoù cuõng khoâng toàn taïi.Vieäc ñaùnh giaù thaønh quaû quaûn lyù boä phaän vaø thaønh quaû boä phaän chuû yeáu döïa vaøo xem xeùt soá dö cuûa boä phaän. Vaø soá dö boä phaän chính laø phaàn coøn laïi cuûa soá dö ñaûm phí sau khi trang traûi toaøn boä ñònh phí boä phaän. - Phaân tích vaø ñaùnh giaù thaønh quaû boä phaän döïa vaøo tyû leä soá dö ñaûm phí (trong tröôøng hôïp vôùi caùc quyeát ñònh ngaén haïn) vaø soá dö boä phaän (trong tröôøng hôïp vôùi quyeát ñònh daøi haïn) (xem baûng 1.16) - Phaân tích vaø ñaùnh giaù thaønh quaû quaûn lyù boä phaän laø vieäc xem xeùt tyû leä soá dö ñaûm phí coù theå kieåm soaùt ñöôïc ñoái vôùi nhaø quaûn lyù ñoù. Baûng 1.16 Sô ñoà moâ taû phaân tích vaø ñaùnh giaù baùo caùo thaønh quaû boä phaän vaø thaønh quaû quaûn lyù boä phaän Ñaùnh giaù thaønh quaû Thaønh quaû quaûn lyù boä phaän Thaønh quaû boä phaän QÑ daøi haïn QÑ ngaén haïn Soá dö boä phaän Tyû leä SDÑP Tyû leä soá dö boä phaän coù theå kieåm soaùt 25 Keát luaän chöông 1 Trong chöông 1, caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù ñöôïc trình baøy ñeå höôùng tôùi vieäc ño löôøng thaønh quaû cuûa boä phaän vaø quaûn lyù boä phaän. Caùc coâng cuï ñöôïc giôùi thieäu laø keá toaùn traùch nhieäm, tyû leä hoaøn voán ñaàu tö (ROI), lôïi nhuaän coøn laïi (RI), vaø phaân tích baùo caùo boä phaän. Keá toaùn traùch nhieäm laø moät heä thoáng thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin nhaèm ñöa ra keát quaû cho quaûn trò caáp cao thaáy ñöôïc caùc keát quaû döï baùo veà lôïi nhuaän vaø hoaït ñoäng cuûa ñôn vò qua heä thoáng döï toaùn. Beân caïnh ñoù keá toaùn traùch nhieäm coøn phaân tích caùc sai bieät giöõa thöïc teá vaø keá hoaïch nhaèm tìm ra nguyeân nhaân vaø ñeà ra caùc giaûi phaùp ñeå caùc hoaït ñoäng ñöôïc caûi tieán hôn trong töông lai. Ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù rieâng ñoái vôùi trung taâm ñaàu tö ngöôøi ta coøn duøng hay chæ soá ROI, RI ñeå ñaùnh giaù. ROI giuùp cho caùc nhaø quaûn trò thaáy ñöôïc hieäu quaû söû duïng ñoàng voán baèng caùch laáy lôïi nhuaän chia cho voán ñaàu tö. ROI giuùp cho caùc nhaø quaûn trò thaáy ñöôïc vieäc söû duïng hieäu quaû ñoàng voán ôû caùc quy moâ khaùc nhau. Tuy nhieân, ROI coù haïn cheá laø khoâng khuyeán khích vieäc gia taêng ñaàu tö vì baûn chaát cuûa ROI laø soá töông ñoái, cho neân khoâng chæ roõ caùc lôïi nhuaän taêng theâm do ñaàu tö môùi mang laïi. Ñeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm naøy caùc nhaø quaûn trò söû duïng chæ soá RI. RI cho bieát lôïi nhuaän coøn laïi sau khi laáy lôïi nhuaän tröø ñi chi phí söû duïng voán. Tuy nhieân RI coù nhöôïc ñieåm laø cho keát quaû laïc quan ñoái vôùi nhöõng boä phaän coù quy moâ voán lôùn. Do ñoù khi xem xeùt ñaùnh giaù trung taâm ñaàu tö thöôøng phaûi xem xeùt caû ROI vaø RI môùi cho moät caùch nhìn khaùch quan veà hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc trung taâm ñaàu tö. 26 Coâng cuï thöù tö ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù laø phaân tích baùo caùo thaønh quaû boä phaän. Vôùi vieäc phaân tích thu nhaäp vaø chi phí cho töøng ñoái töôïng khaû dó, coâng cuï naøy giuùp ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù chi tieát hôn. Baùo caùo keát quaû cuûa caùc boä phaän thöôøng ñöôïc laäp vôùi hình thöùc soá dö ñaûm phí vaø ñònh phí chung ñöôïc taùch ra chi tieát theå hieän khaû naêng kieåm soaùt ñöôïc ôû töøng boä phaän. Chính ñieàu naøy ñaõ giuùp caùc nhaø quaûn trò caáp cao ñaùnh giaù thaønh quaû quaûn lyù cuûa boä phaän qua soá dö boä phaän vaø thaønh quaû quaûn lyù boä phaän thoâng qua soá dö boä phaän coù theå kieåm soaùt ñöôïc. Toùm laïi moãi coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù, ñeàu coù phaïm vi öùng duïng nhaát ñònh. Chuùng giuùp cho caùc nhaø quaûn trò caáp cao thaáy ñöôïc hieäu quaû hoaït ñoäng ôû moãi trung taâm hoaït ñoäng vaø moãi boä phaän. Nhöng hieäu quaû cuûa moãi coâng cuï ñöôïc phaùt huy taùc duïng nhö theá naøo thì caàn phaûi xem xeùt chuøng trong thöïc teá ñöôïc öùng duïng ra sao. 27 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG VAÄN DUÏNG CAÙC COÂNG CUÏ ÑAÙNH GIAÙ TRAÙCH NHIEÄM QUAÛN LYÙ CUÛA KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ TAÏI DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC KINH DOANH ÑÖÔØNG ÔÛ TP HCM Trong Chöông 1 ñaõ cung caáp caùc kieán thöùc cô baûn veà caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù. Trong Chöông 2 seõ nghieân cöùu thöïc traïng vaän duïng caùc coâng cuï quaûn lyù ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù nhö theá naøo taïi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc kinh doanh maët haøng ñöôøng. Trong chöông naøy chuû yeáu nghieân cöùu hai doanh nghieäp lôùn kinh doanh maët haøng ñöôøng taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. 2.1 Ñaùnh giaù traùch nhieäm taïi Coâng ty Thöïc phaåm vaø Dòch vuï Toång hôïp (GENECOFOV) 2.1.1 Giôùi thieäu chung veà ñôn vò Coâng ty Thöïc phaåm vaø Dòch vuï Toång hôïp ñöôïc hình thaønh töø naêm 1987 treân quyeát ñònh cuûa cuûa Boä Thöông Maïi saùt nhaäp ba toång coâng ty: Toång coâng ty Thöïc phaåm, Coâng ty Thöïc phaåm Nam Trung Boä, Coâng ty Xuaát Nhaäp Khaåu Thöïc phaåm vaø Dòch vuï taïi TP HCM. Chöùc naêng kinh doanh chuû yeáu cuûa coâng ty theo Boä Thöông Maïi laø kinh doanh ñieàu phoái vaø bình oån giaù maët haøng ñöôøng trong toaøn khu vöïc phía Nam töø Bình Ñònh ñeán Kieân Giang. Beân caïnh ñoù coâng ty coøn ñöôïc kinh doanh caùc maët haøng söõa vaø röôïu ñeå taêng hieäu quaû cuûa coâng ty. Toå chöùc boä maùy cuûa coâng ty goàm coù (xem baûng 2.1) Giaùm ñoác phuï traùch chung : Ñöôïc boå nhieäm theo quyeát ñònh cuûa Boä Thöông Maïi, chòu traùch nhieäm saép xeáp toå chöùc boä maùy quaûn lyù, saûn xuaát kinh doanh, xaây döïng