Vấn đề tiêu chuẩn chất lượng, môi trường và xã hội đối với hàng hoá xuất khẩu sang EU

Tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng Khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng Kho¸ luËn tèt nghiÖp vÊn ®Ò tiªu chuÈn chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ x· héi ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu sang eu gi¸o viªn h­íng dÉn :Th.s NguyÔn Thanh B×nh sinh viªn thùc hiÖn : Nghiªm Quúnh Nga Líp A2 – K38A – KTNT Hµ néi, n¨m 2003 Em xin ch©n thµnh bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn Th.s NguyÔn Thanh B×nh - ng­êi ®· nhiÖt t×nh h­íng dÉn, chØ b¶o vµ gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh viÕt khãa luËn. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng ®· d¹y dç em kiÕn thøc, c¸ch nghiªn cøu, gióp em cã thÓ hiÓu vµ xö lý ®Ò tµi víi kh¶ n¨ng cña m×nh. §ång thêi, xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c c¸n bé th­ viÖn, c¸c c¸n bé chuyªn m«n trong ngµnh vµ c¸c b¹n cïng khãa ®· gióp t«i thu thËp tµi liÖu ®Ó hoµn thµnh khãa luËn nµy Môc lôc Danh môc côm tõ viÕt t¾t Lêi nãi ®Çu Danh môc tµI liÖu trÝch dÉn vµ tham kh¶o Phô lôc Danh môc côm tõ viÕt t¾t Ký hiÖu TiÕng Anh TiÕng ViÖt Nam BS British Standard Tiªu chuÈn cña Anh CE European Conformity Nh·n hiÖu CE CEEC Centre and Eastern European Countries C¸c n­íc Trung vµ §«ng ¢u CEN ComitÐ EuropÐen de Normalisation - European Committee for Standardization Uû ban tiªu chuÈn ho¸ ch©u ¢u CENELEC ComitÐ EuropÐen de Normalisation - European Committee for Electrotechnical Standardization Electrotechnique Uû ban tiªu chuÈn ho¸ kü thuËt ®iÖn tö ch©u ¢u CODEX Theo tiÕng Latin lµ “Food Code” ñy ban quèc tÕ vÒ thùc phÈm CoC Code of Conduct Quy t¾c øng xö CSR Corporation Social Responsibility Tr¸ch nhiÖm x· héi doanh nghiÖp DIN (Deutsches Institut fuer Normung - German Institute for Standardisation) Tiªu chuÈn cña §øc ECB European Central Bank Ng©n hµng Trung ¦¬ng ch©u ¢u ECSC European Coal and Steel Community Céng ®ång than thÐp ch©u ¢u EEA European Economic Area Khu vùc kinh tÕ ch©u ¢u EEC European Economic Community Céng ®ång kinh tÕ ch©u ¢u EFTA European Free Trade Association HiÖp héi mËu dÞch tù do ch©u ¢u EMAS Ecological Management and Audit Scheme Ch­¬ng tr×nh kiÓm ®Þnh vµ qu¶n lý sinh th¸i. EMU European Monetary Union Liªn minh tiÒn tÖ ch©u ¢u EN European Standard Tiªu chuÈn ch©u ¢u ETSI the European Telecommunications Standards Institute ViÖn tiªu chuÈn viÔn th«ng ch©u ¢u EU European Union Liªn minh ch©u ¢u EURATOM European Atomic Energy Community Céng ®ång nguyªn tö ch©u ¢u EUREP Euro-Retailer Produce Working Group Tæ chøc c¸c nhµ b¸n lÎ hµng ®Çu ch©u ¢u EVA Ethyl Vinyl Acetate Nhùa EVA FRZ Frizzy Kh¸ng sinh FRZ FAO Food and Agriculture Organization Tæ chøc n«ng l­¬ng quèc tÕ GAP Good Agriculture Practice Quy tr×nh canh t¸c n«ng nghiÖp ®¶m b¶o GMP Good Manufacturing Practice HÖ thèng thùc hµnh s¶n xuÊt tèt. GOST Gosstandart of Russia Tiªu chuÈn cña Liªn X« GSP Generalised Scheme of Preferences ChÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp HACCP Hazard Analysis and Critical Control Point HÖ thèng ph©n tÝch, x¸c ®Þnh vµ tæ chøc kiÓm so¸t c¸c mèi nguy träng yÕu. IEC International Electrotechnical Commission Uû ban ®iÖn quèc tÕ ILO International Labour Organization Tæ chøc lao ®éng quèc tÕ ISO International Organisation for Standardization Tæ chøc quèc tÕ vÒ tiªu chuÈn ho¸. ITU International Telecommunication Union Tiªu chuÈn quèc tÕ vÒ viÔn th«ng. LEFASO Vietnam Leather and Footwear Association HiÖp héi da giµy ViÖt Nam NAFTA North American Free Trade Agreement Khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü NF Necrotizing Fasciitis Kh¸ng sinh NF PU Polyurethane Nhùa PU SAI Social Accountability International Tæ chøc vÒ tiªu chuÈn tr¸ch nhiÖm x· héi SAI TPU Thermoplastic Polyurethane Nhùa TPU Lêi nãi ®Çu §Èy m¹nh xuÊt khÈu lµ chñ tr­¬ng kinh tÕ lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ViÖt Nam. Chñ tr­¬ng nµy ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh trong v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII, NghÞ quyÕt 01 NQ/TW cña Bé ChÝnh trÞ vµ mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh trong v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX, nh»m thùc hiÖn môc tiªu chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. §Ó thùc hiÖn chñ tr­êng cña §¶ng, chóng ta cÇn ph¶i tiÕp tôc t¨ng c­êng më réng vµ ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Liªn minh ch©u ¢u hiÖn lµ mét trong nh÷ng ®èi t¸c th­¬ng m¹i quan träng, lµ khu vùc thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín thø hai cña ViÖt Nam sau Mü (theo sè liÖu ­íc tÝnh n¨m 2003, xuÊt khÈu sang EU chiÕm 19,2% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc) [1]. Tuy nhiªn quy m« bu«n b¸n gi÷a ViÖt Nam - EU hiÖn nay vÉn cßn nhá (míi chiÕm 0,12% tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng cña EU vµ chiÕm 13,7% tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam) [2]. §Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU l¹i cã xu h­íng gi¶m sót. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµ do hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cßn nghÌo nµn vÒ chñng lo¹i, tËp trung cao vµo mét sè Ýt mÆt hµng, chÊt l­îng hµng thÊp, kh«ng ®¹t ®é ®ång ®Òu... §ång thêi EU l¹i lµ mét trong nh÷ng thÞ tr­êng khã tÝnh trªn thÕ giíi víi hµng rµo tiªu chuÈn kü thuËt rÊt cao vµ nghiªm ngÆt. H¬n n÷a trong xu thÕ hiÖn nay, viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng ch©u ¢u sÏ cßn khã kh¨n h¬n do sè l­îng c¸c yªu cÇu cña thÞ tr­êng vÒ an toµn, søc khoÎ, chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ c¸c vÊn ®Ò x· héi ®ang t¨ng lªn nhanh chãng, thay thÕ cho c¸c biÖn ph¸p b¶o hé b»ng thuÕ quan, h¹n ng¹ch... ®ang dÇn bÞ c¾t gi¶m víi qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i diÔn ra s«i næi kh¾p mäi n¬i. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do nªu trªn, em ®· chän “VÊn ®Ò tiªu chuÈn chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ x· héi ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu sang EU” lµm ®Ò tµi kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. Môc tiªu nghiªn cøu cña kho¸ luËn: Môc tiªu tæng qu¸t: Nghiªn cøu c¸c tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ x· héi ®èi víi hµng ho¸ khi nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng EU Môc tiªu cô thÓ: + Lµm râ c¸c yªu cÇu vÒ chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ x· héi cña EU ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ cña c¸c n­íc thø ba (trong ®ã cã ViÖt Nam) vµo thÞ tr­êng EU + §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c quy ®Þnh trªn cña hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu sang EU. + §Ò xuÊt gi¶i ph¸p ®¸p øng c¸c quy ®Þnh, tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ x· héi cña EU nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng nµy. §èi t­îng nghiªn cøu: ViÖc tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ x· héi cña hµng ViÖt Nam khi xuÊt khÈu sang EU Ph¹m vi nghiªn cøu: Hµng ho¸ cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang EU (giíi h¹n ®i s©u vµo 4 nhãm hµng chñ lùc: giµy dÐp, dÖt may, n«ng s¶n vµ thuû s¶n) Néi dung cña kho¸ luËn: Ngoµi lêi më ®Çu, kÕt luËn vµ c¸c phô lôc, kho¸ luËn ®­îc chia lµm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: C¸c quy ®Þnh/ tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ x· héi cña EU ®èi víi hµng ho¸ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam sang EU d­íi t¸c ®éng cña c¸c quy ®Þnh/tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng, m«i tr­êng, vµ x· héi. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn cña EU vÒ chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ x· héi. §©y lµ mét ®Ò tµi cã tÝnh thêi sù vµ míi mÎ c¶ vÒ lý luËn còng nh­ thùc tiÔn, ®ång thêi do kinh nghiÖm vµ tr×nh ®é b¶n th©n cßn h¹n chÕ nªn kho¸ luËn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vÒ néi dung còng nh­ h×nh thøc. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù ®¸nh gi¸ gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o, b¹n bÌ vµ nh÷ng ai quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy ®Ó ®Ò tµi nghiªn cøu ®­îc hoµn chØnh h¬n. Hµ Néi, th¸ng 12 n¨m 2003 Nghiªm Quúnh Nga Ch­¬ng I: C¸c tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ x· héi cña EU ®èi víi hµng ho¸ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng Giíi thiÖu chung vÒ thÞ tr­êng EU Liªn minh Ch©u ¢u (EU) Ngµy 18/4/1951 t¹i Paris, 6 n­íc: Ph¸p, §øc, Italia, BØ, Hµ Lan, Lócx¨mbua ®· ký HiÖp ­íc thµnh lËp Céng ®ång than thÐp ch©u ¢u (ECSC) ®iÒu hµnh viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô than thÐp cña c¸c n­íc thµnh viªn nh»m ®Èy m¹nh tiÕn bé khoa häc kü thuËt trong s¶n xuÊt, ph©n phèi, tiªu thô vµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Dùa vµo kÕt qu¶ hîp t¸c ®¹t ®­îc, c¸c quèc gia nµy ®· më réng liªn kÕt sang c¸c lÜnh vùc kh¸c. Th¸ng 7 n¨m 1957, Céng ®ång nguyªn tö ch©u ¢u (EURATOM) vµ Céng ®ång kinh tÕ ch©u ¢u (EEC) ®­îc chÝnh thøc thµnh lËp, trong ®ã EURATOM ®iÒu hµnh s¶n xuÊt n¨ng l­îng nguyªn tö vµ EEC ®iÒu hµnh toµn bé c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt ë 6 n­íc. Tuy nhiªn, nh»m tr¸nh sù chèng chÐo trong ho¹t ®éng cña 3 céng ®ång, ®Õn n¨m 1967, c¸c quèc gia nµy l¹i nhÊt trÝ hîp nhÊt c¸c thiÕt chÕ cña c¶ 3 céng ®ång trªn thµnh Céng ®ång ch©u ¢u (EC) Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, EC lÇn l­ît kÕt n¹p thªm 6 thµnh viªn n÷a lµ Anh, Ailen, §an M¹ch, T©y Ban Nha, Bå §µo Nha vµ Hy L¹p. EC còng ®· xóc tiÕn viÖc ph¸t triÓn s©u h¬n n÷a liªn kÕt kinh tÕ vµ ký HiÖp ­íc Maastricht vµo th¸ng 2/1992 nh»m lµm ch©u ¢u thay ®æi mét c¸ch c¨n b¶n, ®ång thêi ®æi tªn EC thµnh Liªn Minh Ch©u ¢u (EU). N¨m 1995, EU kÕt n¹p thªm 3 thµnh viªn míi: ¸o, PhÇn Lan vµ Thôy §iÓn, trë thµnh céng ®ång 15 quèc gia. C¸c quèc gia thµnh viªn EU chia sÎ chÝnh s¸ch chung vÒ N«ng nghiÖp, An ninh, §èi ngo¹i, Hîp t¸c t­ ph¸p vµ Néi vô, ¸p dông mét chÕ ®é th­¬ng m¹i chung. Ngoµi ra cßn cã 12 quèc gia thµnh viªn tham gia Liªn minh tiÒn tÖ (EMU) víi ®ång tiÒn chung Euro ®­îc chÝnh thøc l­u hµnh tõ 1/1/2000. HiÖn nay, EU lµ mét trung t©m kinh tÕ hïng m¹nh trªn thÕ giíi víi GDP chiÕm kho¶ng 20% GDP toµn thÕ giíi, ®øng sau Mü (~ 11.200 tû USD) vµ trªn NhËt B¶n (~ 4.500 tû USD). Tõ 1997 ®Õn nay, EU vÉn gi÷ ®­îc æn ®Þnh vµ duy tr× t¨ng tr­ëng GDP ë møc ®é t­¬ng ®èi cao (8.700 tû USD n¨m 2002) [3]. Gi¸ trÞ th­¬ng m¹i cña EU còng chiÕm kho¶ng 22.6% gi¸ trÞ th­¬ng m¹i thÕ giíi (nÕu tÝnh c¶ th­¬ng m¹i trong khèi, EU chiÕm 40% l­îng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu trªn toµn thÕ giíi), v­ît chØ tiªu t­¬ng øng cña Mü vµ NhËt B¶n (20,47% vµ 8,1%). Vai trß quan träng cña EU nh­ mét khèi th­¬ng m¹i sÏ cßn t¨ng lªn víi viÖc më réng diÔn ra trong vßng 5 - 10 n¨m tíi, khi mµ mét vµi n­íc §«ng ¢u ®­îc kÕt n¹p lµm thµnh viªn míi cña EU. §Æc ®iÓm vµ tËp qu¸n tiªu dïng cña thÞ tr­êng EU EU lµ mét thÞ tr­êng réng lín bao gåm 15 quèc gia víi kho¶ng 380 triÖu d©n. §iÒu nµy cã nghÜa r»ng thÞ tr­êng EU lín gÊp ba lÇn thÞ tr­êng NhËt B¶n (víi ~ 127 triÖu d©n), lín h¬n thÞ tr­êng Mü kho¶ng 40% (víi ~ 280 triÖu d©n) vµ xÊp xØ toµn bé khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü (NAFTA), víi kho¶ng 400 triÖu d©n [3]. Thªm vµo ®ã, thÞ tr­êng nµy cßn më réng sang c¸c n­íc thuéc “HiÖp héi mËu dÞch tù do ch©u ¢u”(EFTA) gåm Na Uy, Ai-len, Thôy SÜ vµ Liechtenstein, t¹o thµnh khu vùc kinh tÕ ch©u ¢u (EEA). EU lµ mét thÞ tr­êng thèng nhÊt cho phÐp tù do di chuyÓn hµng ho¸, dÞch vô, vèn vµ lao ®éng gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn. Trong thÞ tr­êng thèng nhÊt nµy, hµng ho¸ ®­îc s¶n xuÊt t¹i hoÆc ®­îc nhËp khÈu vµo mét quèc gia thµnh viªn th× còng cã thÓ ®­îc di chuyÓn sang c¸c quèc gia thµnh viªn kh¸c mµ kh«ng gÆp ph¶i mét h¹n chÕ nµo. TiÒn ®Ò cho sù di chuyÓn tù do nµy lµ sù thèng nhÊt vÒ luËt lÖ vµ quy ®Þnh liªn quan ®Õn hµng ho¸ s¶n xuÊt trong n­íc hoÆc hµng ho¸ nhËp khÈu. Víi ®Æc ®iÓm trªn, kh«ng chØ th­¬ng m¹i néi khèi cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn mµ c¸c n­íc bªn ngoµi còng gÆp nhiÒu thuËn lîi h¬n trong viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng cña c¸c n­íc thµnh viªn EU. Bªn c¹nh ®ã, ®ång tiÒn chung Euro vµ c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ do Ng©n hµng Trung ­¬ng ch©u ¢u (ECB) chØ ®¹o cho thÊy sù héi nhËp vµ g¾n kÕt v÷ng ch¾c ë ®Ønh cao cña nÒn kinh tÕ ch©u ¢u. MÆc dï Liªn minh ch©u ¢u ®­îc xem lµ mét thÞ tr­êng thèng nhÊt nh­ng vÒ ph­¬ng diÖn ®Þa lý, khÝ hËu, nh©n khÈu häc, c¸c nÐt ®Æc tr­ng v¨n ho¸ x· héi, nhu cÇu tiªu dïng vµ hµnh vi tiªu dïng th× l¹i hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ nh­ vËy. Khu vùc bªn trong vµ xung quanh vïng Rhine-Ruhr th­êng ®­îc coi lµ trung t©m kinh tÕ cña EU - gåm Hµ Lan, Ph¸p, BØ vµ §øc - lµ n¬i tËp trung chñ yÕu d©n sè, c«ng nghiÖp vµ c¬ së h¹ tÇng. Mét sè khu c«ng nghiÖp ®­îc ®Æt t¹i c¸c khu vùc kh¸c nh­: miÒn trung vµ nam n­íc §øc, miÒn b¾c T©y Ban Nha, miÒn b¾c n­íc ý, trung t©m n­íc Anh (bªn trong vµ xung quanh Lu©n §«n). ë nh÷ng vïng kh¸c nh­ miÒn nam T©y Ban Nha, miÒn nam n­íc ý, n­íc Hy L¹p, n­íc Bå §µo Nha.... cã nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t­¬ng ®èi thÊp, ho¹t ®éng chñ yÕu lµ n«ng nghiÖp vµ du lÞch. VÒ mÆt khÝ hËu còng cã sù kh¸c biÖt ®¸ng kÓ. C¸c n­íc vïng Scandinavia cã khÝ hËu l¹nh, trong khi c¸c n­íc §Þa Trung H¶i l¹i cã khÝ hËu cËn nhiÖt ®íi. Gi÷a hai vïng nµy lµ c¸c n­íc t©y b¾c EU n»m trong vïng khÝ hËu «n hoµ. Nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ khÝ hËu lµ yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn hµnh vi mua hµng cña ng­êi tiªu dïng EU, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng mÆt hµng nh­ may mÆc, ®å ®¹c néi thÊt... Mét sù kh¸c biÖt lín vÒ d©n sè vµ quy m« thÞ tr­êng còng ®ang tån t¹i ngay chÝnh trong b¶n th©n EU. C¸c khu vùc cã mËt ®é d©n sè cao n»m ë vïng t©y b¾c cña n­íc §øc, Hµ Lan, t©y nam n­íc Anh vµ miÒn b¾c n­íc ý. C¸c quèc gia vïng t©y b¾c EU ®ång thêi lµ nh÷ng quèc gia ®­îc ®« thÞ ho¸ cao ®é, víi mËt ®é d©n sè t¹i thñ ®« kh¸ lín. Tr¸i l¹i, Bå §µo Nha vµ ¸o lµ hai quèc gia cã mËt ®é d©n sè ë n«ng th«n cao nhÊt. ThÞ tr­êng EU ®a v¨n ho¸, ®a s¾c téc. HiÖn t¹i cã tÊt c¶ kho¶ng 10 triÖu ng­êi kh«ng cã nguån gèc EU, phÇn lín ®Õn tõ B¾c Phi, Thæ NhÜ Kú vµ Nam T­ cò, ®ang sinh sèng t¹i ®©y. Sù ®a d¹ng t­¬ng ®èi vÒ v¨n ho¸ kh«ng chØ gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn mµ cßn n»m trong chÝnh néi bé mçi quèc gia. VÝ dô nh­ nh÷ng ng­êi ë miÒn Nam n­íc §øc cã nÕp sèng vµ t­ duy kh¸c víi ng­êi sèng ë vïng c«ng nghiÖp Ruhr, vµ nh÷ng ng­êi nµy l¹i kh¸c víi ng­êi ë vïng §«ng §øc cò. T¹i T©y Ban Nha còng vËy, ng­êi xø Basc¬ miÒn b¾c cã nÒn v¨n ho¸ kh¸c c¨n b¶n víi nh÷ng ng­êi ë c¸c xø kh¸c.... Cïng víi sù kh¸c biÖt vÒ nh©n khÈu häc vµ v¨n ho¸, thãi quen tiªu dïng vµ hµnh vi mua s¾m còng kh¸c nhau gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn EU. T¹i nh÷ng khu vùc ë phÇn t©y b¾c EU, do sung tóc h¬n nªn ng­êi d©n cã th­êng sö dông phÇn lín thu nhËp vµo viÖc mua s¾m nhµ cöa, c¸c ®å dïng ®¾t tiÒn, gi¶i trÝ, du lÞch, ch¨m sãc y tÕ. V× thÕ mµ chÊt l­îng cña hµng ho¸ vµ dÞch vô cung cÊp cho c¸c quèc gia thuéc vïng nµy th­êng ®­îc chó träng h¬n. TÝnh ®a d¹ng trong sù thèng nhÊt cña thÞ tr­êng EU cho chóng ta hiÓu côm tõ “ng­êi tiªu dïng ch©u ¢u”nãi chung kh«ng tån t¹i. C¸c quèc gia bªn ngoµi khèi muèn th©m nhËp hiÖu qu¶ vµo c¸c thÞ tr­êng thµnh viªn EU kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng cña tõng thÞ tr­êng. EU lµ thÞ tr­êng cã møc sèng cao, yÕu tè chÊt l­îng, søc khoÎ vµ an toµn cho ng­êi tiªu dïng lu«n ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu th«ng qua viÖc ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu rÊt nghiªm ngÆt ®èi víi hµng ho¸ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng. Cã thÓ lÊy vÝ dô vÒ quy chÕ ®¶m b¶o an toµn cña EU ®èi víi mét sè s¶n phÈm tiªu dïng nh­: c¸c lo¹i thuû h¶i s¶n ph¶i ®­îc kiÓm tra chÆt chÏ thµnh phÇn t¹p chÊt vµ d­ l­îng kh¸ng sinh, ®ång thêi qu¸ tr×nh nu«i trång, khai th¸c, chÕ biÕn vµ vËn chuyÓn còng ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh nh»m kh«ng g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn m«i tr­êng; ®èi víi v¶i lôa, EU lËp ra mét hÖ thèng thèng nhÊt vÒ m· hiÖu cho biÕt c¸c lo¹i sîi cÊu thµnh nªn lo¹i v¶i hay lôa ®­îc b¸n ra trªn thÞ tr­êng, vµ khi ®ã bÊt cø lo¹i v¶i hay lôa nµo ®­îc l­u hµnh còng ph¶i ghi râ m· hiÖu cña nh÷ng lo¹i sîi chñ yÕu kÌm theo tû lÖ % hoÆc cÊu thµnh chi tiÕt cña s¶n phÈm..v..v.. Trong xu thÕ hiÖn nay, c¸c khÝa c¹nh m«i tr­êng vµ x· héi liªn quan ®Õn s¶n xuÊt hµng ho¸ ngµy cµng ®­îc c¸c n­íc ph¸t triÓn chó träng, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng EU. ThÞ phÇn hµng thùc phÈm th©n thiÖn víi m«i tr­êng trªn c¶ hai ph­¬ng diÖn (gi¶m l­îng ho¸ chÊt trong thùc phÈm vµ kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng) dù kiÕn sÏ t¨ng lªn nhanh chãng. Bao b× cã kh¶ n¨ng t¸i sinh vµ ngay c¶ viÖc qu¶ng c¸o ®­îc tiÕn hµnh theo c¸ch thøc th©n thiÖn víi m«i tr­êng lu«n giµnh ®­îc sù ­u ¸i cña ng­êi tiªu dïng. Bªn c¹nh ®ã, ng­êi tiªu dïng ch©u ¢u cßn trë nªn kh¾t khe h¬n trong viÖc lùa chän hµng ho¸ xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm ®¹o ®øc. Hµng ho¸ cã ®­îc s¶n xuÊt víi sù ph©n chia thu nhËp c«ng b»ng cho ng­êi lao ®éng thùc sù, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lao ®éng phï hîp, kh«ng l¹m dông lao ®éng trÎ em... ®ang lµ mèi quan t©m lín cña thÞ tr­êng . C¸c quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng cña thÞ tr­êng EU ®èi víi hµng ho¸ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng. VÊn ®Ò tiªu chuÈn ho¸ vµ bé tiªu chuÈn EN “Th«ng th­êng chóng ta kh«ng nghÜ ®Õn tiªu chuÈn, trõ khi viÖc thiÕu v¾ng tiªu chuÈn g©y ra nh÷ng bÊt lîi. Nh­ng trong thùc tÕ rÊt khã cã thÓ h×nh dung ®­îc cuéc sèng hµng ngµy l¹i kh«ng cã tiªu chuÈn. H·y thö lÊy bÊt kú t×nh huèng nµo vµ b¹n sÏ ng¹c nhiªn thÊy ®­îc nhiÒu tiªu chuÈn hç trî nh­ thÕ nµo ®èi víi cuéc sèng hµng ngµy... VÝ dô, h·y t­ëng t­îng r»ng b¹n kh«ng thÓ lÊy ®­îc tiÒn tõ m¸y rót tiÒn tù ®éng do thÎ ng©n hµng cña b¹n kh«ng thÓ cho võa vµo ®­îc, pin kh«ng thÓ l¾p ®­îc vµo c¸c thiÕt bÞ ®iÖn cña b¹n, c¸c cöa hµng kh«ng cã m· v¹ch ®Ó kiÓm kª vµ x¸c ®Þnh gi¸ hµng ho¸...”[4] Ngµy nay kh«ng cßn ai nghi ngê khi nãi r»ng tiªu chuÈn ®em l¹i lîi Ých to lín cho cuéc sèng, gãp phÇn lµm cuéc sèng ®¬n gi¶n h¬n, t¨ng ®é tin cËy vµ hiÖu qu¶ cña hµng ho¸ dÞch vô mµ chóng ta sö dông. Tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ cµng ph¸t triÓn, nÒn s¶n xuÊt x· héi cµng ®¹t ®Õn tr×nh ®é cao, nhu cÇu cña con ng­êi cµng phøc t¹p... th× vÊn ®Ò tiªu chuÈn ho¸ l¹i cµng trë nªn cÇn thiÕt h¬n. ChÝnh v× vËy mµ ho¹t ®éng tiªu chuÈn ho¸ ë c¸c quèc gia ph¸t triÓn th­êng ®­îc tiÕn hµnh rÊt quy cñ vµ chÆt chÏ. Ho¹t ®éng tiªu chuÈn ho¸ t¹i thÞ tr­êng EU Víi thÞ tr­êng EU, tiªu chuÈn ho¸ cã ý nghÜa míi tõ khi Céng ®ång ch©u ¢u b¾t ®Çu qu¸ tr×nh hoµ hîp c¸c tiªu chuÈn liªn quan ®Õn ph¸p luËt ®Ó ®¶m b¶o sù an toµn, søc khoÎ ng­êi tiªu dïng, ®¶m b¶o s¶n xuÊt th©n thiÖn víi m«i tr­êng vµ tr¸ch nhiÖm x· héi. KÕt qu¶ lµ viÖc ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn ®· trë thµnh mét ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó th©m nhËp thÞ tr­êng. §Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c tù do th­¬ng m¹i, tù do l­u th«ng hµng ho¸ th× lµm hoµ hîp c¸c tiªu chuÈn gi÷a c¸c quèc gia trë nªn cùc kú cÇn thiÕt. Bëi vËy, EU ®ang t¹o ra nh÷ng tiªu chuÈn thèng nhÊt cho toµn ch©u ¢u trong c¸c khu vùc s¶n xuÊt s¶n phÈm mòi nhän ®Ó thay thÕ hµng ngµn c¸c tiªu chuÈn kh¸c nhau cña c¸c quèc gia. Nh×n chung c¸c møc ®é yªu cÇu tèi thiÓu cho toµn ch©u ¢u ®ang vµ sÏ ®­îc ®Æt ra trong c¸c n¨m tíi. Mçi n­íc thµnh viªn ®Òu ®­îc phÐp ®Æt ra c¸c quy ®Þnh bæ sung ®Ó b¶o vÖ cho nÒn c«ng nghiÖp trong n­íc. Tuy nhiªn bÊt cø s¶n phÈm nµo phï hîp víi c¸c quy ®Þnh tèi thiÓu ®Òu ®­îc phÐp tù do l­u th«ng trong EU. Cã thÓ lÊy vÝ dô vÒ møc ®é hµi hoµ tiªu chuÈn quèc gia víi tiªu chuÈn EU ë §øc - mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao trong EU. ë §øc, tÊt c¶ c¸c tiªu chuÈn ch©u ¢u (EN) ®Òu tù ®éng trë thµnh tiªu chuÈn DIN EN (Deutsches Institut fuer Normung) cña n­íc nµy. C¸c tiªu chuÈn quèc gia lÇn l­ît bÞ c¾t gi¶m dÇn, thÓ hiÖn qua biÓu ®å sau: BiÓu ®å 1: sè l­îng tiªu chuÈn cña ®øc so s¸nh víi tiªu chuÈn eu (Nguån: Mr. Johannes Weber - “Globalisation of Standardisation work in Germany”- Héi th¶o “Tham gia ho¹t ®éng tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ vµ khu vùc”- Tæng côc TC§LCL - 2002) Nh­ vËy lµ ®Õn n¨m 2003, tæng sè tiªu chuÈn cña EU ®¹t con sè kho¶ng 22.000 tiªu chuÈn. §iÒu ®ã còng cã nghÜa r»ng 80% (22.000 trong sè 27.500) c¸c tiªu chuÈn cña §øc lµ tiªu chuÈn ch©u ¢u. Bé tiªu chuÈn EN Bé tiªu chuÈn EN cña Liªn minh ch©u ¢u do ba c¬ quan tiªu chuÈn ho¸ ch©u ¢u cïng nhau x©y dùng, ®ã lµ: CEN (Uû ban Tiªu chuÈn ho¸ ch©u ¢u), CENELEC (Uû ban Tiªu chuÈn ho¸ Kü thuËt ®iÖn tö ch©u ¢u), vµ ETSI (ViÖn Tiªu chuÈn ViÔn th«ng ch©u ¢u). Hµng chôc ngµn tiªu chuÈn chung cña ch©u ¢u ®­îc tËp hîp t¹i ®©y, quy ®Þnh c¸c ®Æc tÝnh kü thuËt, quy tr×nh s¶n xuÊt, bao gãi, ph­¬ng ph¸p b¶o qu¶n, vËn chuyÓn, ph­¬ng ph¸p thö... ®èi víi c¸c mÆt hµng ®­îc s¶n xuÊt vµ tiªu thô trªn thÞ tr­êng. Hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c n­íc bªn ngoµi Liªn minh ch©u ¢u kh«ng ph¶i lµ ®èi t­îng ®iÒu chØnh cña bé tiªu chuÈn EN, tuy nhiªn v× bé tiªu chuÈn nµy ph¶n ¸nh yªu cÇu cña thÞ tr­êng ®èi víi hµng ho¸ tiªu thô, nªn viÖc ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn EN sÏ t¹o thuËn lîi cho hµng ho¸ n­íc ngoµi muèn th©m nhËp vµ c¹nh tranh ®­îc trªn thÞ tr­êng EU. ViÖc hoµ hîp tiªu chuÈn EN víi tiªu chuÈn quèc tÕ còng ®­îc tiÕn hµnh m¹nh mÏ trong khèi Liªn minh ch©u ¢u. “90% tiªu chuÈn cña EU trong lÜnh vùc kü thuËt ®iÖn ®· ®­îc x©y dùng trªn c¬ së cña Tiªu chuÈn Quèc tÕ IEC, 40% tiªu chuÈn EU lµ phï hîp víi tiªu chuÈn ISO, cßn c¸c tiªu chuÈn EU vÒ viÔn th«ng th× hÇu nh­ hoµn toµn phï hîp víi ITU” [5]. Nh÷ng tiªu chuÈn quèc tÕ mµ EU lÊy l¹i nguyªn thµnh tiªu chuÈn cña m×nh mµ kh«ng söa ®æi sÏ mang c¸c tªn nh­ EN ISO, EN IEC....cïng víi sè hiÖu cña tiªu chuÈn. Cßn c¸c quèc gia thµnh viªn khi ®­a nguyªn c¸c tiªu chuÈn nµy vµo thµnh tiªu chuÈn cña m×nh th× c¸c tiªu chuÈn nµy lóc ®ã sÏ mang tªn nh­ DIN EN ISO (§øc), BS EN ISO (Anh)... cïng víi sè hiÖu tiªu chuÈn. Qua ®ã cã thÓ thÊy r»ng hµi hoµ tiªu chuÈn víi quèc tÕ ®· vµ ®ang trë thµnh xu h­íng trong viÖc x©y dùng tiªu chuÈn ch©u ¢u. Vµ nh­ vËy, con ®­êng ®óng ®¾n vµ l©u bÒn cho c¸c quèc gia muèn ®Èy m¹nh ph¸t triÓn th­¬ng m¹i th«ng qua viÖc ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chuÈn cña c¸c quèc gia kh¸c nãi chung vµ khèi EU nãi riªng lµ hoµ hîp tiªu chuÈn trong n­íc víi c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ, ®ång thêi ®Èy m¹nh viÖc ®­a c¸c tiªu chuÈn ®ã ¸p dông trong thùc tiÔn. Tiªu chuÈn Quèc tÕ cã thÓ ®­îc coi nh­ mét c¸i ®Ých chung vµ cµng trë nªn quan träng khi xu thÕ khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra s«i næi. Tiªu chuÈn qu¶n lý chÊt l­îng ISO 9000 “ChÊt l­îng lµ kh¶ n¨ng cña tËp hîp c¸c ®Æc tÝnh cña mét s¶n phÈm, hÖ thèng hay qu¸ tr×nh ®Ó ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng vµ c¸c bªn cã liªn quan” [6]. ChÊt l­îng kh«ng tù sinh ra, chÊt l­îng kh«ng ph¶i lµ mét kÕt qu¶ ngÉu nhiªn, nã lµ kÕt qu¶ cña sù t¸c ®éng cña hµng lo¹t yÕu tè cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau. Muèn ®¹t ®­îc chÊt l­îng mong muèn cÇn ph¶i qu¶n lý mét c¸ch ®óng ®¾n c¸c yÕu tè nµy, vµ ho¹t ®éng ®ã ®­îc gäi lµ “qu¶n lý chÊt l­îng”. Bé tiªu chuÈn ISO 9000 do Tæ chøc Quèc tÕ vÒ Tiªu chuÈn ho¸ (ISO) ban hµnh nh»m môc ®Ých ®­a ra mét m« h×nh ®­îc chÊp nhËn ë møc ®é quèc tÕ vÒ hÖ thèng ®¶m b¶o chÊt l­îng vµ cã thÓ ¸p dông réng r·i trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh doanh vµ dÞch vô. T¹i thÞ tr­êng EU, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh tu©n thñ bé tiªu chuÈn ISO 9000 kh«ng ph¶i lµ mét ®iÒu kiÖn b¾t buéc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, lîi Ých thiÕt thùc mµ viÖc thùc hiÖn theo ISO 9000 còng nh­ chøng chØ ISO 9000 ®em l¹i cho c¸c doanh nghiÖp ®· khiÕn tiªu chuÈn nµy trë nªn rÊt phæ biÕn. C¸c nhµ s¶n xuÊt ®­îc cÊp chøng chØ ISO 9000 thùc sù së h÷u mét tµi s¶n quan träng v× chøng chØ nµy lµ mét ®Æc ®iÓm hç trî b¸n hµng c¬ b¶n trong kinh doanh vèn rÊt c¹nh tranh t¹i thÞ tr­êng EU. §iÒu nµy cßn cã nghÜa, ISO 9000 còng cÇn thiÕt cho nh÷ng doanh nghiÖp n­íc ngoµi muèn t¨ng thªm lßng tin cña b¹n hµng EU vµo n¨ng lùc qu¶n lý chÊt l­îng, tÝnh chuyªn nghiÖp vµ do ®ã vµo chÊt l­îng hµng ho¸ cña m×nh. Bé tiªu chuÈn ISO 9000 hiÖn cã 3 tiªu chuÈn: ISO 9000: 2000 (Quy ®Þnh c¬ b¶n vµ c¸c thuËt ng÷) ISO 9001: 2000 (C¸c quy ®Þnh) ISO 9004: 2000 (H­íng dÉn c¶i tiÕn ho¹t ®éng) Trong ®ã ISO 9001: 2000 lµ tiªu chuÈn