Vấn đề khu vực hoá - Mối quan hệ hợp tác Á - Âu (ASEM) và Việt Nam trong tiến trình ASEM

Ch­¬ng I tæng quan vÒ vÊn ®Ò khu vùc ho¸ vµ liªn kÕt kinh tÕ khu vùc t¹i ch©u ¸-ch©u ©u Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ khu vùc ho¸ Khu vùc ho¸ lµ g× ? Ngay nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp niªn 70, c¸c häc gi¶ ®· b¾t ®Çu tr¨n trë vÒ nh÷ng sù kiÖn kinh tÕ diÔn ra trªn thÕ giíi. Vµ kh«ng cÇn chê ®Õn ®Çu thËp niªn 80 hay 90 cña thÕ kû XX, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò khu vùc ho¸ ngµy cµng trë nªn râ nÐt khi c¸c liªn kÕt kinh tÕ khu vùc ®­îc h×nh thµnh ngµy mét nhiÒu nh­ Khu vùc tù do B¾c Mü (NAFTA), HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ (ASEAN), Hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng (APEC), Liªn minh EU… Theo kinh tÕ häc cæ ®iÓn vÒ lîi thÓ so s¸nh, hÇu hÕt c¸c quèc gia ®Òu cã thÓ cã lîi khi trao ®æi bu«n b¸n víi c¸c n­íc kh¸c David Ricardo, Nguyªn lý vÒ Kinh tÕ chÝnh trÞ vµ ThuÕ (1987) . Thùc tÕ còng chøng minh r»ng tù do ho¸ th­¬ng m¹i gióp cho c¸c quèc gia ph¸t triÓn vµ tõ ®ã gióp cho nÒn kinh tÕ cña quèc gia ®ã t¨ng tr­ëng. ChÝnh v× vËy, c¸c quèc gia theo dßng ch¶y nµy tù nguyÖn tham gia vµo c¬ chÕ tù do ho¸ th­¬ng m¹i quèc tÕ d­íi sù b¶o trî cña HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th­¬ng m¹i (GATT) vµ Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO). Môc ®Ých cuèi cïng cña c¬ chÕ nµy lµ gi¶m rµo c¶n th­¬ng m¹i trªn c¬ së c¸c bªn cïng cã lîi. Khu vùc ho¸ còng ®­îc h×nh thµnh trªn nguyªn lý t­¬ng tù. Sù kh¸c biÖt ®Çu tiªn cña khu vùc ho¸ so víi toµn cÇu ho¸ chÝnh lµ nh»m gi¶m rµo c¶n th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc trong cïng mét khu vùc. H×nh thøc khu vùc ho¸ cã thÓ dÒ thÊy nhÊt lµ c¸c Khu vùc mËu dÞch (Regional Trade Area-RTA). Trong khu vùc mËu dÞch tù do c¸c n­íc cã thÓ ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i th­¬ng m¹i do c¸c n­íc trong cïng khu vùc tù tho¶ thuËn. §iÒu nµy th­êng x¶y ra lµ do c¸c n­íc trong cïng mét khu vùc th­êng cã sù gÇn gòi vÒ mÆt ®Þa lý vµ do ®ã th­êng bu«n b¸n víi nhau mét khèi l­îng lín hµng ho¸. V× vËy c¸c n­íc n»m ngoµi khu vùc sÏ kh«ng ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i nh­ c¸c n­íc trong mét khu vùc. V× vËy khu vùc mËu dÞch lµ mét trong nh÷ng ngo¹i lÖ trong c¸c nguyªn lý c¬ b¶n dÔ thÊy nhÊt cña WTO, cho phÐp c¸c quèc gia thµnh viªn ®­îc h­ëng ®·i ngé quèc gia (Most Favored Nations - MFN). Theo MFN, tÊt c¶ c¸c quèc gia thµnh viªn trong WTO ®­îc ®èi xö nh­ nhau hay kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c quèc gia. Tuy nhiªn, trong khu vùc mËu dÞch nguyªn t¾c nµy cã sù thay ®æi. Ch¼ng h¹n, gi¶ sö Mexico ®¸nh thuÕ hoa hång ë møc 10%. Theo MFN, Mexico ph¶i ®¸nh møc thuÕ hoa hång nh­ nhau ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh viªn cña WTO. Tuy nhiªn, do Mexico ký HiÖp ®Þnh Tù do ho¸ th­¬ng m¹i B¾c Mü (North American Free Trade Agreement-NAFTA) víi Canada vµ Hoa Kú, Mexico cã thÓ ®¸nh mét møc thuÕ hoa hång thÊp h¬n 10% cho Canada vµ Hoa Kú. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i l­u ý mét ®iÒu r»ng mét khi khu vùc mËu dÞch ®­îc thiÕt lËp th× tæng luång th­¬ng m¹i ®­îc h­ëng ­u ®·i bªn trong khu vùc mËu dÞch kh«ng ph¶i lóc nµo còng lín nh­ trong vÝ dô trªn. Thø nhÊt, nhiÒu møc thuÕ ®· ®­îc Ên ®Þnh trong khung cña MFN t¹i møc zero. Thø hai, bëi v× ng­êi ta th­êng cã khuynh h­íng lo¹i bá c¸c phÇn tö nh¹y c¶m trong khu vùc mËu dÞch ch¼ng h¹n nh­ n«ng nghiÖp, ®iÒu nµy cã thÓ lµm gi¶m tíi møc tèi thiÓu møc ­u ®·i cã thÓ ®¹t ®­îc. Mét vµi n­íc thËm chÝ ®· chän h­íng lo¹i bá tho¶ thuËn tù do th­¬ng m¹i v× møc thuÕ trong MFN cßn thÊp h¬n so víi chi phÝ ®Ó cã thÓ trang tr¶i c¸c g¸nh nÆng vÒ thñ tôc vµ luËt lÖ hµnh chÝnh cña n­íc së t¹i. H¬n n÷a, hÇu hÕt c¸c khu vùc mËu dÞch ®Òu cã thêi kú chuyÓn ®æi kho¶ng 10 n¨m ®Ó c¾t gi¶m thuÕ quan ®èi víi c¸c s¶n phÈm mang tÝnh nh¹y c¶m h¬n vµ tr× ho·n bÊt k× ¶nh h­ëng thùc tÕ nµo ®èi trong mét kho¶ng thêi gian ®¸ng kÓ. Nh×n chung, khu vùc ho¸ cßn ®­îc ­a chuéng h¬n toµn cÇu ho¸ nÕu xÐt vÒ chÝnh trÞ. 2. C¸c h×nh thøc biÓu hiÖn cña khu vùc ho¸ tõ tr­íc ®Õn nay Th¸ng 3 n¨m 2002, cã tíi 168 khu vùc mËu dÞch ®· ®­îc h×nh thµnh vµ ®i vµo ho¹t ®éng trªn toµn thÕ giíi. XÐt vÒ mÆt lÞch sö, khu vùc ho¸ lÇn ®Çu tiªn xuÊt hiÖn vµo nh÷ng n¨m 1950 vµ ®­îc khuÊy ®éng bëi sù h×nh thµnh cña Céng ®ång chung ch©u ¢u (EU) vµo n¨m 1957. Tuy nhiªn vµo lóc ®ã, liªn kÕt kinh tÕ khu vùc kh«ng v­ît khái l·nh ®Þa ch©u ¢u. Trªn thùc tÕ, khu vùc ho¸ “thùc sù” míi ®­îc h×nh thµnh c¸ch ®©y trong vßng 10 n¨m trë l¹i ®©y. Ch¼ng h¹n, WTO ®­îc thµnh lËp vµo th¸ng 1 n¨m 1995, 125 khu vùc ®­îc c«ng bè cã trong danh s¸ch cña WTO víi møc c«ng bè trung b×nh hµng n¨m lµ 15. Còng chÝnh t¹i thêi ®iÓm WTO ®­îc thµnh lËp, khu vùc ho¸ cµng ngµy cµng ph¸t triÓn. §©y còng lµ ®iÓm ®èi lËp c¬ b¶n khi so s¸nh khu vùc ho¸ khi WTO ra ®êi víi tiÒn th©n GATT vµo giai ®o¹n tr­íc n¨m 1955. C¸c h×nh thøc khu vùc ho¸ ngµy cµng ®a d¹ng, thËm chÝ cã nh÷ng n­íc lµ thµnh viªn cña mét vµi liªn kÕt kinh tÕ khu vùc. V× thÕ, cã thÓ nãi khu vùc ho¸ ®· vµ ®ang trë thµnh mét nh©n tè kÕt nèi toµn cÈu. VÓ mÆt ®Þa lý vµ lÞch sö, khu vùc ho¸ b¾t nguån tõ ch©u ¢u, gÇn 60% liªn kÕt khu vùc do WTO c«ng bè vµo cuèi n¨m 2000 lµ c¸c n­íc ch©u ¢u. Nh÷ng liªn kÕt khu vùc ngµy nay ®­îc biÕt ®Õn nhiÒu nhÊt lµ: EU, HiÖp héi Tù do th­¬ng m¹i ch©u ¢u (the European Free Trade Association-EFTA), HiÖp ®Þnh tù do th­¬ng m¹i B¾c Mü (the North American Free Trade Agreement-NAFTA), HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ (Association of South East Asian Nations - ASEAN), Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (ASEAN Free Trade Area-AFTA) vµ nhiÒu tæ chøc kh¸c. Mét ®iÓm quan träng n÷a cÇn l­u ý lµ c¸c liªn kÕt kinh tÕ khu vùc kh«ng chØ lµ mét hiÖn t­îng giíi h¹n ®èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn mµ cßn lan réng tíi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Trªn thùc tÕ, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn chiÕm tíi 30-40% tæng sè c¸c liªn kÕt kinh tÕ khu vùc hiÖn ®ang ho¹t ®éng. Trong c¸c vßng ®µm ph¸n, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn t×m c¸ch níi réng hîp t¸c víi nhau. Tuy nhiªn, trong c¸c cuéc th­¬ng l­îng gÇn ®©y, c¸c khu vùc mËu dÞch tù do ®­îc h×nh thµnh gi÷a c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §©y thùc sù lµ mét khuynh h­íng míi. Ch¼ng h¹n nh­ sù liªn kÕt gi÷a Jordan víi Hoa Kú, Mexico vµ EU… lµ nh÷ng vÝ dô ®iÓn h×nh. ThËm chÝ gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, khu vùc ho¸ còng cã sù kh¸c biÖt ®¸ng kÓ. Khu vùc ho¸ ë c¸c n­íc T©y ¸, §«ng Nam ¸, Mü Latin còng cã sù kh¸c biÖt lín nÕu ®em so s¸nh víi khu vùc ho¸ ë Ch©u Phi. C¸c n­íc ch©u Phi khi t¹o nªn liªn kÕt khu vùc th­êng chó träng vµo c¸c hiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ c¸c thÞ tr­êng chung, vµ thêi gian ®Ó diÔn ra liªn kÕt khu vùc th­êng tõ 20-30 n¨m. Th­êng th× ch©u Phi kh«ng cã c¸c liªn kÕt kinh tÕ khu vùc dùa trªn c¸c mèi quan hÖ song ph­¬ng. Ng­îc l¹i, c¸c n­íc T©y ¸ vµ §«ng Nam ¸ ngµy nay quan t©m h¬n tíi môc tiªu thµnh lËp c¸c khu vùc mËu dÞch tù do. Kho¶ng c¸ch ®Þa lý còng ®ãng mét vai trß quan träng ®èi víi khèi l­îng th­¬ng m¹i giao dÞch còng nh­ viÖc h×nh thµnh nªn c¸c liªn kÕt khu vùc. Ch¼ng h¹n nh­ tr­êng hîp cña ch©u Phi vµ Nam ¸, 95% xuÊt khÈu cña c¸c khu vùc nµy lµ tõ khu vùc bªn ngoµi. ë b¸n cÇu phÝa T©y, th­¬ng m¹i cña hÇu hÕt c¸c n­íc Mü Latinh còng kh¸ ®a d¹ng. NÕu kh«ng tÝnh ®Õn Mªhic«, kho¶ng 55% xuÊt khÈu cña Mü Latinh ®­îc xuÊt khÈu sang nöa cßn l¹i cña b¸n cÇu. §iÒu nµy chøng tá nh÷ng ­u tiªn do th­¬ng m¹i ®em l¹i cã thÓ v­ît ra khái giíi h¹n ®Þa lý. Mét vµi vÝ dô cã thÓ lµ: Mªhic«-Israel, Cana®a-Chilª, Hµn Quèc-Chilª. 2.1. Tho¶ thuËn Tù do Th­¬ng m¹i (Free Trade Agreement-FTA) Tho¶ thuËn tù do th­¬ng m¹i theo WTO/GATT ®Æc biÖt ®­îc hiÓu lµ mét khu vùc trong ®ã bao gåm Ýt nhÊt 2 l·nh thæ h¶i quan trë lªn ®­îc h×nh thµnh khi thuÕ vµ c¸c quy ®Þnh ngÆt nghÌo vÒ th­¬ng m¹i ®­îc lo¹i bá mét c¸ch ®¸ng kÓ §iÒu XXIV, §o¹n 8(b), GATT 1994 . Th¸ng 3/2002, h×nh thøc phæ biÕn nhÊt cña khu vùc mËu dÞch lµ c¸c Tho¶ thuËn tù do th­¬ng m¹i- chiÕm tíi 70% . Trong sè nµy, kho¶ng h¬n nöa sè Tho¶ thuËn tù do th­¬ng m¹i nµy lµ c¸c tho¶ thuËn song ph­¬ng gi÷a 2 n­íc. ChÝnh v× vËy, Tho¶ thuËn tù do th­¬ng m¹i ®¹i diÖn cho giai ®o¹n ®Çu cña khu vùc ho¸ so víi HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan. H×nh thøc khu vùc mËu dÞch tù do víi môc ®Ých ®¹t ®­îc c¸c tho¶ thuËn vÒ tù do ho¸ th­¬ng m¹i kh«ng cã nh÷ng ®ßi hái mang tÝnh r­êm rµ trong qu¸ tr×nh héi nhËp nªn ®­îc h×nh thµnh mét c¸ch dÔ dµng h¬n vµ ngµy cµng trë nªn phæ biÕn. Khu vùc mËu dÞch tù do v× thÕ t¹o ®éng lùc cho khu vùc ho¸ ph¸t triÓn nh­ mét khèi thèng nhÊt kÓ tõ khi WTO ®­îc thµnh lËp vµo n¨m 1995. Nh×m chung, c¸c chuyªn gia cho r»ng khu vùc mËu dÞch tù do vÉn phæ biÕn nhÊt ë ch©u ¢u trong khoµng 5 n¨m tíi. HiÖn nay, còng cÇn l­u ý mét ®iÒu r»ng khu vùc mËu dÞch tù do chñ yÕu ®­îc h×nh thµnh gi÷a c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn dùa trªn theo h­íng B¾c-Nam h¬n lµ theo h­íng cæ ®iÓn B¾c-B¾c, Nam-Nam. Cã thÓ thÊy mét trong nh÷ng khu vùc mËu dÞch tù do B¾c-Nam thµnh c«ng nhÊt ®iÓn h×nh lµ NAFTA. Khu vùc mËu dÞch tù do còng th­êng cã c¸c qu¸ tr×nh hoµ gi¶i. V× vËy, quy tr×nh hoµ gi¶i tiÕn tíi h×nh thµnh khu vùc ho¸ th­êng hoÆc lµ b¶n sao cña quy tr×nh hoµ gi¶i cña WTO hay nÕu ®· ®­îc hoµ gi¶i sím th× nã cã thÓ lµm dÞu bít nh÷ng g¸nh nÆng hµnh chÝnh do WTO ®em l¹i. Mét vÊn ®Ò kh¸c cÇn chó träng lµ c¸c c¬ quan hoµ gi¶i ®­îc thµnh lËp d­íi khu vùc mËu dÞch th­êng bÞ chia theo sè thµnh viªn cña c¸c quèc gia, do ®ã, c¬ héi hoµ gi¶i bÞ h¹n chÕ. 2.2. §ång minh thuÕ quan (Custom Union) Trong khu vùc mËu dÞch, §ång minh thuÕ quan tiÕn mét buíc xa h¬n so víi Khu vùc mËu dÞch tù do. §ång minh thuÕ quan kh«ng chØ ®ßi hái viÖc c¾t gi¶m mét c¸ch ®¸ng kÓ møc thuÕ bªn trong c¸c quèc gia thµnh viªn mµ cßn t¹o ra mét møc thuÕ riªng lµm hµi hoµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®èi víi c¸c quèc gia kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn §iÒu XXIV, §o¹n 8 (a), GATT 1994 . Mét trong nh÷ng vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ §ång minh thuÕ quan ngµy nay vÉn cßn tån t¹i lµ Liªn minh ch©u ¢u EU. Trong ®iÒu kiÖn c¸c møc thuÕ ®Òu do GATT quy ®Þnh, ®ång minh thuÕ quan ®ßi hái mét møc thuÕ chung bªn ngoµi ®Ó ®¶m b¶o r»ng møc thuÕ nµy gi¶m xuèng møc thÊp nhÊt vµ lµ møc thuÕ ­u ®·i nhÊt khi cã ®ång minh thuÕ quan. Tõ ®ã, c¸c quèc gia thµnh viªn sÏ cã thÓ tù do ho¸ c¬ chÕ th­¬ng m¹i mét c¸ch ®¸ng kÓ ®Ó cã thÓ ®¹t ®Õn mét møc thuÕ chung. Cã thÓ lÊy mét vÝ dô cô thÓ trong khu vùc ®ång minh thuÕ quan nh­ EU ®Ó minh ho¹. N­íc hoa ®­îc nhËp khÈu vµo khu vùc EU tõ c¸c quèc gia kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña EU còng sÏ chÞu mét møc thuÕ nh­ ®èi víi c¸c quèc gia thµnh viªn. ChÝnh v× lÝ do nµy, thêi gian cÇn thiÕt ®Ó th­¬ng l­îng møc thuÕ chung cho tÊt c¶ c¸c quèc gia sÏ lµm cho viÖc qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c ®ång minh thuÕ quan th­êng mÊt nhiÒu thêi gian h¬n ®Ó th­¬ng l­îng. Th«ng th­êng ®ång minh thuÕ quan th­êng chiÕm kho¶ng 9% trong khu vùc mËu dÞch. V× thÕ, quy tr×nh nµy th­êng ®­îc xem nh­ mét giai ®o¹n ph¸t triÓn h¬n cña héi nhËp kinh tÕ tiÕn tíi tù do ho¸ th­¬ng m¹i dùa trªn c¸c quan hÖ ®a ph­¬ng. Tõ c¬ së nghiªn cøu nµy nhiÒu ng­êi cho r»ng ®Ó toµn cÇu ho¸ cÇn h¹n chÕ c¸c khu vùc mËu dÞch tù do mét c¸ch tèi ®a ®ång thêi khuyÕn khÝch h¬n n÷a c¸c §ång minh thuÕ quan. 2.3. Tho¶ ­íc ®Çu t­ Mét h×nh thøc kh¸c cña khu vùc ho¸ lµ c¸c Tho¶ ­íc ®Çu t­. D­ãi h×nh thøc nµy, ®Çu t­ cña c¸c quèc gia vµ c¸c c«ng ty tõ mét quèc gia thµnh viªn sÏ ®­îc h­ëng mét møc ®·i ngé chung theo nguyªn t¾c NT