ñieàu leä toå chöùc hoaït ñoäng cuûa boä coâng ty trình Boä Thöông Maïi duyeät. Phoù giaùm ñoác: Giuùp vieäc cho giaùm ñoác, ñöôïc uyû nhieäm giaûi quyeát moät soá vaán ñeà khi giaùm ñoác 28 vaéng maët vaø chòu traùch nhieäm tröôùc giaùm ñoác veà nhöõng coâng vieäc ñöôïc phaân coâng. Caùc phoøng ban chöùc naêng : - Phoøng toå chöùc caùn boä tieàn löông : goàm moät tröôûng phoøng vaø moät nhaân vieân coù nhieäm vuï giuùp cho giaùm ñoác veà coâng taùc quaûn lyù nhaân söï ,laäp baûng löông thöôûng theo cheá ñoä quaûn lyù cuaû nhaø nöôùc. Ngoaøi ra coøn coù nhieäm vuï naâng cao nghieäp vuï CBCNV ñeå giuùp cho coâng ty coù ñöôïc ñoäi nguõ caùn boä coù naêng löïc phuïc vuï cho vieäc phaùt trieån coâng ty. - Phoøng haønh chaùnh toång hôïp: goàm moät tröôûng phoøng vaø 15 nhaân vieân laø caàu noái giöõa caùc phoøng ban, thöïc hieän coâng taùc veà caùc chöùc naêng haønh chính nhö giao nhaän löu giöõ coâng vaên caùc hoà sô taøi lieäu vaø con daáu. Phoøng cuõng thöïc hieän coâng taùc vaên thö, ñaùnh maùy, ñieàu xe, tieáp khaùch vaø toå chöùc caùc cuoäc hoïp. - Phoøng taøi chính keá toaùn : goàm moät tröôûng phoøng, moät phoù phoøng vaø 5 nhaân vieân. Toå chöùc tieán haønh ghi cheùp, löu tröõ caùc döõ lieäu keá toaùn. Xaây döïng caùc keá hoaïch vay voán cho quaù trình hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Laäp caùc baùo caùo baùo bieåu cho caùc ñôn vò quaûn lyù coâng ty. - Phoøng kinh doanh xuaát nhaäp khaåu :moät tröôûng phoøng, 2 phoù phoøng vaø 11 nhaân vieân coù traùch nhieäm xaây döïng keá hoaïch mua haøng, ñaëc bieät khai thaùc theá maïnh haøng nhaäp khaåu, môû roäng coâng ty baèng caùch tìm caùc phöông höôùng, bieän phaùp taêng doanh soá baùn caùc maët haøng ñang kinh doanh vaø oån ñònh thò tröôøng tieâu thuï trong nöôùc. - Phoøng chuyeân traùch (thanh tra ,baûo veä): boä phaän naøy coù nhieäm vuï thanh tra, kieåm tra vieäc chaáp haønh caùc chính saùch, luaät leä cuaû nhaø nöôùc trong lónh vöïc thöông maïi töø vaên phoøng coâng ty ñeán caùc XN vaø caùc ñôn vò tröïc thuoäc. Ngoaøi ra coøn baûo ñaûm an toaøn trong coâng taùc chöõa chaùy, ñoàng thôøi giöõ gìn an ninh traät töï. 29 Baûng 2.1 Sô ñoà toå chöùc cuûa Coâng ty GENECOFOV Giaùm Ñoác Phoù Giaùm Ñoác Phoøng Kinh doanh – Xuaát Nhaäp khaåu Phoøng Taøi Chính Keá toaùn P. Haønh chính Toång hôïp P. Toå chöùc Caùn boä - Tieàn löông Phoøng Chuyeân Traùch 2.1.2 Vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm taïi Coâng ty GENECOFOV 2.1.2.1 Coâng cuï Keá toaùn traùch nhieäm Hieän traïng cuûa heä thoáng keá toaùn traùch nhieäm - Veà maët xaây döïng keá hoaïch hoaït ñoäng: Haøng naêm coâng ty thöôøng toå chöùc ñaùnh giaù tình hình hoaït ñoäng cuoái naêm. Treân baûng baùo caùo theå hieän nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên cuûa naêm ñaõõ qua, keát quaû cuoái naêm ñaõ ñaït ñöôïc, töø ñoù xaây döïng caùc chæ tieâu cho naêm hoaït ñoäng tieáp theo. Chæ tieâu keá hoaïch cho naêm tieáp theo ñöôïc trình duyeät leân Boä Thöông Maïi duyeät laøm cô sôû hoaït ñoäng cho nhöõng naêm tieáp theo. Caùc chæ tieâu keá hoaïch thöôøng ñöôïc saép xeáp theo trình töï caùc khoaûn thueá phaûi noäp vaøo ngaân saùch, giaù trò kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu, doanh thu, lôïi nhuaän vaø chæ tieâu lao ñoäng, tieàn löông. Caùc chæ tieâu naøy thöôøng ñöôïc xaây döïng treân cô sôû kinh nghieäm öôùc ñoaùn veà doanh thu, caùc thoáng keâ toång chi phí 30 trung bình caùc naêm hoaït ñoäng, töø ñoù öôùc ñoaùn ra lôïi nhuaän keá hoaïch cuûa naêm keá tieáp. Doanh thu vaø lôïi nhuaän ñöôïc trình baøy treân baûng keá hoaïch laø doanh thu vaø lôïi nhuaän goäp chung caùc caùc loaïi maët haøng kinh doanh.1 - Veà maët phaân tích ñaùnh giaù cheânh leäch nhaèm tìm nguyeân nhaân: Keát quaû hoaït ñoäng ñöôïc laäp thaønh baùo caùo cuûa coâng ty ñöôïc laäp haøng quyù, trong baùo caùo quyù chæ ñöa ra doanh thu cuûa caùc boä phaän (phoøng kinh doanh vaø caùc cöûa haøng) ñaït bao nhieâu phaàn traêm so vôùi keá hoaïch. Coâng ty khoâng phaân tích nhöõng cheânh leäch veà löôïng vaø giaù bieán ñoäng trong kyø ñaõ hoaït ñoäng. Vaø chæ hoïp giao ban cuoái quyù ñeà nghò caùc boä phaän chöa ñaït keá hoaïch veà doanh thu caàn coá gaéng ñeå ñaït möùc hoaït ñoäng bình quaân cuûa caùc quyù ñaõ phaân boå trong naêm. Caùc baùo caùo khoâng neâu nguyeân nhaân cuï theå vì sao coù söï cheânh leäch maø chuû yeáu ñöa ra caùc nguyeân nhaân khaùch quan – do thò tröôøng bieán ñoäng, giaù ñöôøng giaûm… (neáu khoâng ñaït keá hoaïch) vaø caùc nguyeân nhaân chuû quan – do söï phaán ñaáu noã löïc cuûa nhaân vieân, do nghieân cöùu tìm hieåu nguoàn haøng…(neáu thuaän lôïi). Vaø khoâng neâu ra ñöôïc cheânh leäch bieán ñoäng do nhöõng nguyeân nhaân ñaõ phaân tích nhö theá naøo. 2 Haïn cheá cuûa heä thoáng keá toaùn traùch nhieäm - Veà xaây döïng keá hoaïch hoaït ñoäng (xem baûng 2.2) Keá hoaïch hoaït ñoäng cuûa coâng ty chæ ñöa ra caùc chæ tieâu do ñoù chæ coù tính ñònh höôùng chung khoâng ñöôïc roõ raøng, chöa theå ñònh höôùng hoaït ñoäng cho doanh nghieäp. Keá hoaïch hoaït ñoäng cuûa coâng ty chæ neâu leân keá hoaïch caàn ñaït khoâng chæ roõ laøm caùch naøo ñeå ñaït ñöôïc soá doanh thu ñaõ ñöôïc neâu ra, vaø cuï theå laø doanh thu cuûa nhöõng maët haøng ñöôøng naøo. Vaø keá hoaïch ñoù khoâng chæ roõ soá löôïng haøng hoùa caàn baùn laø bao nhieâu. Töø doù coâng ty khoâng theå phaân tích ñöôïc löôïng haøng hoùa caàn baùn vaø tieâu thuï laø bao nhieâu, khaû naêng döï tröõ haøng, khaû naêng thu hoài coâng nôï. Moät ñieåm haïn cheá lôùn 1 Phuï luïc 2 Boä Thöông Maïi - Chæ tieâu keá hoaïch naêm 2004, Coâng ty Thöïc phaåm vaø Dòch vuï Toång hôïp, Haø Noäi 2003. 