cèt lâi nhÊt. Néi dung c¬ b¶n cña tiªu chuÈn ISO 9001: 2000 Néi dung cña tiªu chuÈn ISO cã thÓ ®­îc tãm t¾t b»ng mét c©u ng¾n gän, ®ã lµ ph­¬ng ch©m: “Ghi râ quy tr×nh s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn ®óng ®iÒu ®· cam kÕt”. C¸c yªu cÇu cô thÓ cña tiªu chuÈn nµy bao gåm: HÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng: C¸c yªu cÇu chung: x©y dùng, lËp v¨n b¶n, thùc hiÖn, duy tr× vµ c¶i tiÕn liªn tôc hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng... C¸c yªu cÇu chung vÒ tµi liÖu. Tr¸ch nhiÖm cña l·nh ®¹o: Cam kÕt triÓn khai vµ c¶i tiÕn hÖ thèng QLCL. X¸c ®Þnh vµ ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng. §¶m b¶o cã chÝnh s¸ch chÊt l­îng phï hîp. LËp kÕ ho¹ch ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu vÒ chÊt l­îng (ho¹ch ®Þnh chÊt l­îng) C¸c ho¹t ®éng qu¶n trÞ cña l·nh ®¹o vÒ: th«ng tin néi bé, sæ tay chÊt l­îng, kiÓm so¸t tµi liÖu, kiÓm so¸t hå s¬ chÊt l­îng... Xem xÐt cña l·nh ®¹o: xem xÐt ®Þnh kú hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng ®Ó ®¶m b¶o hÖ thèng lu«n thÝch hîp, tho¶ ®¸ng vµ cã hiÖu lùc. Qu¶n lý nguån lùc Tæ chøc ph¶i x¸c ®Þnh vµ cung cÊp c¸c nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó triÓn khai, c¶i tiÕn c¸c qu¸ tr×nh vµ tho¶ m·n kh¸ch hµng. §¶m b¶o cho nguån nh©n lùc ®­îc ph©n c«ng lao ®éng hîp lý; ®­îc ®µo t¹o, cung cÊp c¸c ph­¬ng tiÖn lµm viÖc m«i tr­êng lµm viÖc phï hîp. T¹o s¶n phÈm Ho¹ch ®Þnh c¸c qu¸ tr×nh t¹o s¶n phÈm C¸c qu¸ tr×nh liªn quan ®Õn kh¸ch hµng KiÓm so¸t qu¸ tr×nh mua hµng, kiÓm tra x¸c nhËn s¶n phÈm mua vµo KiÓm so¸t ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ dÞch vô KiÓm so¸t ph­¬ng tiÖn ®o l­êng vµ theo dâi §o l­êng, ph©n tÝch vµ c¶i tiÕn X¸c ®Þnh, lËp kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®o l­êng §o l­êng,theo dâi sù tho¶ m·n cña kh¸ch hµng, c¸c qu¸ tr×nh vµ s¶n phÈm KiÓm so¸t sù kh«ng phï hîp víi c¸c yªu cÇu Ph©n tÝch d÷ liÖu ®Ó x¸c ®Þnh sù phï hîp hay kh«ng phï hîp. C¶i tiÕn: ho¹ch ®Þnh c¸c qu¸ tr×nh c¶i tiÕn, tiÕn hµnh kh¾c phôc vµ cã c¸c hµnh ®éng phßng ngõa. C¸c quy ®Þnh vÒ ®¶m b¶o søc khoÎ vµ an toµn cho ng­êi tiªu dïng Nh·n hiÖu CE ®èi víi c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ t¹o Nh·n hiÖu CE lµ nh·n hiÖu dµnh cho c¸c s¶n phÈm trong néi bé thÞ tr­êng hoÆc bªn ngoµi EU ®­îc nhËp vµo thÞ tr­êng nµy. Nh·n hiÖu CE biÓu tr­ng cho sù phï hîp cña hµng ho¸ ®­îc g¾n nh·n víi c¸c yªu cÇu mµ EU ®Æt ra cho ng­êi s¶n xuÊt lo¹i hµng ho¸ ®ã. §Õn nay, quy ®Þnh kh«ng b¾t buéc tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm nhËp vµo EU ®Òu ph¶i cã nh·n CE mµ g¾n nh·n CE chØ b¾t buéc ®èi víi 23 nhãm s¶n phÈm cã tªn trong danh s¸ch cña “C¸ch tiÕp cËn míi”- New Approach Guide - bao gåm: c¸c hÖ thèng vµ thiÕt bÞ qu¶n lý kh«ng l­u, dông cô ®èt ch¸y nhiªn liÖu gas, s¶n phÈm x©y dùng, thiÕt bÞ ®iÖn, thiÕt bÞ an toµn c¸ nh©n, thiÕt bÞ dïng cho gi¶i trÝ, ®å ch¬i ... víi môc tiªu ¸p ®Æt mét quy ®Þnh chung cho c¸c nhµ s¶n xuÊt ®Ó chØ cho phÐp s¶n phÈm an toµn míi vµo ®­îc thÞ tr­êng. Cßn trong ®a sè c¸c tr­êng hîp, cã g¾n CE lªn s¶n phÈm hay kh«ng lµ quyÒn cña doanh nghiÖp. G¾n dÊu hiÖu CE trªn s¶n phÈm cã nghÜa lµ doanh nghiÖp tuyªn bè víi ng­êi tiªu dïng r»ng s¶n phÈm cña hä phï hîp víi tiªu chuÈn ch©u ¢u Ên ®Þnh cho tõng lo¹i s¶n phÈm cô thÓ. Do ®ã nh·n hiÖu CE cã thÓ ®­îc coi nh­ mét lo¹i hé chiÕu cho phÐp c¸c nhµ s¶n xuÊt l­u th«ng hµng ho¸ cña m×nh trong néi bé thÞ tr­êng ch©u ¢u mét c¸ch dÔ dµng h¬n. ThËm chÝ víi mét sè s¶n phÈm cã nguån gèc tõ n­íc ngoµi, nÕu kh«ng cã dÊu hiÖu CE th× ng­êi tiªu dïng hoµn toµn kh«ng lùa chän. Tiªu chuÈn CE vµ viÖc c«ng bè tiªu chuÈn CE t­¬ng tù quy ®Þnh tù c«ng bè tiªu chuÈn chÊt l­îng mµ Bé Khoa häc - C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng cña ViÖt Nam (nay lµ Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ) ban hµnh n¨m 2001 dùa trªn Ph¸p lÖnh chÊt l­îng hµng ho¸, theo ®ã TCVN lµ dÊu hiÖu cña s¶n phÈm hîp chuÈn theo quy ®Þnh cña ViÖt Nam. MÆc dï dÊu hiÖu CE do nhµ s¶n xuÊt tù c«ng bè nh­ng viÖc nµy ®­îc gi¸m s¸t rÊt chÆt chÏ bëi c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Liªn minh ch©u ¢u còng nh­ ë c¸c n­íc thµnh viªn. NÕu bÞ ph¸t hiÖn vi ph¹m, toµn bé s¶n phÈm sÏ bÞ thu håi vµ cÊm l­u th«ng. Thñ tôc d¸n nh·n CE Thñ tôc d¸n nh·n CE cã thÓ kh¸c nhau ®èi víi mçi s¶n phÈm, phô thuéc vµo ®é rñi ro néi t¹i khi sö dông s¶n phÈm. Uû ban ch©u ¢u ®· ®­a ra mét hÖ thèng Modul víi 8 chñng lo¹i kh¸c nhau tõ A ®Õn H. Modul A bao gåm nh÷ng s¶n phÈm cã ®é rñi ro néi t¹i thÊp nhÊt, trong khi s¶n phÈm thuéc Modul H lµ rñi ro cao nhÊt. NÕu mét s¶n phÈm r¬i vµo nhãm Modul A, tøc lµ cã ®é rñi ro néi t¹i thÊp, nhµ s¶n xuÊt cã thÓ quyÕt ®Þnh s¶n phÈm cña m×nh cã tu©n thñ c¸c chØ thÞ, quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn cña ch©u ¢u ®èi víi hµng ho¸ ®ã hay kh«ng. Khi ®ã, nhµ s¶n xuÊt cã thÓ tù c«ng bè tiªu chuÈn vµ g¾n nh·n CE lªn s¶n phÈm cña m×nh theo c¸c b­íc nh­ sau: Thø nhÊt, x¸c ®Þnh c¸c yªu cÇu vÒ tiªu chuÈn EN ®èi víi s¶n phÈm Thø hai, x¸c ®Þnh néi dung tiªu chuÈn s¶n phÈm dùa trªn yªu cÇu ë b­íc thø nhÊt. VÝ dô, s¶n phÈm qu¹t trÇn cÇn ®¸p øng tèi thiÓu hai yªu cÇu vÒ hiÖu ®iÖn thÕ (LVD) vµ sù t­¬ng thÝch ®iÖn tõ (EMC). §èi víi hai yªu cÇu nµy, tiªu chuÈn mµ s¶n phÈm qu¹t trÇn cÇn ®¸p øng lµ EN 60335-1 hoÆc EN 60335-2-80 (®èi víi LVD) vµ EN 55014-1 (®èi víi EMC). Thø ba, chuÈn bÞ hå s¬ kü thuËt ®Ó minh ho¹ sù phï hîp tiªu chuÈn cña s¶n phÈm bao gåm: tµi liÖu thiÕt kÕ, s¶n xuÊt, b¸o c¸o kiÓm tra... Thø t­, chuÈn bÞ b¶n c«ng bè phï hîp tiªu chuÈn. Thø n¨m, g¾n dÊu hiÖu CE lªn s¶n phÈm. NÕu mét s¶n phÈm r¬i vµo nhãm cao h¬n Modul A, thñ tôc d¸n nh·n phøc t¹p h¬n v× ph¶i cã mét tæ chøc chuyªn nghiÖp (tæ chøc kiÓm ®Þnh) kiÓm tra xem s¶n phÈm cã tu©n thñ víi c¸c quy ®Þnh c¨n b¶n kh«ng, cã ®­îc d¸n nh·n CE lªn kh«ng. HÖ thèng ph©n tÝch, x¸c ®Þnh vµ tæ chøc kiÓm so¸t c¸c mèi nguy träng yÕu (HACCP) trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn thùc phÈm: HiÖn nay, mét phong trµo réng lín b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng ®ang ph¸t triÓn ë ch©u ¢u. Phong trµo nµy dùa vµo viÖc phßng ngõa c¸c rñi ro, b¶o ®¶m vÖ sinh an toµn vµ chÊt l­îng thùc phÈm. Liªn minh ch©u ¢u ®· yªu cÇu c¸c c¬ së chÕ biÕn thùc phÈm nhËp khÈu vµo EU tõ ®Çu thËp niªn 90 ph¶i ¸p dông hÖ thèng thùc hµnh s¶n xuÊt tèt GMP (cÊp ®é thÊp h¬n HACCP) vµ tõ n¨m 1996 ph¶i ¸p dông HACCP qua ChØ thÞ vÒ vÖ sinh thùc phÈm 93/43/EC: “c¸c c«ng ty thùc phÈm ph¶i x¸c ®Þnh tõng khÝa c¹nh trong ho¹t ®éng cña hä ®Òu cã liªn quan tíi an toµn thùc phÈm vµ viÖc ®¶m b¶o thñ tôc an toµn thùc phÈm ph¶i ®­îc thiÕt lËp, ¸p dông, duy tr× vµ söa ®æi trªn c¬ së cña hÖ thèng HACCP”. Riªng víi thuû s¶n, tõ n¨m 1992 ®· buéc ph¶i tu©n thñ GMP vµ sau ®ã ChØ thÞ 94/356/EC ngô ý r»ng hä ph¶i thùc hiÖn HACCP §©y lµ quy ®Þnh cña EU ®èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc. Tuy nhiªn, v× HACCP lµ mét quy tr×nh ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn tõ kh©u ®Çu ®Õn kh©u cuèi nªn c¸c nhµ s¶n xuÊt EU khi nhËp khÈu nguyªn liÖu ®Çu vµo cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña hä th­êng yªu cÇu nhµ xuÊt khÈu còng ph¶i tu©n thñ HACCP. HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point) lµ mét ph­¬ng ph¸p cho phÐp x¸c ®Þnh c¸c mèi nguy ®Æc thï trong qu¸ tr×nh sö dông mét s¶n phÈm thùc phÈm, ®Þnh gi¸ chóng vµ x¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa ®Ó kiÓm so¸t vµ h¹n chÕ chóng. HiÖn ®ang tån t¹i nhiÒu tµi liÖu kh¸c nhau cña hÖ thèng HACCP xuÊt ph¸t tõ c¸c h­íng dÉn cña c¸c tæ chøc quèc tÕ (FAO, WHO, CODEX...), khu vùc (EU, APEC...) vµ c¸c quèc gia ph¸t triÓn (Mü, Canada, óc...). MÆt kh¸c, c«ng t¸c chuyÓn dÞch ®«i khi còng lµm cho sù kh¸c biÖt nµy t¨ng lªn, tuy nhiªn vÒ cèt lâi cña néi dung hÖ thèng HACCP (c¸c nguyªn t¾c vµ c¸c b­íc thùc hiÖn) th× lu«n thèng nhÊt gi÷a c¸c tµi liÖu trªn). HACCP gåm hai giai ®o¹n: Ph©n tÝch mèi nguy: C¸c mèi nguy g¾n liÒn víi c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thùc phÈm. KiÓm so¸t mèi nguy vµ h¹n chÕ chóng: KiÓm so¸t c¸c mèi nguy vµ x¸c ®Þnh biÖn ph¸p h¹n chÕ vµ phßng ngõa. Gi¸m s¸t c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c biÖn ph¸p ®ã. Sau ®ã kiÓm tra l¹i hiÖu qu¶ cña c¶ hÖ thèng. HACCP kh«ng lo¹i trõ ®­îc tÊt c¶ c¸c mèi nguy, tuy nhiªn nã cho phÐp h¹n chÕ c¸c rñi ro t¹i c¸c ®iÓm träng yÕu, nghÜa lµ nh÷ng giai ®o¹n quyÕt ®Þnh tÝnh an toµn thùc phÈm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. 7 nguyªn t¾c cña HACCP: Nguyªn t¾c 1: TiÕn hµnh ph©n tÝch vµ x¸c ®Þnh tÊt c¶ c¸c nguy c¬ cã thÓ x¶y ra ®èi víi s¶n phÈm t¹i tÊt c¶ c¸c kh©u cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt._.. Nguyªn t¾c 2: X¸c ®Þnh c¸c ‘®iÓm kiÓm so¸t tíi h¹n’ (CCP - Critical Control Point) cã kh¶ n¨ng xuÊt hiÖn rñi ro ®Ó h¹n chÕ chóng hoÆc gi¸m s¸t chóng. Nguyªn t¾c 3: X¸c ®Þnh ®é sai lÖch ®­îc phÐp tèi ®a theo tiªu chuÈn cña mçi ‘®iÓm kiÓm so¸t tíi h¹n’. Nguyªn t¾c 4: ThiÕt lËp mét hÖ thèng theo dâi, bao gåm c¶ lÞch biÓu, cho phÐp h¹n chÕ rñi ro mét c¸ch cã hiÖu qu¶ t¹i tõng ®iÓm kiÓm so¸t tíi h¹n. Nguyªn t¾c 5: ThiÕt kÕ vµ thùc hiÖn c¸c hµnh ®éng ®iÒu chØnh khi ph¸t hiÖn ra mét mèi nguy kh«ng thÓ h¹n chÕ vµ kiÓm so¸t næi. Nguyªn t¾c 6: X©y dùng nh÷ng biÖn ph¸p ®Æc hiÖu ®èi víi viÖc kiÓm tra hiÖu qu¶ vµ t¸c dông cña hÖ thèng HACCP Nguyªn t¾c 7: X©y dùng mét hÖ thèng tµi liÖu thÝch hîp vÒ viÖc ¸p dông 6 nguyªn t¾c trªn cho phÐp ®¶m b¶o toµn bé hÖ thèng HACCP ho¹t ®éng tèt vµ hîp thøc ho¸. Dùa trªn 7 yÕu tè ®· nªu, ng­êi ta x©y dùng 12 b­íc ¸p dông cô thÓ, tõ viÖc thµnh lËp nhãm c«ng t¸c chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc viÖc ¸p dông hÖ thèng HACCP t¹i c¬ së, ®Õn viÖc thiÕt lËp c¸c thñ tôc thÈm ®Þnh, thiÕt lËp hÖ thèng hå s¬, tµi liÖu (xem chi tiÕt ë phô lôc). Cã thÓ thÊy r»ng c¸c yªu cÇu ®¶m b¶o an toµn cña HACCP rÊt kh¾t khe. Quy tr×nh canh t¸c n«ng nghiÖp ®¶m b¶o (GAP) ®èi víi c¸c s¶n phÈm trång trät §Ó ®¸p øng mèi quan t©m ngµy cµng t¨ng tõ phÝa kh¸ch hµng ®èi víi t¸c ®éng cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®èi víi an toµn thùc phÈm vµ m«i tr­êng, Tæ chøc c¸c nhµ s¶n xuÊt b¸n lÎ (EUREP - mét hÖ thèng hîp t¸c c¸c tæ chøc b¸n lÎ hµng ®Çu cña ch©u ¢u) ®· vµ ®ang x©y dùng c¸c h­íng dÉn vÒ Quy tr×nh canh t¸c n«ng nghiÖp ®¶m b¶o (GAP) ®èi víi c¸c s¶n ph¶m trång trät. GAP bao gåm c¸c tiªu chuÈn vÒ qu¶n lý ruéng v­êng, sö dông ph©n bãn, b¶o vÖ mïa mµng vµ sö dông thuèc trõ s©u, thu ho¹ch vµ sau thu ho¹ch, søc khoÎ vµ an toµn c«ng nh©n. Trong t­¬ng lai gÇn c¸c nhµ xuÊt khÈu hoa qu¶ vµ rau t­¬i, nh÷ng ng­êi muèn cung cÊp cho c¸c d©y chuyÒn siªu thÞ ch©u ¢u sÏ ph¶i chøng minh r»ng s¶n phÈm cña hä ®­îc s¶n xuÊt theo quy tr×nh GAP. V× thÕ c¸c nhµ xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nªn tù cã c¸c b­íc chuÈn bÞ t×m hiÓu c¸c h­íng dÉn cña GAP vµ tiÕn tíi tu©n thñ c¸c quy tr×nh nµy. Hµm l­îng thuèc trõ s©u tèi ®a cã trong rau, qu¶ Nh»m kiÓm so¸t hµm l­îng thuèc trõ s©u cã trong s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®Ó ®¶m b¶o søc khoÎ céng ®ång vµ b¶o vÖ m«i tr­êng, Uû ban ch©u ¢u ®· ban hµnh ChØ thÞ 76/895/EEC ngµy 23/11/76. ChØ thÞ nµy quy ®Þnh viÖc sö dông c¸c lo¹i thuèc trõ s©u vµ hµm l­îng tèi ®a cho phÐp trong rau, qu¶. Theo ChØ thÞ, c¸c c¬ së trång trät, ch¨m sãc c©y trång ph¶i sö dông c¸c lo¹i thuèc trõ s©u víi hµm l­îng tèi ®a cho phÐp theo ®óng quy ®Þnh (Phô lôc 1). NÕu c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp s¶n xuÊt trong khu vùc EU mµ sö dông kh«ng ®óng c¸c lo¹i thuèc trõ s©u cã trong danh môc hoÆc v­ît møc cho phÐp, Uû ban ch©u ¢u sÏ kh«ng cho phÐp l­u th«ng trªn thÞ tr­êng. NÕu Uû ban ch©u ¢u ph¸t hiÖn thÊy s¶n phÈm vi ph¹m quy ®Þnh cã mÆt trong m¹ng l­íi ph©n phèi hµng trªn thÞ tr­êng th× sÏ lËp tøc thu håi, huû vµ cã biÖn ph¸p trõng ph¹t ®èi víi c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh s¶n phÈm. ChØ thÞ 76/895/EEC kh«ng chØ ®­îc EU ¸p dông ®èi víi c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp s¶n xuÊt trong khèi EU mµ ¸p dông ®èi víi c¶ s¶n phÈm n«ng nghiÖp nhËp khÈu. C¸c n­íc bªn ngoµi muèn xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp sang thÞ tr­êng EU th× trong qu¸ tr×nh trång trät vµ ch¨m sãc c©y trång ph¶i sö dông c¸c lo¹i thuèc trõ s©u víi hµm l­îng tèi ®a cho phÐp. Nh÷ng s¶n phÈm n«ng nghiÖp nµo nhËp khÈu vµo EU vi ph¹m quy ®Þnh trªn, Uû ban ch©u ¢u sÏ ®­a ra lÖnh t¹m dõng nhËp khÈu, tr¶ l¹i hµng, hoÆc tiªu huû l« hµng (biÖn ph¸p ¸p dông sÏ tuú thuéc vµo møc ®é vi ph¹m). Thêi h¹n dõng nhËp khÈu dµi hay ng¾n cßn