vµ MFN. Møc ®·i ngé nµy kh«ng chØ ®­îc h­ëng ë giai ®o¹n ph¶i thùc hiÖn c¸c nghÜa vô nh­ nghÜa vô sö dông s¶n phÈm néi ®Þa hay nghÜa vô ph¶i xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm trong n­íc. V× vËy, tho¶ ­íc ®Çu t­ kh«ng chØ ®­îc ®µm ph¸n dùa trªn c¬ së song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng gi÷a mét vµi bªn tham gia mµ cßn chñ yÕu nhÊn m¹nh vµo ®Çu t­. Theo Tho¶ ­íc ®Çu t­. hÇu hÕt c¸c bªn tham gia cßn ®­a ra ­u ®·i ®èi víi mét sè ngµnh ®èi víi c¸c quèc gia ®­îc h­ëng ®·i ngé quèc gia-MFN. Nh÷ng ­u ®·i ®èi víi mét sè ngµnh th­êng ®­îc t¹o ra nh»m phôc vô lîi Ých chÝnh trÞ vµ lµm gi¶m sù ¶nh h­ëng cña NT vµ MFN do luËt cña quèc gia ®ã mang l¹i. Nh÷ng ­u ®·i nµy th­êng ®­îc dµnh cho c¸c ngµnh nh­ hµng kh«ng, vËn t¶i biÓn, ng©n hµng, b¶o hiÓm, ®iÖn. Tho¶ ­íc ®Çu t­ hiÓn nhiªn nhÊn m¹nh tíi c¸c quy t¾c ®èi víi n­íc ®Çu t­. Nh÷ng quy t¾c ®Çu t­ cña c¸c n­íc chñ ®Çu t­ tÊt nhiªn ph¶i phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Nãi mét c¸ch kh¸c c¸c quy t¾c nµy ph¶i phôc vô cho lîi Ých chung cña céng ®ång theo nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. NÕu vi ph¹m quy t¾c nµy, c¸c n­íc chñ ®Çu t­ sÏ ph¶i båi th­êng mét kho¶n tiÒn tuú theo quy ®Þnh mét c¸ch tøc kh¾c, kÞp thêi vµ hiÖu qu¶. §èi víi c¸c kho¶n håi h­¬ng, ®Çu t­ ph¶i ®¶m b¶o ®­îc phÐp chuyÓn mét c¸ch kh«ng h¹n chÕ theo ®ång tiÒn tù do chuyÓn ®æi. §èi víi tranh chÊp, c¸c quèc gia vµ c¸c c«ng ty liªn quan tíi viÖc tranh chÊp ®Çu t­ ph¶i ®­îc ®­a ra träng tµi quèc tÕ mµ kh«ng cÇn xem xÐt tíi viÖc xÐt xö t¹i c¸c toµ ¸n trong n­íc. MÆc dï nh÷ng sô kh¸c biÖt so víi §ång minh thuÕ quan vµ Khu vùc mËu dÞch tù do nh­ng do cã sù t­¬ng ®ång vÒ môc ®Ých HiÖp ­íc ®Çu t­ thùc sù vÉn lµ h×nh thøc gióp khu vùc ho¸ ph¸t triÓn. C¸c Tho¶ ­íc ®Çu t­ mang tÝnh chÊt song ph­¬ng vÉn ®­îc xem nh­ chÊt xóc t¸c cña sù hîp t¸c chung vµ nhiÒu khu vùc mËu dÞch tù do song ph­¬ng. 3. MÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc cña khu vùc ho¸ 3.1. MÆt tÝch cùc cña khu vùc ho¸ 3.1.1. Thóc ®Èy th­¬ng m¹i Mét trong nh÷ng mÆt tÝch cùc cña khu vùc ho¸ cã thÓ thÊy mét c¸ch râ nÐt lµ hiÖu qu¶ cña nã trong viÖc thóc ®Èy th­¬ng m¹i. Th­¬ng m¹i cña mét n­íc ®­îc thóc ®Èy ®Æc biÖt n­íc ®ã cã lîi thÕ so s¸nh vÒ mét s¶n phÈm ®Æc tr­ng nµo ®ã ®èi víi c¸c quèc gia kh¸c trong khu vùc. VÝ dô Braxin cã lîi thÕ so s¸nh vÒ c¸c s¶n phÈm lµm b»ng da so víi c¸c n­íc kh¸c cïng khu vùc nh­ Chilª vµ Argentina th× Chilª vµ Achentina sÏ ph¶i gi¶m møc thuÕ vÒ c¸c s¶n phÈm lµm b»ng da cïng møc víi møc thuÕ ®· cã s¶n trong khu vùc ®ã, tøc lµ ngang b»ng víi møc thuÕ cña Braxin. Tõ ®©y, cã thÓ nãi r»ng th­¬ng m¹i ®· ®­îc thóc ®Èy nhê khu vùc ho¸ v× Braxin tõ ®ã sÏ cã lîi tõ viÖc tõ viÖc xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm lµm b»ng da mang tÝnh c¹nh tranh h¬n sang Chilª vµ Achentina. Víi c¸ch hiÓu nµy, lîi thÕ so s¸nh cña mét n­íc trong khu vùc còng sÏ thóc ®Èy tù do ho¸ th­¬ng m¹i. Nh­ vËy, thóc ®Èy tù do th­¬ng m¹i cã thÓ ®­îc xem lµ mét trong nh÷ng mÆt tÝch cùc nhÊt cña khu vùc ho¸, vµ ®Æc biÖt nã ®em l¹i nhiÒu lîi Ých cho c¸c quèc gia cã lîi thÕ so s¸nh. 3.1.2. ThiÕt lËp c¸c khèi kinh tÕ chuÈn bÞ liªn kÕt ®a ph­¬ng Theo dßng ch¶y lÞch sö cã thÓ thÊy viÖc ®µm ph¸n th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng b¶n th©n nã ®· bao gåm nh÷ng khã kh¨n vµ ®ßi hái nhiÒu thêi gian ®Ó cã thÓ thùc hiÖn. §iÒu nµy cµng khã khi c¸c thµnh viªn cña WTO ngµy cµng nhiÒu. KÓ tõ vßng ®µm ph¸n Kennedy n¨m 1967, gÇn 100 quèc gia ®· trë thµnh thµnh viªn cña GATT/WTO. Theo cÊp sè nh©n cña con sè nµy, sè l­îng s¶n phÈm, dÞch vô vµ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc ®µm ph¸n vµ nh÷ng khã kh¨n thùc tÕ sÏ gÆp ph¶i lµ kh«ng thÓ ®o ®­îc. ChÝnh v× lÝ do nµy, viÖc thiÕt lËp c¸c khèi kinh tÕ nh­ Liªn minh ch©u ¢u, ch©u Mü vµ ch©u ¸ lµ rÊt cÇn thiÕt vµ hiÖu qu¶ ®Ó cã thÓ ®¹t tíi môc ®Ých cuèi cïng lµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i toµn cÇu. B»ng c¸ch nµy, viÖc th­¬ng l­îng ®Ó ®¹t ®­îc tù do ho¸ th­¬ng m¹i sÏ ®­îc tiÕn hµnh dÔ dµng vµ nhanh h¬n rÊt nhiÒu.Ch¼ng h¹n nh­ viÖc ®µm ph¸n ba bªn th× hiÓn nhiªn sÏ ®¬n gi¶n h¬n so víi 150 quèc gia cïng nhau ngåi vµo bµn ®µm ph¸n vµ mçi n­íc thuéc 150 quèc gia nµy l¹i ®­a ra nh÷ng lîi Ých vµ ch­¬ng tr×nh nghÞ sù kh¸c nhau cña m×nh. Sù nhÊt trÝ trong cïng mét khu vùc ®­îc tiÕn hµnh trªn c¬ së song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng sÏ t¹o ®µ cho cho tù do ho¸ th­¬ng m¹i. NhiÒu ng­êi cho r»ng nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p mang tÝnh chÝnh s¸ch ch¼ng h¹n nh­ dÞch vô, ®Çu t­, së h÷u trÝ tuÖ, chiÕn l­îc c¹nh tranh, tiªu chuÈn kü thuËt, nguån thu cña chÝnh phñ…nªn ®­îc gi¶i quyÕt trªn c¬ së nhÊt trÝ vµ theo cïng mét h­íng h¬n lµ theo së thÝch vµ nguyÖn väng kh¸c nhau cña nhiÒu quèc gia. T¹i ®©y, khu vùc ho¸ ®ãng vai trß lµ mét nh©n tè thøc ®Èy sù t¨ng tr­ëng còng nh­ cÇu cho viÖc xuÊt khÈu ®èi víi c¸c quèc gia thuéc cïng mét khèi. Theo mét c¸ch hiÓu kh¸c, nh÷ng ­u ®·i do khu vùc ho¸ ®em l¹i còng cã thÓ gióp cho viÖc thiÕt lËp mét c¬ chÕ bªn trong cho hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng. NhiÒu quèc gia v­íng ph¶i nh÷ng rµo c¶n chÝnh trÞ trong viÖc thiÕt lËp tù do ho¸ th­¬ng m¹i. Nh÷ng quèc gia nµy sÏ c¶m thÊy dÔ dµng h¬n trong viÖc ®µm ph¸n víi c¸c n­íc trong cïng khu vùc so víi c¸c n­íc xa c¸ch vÒ mÆt ®Þa lý. §iÒu nµy còng dÔ hiÓu v× viÖc ®µm ph¸n ®èi víi mét quèc gia kh¸c trong cïng mét khu vùc th­êng ®¹t ®­îc sù t­¬ng ®ång vÒ nhiÒu mÆt trong ®ã cã c¶ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ chÝnh trÞ. Mét khi nh÷ng quèc gia nµy v­ît qua nh÷ng trë ng¹i vÒ chÝnh trÞ th× hä cã thÓ dÔ hoµ m×nh më cöa thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ®a ph­¬ng. Ngoµi viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan, viÖc t¨ng c­êng c¸c hµng rµo phi thuÕ trªn toµn cÇu còng kh¼ng ®Þnh cho viÖc héi nhËp khu vùc lµ mét trong nh÷ng con ®­êng nhiÒu quèc gia theo ®uæi vµ lùa chän. C¸c hµng rµo phi thuÕ khã cã thÓ th­¬ng l­îng vµ v× vËy th«ng qua hiÓu mét c¸ch thÊu ®¸o nh÷ng vÊn ®Ò thuÕ c¸c quèc gia cã thÓ héi nhËp mét c¸ch dÔ dµng h¬n. Nh÷ng n­íc tr­íc ®©y ®· tõng kh«ng t¸n th¸nh khu vùc ho¸ nh­ Mü giê ®©y b¾t ®Çu thay ®æi quan ®iÓm cña m×nh vµ kh¼ng ®Þnh r»ng nh÷ng lîi Ých tæng thÓ do khu vùc ho¸ ®em l¹i th«ng qua viÖc thiÕt lËp c¸c khèi kinh tÕ sÏ thóc ®Èy tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng. 3.1.3. T¨ng c­êng hîp t¸c vµ an ninh Héi nhËp kinh tÕ khu vùc th«ng qua khu vùc ho¸ ®­îc coi lµ mét c«ng cô gióp cho viÖc thóc ®Èy hîp t¸c quèc tÕ. VÝ dô nh­ Liªn X« cò tr­íc ®©y, sù sôp ®æ vÒ mÆt chÝnh trÞ dÇn dÇn ®­îc phôc håi nhê sù liªn kÕt kinh tÕ khu vùc vµ liªn kÕt kinh tÕ khu vùc ®ãng vai trß nh­ mét sîi d©y liªn kÕt gióp cho viÖc duy tr× th­¬ng m¹i vµ quan hÖ cña c¸c nÒn céng hoµ kh¸c nhau. HiÖn nay, Nga, Kazakhanstan, Belarus, Kyrgyzstan vµ T¹iikistan lµ c¸c thµnh viªn cña HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan cã tªn lµ Céng ®ång Kinh tÕ ¸-¢u (Eurasian Economic Community-EURASEC) ®­îc ký kÕt vµo n¨m 2000. Khi c¸c quèc gia cµng liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau bao nhiªu, sù phô thuéc lÉn nhau cµng lín, nhê ®ã, c¸c quèc gia nµy sÏ ph¶i cïng nhau gi÷ g×n hoµ b×nh vµ t¨ng c­êng an ninh. Nh­ vËy, xÐt vÒ quan hÖ quèc tÕ, sù bÊt æn vÒ chÝnh trÞ th­êng b¾t nguån tõ nh÷ng xung ®ét khu vùc gi÷a c¸c n­íc l¸ng giÒng víi nhau do cã sù bÊt ®ång vÒ t«n gi¸o, lÞch sö vµ v¨n ho¸. B»ng c¸ch thóc ®Èy sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ trong khu vùc tr­íc, c¸c quèc gia cã c¬ së v÷ng ch¾c cïng nhau hîp t¸c ®Ó ®¹t ®­îc nh÷ng lîi Ých vÒ kinh tÕ. §©y còng lµ mét trong nh÷ng b­íc quan träng nhÊt trong viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng. Một trong những mặt tích cực của khu vực hoá có thể thấy một cách rõ nét là hiệu quả của nó trong việc thúc đẩy thương mại. Thương mại của một nước được thúc đẩy đặc biệt nước đó có lợi thế so sánh về một sản phẩm đặc trưng nào đó đối với các quốc gia khác trong khu vực. Ví dụ Braxin có lợi thế so sánh về các sản phẩm làm bằng da so với các nước khác cùng khu vực như Chilê và Argentina thì Chilê và Achentina sẽ phải giảm mức thuế về các sản phẩm làm bằng da cùng mức với mức thuế đã có sản trong khu vực đó, tức là ngang bằng với mức thuế của Braxin. Từ đây, có thể nói rằng thương mại đã được thúc đẩy nhờ khu vực hoá vì Braxin từ đó sẽ có lợi từ việc từ việc xuất khẩu những sản phẩm làm bằng da mang tính cạnh tranh hơn sang Chilê và Achentina. Với cách hiểu này, lợi thế so sánh của một nước trong khu vực cũng sẽ thúc đẩy tự do hoá thương mại. Như vậy, thúc đẩy tự do thương mại có thể được xem là một trong những mặt tích cực nhất của khu vực hoá, và đặc biệt nó đem lại nhiều lợi ích cho các quốc gia có lợi thế so sánh. 3.2. MÆt tiªu cùc cña khu vùc ho¸. 3.2.1. ChÖch h­íng th­¬ng m¹i §èi lËp víi thóc ®Èy th­¬ng m¹i, chÖch h­íng th­¬ng m¹i l¹i lµ mét khuynh h­íng ®­îc x¶y ra ®ång thêi víi qu¸ tr×nh khu vùc ho¸. ChÖch h­íng th­¬ng m¹i sÏ x¶y ra khi mét quèc gia cã lîi thÕ so s¸nh nh­ng kh«ng thÓ sö dông ®­îc lîi thÕ so s¸nh cña m×nh. Cïng mét vÝ dô, cã thÕ thÊy nÕu Braxin cã lîi thÕ so s¸nh vÒ c¸c s¶n phÈm lµm b»ng da nh­ng Chilª vµ Achentina l¹i cïng nhau liªn kÕt vµ bu«n b¸n th× chÖch h­íng th­¬ng m¹i sÏ x¶y ra víi Braxin khi Chilª mua c¸c s¶n phÈm lµm b»ng da cña Achentina thay v× Braxin. §iÒu nµy hoµn toµn cã thÓ x¶y ra khi c¸c s¶n phÈm da cña Achentina ®­îc xuÊt khÈu sang Chilª kh«ng bÞ ®¸nh thuÕ trong khi ®ã c¸c s¶n phÈm da cña Braxin vÉn ®¸nh mét møc thuÕ nhÊt ®Þnh. HiÓn nhiªn Braxin cho dï cã lîi thÕ so s¸nh vÒ s¶n phÈm da ®Õn ®©u th× trong tr­êng hîp nµy rÊt cã thÓ kh«ng thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c s¶n phÈm da cña Achentina. H×nh thøc chÖch h­íng th­¬ng m¹i hoµn toµn ®èi lËp víi nh÷ng nguyªn t¾c vÒ tù do ho¸ th­¬ng m¹i tæng thÓ. ChÖch h­íng th­¬ng m¹i bãp mÐo sù ph©n bæ nguån lùc. C¸c nhµ s¶n xuÊt kÐm hiÖu qu¶ trong cïng mét khu vùc l¹i cã thÓ ®­îc h­ëng lîi tõ viÖc c¸c nhµ s¶n xuÊt kÐm hiÖu qu¶ n»m ngoµi sù liªn kÕt ®¬n lÎ. Nh­ thÕ, cã thÓ thÊy viÖc so s¸nh ®Ó thÊy ®­îc lîi Ých cña khu vùc ho¸ ®em l¹i do thóc ®Èy th­¬ng m¹i hay chÖch h­íng th­¬ng m¹i lµ mét c«ng viÖc khã cã thÓ l­îng ho¸ ®­îc. HiÓn nhiªn, lîi Ých mµ khu vùc ho¸ ®em l¹i cho c¸c quèc gia chØ cã thÓ n»m ë viÖc thóc ®Èy th­¬ng m¹i. Tuy nhiªn, lîi Ých cã ®­îc tõ liªn kÕt kinh tÕ khu vùc th­êng th«ng qua thóc ®Èy th­¬ng m¹i thùc sù ®­îc cuêng ®iÖu do xÐt vÒ tæng thÓ, møc thuÕ chung ®· ®­îc gi¶m mét c¸ch ®¸ng kÓ. Ch¼ng h¹n nh­ sau ChiÕn tranh thÕ giíi II, møc thuÕ trung b×nh ®· gi¶m tõ 40% xuèng cßn d­íi 4% sau vßng ®µm ph¸n Uruguay n¨m 1994. T­¬ng tù, triÓn väng t¨ng c­êng th­¬ng m¹i d­êng nh­ còng kh«ng ®­îc nh­ mong muèn v× sù t­¬ng ®ång vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn cña c¸c quèc gia mang nh÷ng nÐt chung vÒ ®Þa lý trong cïng mét khu vùc. 3.2.2. Sù liªn kÕt ®¶ng ph¸i gia t¨ng Khu vùc ho¸ còng ®­îc coi lµ mét mèi ®e do¹ lín ®èi víi toµn cÇu ho¸. Tù do ho¸ th­¬ng m¹i th­êng x¶y ra dÇn dÇn ë khu vùc ho¸, tuy nhiªn nÕu kh«ng cã sù nç lùc cña tÊt c¶ c¸c quèc gia thµnh viªn th× còng khã cã thÓ ®¹t tíi ®Ých cuèi cïng. Khã cã nh÷ng liªn kÕt kinh tÕ khu vùc nµo mµ c¸c quèc gia thµnh viªn tù nã chÞu nh©n nh­îng ®Ó ®¹t tíi tho¶ hiÖp chung mong muèn. Khi mét liªn kÕt khu vùc cµng lín bao nhiªu, quyÒn lîi nã mang l¹i cho c¸c quèc gia cµng nhiÒu bÊy nhiªu vµ ®iÒu nµy khã ®Ó ®¹t tíi sù nhÊt trÝ cña c¸c thµnh viªn. C¸c n­íc n»m trong cïng mét khu vùc sÏ ®¹t ®­îc lîi Ých Ýt h¬n khi héi nhËp s©u h¬n trong khèi. Liªn minh ch©u ¢u ®­îc coi lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh. Tuy nhiªn, ®©y còng lµ mét khèi ngo¹i lÖ v× c¸c quèc gia thµnh viªn trong khu vùc nµy cïng chia xÎ mét hÖ thèng duy nhÊt vÒ quy m«, tµi nguyªn, lÞch sö vµ chÝnh trÞ. H¬n n÷a, mÆc dï ®­îc coi lµ mét sù lùa chän tèt cho c«ng chóng, tù do th­¬ng m¹i kh«ng tr¸nh khái nh÷ng vÊn ®Ò khã gi¶i quyÕt mang tÝnh b¶n chÊt do khu vùc ho¸ ®em l¹i. Nh÷ng quèc gia buéc ph¶i tham gia vµo khu vùc mËu dÞch tÊt nhiªn sÏ cã Ýt ®éng lùc thóc ®Èy khu vùc ®ã ph¸t triÓn. Khi khu vùc ®ã cµng ®­îc më réng, nã sÏ t×m kiÕm sù nh©n nh­îng tõ nh÷ng thµnh viªn míi. Mét vµi n­íc ë ch©u Phi vµ Trung ¸ cïng mét lóc tham gia vµo nhiÒu khu vùc mËu dÞch ®a ph­¬ng. Ngoµi sù khã kh¨n ®Ó cã thÓ duy tr× t­ c¸ch héi viªn ë c¸c khèi nµy, c¸c n­íc nµy khã cã thÓ gióp gãp phÇn cñng cè khu vùc v× nh÷ng quèc gia nµy nhiÒu khi tham gia vµo khèi ®ã kh«ng ®¶m b¶o ®­îc môc tiªu chñ ®¹o mµ khèi ®ã v­¬n tíi mµ chØ ch¹y theo môc ®Ých riªng cña m×nh. T­¬ng tù nh­ vËy, c¸c quèc gia víi cïng môc tiªu vµ chÝnh s¸ch ngo¹i giao sÏ t×m thÊy nh÷ng c¬ héi tõ ®èi t¸c cña m×nh. Vµ nh­ vËy, sÏ cã nh÷ng quèc gia cßn l¹i n»m ngoµi lÒ, bÞ g¹t ra khái cuéc ch¬i. Tõ thùc tÕ nµy, nhiÒu bÌ ph¸i, ®¶ng ph¸i sÏ xuÊt hiÖn n»m ngoµi sù mong ®îi. ThËm chÝ khi c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn cïg nhau ký kÕt cïng tham gia vµo mét khèi, khèi nµy còng sÏ bÞ thèng trÞ bëi c¸c quèc gia cã thÕ lùc kinh tÕ. Nh­ vËy, nh×n chung cã thÓ nãi r»ng khu vùc ho¸ chia nhá thÕ giíi ra lµm nhiÒu m¶nh vµ nã lµm cho viÖc thiÕt lËp m«i tr­êng hîp t¸c th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng trë nªn khã kh¨n. 3.2.3. HËu qu¶ mang l¹i liªn quan tíi toµn cÇu ho¸ Dï cã Èn chøa nhiÒu ®iÒu høa hÑn, toµn cÇu ho¸ vÉn cã nh÷ng mÆt tr¸i vµ g©y ra kh«ng Ýt khã kh¨n. NhiÒu ng­êi tin r»ng toµn cÇu ho¸ lµm t¨ng kho¶ng c¸ch gi÷a nh÷ng n­íc giµu vµ nghÌo vµ thËm chÝ lµm t¨ng kho¶ng c¸ch trong cïng mét quèc gia. Toµn cÇu ho¸ cho phÐp c¸ c«ng ty xuyªn quèc gia cã thÓ sö dông tÝnh kinh tÕ theo quy m« cña m×nh ®Ó lîi dông nh÷ng quèc gia kh¸c yÕu h¬n. Nã còng ®em ®Õn nguy c¬ vÒ sù phô thuéc cña c¸c quèc gia kh¸c. ChÝnh v× thÕ, trong thÕ giíi tæng lµ h»ng sè ng­êi ta th­êng nãi r»ng lîi Ých cña quèc gia nµy chÝnh lµ sù mÊt m¸t cña quèc gia kh¸c. Tõ sù nghiªn cøu nµy cã thÓ thÊy khu vùc ho¸ lµ mét nh©n tè gióp cho qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ diÔn ra nhanh chãng h¬n vµ khuyÕch ®¹i nh÷ng ®iÓm yÕu cña toµn cÇu ho¸. 3.2.4. §e do¹ cña c¸c ngo¹i lÖ C¸c tho¶ hiÖp ­u ®·i th­¬ng m¹i lµ mét sù lùa chän thø hai cÇn xem xÐt ®Õn. Môc ®Ých cuèi cïng cña c¸c quèc gia vÉn lµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i cho c¸c quèc gia trªn c¬ së toµn cÇu ho¸. Tuy nhiªn, c¸c khu vùc mËu dÞch cã thÓ thÊy vÉn lµ ngo¹i lÖ quan träng duy nhÊt cña quy t¾c MFN cña WTO. NÕu nh­ tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng lµ môc ®Ých cuèi cïng th× nh÷ng b­íc tiÕn mang tÝnh chÊt khu vùc kh«ng cßn nghi ngê lµ c¸ch thøc lµm chËm tiÕn ®é toµn cÇu ho¸. Theo c¸ch nµy khu vùc ho¸ sÏ dÉn tíi nh÷ng chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt do nh÷ng nç lùc vÒ nguån lùc cho ®µm ph¸n vµ duy tr× viÖc thùc hiÖn nh÷ng th­¬ng l­îng ®· ®­îc tho¶ hiÖp ë møc khu vùc ho¸ sÏ lµ kh«ng cÇn thiÕt v× nã hiÓn nhiªn sÏ ®­îc ®Ò cËp trong c¸c vßng ®µm ph¸n mang tÝnh quèc tÕ toµn cÇu. T­¬ng tù, nÕu xem xÐt mét c¸ch kÜ l­ìng vµ tØ mØ th× cã thÓ thÊy WTO ®· ®Ò cËp tíi c¸c vÊn ®Ò ®¸ng ®­îc tranh c·i nh­ an ninh, m«i tr­êng, y tÕ, b¶o tæn, n«ng nghiÖp. Khu vùc mËu dÞch ®­a ra ngo¹i lÖ s©u h¬n tõ MFN ®èi víi c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô cho c¸c n­íc thµnh viªn tham gia. Nh­ thÕ, khu vùc ho¸ chØ ®­a thªm vµo ngo¹i lÖ mang tÝnh chÊt mang tÝnh réng h¬n ®èi víi c¸c nguyªn t¾c chung cña WTO, do ®ã lµm gi¶m møc tiÕn triÓn vµ quyÕn lùc cña WTO còng nh­ nh÷ng høa hÑn vÒ viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®a ph­¬ng. 3.2.5. Chi phÝ giao dÞch Tho¶ hiÖp ­u ®·i th­¬ng m¹i th­¬ng m¹i th­êng g©y ra nh÷ng chi phÝ giao dÞch kh«ng cÇn thiÕt. Tr­íc hÕt, do c¸c c«ng ty th­êng t×m c¸ch ®Ó ®¸p øng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Æt ra cho c¸c quèc gia thuéc chung mét khu vùc ®Ó ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i kh¸ phøc t¹p nµy. Nh÷ng ®¶m b¶o ®Ó cã thÓ ®­îc h­ëng nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy th­êng ®ßi hái mét thêi gian dµi, phøc t¹p vµ th«ng th­êng dÉn tíi c¸c l·ng phÝ c¸c chi phÝ th­¬ng m¹i. 4. Mèi quan hÖ gi÷a khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ Trong quan hÖ víi toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ ®­îc xem lµ b­íc chuÈn bÞ ®Ó tiÕn tíi toµn cÇu ho¸. MÆt kh¸c, xu thÕ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay nã ph¶n ¸nh mét thùc tr¹ng co côm nh»m b¶o vÖ nh÷ng lîi Ých t­¬ng ®ång gi÷a mét vµi n­íc tr­íc nh÷ng nguy c¬, nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc do toµn cÇu ho¸ ®Æt ra. Nh­ vËy, xÐt vÒ ng¾n h¹n d­êng nh­ khu vùc ho¸ ®èi nghÞch víi toµn cÇu ho¸, nh­ng xÐt vÒ dµi h¹n th× chÝnh khu vùc ho¸ lµ b­íc chuÈn bÞ ®Ó thùc hiÖn toµn cÇu ho¸. §éng lùc gia t¨ng xu thÕ khu vùc ho¸ trong giai ®o¹n hiÖn nay xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ so s¸nh, nh÷ng nÐt t­¬ng ®ång cña c¸c quèc gia trong mçi nhãm khu vùc. §ång thêi, xu thÕ khu vùc ho¸ cßn ®­îc ®Èy m¹nh bëi chÝnh xu thÕ toµn cÇu ho¸ gia t¨ng m¹nh mÏ v­ît tr­íc c¶ viÖc hoµn thiÖn nh÷ng ®Þnh chÕ toµn cÇu ®Ó qu¶n lý qu¸ tr×nh nµy. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vÒ b¶n chÊt lµ ®i ®Õn tù do ho¸ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt trªn ph¹m vi toµn cÇu nh»m phôc vô lîi Ých cña c¸c d©n téc. Tuy vËy do nh÷ng kh¸c biÖt vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn, vÒ nguån lùc s¶n xuÊt ®· ®­a ®Õn nh÷ng lîi Ých kh¸c nhau khi tham gia vµo qu¸ tr×nh nµy. §Ó kh¾c phôc ®iÒu ®ã c¸c quèc gia cã nh÷ng ®iÓm t­¬ng ®ång t×m ®Õn nhau ®Ó t¹o lËp c¸c tæ chøc kinh tÕ, t¹o cho nhau nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n c¸c quy ®Þnh quèc tÕ hiÖn hµnh. Nh­ vËy vÒ tr×nh ®é hîp t¸c ho¸ khu vùc hiÖn nay cao h¬n so víi toµn cÇu ho¸ kinh tÕ. ViÖc n©ng cao tr×nh ®é hîp t¸c khu vùc xÐt vÒ t­¬ng lai chÝnh lµ c¬ së cho viÖc thùc hiÖn toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vµ còng v× vËy chõng nµo cßn tån t¹i c¸c tæ chøc kinh tÕ khu vùc th× ch­a cã thÓ toµn cÇu ho¸, tù do ho¸ hoµn toµn. Söa ®æi hµng lo¹t cña c¸c tæ chøc khu vùc vµ sù ph¸t triÓn quy m« ®Þa lý cña c¸c tæ chøc khu vùc trªn c¬ së bæ sung c¸c thµnh viªn hay hîp nhÊt c¸c tæ chøc khu vùc chÝnh lµ b­íc tiÕn ngµy cµng gÇn h¬n ®Õn tù do ho¸ trªn ph¹m vi toµn cÇu. Nh­ vËy, cã thÓ nãi khu vùc ho¸ chØ lµ t¹m thêi, nã ra ®êi trªn c¬ së mét tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña toµn cÇu ho¸, lµ b­íc tÊt yÕu trªn ®­êng ®i tíi toµn cÇu ho¸. Hîp t¸c kinh tÕ khu vùc cµng ph¸t triÓn sÏ lµ ®iÒu kiÖn vµ ®éng lùc cho toµn cÇu ho¸ kinh tÕ. Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®Òu nh÷ng xu h­íng tÊt yÕu, nã xuÊt hiÖn vµ gia t¨ng g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ khoa häc c«ng nghÖ. §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ khu vùc còng lµ yªu cÇu cña ph¸t triÓn. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i ra sao? TiÕn tr×nh vµ c¸ch thøc tiÕn hµnh nh­ thÕ nµo ®Ó tËn dông ®­îc nh÷ng mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ t¸c ®éng tiªu cùc cña nh÷ng xu thÕ trªn. II. Mét sè c¸c liªn kÕt kinh tÕ khu vùc chñ yÕu ë khu vùc ¸-¢u 1. HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸-ASEAN HiÖp héi c¸c Quèc gia §«ng Nam ¸ (ASEAN) ra ®êi trong bèi c¶nh cã nhiÒu biÕn ®éng ®ang diÔn ra trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, bao gåm c¶ nh÷ng thay ®æi tõ bªn ngoµi t¸c ®éng vµo khu vùc còng nh­ nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh tõ bªn trong mçi n­íc. (Cuéc chiÕn tranh cña Mü ë ViÖt Nam- §«ng D­¬ng diÔn ra ¸c liÖt, l«i kÐo mét sè n­íc §«ng Nam ¸ vµo trËn chiÕn. Anh rót khái phÝa §«ng Kªnh Xuy-ª. Tæng thèng Ph¸p De Gaulle sang Phn«m Pªnh ®­a khÈu hiÖu “trung lËp ho¸ §«ng Nam ¸”, ë Trung Quèc “c¸ch m¹ng v¨n ho¸” ph¸t triÓn tíi ®Ønh cao vµ ¶nh h­ëng c¶ ®Õn c¸c n­íc §«ng Nam ¸ cã céng ®ång ng­êi Hoa ®«ng ®¶o. Liªn X« ®ang vËn ®éng h×nh thµnh mét hÖ thèng “an ninh tËp thÓ Ch©u ¸”. Néi bé c¸c n­íc ASEAN cßn phøc t¹p, m©u thuÉn, tranh chÊp nhau, nhÊt lµ gi÷a Phi-lip-pin-Malaysia, Singapore-Malaysia, Malaysia -Th¸iLan..). §Ó ®èi phã víi c¸c th¸ch thøc nµy, xu h­íng co côm l¹i trong mét tæ chøc khu vùc víi mét h×nh thøc nµo ®ã ®Ó t¨ng c­êng søc m¹nh b¶n th©n ®· xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn trong c¸c n­íc thµnh viªn t­¬ng lai cña ASEAN. ASEAN ®­îc thµnh lËp bëi Tuyªn bè Bangkok-Th¸i Lan. Khi míi thµnh lËp ASEAN bao gåm 5 n­íc lµ In®«nªxia, Malaysia, Philipine, Singapore vµ Th¸i Lan. N¨m 1984, Brunªi gia nhËp vµ trë thµnh thµnh viªn thø 6 cña ASEAN. Ngµy 28/7/1995, ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn thø 7 cña HiÖp héi nµy. Ngµy 23/7/1997 kÕt n¹p Lµo vµ Mianmar. Ngµy 30/4/1999 kÕt n¹p thªm Campuchia, hoµn thiÖn ASEAN 10. B¶n tuyªn bè Bangkok thÓ hiÖn ba môc tiªu lín cña HiÖp héi lµ: Hîp t¸c kinh tÕ vµ x· héi gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn víi niÒm tin t­ëng r»ng sù t¨ng c­êng vÒ kinh tÕ lµ nguån gèc cña tiÕn bé x· héi vµ v¨n ho¸. Hîp t¸c v× hoµ b×nh vµ æn ®Þnh khu vùc b»ng viÖc triÖt ®Ó t«n träng c«ng b»ng vµ ­u tiªn luËt ph¸p trong quan hÖ gi÷a c¸c n­íc trong khu vùc vµ nghiªm chØnh tu©n theo c¸c nguyªn t¾c cña HiÕn ch­¬ng Liªn hiÖp quèc. Hîp t¸c víi c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc kh¸c C¸c n­íc ASEAN (trõ Th¸i Lan) ®Òu tr¶i qua giai ®o¹n lÞch sö lµ thu._.éc ®Þa cña c¸c n­íc ph­¬ng T©y vµ giµnh ®­îc ®éc lËp d©n téc vµo c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau sau ChiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai. MÆc dï ë trong cïng mét khu vùc ®Þa lý, song c¸c n­íc ASEAN rÊt kh¸c nhau vÒ chñng téc, ng«n ng÷, t«n gi¸o vµ v¨n ho¸, t¹o nªn mét sù ®a d¹ng cho HiÖp héi. Khu vùc ASEAN lµ khu vùc cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao so víi c¸c khu vùc kh¸c trªn thÕ giíi, nÕu tÝnh tr­íc khñng ho¶ng n¨m 1997 th× ASEAN ®­îc coi lµ tæ chøc khu vùc thµnh c«ng nhÊt cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, møc ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ vÉn ch­a ®ång ®Òu vµ vÉn ch­a tho¸t khái nh÷ng khã kh¨n do cuéc khñng ho¶ng n¨m 1997 còng nh­ sù kiÖn 11/9 mang l¹i. KÓ tõ khi thµnh lËp, ASEAN ®· cã nh÷ng dÊu mèc quan träng ®¸nh dÊu nh÷ng sù kiÖn lín: Tuyªn bè Kuala Lumpur (11/1997): lµ tuyªn bè ®Çu tiªn vÒ thiÕt lËp Khu vùc hoµ b×nh, Tù do vµ Trung lËp ë §«ng Nam ¸. Héi nghÞ CÊp cao ASEAN lÇn thø nhÊt (2/1976) T¹i Héi nghÞ nµy, c¸c vÞ ®øng ®Çu chÝnh phñ ASEAN ®· ký hai v¨n kiÖn quan träng: HiÖp ­íc th©n thiÖn vµ hîp t¸c §«ng Nam ¸ (HiÖp ­íc Bali) kh¼ng ®Þnh 5 nguyªn t¾c cïng tån t¹i hoµ b×nh. Tuyªn bè vÒ sù hoµ nhËp ASEAN: cam kÕt cïng phèi hîp ®Ó ®¶m b¶o sù æn ®Þnh cña khu vùc còng nh­ t¨ng c­êng sù hîp t¸c kinh tÕ, v¨n ho¸, gióp ®ì lÉn nhau gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN. Héi nghÞ CÊp cao ASEAN lÇn thø hai (8/1977) Héi nghÞ ®¹t ®­îc hai kÕt qu¶ quan träng lµ chÝnh thøc thµnh lËp c¬ chÕ ®èi tho¹i gi÷a ASEAN víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. LÇn ®Çu tiªn nh÷ng ng­êi ®øng ®Çu chÝnh phñ cña ba n­íc NhËt B¶n, Austraylia, New Zealand ®· tham gia ®èi tho¹i víi ASEAN sau Héi nghÞ chÝnh thøc. Héi nghÞ CÊp cao ASEAN lÇn thø ba (12/1987) Héi nghÞ ®· th«ng qua vµ ký kÕt nhiÒu v¨n b¶n quan träng nh­: Tuyªn bè Manila 1987 NghÞ ®Þnh th­ Manila söa ®æi HiÖp ­íc khuyÕn khÝch vµ ®¶m b¶o ®Çu t­ ASEAN NghÞ ®Þnh th­ vÒ më réng danh môc thuÕ ­u ®·i theo tho¶ thuËn ­u ®·i th­¬ng m¹i ASEAN Héi nghÞ CÊp cao ASEAN lÇn thø t­ (1/1992) Héi nghÞ nhÊn m¹nh träng t©m vµo t¨ng c­êng, ®Èy m¹nh h¬n n÷a hîp t¸c kinh tÕ ASEAN. Héi nghÞ ®· th«ng qua nh÷ng v¨n kiÖn vµ quyÕt ®Þnh