2 Phuï luïc 1 Coâng ty Thöïc phaåm vaø Dòch vuï Toång hôïp – Baùo caùo toång keát tình hình hoaït ñoäng SXKD naêm 2003 vaø Phöông höôùng hoaït ñoäng naêm 2004. Tp HCM 02/2004 31 khaùc laøm cho keá hoaïch hoaït ñoäng cuûa Coâng ty khoâng roõ raøng laø khoâng chæ roõ ñöôïc caùc chi phí caàn thieát laø bao nhieâu ñeå ñaït ñöôïc doanh thu keá hoaïch. Trong keá hoaïch khoâng neâu roõ ñöôïc giaù voán mua haøng, caùc khoaûn nôï mua haøng laø bao nhieâu, chi phí quaûn lyù vaø löu thoâng haøng hoùa khoâng ñöôïc neâu ra do doù lôïi nhuaän keá hoaïch cuûa Coâng ty thieáu tính khoa hoïc ñeå thuyeát phuïc. Caùc khoaûn öôùc ñoaùn veà chi phí chæ mang tính bình quaân qua caùc naêm khoâng theå hieän ñöôïc tính lieân keát giöõa doanh thu vaø chi phí nhö theá naøo. Keá hoaïch cuûa coâng ty coøn thieáu tính loâgíc veà maët thôøi gian laøm cho baûng keá hoaïch khoâng coù tính khoa hoïc. Trong baûng keá hoaïch chæ neâu ra caùc con soá caàn ñaït ñöôïc veà doanh thu, lôïi nhuaän, chæ tieâu tieàn löông maø khoâng ghi roõ quyù naøo caàn ñaït laø bao nhieâu. Hôn nöõa, trong baûn keá hoaïch hoaït ñoäng khoâng neâu leân döôïc thôøi gian naøo kinh doanh cao ñieåm nhaát, caàn voán nhaát do ñoù khoâng chæ ñöôïc caùc thôøi ñieåm caàn thieát ñieåm huy ñoäng voán. Keát caáu cuûa baûng keá hoaïch khoâng phuø hôïp vôùi tính loâgíc. Theo caùc chæ tieâu keá hoaïch cuûa Coâng ty thì thueá vaø caùc khoaûn noäp ngaân saùch laïi ñöôïc ñöa leân ñaàu tieân sau ñoù môùi ñeán doanh thu vaø lôïi nhuaän. Ñieàu naøy khoâng hôïp lyù vì phaûi xuaát phaùt töø caùc khoaûn doanh thu, roài môùi ñeán chi phí nhö vaäy ta môùi coù cô sôû ñeå xaùc ñònh ñöôïc caùc khoaûn phaûi noäp ngaân saùch. Nhö caùch laøm cuûa coâng ty hieän nay laø khoâng coù sôû ñeå xaùc ñònh caùc khoaûn noäp ngaân saùch. Vaø caùch boá trí nhö vaäy cuõng khoâng hôïp lyù vì caùc khoaûn noäp ngaân saùch khoâng phaûi laø muïc ñích cuoái cuøng cuûa hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Töø ba haïn cheá treân Coâng ty khoâng theå ñaùnh giaù chính xaùc ñöôïc khaû naêng ñaït ñöôïc doanh thu, chi phí laø bao nhieâu. Ñieàu naøy daãn ñeán vieäc öôùc ñoaùn keát quaû lôïi nhuaän khoâng chính xaùc vaø khoâng theå xaây döïng ñöôïc baûng caân ñoái taøi saûn döï kieán ñeå theå hieän tình hình taøi chính cuûa Coâng ty trong töông lai. 32 Baûng 2.2 So saùnh baûng thieát keá keá hoaïch giöõa cô sôû lyù luaän vaø thöïc teá taïi Coâng ty Genecofov THEO CÔ SÔÛÛ Û LYÙÙ Ù LUAÄÄ ÄN KEÁ HOAÏCH I. Muïc tieâu Doanh thu, Chi phí, Lôïi nhuaän II. Caùch thöùc ñaït muïc tieâu - Cô caáu maët haøng. - Giaù baùn, löôïng baùn - Chi tieát caùc khoaûn chi phí - Taïo nguoàn voán ñeå ñaùp öùng III. Thôøi gian ñaït caùc muïc tieâu. - Chi tieát töøng quyù, - Chi tieát töøng thaùng THEO THÖÏÏ ÏC TII EÃÃ ÃN NGHII EÂÂ ÂN CÖÙÙ ÙU KEÁ HOAÏCH Muïc tieâu - Thueá, noäp ngaân saùch - Doanh thu - Lôïi nhuaän - Tieàn löông, lao ñoäng - Veà maët phaân tích ñaùnh giaù cheânh leäch tìm nguyeân nhaân.(xem baûng 2.3) Do khoâng phaân tích ñöôïc bieán ñoäng veà löôïng vaø giaù cho neân coâng ty khoâng tìm ra ñöôïc nguyeân nhaân trong quaù trình thöïc hieän. hieän nay coâng ty chæ tieán haønh so saùnh veà möùc doanh thu cuûa caùc boä phaän kinh doanh maø khoâng phaân tích keát quaû beân trong. Vôùi coâng ty doanh thu cuûa caùc boä phaän seõ ñöôïc chia ñeàu cho 4 quyù vaø caùc boä phaän ñöôïc ñaùnh giaù doanh thu thöïc hieän vôùi doanh thu keá hoaïch, coâng ty khoâng phaân tích doanh thu khoâng ñaït hay vöôït chæ tieâu do vieäc hieäu quaû tieáp thò baùn haøng hay giaù taêng maø chæ quan taâm ñeán vieäc doanh thu ñaït muïc tieâu. Ñieàu naøy khoâng khuyeán khích ñöôïc tinh thaàn hoaøn thaønh traùch nhieäm vaø noã löïc kinh doanh cuûa caùc boä phaän. Do khoâng tieán haønh phaân tích coâng ty khoâng tìm ra ñöôïc caùc bieän phaùp caûi tieán hoaït ñoäng cuûa mình ñeå naâng cao muïc tieâu hoaït ñoäng. Ñieàu naøy coù theå chöùng minh theo thöïc teá laø muïc tieâu xaây döïng cuûa Coâng ty qua caùc naêm khoâng coù söï thay ñoåi nhieàu. Coâng ty khoâng theå xaùc ñònh ñöôïc caùc nhaân toá daãn ñeán ñöôïc keát quaû cuûa coâng ty moät caùch roõ raøng. Do ñoù keá hoaïch cuûa Coâng ty khoâng ñöôïc chi tieát vaø caùc muïc tieâu 33 xaây döïng chæ mang tính öôùc ñoaùn kinh nghieäm vaø phoûng chöøng. Hieäu quaû laøm vieäc khoâng ñöôïc naâng cao vì khoâng tìm hieåu ñöôïc caùc yeáu toá thuùc ñaåy ñaït ñeán thaønh coâng cuûa coâng vieäc. Do khoâng tìm ra ñöôïc caùc nguyeân nhaân haïn cheá caùc ruûi ro coù theå xaûy ra. Ñieàu naøy ñaõ xaûy ra trong naêm 2000 vaø 2001, khi Coâng ty khoâng tie._.lyù taïi ñôn vò. (xem baûng 2.12) 54 Haïn cheá söû duïng coâng cuï Phaân tích baùo caùo thaønh quaû boä phaän taïi ñôn vò Do vieäc khoâng phaân tích baùo caùo thaønh quaû cuûa töøng boä phaän ñaõ haïn cheá hieäu quaû laøm vieäc taïi ñôn vò. Vieäc söû duïng phaân tích baùo caùo boä phaän cho doanh nghieäp boä phaän naøo hoaït ñoäng hieäu quaû caàn khuyeán khích vaø caùc boä phaän naøo hoaït ñoäng keùm hieäu quaû caàn coù caùc giaûi phaùp khaéc phuïc ñaõ khoâng ñöôïc öùng duïng trong coâng ty. Cho neân vieäc ñaùnh giaù hieäu quaû quaûn lyù cuûa boä phaän vaø traùch nhieäm quaûn lyù caù nhaân taïi coâng ty khoâng theå thöïc hieän ñöôïc. Baûng 2.12 So saùnh söû duïng coâng cuï phaân tích baùo caùo boä phaän ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù THEO CÔ SÔÛÛ Û LYÙÙ Ù LUAÄÄ ÄN ÑAÙNH GIAÙ THAØNH QUAÛ BOÄ PHAÄN VAØ QUAÛN LYÙ BOÄ PHAÄN I. Thieát laäp baùo caùo boä phaän - Hình thöùc theo soá dö ñaûm phí. - Laäp chi tieát cho caùc boä phaän. - Taùch caùc chi phí coù theå kieåm soaùt ñöôïc cho caùc boä phaän. II. Ñaùnh giaù thaønh quaû boä phaän - Ñaùnh giaù theo soá dö boä phaän coù theå kieåm soaùt ñöôïc. - Ñaùnh giaù tyû leä soá dö coù theå kieåm soaùt ñöôïc. - Ñaùnh giaù tyû leä soá dö ñaûm phí THEO THÖÏÏ ÏC TEÁÁ Á NGHII EÂÂ ÂN CÖÙÙ ÙU ÑAÙNH GIAÙ THAØNH QUAÛ BOÄ PHAÄN VAØ QUAÛN LYÙ BOÄ PHAÄN - Khoâng ñaùnh giaù rieâng cho töøng boä phaän, maø ñaùnh giaù chung cho toaøn coâng ty. - Khoâng söû duïng hình thöùc baùo caùo thu nhaäp theo soá dö ñaûm phí. - Khoâng taùch chi phí kieåm soaùt ñöôïc cho caùc boä phaän. Nguyeân nhaân cuûa nhöõng haïn cheá treân - Nhu caàu quaûn lyù chöa ñoøi hoûi phaûi taùch thaønh quaû cho caùc boä phaän. Theo quan nieäm quaûn lyù cuûa coâng ty hieän nay, thaønh quaû hoaït ñoäng laø thaønh quaû chung cuûa taát caû caùc phoøng ban chöùc naêng. Vì vaäy vieäc phaân tích vaø ñaùnh giaù chi tieát cho caùc boä phaän hieän nay laø chöa caàn thieát. Hôn nöõa, coâng ty cho raèng caùch quaûn 55 lyù hieän nay vaãn coù hieäu quaû cho neân khoâng caàn taùch bieät vaø chi tieát hoùa caùc hoaït ñoäng vì ñieàu naøy coù theå laøm vaán ñeà trôû neân raéc roái. - Coâng ty chöa xaây döïng ñöôïc hình thöùc baùo caùo thu nhaäp theo soá dö ñaûm phí. Ñieàu naøy laø do hieän nay coâng ty chöa theå phaân tích chi phí vaø doanh thu theo öùng xöû möùc ñoä hoaït ñoäng. Vaø quan troïng hôn laø nhaän thöùc quaûn lyù cuûa doanh nghieäp chöa tieáp caän ñöôïc vôùi caùc kieán thöùc veà keá toaùn quaûn trò cho neân vieäc xaây döïng baùo caùo naøy coøn haïn cheá nhö hieän nay. - Coâng ty chöa taùch ñöôïc chi phí coù theå kieåm soaùt taïi caùc boä phaän. Theo quan nieäm quaûn lyù cuûa doanh nghieäp hieän nay caùc phoøng ban chöùc naêng hoaït ñoäng cuøng höôùng ñeán muïc ñích chung cuûa doanh nghieäp. Cho neân caùc chi phí phuïc vuï cho caùc hoaït ñoäng ñaáy khoâng theå taùch rôøi ñöôïc. Caùc chi phí ñeàu ñöôïc kieåm soaùt tröïc tieáp bôûi Ban Giaùm Ñoác cho neân vieäc taùch rieâng caùc chi phí cho caùc boä phaän hoaït ñoäng laø chöa caàn thieát vaø chöa phuïc vuï ñöôïc yeâu caàu quaûn lyù taïi ñôn vò. 56 Keát luaän chöông 2 Trong chöông 2, luaän vaên ñaõ trình baøy vieäc nghieân cöùu thöïc traïng vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm taïi hai doanh nghieäp nhaø nöôùc coù vò theá lôùn trong hoaït ñoäng kinh doanh ñuôøng taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh. Qua thöïc teá cho thaáy, caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù ñöôïc vaän duïng coøn nhieàu haïn cheá coù theå khaùi quaùt nhö sau. Coâng cuï keá toaùn traùch nhieäm. Trong coâng cuï naøy coù hai maûng khi vaän duïng ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù coøn nhieàu haïn cheá, hai maûng ñoù laø xaây döïng keá hoaïch vaø phaân tích vaø ñaùnh giaù cheânh leäch giöõa thöïc teá vaø keá hoaïch ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù. Veà vieäc xaây döïng keá hoaïch, caùc doanh nghieäp vaãn chöa thöïc söï xaây döïng keá hoaïch hoaït ñoäng töø chính nhu caàu quaûn lyù thöïc teá cuûa ñôn vò. Ña soá keá hoaïch ñöôïc xaây döïng chöa theå hieän ñöôïc tính chi tieát cuï theå cuûa töøng hoaït ñoäng, chöa theå hieän ñöôïc thôøi gian cuï theå ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñeà ra. Caùc chæ tieâu trong keá hoaïch chöa lieân keát chaët cheõ vôùi nhau ñeå theå hieän keá hoaïch laø kim chæ nam höôùng daãn hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Ñieàu naøy laø do coâng taùc thoáng keâ cuûa doanh nghieäp chöa ñöôïc coi troïng ñeå phuïc vuï vieäc laäp keá hoaïch. Beân caïnh ñoù, caùc maãu vaên baûn keá hoaïch chöa thöïc söï ñöôïc xaây döïng töø nhu caàu quaûn lyù thöïc teá cuûa ñôn vò do ñoù khoâng theå hieän ñöôïc laø coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù cuûa ñôn vò. Veà vieäc ñaùnh giaù vaø phaân tích cheânh leäch giöõa keá hoaïch vaø hoaït ñoäng thöïc teá ña soá khoâng ñöôïc caùc ñôn vò coi troïng. Do ñoù vieäc ruùt kinh nghieäm vaø coù nhöõng giaûi phaùp kinh doanh coù hieäu quaû laø chöa nhieàu. Nguyeân nhaân cuûa vaán ñeà naøy laø coâng taùc keá hoaïch chöa xaây döïng ñöôïc toát cho neân thieáu cô sôû ñeå ñaùnh giaù. Beân caïnh ñoù laø do caùc doanh nghieäp chöa theå phaân tích ñöôïc nhöõng thay ñoåi chi phí vaø doanh thu theo möùc ñoä hoaït ñoäng. Do ñoù laøm haïn cheá trong vieäc phaân tích vaø tìm ra nguoàn goác cuûa söï khaùc bieät. 57 Coâng cuï ROI Veà vieäc söû coâng cuï ROI ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö chöa ñöôïc caùc doanh nghieäp quan taâm nhieàu. Ñieàu naøy laøm cho vieäc ñaùnh giaù phaân tích hoaït ñoäng ñaàu tö vaø ñöa ra caùc giaûi phaùp thuoäc phaïm vò taøi chính coøn raát nhieàu haïn cheá taïi caùc ñôn vò. Nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa vaán ñeà naøy laø boä phaän taøi chính keá toaùn taïi ñôn vò chöa giuùp ban laõnh ñaïo hieåu yù nghóa vaø phöông phaùp vaän duïng coâng cuï naøy. Hôn nöõa, caùc toå chöùc quaûn lyù hieän nay cuûa caùc ñôn vò chöa thaät söï phuø hôïp vôùi vieäc vaän duïng coâng cuï ROI ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù caùc hoaït ñoäng ñaàu tö taïi ñôn vò. Coâng cuï RI Coøn coâng cuï RI duøng ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù trong hoaït ñoäng ñaàu tö cuõng raát ít ñöôïc quan taâm. Cho neân caùc quyeát ñònh ñaàu tö cuûa ñôn vò raát nhieàu thôøi gian ñeå baøn baïc vì thieáu coâng cuï ñaùnh giaù vaø laøm cô sôû ra quyeát ñònh. Nguyeân nhaân chính laø do ban laõnh ñaïo chöa thöïc söï hieåu veà yù nghóa cuûa coâng cuï ñaùnh giaù naøy vaø phaïm vi aùp duïng cuûa noù. Beân caïnh doù coøn phaûi keå ñeán moät nguyeân nhaân khaùc laø do coâng cuï ROI khoâng ñöôïc söû duïng cho neân vieäc döïa vaøo coâng cuï RI ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù coøn raát haïn cheá. Coâng cuï phaân tích baùo caùo boä phaän Vôùi coâng cuï phaân tích baùo caùo boä phaän ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù cuõng ít ñöôïc söû duïng. Do ñoù vieäc nhaän ñònh caùc boä phaän naøo hoaït ñoäng coù hieäu quaû caàn ñöôïc hoã trôï, hay caàn thay ñoåi caùch quaûn lyù ñoái caùc boä phaän keùm hieäu quaû hieän nay laø raát khoù khaên vôùi caùc doanh nghieäp. Nguyeân nhaân chính laø caùc doanh nghieäp vaãn chöa nhaän thöùc ñöôïc boä phaän caàn quaûn lyù laø gì. Beân caïnh ñoù, caùc giaûi phaùp kyõ thuaät tính toaùn hieän nay cuûa ñôn vò chöa giuùp ñöôïc ban laõnh ñaïo laäp baùo caùo thu nhaäp theo hình thöùc soá dö ñaûm phí. Vaø coøn phaûi keå ñeán laø caùch toå chöùc quaûn lyù hieän nay chöa giuùp doanh nghieäp tính ñöôïc chi phí coù theå kieåm soaùt taïi caùc boä phaän. 