phô thuéc chñ yÕu vµo viÖc chÊp hµnh quy ®Þnh nµy trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña c¸c n­íc xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU. KÓ tõ khi ChØ thÞ 76/895/EEC cã gi¸ trÞ hiÖu lùc thi hµnh, ch­a cã mét l« hµng nhËp khÈu nµo vµo EU vi ph¹m nh÷ng quy ®Þnh ®Ò ra trong ChØ thÞ. KiÓm tra thó y ®èi víi thÞt gia sóc, gia cÇm vµ thuû s¶n Quy ®Þnh kiÓm tra thó y ®èi víi thÞt gia sóc, gia cÇm vµ thuû s¶n nh»m ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn thùc phÈm ®­îc cô thÓ ho¸ trong s¸u ChØ thÞ vµ QuyÕt ®Þnh sau: (1) ChØ thÞ 97/78/EEC; (2) ChØ thÞ 91/493/EEC; (3) ChØ thÞ 91/492/EEC; (4) ChØ thÞ 96/22/EEC; (5) ChØ thÞ 96/23/EEC; vµ (6) QuyÕt ®Þnh 97/296/EEC. Nh÷ng ChØ thÞ vµ QuyÕt ®Þnh nµy ®ang cã gi¸ trÞ hiÖu lùc thi hµnh. S¸u ChØ thÞ vµ QuyÕt ®Þnh tõ (2) ®Õn (6) bao gåm nh÷ng quy ®Þnh mµ c¸c n­íc ngoµi khèi khi xuÊt khÈu sang EU ph¶i tu©n thñ, vÝ dô nh­: c¬ quan chøc n¨ng cña c¸c n­íc xuÊt khÈu ph¶i tiÕn hµnh kiÓm tra hµng tr­íc khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU... ChØ cã mét ChØ thÞ duy nhÊt (ChØ thÞ 97/78/EEC) buéc c¸c n­íc thµnh viªn EU ph¶i tu©n thñ vµ chÞu tr¸ch nhiÖm kiÓm tra hµng nhËp khÈu t¹i cöa khÈu tr­íc khi cho nhËp khÈu vµo l·nh thæ cña m×nh. ChÞ thÞ 91/493/EEC ngµy 22.7.1991 ®Ò ra c¸c ®iÒu kiÖn vÖ sinh ®èi víi viÖc s¶n xuÊt vµ ®­a vµo thÞ tr­êng c¸c s¶n phÈm thuû s¶n cho ng­êi tiªu dïng (®iÒu 11 ®­îc söa ®æi b»ng ChØ thÞ 97/79/EEC) vµ ChØ thÞ 91/492/EEC ngµy 15.7.1991 vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn vÖ sinh trong viÖc s¶n xuÊt vµ ®­a vµo thÞ tr­êng nhuyÔn thÓ hai m¶nh vá sèng. Theo hai ChØ thÞ nµy, n­íc thø Ba xuÊt khÈu thuû s¶n sang EU ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm kiÓm tra ®iÒu kiÖn vÖ sinh cña hµng thuû sang tr­íc khi xuÊt khÈu, gåm 2 b­íc: (1) Gi¸m s¸t chung: tiÕn hµnh ë tÊt c¶ c¸c kh©u tõ ®¸nh b¾t, s¶n xuÊt, vËn chuyÓn; (2) KiÓm tra ®Æc biÖt: tiÕn hµnh kiÓm tra c¶m quan, kiÓm tra ký sinh trïng, kiÓm tra ho¸ häc vµ ph©n tÝch vi sinh. Hai ChØ thÞ trªn chñ yÕu nh»m môc ®Ých ®¶m b¶o vÖ sinh thùc phÈm thuû s¶n vµ b¶o vÖ søc khoÎ ng­êi tiªu dïng EU. ChØ thÞ 96/22/EEC ngµy 29.4.1996 quy ®Þnh c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm kiÓm tra vµ ng¨n cÊm viÖc sö dông c¸c chÊt kÝch thÝch t¨ng tr­ëng trong ch¨n nu«i. HiÖn EU tiÕp tôc ph¶n ®èi viÖc nhËp khÈu thÞt ®· qua xö lý víi hormone. ChØ thÞ 96/23/EEC ngµy 29.4.1996 quy ®Þnh c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi ph¶i tu©n thñ c¸c biÖn ph¸p gi¸m s¸t mét sè ho¹t chÊt vµ d­ l­îng cña chóng trong nu«i trång thuû s¶n vµ gia sóc, gia cÇm th× ®­îc xuÊt khÈu s¶n phÈm sang thÞ tr­êng EU. Ho¹t chÊt ®­îc chia lµm 2 nhãm: Nhãm A - C¸c ho¹t chÊt cã t¸c dông ®ång ho¸ vµ c¸c chÊt cÊm sö dông - gåm 5 chÊt. Nhãm B - Thuèc thó y vµ c¸c chÊt « nhiÔm m«i tr­êng (Veterinary drugs and environmental contaminants) - gåm: (1) C¸c chÊt kh¸ng thÓ kÓ c¶ Sulfonamide vµ Quinolone; (2) C¸c thuèc thó y kh¸c (cã 6 lo¹i); (3) C¸c chÊt g©y « nhiÔm m«i tr­êng: C¸c hîp chÊt Chlor h÷u c¬ kÓ cµ PcBs (Chloramphenocol, Chloroform, Chlorpromazine,...), c¸c hîp chÊt nhãm phèt pho h÷u c¬, c¸c nguyªn tè ho¸ häc, c¸c ®éc tè nÊm, thuèc nhuém. LuËt thùc phÈm cña EU hiÖn nay cÊm hoµn toµn 10 chÊt kh¸ng sinh (d­ l­îng b»ng 0) vµ h¹n chÕ 10 chÊt (Phô lôc 2) do d­ l­îng nh÷ng kh¸ng sinh nµy cã kh¶ n¨ng g©y ung th­, ho¹i tuû, thiÕu m¸u ¸c tÝnh vµ nhên thuèc. Tíi n¨m 2005, sè l­îng chÊt kh¸ng sinh bÞ cÊm hoµn toµn sÏ t¨ng lªn 26. ChØ thÞ 93/43/EEC ngµy 14.6.1993 vÒ vÖ sinh thùc phÈm. ChØ thÞ nµy ®Ò ra nh÷ng luËt lÖ chung vÒ vÖ sinh thùc phÈm vµ c¸c thñ tôc thÈm tra viÖc chÊp hµnh c¸c luËt lÖ Êy. ViÖc chuÈn bÞ, chÕ biÕn, s¶n xuÊt, bao gãi, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn, ph©n phèi, l­u tr÷, b¸n bu«n vµ b¸n lÎ cÇn ph¶i ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch vÖ sinh, ®­îc gi¸m s¸t theo c¸c nguyªn t¾c cña HACCP. QuyÕt ®Þnh 97/296/EEC ngµy 22/4/1997 thµnh lËp danh s¸ch c¸c n­íc thø Ba ®­îc phÐp xuÊt khÈu s¶n phÈm thuû s¶n dïng lµm thùc phÈm vµo Céng ®ång ch©u ¢u. QuyÕt ®Þnh nµy ®­îc söa ®æi b»ng QuyÕt ®Þnh 2002/863/EC ngµy 29.10.2002, trong ®ã, danh s¸ch c¸c n­íc ®­îc nhËp khÈu thuû s¶n vµo EU ®­îc chia lµm hai nhãm: (1) Nhãm I - gåm 72 n­íc (ë ch©u ¸ cã: NhËt B¶n, Hµn Quèc, Trung Quèc, Indonesia, Ên §é, Malaysia, Thailand, ViÖt Nam) ®­îc EU ¸p dông chÕ ®é kiÓm tra th«ng th­êng ; (2) Nhãm II - gåm 35 n­íc (ë ch©u ¸ cã: Hång K«ng, Myanmar) bÞ EU ¸p dông chÕ ®é kiÓm tra 100% c¸c l« hµng thuy s¶n nhËp khÈu vµo EU. Tuy nhiªn, nÕu c¸c n­íc thuéc Nhãm I vi ph¹m Quy ®Þnh kiÓm tra thó y ë møc ®é nhÊt ®Þnh (g©y ¶nh h­ëng tíi thÞ tr­êng EU) EU sÏ ¸p dông biÖn ph¸p kiÓm tra 100% c¸c l« hµng thuû s¶n nhËp khÈu, thêi h¹n ¸p dông dµi hay ng¾n tuú thuéc vµo viÖc chÊp hµnh quy ®Þnh kiÓm tra thó y cña c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n n­íc ®ã. NÕu vi ph¹m nÆng, EU sÏ ®­a n­íc ®ã trë l¹i Nhãm II vµ ¸p dông trë l¹i chÕ ®é kiÓm tra 100%. ChØ thÞ 97/78/EEC ®­îc ®­a ra ®Ó tæ chøc kiÓm tra thó y c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu nh»m cung cÊp mét nguån thùc phÈm an toµn vµ æn ®Þnh, b¶o vÖ søc khoÎ cho céng ®ång. Theo ®ã, c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu tõ n­íc thø Ba ph¶i ®­îc c¸c n­íc thµnh viªn EU kiÓm tra vµ cÊp giÊy chøng nhËn tr­íc ®­a vµo l·nh thæ cña EU. Tãm l¹i, LuËt thùc phÈm vµ c¸c ChØ thÞ, QuyÕt ®Þnh cña EU ®· nªu rÊt cô thÓ c¸c quy ®Þnh vÒ kiÓm tra thó y ®èi víi thÞt gia sóc, gia cÇm vµ thuû s¶n. §©y lµ nh÷ng quy ®Þnh b¾t buéc mµ c¸c doanh nghiÖp ë nh÷ng n­íc thø Ba muèn xuÊt khÈu sang EU ph¶i thùc hiÖn, do ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i chó ý vµ thùc thi triÖt ®Ó nh»m tho¶ m·n tèi ®a yªu cÇu cña thÞ tr­êng nµy. ChÊt phô gia trong thùc phÈm Phô gia thùc phÈm lµ c¸c lo¹i nguyªn liÖu kh¸c nhau dïng ®Ó thªm vµo thùc phÈm víi môc ®Ých lµm t¨ng thªm sù l«i cuèn cña s¶n phÈm, hoÆc lµm ®«ng ®Æc thùc phÈm. ë c¸c n­íc thuéc Liªn minh ch©u ¢u, c¸c phô gia thùc phÈm ®­îc chÊp nhËn ®Òu mang sè hiÖu nhËn biÕt, tr­íc sè hiÖu lµ ch÷ E. Trªn bao b× s¶n phÈm, ng­êi ta nªu thµnh phÇn c¸c chÊt phô gia d­íi d¹ng tªn chÊt hay sè hiÖu E cña nã. EU ®· ban hµnh c¸c chØ thÞ ®Æt ra yªu cÇu ®èi víi c¸c chÊt phô gia thùc phÈm. Quy ®Þnh cña EU vÒ phô gia thùc phÈm lµ phÈm mµu ®­îc nªu trong ChØ thÞ 94/36/EEC (Phô lôc 3). Quy ®Þnh cña EU vÒ chÊt lµm ngät ®­îc nªu trong ChØ thÞ 94/35/EEC. Víi quy ®Þnh nµy, viÖc s¶n xuÊt, chÕ biÕn thùc phÈm chØ ®­îc sö dông c¸c chÊt lµm ngät cã thµnh phÇn lµ nh÷ng chÊt kh«ng g©y h¹i cho søc khoÎ vµ m«i tr­êng, h¹n chÕ nh÷ng chÊt lµm ngät cã nguån gèc tõ ho¸ häc. H­¬ng liÖu ®­îc sö dông trong thùc phÈm lµm cho thùc phÈm ngon vµ cã mïi vÞ hÊp dÉn h¬n. H­¬ng liÖu ®­îc chÕ biÕn tõ c¸c nguån kh¸c nhau vµ ®­îc chia lµm hai lo¹i : (1) Lo¹i ®­îc coi nh­ thùc phÈm - h­¬ng liÖu lµm tõ thùc phÈm, th¶o méc, gia vÞ; (2) Lo¹i kh«ng ®­îc coi lµ thùc phÈm - h­¬ng liÖu ®­îc lµm tõ rau, nguyªn liÖu th« tõ ®éng vËt. Quy ®Þnh chi tiÕt vÒ hai lo¹i h­¬ng liÖu nµy (theo ChØ thÞ 88/388/EEC) cã thÓ tham kh¶o ë phô lôc 3. Ngoµi chÊt lµm ngät, phÈm mµu vµ h­¬ng liÖu, trong chÕ biÕn thùc phÈm ng­êi ta cßn sö dông mét sè phô gia kh¸c (theo ChØ thÞ 95/2/EC), vÝ dô nh­ t¸c nh©n lµm ®«ng ®Æc thùc phÈm. Trong c¸c chÊt phô gia ®ã cã nh÷ng chÊt chØ kh«ng ®¶m b¶o søc khoÎ vµ an toµn cho ng­êi tiªu dïng mµ kh«ng g©y h¹i m«i tr­êng, cßn mét sè kh¸c kh«ng nh÷ng kh«ng ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn thùc phÈm mµ cßn cã t¸c ®éng xÊu ®Õn m«i tr­êng n÷a. ChÝnh v× vËy, EU yªu cÇu sù gi¸m s¸t viÖc sö dông c¸c lo¹i phô gia thùc phÈm rÊt chÆt chÏ. C¸c n­íc thµnh viªn EU còng ®· vµ ®ang hîp nhÊt c¸c ChØ thÞ nµy víi luËt thùc phÈm cña hä. Trªn ®©y lµ c¸c quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng chung nhÊt, phæ biÕn nhÊt cña EU ®èi víi hµng ho¸ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng. Ngoµi ra cßn nhiÒu tiªu chuÈn vµ yªu cÇu cô thÓ kh¸c ®èi víi tõng ngµnh hµng, tõng lo¹i mÆt hµng riªng biÖt mµ trong khu«n khæ kho¸ luËn nµy kh«ng thÓ nªu hÕt ®­îc. §èi t­îng ¸p dông cña mét sè tiªu chuÈn chØ lµ hµng ho¸ ®­îc s¶n xuÊt trong néi khèi (vÝ dô nh­ hÖ thèng HACCP...), mét sè quy ®Þnh kh¸c l¹i lµ b¾t buéc ®èi víi c¶ hµng ho¸ s¶n xuÊt trong khèi vµ hµng nhËp khÈu (vÝ dô nh­ c¸c quy ®Þnh vÒ hµm l­îng thuèc trõ s©u trong rau qu¶, chÊt phô gia thùc phÈm...). Tuy nhiªn, con ®­êng ®óng ®¾n nhÊt ®Ó c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng khã tÝnh nµy lµ thu hÑp kho¶ng c¸ch vÒ chÊt l­îng gi÷a hµng xuÊt khÈu cña n­íc m×nh vµ hµng ho¸ do c¸c n­íc EU s¶n xuÊt b»ng c¸ch t×m hiÓu vµ ®¸p øng tèi ®a c¸c yªu cÇu chÊt l­îng cña hä. C¸c tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng cña EU ®èi víi hµng ho¸ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng. Tõ nh÷ng n¨m 80, c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ c«ng nghiÖp ho¸ ®· kh«ng ngõng gia t¨ng c¸c mèi lo ng¹i cña x· héi vÒ c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng. Cïng thêi gian ®ã c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®ang ®¹t ®­îc tèc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao nhê ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi, sù ph¸t triÓn nhanh nguån tµi nguyªn, triÓn khai ®« thÞ ho¸. Sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ nµy còng ®· ®em l¹i c¸c hËu qu¶ nghiªm träng cho m«i tr­êng, ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh ®a d¹ng sinh häc cña c¸c hÖ sinh th¸i tù nhiªn, chÊt l­îng n­íc, t×nh tr¹ng tho¸i ho¸ ®Êt vµ l­îng khÝ quyÓn ë ®« thÞ. ChÝnh tõ bèi c¶nh nµy mµ kh¸i niÖm vÒ “sù ph¸t triÓn cã thÓ chÞu ®ùng - sustainable development”®· næi bËt trªn tr­êng quèc tÕ khi b¸o c¸o Brundtlant ®­îc ®Ö tr×nh lªn Uû ban ThÕ giíi vÒ M«i tr­êng vµ Ph¸t triÓn cña Liªn HiÖp Quèc vµo n¨m 1987. B¸o c¸o ®ßi hái ph¶i cã sù c©n b»ng gi÷a yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng vµ nguån tµi nguyªn. B¸o c¸o ®· ®­a ra chiÒu h­íng míi ®èi víi tÊt c¶ c¸c n­íc ®· ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn nh»m t¹o nÒn mãng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng ®­îc ®¶m b¶o an toµn. Tiªu chuÈn qu¶n lý m«i tr­êng Uû ban ch©u ¢u lµ mét trong nh÷ng bé phËn lËp chÝnh s¸ch ®Çu tiªn khëi x­íng c¸c s¸ng kiÕn b¶o vÖ m«i tr­êng khi ®­a ra b¶n dù th¶o vÒ LuËt KiÓm ®Þnh vµ Qu¶n lý sinh th¸i vµo n¨m 1990. Bé luËt nµy bao gåm “Ch­¬ng tr×nh kiÓm ®Þnh vµ Qu¶n lý sinh th¸i”(EMAS - Ecological Management and Audit Scheme) trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ho¹t ®éng trong khèi thÞ tr­êng chung ch©u ¢u. EMAS ®­îc ph¸t triÓn nh­ mét ch­¬ng tr×nh tù nguyÖn, ®Æc biÖt nh»m khuyÕn khÝch c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng cao ph¸t triÓn c¸c hÖ thèng qu¶n lý. Tiªu chuÈn qu¶n lý m«i tr­êng cña Anh, BS7750, lµ tiªu chuÈn qu¶n lý m«i tr­êng ®Çu tiªn ®­îc ban hµnh ®Ó ®¸p øng EMAS. Cïng lóc ®ã, ng­êi ta thóc ®Èy viÖc h×nh thµnh mét tiªu chuÈn quèc tÕ vÒ qu¶n lý m«i tr­êng chung cho céng ®ång thÕ giíi. Th¸ng 9/1996, Tæ chøc Quèc tÕ vÒ tiªu chuÈn ho¸ (ISO) c«ng bè tiªu chuÈn quèc tÕ vÒ qu¶n lý m«i tr­êng ISO 14001 víi c¸c quy ®Þnh cô thÓ cã h­íng dÉn sö dông. Nh­ vËy, c¸c doanh nghiÖp EU hiÖn nay cã thÓ lùa chän ¸p dông hai tiªu chuÈn qu¶n lý m«i tr­êng trªn. Tuy nhiªn, tiªu chuÈn ISO 14001 lµ tiªu chuÈn phæ biÕn vµ ®¸ng quan t©m nhiÒu h¬n ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn v× chØ c¸c doanh nghiÖp cã trô së t¹i EU míi ®­îc ®¨ng ký EMAS. Còng cÇn l­u ý r»ng c¸c tiªu chuÈn qu¶n lý m«i tr­êng ®­îc khuyÕn khÝch ¸p dông t¹i c¸c c¬ së s¶n xuÊt trong khèi EU, nh­ng nÕu doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chuÈn ®ã th× sÏ rÊt thuËn lîi khi x©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy - n¬i mµ viÖc gi÷ g×n vµ b¶o vÖ m«i tr­êng ®ang trë thµnh mèi quan t©m lín. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña ISO 14001: C¸c yªu cÇu chung: Tæ chøc ph¶i thiÕt lËp vµ duy tr× mét hÖ thèng qu¶n lý m«i tr­êng tu©n thñ c¸c yªu cÇu cña tiªu chuÈn nµy. ChÝnh s¸ch m«i tr­êng: L·nh ®¹o cña tæ chøc ph¶i: §Ò ra chÝnh s¸ch m«i tr­êng cho tæ chøc Cam kÕt tu©n thñ c¸c luËt lÖ vµ quy ®Þnh vÒ m«i tr­êng; §Æt ra lÞch tr×nh thiÕt lËp, rµ so¸t c¸c môc tiªu vÒ m«i tr­êng, ®ång thêi ®¶m b¶o cho chÝnh s¸ch m«i tr­êng ®­îc thùc hiÖn, duy tr× vµ ®­îc tõng nh©n viªn trong c«ng ty n¨m v÷ng mét c¸ch ®Çy ®ñ.... LËp kÕ ho¹ch: X¸c ®Þnh c¸c khÝa c¹nh m«i tr­êng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng, s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô cña tæ chøc m×nh; N¾m râ c¸c quy ®Þnh ph¸p lý; §Æt ra vµ duy tr× c¸c môc tiªu vÒ m«i tr­êng cho mçi cÊp trong tæ chøc; Lªn ch­¬ng tr×nh qu¶n lý m«i tr­êng nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ®Ò ra... Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh bao gåm: Ph©n bæ nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó triÓn khai vµ quy râ tr¸ch nhiÖm; §µo t¹o c¸n bé, nhËn thøc cña tõng nh©n viªn vÒ tÇm quan träng vµ vai trß, tr¸ch nhiÖm cña hä trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch m«i tr­êng. T¹o ®iÒu kiÖn trao ®æi kiÕn thøc vµ tµi liÖu vÒ chÝnh s¸ch m«i tr­êng gi÷a c¸c cÊp, c¸c phßng ban bé phËn trong tæ chøc LËp hÖ thèng tµi liÖu vÒ qu¶n lý m«i tr­êng Qu¶n lý tµi liÖu sao cho viÖc cÊt tr÷, tra cøu ®Þnh kú... ®­îc thuËn tiÖn nhÊt Ho¹t ®éng kiÓm tra vµ c¶i tiÕn Theo dâi vµ ®o l­êng ®Ó x¸c ®Þnh xem c¸c ho¹t ®éng cña tæ chøc cã t¸c ®éng tèt ®Õn m«i tr­êng hay kh«ng KiÓm so¸t sù kh«ng phï hîp vµ x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm trong tr­êng hîp ®ã. LËp b¸o c¸o vÒ qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ kÕt qu¶ sau khi kiÓm tra, ®o l­êng. Lªn kÕ ho¹ch, tiÕn hµnh söa ®æi, kh¾c phôc. L·nh ®¹o cÊp cao nhÊt xem xÐt l¹i toµn hÖ thèng. Nh÷ng lîi ®iÓm cña viÖc ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý m«i tr­êng Chóng ta cã thÓ lÊy dÉn chøng vÒ hiÖu qu¶ cña viÖc cã mét hÖ thèng qu¶n lý m«i tr­êng qua lêi tuyªn bè cña hai c«ng ty lín ë Anh nh­ sau: “Tõ khi hoµn tÊt BS 7750 vµo 1994, nhµ m¸y chóng t«i ®· x¸c ®Þnh ®­îc nh÷ng khu vùc cÇn ph¶i c¶i tiÕn vÒ m«i tr­êng; ch­¬ng tr×nh nµy ®· ®¹t ®­îc sù tiÕt kiÖm chi phÝ ®¸ng kÓ, mµ duy chØ n¨m ®Çu tiªn, dù ¸n thùc hiÖn BS 7750 ®· ®­îc hoµn vèn. Nh÷ng c¶i tiÕn ®¸ng kÓ lµ ®· gi¶m 18% n¨ng l­îng sö dông t¹i nhµ m¸y, gi¶m 28% r¸c r­ëi th¶i tõ trong nhµ ra ngoµi vµ vµo cuèi n¨m 1997, gi¶m 90% l­îng chÊt th¶i ho¸ häc tõ trong nhµ m¸y. Nhµ m¸y ®· ®­îc chøng nhËn ISO 14001 vµ ®· ®¨ng ký víi EMAS kÓ tõ th¸ng 08/1995”. (Akzo Nobel Chemical Ltd., UK) [7] “§a sè c¸c kh¸ch hµng lín cña chóng t«i yªu cÇu mét lêi tuyªn bè vÒ chÝnh s¸ch m«i tr­êng. ViÖc ®¹t ®­îc chøng nhËn ®· ®ãng c¸i dÊu cña giíi thÈm quyÒn trªn sù cam kÕt cña chóng t«i vÒ sù c¶i tiÕn kh«ng ngõng trong c«ng t¸c m«i tr­êng. Sù chøng nhËn ®ã ®· cho thÊy c¸c lîi Ých. C¸c kh¸ch hµng t­¬ng lai c¶m thÊy tù tin v× chøng t«i ®· thiÕt lËp vµ ®ang vËn hµnh mét HÖ thèng qu¶n trÞ M«i tr­êng ®óng ®¾n vµ ®· qua ®¸nh gi¸. GÇn ®©y IBM ®· th¾ng mét hîp ®ång nhiÒu triÖu Pound vÒ m¸y tÝnh c¸ nh©n - yÕu tè quyÕt ®Þnh gi÷a chóng t«i vµ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh lµ giÊy chøng nhËn ISO 14001.” (IBM UK Ltd.) [7] Bao b× vµ phÕ th¶i bao b× Bao b× lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu cña hµng ho¸, ®Æc biÖt lµ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vµ vÊn ®Ò xö lý phÕ th¶i bao b× sau khi s¶n phÈm ®­îc sö dông ®ang ®­îc ®Æt ra mét c¸ch cÊp thiÕt nh»m môc ®Ých h¹n chÕ tèi thiÓu phÕ th¶i bao b× tõ nguån r¸c sinh ho¹t ®Ó b¶o vÖ m«i tr­êng. Trong vÊn ®Ò qu¶n lý bao b× vµ phÕ th¶i bao b×, Liªn minh ch©u ¢u quy ®Þnh rÊt chÆt chÏ trong ChØ thÞ 94/62/EEC bao gåm c¸c quy ®Þnh vÒ thµnh phÇn cña bao b× (quan t©m chñ yÕu ®Õn tû lÖ kim lo¹i nÆng tèi ®a trong bao b×) vµ nh÷ng yªu cÇu cô thÓ ®èi víi viÖc s¶n xuÊt bao b×. ChØ thÞ ®· ®­îc chuyÓn vµo luËt quèc gia cña c¸c n­íc thµnh viªn, ®ång thêi còng ®­îc ¸p dông cho c¶ hµng nhËp khÈu. PhÕ th¶i bao b× lµ c¸c lo¹i bao b× hay vËt liÖu lµm bao b× ®­îc bá ra sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, chuyªn chë, ph©n phèi hay tiªu dïng. Ch¼ng h¹n nh­ container th¶i ra sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh vËn chuyÓn hµng ho¸, tói nil«ng lo¹i ra sau khi dïng s¶n phÈm. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ thµnh phÇn cña bao b× ph¶i tu©n theo c¸c yªu cÇu sau: Bao b× ph¶i ®­îc s¶n xuÊt sao cho thÓ tÝch vµ khèi l­îng ®­îc giíi h¹n ®Õn møc tèi thiÓu ®Ó duy tr× møc an toµn, vÖ sinh cÇn thiÕt ®èi víi s¶n phÈm chøa trong bao b× vµ ®èi víi ng­êi tiªu dïng. Bao b× ph¶i ®­îc thiÕt kÕ, s¶n xuÊt, bu«n b¸n theo c¸ch thøc cho phÐp t¸i sö dông hay thu håi, bao gåm t¸i chÕ vµ h¹n chÕ ®Õn møc tèi thiÓu t¸c ®éng ®èi víi m«i tr­êng khi chÊt phÕ th¶i bao b× bÞ bá ®i. Bao b× sÏ ®­îc s¶n xuÊt theo c¸ch cã thÓ h¹n chÕ tèi ®a sù cã mÆt cña nguyªn liÖu vµ c¸c chÊt ®éc h¹i do sù ph¸t x¹, tro tµn khi ®èt ch¸y hay ch«n bao b×, chÊt cÆn b· (b¶ng 1). Trªn bao b× ph¶i ghi râ thµnh phÇn nguyªn liÖu sö dông ®­îc sö dông chÕ t¹o bao b× ®Ó thuËn tiÖn h¬n trong viÖc thu gom, t¸i chÕ vµ t¸i sö dông B¶ng 1: Møc giíi h¹n ®èi víi mét sè ho¸ chÊt trong bao b× C¸c chÊt bÞ cÊm hoÆc h¹n chÕ Giíi h¹n 1 Pentachlorophenol (PCP) ≤ 0.01% 2 Benzene ≤ 0.01% 3 TEPA, TRIS, PBB CÊm 4 Polychlorinated Biphenyles (PCBs), Terphenyles (PCTs) CÊm 5 Asbestos CÊm 6 Cadmium (Cd) ≤ 0.01% 7 Formaldehyde 1500 ppm (§øc) 8 Nickel (Ni) 0.5 mg/cm2 9 Thuû ng©n CÊm 10 Zinc (Zn) CÊm 11 CFC CÊm 12 Bao b× b»ng gç rõng kh«ng t¸i sinh CÊm (Nguån: ChØ thÞ 94/62/EEC cña Liªn minh ch©u ¢ u vÒ bao b× vµ phÕ th¶i bao b× - www.cbi.nl) §èi víi bao b× cã thÓ t¸i sö dông (Reusable nature of Packaging), ngoµi viÖc tu©n thñ c¸c yªu cÇu nªu trªn cßn ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu d­íi ®©y: TÝnh vËt lý vµ c¸c ®Æc tr­ng cña bao b× ph¶i cho phÐp sö dông l¹i mét sè lÇn nhÊt ®Þnh trong ®iÒu kiÖn sö dông ®­îc dù ®o¸n tr­íc lµ b×nh th­êng. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bao b× ph¶i ®¶m b¶o søc khoÎ vµ an toµn cho ng­êi lao ®éng. Ph¶i ®¸p øng yªu cÇu ®Æc biÖt vÒ thu håi bao b× khi bao b× kh«ng ®­îc t¸i sö dông trong thêi gian dµi vµ thµnh phÕ th¶i. §èi víi viÖc thu håi vµ t¸i chÕ bao b× ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh sau: Bao b× thu håi ë d¹ng vËt liÖu t¸i cã thÓ t¸i sö dông th× ph¶i ®­îc dïng vµo viÖc s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm cã thÓ b¸n ®­îc theo mét tû lÖ phÇn tr¨m nhÊt ®Þnh trong tæng khèi l­îng vËt liÖu dïng ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®ã, miÔn sao phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn hiÖn hµnh cña ch©u ¢u. ViÖc ®Þnh ra tû lÖ nµy cã thÓ kh¸c nhau, phô thuéc vµo lo¹i vËt liÖu lµm bao b×. Lo¹i bao b× thu håi d¹ng phÕ phÈm n¨ng l­îng ph¶i thu ®­îc tæi thiÓu l­îng calo cho phÐp. Tõ 50-60% bao b× tÝnh theo khèi l­îng ph¶i ®­îc t¸i chÕ hay ®èt ®Ó thu l¹i n¨ng l­îng. Lo¹i bao b× kh«ng thÓ t¸i sö dông hoÆc t¸i sinh, ph¶i ®em ®èt th× ph¶i ®¶m b¶o c¸c khÝ ®éc h¹i th¶i ra kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng. §©y lµ nh÷ng yªu cÇu chung nhÊt cña Liªn minh ch©u ¢u vÒ vÊn ®Ò bao b× vµ phÕ th¶i bao b×. Tuy nhiªn viÖc thi hµnh ChØ thÞ trªn thùc tÕ ë c¸c n­íc kh¸c nhau cã thÓ d­íi nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau, mµ ®iÓn h×nh nhÊt lµ ch­¬ng tr×nh “Green Dot”®­îc ¸p dông ë §øc, BØ, vµ Ph¸p. ë §øc, ngµnh th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp buéc ph¶i thu håi l¹i c¸c nguyªn liÖu bao b× ®Ó t¸i sö dông hay t¸i chÕ. Quy ®Þnh nµy cßn ¸p dông cho c¶ hµng ho¸ nhËp khÈu, tøc lµ c¸c c«ng ty n­íc ngoµi còng ph¶i tu©n thñ nh­ c¸c c«ng ty cña §øc. C¸c bao b× cã in ký hiÖu xanh “Green Dot”lµ nh÷ng bao b× cã thÓ ®­îc sö dông l¹i hoÆc t¸i chÕ, vµ nhµ s¶n xuÊt/nhËp khÈu s¶n phÈm ®ùng trong bao b× ®ã ®· tham gia vµo hÖ thèng qu¶n lý bao b× phÕ th¶i, ®· tr¶ phÝ cho viÖc t¸i chÕ bao b×. Víi nh÷ng quy ®Þnh cña thÞ tr­êng EU vÒ bao b× vµ phÕ th¶i bao b×, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam muèn xuÊt khÈu sang EU còng cÇn ph¶i ®Æc biÖt l­u t©m. ViÖc tu©n thñ c¸c quy ®Þnh nµy kh«ng nh÷ng gióp c¸c doanh nghiÖp ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang EU mµ cßn gãp phÇn h¹n chÕ « nhiÔm m«i tr­êng ë ViÖt Nam tõ r¸c th¶i sinh ho¹t. Nh·n hiÖu sinh th¸i EU (Eco-label) HiÖn nay EU ®ang thùc hiÖn Ch­¬ng tr×nh d¸n nh·n sinh th¸i (Eco-labelling) cho s¶n phÈm. Môc ®Ých cña ch­¬ng tr×nh nµy lµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm th©n thiÖn víi m«i tr­êng (s¶n phÈm cã ¶nh h­ëng bÊt lîi ë møc thÊp nhÊt tíi m«i tr­êng). C¸c nh·n hiÖu sinh th¸i ®­îc g¾n lªn s¶n phÈm dùa trªn sù ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ vßng ®êi cña s¶n phÈm ®Ó ®¶m b¶o r»ng s¶n phÈm ®­îc thiÕt kÕ, s¶n xuÊt, ®ãng gãi bao b×... sao cho cã thÓ bÞ vøt bá khi kÕt thóc vßng ®êi mµ kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng. C¸c nhµ nhËp khÈu vµ s¶n xuÊt sö dông dÊu x¸c nhËn tiªu chuÈn m«i tr­êng ch©u ¢u trªn c¬ së t×nh nguyÖn. Chi phÝ tr¶ cho viÖc ®­îc sö dông c¸c biÓu t­îng m«i tr­êng nµy phô thuéc vµo doanh thu cña s¶n phÈm ®èi víi c«ng ty nhËp khÈu hay s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ã vµ cã thÓ thay ®æi ®èi víi mçi quèc gia thµnh viªn. ViÖc sö dông c¸c biÓu t­îng nh­ vËy còng khuyÕn khÝch c¸c ngµnh chÕ biÕn vµ s¶n xuÊt ph¶i duy tr× viÖc sö dông bÒn v÷ng c¸c nguån tµi nguyªn. §Õn nay ®· cã 14 nhãm s¶n phÈm n»m trong ph¹m vi ch­¬ng tr×nh g¾n nh·n hiÖu sinh th¸i cña EU, ®ã lµ c¸c nhãm: (1) Bét giÆt; (2) Bãng ®iÖn; (3) M¸y giÆt; (4) GiÊy copy; (5) Tñ l¹nh; (6) Giµy dÐp; (7) M¸y tÝnh c¸ nh©n; (8) GiÊy ¨n; (9) M¸y röa b¸t; (10) M¸y lµm mµu ®Êt; (11) NÖm tr¶i gi­êng; (12) S¬n vµ vÐcni; (13) S¶n phÈm dÖt; (14) N­íc röa b¸t. Uû ban ch©u ¢u còng ®ang x©y dùng tiªu chuÈn ®Ó bæ sung thªm 7 nhãm s¶n phÈm kh¸c vµo danh s¸ch nµy vµ cã dù ®Þnh më réng thªm cho nhiÒu nhãm s¶n phÈm n÷a. Riªng ®èi víi thùc phÈm cã tÝnh b¶o vÖ m«i tr­êng th× kh«ng thuéc ch­¬ng tr×nh nh·n hiÖu sinh th¸i EU mµ thuéc ch­¬ng tr×nh “nh·n hiÖu cho thùc phÈm cã nguån gèc h÷u c¬”. XuÊt ph¸t ®iÓm lµ tõ thËp kû 80, ë nhiÒu n­íc vµ khu vùc trªn thÕ giíi ®· xuÊt hiÖn ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt l­îng thùc, thùc phÈm míi: S¶n xuÊt l­îng thùc, thùc phÈm chØ dïng ph©n bãn h÷u c¬ ®· qua chÕ biÕn, thuèc trõ s©u h÷u c¬, kh«ng dïng hoÆc chØ dïng rÊt Ýt ph©n bãn ho¸ häc, thuèc trõ s©u ho¸ häc, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, kh¸ng sinh, ho¸ chÊt... nh»m t¹o ra thùc phÈm h÷u c¬ ®¹t tiªu chuÈn an toµn thùc phÈm (ATTP) vµ b¶o vÖ m«i tr­êng (BVMT) nh­: an toµn víi søc khoÎ ng­êi tiªu dïng, chèng tho¸i ho¸ ®Êt, « nhiÔm nguån n­íc, « nhiÔm kh«ng khÝ vµ gi÷ g×n sù trong lµnh cña vïng n«ng th«n. Ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nµy ®­îc gäi lµ ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt n«ng nghiÖp h÷u c¬. Nh÷ng thùc phÈm ®­îc s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p h÷u c¬ ph¶i lµ nh÷ng s¶n phÈm ®ang vµ sÏ ®­a ra dÊu hiÖu vÒ ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt h÷u c¬: (1) s¶n phÈm n«ng nghiÖp ch­a qua chÕ biÕn, ®éng vËt vµ s¶n phÈm tõ ®éng vËt ch­a chÕ biÕn; (2) s¶n phÈm tiªu dïng cã trªn mét thµnh tè cã nguån gèc ®éng vËt, thùc vËt. Th¸ng 6/1991, Céng ®ång ch©u ¢u th«ng qua quyÕt ®Þnh sè 2092/91/EC vÒ tiªu chuÈn cña n«ng nghiÖp h÷u c¬ nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lo¹i h×nh s¶n xuÊt nµy. Nh­ vËy, EU lµ n¬i ®i tiªn phong trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp h÷u c¬, ®ång thêi còng lµ thÞ tr­êng tiªu thô lo¹i s¶n phÈm nµy lín nhÊt hiÖn nay trªn thÕ giíi. C¸c nh·n hiÖu cho thùc phÈm cã nguån gèc h÷u c¬ còng ®ang nhanh chãng trë nªn phæ biÕn ë thÞ tr­êng EU, lµ nh÷ng nh·n hiÖu ®¶m b¶o cho ng­êi tiªu dïng vÒ nguån gèc h÷u c¬ vµ chÊt l­îng cña s¶n phÈm n«ng nghiÖp. Cho ®Õn nay vÉn ch­a cã nh·n hiÖu chung cña EU cho c¸c s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p h÷u c¬, mµ míi chØ cã tiªu chuÈn vµ nh·n hiÖu riªng cña tõng quèc gia thµnh viªn, vÝ dô nh­ ë §øc lµ KRAV, ë Hµ Lan lµ EKO... Tuy nhiªn Uû ban ch©u ¢u ®· cã quy ®Þnh cô thÓ vÒ d¸n nh·n cho s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p h÷u c¬, theo ®ã c¸c nh·n hiÖu ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu sau: Nh÷ng dÊu hiÖu trªn nh·n m¸c thÓ hiÖn mét c¸ch râ rµng r»ng s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p h÷u c¬. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ trªn nh·n m¸c ph¶i ghi râ: (1) nh÷ng thµnh phÇn cÊu thµnh s¶n phÈm tu©n theo nguyªn t¾c cña s¶n xuÊt h÷u c¬; (2) nh÷ng thµnh phÇn cÊu thµnh s¶n phÈm ®­îc nhËp khÈu tõ n­íc thø Ba th× ph¶i cã nguån gèc tõ n­íc thø Ba vµ cã chøng nhËn cña mét c¬ quan cã thÈm quyÒn vÒ viÖc ¸p dông c¸c nguyªn t¾c cña ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt n«ng nghiÖp h÷u c¬. S¶n phÈm ph¶i ®­îc s¶n xuÊt, nhËp khÈu tõ n­íc thø Ba theo quy ®Þnh; S¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt, hay nhËp khÈu bëi chñ thÓ kinh doanh lµ ng­êi s¶n xuÊt, nhËp khÈu tõ n­íc thø Ba; ThÓ hiÖn râ rµng h­íng dÉn sö dông vµ h¹n sö dông. C¸c nh·n hiÖu m«i tr­êng (nh·n hiÖu sinh th¸i vµ nh·n hiÖu cho thùc phÈm cã nguån gèc h÷u c¬) ®­îc in trªn bao b× s¶n phÈm chøng minh ®Æc tÝnh th©n thiÖn víi m«i tr­êng cña s¶n phÈm ®ang trë thµnh mét quy ®Þnh quan träng cña thÞ tr­êng EU, mét mÆt t¹o ra th¸ch thøc ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, mÆt kh¸c l¹i t¹o c¬ héi cho ViÖt Nam ph¸t triÓn cao h¬n n÷a quy tr×nh s¶n xuÊt kh«ng g©y h¹i ®Õn m«i tr­êng trong n­íc còng nh­ quèc tÕ. C¸c quy ®Þnh vÒ an toµn vÖ sinh thùc phÈm cã liªn quan ®Õn b¶o vÖ m«i tr­êng Quy ®Þnh hµm l­îng thuèc trõ s©u tèi ®a cã trong rau qu¶: §©y lµ quy ®Þnh vÒ an toµn thùc phÈm víi môc ®Ých b¶o vÖ søc khoÎ céng ®ång. Khi xÐt vÒ khÝa c¹nh m«i tr­êng, quy ®Þnh nµy còng nh»m b¶o vÖ m«i tr­êng v× s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nÕu sö dông c¸c lo¹i thuèc trõ s©u an toµn vµ víi mét hµm l­îng cho phÐp kh«ng nh÷ng sÏ cung cÊp mét nguån thùc phÈm an toµn vµ ®¶m b¶o cho søc khoÎ ng­êi d©n mµ cßn ®¶m b¶o kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng kh«ng khÝ, nguån n­íc sinh ho¹t. §ång thêi, quy ®Þnh vÒ hµm l­îng thuèc trõ s©u tèi ®a kh«ng chØ b¶o vÖ m«i tr­êng ë quèc gia s¶n xuÊt s¶n phÈm mµ cßn b¶o vÖ m«i tr­êng ë c¶ quèc gia nhËp khÈu, tiªu thô s¶n phÈm. Thùc tÕ lµ nÕu trong s¶n phÈm n«ng nghiÖp cã chøa hµm l­îng thuèc trõ s©u qu¸ møc cho phÐp, c¸c chÊt nµy sau qu¸ tr×nh tiªu dïng s¶n phÈm sÏ th¶i ra m«i tr­êng ë n­íc nhËp khÈu vµ l­îng thuèc trõ s©u kh«ng ph©n huû sÏ g©y « nhiÔm m«i tr­êng n¬i ®©y (tho¸i ho¸ ®Êt, « nhiÔm nguån n­íc sinh ho¹t...). D­ l­îng thuèc trõ s©u kh«ng ph©n huû ®ang lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò nh¹y c¶m trong ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i tr­êng mµ EU ®Æc biÖt quan t©m. Quy ®Þnh kiÓm tra thó y ®èi víi thÞt gia sóc, gia cÇm vµ thuû s¶n Còng gièng nh­ quy ®Þnh hµm l­îng thuèc trõ s©u tèi ®a cã trong rau qu¶, quy ®Þnh nµy lµ quy ®Þnh vÒ vÖ sinh an toµn thùc phÈm, nh­ng l¹i liªn quan gi¸n tiÕp ®Õn m«i tr­êng. Cô thÓ, mét sè kh©u trong qu¸ tr×nh nu«i trång, chÕ biÕn vµ ®­a c¸c s¶n phÈm thÞt gia sóc, gia cÇm, thuû s¶n vµo thÞ tr­êng EU cã ¶nh h­ëng tíi m«i tr­êng (nu«i trång, khai th¸c, chÕ biÕn, vËn chuyÓn). Sö dông qu¸ nhiÒu kh¸ng sinh, ho¸ chÊt, thuèc b¶o vÖ thùc vËt trong ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm vµ nu«i trång thuû s¶n, dïng nhiÒu kh¸ng sinh trong b¶o qu¶n h¶i s¶n ®¸nh b¾t vµ xö lý chÊt th¶i cña c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn thùc phÈm ch­a tèt sÏ g©y « nhiÔm m«i tr­êng. Cô thÓ, ch­¬ng VI “Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt ®Ó xö lý thuû s¶n trªn bê”ë Phô lôc I thuéc ChØ thÞ 91/493/EEC, phÇn “§iÒu kiÖn ®èi víi s¶n phÈm t­¬i”cã nªu: “Trõ tr­êng hîp cã nh÷ng ph­¬ng tiÖn chuyªn biÖt ®Ó lo¹i bá liªn tôc phÕ liÖu, c¸c lo¹i phÕ liÖu cÇn ®­îc bá vµo nh÷ng thïng chøa kh«ng rß rØ, cã n¾p ®Ëy, dÔ lµm s¹ch, dÔ khö trïng. Kh«ng ®­îc ®Ó phÕ liÖu tÝch tô trong khu lµm viÖc. PhÕ liÖu ph¶i ®­îc chuyÓn ®i th­êng xuyªn, hoÆc mçi khi ®Çy thïng chøa, hay Ýt nhÊt sau mçi ngµy lµm viÖc. C¸c thïng, vËt, hoÆc phßng chøa dµnh riªng cho chÊt phÕ th¶i ph¶i lu«n ®­îc gi÷ s¹ch, vµ nÕu cã thÓ, ®­îc khö trïng sau khi sö dông. PhÕ th¶i tån tr÷ kh«ng ®­îc t¹o nguån g©y nhiÔm bÈn cho c¬ së s¶n xuÊt hoÆc g©y « nhiÔm m«i tr­êng.” §iÒu 9, Ch­¬ng III “NhËp khÈu tõ n­íc thø Ba”thuéc ChØ thÞ 91/492/EEC cã nªu: “C¸c n­íc thø Ba xuÊt khÈu sang EU ph¶i ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn vÖ sinh thùc tÕ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ®­a nhuyÔn thÓ hai m¶nh vá sèng vµo thÞ tr­êng, ®Æc biÖt ph¶i tiÕn hµnh gi¸m s¸t c¸c khu vùc s¶n xuÊt vÒ mÆt nhiÔm vi sinh vµ g©y « nhiÔm m«i tr­êng vµ vÒ sù cã mÆt cña c¸c ®éc tè sinh häc biÓn.” ChØ thÞ 96/23/EEC ngµy 29.4.1996 quy ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p gi¸m s¸t mét sè ho¹t chÊt vµ d­ l­îng cña chóng trong ®éng vËt sèng vµ c¸c s¶n phÈ._.r­êng vµ NghÞ ®Þnh nãi trªn ¸ dông víi mäi ®èi t­îng, moi tÇng líp x· héi. Riªng ®ãi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp th× sù ®iÒu chØnh vµ qu¶n lý th«ng qua c¸c quy ®Þnh cô thÓ cßn rÊt h¹n chÕ. Mét sè biÖn ph¸p h÷u hiÖu cã thÓ tham kh¶o lµ: (1) Thu phÝ, thuÕ vµ c¸c kho¶n thu kh¸c liªn quan ®Õn m«i tr­êng; (2) H¹n ng¹ch/giÊy phÐp m«i tr­êng cã thÓ trao ®æi ®­îc; (3) §Æt cäc phÝ t¸i chÕ ®èi víi mét sè lo¹i s¶n phÈm (vÝ dô: c¸c lo¹i vá ®å hép); (4) C¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞch ®éng, thùc vËt vµ c¸c tiªu chuÈn, quy ®Þnh kü thuËt ®èi víi s¶n phÈm; (5) C¸c yªu cÇu vÒ bao gãi (hiÖn nay ch­a cã); (6) C¸c yªu cÇu vÒ hµm l­îng nguyÖn liÖu ®­îc t¸i chÕ; (7) Giíi thiÖu vµ ®­a ra nh·n m¸c sinh th¸i nh­ mét dÊu hiÖu b¶o vÖ m«i tr­êng. §ång thêi cñng cè nhiÖm vô vµ chøc n¨ng cña Nhµ n­íc trong lÜnh vùc B¶o vÖ m«i tr­êng, ®Æc biÖt lµ trong kh©u gi¸m s¸t thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh. + Ban hµnh LuËt Thuû s¶n vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh LuËt ®Ó thay thÕ Ph¸p lÖnh b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn nguån lîi thuû s¶n (1989) do Ph¸p lÖnh nµy ®· béc lé nh÷ng h¹n chÕ, ¶nh h­ëng ®Õn qu¶n lý vµ ph¸t triÓn ngµnh. VÒ vÊn ®Ò tr¸ch nhiÖm x· héi cña doanh nghiÖp. Thùc tÕ lµ Bé luËt lao ®éng cña ViÖt Nam ®· bao trïm c¸c yªu cÇu c¬ b¶n cña c¸c bé Quy t¾c øng xö mµ nÕu cã th× phÝa n­íc ngoµi sÏ yªu cÇu. Nh­ng viÖc ¸p dông ®óng c¸c quy ®Þnh trong Bé luËt l¹i rÊt hiÕm. VÝ dô ®¬n gi¶n nh­ luËt Phßng ch¸y ch÷a ch¸y. Khi c¸c chuyªn gia ®¸nh gi¸ pháng vÊn ban l·nh ®¹o c¸c doanh nghiÖp vÒ vÊn ®Ò kiÓm tra cña PCCC ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, ®Òu ph¸t hiÖn ra r»ng ngay c¶ PCCC còng kh«ng ¸p dông ®óng luËt. Mét tr­êng hîp cô thÓ lµ thêi h¹n kiÓm tra ®Þnh kú hÖ thèng PCCC, cã nh÷ng c«ng ty c¶ 2 n¨m trêi kh«ng ®uîc gÆp PCCC ®Õn mét lÇn. Cßn c¸c tr­êng hîp vi ph¹m an toµn vÖ sinh lao ®éng th× rÊt phæ biÕn. Nh­ vËy, mÊu chèt ë ®©y lµ viÖc thùc thi Bé luËt Lao ®éng cña ViÖt Nam cÇn ®­îc Bé lao ®éng-Th­¬ng binh-X· héi gi¸m s¸t chÆt chÏ h¬n n÷a, kh«ng chØ ®Ó c¶i thiÖn cuéc sèng vµ m«i tr­êng lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng mµ cßn thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm ®¹o ®øc tr­íc c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi. Ngoµi ra tr­íc hiÖn t­îng nhiÔu sãng th«ng tin vÒ chøng chØ SA 8000, Nhµ n­íc cÇn cã biÖn ph¸p qu¶n lý ®èi víi c¸c tæ chøc m«i giíi, t­ vÊn vµ cÊp ph¸t chøng chØ, kh«ng ®Ó c¸c doanh nghiÖp r¬i vµo t×nh tr¹ng lÇm t­ëng ®©y lµ chøng chØ tÊt yÕu ph¶i cã khi muèn th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU. Bé Lao ®éng-Th­¬ng binh-X· héi nªn tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o vÒ chñ ®Ò nµy, gióp c¸c doanh nghiÖp cã ®Þnh h­íng cô thÓ sao cho phï hîp nhÊt víi ngµnh nghÒ vµ ®iÒu kiÖn cña m×nh. Hç trî doanh nghiÖp ®¸p øng c¸c quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ x· héi cña EU Hç trî tµi chÝnh: PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá (®Æc biÖt trong nh÷ng ngµnh may mÆc, chÕ biÕn n«ng s¶n, thuû s¶n, chÕ biÕn gç, s¶n xuÊt gèm sø....) nªn rÊt h¹n chÕ vèn trong viÖc ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt còng nh­ ®Çu t­ trang thiÕt bÞ xö lý m«i tr­êng. ChÝnh v× vËy, nhµ n­íc nªn cã c¸c biÖn ph¸p hç trî h¬n n÷a vÒ mÆt tµi chÝnh nh­: (1) MiÔn thuÕ thu nhËp tõ 2-4 n¨m cho c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu, ®Æc biÖt víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng cã hµm l­îng gi¸ trÞ gia t¨ng cao. Dµnh thuÕ ­u ®·i ®Æc biÖt cho c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn tèt c«ng t¸c m«i tr­êng vµ x· héi; (2) ¦u tiªn cho c¸c doanh nghiÖp nµy vay vèn tõ c¸c nguån tÝn dông ­u ®·i; (3) Nhµ n­íc dµnh vèn ng©n s¸ch hç trî ®Çu t­ hµng n¨m cho c¸c ch­¬ng tr×nh quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt, c¸c trung t©m gièng quèc gia ®Ó t¹o ra c¸c gièng s¹ch vµ cã ch¸t l­îng (®èi víi c¸c ngµnh n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n), ®Çu t­ x©y dùng c¸c tr¹m quan tr¾c c¶nh b¸o m«i tr­êng... Hç trî th«ng tin: Th«ng tin vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu cã vai trß rÊt quan träng gióp cho c¸c doanh nghiÖp biÕt ®­îc nhu cÇu, thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng vÒ c¸c chñng lo¹i s¶n phÈm vµ c¸c quy ®Þnh cña thÞ tr­êng ®Ó ®¸p øng. Víi ho¹t ®éng nµy, Nhµ n­íc nªn chØ ®¹o tÝch cùc t¹o ra nhiÒu kªnh th«ng tin tíi c¸c doanh nghiÖp, nh­ c¸c Ên phÈm, trang Web, trung t©m cung cÊp th«ng tin ..v.v. HIÖn nay ®· cã kh«ng Ýt Ên phÈm vµ trang Web cña c¸c c¬ quan h÷u quan ®­îc x©y dùng nh»m môc ®Ých nµy (nh­ Bé Thuû s¶n, Bé Th­¬ng m¹i, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam...) nh­ng néi dung vÒ thÞ tr­êng vÉn ch­a ®Çy ®ñ, thiÕu hÖ thèng vµ kh«ng mang tÝnh cËp nhËt (®Æc biÖt lµ c¸c th«ng tin trªn Web). Bªn c¹nh ®ã, c¸c Bé, ngµnh chøc n¨ng cÇn phèi hîp tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o giíi thiÖu cho c¸c doanh nghiÖp vÒ nh÷ng quy ®Þnh chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ x· héi cña EU ®èi víi tõng lo¹i hµng ho¸ xuÊt khÈu, ®Æc biÖt tËp trung vµo viÖc gi¶i thÝch nh­ng quy ®Þnh, tiªu chuÈn míi, ®¸nh gi¸ nh÷ng ¶nh h­ëng cña chóng ®èi víi hµng xuÊt khÈu. Trªn c¬ së ®ã ®­a ra ®Þnh h­íng, h­íng dÉn cho c¸c doanh nghiÖp kh¾c phôc c¸c rµo c¶n kü thuËt nµy. X©y dùng c¬ chÕ phèi hîp hîp lý gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc. Mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu lµ x©y dùng c¸c hiÖp héi ngµnh hµng (theo tõng ®Þa bµn hoÆc theo tõng lÜnh vùc kinh doanh) ®Ó cã thÓ ®¹i diÖn trùc tiÕp cho tiªng nãi cña c¸c doanh nghiÖp (®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá). Hç trî ®µo t¹o nh©n lùc: §Çu t­ cho viÖc ®µo t¹o c¸c chuyªn gia vÒ x©y dùng vµ ®¸nh gi¸ tiªu chuÈn chÊt l­îng, x· héi vµ m«i tr­êng trong mçi ngµnh nghÒ, n©ng cÊp c¸c thiÕt bÞ chuyªn dông phôc vô cho c«ng t¸c ®¸nh gi¸ ®ã. X©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o thÝ ®iÓm ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu (cã nhu cÇu cÊp thiÕt nhÊt). Ch­¬ng tr×nh thÝ ®iÓm mét mÆt sÏ gãp phÇn n©ng cao kiÕn thøc, kü n¨ng vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm cña c¸c doanh nghiÖp vÒ qu¶n lý chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ x· héi, ®ång thêi cho phÐp ®¸nh gi¸ ®­îc nhu cÇu vµ sù quan t©m cña giíi doanh nghiÖp ®èi víi vÊn ®Ò nµy ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ h¬n. Hç trî gi¶i quyÕt tranh chÊp vi ph¹m c¸c quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn cña EU, b¶o vÖ lîi Ých cña c¸c doanh nghiÖp th«ng qua ®µm ph¸n th­¬ng m¹i: Víi vÞ thÕ bÊt lîi trong th­¬ng m¹i quèc tÕ, c¸c doanh nghiÖp th­êng bÞ thiÖt thßi khi ph¶i theo ®uæi c¸c vô kiÖn hoÆc tranh chÊp ph¸t sinh do vi ph¹m cña mét trong c¸c bªn liªn quan. H¬n n÷a, c¸c n­íc ph¸t triÓn ngµy cµng t×m c¸ch tËn dông tèi ®a nh÷ng c«ng cô ®­îc coi lµ hîp ph¸p trong th­¬ng m¹i quèc tÕ ®Ó g©y khã dÔ cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­: ¸p dông c¸c tiªu chuÈn vµ c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ th­¬ng m¹i v× môc ®Ých b¶o vÖ m«i tr­êng, v× môc ®Ých ®¹o ®øc x· héi... V× thÕ, vai trß cña Nhµ n­íc lµ (1) Cã tiÕng nãi chÝnh thøc b¶o vÖ doanh nghiÖp trªn tr­êng quèc tÕ trong c¸c tr­êng hîp nh­ phÝa ®èi t¸c tuyªn truyÒn bÊt lîi cho ta; (2) T­ vÊn cho c¸c doanh nghiÖp vÒ mÆt chuyªn m«n ph¸p lý, cung cÊp hoÆc giíi thiÖu nh÷ng luËt s­ tin cËy chuyªn tr¸ch vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp th­¬ng m¹i; (3) Trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, yªu cÇu c¸c ®èi t¸c më cöa thÞ tr­êng, vÝ dô nh­ gia t¨ng h¹n ng¹ch dÖt may, n©ng cao ng­ìng ph¸t hiÖn d­ l­îng kh¸ng sinh ®èi víi n«ng, thuû s¶n... C¸c gi¶i ph¸p kh¸c Cã chÝnh s¸ch qu¶n lý chÆt chÏ ®èi víi ho¹t ®éng nhËp khÈu theo h­íng h¹n chÕ nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ cã kh¶ n¨ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng, kh«ng ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn vµ søc khoÎ cña ng­êi lao ®éng trong qu¸ tr×nh lao ®éng nh­: ho¸ chÊt, ph©n bãn, thuèc trõ s©u, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, thuèc kh¸ng sinh cÊm sö dông, d©y chuyÒn chÕ biÕn l¹c hËu... §ång thêi khuyÕn khÝch nhËp khÈu c«ng nghÖ chÕ biÕn s¹ch, c«ng nghÖ Ýt g©y« nhiÔm m«i tr­êng, thiÕt bÞ xö lý chÊt th¶i... CÇn cã chÝnh s¸ch h×nh thµnh c¸c tæ hîp s¶n xuÊt, chÕ biÕn khÐp kÝn (®Æc biÖt trong n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n) ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ¸p dông HACCP mét c¸ch triÖt ®Ó. HiÖn nay ë ViÖt Nam rÊt khã ¸p dông HACCP mét c¸ch triÖt ®Ó vµ khÐp kÝn v× nu«i trång t¸ch riªng víi chÕ biÕn. Trong khi c¸c doanh nghiÖp ¸p dông HACCP th× c¸c hé n«ng d©n nu«i trång l¹i kh«ng tu©n thñ quy ®Þnh v× muèn thu lîi nhuËn cao nªn nguyªn liÖu cung cÊp nhiÒu khi kh«ng ®¸p øng tiªu chuÈn chÊt l­îng, dÉn ®Õn s¶n phÈm kh«ng ®¸p øng tiªu chuÈn xuÊt khÈu. Gi¶i ph¸p vÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp CËp nhËt vµ hiÓu râ c¸c quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ x· héi cña EU ®èi víi s¶n phÈm doanh nghiÖp cung cÊp HÖ thèng c¸c quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn cña EU ®èi hµng ho¸ nhËp khÈu kh¸ phøc t¹p vµ ngÆt nghÌo. Ngoµi nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ an toµn s¶n phÈm (Product Safety), LuËt thùc phÈm, LuËt b¶o vÖ m«i tr­êng... cßn cã v« sè c¸c chØ thÞ riªng cho c¸c nhãm s¶n phÈm kh¸c nhau (Directives). §a phÇn mçi quy ®Þnh l¹i ®­îc ®iÒu chØnh bëi nhiÒu chØ thÞ. V× vËy kh«ng thÓ chØ ®äc 01 chØ thÞ trong sè c¸c chØ thÞ ®iÒu chØnh 1 quy ®Þnh mµ cã thÓ hiÓu ®­îc quy ®Þnh ®ã. VÝ dô nh­: quy ®Þnh vÒ chÊt phô gia trong thùc phÈm ®­îc ®iÒu chØnh bëi 04 chØ thÞ: ChØ thÞ 94/35/EEC ®èi víi chÊt lµm ngät, ChØ thÞ 94/36/EEC ®èi víi phÈm mµu, ChØ thÞ 88/388/EEC ®èi víi h­¬ng liÖu, ChØ thÞ 95/2/EC ®èi víi c¸c p hô gia thùc phÈm kh¸c. V× vËy muèn hiÓu râ mét quy ®Þnh cña EU ph¶i ®äc kü tÊt c¶ c¸c chØ thÞ liªn quan ®Õn quy ®Þnh ®ã. Ch­a kÓ ®Õn c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng EN ¸p dông cho s¶n phÈm s¶n xuÊt vµ l­u th«ng trong khèi EU, nÕu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam t×m hiÓu vµ tu©n thñ sÏ lµ thuËn lîi lín khi ®­a hµng ho¸ vµo thÞ tr­êng nµy. Mét thùc tÕ hiÖn nay lµ nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam khi xuÊt khÈu vÉn chØ lµm hµng theo kh¶ n¨ng chø ch­a ®ãn b¾t nhu cÇu tõ phÝa ®èi t¸c. V× vËy, c«ng t¸c t×m hiÓu thÞ tr­êng vÉn cßn rÊt yÕu kÐm, nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña ho¹t ®éng nµy v× sî tèn kÐm chi phÝ. Do ®ã mµ hiÖn t­îng “cã nghe nãi vÒ quy ®Þnh nµy nh­ng kh«ng biÕt râ v× ch­a ®­îc ®äc v¨n b¶n, chØ biÕt r»ng EU ®­a ra yªu cÇu rÊt kh¾t khe”lµ kh¸ phæ biÕn. T¨ng c­êng ¸p dông c¸c hÖ thèng tiªu chuÈn quèc tÕ vÒ chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ x· héi. C¸c tiªu chuÈn quèc tÕ nh­ tiªu chuÈn qu¶n lý chÊt l­îng ISO 9001, tiªu chuÈn qu¶n lý m«i tr­êng 14001, tiªu chuÈn HACCP... lµ nh÷ng tiªu chuÈn chung ®­îc nhiÒu n­íc h­ëng øng vµ khuyÕn khÝch ¸p dông. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam - tr­íc hÕt lµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu - cÇn ph¶i nhËn thøc râ ®­îc tÇm quan träng cña c¸c tiªu chuÈn nµy v× khi cã c¸c chøng chØ, doanh nghiÖp kh«ng chØ lÊy ®­îc lßng tin cña c¸c b¹n hµng mµ cßn c¶i thiÖn quy tr×nh qu¶n lý s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ n¨ng suÊt lao ®éng, ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ vÒ l©u dµi cho doanh nghiÖp. Cô thÓ víi hÖ thèng HACCP ®ßi hái ph¶i ¸p dông vµ tu©n thñ triÖt ®Ó c¸c quy ®Þnh ngay tõ kh©u nu«i trång, ®¸nh b¾t, cho ®Õn kh©u chÕ biÕn. §©y lµ mét ®iÒu rÊt khã thùc hiÖn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn n«ng, thuû s¶n cña ta v× ng­êi nu«i trång, khai th¸c n«ng, thñ s¶n lµ c¸c hé n«ng d©n rÊt ph©n t¸n. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn nªn liªn kÕt víi c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, n«ng tr­êng... ®Ó h×nh thµnh c¸c tæ hîp s¶n xuÊt lín vµ ¸p dông hÖ thèng HACCP. Chó träng ¸p dông hÖ thèng HACCP mét c¸ch thùc sù, tr¸nh t×nh tr¹ng ¸p dông tiªu chuÈn nµy mang tÝnh h×nh thøc ®Ó ®èi phã víi thÞ tr­êng nhËp khÈu nh­ hiÖn nay ®ang diÔn ra ë c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu. Ngoµi ra, nh»m v­ît qua th¸ch thøc vÒ yªu cÇu ngµy cµng t¨ng cña thÞ tr­êng, viÖc ¸p dông ph­¬ng ph¸p qu¶n lý chÊt l­îng tæng thÓ (TQM - Total Quality Management) cã thÓ lµ mét gi¶i ph¸p. TQM lµ mét ph­¬ng ph¸p qu¶n lý gi¶i quyÕt tõng vÊn ®Ò trong ®ã cèt lâi lµ chÊt l­îng trong mäi khÝa c¹nh vµ nhiÖm vô cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. Khi ¸p dông TQM, nhµ xuÊt khÈu kh«ng nh÷ng ph¶i tr¶i qua c¸c giai ®o¹n nh­ ISO 9000 vµ ISO 14000 vµ c¸c vÊn ®Ò b¾t buéc nh­ nh·n hiÖu CE, HACCP mµ cßn ph¶i chó ý tíi t¸c ®éng ®èi víi x· héi. TÊt nhiªn, TQM kh«ng ph¶i lµ ®iÒu kiÖn ®Ó thµnh ®¹t ë thÞ tr­êng ch©u ¢u. Song, nã cã thÓ cung cÊp cho c¸c doanh nghiÖp mét c«ng cô qu¶n lý h÷u Ých. Nã t¹o ra mét m«i tr­êng cho viÖc liªn tôc c¶i tiÕn ho¹t ®éng mµ c¸c doanh nghiÖp cã thÓ cÇn ®Ó v­ît qua ®èi thñ c¹nh tranh vµ ®¸p øng nh÷ng kú väng cña kh¸ch hµng vµ yªu cÇu cña thÞ tr­êng ë møc ®é cao. §æi míi c«ng nghÖ vµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt C¸c ngµnh s¶n xuÊt xuÊt khÈu cña ViÖt Nam së dÜ yÕu kÐm vÒ chÊt l­îng ®Òu do nh÷ng h¹n chÕ vÒ trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ (nh­ ®· ph©n tÝch ë phÇn thùc tr¹ng). Do ®ã, ®æi míi trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu nÕu c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu muèn v­¬n xa trªn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ (dÖt may, giµy dÐp, s¶n xuÊt ®å gç...), m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn chñ yÕu lµ nh÷ng lo¹i ®· l¹c hËu, n¨ng suÊt thÊp. §Ó ph¸t triÓn ngµnh sang mét b­íc míi cÇn nç lùc ®Çu t­ ®Ó b¾t kÞp víi c«ng nghÖ trong khu vùc vµ thÕ giíi. Tr­êng hîp c¸c doanh nghiÖp ch­a cã ®iÒu kiÖn tµi chÝnh, cã thÓ sö dông h×nh thøc thuª tµi chÝnh ®Ó ®æi míi n¨ng lùc s¶n xuÊt cña m×nh, t¹o dùng tªn tuæi vµ uy tÝn víi ®èi t¸c n­íc ngoµi. Bªn c¹nh ®ã, ph­¬ng thøc gia c«ng xuÊt khÈu kÐo dµi kh«ng nh÷ng ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh Ýt mµ cßn lµm cïn kh¶ n¨ng tù vËn ®éng, tù s¸ng t¹o cña c¸c doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp trong lÜnh vùc nµy nªn tõng b­íc v­¬n tíi ®Çu t­ x©y dùng mét hÖ thèng ho¹t ®éng kü nghÖ liªn hoµn víi 4 kh©u: s¸ng t¹o thiÕt kÕ, thu mua nguyªn phô liÖu, tæ chøc s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i trùc tiÕp. §èi víi c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn n«ng, thuû s¶n th× ph­¬ng thøc s¶n xuÊt vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu. §ång thêi, nÕu ph­¬ng thøc s¶n xuÊt vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn kh«ng thÝch hîp cßn g©y « nhiÔm m«i tr­êng, khiÕn cho c¸c doanh nghiÖp vi ph¹m quy ®Þnh vÒ m«i tr­êng cña EU. Do vËy, viÖc cÇn thiÕt lµ ph¶i (1) c¶i tiÕn, n©ng cao kü thuËt c¸c trang thiÕt bÞ dïng trong chÕ biÕn, (2) thay ®æi c¸c c«ng nghÖ g©y « nhiÔm m«i tr­êng b»ng c¸c c«ng nghÖ s¹ch (víi c¸c doanh nghiÖp h¹n chÕ vÒ tµi chÝnh kh«ng cã kh¼ n¨ng thay thÕ toµn bé d©y chuyÒn l¹c hËu th× cã thÓ l¾p ®Æt bæ sung c¸c thiÕt bÞ chèng vµ xö lý « nhiÔm m«i tr­êng cho dÇy chuyÒn ®ang vËn hµnh), (3) t×m hiÓu vµ tõng b­íc tu©n theo quy tr×nh canh t¸c n«ng nghiÖp ®¶m b¶o GAP ®Ó cung cÊp c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn s¹ch. Ngoµi ra, mét trong nh÷ng ph­¬ng ph¸p th©m nhËp thÞ tr­êng EU h÷u hiÖu cña hµng n«ng, thuû s¶n ViÖt Nam hiÖn nay lµ nu«i gia c«ng. Víi tr×nh ®é nu«i trång vµ chÕ biÕn cña ngµnh cßn thÊp nh­ hiÖn nay th× khi nu«i gia c«ng, c¸c doanh nghiÖp sÏ kh«ng chØ ®­îc c¶ lîi Ých kinh tÕ mµ cßn häc ®­îc ph­¬ng ph¸p nu«i trång n«ng, thuû s¶n ®¹t tiªu chuÈn chÊt l­îng, tõ ®ã t¹o dùng chç ®øng ban ®Çu cho m×nh trªn thÞ tr­êng réng lín nµy. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, gièng n«ng thuû s¶n, kü thuËt, chuyªn gia, thøc ¨n vµ ph­¬ng ph¸p nu«i do EU cung cÊp vµ h­íng dÉn thùc hiÖn. PhÝa EU sÏ cö chuyªn gia sangViÖt Nam ®Ó h­íng dÉn ph­¬ng ph¸p nu«i, gi¸m s¸t ho¹t ®éng nu«i vµ nghiÖm thu s¶n phÈm, sau ®ã chuyªn gia EU sÏ kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm vµ d¸n nh·n m¸c hµng cña EU tr­íc khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy. HiÖn nay, c«ng ty xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n Seaprodex ®· tiÕn hµnh nu«i t«m gia c«ng cho NhËt B¶n, kÕt qu¶ thu ®­îc rÊt kh¶ quan, gi¸ t«m xuÊt khÈu vµ gi¸ trÞ gia t¨ng cña s¶n phÈm rÊt cao. Phèi hîp víi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc trong viÖc gi¶i quyÕt v­íng m¾c thÞ tr­êng Gi¶i ph¸p nµy ®­îc ®­a ra dùa trªn tr­êng hîp ®iÓn h×nh vÒ xuÊt khÈu hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam sang EU bÞ vi ph¹m quy ®Þnh vÒ d­ l­îng kh¸ng sinh cña EU trong thêi gian gÇn ®©y. Thêi kú ®Çu chØ cã mét sè doanh nghiÖp cã l«hµng vi ph¹m, c¸c doanh nghiÖp nµy ®· kh«ng b¸o c¸o víi Bé Thuû s¶n ®Ó ®­îc gióp ®ì mµ tù t×m c¸ch gi¶i quyÕt víi ®èi t¸c EU, nh­ng cuèi cïng vÉn kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®­îc (kh«ng lÊy ®­îc tiÒn mµ còng kh«ng xin l¹i ®­îc hµng ®Ó xuÊt sang c¸c thÞ tr­êng kh¸c). Cho ®Õn khi sè l« hµng thuû s¶n ViÖt Nam vi ph¹m quy ®Þnh cña EU nhiÒu h¬n, Uû ban ch©u ¢u ®· chÝnh thøc th«ng b¸o cho Bé Thuû s¶n vÒ t×nh tr¹ng nµy vµ kÓ tõ th¸ng 9/2001, EU ¸p dông biÖn ph¸p kiÓm tra t¨ng c­êng ®èi víi hµng thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam (kiÓm tra 100% c¸c l« hµng xuÊt khÈu, trong khi tr­íc ®©y hµng thuû s¶n cña ta chØ bÞ EU kiÓm tra x¸c suÊt 5%). Nh­ vËy, hµng thuû s¶n xuÊt khÈu cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp (gåm c¶ doanh nghiÖp ch­a cã l« hµng bÞ vi ph¹m) ®Òu bÞ kiÓm tra 100%, g©y bÊt lîi cho c¸c doanh nghiÖp vµ mÊt uy tÝn ®ång lo¹t trªn c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu. NÕu nh­ ngay tõ ®Çu, c¸c doanh nghiÖp cã l« hµng vi ph¹m phèi hîp víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng táng viÖc gi¶i quyÕt v­íng m¾c thÞ tr­êng (Bé Thuû s¶n thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ sö dông d­ l­îng kh¸ng sinh bÞ cÊm; Bé Th­¬ng m¹i chñ ®éng ®µm ph¸n víi phÝa EU ®Ó t×m c¸ch gióp c¸c doanh nghiÖp th¸o gì...) th× chóng ta ®· sím ng¨n chÆn ®­îc t×nh tr¹ng c¸c l« hµng thñy s¶n liªn tiÕp bÞ EU tõ chèi vµ tiªu huû C¸c gi¶i ph¸p kh¸c Thø nhÊt, tÝch cùc tham gia c¸c cuéc héi th¶o do phÝa ViÖt Nam, Liªn minh ch©u ¢u hoÆc c¶ hai bªn phèi hîp tæ chøc vÒ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang EU, giíi thiÖu c¸c quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ x· héi cña ®èi víi hµng nhËp khÈu. Trªn c¬ së nguån th«ng tin nµy, ®­a ra ph­¬ng h­íng thÝch hîp ®iÒu chØnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cña m×nh ®Ó ®¶m b¶o cung cÊp cho thÞ tr­êng nµy c¸c s¶n phÈm phï hîp, ®¹t yªu cÇu. Thø hai, chñ ®éng tiÕp cËn víi c¸c quy ®Þnh cña EU b»ng nhiÒu c¸ch: Th«ng qua th­¬ng vô cña ViÖt Nam ë c¸c n­íc thµnh viªn EU; Ph¸i ®oµn EC t¹i Hµ Néi; Phßng Th­¬ng m¹i ch©u ¢u t¹i ViÖt Nam; Trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i; Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam; Trung t©m nghiªn cøu ch©u ¢u, ®èi t¸c EU; m¹ng Internet.... Thø ba, x©y dùng chiÕn l­îc kinh doanh dµi h¹n cã tÝnh ®Õn t¸c ®éng cña c¸c quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn cña EU ®èi víi hµng nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng nµy. Thø t­, thµnh lËp c¸c bé phËn qu¶n lý chÊt l­îng vµ m«i tr­êng víi tr¸ch nhiÖm kiÓm tra ®Þnh kú, gi¸m s¸t chÊt l­îng, m«i tr­êng trong doanh nghiÖp. Thø n¨m, rµ so¸t l¹i hå s¬ kiÓm so¸t nguyªn liÖu cña c¸c l« hµng ®ang trªn ®­êng tíi c¸c n­íc EU ®Ó triÖu håi vÒ n­íc nh÷ng l« hµng ®­îc s¶n xuÊt b»ng nguån nguyªn liÖu kh«ng ®¶m b¶o. Thø s¸u, t×m thÞ tr­êng thay thÕ, h¹n chÕ xuÊt khÈu vµo EU nh÷ng l« hµng ch­a ®­îc gi¸m ®Þnh ch¾c ch¾n vÒ chÊt l­îng vµ m«i tr­êng . KÕt luËn Sè l­îng hµng rµo kü thuËt trong th­¬ng m¹i ®ang t¨ng lªn ®­îc coi lµ mèi ®e däa chñ yÕu ®èi víi nhµ xuÊt khÈu ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. NhiÒu doanh nghiÖp ®ang bÞ mÊt c¬ héi kinh doanh do nh÷ng ®ßi hái ngµy cµng t¨ng vÒ l­îng, m«i tr­êng vµ tr¸ch nhiÖm x· héi tõ phÝa ®èi t¸c n­íc ngoµi. Vô viÖc c¸c l« hµng thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong hai n¨m 2001, 2002 liªn tiÕp bÞ ph¸t hiÖn vi ph¹m quy ®Þnh cña EU vÒ d­ l­îng kh¸ng sinh, dÉn ®Õn bÞ tiªu huû vµ ph¶i chÞu chÕ ®é kiÓm tra 100% khiÕn ngµnh thuû s¶n gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, ®ång thêi ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn t¹i c¸c khu vùc thÞ tr­êng kh¸c cã thÓ coi lµ mét bµi häc ®¾t gi¸. Do ®ã, ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Ó trô v÷ng vµ thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng ch©u ¢u. Víi quy m« giíi h¹n, kho¸ luËn ®· gi¶i quyÕt ®­îc mét sè vÊn ®Ò