quan träng sau: Thµnh lËp khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) vµo n¨m 2006 HiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c kinh tÕ ASEAN HiÖp ®Þnh vÒ Ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT) Héi nghÞ cÊp cao lÇn thø n¨m (12/1995) Héi nghÞ ®· cã nh÷ng quyÕt ®Þnh vµ v¨n b¶n quan träng sau: N©ng cao hîp t¸c chuyªn ngµnh lªn tÇm cao míi, ngang víi hîp t¸c chÝnh trÞ-an ninh vµ kinh tÕ th«ng qua ph¸t triÓn con ng­êi, ®oµn kÕt x· héi ®Ó ®¹t ®­îc sù thÞnh v­îng chung cho toµn khu vùc. Rót ng¾n thêi gian hiÖu lùc AFTA tõ 15 n¨m xuèng cßn 10 n¨m, thËm chÝ cã thÓ hoµn thµnh tr­íc thêi h¹n 2003 vµ më réng hîp t¸c ASEAN sang lÜnh vùc míi nh­ dÞch vô, së h÷u trÝ tuÖ, lËp khu vùc ®Çu t­ ASEAN… Ký kÕt HiÖp ­íc vÒ mét khu vùc §«ng Nam ¸ phi vò khÝ h¹t nh©n, lµ mét v¨n kiÖn quan träng tiÕn tíi x©y dùng §«ng Nam ¸ thµnh mét khu vùc hoµ b×nh æn ®Þnh. Tho¶ thuËn häp Héi nghÞ CÊp cao chÝnh thøc 3 n¨m mét lÇn vµ 2 Héi nghÞ CÊp cao kh«ng chÝnh thøc gi÷a 2 ký Héi nghÞ CÊp cao chÝnh thøc. TiÕp ®Õn lµ Héi nghÞ cÊp cao kh«ng chÝnh thøc ®­îc häp hµng n¨m t¹i c¸c quèc gia ASEAN. VÒ c¬ cÊu tæ chøc: C¬ cÊu tæ chøc cña ASEAN hiÖn nay lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh hoµn thiÖn tõng b­íc song song víi viÖc ph¸t triÓn cña tæ chøc ASEAN trong gÇn 30 n¨m qua. C¬ cÊu tæ chøc cña ASEAN hiÖn nay nh­ sau: Héi nghÞ nh÷ng ng­êi ®øng ®Çu Nhµ n­íc/ChÝnh phñ ASEAN (ASEAN Summit) Héi nghÞ Bé tr­ëng ASEAN (ASEAN Ministerial Meeting-AMM) Héi nghÞ Bé tr­ëng kinh tÕ ASEAN (ASEAN Economic Ministers-AEM) Héi nghÞ Bé tr­ëng c¸c ngµnh C¸c Héi nghÞ cÊp Bé tr­ëng hoÆc t­¬ng ®­¬ng Héi nghÞ liªn tÞch c¸c Bé tr­ëng (Join Ministerial Meeting-JMM) Tæng th­ ký ASEAN Uû ban th­êng trùc ASEAN (ASEAN Standing Committee-ASC) Cuéc häp c¸c quan chøc cao cÊp (Senior Officials Meeting-SOM) Cuéc häp c¸c quan chøc cao cÊp kh¸c Cuéc häp t­ vÊn chung (Joint Consulative Meeting-JCM) C¸c cuéc häp cña ASEAN víi c¸c Bªn ®èi tho¹i Ban th­ ký ASEAN quèc gia Uû ban ASEAN ë n­íc thø ba Ban th­ ký ASEAN VÒ nguyªn t¾c ho¹t ®éng chÝnh cña ASEAN C¸c nguyªn t¾c nÒn t¶ng cho quan hÖ gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn víi bªn ngoµi: Cïng t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn, b×nh ®¼ng, toµn viÑn l·nh thæ vµ b¶n s¾c d©n téc cña tÊt c¶ c¸c d©n téc; QuyÒn cña mäi quèc gia ®­îc l·nh ®¹o ho¹t ®éng cña d©n téc m×nh, kh«ng cã sù can thiÖp, lËt ®æ hoÆc c­ìng Ðp cña bªn ngoµi; Kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau; Gi¶i quyÕt bÊt ®ång hoÆc tranh chÊp b»ng biÖn ph¸p hoµ b×nh, th©n thiÖn; Kh«ng ®e do¹ hoÆc sö dông vò lùc; Hîp t¸c víi nhau mét c¸ch cã hiÖu qu¶.C¸c nguyªn t¾c ®iÒu phèi ho¹t ®éng cña hiÖp héi C¸c nguyªn t¾c ®iÒu phèi ho¹t ®éng cña HiÖp héi Nguyªn t¾c nhÊt trÝ (consensus): mét quyÕt ®Þnh chØ ®­îc coi lµ cña ASEAN khi ®­îc tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn nhÊt trÝ th«ng qua. Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái ph¶i cã qu¸ tr×nh ®µm ph¸n l©u dµi nh­ng ®¶m b¶o ®­îc viÖc tÝnh ®Õn lîi Ých quèc gia cña tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn. Nguyªn t¾c b×nh ®¼ng (equality): thÓ hiÖn ë viÖc kh«ng ph©n biÖt quèc gia lín hay nhá, giµu hay nghÌo, tÊt c¶ ®Òu b×nh ®¼ng víi nhau trong nghÜa vô ®ãng gãp còng nh­ chia xÎ quyÒn lîi. Ngoµi ra, ho¹t ®éng cña tæ chøc ASEAN ®­îc duy tr× trªn c¬ së lu©n phiªn. Nguyªn t¾c 6-X: hai hay mét sè n­íc thµnh viªn ASEAN cã thÓ xóc tiÕn thùc hiÖn tr­íc c¸c dù ¸n ASEAN nÕu mét sè n­íc cßn l¹i ch­a s½n sµng tham gia, kh«ng ph¶i ®îi tÊt c¶ míi cïng thùc hiÖn. C¸c nguyªn t¾c kh¸c Trong quan hÖ gi÷a c¸c n­íc ASEAN ®ang dÇn dÇn h×nh thµnh mét sè nguyªn t¾c, tuy kh«ng thµnh v¨n, kh«ng chÝnh thøc nh­ng mäi ng­êi ®Òu hiÓu, t«n träng vµ tù gi¸c ¸p dông nh­: Nguyªn t¾c “cho vµ nhËn” Nguyªn t¾c tÕ nhÞ, lÞch sù, kh«ng g©y ®èi ®Çu, cã th¸i ®é h÷u nghÞ, th©n thiÖn Nguyªn t¾c ngo¹i giao thÇm lÆng, c¸ nh©n kh«ng tuyªn truyÒn tè c¸o qua b¸o chÝ Nguyªn t¾c gi÷ g×n ®oµn kÕt ASEAN 2. Liªn minh ch©u ¢u-EU KÓ tõ ngµy 1/1/1995, EU cã 15 n­íc thµnh viªn bao gåm: Ph¸p, §øc, Italia, BØ, Hµ Lan, Lucxambua, Anh, Ireland, §an M¹ch, Hy L¹p, T©y Ban Nha, Bå §µo Nha, ¸o, Thuþ §iÓn, PhÇn Lan. §Õn th¸ng 5/2004, EU sÏ chÝnh thøc kÕt n¹p thªm 10 thµnh viªn míi lµ SÐc, Hungaria, Ba Lan, Sloviakia, Litva, Latvia, Ostonia, Malta, Sip. Nh­ vËy, sè thµnh viªn cña tæ chøc nµy trong t­¬ng lai kh«ng xa sÏ t¨ng lªn thµnh 25 n­íc. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn EU theo dßng lÞch sö g¾n liÒn víi c¸c HiÖp ­íc: HiÖp ­íc Paris (1951): dÉn ®Õn viÖc thµnh lËp Céng ®ång than thÐp ch©u ¢u HiÖp ­íc Roma (1957): ®­a ®Õn viÖc thµnh lËp Céng ®ång nguyªn tö l­îng (euratom) vµ thµnh lËp Céng ®ång Kinh tÕ ch©u ¢u (EEC). N¨m 1967 c¬ quan ®iÒu hµnh cña c¸c Céng ®ång trªn ®­îc hîp nhÊt vµ gäi lµ Céng ®ång ch©u ¢u. HiÖp ­íc Liªn hiÖp ch©u ¢u (HiÖp ­íc Maastricht -7/2/1992) víi môc ®Ých thµnh lËp liªn minh kinh tÕ vµ tiÒn tÖ vµo cuèi thËp kû 90 víi mét ®ång tiÒn chung vµ mét Ng©n hµng trung ­¬ng ®éc lËp, thµnh lËp mét liªn minh chÝnh trÞ bao gåm viÖc thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i vµ an ninh chung ®Ó tiÕn tíi cã chÝnh s¸ch phßng thñ chung, t¨ng c­êng hîp t¸c vÒ c¶nh s¸t vµ luËt ph¸p. HiÖp ­íc nµy ®¸nh dÊu mét b­íc ngoÆt quan träng trong tiÕn tr×nh nhÊt thÓ ho¸ ch©u ¢u. Cô thÓ: Liªn minh chÝnh trÞ: TÊt c¶ c«ng d©n cña c¸c n­íc thµnh viªn ®­îc quyÒn tù do ®i l¹i vµ c­ tró trong l·nh thæ cña c¸c n­íc thµnh viªn. C«ng d©n c¸c n­íc thuéc EU ®­îc quyÒn bÇu cö vµ øng cö chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ NghÞ viÖn ch©u ¢u t¹i bÊt kú n­íc thµnh viªn nµo mµ hä ®ang c­ tró. Thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i vµ an ninh chung trªn c¬ së hîp t¸c liªn chÝnh phñ víi nguyªn t¾c nhÊt trÝ ®Ó vÉn ®¶m b¶o chñ quyÒn quèc gia trªn lÜnh vùc nµy. T¨ng c­êng quyÒn h¹n cña NghÞ viÖn ch©u ¢u Më réng quyÒn cña Céng ®ång trong mét sè lÜnh vùc nh­ m«i tr­êng, x· héi, nghiªn cøu… Phèi hîp c¸c ho¹t ®éng t­ ph¸p, thùc hiÖn chÝnh s¸ch chung vÒ nhËp c­, quyÒn c­ tró vµ thÞ thùc. Liªn minh kinh tÕ-tiÒn tÖ: ®­îc chia lµm 3 giai ®o¹n Giai ®o¹n 1: tõ 1/7/1990: xo¸ bá mäi h×nh thøc kiÓm so¸t vµ h¹n chÕ viÖc l­u chuyÓn vèn trong 12 n­íc thµnh viªn Giai ®o¹n 2: tõ 1/1/1994 gi¶i t¸n Uû ban thèng ®èc Ng©n hµng Trung ­¬ng cña c¸c n­íc thµnh viªn, thµnh lËp ViÖn tiÒn tÖ ch©u ¢u ®Ó chuÈn bÞ viÖc thµnh lËp hÖ thèng Ng©n hµng Trung ­¬ng Giai ®o¹n 3: tõ 1/1/1999: gi¶i t¸n ViÖn tiÒn tÖ ch©u ¢u, lËp Ng©n hµng Trung ­¬ng ch©u ¢u ECB. KÓ tõ nµy 1/1/2002 ®ång Euro ®· chÝnh thøc ®­îc l­u hµnh trong 12 quèc gia thµnh viªn (cßn gäi lµ khu vùc ®ång Euro) gåm cã: §øc, Ph¸p, ¸o, BØ, PhÇn Lan, Ireland, Italia, Luxemburg, Hµ Lan, T©y Ban Nha vµ Bå §µo Nha. 3 n­íc ®øng ngoµi lµ: Anh, §an M¹ch vµ Thuþ §iÓn. HiÖp ­íc Amsterdam (HiÖp ­íc Maastricht söa ®æi-2/10/1997) ®· cã mét sè söa ®æi vµ bæ sung trong mét sè lÜnh vùc sau: Nh÷ng quyÒn c¬ b¶n, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö T­ ph¸p vµ ®èi néi ChÝnh s¸ch x· héi vµ viÖc lµm ChÝnh s¸ch ®èi ngo¹i vµ an ninh chung HiÖp ­íc Schengen (19/6/1990):. HiÖp ­íc quy ®Þnh quyÒn tù do ®i l¹i cña c«ng d©n c¸c n­íc thµnh viªn. HiÖn nay 14/15 n­íc thµnh viªn tham gia khu vùc Schengen (trõ Anh). HiÖp ­íc Nice (1-11/12/2000): tËp trung vµo vÊn ®Ò c¶i c¸ch thÓ chÕ ®Ó ®ãn nhËn c¸c thµnh viªn míi. VÒ c¬ cÊu tæ chøc: EU cã 4 c¬ quan chÝnh lµ: Héi ®ång Bé tr­ëng, Uû ban ch©u ¢u, NghÞ viÖn ch©u ¢u vµ Toµ ¸n ch©u ¢u. Héi ®ång ch©u ¢u: chÞ tr¸ch nhiÖm quyÕt ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch lín cña EU bao gåm c¸c Bé tr­ëng ®¹i diÖn cho c¸c thµnh viªn. C¸c n­íc lu©n phiªn lµm Chñ tÞch víi nhiÖm kú 6 th¸ng. Gióp viÖc cho Héi ®ång cã Uû ban ®¹i diÖn th­êng trùc vµ Ban Tæng th­ ký. Uû ban ch©u ¢u: lµ c¬ quan ®iÒu hµnh gåm 20 uû viªn nhiÖm kú 5 n¨m do c¸c ChÝnh phñ nhÊt trÝ cö vµ chØ thÞ b·i miÔn víi sù nhÊt trÝ cña NghÞ viÖn ch©u ¢u. D­íi c¸c Uû viªn lµ c¸c Tæng Vô tr­ëng chuyªn tr¸ch tõng vÊn ®Ò, tõng khu vùc. NghÞ viÖn ch©u ¢u: gåm 626 nghÞ sÜ, nhiÖm kú 5 n¨m, ®­îc bÇu theo nguyªn t¾c phæ th«ng ®Çu phiÕu. Trong NghÞ viÖn c¸c NghÞ sÜ ngåi theo nhãm chÝnh trÞ kh¸c nhau, kh«ng theo quèc tÞch. Chøc n¨ng cña NghÞ viÖn Ch©u ¢u lµ th«ng qua ng©n s¸ch, cïng Héi ®ång Ch©u ¢u quyÕt ®Þnh trong mét sè lÜnh vùc, kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch cña EU, cã quyÒn b·i miÔn c¸c chøc vô uû viªn Uû ban ch©u ¢u. Toµ ¸n Ch©u ¢u: do c¸c chÝnh phñ tho¶ thuËn bæ nhiÖm, nhiÖm kú 6 n¨m. Toµ ¸n cã vai trß ®éc lËp, cã quyÒn b¸c bá nh÷ng quy ®Þnh cña c¸c tæ chøc cña Uû ban ch©u ¢ v¨n phßng chÝnh phñ c¸c n­íc nÕu bÞ coi lµ kh«ng phï hîp víi luËt ch©u ¢u 3. DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng-APEC Tõ cuèi nh÷ng n¨m 1970, ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m 1980, sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ liªn tôc vµ víi nhÞp ®é cao cña ch©u ¸ mµ nßng cèt lµ c¸c nÒn kinh tÕ §«ng ¸ ®· thu hót sù chó ý cña c¶ thÕ giíi. TiÕp theo “sù thÇn kú” cña NhËt B¶n, c¸c nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ho¸ míi (NIEs), ASEAN vµ ®Æc biÖt lµ sù næi lªn cña Trung Quèc ®· biÕn ch©u ¸ thµnh khu vùc ph¸t triÓn kinh tÕ n¨ng ®éng bËc nhÊt giíi. Tõ nh÷ng n¨m 1980, c¸c n­íc ch©u ¸ lu«n dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ trong khi kinh tÕ thÕ giíi lu«n bÞ suy tho¸i vµo nh÷ng n¨m ®Çu 1990. XuÊt khÈu thùc sù lµ ®éng lùc t¨ng tr­ëng kinh tÕ ë ch©u ¸. TiÒm lùc lín vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô vµ vèn ®Çu t­ ®ßi hái ph¶i cã thÞ tr­êng æn ®Þnh, réng më vµ h¹n chÕ tíi møc tèi ®a nh÷ng rµo c¶n ng¨n trë sù l­u chuyÓn cña hµng ho¸, dÞch vô, ®Çu t­ trong khu vùc. Do ®ã, hîp t¸c vµ liªn kÕt kinh tÕ khu vùc trë thµnh nhu cÇu cÊp thiÕt ®Ó ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cao vµ æn ®Þnh. Nhê sù t¨ng tr­ëng cao liªn tôc vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ë khu vùc ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng, xu thÕ toµn cÇu ho¸ khu vùc nh»m phèi hîp chÝnh s¸ch vÒ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, thóc ®Èy tù do ho¸ vµ khuyÕn khÝch th­¬ng m¹i hµng ho¸, dÞch vô vµ ®Çu t­, t¨ng c­êng hîp t¸c kinh tÕ, khoa häc-c«ng nghÖ gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ ë ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng, qua ®ã duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao vµ b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña khu vùc ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng khi b­íc vµo thÕ kû XXI. Môc tiªu T¹i Héi nghÞ Bé tr­ëng lÇn thø ba t¹i Seoul, Hµn Quèc n¨m 1991, c¸c Bé tr­ëng ®· th«ng qua Tuyªn bè Seoul, ®Æt nÒn mãng cho sù ph¸t triÓn cña APEC nh­ mét khu«n khæ hîp t¸c khu vùc víi 4 môc tiªu lµ: Duy tr× sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña khu vùc v× lîi Ých chung cña c¸c d©n téc trong khu vùc, vµ b»ng c¸ch ®ã ®ãng gãp vµo sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi Ph¸t huy c¸c kÕt qu¶ tÝch cùc ®èi víi khu vùc vµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi do sù tuú thuéc lÉn nhau ngµy cµng t¨ng vÒ kinh tÕ t¹o ra, khuyÕn khÝch c¸c luång hµng ho¸, dÞch vô, vèn vµ c«ng nghÖ. Ph¸t triÓn vµ t¨ng c­êng hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng më v× lîi Ých cña c¸c n­íc ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng vµ c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c C¾t gi¶m nh÷ng hµng rµo c¶n trë viÖc trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô vµ ®Çu t­ gi÷a c¸c thµnh viªn phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c cña GATT/WTO ë nh÷ng lÜnh vùc thÝch hîp vµ kh«ng lµm tæn h¹i tíi c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c. Tuy nhiªn, kh«ng gièng nh­ c¸c tæ chøc khu vùc kh¸c (®Æc biÖt lµ EU), ngay tõ ®Çu APEC kh«ng nhÊn m¹nh ®Õn môc tiªu t¹o lËp hÖ thèng ­u ®·i thuÕ quan, liªn minh thuÕ quan hay thÞ tr­êng chung mµ nhÊn m¹nh tíi viÖc t¨ng c­êng hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng më. §iÒu nµy cã thÓ lý gi¶i bëi hai lý do: Thø nhÊt, APEC lµ mét tËp hîp cña c¸c nÒn kinh tÕ rÊt ®a d¹ng vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn, chÕ ®é chÝnh trÞ-x· héi còng nh­ ®iÒu kiÖn lÞch sö-v¨n ho¸. V× thÕ, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ ASEAN, NIEs kh«ng muèn thµnh lËp mét khu vùc tù do ho¸ vµ bÞ lÖ thuéc mét c¸ch bÊt b×nh ®¼ng vµo c¸c nÒn kinh tÕ lín h¬n nh­ Mü, NhËt B¶n…Thø hai, c¸c nÒn kinh tÕ APEC, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc §«ng ¸ phô thuéc rÊt lín vµo m«i tr­êng kinh tÕ thÕ giíi. Sù t¨ng tr­ëng cña c¸c nÒn kinh tÕ NhËt B¶n, NIEs, ASEAN trong c¸c thËp kû 70, 80 chñ yÕu nhê vµo sù thµnh c«ng cña chiÕn l­îc h­íng vµo xuÊt khÈu, do vËy hä rÊt muèn duy tr× mét hÖ thèng th­¬ng m¹i toµn cÇu më vµ æn ®Þnh. ViÖc thÕ giíi bÞ chia c¾t thµnh cac khu vùc cat cø sÏ lµ ®iÒu bÊt lîi tr­íc hÕt ®èi víi nh÷ng thµnh viªn APÏ cã nÒn kinh tÕ, th­¬ng m¹i ph¸t triÓn cao. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña APEC Nguyªn t¾c cïng cã lîi ViÖc duy tr× nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, cïng cã lîi ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña APEC v× diÔn ®µn nµy lµ tËp hîp lùc l­îng cña c¸c nÒn kinh tÕ rÊt ®a d¹ng vÒ ®iÒu kiÖn ®Þa lý, lÞch sö v¨n ho¸, vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ-x· héi vµ ®Æc biÖt lµ cã sù chªnh lÖch rÊt lín vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn. Trong ®iÒu kiÖn APEC bao gåm c¶ nh÷ng nÒn kinh tÕ lín vµ ph¸t triÓn nhÊt, còng nh­ nh÷ng nÒn kinh tÕ nhá vµ kÐm ph¸t triÓn h¬n, APEC ®· nhÊn m¹nh tíi mèi quan t©m chung, lîi Ých chung cña c¸c thµnh viªn vµ tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò hîp t¸c kinh tÕ vµ ph¸t triÓn. Trong khi thõa nhËn mèi quan hÖ hîp t¸c gi÷a c¸c n­íc trong khu vùc ph¶i dùa trªn c¬ së cïng cã lîi, ®Ó phï hîp víi tÝnh ®a d¹ng cña khu vùc, nguyªn t¾c nµy còng nhÊn m¹nh tíi sù chó ý tíi sù kh¸c biÖt vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn, chÕ ®é chÝnh trÞ-x· héi vµ yªu cÇu cña c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn. §©y lµ ®iÓm quan träng trong nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña APEC nh»m gi¶i to¶ mèi lo ng¹i cña mét sè thµnh viªn lµ n­íc ®ang ph¸t triÓn trong APEC r»ng sù kh¸c biÖt lín vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, khoa häc vµ c«ng nghÖ cã thÓ dÉn ®Õn sù lÖ thuéc bÊt b×nh ®¼ng cña hä vµo c¸c nÒn kinh tÕ tiªn tiÕn h¬n, lµm t¨ng m©u thuÉn vµ ph©n cùc B¾c-Nam ngay trong APEC. Nguyªn t¾c ®ång thuËn (consensus) Nguyªn t¾c ®ång thuËn lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c quan träng nhÊt cña hîp t¸c APEC. Kh¸c víi ho¹t ®éng trong GATT/WTO, trong ®ã c¸c n­íc ph¶i qua mét qu¸ tr×nh th­¬ng l­îng, ®µm ph¸n l©u dµi vµ th­êng gay g¾t ®Ó ®¹t ®­îc nh÷ng tho¶ thuËn vµ hiÖp ®Þnh cã tÝnh ph¸p lý quèc tÕ cao, APEC ®i tíi c¸c quyÕt ®Þnh th«ng qua qu¸ tr×nh x©y dùng sù ®ång thuËn. TÊt c¶ c¸c Héi nghÞ ®Òu mang tÝnh t­ vÊn, theo nghÜa lµ c¸c thµnh viªn kh«ng tham gia vµo nh÷ng cuéc th­¬ng l­îng, mÆc c¶ thùc sù ®Ó ®¹t tíi nh÷ng quyÕt ®Þnh cã tÝnh rµng buéc. Toµn bé quyÕt ®Þnh cña c¸c nhµ L·nh ®¹o cÊp cao, c¸c Bé tr­ëng ®Òu ®­îc ®­a ra trong Tuyªn bè chung ph¶n ¸nh ý chÝ cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn. Nguyªn t¾c ®ång thuËn thÓ hiÖn mét m« h×nh hîp t¸c t­¬ng ®èi thµnh c«ng trong khu vùc do ASEAN khëi x­íng. Do tÝnh chÊt ®a d¹ng cña c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc, nguyªn t¾c ®ång thuËn tá ra kh¸ hiÖu qu¶. Th«ng qua nguyªn t¾c nµy, APEC ®· x©y dùng ®­îc nh÷ng nÒn t¶ng mang ý nghÜa quan träng vµ thùc tÕ ®Èy m¹nh hîp t¸c, mét ch­¬ng tr×nh lµm viÖc toµn diÖn vµ mét tho¶ thuËn lÞch sö vÒ tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ trong khu vùc tíi n¨m 2020. Nguyªn t¾c tù nguyÖn XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña c¸c nÒn kinh tÕ thµnh viªn vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trong khu vùc ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng, sù hîp t¸c gi÷a c¸c thµnh viªn trong APEC mang tÝnh chÊt tù nguyÖn. Nguyªn t¾c tù nguyÖn thÓ hiÖn trªn hai ®iÓm: APEC chØ lµ mét DiÔn ®µn t­ vÊn kinh tÕ, mét c¬ chÕ liªn chÝnh phñ nh»m xóc tiÕn sù hîp t¸c, t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña khu vùc. Ngay tõ Héi nghÞ ®Çu tiªn, c¸c Bé tr­ëng APEC ®· nhÊt trÝ coi APEC nh­ mét DiÔn ®µn tham kh¶o ý kiÕn vÒ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ nh»m t¨ng c­êng trao ®æi quan ®iÓm gi÷a c¸c n­íc ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng. Thø hai, do APEC chØ lµ mét DiÔn ®µn t­ vÊn kinh tÕ nªn nã kh«ng ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh, nguyªn t¾c cã tÝnh chÊt b¾t buéc ®èi víi c¸c thµnh viªn. Mäi ho¹t ®éng hîp t¸c ®Ò dùa trªn c¬ së tù nguyÖn, phï hîp víi lîi Ých cña c¸c bªn. §iÒu nµy ph¶n ¸nh tÝnh ®Æc thï cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ trong khu vùc. Con ®­êng ph¸t triÓn cña APEC nh­ vËy phï hîp víi ®Æc ®iÓm ®a d¹ng vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ-x· héi cña khu vùc v× nã cho phÐp trong khi khai th¸c ®­îc nh÷ng lîi Ých tõ sù hîp t¸c kinh tÕ, c¸c thµnh viªn vÉn gi÷ ®­îc chñ quyÒn kinh tÕ, b¶o ®¶m kh«ng cã sù can thiÖp tõ bªn ngoµi vµo chÕ ®é chÝnh trÞ-x· héi cña c¸c thµnh viªn. APEC lµ diÔn ®µn më, ho¹t ®éng phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c cña GATT/WTO APEC lµ mét diÔn ®µn “më” theo nghÜa APEC ñng hé chÕ ®é th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng, kh«ng t¹o ra sù ph©n biÖt ®èi xö gi÷a APEC víi c¸c n­íc vµ nhãm n­íc kh¸c trªn thÕ giíi, ®ång thêi APEC më cöa cho c¸c nÒn kinh tÕ kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn APEC trong khu vùc tham gia. ñng hé chÕ ®é th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng më kh«ng chØ lµ mét nguyªn t¾c mµ cßn lµ mét trong nh÷ng môc tiªu cña APEC. Ngay tõ giai ®o¹n ®Çu cña APEC, khi vßng ®µm ph¸n Uruguay cña GATT bÞ mÊt ®éng lùc r¬i vµo bÕ t¾c, APEC ®· ®Æt viÖc phÊn ®Êu ®Ó kÕt thóc thµnh c«ng vßng ®µm ph¸n nµy thµnh mét trong nh÷ng môc tiªu chñ yÕu cña m×nh. C¸c thµnh viªn ch©u ¸ cña APEC cïng chung mèi ng¹i vÒ xu h­íng xuÊt khÈu cña hä. V× thÕ, sù cam kÕt vÒ mét chÕ ®é th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng më-thÓ hiÖn trong thuËt ng÷ “chñ nghÜa khu vùc më” lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng g¾n kÕt c¸c thµnh viªn APEC víi nhau. APEC ®i ®Çu trong nh÷ng nç lùc nh»m t¨ng c­êng hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng më. Ch­¬ng II ASEM vµ vai trß cña tiÕn tr×nh ASEM trong viÖc thóc ®Èy mèi quan hÖ ¸-¢u I. ASEM 1. Hoµn c¶nh ra ®êi T¹i Héi nghÞ kinh tÕ cÊp cao ch©u ¢u-§«ng ¸ lÇn thø ba t¹i Singapore th¸ng 10 n¨m 1994, Thñ t­íng Singapore Goh Chok Tong ®· ®­a ra s¸ng kiÕn tæ chøc mét Héi nghÞ th­îng ®Ønh ¸-¢u nh»m t¨ng c­êng sù hiÓu biÕt vµ thóc ®Èy hîp t¸c gi÷a hai ch©u lôc. S¸ng kiÕn nµy còng chinh thøc ®­îc ®Æt ra víi Thñ t­íng Ph¸p trong chuyÕn th¨m Ph¸p cuèi n¨m 1994 cña Thñ t­íng Gok Chok Tong vµ ngay lËp tøc ®­îc nhiÒu n­íc ¸-¢u h­ëng øng. Th¸ng 3 n¨m 1996, Héi nghÞ c¸c nguyªn thñ quèc gia vÒ Hîp t¸c ¸-¢u lÇn ®Çu tiªn ®­îc tæ chøc t¹i Bangkok, Th¸i Lan víi sù tham gia cña c¸c nguyªn thñ quèc gia 15 n­íc thuéc Liªn minh ch©u ¢u, 10 n­íc ch©u ¸ (NhËt B¶n, Hµn Quèc, Trung Quèc, In®«nªxia, Th¸i Lan, Malaysia, Brunªi, Singapore, Philippines vµ ViÖt Nam). Sau Héi nghÞ th­îng ®Ønh nµy, Hîp t¸c ¸-¢u chÝnh thøc ra ®êi vµ lÊy tªn cña Héi nghÞ Th­îng ®Ønh ®Çu tiªn (ASEM) lµm tªn cho ch­¬ng tr×nh hîp t¸c nµy. Thùc chÊt, hiÖn nay ASEM lµ mét diÔn ®µn hîp t¸c, c¬ chÕ phèi hîp th«ng qua c¸c n­íc ®iÒu phèi viªn vµ ch­a cã Ban th­ ký ®iÒu hµnh. C¸c n­íc vÉn tiÕp tôc nghiªn cøu th¶o luËn h­íng ph¸t triÓn cña ASEM trong thêi gian tíi vµ cã nhiÒu kh¶ n¨ng ASEM sÏ ®­îc n©ng lªn thµnh mét tæ chøc kinh tÕ th­¬ng m¹i ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ vÒ tù do ho¸ th­¬ng m¹i, ®Çu t­ gi÷a ch©u ¸ vµ ch©u ¢u. Trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay, Hîp t¸c ¸-¢u cã ý nghÜa hÕt søc to lín. C¸c n­íc ch©u ¢u thµnh viªn ASEM ®· trë thµnh mét trung t©m kinh tÕ quan träng víi viÖc h×nh thµnh Liªn minh tiÒn tÖ ch©u ¢u (EMU) vµ viÖc sö dông ®ång tiÒn chung EURO vµo th¸ng 1 n¨m 1999. Liªn minh ch©u ¢u còng ®ang ®Èy nhanh qu¸ tr×nh nh©t thÓ ho¸ c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. Song song víi EU, vai trß cña ch©u ¸ ngµy cµng ®­îc cñng cè trong hÖ thèng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thÕ giíi víi tiÒm n¨ng to lín vÒ c¬ héi th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­. Sù liªn kÕt gi÷a hai khèi kinh tÕ nµy th«ng qua ASEM sÏ t¹o nªn mét ®éng lùc míi thøc ®Èy trao ®æi th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ gi÷a hai ch©u lôc ph¸t triÓn, t¹o nªn mét søc m¹nh tæng hîp cña ba khèi kinh tÕ lÝn lµ EU-NhËt B¶n-C¸c n­íc ch©u ¸ ®ang ph¸t triÓn. Ngoµi ra trong bèi c¶nh Mü vµ c¸c n­íc B¾c Mü ®ang x©y dùng vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ mèi quan hÖ kinh tÕ víi c¸c n­íc ch©u ¸ trong khu«n khæ APEC, ch©u ¢u ®· cã liªn hÖ chÆt chÏ víi B¾c Mü qua qu¸ tr×nh lÞch sö vµ m¹ng l­íi dµy ®Æc cña nh÷ng thÓ chÕ xuyªn §¹i T©y D­¬ng, ASEM cßn cã mét ý nghÜa mang tÝnh chÊt chiÕn l­îc, ®ã lµ cÇu nèi th¾t chÆt h¬n ch©u ¢u víi ch©u ¸, t¹o ®èi träng quan hÖ gi÷a c¸c trung t©m kinh tÕ lín lµ EU-Mü-NhËt B¶n vµ c¸c n­íc ch©u ¸ ®ang ph¸t triÓn. 2. Mục tiêu, nguyên tắc hoạt động, cấu trúc và tiến trình ASEM 2.1. Môc tiªu Môc tiªu chñ ®¹o cña Hîp t¸c ¸-¢u hiÖn nay (®­îc th«ng qua t¹i Héi nghÞ ASEM I) lµ Hîp t¸c ®Ó ®¹t sù t¨ng tr­ëng h¬n n÷a ë c¶ ch©u ¸ vµ ch©u ¢u. Môc tiªu nµy ®· ®­îc cô thÓ ho¸ ë Khu«n khæ hîp t¸c ¸-¢u (AECF) thµnh c¸c môc tiªu c¬ b¶n sau: Thóc ®Èy ®èi tho¹i chÝnh trÞ ®Ó t¨ng c­êng h¬n n÷a sù hiÓu biÕt lÉn nhau vµ thèng nhÊt quan ®iÓm cu¶ hai ch©u lôc ®èi víi c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ vµ x· héi cña thÕ giíi. X©y dùng quan hÖ ®èi t¸c mét c¸ch toµn diÖn vµ s©u réng gi÷a hai ch©u lôc ¸, ¢u ®Ó thóc ®Èy trao ®æi th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn T¨ng c­êng hîp t¸c trong lÜnh vùc khoa häc-kü thuËt, m«i tr­êng, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc… ®Ó t¹o sù t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng ë c¶ ch©u ¸ vµ ch©u ¢u. C¸c môc tiªu trªn ®· vµ ®ang ®­îc thùc hiÖn th«ng qua mét lo¹t c¸c ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cña ASEM nh­ Ch­¬ng tr×nh thuËn lîi ho¸ th­¬ng m¹i (TFAP), Ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn ®Çu t­ (IPAP), Trung t©m c«ng nghÖ m«i tr­êng ¸-¢u, Quü Hîp t¸c ¸-¢u (ASEF), Quü tÝn th¸c… VÒ mÆt kinh tÕ, ASEM ®Æt ra môc tiªu cô thÓ lµ: Thóc ®Èy giao l­u gi÷a c¸c doanh nghiÖp C¶i thiÖn m«i tr­êng kinh doanh nh»m thóc ®Èy m«i tr­êng th­¬ng m¹i ®Çu t­ T¹o sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng Nh­ vËy, trong lÜnh vùc kinh tÕ, tuy ASEM ch­a ®Ò ra c¸c môc tiªu vÒ gi¶m thuÕ vµ c¸c nghÜa vô mang tÝnh chÊt b¾t buéc nh­ c¸c tæ chøc ASEAN, WTO song ba môc tiªu cô thÓ nªu trªn ®· t¹o nÒn t¶ng cho viÖc ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c kinhtÕ chÆt chÏ gi÷a hai ch©u lôc, gãp phÇn thuËn lîi cho giao l­u th­¬ng m¹i ®Çu t­ vµ ®ãng vai trß nh­ mét chÊt xóc t¸c thóc ®Èy th­¬ng m¹i kinh tÕ khu vùc. 2.2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng Còng nh­ tÊt c¶ c¸c diÔn ®µn hoÆc tæ chøc khu vùc, ASEM ho¹t déng v¬i nh÷ng nguyªn t¾c riªng cña m×nh. Nguyªn t¾c c¬ b¶n nhÊt cña ASEM lµ tÝnh chÊt tù nguyÖn, kh«ng rµng buéc vµ quan hÖ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh viªn. Nguyªn t¾c nµy t­¬ng ®èi phæ biÕn ë c¸c diÔn ®µn ®èi