58 Toùm laïi, yeâu caàu söû duïng caùc coâng cuï ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù taïi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc kinh doanh maët haøng ñöôøng laø böùc thieát. Tuy nhieân, caùc ñôn vò chöa thöïc söï hieåu ñöôïc yù nghóa vaø phöông phaùp vaän duïng caùc coâng cuï naøy nhö theá naøo, do ñoù vieäc ñaùnh giaù hieäu quaû quaûn lyù taïi caùc doanh nghieäp coøn nhieàu haïn cheá. Ñeå vaän duïng ñöôïc caùc coâng cuï nhö ñaõ trình baøy trong chöông moät ñoøi hoûi phaûi coù caùc giaûi phaùp thieát thöïc ñeå vieäc ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù ñöôïc hieäu quaû hôn. 59 CHÖÔNG 3 GIAÛI PHAÙP HOAØN THIEÄN VIEÄC VAÄN DUÏNG CAÙC COÂNG CUÏ ÑAÙNH GIAÙ TRAÙCH NHIEÄM QUAÛN LYÙ TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC KINH DOANH MAËT HAØNG ÑÖÔØNG Trong Chöông 2, ñaõ cho thaáy hieän traïng vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù taïi caùc doanh nghieäp kinh doanh maët haøng ñöôøng treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Tuy moãi doanh nghieäp coù söû duïng moät phaàn naøo veà caùc coâng cuï ñaùnh giaù naøy, nhöng heä thoáng ñaùnh giaù traùch nhieäm cuûa caùc ñôn vò coøn nhieàu baát caäp. Ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm toát hôn, chöông 3 seõ ñöa ra moät soá giaûi phaùp veà vieäc hoaøn thieän vieäc vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù. 3.1 Caùc giaûi phaùp veà toå chöùc quaûn lyù nhaèm vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm coù hieäu quaû. 3.1.1 Khuyeán khích xaây döïng muïc tieâu vaø keá hoaïch cuûa ñôn vò baèng caùc lôïi ích vaät chaát. Vôùi giaûi phaùp naøy thoâng qua taùc ñoäng vaøo caùc quyeàn lôïi vaät chaát ñeå khuyeán khích caùc nhaø quaûn trò caùc caáp coá gaéng töï xaây döïng caùc keá hoaïch hoaït ñoäng, vaø tìm ra caùc giaûi phaùp hoaøn thieän vieäc kinh doanh thoâng qua vieäc vieäc phaân tích vaø ñaùnh giaù tìm caùc nguyeân nhaân cheânh leäch giöõa thöïc teá vaø keá hoaïch. Vieäc khuyeán khích vaät chaát baèng caùch trích laäp caùc phaàn giaù trò taêng theâm do caùc nhaø quaûn trò caùc caáp taïo ra trong quaù trình hoaït ñoäng. Ñoái vôùi trung taâm chi phí, phaàn giaù trò taêng theâm ñöôïc trích laäp thöôûng cho caùc nhaân vieân chính laø vieäc quaûn trò toát caùc chi phí. Caùc chi phí ñöôïc tieát kieäm maø vaãn ñaûm baûo muïc tieâu ñeà ra, vì do caùc nhaø quaûn trò caùc caáp tieán haønh hoaïch ñònh caùc coâng vieäc coù hieäu quaû hôn vaø phaân tích tìm ra caùc nguyeân nhaân giuùp giaûm thieåu chi phí ñeå taêng lôïi nhuaän cho doanh nghieäp. Ñoái vôùi trung taâm doanh thu, phaàn giaù trò taêng theâm ñöôïc trích laäp laø caùc 60 khoaûn doanh thu taêng theâm do vieäc tìm theâm caùc thò phaàn vaø khaùch haøng môùi cho ñôn vò. Caùc khoaûn trích thöôûng naøy taïo ñoäng löïc cho caùc nhaân vieân vaø nhaø quaûn trò coá gaéng tìm theâm thò tröôøng, xaây döïng keá hoaïch baûo veä thò phaàn hieän coù. Beân caïnh ñoù, seõ khuyeán khích hoï coá gaéng tìm hieåu caùc khaùch haøng thoâng qua vieäc phaân tích vaø ñaùnh giaù caùc bieán ñoäng cuûa thò tröôøng. Coøn vôùi trung taâm lôïi nhuaän vaø ñaàu tö, phaàn trích laäp caùc khoaûn khuyeán khích vaät chaát chính laø caùc khoaûn lôïi nhuaän taêng theâm do quaûn lyù toát caùc hoaït ñoäng so vôùi döï kieán ñeà ra. Phaàn giaù trò duøng ñeå khuyeán khích vaät chaát chính laø phaàn vöôït cuûa keát quaû ñaït ñöôïc vôùi caùc döï kieán hay ñònh möùc khi chöa aùp duïng giaûi phaùp khuyeán khích vaät chaát. Tuy nhieân, giaûi phaùp naøy khoâng theå aùp duïng keùo daøi vaø duy nhaát maø phaûi coù söï keát hôïp vôùi caùc giaûi phaùp khaùc ñöôïc neâu ra trong phaàn sau. 3.1.2 Xaây döïng boä maùy keá toaùn quaûn trò nhaèm xaây döïng vaø vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm Vôùi giaûi phaùp naøy nhaèm muïc tieâu laø xaây döïng moät boä maùy trôï giuùp cho ban giaùm ñoác thu thaäp vaø xöû lyù caùc thoâng tin coù ích nhaèm giuùp cho caùc laõnh ñaïo söû duïng ñöôïc caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù coù hieäu quaû taïi caùc ñôn vò. Beân caïnh ñoù boä phaän naøy coù theå giuùp caùc nhaø quaûn trò ñöa ra caùc giaûi phaùp sau khi ñaùnh giaù vaø phaân tích nhaèm caûi tieán hieäu suaát kinh doanh. Ñeå thöïc hieän ñöôïc vieäc xaây döïng boä maùy keá toaùn quaûn trò taïi caùc ñôn vò vaán ñeà caàn quan taâm ñaàu tieân laø vaán ñeà nhaân söï. Nhaân söï cöûa boä maùy naøy neân ñöôïc tuyeån choïn töø phoøng keá toaùn vaø phoøng kinh doanh hieän coù taïi caùc ñôn vò. Nhöõng nhaân vieân ñöôïc tuyeån choïn naøy seõ coù khaû naêng naém ñöôïc vieäc xöû lyù caùc döõ lieäu veà keá toaùn vaø naém baét ñöôïc hoaït ñoäng thò tröôøng töø ñoù coù theå vaän duïng ñöôïc caùc kieán thöùc trong vieäc söû duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù. Beân caïnh ñoù, caùc nhaân vieân 61 naøy caàn phaûi ñöôïc thöôøng xuyeân huaán luyeän vaø taäp huaán nhaèm boå sung kieán thöùc vaø hoaøn thieän caùc kyõ naêng ñeå cung caáp caùc thoâng tin ñaõ xöû lyù coù giaù trò. Veà moái quan heä laøm vieäc cuûa boä phaän naøy vôùi caùc phoøng ban khaùc trong ñôn cuõng phaûi thay ñoåi. Boä phaän keá toaùn quaûn trò ñöôïc taùch rôøi nhö moät ph oøng ban ñoäc laäp. Boä phaän naøy coù traùch nhieäm cung caáp thoâng tin cho caùc boä phaän