sau: Tr×nh bµy tãm gän nh÷ng quy ®Þnh chung nhÊt (b¾t buéc hoÆc kh«ng b¾t buéc) vÒ chÊt l­îng, m«i tr­êng vµ x· héi mµ EU hiÖn ®ang ¸p dông cho hµng ho¸ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng, vµ do ®ã cho c¶ hµng ho¸ nhËp khÈu §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t n¨ng lùc cña ViÖt Nam ®¸p øng c¸c quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn ®ã nh­: møc ®é hµi hoµ tiªu chuÈn cña ViÖt Nam víi EU nãi riªng vµ quèc tÕ nãi chung, t×nh h×nh ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng ISO 9000 vµ m«i tr­êng ISO 14000, thùc tÕ ¸p dông c¸c quy ®Þnh vÒ ®¶m b¶o søc khoÎ vµ an toµn cho ng­êi tiªu dïng trong s¶n xuÊt hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o, n«ng thuû s¶n vµ thùc phÈm... §ång thêi kho¸ luËn còng ®i s©u vµo ph©n tÝch kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c quy ®Þnh ®ã cña 4 ngµnh hµng xuÊt khÈu chÝnh: da giµy, dÖt may, n«ng s¶n, vµ thuû s¶n §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p kh¾c phôc t×nh tr¹ng yÕu kÐm cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc ®¸p øng c¸c quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn cña EU, nh­: thu phÝ m«i tr­êng, ®Æt cäc phÝ t¸i chÕ ®èi víi mét sè lo¹i s¶n phÈm; ¸p dông ph­¬ng ph¸p qu¶n lý chÊt l­îng tæng thÓ TQM; nu«i gia c«ng n«ng, thuû s¶n cho c¸c ®èi t¸c EU... Trªn hÕt, c¸c doanh nghiÖp cÇn hiÓu r»ng ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn nµy ph¶i dùa trªn chiÕn l­îc l©u dµi, chø kh«ng chØ lµ c¸c biÖn ph¸p ®èi phã ngµy mét ngµy hai. danh môc tµi liÖu trÝch dÉn [1] “Kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2002, ­íc n¨m 2003 vµ dù b¸o n¨m 2004 theo thÞ tr­êng c¸c n­íc”- T¹p chÝ Ngo¹i Th­¬ng - Sè 21-30/10/2003 - Trang 6. [2] “Lµm ¨n víi ng«i sao “mäc muén”“- Thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn -29/08/2002). [3] “European Union and World Trade”- Basic Statistic for European Union Trade for years 2001, 2002. [4] Liew Mun Leong (chñ tÞch tæ chøc ISO) - “Tiªu chuÈn trong cuéc sèng hµng ngµy”- Héi th¶o tham gia ho¹t ®éng tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ vµ khu vùc - Tæng côc TC§LCL - 2002. [5] D­¬ng Xu©n Chung - “Hoµ hîp vÒ tiªu chuÈn víi khu vùc vµ thÕ giíi”- Héi th¶o “Tham gia ho¹t ®éng tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ vµ khu vùc”- Tæng côc TC§LCL - 2002 [6] §Þnh nghÜa cña Tæ chøc Quèc tÕ vÒ tiªu chuÈn ho¸ (ISO), trong dù th¶o DIS 9000:2000 [7] ¤ng I.J.Day (Chñ tÞch BVQI, U.K) - “Chøng nhËn EMS hÖ thèng qu¶n lý m«i tr­êng”- Héi nghÞ chÊt l­îng ViÖt Nam lÇn thø hai - Tæng côc tiªu chuÈn, ®o l­êng, chÊt l­îng - 11/1997 [8] NguyÔn M¹nh C­êng - “NhËn biÕt vÊn ®Ò tr¸ch nhiÖm x· héi cña doanh nghiÖp trong bèi c¶nh ViÖt Nam héi nhËp Quèc TÕ”- Héi th¶o vÒ tr¸ch nhiÖm x· héi cña doanh nghiÖp CSR - Bé L§-TB-XH - 2002. [9] “Kû yÕu 40 n¨m ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn 1962 - 2002”- Tæng côc tiªu chuÈn, ®o l­êng, chÊt l­îng - NXB KH&KT [10] Tæ chøc quèc tÕ vÒ tiªu chuÈn ho¸ ISO - "The ISO Survey of ISO 9000 and ISO 14000 - Twelfth Cycle: up to and including December 2002" - www.iso.org - 2003 [11] Vietnam Investment Review - 21-27 December, 2002 - www.vir.com.vn [12] “EU huû bá lÖnh cÊm nhËp khÈu ®èi víi 6 doanh nghiÖp”- T¹p chÝ Th«ng tin Khoa häc C«ng nghÖ Thuû s¶n - sè th¸ng 8/2003 - www.fistenet.gov.vn [13] Thanh Liªm - “Thùc tr¹ng, gi¶i ph¸p qu¶n lý chÊt l­îng vÖ sinh an toµn thùc phÈm”- T¹p chÝ TC§LCL - Sè 8(49)/2003 - Trang 16. [14] Thanh Liªm - “N«ng s¶n thùc phÈm vµ ho¹t ®éng tiªu chuÈn ho¸ trong lÜnh vùc NSTP ë ViÖt Nam”- T¹p chÝ TC§LCL - Sè 7/2003 - Trang 42 [15] Tæ chøc quèc tÕ vÒ tiªu chuÈn ho¸ ISO - "The ISO Survey of ISO 9000 and ISO 14000 - up to and including December 2002”- www.iso.org - 2003. [16] Phïng ThÞ V©n KiÒu - B¸o c¸o tæng hîp NhiÖm vô cña Nhµ n­íc vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng: “C¸c quy ®Þnh vÒ m«i tr­êng cña Liªn minh ch©u ¢ u (EU) ®èi víi nhËp khÈu hµng n«ng, thuû s¶n vµ c¸c gi¶i ph¸p ®¸p øng c¸c quy ®Þnh, tiªu chuÈn m«i tr­êng ®èi víi hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU”- ViÖn nghiªn cøu Th­¬ng m¹i - 09/2003. [17] Tæ chøc SAI - “SA 8000 Certified Facilities, up dated September, 2003”- www.sa-intl.org/Accreditation/Certification.htm [18] B×nh Yªn & Phong Lan - “Doanh nghiÖp kh«ng buéc ph¶i mua chøng chØ SA 8000”- B¸o ®iÖn tö VnExpress ngµy 24/8/2002 - www.vnexpress.net [19] Cao HuÖ Anh & Vò §øc Th¾ng - “§¸nh gi¸ vµ chøng nhËn SA 8000 - Mét sè thuËn lîi vµ khã kh¨n”- Héi nghÞ toµn quèc C©u l¹c bé ISO ViÖt Nam - kû niÖm 2 n¨m thµnh lËp CLB - 02/2002 [20] Phi Hïng - “Cã cÇn tèn tiÒn mua SA 8000?”- B¸o Doanh nghiÖp - Sè 34 (22/8/02 - 28/8/02) - Trang 5 [21] EU Economic and Commercial counsellors - “2003 Annual Report”- the European Commision’s Delegation in Vietnam - www.delvnm.cec.eu.int - May, 2003. [22] “T×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh 5 th¸ng ®Çu n¨m 2003 cña ngµnh da giµy ViÖt Nam”- B¶n tin hµng th¸ng cña HiÖp héi da giµy ViÖt Nam, sè th¸ng 6/2003 - www.lefaso.org.vn [23] Th«ng tin chuyªn ®Ò “Thùc tr¹ng vµ tiÒm n¨ng trong quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ EU”- Phßng th«ng tin t­ liÖu - ViÖn nghiªn cøu Th­¬ng m¹i - Bé Th­¬ng m¹i - 2002 [24] TrÇn Kh¾c Kiªn - “Thùc tr¹ng vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp da giµy ViÖt Nam trong thêi gian tíi”- Héi th¶o “Ch­¬ng tr×nh môc tiªu ph¸t triÓn ngµnh da giµy ViÖt Nam”- HiÖp héi da giµy ViÖt Nam - 5/2002 [25] Sè liÖu thèng kª cña Tæng Côc Tiªu chuÈn §o l­êng ChÊt l­îng - www.tcvn.gov.vn - cËp nhËt ®Õn th¸ng 9/2003. [26] C«ng ty cæ phÇn th«ng tin kinh tÕ ®èi ngo¹i (Chu ViÕt Lu©n chñ biªn) - “DÖt may ViÖt Nam - C¬ héi vµ th¸ch thøc”- Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia - 2003. [27] “XuÊt khÈu dÖt may sang EU sÏ nãng dÇn lªn”- T¹p chÝ Ngo¹i Th­¬ng Sè 21-31/7/2003 - Trang 14. [28] NguyÔn Cao B×nh (Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam) - “Thùc tr¹ng thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ ngµnh dÖt may ViÖt Nam”- B¸o c¸o t¹i Héi th¶o xóc tiÕn xuÊt khÈu dÖt may sang EU - Trung t©m ®Çu t­ vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i Tp. Hå ChÝ Minh (ITPC) - 6/2003. [29] Sè liÖu thèng kª cña ph¸i ®oµn EC t¹i ViÖt Nam (European Commission’s Delegation in Vietnam) - www.delvnm.cec.eu.int - 2002. [30] Thu Ph­¬ng - “HACCP víi viÖc më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n”- T¹p chÝ Thuû s¶n - sè th¸ng 1/2003 - www.fistenet.gov.vn [31] §×nh Chóc - “Liªn minh ch©u ¢ u më réng tõ 15 lªn 25 thµnh viªn: Nh÷ng th¸ch thøc míi ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam”- B¸o Lao ®éng ®iÖn tö - www.laodong.com.vn - Sè 282, ngµy 9/10/2003. [32] “H¹n ng¹ch dÖt may cña ViÖt Nam vµo EU sÏ t¨ng tõ 55-70%”- B¸o Lao ®éng ®iÖn tö - www.laodong.com.vn - Sè ra ngµy 9/9/2003. danh môc tµi liÖu tham kh¶o Danh môc TiÕng ViÖt §inh thÞ Quúnh Anh - Kho¸ luËn tèt nghiÖp “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU giai ®o¹n 2000 - 2010”- Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng - 2001. NguyÔn M¹nh C­êng - “NhËn biÕt vÊn ®Ò tr¸ch nhiÖm x· héi cña doanh nghiÖp trong bèi c¶nh ViÖt Nam héi nhËp Quèc TÕ”- Héi th¶o vÒ tr¸ch nhiÖm x· héi cña doanh nghiÖp CSR - Bé L§-TB-XH - 2002. NguyÔn Th¸i Hïng - B¸o c¸o “Hµi hoµ tiªu chuÈn trong lÜnh vùc thuû s¶n”- Trung t©m tiªu chuÈn chÊt l­îng - Tæng côc TC§LCL - 2002 Phïng ThÞ V©n KiÒu - §Ò tµi khoa häc cÊp Bé “C¸c gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU giai ®o¹n 2000 - 2010”- ViÖn nghiªn cøu Th­¬ng m¹i - Bé Th­¬ng m¹i - 2000. Phïng ThÞ V©n KiÒu - B¸o c¸o tæng hîp NhiÖm vô cña Nhµ n­íc vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng: “C¸c quy ®Þnh vÒ m«i tr­êng cña Liªn minh ch©u ¢ u (EU) ®èi víi nhËp khÈu hµng n«ng, thuû s¶n vµ c¸c gi¶i ph¸p ®¸p øng c¸c quy ®Þnh, tiªu chuÈn m«i tr­êng ®èi víi hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU”- ViÖn nghiªn cøu Th­¬ng m¹i - 09/2003. Chu ViÕt Lu©n (chñ biªn) - S¸ch “DÖt may ViÖt Nam - C¬ héi vµ th¸ch thøc”- Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia - 2003. §ç ThÞ Ngäc - LuËn ¸n tiÕn sÜ khoa häc kinh tÕ “Nghiªn cøu x©y dùng m« h×nh qu¶n lý chÊt l­îng phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam”- Tr­êng §H Th­¬ng M¹i - 2000. TrÇn Söu & NguyÔn ChÝ Tông (Tr­êng §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng) - “Qu¶n lý chÊt l­îng hµng ho¸ vµ dÞch vô”- NXB Khoa häc Kü thuËt - 1996. NguyÔn V¨n Xu©n - B¸o c¸o “Hµi hoµ tiªu chuÈn trong lÜnh vùc n«ng s¶n thùc phÈm”- Trung t©m tiªu chuÈn chÊt l­îng - Tæng côc TC§LCL - 09/ 2002 Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam & Trung t©m th«ng tin ch©u ¢u t¹i ViÖt Nam - S¸ch “Kinh doanh víi thÞ tr­êng EU”- 2002. Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam - S¸ch “EU- thÞ tr­êng xuÊt khÈu”- 2001. Phßng th«ng tin t­ liÖu - Th«ng tin chuyªn ®Ò “Thùc tr¹ng vµ tiÒm n¨ng trong quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ EU”- ViÖn nghiªn cøu Th­¬ng m¹i - Bé Th­¬ng m¹i - 2002 Phßng th«ng tin t­ liÖu - Th«ng tin chuyªn ®Ò “T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam n¨m 2002”- ViÖn nghiªn cøu Th­¬ng m¹i - 12/2002. Phßng th«ng tin t­ liÖu - Th«ng tin chuyªn ®Ò “Quan hÖ th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam víi mét sè n­íc vµ khu vùc”-- ViÖn nghiªn cøu Th­¬ng m¹i - 8/2002. “Niªn gi¸m th«ng kª 2002”- NXB Thèng kª - 2002. “Kû yÕu 40 n¨m ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn 1962 - 2002”- Tæng côc tiªu chuÈn, ®o l­êng, chÊt l­îng - NXB KH&KT - 2002 “LuËt b¶o vÖ m«i tr­êng vµ NghÞ ®Þnh 175 CP h­íng dÉn thi hµnh LuËt”- NXB ChÝnh trÞ Quèc gia - 1997 “Bé luËt lao ®éng ViÖt Nam”- NXB ChÝnh trÞ Quèc gia - 2002 “Mét sè v¨n b¶n qui ph¹m ph¸p luËt vÒ tiªu chuÈn ®o l­êng chÊt l­îng”- Tæng côc TC§LCL - 2002. “HÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng ISO 9001:2000 - C¸c yªu cÇu”- 2000 B¸o c¸o “Héi nghÞ chÊt l­îng ViÖt Nam lÇn thø 2”- Tæng côc TC§LCL - 11/1997 B¸o c¸o “Héi nghÞ chÊt l­îng ViÖt Nam lÇn thø 4”- Tæng côc TC§LCL - 2001 B¸o c¸o “Héi th¶o vÒ hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng vÖ sinh an toµn thùc phÈm theo HACCP”- Vô kü thuËt - Bé thuû s¶n - 09/2001. B¸o c¸o héi th¶o “Tham gia ho¹t ®éng tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ vµ khu vùc”- Tæng côc TC§LCL - 2002. B¸o c¸o “Héi nghÞ toµn quèc - C©u l¹c bé ISO ViÖt Nam - kû niÖm 2 n¨m thµnh lËp CLB”- 02/2002 B¸o c¸o “Héi nghÞ tæng kÕt ho¹t ®éng uû ban tiªu chuÈn ho¸ thùc phÈm ViÖt Nam”- 06/2003. T¹p chÝ “Ngo¹i Th­¬ng”- C¸c sè th¸ng 6, 7, 8, 9, 10 n¨m 2003 T¹p chÝ “Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi”- Sè 1(75) 2002; 2(82) 2003. T¹p chÝ “Ng­êi lao ®éng”- Sè 08/2002. T¹p chÝ “Doanh nghiÖp”- Sè 08/2002. T¹p chÝ “T¹p chÝ TC§LCL”- C¸c sè 10(27) n¨m 2001; 3(44), 5(46), 6(47), 7(48), 8(49) n¨m 2003. T¹p chÝ “Nghiªn cøu ch©u ¢ u ”- Sè 3(51).2003 C¸c trang web www.europa.eu.int/eur-lex; www.newapproach.org; www.eu.int/eurostat.html, www.tcvn.gov.vn; www.agroviet.gov.vn; www.fistenet.com.vn, www.lefaso.org.vn, www.laodong.com.vn, www.vnn.vn Danh môc TiÕng Anh EU Economic and Commercial counsellors - “2003 Annual Report”- the European Commision’s Delegation in Vietnam - www.delvnm.cec.eu.int - May, 2003. International Organization for Standardardization (ISO) - “Environmental management systems ISO 14001 - Specification with guidance for use”- First Edition 09/1996. International Organization for Standardization - "The ISO Survey of ISO 9000 and ISO 14000 - up to and including December 2002”- www.iso.org - 2003. Social Accountability International (SAI) - “SA8000”- www.sa-intl.org. Social Accountability International (SAI) - “SA8000 Certified Facilities”- updated September 30, 2003 - www.sa-intl.org/Accreditation/Certification.htm “Directive 92/2/EC on Food Additives”- www.cbi.nl “Directive 94/62/EEC on Packaging and Packaging Waste”- www.cbi.nl “Directive 2001/95/EEC on General Product Safety”- Official Journal of the European Communities - 15/01/2002. “Directive 91/493/EEC laying down the health conditions for the product and the placing on the market of fishery products”- www.cbi.nl “Guide to the implementation of Directive based on the New Approach and the Global Approach - CE marking”- europa.eu.int/celex “Pan-European Biological and Landscape Diversity Strategy: Good Agriculture Practice”- Mrs Anneli Bamber-Jones, WWF - 2001 “White paper on Food Safety”- europa.eu.int/comm/ ._.