tho¹i khu vùc. §i s©u vµo c¸c lÜnh vùc hîp t¸c, nguyªn t¾c nµy ®­îc cô thÓ ho¸ h¬n nh»m ®iÒu chØnh mét c¸ch s¸t sao qu¸ tr×nh Hîp t¸c ¸-¢u C¨n cø vµo v¨n kiÖn khung cña ASEM lµ AECF, nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña ASEM ®­îc quy ®Þnh nh­ sau: Quan hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn trªn c¬ së ®èi t¸c b×nh ®¼ng, t«n träng lÉn nhau vµ ®«i bªn cïng cã lîi ASEM sÏ lµ mét tiÕn tr×nh më vµ liªn tôc ph¸t triÓn, viÖc më réng sè thµnh viªn ph¶i ®­îc sù ®ång thuËn cña c¸c nguyªn thñ quèc gia T¨ng c­êng th«ng tin vµ hiÓu biÕt lÉn nhau th«ng qua ®èi tho¹i, ®Þnh ra c¸c lÜnh vùc ­u tiªn phèi hîp hµnh ®éng TriÓn khai ho¹t ®éng hîp t¸c ®ång ®Òu ë c¶ ba lÜnh vùc: t¨ng c­êng ®èi tho¹i chÝnh trÞ, cñng cè hîp t¸c kinh tÕ vµ xóc tiÕn hîp t¸c trong c¸c lÜnh vùc kh¸c. ASEM sÏ ®­îc duy tr× nh­ mét tiÕn tr×nh tù nguyÖn, kh«ng thÓ chÕ ho¸, ho¹t ®éng cña ASEM sÏ nh»m hç trî vµ t¹o thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng ë c¸c diÔn ®µn quèc tÕ kh¸c. Xóc tiÕn ®èi tho¹i vµ hîp t¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ c­ d©n gi÷a hai khu vùc; khuyÕn khÝch hîp t¸c gi÷a c¸c häc gi¶, c¸c nhµ nghiªn cøu gi÷a hai khu vùc. 2.3. CÊu tróc vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña ASEM B¶n chÊt cña ASEM lµ mét diÔn ®µn ®èi tho¹i, ho¹t ®éng hç trî cho c¸c tæ chøc hoÆc diÔn ®µn ®a ph­¬ng kh¸c (nh­ xóc tiÕn ®èi tho¹i gi÷a c¸c thµnh viªn ASEM vÒ c¸c vÊn ®Ò cña Liªn hîp quèc, Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi, c¸c vÊn ®Ò næi cém cña kinh tÕ th­¬ng m¹i toµn cÇu vµ khu vùc…nh»m ®¹t ®­îc sù ®ång thuËn vµ quan ®iÓm chung cña c¸c thµnh viªn ASEM trong c¸c diÔn ®µn ®a ph­¬ng nªu trªn). Ngoµi ra, ho¹t ®éng cña ASEM còng cã ®Æc tr­ng lµ ho¹t ®éng ®èi tho¹i cÊp cao, theo ®ã mäi vÊn ®Ò c¬ b¶n cña ASEM còng sÏ ®­îc th¶o luËn vµ th«ng qua t¹i Héi nghÞ cÊp cao (Héi nghÞ th­îng ®Ønh). C¸c héi nghÞ cÊp thÊp h¬n sÏ thùc hiÖn hoÆc ®iÒu phèi thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh mµ c¸c nguyªn thñ quèc gia ®­a ra t¹i Héi nghÞ th­îng ®Ønh. Víi ®Æc ®iÓm nªu trªn, ho¹t ®éng cña ASEM hiÖn nay ch­a ®­îc thÓ chÕ ho¸. C¸c ho¹t ®éng hîp t¸c ®­îc tæ chøc th«ng qua hai n­íc ®iÒu phèi viªn ch©u ¸ vµ hai n­íc ®iÒu ph«i viªn ch©u ¢u víi nhiÖm kú 2 n¨m. C¸c n­íc ®iÒu phèi viªn nhãm häp khi cÇn thiÕt th«ng qua c¸c nhãm c«ng t¸c chuyªn vÒ tõng lÜnh vùc chÝnh trÞ hoÆc kinh tÕ. C¬ quan ®iÒu phèi ASEM t¹i mçi n­íc lµ Bé Ngo¹i Giao. Cã thÓ khi ho¹t ®éng ®i vµo chiÒu s©u, ASEM sÏ ®­îc c¬ cÊu l¹i víi c¸c ban vµ nhãm c«ng t¸c hoµn chØnh. VÒ cÊu tróc vµ tiÕn tr×nh, Héi nghÞ th­îng ®Ønh ¸-¢u ®­îc häp 2 n¨m mét lÇn. ASEM 1 lÇn ®Çu tiªn ®­îc tæ chøc t¹i Bangkok, Th¸i Lan th¸ng 3 n¨m 1996. C¸c Héi nghÞ th­îng ®Ønh tiÕp theo lµ: ASEM 2 (London, 1998), ASEM 3 (Seoul, 2000) vµ gÇn ®©y nhÊt lµ ASEM 4 (Copenhagen, 2002). Cã thÓ thÊy 3 vÊn ®Ò c¬ b¶n t¹o nªn cÊu tróc cña ASEM chÝnh lµ kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ v¨n ho¸-x· héi. Trong ®ã, kinh tÕ vÉn lµ m¶ng lín nhÊt vµ rÊt ®­îc chó träng. C¸c Héi nghÞ Bé tr­ëng vÒ c¸c vÊn ®Ò Ngo¹i giao, Kinh tÕ, Tµi chÝnh vµ M«i tr­êng còng ®­îc diÔn ra trong thêi gian 12-18 th¸ng. Bªn c¹nh ®ã lµ c¸c ho¹t ®éng vµ ch­¬ng tr×nh ®i kÌm còng ®ång thêi ®­îc diÔn ra. Nh÷ng ch­¬ng tr×nh ®ã bao gåm: DiÔn ®µn Kinh doanh ¸-¢u (Asia-Europe Busines Forum-AEBF), KÕ ho¹ch Hµnh ®éng thóc ®Èy Th­¬ng m¹i (Trade Facilitation Action Plan-TFAP), KÕ ho¹ch hµnh ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ (Investment Promotion Action Plan-IPAP), Quü tÝn th¸c ASEM (ASEM Trust Fund), Quü tÝn th¸c ASEM cho c¸c nhµ l·nh ®¹o trÎ ¸-¢u (Asia-Europe Young Leaders ASEM Trust Fund), Héi nghÞ chuyªn ®Ò cña c¸c nhµ l·nh ®¹o trÎ ¸-¢u (Asia-Europe Young Leaders Symposium), Søc khoÎ trÎ em ASEM (ASEM Children Welfare), Liªn kÕt ASEM (ASEM Connect)… Nh­ thÕ, cô thÓ ho¸, hiÖn t¹i c¸c kªnh Héi nghÞ chÝnh cña ASEM bao gåm: Héi nghÞ Th­îng ®Ønh ASEM (ASEM) Héi nghÞ cÊp Bé tr­ëng Héi nghÞ quan chøc cÊp cao ngo¹i giao (GOM) Héi nghÞ quan chøc cÊp cao th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ (SOMTI) Héi nghÞ Thø tr­ëng Tµi chÝnh Héi nghÞ Bé tr­ëng Khoa häc vµ C«ng nghÖ DiÔn ®µn doanh nghiÖp ¸-¢u Ngoµi c¸c kªnh héi nghÞ chÝnh nªu trªn, ASEM cßn cã c¸c nhãm c«ng t¸c ë cÊp chuyªn viªn ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò kü thuËt cô thÓ cña c¸c ch­¬ng tr×nh cña ASEM. HiÖn nay, ASEM cã c¸c nhãm c«ng t¸c sau: C¸c nhãm c«ng t¸c ho¹t ®éng theo khu«n khæ cña TFAP nh­ Nhãm vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng, thñ tôc h¶i quan, b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ (Intellectual Property Rights-IPR), SPS, mua s¾m cña chÝnh phñ… Nhãm chuyªn gia vÒ ®Çu t­ (Investment Expert Group-IEG) ho¹t ®éng trong khu«n khæ IPAP Mét sè c¸c cuéc häp trong lÜnh vùc v¨n ho¸, x· héi nh­ c¸c diÔn ®µn vÒ c¸c nhµ l·nh ®¹o trÎ, b¶o tån di s¶n v¨n ho¸, phóc lîi trÎ em… C¸c ho¹t ®éng giao l­u v¨n ho¸ vµ tri thøc trong khu«n khæ hîp t¸c ¸-¢u D­íi ®©y lµ mét sè nÐt chÝnh vÒ c¸c héi nghÞ trªn: Héi nghÞ Th­îng ®Ønh ASEM Héi nghÞ Th­îng ®Ønh ASEM ®­îc tæ chøc hai n¨m mét lÇn ®Ó bµn vÒ c¸c vÊn ®Ò chiÕn l­îc cña ASEM vµ phª chuÈn c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c. Héi nghÞ Th­îng ®Ønh ASEM 1: ®­îc tæ chøc tõ ngµy 1/3/1996 ®Õn ngµy 2/3/2996 t¹i Bangkok, Th¸i Lan. Héi nghÞ ®· chÝnh thøc thµnh lËp diÔn ®µn ASEM vµ b­íc ®Çu ®Þnh ra ph­¬ng h­íng, ®­êng lèi vµ mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña diÔn ®µn nµy. Héi nghÞ Th­îng ®Ønh ASEM 2: ®­îc tæ chøc tõ ngµy 3/4/1998 ®Õn ngµy 4/4/1998 t¹i Lu©n §«n, Anh trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ch©u ¸ ®ang bÞ khñng ho¶ng nghiªm träng. Ngoµi c¸c chñ ®Ò th¶o luËn s©u réng vÒ chÝnh trÞ, tµi chÝnh, Héi nghÞ ®· ®Æt ra c¬ së cho quan hÖ ®èi t¸c l©u dµi gi÷a hai ch©u lôc ®i vµo thÕ kØ XXI víi viÖc th«ng qua 6 v¨n kiÖn quan träng: “Khu«n khæ hîp t¸c ¸-¢u lµ c¬ chÕ khung ®Ó ®iÒu phèi vµ ®Þnh huíng c¸c ho¹t ®éng ASEM. Khu«n khæ nµy bao gåm c¸c môc tiªu, nguyªn t¾c ho¹t ®éng vµ c¸c lÜnh vùc ­u tiªn c¶u Hîp t¸c ¸-¢u”. Trong khu«n khæ nµy, c¸c néi dung ­u tiªn cña ASEM ®­îc ®Ò ra trªn ba lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ-tµi chÝnh vµ v¨n ho¸-x· héi lµ: §èi tho¹i chÝnh trÞ: tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò nh­ c¶i tæ Liªn hîp quèc, c¸c vÊn ®Ò an ninh thÕ giíi vµ khu vùc, quy t¾c øng xö chung, gi¶i trõ qu©n bÞ Hîp t¸c kinh tÕ vµ tµi chÝnh: tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò nh­ c¶i thiÖn m«i tr­êng kinh doanh, ®ãng gãp cña ASEM vµo viÖc thùc hiÖn WTO, triÓn khai TFAP, IPAP, chèng röa tiÒn, ®èi tho¹i tµi chÝnh… Hîp t¸c v¨n ho¸ x· héi: tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc nh­ liªn kÕt trao ®æi sinh viªn, häc sinh, giao l­u v¨n ho¸, hîp t¸c x©y dùng c¬ së h¹ tÇng HiÖn nay, ASEM ®ang hoµn chØnh b¶n khu«n khæ nµy thµnh: “Khu«n khæ hîp t¸c ¸-¢u toµn diÖn” ®Ó sö dông nh­ mét c«ng cô chÝnh thøc nh»m ®iÒu phèi cã hiÖu qu¶ c¸c ch­¬ng tr×nh cña ASEM “Ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng thuËn lîi ho¸ th­¬ng m¹i” (TFAP) “Ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng xóc tiÕn ®Çu t­” (IPAP) Thµnh lËp “Nhãm chuyªn gia vÒ ®Çu t­ (IEG) Thµnh lËp “Nhãm viÔn c¶nh ¸-¢u” Thµnh lËp “Trung t©m c«ng nghÖ m«i tr­êng ¸-¢u” t¹i Th¸i Lan Héi nghÞ còng th«ng qua Ch­¬ng tr×nh c«ng t¸c ASEM 1998-2000 vµ mét sè s¸ng kiÕn hîp t¸c míi do c¸c n­íc ®­a ra. Héi nghÞ ASEM 3: Héi nghÞ ASEM 3 th¶o luËn vÒ tiÕn tr×nh ASEM trªn c¸c lÜnh vùc chñ yÕu: Trao ®æi._.®¶o, biÕn ®éng tõ bªn ngoµi. Tuy nhiªn, thóc ®Èy tiÕn tr×nh ASEM ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. §©y lµ yªu cÇu chÝnh trÞ cao nhÊt ®èi víi tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nãi chung vµ thóc ®Èy tiÕn tr×nh ASEM nãi riªng. Tham gia hîp t¸c ¸-¢u ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c chung lµ b¶o vÖ ®éc lËp, thèng nhÊt vµ toµn vÑn l·nh thæ, b×nh ®¼ng cïng cã lîi, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, gi÷ v÷ng an ninh quèc gia, gi÷ g×n vµ ph¸t huy truyÒn thèng, b¶n s¾c cña d©n téc. Bªn c¹nh ®ã, cÇn qu¸n triÖt r»ng ASEM lµ qu¸ tr×nh võa hîp t¸c, võa c¹nh tranh, võa cã nhiÒu c¬ héi, võa kh«ng Ýt th¸ch thøc, do ®ã cÇn tØnh t¸o, kh«n khÐo vµ linh ho¹t trong viÖc xö lý tÝnh hai mÆt tuú theo ®èi t­îng, vÊn ®Ò, tr­êng hîp, thêi ®iÓm cô thÓ; ph¶i ®Ò phßng t­ t­ëng Ø l¹i, thô ®éng võa ph¶i chèng t­ t­ëng gi¶n ®¬n, n«n nãng. H¬n n÷a, ph¶i biÕt tËn dông nh÷ng c¬ héi do tiÕn tr×nh ASEM ®em l¹i còng nh­ ph¶i biÕt sµng läc nh÷ng mÆt h¹n chÕ vµ v­ît qua nh÷ng th¸ch thøc trong tiÕn tr×nh ASEM. Thóc ®Èy tiÕn tr×nh ASEM kh«ng chØ lµ c«ng viÖc riªng cña chÝnh phñ mµ cÇn cã sù nhËn thøc ®óng ®¾n vµ tham gia ®Çy ®ñ cña nhiÒu tÇng líp trong x· héi ch¼ng h¹n nh­ c¸c doanh nghiÖp, sinh viªn…ChÝnh v× v©þ, c«ng t¸c qu¶ng c¸o, tuyªn truyÒn nh÷ng tri thøc liªn quan ®Õn tiÕn tr×nh ASEM lµ rÊt cÇn thiÕt. Thóc ®Èy tiÕn tr×nh ASEM lµ mét phÇn cña héi nhËp quèc tÕ, lµ mét bé phËn h÷u c¬ cña ®­êng lèi ®æi míi do §¶ng ®Ò ra vµ ®Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô kinh tÕ, x· héi ng¾n, trung vµ dµi h¹n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Do vËy, thóc ®Èy tiÕn tr×nh ASEM ph¶i phï hîp víi chñ tr­¬ng “ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc” vµ “ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i theo h­íng x©y dùng hÖ thèng kinh tÕ më”, h×nh thµnh thÞ tr­êng ®ång bé, th«ng suèt trong c¶ n­íc, g¾n víi kinh tÕ vµ thÞ tr­êng thÕ giíi. CÇn kÕt hîp víi nhËn thøc ®Èy ®ñ c¸c ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, ®Ó tõ ®ã ®Ò ra kÕ ho¹ch, lé tr×nh hîp lý, võa phï hîp víi tr×nh ®é cña ®Êt n­íc, võa ®¸p øng c¸c qui ®Þnh chung cña ASEM ®Æt ra cho c¸c n­íc thµnh viªn, tõ ®ã ViÖt Nam ®ang tham gia vµ tranh thñ nh÷ng ­u ®·i do ASEM mang l¹i. VÒ x©y dùng tiÕn tr×nh ASEM X©y dùng tiÕn tr×nh ASEM lµ mét trong nh÷ng träng t©m cña chiÕn l­îc héi nhËp. §Ó thÝch øng víi yªu cÇu cña héi nhËp, ®¸p øng c¸c cam kÕt cña n­íc ta vÒ më cöa th­¬ng m¹i, ®Çu t­, dÞch vô, vÒ thuÕ vµ phi thuÕ, viÖc x©y dùng tiÕn tr×nh cÇn dùa v÷ng ch¾c trªn c¸c nguyªn t¾c vµ nguyªn lý c¨n b¶n sau: Gi÷ v÷ng nguyªn t¾c ®éc lËp vµ chñ quyÒn quèc gia, b¶o ®¶m ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cña sù ph¸t triÓn trªn c¬ së ®Æt lîi Ých quèc gia lªn trªn hÕt, kiªn tr×, bÒn bØ ®iÒu chØnh l¹i hÖ thèng c¬ chÕ chÝnh s¸ch cho phï hîp víi nh÷ng quy t¾c vµ chuÈn mùc cña ASEM. Coi viÖc ®iÒu chØnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch trong tiÕn tr×nh ASEM lµ t¹o ra ®éng lùc bªn trong ®Ó thóc ®Èy viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý, b¶o ®¶m hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp vµ cña toµn bé nÒn kinh tÕ. TiÕn tr×nh ASEM ®­îc x©y dùng theo h­íng bËc thang vµ hîp lý, ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së (1) c¸c cam kÕt, quy ®Þnh cña ASEM ®Ò ra víi c¸c n­íc thµnh viªn nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng (2) thùc tr¹ng hiÖn t¹i vµ dù b¸o ph¸t triÓn trong t­¬ng lai cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Mét tiÕn tr×nh “qu¸ nãng” vÒ møc ®é vµ thêi h¹n më cöa thÞ tr­êng v­ît qu¸ kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña nÒn kinh tÕ, sÏ dÉn tíi thua thiÖt, ®æ vì hµng lo¹t doanh nghiÖp, v­ît khái tÇm kiÓm so¸t cña Nhµ n­íc, kÐo theo nhiÒu hËu qu¶ khã l­êng. V× vËy, ®iÒu cùc k× quan träng lµ cÇn xem xÐt tÝnh to¸n nghiªm tóc ®iÒu kiÖn, kh¶ n¨ng, tiÒm lùc cña ViÖt Nam trong tõng lÜnh vùc cô thÓ, tõng lo¹i doanh nghiÖp, cã tÝnh ®Õn nh÷ng quy ®Þnh chung..., ®Ó ho¹ch ®Þnh tiÕn tr×nh héi nhËp hîp lý. TiÕn tr×nh ASEM ph¶i ®­îc x©y dùng theo nguyªn t¾c ViÖt Nam thõa nhËn môc tiªu thuËn lîi ho¸, tù do ho¸ th­¬ng m¹i cña ASEM vµ cam kÕt thùc hiÖn môc tiªu nµy b»ng c¸c biÖn ph¸p vµ b­íc ®i thÝch hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña m×nh, trong ®ã c¸c cam kÕt trong khu«n khæ ASEM lµ c¸c cam kÕt cã møc ®é ­u ®·i vµ cÇn tËp trung thùc hiÖn trong lé tr×nh cña ta. §ång thêi xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm hiÖn t¹i cña ®Êt n­íc, trong lé tr×nh héi nhËp ViÖt Nam cÇn yªu cÇu quyÒn ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i dµnh cho c¸c n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp vµ ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi. Trªn c¬ së x©y dùng tiÕn tr×nh ASEM tæng thÓ ®Ó héi nhËp, cÇn tiÕp tôc x©y dùng tiÕn tr×nh chi tiÕt, râ rµng trong tõng lÜnh vùc, tõng lo¹i mÆt hµng, tõng ®èi t¸c ®µm ph¸n quèc tÕ, ®ång thêi x¸c ®Þnh râ lé tr×nh, thêi gian biÓu, cam kÕt thùc hiÖn nghÜa vô cña ASEM, ®¶m b¶o kÕt hîp c©n ®èi gi÷a cam kÕt ë ASEM víi c¸c cam kÕt ë c¸c tæ chøc kh¸c. 3. X©y dùng vµ n©ng cao n¨ng lùc cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc Trong ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi, c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ë n­íc ta hiÖn vÉn ch­a thùc sù s½n sµng tr­íc tiÕn tr×nh ASEM c¶ vÒ c¬ cÊu tæ chøc vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. Ch¼ng h¹n nh­ sù nhËn thøc ch­a ®Çy ®ñ vÒ tiÕn tr×nh ASEM ®«i khi ®· dÉn ®Õn nh÷ng quyÕt ®Þnh lÖch l¹c, chÖch h­íng so víi chñ ®Ò vµ môc tiªu cña tiÕn tr×nh ASEM. Nh÷ng sù yÕu kÐm nµy ®· vµ ®ang che lÊp vµ lµm gi¶m ®i nh÷ng nç lùc cña ViÖt Nam trong viÖc ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch liªn quan. Do vËy, ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi tiÕn tr×nh ASEM kh«ng chØ nh»m ®Èy nhanh tiÕn tr×nh ASEM mµ cßn nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn vµ nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ ASEM cña ng­êi d©n ë c¸c møc ®é kh¸c nhau. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu cho vÊn ®Ò x©y dùng vµ n©ng cao n¨ng lùc cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc bao gåm: ViÖt Nam cÇn kiÖn toµn hÖ thèng c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc theo c¬ chÕ qu¶n lý vµ nh÷ng néi dung qu¶n lý ®· ®­îc x¸c ®Þnh. C¸c c¬ quan qu¶n lý thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng cña m×nh, kh«ng thùc hiÖn mét c¸ch chång chÐo, kh«ng ®óng nghÜa vô cña m×nh N©ng cao vai trß vµ tÝnh chñ ®éng cña c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc liªn quan trong c«ng t¸c qu¶n lý hiÖn ®¹i. §Èy m¹nh ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng, gi¶m bít nh÷ng kh©u nÊc qu¶n lý r­êm ra vµ nh÷ng quy ®Þnh hµnh chÝnh kh«ng phï hîp víi ph­¬ng thøc qu¶n lý hiÖn ®¹i trong thêi ®¹i ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin Ngoµi ra, Nhµ n­íc cÇn ho¹ch ®Þnh x©y dùng mét m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi, th­êng xuyªn cung cÊp th«ng tin vÒ tiÕn tr×nh ASEM, viÖc ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch liªn quan vµ c«ng viÖc tæ chøc thùc hiÖn ch¼ng h¹n nh­ hç trî doanh nghiÖp trong viÖc liªn doanh víi doanh nghiÖp n­íc ngoµi, triÓn khai m¹nh mÏ h¬n n÷a ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc, kiÓm so¸t chÆt chÏ ®­îc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, h­íng doanh nghiÖp triÓn khai c¸c ho¹t ®éng theo ®óng luËt ph¸p quy ®Þnh. §ång thêi cÇn cã biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo s¶n xuÊt, kinh doanh, c¹nh tranh b×nh ®¼ng qua ®ã mµ sµng läc, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn, h×nh thµnh c¸c h¹t nh©n doanh nghiÖp ­u tó cã søc c¹nh tranh ®¶m b¶o héi nhËp ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Trong nh÷ng n¨m tíi Nhµ n­íc cÇn h­íng vµo gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò nh­ : t¹o lËp ®ång bé nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong n­íc, khuyÕn khÝch c¹nh tranh vµ chèng ®éc quyÒn; g¾n bã h÷u c¬ víi héi nhËp quèc tÕ nãi chung vµ tiÕn tr×nh ASEM nãi riªng, víi chiÕn l­îc kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n­íc, t¹o ra c¸c ®ét ph¸ chiÕn l­îc; tæ chøc c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc vµ hÖ thèng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng thÕ giíi; h×nh thµnh c¬ cÊu tæ chøc hîp lý vÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i, chuÈn bÞ nguån nh©n lùc cho t­¬ng lai. Trong ®ã vÊn ®Ò cÊp b¸ch ®­îc nh¾c ®Õn trong nhiÒu v¨n kiÖn cña §¶ng vµ Nhµ n­íc lµ vÊn ®Ò ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vµ n¨ng lùc c¹nh tranh. 4. VÒ ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ trong tiÕn tr×nh ASEM §¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®· x¸c ®Þnh nÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ mét nÒn kinh tÕ vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. ViÖt Nam chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ trªn c¬ së ph¸t huy nh÷ng tiÒm n¨ng, néi lùc cña m×nh ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, nh­ vËy nhu cÇu g¾n kÕt chÆt chÏ gi÷a héi nhËp víi ®æi míi qu¶n lý vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ lµ mét tÊt yÕu. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cÇn ®­îc ®Þnh h­íng theo 2 gãc ®é: thø nhÊt, ®ã lµ viÖc t¹o dùng mét m«i tr­êng vÜ m« chung cã tÝnh c¹nh tranh cao ®Ó thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh lµnh m¹nh, n©ng cao hiÖu qu¶ cña toµn bé nÒn kinh tÕ vµ cña c¸c ngµnh, c¸c doanh nghiÖp; thø hai, ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ ®Çu t­ d­íi gãc ®é ngµnh vµ doanh nghiÖp c¨n cø trªn c¬ së søc c¹nh tranh cña tõng ngµnh víi lîi thÕ so s¸nh trong s¶n xuÊt kinh doanh trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam sÏ triÓn khai thùc hiÖn c¸c cam kÕt héi nhËp quèc tÕ ®èi víi c¸c tæ chøc khu vùc nh­ ASEM. D­íi gãc ®é quèc gia, tÝnh c¹nh tranh thÓ hiÖn ë n¨ng lùc t¹o dùng m«i tr­êng c¹nh tranh trong ®ã vai trß cña nhµ n­íc mang tÝnh kiªn quyÕt ®Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ so s¸nh, ph©n bæ c¸c nguån lùc cã hiÖu qu¶, ®¹t vµ duy tr× møc t¨ng tr­ëng cao, bÒn v÷ng. Trong bèi c¶nh ViÖt Nam chØ ®­îc ®¸nh gi¸ lµ n­íc cã m«i tr­êng c¹nh tranh quèc gia thÊp, th× mét trong nh÷ng néi dung cña viÖc x©y dùng chiÕn l­îc héi nhËp lµ cÇn t¨ng c­êng tÝnh c¹nh tranh cÊp quèc gia, trong ®ã c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®­îc ho¹ch ®Þnh sao cho thùc hiÖn tèt c¸c yÕu tè c¬ b¶n sau ®©y: C¸c chØ sè kinh tÕ vÜ m« (th©m hôt ng©n s¸ch, l¹m ph¸t, c¸n c©n thanh to¸n, tû gi¸…) æn ®Þnh vµ ë møc c©n b»ng. NÒn kinh tÕ t­¬ng ®èi më (nhÊt lµ vÒ th­¬ng m¹i vµ c¸c luång FDI) C¹nh tranh trong n­íc ®­îc khuyÕn khÝch §iÒu kiÖn c¹nh tranh b×nh ®¼ng ®­îc ®¶m b¶o vµ can thiÖp cña Nhµ n­íc chñ yÕu lµ trªn b×nh diÖn vÜ m« (nh­ t¹o khung ph¸p lý, sö dông c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, ®Çu t­ vµo h¹ tÇng c¬ së…) DÞch vô c«ng céng cã chÊt l­îng cao HÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng t¹o nªn trung gian tµi chÝnh hiÖu qu¶ C¸c chñ thÓ thÞ tr­êng cã thÓ tiÕp cËn th«ng tin vµ c«ng nghÖ Cë së h¹ tÇng ®­îc n©ng cÊp vµ duy tr× ThÞ tr­êng lao ®éng linh ho¹t trong mèi quan hÖ thÝch hîp gi÷a ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng ThÓ chÕ luËt ph¸p, x· héi vËn hµnh cã hiÖu lùc vµ minh b¹ch TiÕp tôc tiÕn hµnh c¶i c¸ch kinh tÕ mang tÝnh tæng thÓ vµ ®ång bé. §Æc biÖt, ®ã lµ nh÷ng c¶i c¸ch trong c¸c lÜnh vùc tµi kho¸, tµi chÝnh tiÒn tÖ, th­¬ng m¹i vµ khu vùc DNNN. C¶i c¸ch kinh tÕ còng kh«ng thÓ t¸ch rêi c¶i c¸ch khu vùc hµnh chÝnh nh»m h¹n chÕ ®¸ng kÓ n¹n tham nhòng, gi¶m thiÓu tÖ quan liªu còng nh­ c¸c chi phÝ giao dÞch cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. D­íi gãc ®é ngµnh th× ph­¬ng h­íng ®iÒu chØnh c¬ cÊu ngµnh ®­îc xem xÐt dùa trªn viÖc nghiªn cøu vµ ph©n lo¹i c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ dÞch vô theo 3 nhãm: nhãm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao, nhãm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cã ®iÒu kiÖn (®­îc b¶o hé, hç trî cã thêi h¹n vµ tÝch cùc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh) vµ nhãm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh thÊp. C¨n cø theo nghiªn cøu cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ cho tæng sè 40 nhãm s¶n phÈm vµ dÞch vô cña ViÖt Nam th× hiÖn t¹i cã 11 s¶n phÈm thuéc lo¹i cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao lµ: cµ phª, ®iÒu, lóa g¹o, mét sè lo¹i tr¸i c©y, thuû s¶n, may mÆc, giµy dÐp, ®éng c¬ ®i-ª-zen cì nhá, s¶n phÈm cña ngµnh du lÞch, dÞch vô x©y dùng; ngoµi ra 19 s¶n phÈm dÞch vô kh¸c thuéc nhãm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cã ®iÒu kiÖn gåm: chÌ, cao su, rau, thùc phÈm chÕ biÕn, l¾p r¸p ®iÖn tö, c¬ khÝ, ho¸ chÊt, xi m¨ng, ®ãng tµu, thÞt heo, ng©n hµng, viÔn th«ng, vËn t¶i biÓn, vËn t¶i hµng kh«ng, kiÓm to¸n, c«ng nghÖ phÇn mÒm, dÞch vô b¶o hiÓm, dÞch vô t­ vÊn ph¸p luËt, dÞch vô y tÕ vµ 10 s¶n phÈm thuéc nhãm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh thÊp gåm: mÝa ®­êng, b«ng, c©y cã dÇu, ®ç t­¬ng, ng«, qu¶ cã mói, hoa, s÷a bß, thÞt gµ, thÐp. Theo c¬ së ph©n chia nµy, nhµ n­íc cÇn ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch vÒ thuÕ nhËp khÈu, ph©n bæ h¹n ng¹ch phi thuÕ, chÕ ®é phô thu xuÊt khÈu, chÝnh s¸ch thuÕ trong n­íc, tÝn dông xuÊt khÈu vµ c¶i c¸ch doanh nghiÖp phï hîp…®èi víi tõng nhãm vµ ngµnh cô thÓ. Trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, râ rµng lîi thÕ so s¸nh cña nÒn n«ng nghiÖp nhiÖt ®íi lµ ®iÓm m¹nh cña ViÖt Nam cã thÓ c¹nh tranh víi c¸c s¶n phÈm n­íc ngoµi trªn thÞ tr­êng néi ®Þa, ®ång thêi më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Muèn vËy, cÇn nhanh chãng ¸p dông c¸c tiÕn bé sinh häc, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ chÕ biÕn n©ng cao chÊt l­îng vÖ sinh thùc phÈm, ®ãng gãi bao b×… Trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, viÖc bè trÝ ®Çu t­, x©y dùng ph¶i c¨n cø theo cã së ph©n chia kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn ®Ó chän thø tù ­u tiªn. Bªn c¹nh ®ã cÇn ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh quy m« lín mét cã chän läc, vµ dµnh quan t©m tháa ®¸ng cho viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng, cã c«ng nghÖ tiÕn tiÕn ®Ó t¹o ra s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, tiªu thô ®­îc trªn thÞ tr­êng c¶ trong n­íc vµ thÕ giíi. §èi víi khu vùc dÞch vô, ®©y lµ lÜnh vùc cã tÇm quan träng ®Æc biÖt song còng rÊt nh¹y c¶m trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña ViÖt Nam. ChÊp nhËn c¹nh tranh, kÓ c¶ c¹nh tranh trong n­íc lÉn c¹nh tranh quèc tÕ, coi ®ã lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù tiÕn bé cña c¸c ngµnh dÞch vô ph¶i ®i ®«i víi viÖc xem xÐt c¸c ®iÒu kiÖn, ®Æc thï cña tõng ngµnh dÞch vô. MÆc dï vÒ lý thuyÕt ®iÒu chØnh c¬ cÊu cÇn tiÕn hµnh theo nh÷ng ph­¬ng h­íng nh­ vËy, song khi khoa häc vµ c«ng nghÖ kh«ng ngõng ph¸t triÓn, kinh tÕ thÕ giíi cã nhiÒu ®ét biÕn, thÞ tr­êng lu«n biÕn ®éng, tÝnh c¹nh tranh vµ lîi thÕ so s¸nh cña c¸c n­íc ®Òu rÊt linh ho¹t th× cÇn ph¶i cã sù ®iÒu chØnh kÞp thêi bé phËn nµy hay bé phËn kh¸c cña c¸c ®Þnh h­íng ph¸t triÓn, nh»m hîp lý ho¸ c¬ cÊu kinh tÕ, t¨ng c­êng h¬n n÷a n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸, dÞch vô, doanh nghiÖp vµ cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung. Ngoµi vÊn ®Ò n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ dÞch vô, doanh nghiÖp vµ cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, thóc ®Èy tiÕn tr×nh ASEM trong thêi gian tíi cßn ®ßi hái viÖc x©y dùng mét lé tr×nh thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ vÒ më cöa thÞ tr­êng. VÒ c«ng t¸c x©y dùng vµ n©ng cao n¨ng lùc ®éi ngò c¸n bé tham gia trong tiÕn tr×nh ASEM Nh©n tè con ng­êi lu«n lµ nh©n tè quan träng vµ lu«n cÇn ®­îc tÝnh ®Õn. VÊn ®Ò vÒ ®µo t¹o, sö dông c¸n bé trong tiÕn tr×nh ASEM lµ cùc k× quan träng. CÇn