khaùc vaø chæ söï chæ ñaïo tröïc tieáp töø ban giaùm ñoác. Nhö vaäy, boä phaän keá toaùn quaûn trò ñöôïc xaây döïng coù chöùc naêng thu thaäp, xöû lyù caùc thoâng tin keá toaùn ñeå giuùp cho ban laõnh ñaïo caùc doanh nghieäp coù nhöõng thoâng tin ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù taïi caùc boä phaän baèng vieäc söû duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù taïi ñôn vò. 3.1.3 Thay ñoåi caùch quaûn lyù töø chöùc naêng phoøng ban sang töøng boä phaän coù thu nhaäp vaø chi phí rieâng giuùp doanh nghieäp coù theå vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm. Moät trong nhöõng khoù khaên hieän nay khoâng vaän duïng ñöôïc caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm taïi caùc doanh nghieäp laø vieäc quaûn lyù caùc boä phaän theo chöùc naêng hoaït ñoäng cuûa caùc phoøng ban. Caùc nhaø quaûn lyù chöa thay ñoåi ñöôïc caùch nhìn quaûn lyù theo töøng boä phaän hoaït ñoäng ñoùng goùp vaøo thaønh quaû chung. Vieäc thay ñoåi nhaän thöùc quaûn lyù naøy seõ giuùp cho caùc nhaø quaûn lyù phaân tích ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù hoaït ñoäng cuûa töøng boä phaän moät caùch chính xaùc. Doanh nghieäp neân thay ñoåi vieäc ñaùnh giaù hieäu quaû chung cuûa toaøn doanh nghieäp thaønh phaân tích ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù cuûa töøng hoaït ñoäâng taïo neân doanh thu, thu nhaäp cho ñôn vò. Baèng caùch chi tieát ñaùnh giaù keát quaû hoaït ñoäng cuûa töøng loaïi maët haøng kinh doanh seõ cho bieát caùc maët haøng naøo coù chi phí vaø doanh thu nhö theá naøo. Töø ñoù coù caùc giaûi phaùp rieâng ñeå thuùc ñaåy hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa rieâng töøng maët haøng. 62 Ngoaøi ra doanh nghieäp coù theå quaûn lyù hieäu quaû hoaït ñoäng boä phaän theo töøng nhoùm khaùch haøng hay khu vöïc kinh doanh. vieäc taùch bieät töø thu nhaäp chung theo töøng ñoái töôïng khaùch haøng hay theo töøng vuøng ñòa lyù giuùp cho vieäc ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù ñöôïc chi tieát vaø saùt vôùi hoaït ñoäng thöïc teá. Töø ñoù ban laõnh ñaïo doanh nghieäp coù theå ñaùnh giaù chi tieát hoaït ñoäng cuûa töøng caù nhaân töøng boä phaän ñeå coù nhöõng giaûi phaùp thích hôïp. Nhö vaäy, vieäc taùch thu nhaäp vaø chi phí töø quy moâ toaøn doanh nghieäp sang töøng boä phaän nhoû hôn seõ giuùp cho caùc nhaø quaûn lyù vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù ñöôïc cuï theå vaø chi tieát hôn. 3.2 Caùc giaûi phaùp veà kyõ thuaät nhaèm nhaèm vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm coù hieäu quaû. 3.2.1 Phaân tích chi phí vaø doanh thu theo öùng xöû cuûa möùc ñoä hoaït ñoäng Trong thöïc teá hieän nay, caùc ñôn vò chöa söû duïng ñöôïc toát caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù laø do nhöõng doanh nghieäp naøy chöa phaân tích ñöôïc doanh thu vaø chi phí thay ñoåi theo möùc ñoä hoaït ñoäng. Muoán vaän duïng ñöôïc caùc coâng cuï naøy moät trong nhöõng vaán ñeà caàn giaûi quyeát chính laø phaân tích doanh thu vaø chi phí cuûa caùc ñôn vò theo öùng xöû cuûa caùc möùc ñoä hoaït ñoäng. Coâng vieäc naøy seõ giuùp cho caùc ñôn vò laäp ñöôïc caùc baùo caùo thu nhaäp theo hình thöùc soá dö ñaûm phí. Beân caïnh ñoù, noù coøn giuùp phaân tích vaø tìm ra nguyeân nhaân söï thay ñoåi giöõa thöïc teá vaø keá hoaïch cuûa chi phí vaø doanh thu taïi caùc doanh nghieäp. Nhö vaäy ñeå thöïc hieän giaûi phaùp naøy caàn phaûi söû duïng caùc phöông phaùp phaân tích doanh thu vaø chi phí thay ñoåi theo möùc ñoä hoaït ñoäng. Phaân tích söï thay ñoåi cuûa doanh thu theo möùc ñoä hoaït ñoäng Ñoái vôùi doanh thu, vieäc phaân tích öùng xöû cuûa hoaït ñoäng ñoái vôùi doanh thu töông ñoái deã daøng. 63 S = Q* P Trong ñoù : S: Doanh thu theo möùc ñoä hoaït ñoäng (sales) Q: Soá löôïng haøng tieâu thuï (quantity) P: Giaù baùn maø thò tröøông coù theå chaáp nhaän (price) Nhö vaäy doanh thu thay ñoåi vaø do giaù baùn vaø löôïng haøng baùn ra. Moät trong hai yeáu toá ñoù thay ñoåi thì doanh thu seõ thay ñoåi. Vieäc phaân tích doanh thu caàn phaûi ñaët vaøo trong ñieàu kieän tính chaát cuûa thò tröôøng (thò tröôøng caïnh tranh hoaøn haûo, thò tröôøng ñoäc quyeàn caïnh tranh…) ñeå xeùt ñoä co daõn caàu cuûa thò tröôøng. Vì ñieàu naøy seõ aûnh höôûng raát nhieàu ñeán giaù baùn vaø löôïng tieâu thuï cuûa töøng doanh nghieäp. Phaân tích söï thay ñoåi cuûa chi phí theo möùc ñoä hoaït ñoäng Vieäc phaân tích chi phí theo möùc ñoä hoaït ñoäng seõ phöùc taïp hôn doanh thu. Vì chi phí seõ ñöôïc taùch ra thaønh nhieàu loaïi ñeå phaân tích theo möùc ñoä hoaït ñoäng. Coù ba loaïi chi phí ñöôïc phaân tích. Chi phí khaû bieán Chi phí baát bieán Vaø chi phí hoãn hôïp Chi phí khaû bieán Chi phí khaû bieán laø loaïi chi phí thay ñoåi cuøng chieàu vôùi vieäc taêng giaûm saûn löôïng cuûa coâng ty. Tuy nhieân vôùi chi phí naøy seõ khoâng thay ñoåi neáu tính treân moät ñôn vò saûn phaåm trong phaïm vi hoaït ñoäng phuø hôïp cuûa doanh nghieäp. chi phí naøy laø caùc chi phí mua haøng hoùa, nhieân lieäu hoaït ñoäng… Chi phí baát bieán: Laø chi phí maø toång soá cuûa noù khoâng thay ñoåi maëc duø möùc ñoä hoaït ñoäng thay ñoåi. Do vaäy khi möùc ñoä taêng thì chi phí tính treân ñoä ñôn vò haøng hoùa seõ giaûm. Chi phí naøy thöôøng ñöôïc theå hieän döôùi daïng toång soá. Chi phí naøy thöôøng theå hieän baèng caùc 64 chi phí khaáu hao theo ñuôøng thaúng, chi phí thueâ möôùn maët baèng traû theo ñôn vò thôøi gian… Chi phí hoãn hôïp: Laø loaïi chi phí vöøa coù coù tính chaát bieán phí vaø tính chaát ñònh phí. Phaàn baát bieán cuûa chi phí naøy thöôøng phaûn aùnh chi phí cô baûn, toái thieåu ñeå duy trì, saün saøng hoaït ñoäng. Phaàn khaû bieán thöôøng phaûn aùnh chi phí thöïc teá hoaëc chi phí söû duïng quaù ñònh möùc. Nhaèm ñaùnh giaù traùch nhieäm vaø phaïm vi traùch nhieäm cuûa nhaø quaûn lyù vì vaäy caàn phaûi taùch ñöôïc tính chaát khaû bieán vaø baát bieán trong loaïi chi phí naøy. Trong phaïm vi hoaït ñoäng phuø hôïp cuûa doanh nghieäp thöôøng chi phí naøy coù daïng phöông trình tuyeán tính: Y = bx + A Trong ñoù b : laø chi phí khaû bieán cho moät ñôn vò hoaït ñoäng x : laø soá löôïng ñôn vò hoaït ñoäng A : laø phaàn chi phí baát bieán. Y laø chi phí hoãn hôïp. Ñeå taùch ñöôïc phaàn khaû bieán vaø phaàn baát bieán trong chi phí hoãn hôïp coù moät soá caùch sau: Phöông phaùp cöïc ñaïi cöïc tieåu: Trong phöông phaùp naøy ñoøi hoûi söï thoáng keâ caùc chi phí phaùt sinh ôû möùc ñoä cao nhaát vaø thaâùp nhaát, ñeâ xaùc ñònh phaàn khaû bieán trong chi phí hoãn hôïp ngöôøi ta laáy cheânh leäch giöõa phaàn chi phí hoaït ñoäng cao nhaát vaø chi phí hoaït ñoäng thaáp nhaát. Laáy phaàn cheânh leäch naøy chia cho phaàn cheânh leäch möùc ñoä hoaït ñoäng. b = KQ CF Δ Δ b : laø chi phí khaû bieán ñôn vò :CFΔ laø cheânh leäch veà chi phí KQΔ : laø cheânh leäch veà möùc ñoä hoaït ñoäng A = CFmax(min) – b* KQmax(min) A: Chi phí baát bieán 65 CFmax(min) : Toång chi phí möùc cao nhaát (thaáp nhaát) b: laø chi phí khaû bieán ñôn vò KQmax(min) : Möùc ñoä hoaït ñoäng cao nhaát (thaáp nhaát) Theo phöông phaùp naøy thì caùch xaùc ñònh caùc thaønh phaàn trong chi phí hoãn hôïp töông ñoái ñôn giaûn tuy nhieân haïn cheá cuûa phöông phaùp naøy laø tính chính xaùc khoâng cao. Noù coù theå aùp duïng cho doanh nghieäp coù möùc ñoä hoaït ñoäng ít bieán ñoäng vaø cheânh leäch möùc ñoä bieán ñoäng khoâng nhieàu hay caùc khoaûn muïc chi phí coù theå deã daøng xaùc ñònh phaàn ñònh phí trong thaønh phaàn chi phí hoãn hôïp naøy. Phöông phaùp chaám ñieåm treân ñoà thò (Phöông phaùp ñoà thò phaân taùn) Phöông phaùp ñoà thò chaám ñieåm laø ñaùnh daáu caùc chi phí theo caùc möùc ñoä leân ñoà thò. Keû moät ñöôøng bieåu dieãn chia caùc ñieåm ñaùnh daáu thaønh hai phaàn baèng nhau. Ñöôøng bieåu dieãn seõ caét truïc tung taïi ñieåm ñöôïc xaùc ñònh laø chi phí baát bieán. Laáy toång chi phí tröø ñi chi phí baát bieán seõ ñöôïc toång chi phí khaû bieán vaø töø ñaây xaùc ñònh chi phí khaû bieán baèng caùch chia cho möùc hoaït ñoäng. Phöông phaùp naøy deã thöïc hieän vì tröïc quan hôn, tuy nhieân vieäc aùp duïng seõ cho nhieàu sai soá. Phöông phaùp naøy chæ thích hôïp caùc loaïi chi phí ít phaùt sinh vaø coù giaù trò nhoû. Phöông phaùp bình phöông beù nhaát Khaùi nieäm veà bình phöông beù nhaát coù nghóa laø toång caùc bình phöông cuûa caùc ñoä leäch giöõa caùc ñieåm vôùi ñöôøng hoài quy laø beù nhaát so vôùi baát kyø ñöôøng bieåu dieãn naøo khaùc. Thoáng keâ caùc chi phí hoãn hôïp taïi caùc ñôn vò trong moät thôøi kyø, ta ñöôïc caùc möùc chi phí hoãn hôïp khaùc nhau theo caùc möùc ñoä hoaït ñoäng khaùc nhau. Duøng phöông trình hoài quy ñeå phaân tích chi phí hoãn hôïp nhö sau ∑ ∑ ∑+= 2xbxAxy (1) ∑ += xbnAy ∑ (2) 66 Moái quan heä cuûa x vaø y nhö sau: y= b*x +A Trong ñoù: x: laø möùc ñoä hoaït ñoäng sinh ra chi phí y: laø chi phí hoãn hôïp A: phaàn ñònh phí trong chi phí hoãn hôïp b: laø heä soá thay ñoåi cuûa chi phí Giaûi heä phöông trình naøy ta ñöôïc caùc bieán soá A vaø b vôùi A laø chi phí coá ñònh cuûa haøm chi phí hỗn hợp và b là chi phí khả biến cho một đơn vị họat động. Phöông phaùp bình phöông beù nhaát coù öu ñieåm laø chính xaùc hôn caùc phöông phaùp treân tuy nhieân ñoøi hoûi caùc nhaân vieân phaûi coù trình ñoä ñeå xöû lyù thoâng tin. 3.2.2 Xaây döïng laïi caùc phöông phaùp thoáng keâ laøm cô sôû xaây döïng keá hoaïch vaø ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù. Moät trong nhöõng haïn cheá khoâng vaän duïng ñöôïc coâng cuï keá toaùn traùch nhieäm ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù taïi caùc ñôn vò laø do coâng taùc thoáng keâ coøn chöa ñöôïc coi troïng. Hieän nay doanh nghieäp khoâng theo doõi vaø döï baùo ñöôïc chính xaùc nhöõng thay ñoåi veà doanh thu hoaït ñoäng trong töøng thaùng quyù naêm ñeå ñeà ra caùc giaûi phaùp kinh doanh. Ñeå coù theå döï baùo töông ñoái chính xaùc veà doanh thu vaø chi phí hoaït ñoäng trong kyø töông lai doanh nghieäp coù theå söû duïng söû duïng phöông phaùp thoáng keâ döï baùo theo thôøi vuï kinh doanh. Phöông phaùp naøy giuùp doanh nghieäp coù theå döï ñoaùn tình hình doanh thu vaø chi phí chi tieát cho töøng thaùng, quyù treân keá hoaïch döïa vaøo vieäc theo doõi thoáng keâ cuûa soá lieäu keá toaùn cuûa caùc naêm tröôùc. Phöông phaùp thoáng keâ döï baùo theo thôøi vuï coù hai phöông phaùp laø phöông phaùp thoáng keâ döï baùo thôøi vuï giaûn ñôn vaø döï baùo thôøi vuï phöùc taïp. Phöông phaùp döï baùo thôøi vuï giaûn ñôn ñöôïc söû duïng khi phaân tích vaø thoáng keâ cho thaáy tình hình bieán ñoäng giöõa caùc thaùng, quyù khoâng coù söï cheânh leäch nhieàu. Lôïi ñieåm cuûa phöông phaùp 67 naøy laø soá lieäu thoáng keâ thu thaäp ñeå döï ñoaùn coù theå ít, nhöng haïn cheá laø cung caáp thoâng tin döï baùo coù sai soá. Coøn khi giöõa caùc thaùng vaø quyù coù söï cheânh leäch nhieàu thì khoâng theå duøng phöông phaùp treân maø phaûi duøng phöông phaùp thoáng keâ döï baùo theo thôøi vuï phöùc taïp. Phöông phaùp naøy ñoøi hoûi vieäc thu thaäp caùc soá lieäu thoáng keâ nhieàu hôn , chi tieát hôn nhöng seõ cho keát quaû döï baùo töông ñoái chính xaùc. 68 Keát luaän chöông 3 Trong chöông hai nghieân cöùu thöïc traïng veà vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù taïi caùc ñôn vò cho thaáy coøn nhieàu haïn cheá. Ñeå khaéc phuïc caùc nguyeân nhaân taïo ra haïn cheá trong vieäc vaän duïng caùc coâng cuï trong thöïc teá, chöông ba ñaõ ñöa ra hai nhoùm giaûi phaùp chính, ñoù laø nhoùm giaûi phaùp veà toå chöùc quaûn lyù vaø nhoùm giaûi phaùp kyõ thuaät. Caùc giaûi phaùp toå chöùc quaûn lyù nhaèm thay ñoåi nhaän thöùc trong vieäc quaûn lyù taïo ñieàu kieän ñeå vaän duïng ñöôïc caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm. Ñeå coù theå vaän duïng ñöôïc caùc coâng cuï naøy tröùôc nhaát caàn khuyeán khích caùc boä phaän töï xaây döïng muïc tieâu vaø töï coù nhu caàu söû duïng caùc thöôùc ño töï ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa mình. Ñeå taïo ñoäng löïc nhaèm khuyeán khích neân söû duïng caùc bieän phaùp taùc ñoäng vaøo lôïi ích vaät chaát ñeán töøng nhaân vieân vaø boä phaän. Beân caïnh ñoù, cuøng caàn xaây döïng moät boä phaän chuyeân moân laø boä phaän keá toaùn quaûn trò giuùp ban laõnh ñaïo vaø caùc boä phaän khaùc xöû lyù thoâng tin vaø höôùng daãn vieäc vaän duïng caùc thöôùc ño ñaùnh giaù. Ngoaøi ra, ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù moät caùch chi tieát hôn cuõng phaûi caàn thay ñoåi caùch quaûn lyù töøng quy moâ toaøn doanh nghieäp sang quaûn lyù ñaùnh giaù chi tieát töøng boä phaän hoaït ñoäng coù thu nhaäp vaø chi phí ñöôïc taùch bieät. Caùc giaûi phaùp veà kyõ thuaät chuû yeáu nhaèm giuùp ñôn vò coù theå thoáng keâ vaø döï baùo nhaèm xaây döïng keá hoaïch chính xaùc vaø chi tieát hôn. Giaûi phaùp laø vieäc vaän duïng phöông phaùp thoáng keâ döï baùo thôøi vuï. Vôùi phöông phaùp naøy coù theå giuùp doanh nghieäp döï baùo doanh thu, chi phí chi tieát cho töøng thaùng töøng quyù. Neáu vieäc döï ñoaùn naøy ñöôïc trieån khai toát noù seõ trôû thaønh thöùôc ño ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù khi ñöôïc so saùnh vaø phaân tích vôùi caùc hoaït ñoäng thöïc teá. Beân caïnh ñoù, nhoùm giaûi phaùp naøy coøn ñöa ra coâng cuï nhaèm phaân tích caùc chi phí, doanh thu thay ñoåi theo möùc ñoä hoaït ñoäng ñeå phuïc vuï cho coâng taùc phaân tích baùo caùo thaønh quaû boä phaän,. 69 Moãi giaûi phaùp chæ khaéc phuïc moät hay vaøi nguyeân nhaân daãn ñeán haïn cheá trong thöïc traïng vaän duïng caùc coâng cuï taïi caùc doanh nghieäp. Neáu söû duïng rieâng reõ, vieäc vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù seõ coøn nhieàu haïn cheá. Vì vaäy caùc giaûi phaùp ñöôïc trình baøy phaûi ñöôïc vaän duïng phoái hôïp vôùi nhau ñeå khaéc phuïc trieät ñeå caùc nguyeân nhaân. 70 KEÁT LUAÄN Nhö vaäy, khi Vieät Nam tham gia vaøo caùc toå chöùc kinh teá trong khu vöïc vaø treân theá giôùi thì caùc doanh nghieäp Vieät Nam ñeàu bò caïnh tranh quyeát lieät. Laøm theá naøo ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù ñeå caûi tieán caùc hoaït ñoäng kinh doanh coù hieäu quaû hôn laøm moät nhu caàu trôû neân böùc baùch. Trong chöông moät luaän vaên naøy ñaõ trình baøy caùc coâng cuï ñeå ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù. ñoù laø caùc coâng cuï keá toaùn traùch nhieäm, tyû leä hoaøn voán ñaàu tö (ROI), lôïi nhuaän coøn laïi (RI) vaø phaân tích baùo caùo boä phaän. Moãi coâng cuï seõ cung caáp moät loaïi thoâng tin rieâng ñeå giuùp cho caùc nhaø quaûn lyù caáp cao ñaùnh giaù ñöôïc traùch nhieäm quaûn lyù taïi caùc boä phaän. Beân caïnh ñoù, trong chöông hai cuûa luaän vaên ñaõ nghieân cöùu tình hình thöïc teá vieäc vaän duïng caùc coâng cuï naøy taïi caùc doanh nghieäp kinh doanh ñuôøng treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Vieäc nghieân cöùu naøy cho thaáy ña soá caùc coâng ty nhaø nöôùc treân ñòa baøn thaønh phoá chöa vaän duïng ñöôïc toát caùc coâng cuï ñaùnh giaù nhaèm ñöa ra caùc giaûi phaùp caûi tieán hoaït ñoäng kinh doanh. Nguyeân nhaân chuû yeáu vaãn laø vieäc chöa nhaän thöùc ñöôïc yù nghóa cuûa caùc coâng cuï naøy trong vieäc phaân tích vaø ñaùnh giaù traùch nhieäm. Beân caïnh ñoù coøn coù nguyeân nhaân khaùc laø moâ hình toå chöùc quaûn lyù hieän nay chöa phuø hôïp vôùi vieäc vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm. Ñeå hoaøn thieän vieäc ñaùnh giaù traùch nhieäm taïi caùc ñôn vò nhaø nöôùc kinh doanh maët haøng ñuôøng, chöông ba ñaõ ñeà ra hai nhoùm giaûi phaùp chính nhaèm khaéc phuï caùc nguyeân nhaân gaây haïn cheá trong vieäc ñaùnh giaù traùch nhieäm quaûn lyù. ñoù laø nhoùm giaûi phaùp toå chöùc nhaèm taïo caùc ñieàu kieän caàn thieát ñeå vaän duïng caùc coâng cuï ñaùnh giaù traùch nhieäm. Vaø caùc nhoùm giaûi phaùp kyõ thuaät nhaèm hoaøn thieän kyõ thuaät phaân tích vaø ñaùnh giaù cuûa caùc coâng cuï. 71 DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Masaaki Imai - Kaizen – Chìa khoùa cuûa söï thaønh coâng veà quaûn lyù cuûa Nhaät Baûn, NXB Tp Hoà Chí Minh 1992 2. Micheal Hammer vaø James Champy - Taùi laäp coâng ty do Vuõ Tieán Phuùc dòch. NXB Tp Hoà Chí Minh, Saigon Timegroup VAPEC 1996 3. Phaïm Vaên Döôïc vaø Ñaëng Kim Cöông - Keá toaùn quaûn trò vaø Phaân tích kinh doanh. NXB Thoáng keâ. 4. Tieán só Phan Duõng - Phöông phaùp luaän saùng taïo Khoa hoïc - Kyõ thuaät. Sôû Khoa hoïc, Coâng ngheä, Moâi tröôøng 1994. 5. Taäp theå taùc giaû khoa keá toaùn kieåm toaùn Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Tp HCM- Keá toaùn quaûn trò. NXB Taøi Chính Tp HCM 1997. 6. Tuû saùch business edge - Thieát laäp vaø söû duïng quyeàn löïc ñeå quaûn lyù hieäu quaû hôn. NXB Treû 2004. 7. Robert S. Kaplan vaø Anthony A. Atkinson - Advanced Management Accounting. Third Edition, Prentice Hall International , Inc. New Jersey 1998. 8. Belverd E. Needles, Henry R. Anderson, James C. Caldwell - Principle of Accounting. Fourth Edition, Houghton Mifflin Company, Boston 1990. 9. Charles T. Horngren, George Foster - Cost Accounting, Managerial Emphasis, Seventh Edition, Prentice Hall.Inc 10. Ray H.Garrison vaø Eric W. Noreen - Managerial Accounting. 8th Edition, the Mc Graw Hill Compaies Inc. USA 1997. 11. Milton F.Usry, Lawrence H.Hammervaø Adolph Matz - Cost Accounting Planning and Control. 9th Edition South – Western Pulishing Company. Cincinnati Ohio 1988 72 ._.