x©y dùng nh÷ng tiªu chuÈn b¾t buéc víi nh÷ng c¸n bé tham gia x©y dùng chÝnh s¸ch vµ ho¹t ®éng trong c«ng t¸c kinh tÕ ®èi ngo¹i, bao gåm c¸c yªu cÇu vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc, vÒ t­ t­ëng, tr×nh ®é chuyªn m«n, tr×nh ®é ngo¹i ng÷. Trªn c¬ së nh÷ng yªu cÇu ®ã ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch vÒ ®µo t¹o, chän läc sö dông c¸n bé phï hîp víi nhu cÇu hîp t¸c quèc tÕ thêi gian tíi. KiÕn nghÞ-§Ò xuÊt Tr­íc hÕt, ®Ó tham gia vµo tiÕn tr×nh ASEM mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cÇn cã sù cè g¾ng cña Nhµ n­íc trong viÖc hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý ®èi víi tiÕn tr×nh ASEM. Lµm ®­îc ®iÒu nµy kh«ng chØ gióp cho viÖc x¸c ®Þnh mét h­íng ®i c¬ b¶n vµ râ r»ng mµ cßn gióp cho c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo ASEM mét c¸ch chñ ®éng vµ tÝch cùc. H¬n n÷a, sù nç lùc vµ ho¹t ®éng hç trî cña c¸c bé ngµnh liªn quan còng v« cïng quan träng ®èi víi viÖc thóc ®Èy tiÕn tr×nh ASEM. ViÖt Nam cÇn coi träng quan hÖ trªn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ v¨n ho¸ trong tiÕn tr×nh ASEM. Tuy nhiªn, cÇn nhÊn m¹nh viÖc t¨ng c­êng h¬n n÷a lÜnh vùc hîp t¸c cã tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi tiÕn tr×nh ASEM. §ång thêi, x©y dùng vµ hoµn thiÖn Nhãm ®Æc tr¸ch kinh tÕ ASEM tËp trung xem xÐt vµ ®­a ra nh÷ng khuyÕn nghÞ cô thÓ, thiÕt thùc nh»m t¨ng c­êng h¬n n÷a sù hîp t¸c vÒ th­¬ng m¹i, ®Çu t­ vµ tµi chÝnh gi÷a hai ch©u lôc ®Ó cã ®­îc nh÷ng ®èi t¸c kinh tÕ thùc chÊt h¬n nh»m ph¸t huy nh÷ng tiÒm n¨ng, c¬ héi cña khu vùc nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng. Tõ ®ã, tiÕn tíi ®i s©u vµo thùc chÊt ho¸ chñ ®Ò chÝnh cña Héi nghÞ CÊp cao ASEM t¹i Hµ Néi vµo th¸ng 10/2004: “TiÕn tíi quan hÖ ®èi t¸c ¸-¢u sèng ®éng vµ thùc chÊt h¬n”. §Ó thóc ®Èy tiÕn tr×nh ASEM, ViÖt Nam lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn cÇn chó träng h¬n n÷a vµo gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n, cÊp b¸ch vµ thiÕt thùc nh­ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, thu hÑp kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn trong n­íc nãi riªng còng nh­ so víi c¸c n­íc thµnh viªn ASEM nãi chung. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i biÕt tËn dông nh÷ng tiÒm n¨ng trong tiÕn tr×nh ASEM b»ng c¸ch häc hái cña c¸c ®èi t¸c tõ c¸c n­íc thµnh viªn ASEM nh­ nªn liªn doanh víi ®èi t¸c n­íc ngoµi trªn c¸c lÜnh vùc cÇn ®Çu t­ vµ b¶o vÖ ch¼ng h¹n: rõng, chÕ biÕn gç, b¶o vÖ m«i tr­êng, ®ãng tµu, x©y dùng c¶ng, ®iÖn tö viÔn th«ng, ph©n ho¸ häc… C¸c doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng chiÕn l­îc vµ biÖn ph¸p ®Ó cã thÓ thùc sù hoµ m×nh vµo tiÕn tr×nh ASEM chung th«ng qua viÖc thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ nh­: cÇn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p n©ng cao tay nghÒ c«ng nh©n, n©ng cÊp tr×nh ®é c«ng nghÖ…§Êy còng chÝnh lµ c¸ch thøc ®óng ®¾n gióp cho c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo ASEM cã hiÖu qu¶ h¬n. Nh»m thóc ®Èy tiÕn tr×nh ASEM, tr­íc m¾t ViÖt Nam cÇn chuÈn bÞ cho Héi nghÞ CÊp cao ASEM 5 diÔn ra mét c¸ch thµnh c«ng t¹i Hµ Néi, th«ng qua viÖc tËp trung vµo mét sè h­íng quan träng: CÇn suy nghÜ vµ chuÈn bÞ kü l­ìng vµ toµn diÖn néi dung, phï hîp víi chñ ®Ò héi nghÞ s¾p diÔn ra CÇn tÝch cùc trong viÖc triÓn khai c«ng viÖc tæ chøc, hËu cÇn, x©y dùng trung t©m héi nghÞ T¨ng c­êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ ASEM trong n­íc nh»m ®Ò cao vai trß vµ h×nh ¶nh tÝch cùc cña ViÖt Nam N©ng cao m¹nh mÏ h¬n n÷a kinh nghiÖm cña bé m¸y, c¸n bé tham gia phôc vô cho Héi nghÞ cÊp cao. Nh­ vËy, ViÖt Nam cÇn tranh thñ vµ sö dông cã hiÖu qu¶ sù trî gióp quèc tÕ dµnh cho ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh chuÈn bÞ Héi nghÞ. Phô lôc 1 C¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i trong ASEM Tõ nhiÒu nguån ph©n tÝch kh¸c nhau, c¸c thµnh viªn ASEM ®· t¹m thêi x¸c ®Þnh nh÷ng h×nh thøc th­¬ng m¹i sau ®©y ®· vµ ®ang t¹o ra nh÷ng rµo c¶n ®¸ng kÓ ®èi víi viÖc trao ®æi th­¬ng m¹i trong khu vùc. HiÖn nay, ASEM ®ang xóc tiÕn x©y dùng ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng ®Ó gi¶i to¶ nh÷ng c¶n trë th­¬ng m¹i C¸c rµo c¶n chung BÊt æn ®Þnh vÒ khung ph¸p lý, vÝ dô nh­ th«ng b¸o qu¸ ng¾n khi cã thay ®æi luËt ph¸p hay luËt ph¸p kh«ng râ rµng, thiÕu chÝnh x¸c hoÆc thËm chÝ lµ cã nh÷ng luËt lÖ kh«ng ®­îc xuÊt b¶n Tr× ho·n qu¸ l©u trong viÖc tr¶ lêi c¸c c©u hái, kiÕn nghÞ Yªu cÇu qu¸ cao vÒ lËp tµi liÖu (vÝ dô ®èi víi nhËp khÈu) Tham nhòng C¸c rµo c¶n trong c¸c lÜnh vùc cô thÓ . Thñ tôc h¶i quan Tham nhòng ThiÕu minh b¹ch Thêi gian qu¸ dµi ®Ó th«ng quan Kh«ng tu©n thñ C«ng ­íc Kyoto C¸c vÊn ®Ò vÒ ®Þnh gi¸ h¶i quan, vÝ dô khi bÞ ¸p dông tuú tiÖn vµ th­êng bÞ söa ®æi, còng nh­ bÞ ph©n lo¹i h¶i quan. 2.2. Tiªu chuÈn chÊt l­îng ViÖc ®¨ng kÝ phøc t¹p, tèn kÐm vµ th­íng liªn quan ®Õn c¶ c¸c chi phÝ thùc tÕ lÉn viÖc tiÕt lé c¸c th«ng tin mËt C¸c thñ tôc thö nghiÖm, thñ tôc ®¸nh gi¸ sù phï hîp vµ lËp hå s¬ phøc t¹p, kÐo dµi hoÆc tèn kÐm. §«i khi c¸c tiªu chuÈn thay ®æi nhanh, khiÕn cho tiÕn tr×nh cßn bÞ kÐo dµi thªm C¸c quy ®Þnh thiÕu minh b¹ch, vÝ dô nh­ kh«ng dÞch sang tiÕng n­íc ngoµi hoÆc kh«ng c«ng bè nh÷ng söa ®æi §èi xö kh¸c nhau gi÷a tiªu chuÈn trong n­íc vµ quèc tÕ, kh¸c biÖt trong viÖc ¸p dông c¸c tiªu chuÈn hoÆc kh«ng thõa nhËn c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ vµ tiªu chuÈn ch©u ¢u. §èi xö kh¸c nhau gi÷a c¸c s¶n phÈm trong n­íc vµ n­íc ngoµi trong qu¸ tr×nh ¸p dông c¸c quy ®Þnh vµ thñ tôc Quy ®Þnh d¸n nh·n h¹n chÕ 2.3. Mua s¾m cña chÝnh phñ Nh×n chung thiÕu sù th«ng tho¸ng vµ minh b¹ch §èi xö ­u ®·i víi c¸c c«ng ty trong n­íc hoÆc c¸c c«ng ty kh«ng cã quan hÖ/b¹n hµng víi c¸c c«ng ty ®Þa ph­¬ng. Yªu cÇu vÒ hµm l­îng néi ®Þa ho¸, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ mËu dÞch ®èi l­u Th«ng b¸o thÇu ng¾n h¹n Ph¸ vì c¸c quy ®Þnh th«ng qua viÖc chia nhá c¸c hîp ®ång Kh«ng tu©n theo HiÖp ®Þnh mua s¾m chung (GPA) 2.4. KiÓm dÞch ®éng thùc vËt ThiÕu sù minh b¹ch vÒ c¸c biÖn ph¸p, thñ tôc triÓn khai vµ c¬ quan cã thÈm quyÒn. C¸c yªu cÇu cho nhËp ®éng vËt, thùc vaatj vµ s¶n phÈm thùc vËt qu¸ tèn kÐm vµ kÐo dµi Kh«ng thèng nhÊt gi÷a c¸c tiªu chuÈn quèc gia vµ quèc tÕ vµ kh«ng hµi hoµ Kh«ng thõa nhËn qu¸ tr×nh kiÓm ®Þnh hoÆc kiÓm so¸t ë n­íc xuÊt hµng C¸c thñ tôc vµ yªu cÇu nhËp khÈu cßn ch­a ®uîc ®¬n gi¶n ho¸ vµ ch­a tæng hîp Yªu cÇu kiÓm ®Þnh vµ kiÓm dÞch qu¸ cao Quy ®Þnh d¸n nh·n h¹n chÕ ViÖc thö nghiÖm kh«ng chÝnh x¸c 2.5. QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ ViÖc thùc thi c¸c luËt lÖ vÒ IPR trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cßn ch­a ®Çy ®ñ hoÆc ch­a c«ng b»ng ThiÕu c¸c luËt lÖ vÒ nh·n hiÖu th­¬ng m¹i, b¶n quyÒn, b»ng s¸ng chÕ, thiÕt kÕ c«ng nghiÖp vµ chØ dÉn ®Þa lý. Vi ph¹m nh·n hiÖu th­¬ng m¹i, b¶n quyÒn Gi¶ m¹o Kh«ng thèng nhÊt gi÷a c¸c quy ®Þnh quèc gia vµ quèc tÕ 2.6. LÜnh vùc ph©n phèi kinh tiªu s¶n phÈm H¹n chÕ quyÒn së h÷u n­íc ngµoi ®èi víi th­¬ng m¹i hoÆc b¸n lÎ Yªu cÇu vÒ liªn doanh, liªn kÕt trong n­íc ®èi víi mét sè ho¹t ®éng cô thÓ nh­ qu¶ng c¸o Ph©n biÖt ®èi xö, chèng l¹i c¸c c«ng ty n­íc ngoµi, vÝ dô khi bè trÝ c¬ së vµ trang thiÕt bÞ t¹i c¶n biÓn hoÆc s©n bay hoÆc møc gi¸ qu¶ng c¸o, thËm chÝ cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua c¸c chiÕn dÞch chèng l¹i c¸c s¶n phÈm n­íc ngoµi hoÆc qu¶ng c¸o c¸c s¶n phÈm néi ®Þa H¹n chÕ së h÷u tµi s¶n cè ®Þnh ThiÕu râ rµng vµ kh«ng minh b¹ch C¸c ®iÒu kho¶n vµ yªu cÇu giÊy phÐp h¹n chÕ ®èi víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ThiÕu c¸c luËt lÖ vÒ c¹nh tranh hoÆc ch­a ®ñ thùc thi ®Çy ®ñ c¸c luËt nµy. Phô lôc 2 Danh môc c¸c dù ¸n hîp t¸c trong lÜnh vùc khoa häc-c«ng nghÖ Tªn vµ n­íc chñ tr× x©y dùng dù ¸n 1 Khoa häc c¬ b¶n Céng hoµ Liªn bang §øc, Trung Quèc, NhËt B¶n 2 ChuyÓn giao kiÕn thøc tõ c¸c c¬ së nghiªn cøu tíi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp NhËt B¶n, Ph¸p, PhÇn Lan 3 Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc tËp trung vµo n©ng cao nhËn thøc khoa häc cña x· héi vµ trao ®æi c¸c nhµ nghiªn cøu Hµn Quèc, ¸o, In®«nªxia 4 L©m nghiÖp PhÇn Lan, Trung Quèc, ¸o 5 C¸c vÊn ®Ò n­íc Th¸i Lan, Bå §µo Nha, Ph¸p 6 C«ng nghÖ n«ng nghiÖp vµ c«ng n«ng nghiÖp Singapore, Italia 7 C¸c thµnh phè ph¸t triÓn bÒn v÷ng Ph¸p, Hy L¹p, Italia, Philippine 8 C«ng nghÖ s¶n xuÊt s¹ch vµ bÒn v÷ng ¸o, Malaysia 9 Ph¸t triÓn bÒn v÷ng hÖ sinh th¸i (n­íc) Italia 10 Di s¶n v¨n ho¸ ViÖt Nam, Italia, T©y Ban Nha 11 N©ng cao n¨ng lùc nghiªn cøu vµ kü thuËt cña c¸c doanh nghiÖp Thuþ §iÓn, Trung Quèc, Th¸i Lan Phô lôc 3 C¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ hiÖu qu¶ nh»m thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi C¸c c¬ quan xóc tiÕn ®Çu t­ víi c¶ hai chøc n¨ng xóc tiÕn vµ t¹o thuËn lîi cho ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c c¬ quan nµy kh«ng chØ hç trî c¸c th«ng tin ban ®Çu vÒ thÞ tr­êng mµ cßn gióp nhµ ®Çu t­ sau khi ®· th©m nhËp thÞ tr­êng gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng Thùc hiÖn nhÊt qu¸n c¸c biÖn ph¸p tù do ho¸ nh»m dì bá c¸c c¶n trë dßng vèn vµ c¸c giao dÞch liªn quan tíi ®Çu t­ n­íc ngoµi. Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi: më réng diÖn c¸c ngµnh s¶n xuÊt, dÞch vô ®­îc phÐp ®Çu t­, kÓ c¶ lÜnh vùc ph©n phèi. Cëi më c¸c quy chÕ ®Çu t­ vµ dì bá ho¸ gi¶m dÇn c¸c rµo c¶n hoÆc thñ tôc phiÒn hµ: lo¹i bá viÖc kh«ng cho phÐp n­íc ngoµi së h÷u ®Êt ®ai, lo¹i bá yªu cÇu b¾t buéc vÒ s¶n phÈm (hµm l­îng néi ®Þa ho¸, tû lÖ xuÊt khÈu…) C¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­: miÔn thuÕ, trî gi¸, hç trî nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c¸c c¬ së h¹ tÇng, khai th¸c c¸c lîi thÕ tù nhiªn ®Æc biÖt ®Ó thu hót ®Çu t­ T¨ng c­êng tÝnh minh b¹ch vµ dù b¸o tr­íc cña m«i tr­êng ®Çu t­. C«ng bè réng r·i c¸c v¨n b¶n ph¸p lý vÒ ®Çu t­ ký tho¶ thuËn song ph­¬ng vÒ c¸c vÊn ®Ò thuÕ, xÐt xö ®éc lËp cña hÖ thèng toµ ¸n vµ ®èi xö c«ng b»ng, b×nh ®¼ng ®èi víi nhµ ®Çu t­. C¸c tho¶ thuËn song ph­¬ng, khu vùc vµ ®a ph­¬ng vÒ ®Çu t­ quèc tÕ. T¨ng c­êng hiÖu qu¶ cña c¬ quan qu¶n lý quèc gia: ®¬n gi¶n ho¸ c¸c quy ®Þnh, hîp t¸c tèt h¬n gi÷a c¸c c¬ quan chÝnh phñ, ®Æt thêi h¹n cho c¸c c¬ quan chøc n¨ng trong viÖc gi¶i quyÕt vô viÖc C¶i thiÖn ®ång thêi m«i tr­êng kinh tÕ trong n­íc vµ c¬ së h¹ tÇng. C¸c yÕu tè kinh tÕ-x· héi t¸c ®éng tíi ®Çu t­: ®ång tiÒn æn ®Þnh, hÖ thèng tµi chÝnh-ng©n hµng qu¶n lý tèt, lao ®éng lµnh nghÒ, kh«ng b·i c«ng, thuÕ kho¸ thÊp… C¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng trong c¸c lÜnh vùc: viÔn th«ng, vËn t¶i, hÖ thèng ph©n phèi vµ c¸c c¬ së h¹ tÇng mang tÝnh x· héi nh­ gi¸o dôc, b¶o vÖ søc khoÎ… Phô lôc 4 ViÔn c¶nh ASEM ViÔn c¶nh hîp t¸c ¸-¢u: tõng b­íc hoµ hîp ch©u vµ ch©u ¢u thµnh khu vùc hoµ b×nh vµ cïng ph¸t triÓn, mét m«i tr­êng cïng tån t¹i thÞnh v­îng trong thÕ kû XXI, trong ®ã tri thøc, cña c¶i, di s¶n v¨n ho¸, c¸c t­ t­ëng d©n chñ, tµi s¶n gi¸o dôc, kh¸t väng trÝ tuÖ vµ c«ng nghÖ míi cña hai khu vùc cïng hoµ quyÖn g¾n bã vµ giao l­u, kh«ng bÞ bÊt kú h×nh thøc ng¨n trë hoÆc Ðp buéc nµo. ChÝnh s¸ch khuyÕn nghÞ: Gi¸o dôc T¨ng c­êng giao l­u gi¸o dôc ®Ó ®¹t tíi sù hiÓu biÕt s©u s¾c h¬n gi÷a hai ch©u lôc ¸-¢u Ra Tuyªn ng«n vÒ gi¸o dôc t¹i ASEM III (Seoul, Hµn Quèc 2000) víi tÇm nh×n dµi h¹n ®èi víi c¸c yªu cÇu vÒ ®µo t¹o vµ ®Æt môc tiªu nhiÒu tham väng Ch­¬ng tr×nh häc bæng ASEM Trao ®æi gi÷a hai khu vùc c¸c häc bæng sau ®¹i häc cho c¸c sinh viªn giái vµ cã triÓn väng nhÊt. §Æt môc tiªu ban ®Çu hai tr¨m häc bæng ASEM mçi n¨m. Thèng nhÊt c¸c nguyªn t¾c vÒ Qu¶n lý nhµ n­íc lµnh m¹nh Cïng x¸c ®Þnh qu¶n lý nhµ n­íc lµnh m¹nh lµ nÒn t¶ng cña sù thÞnh v­îng vµ n©ng cao chÊt l­îng ®êi sèng nh©n d©n, KhuyÕn nghÞ c¸c nguyªn thñ ASEM thèng nhÊt l¹i c¸c nguyªn t¾c qu¶n lý nhµ n­íc lµnh m¹nh t¹i Häi nghÞ Th­îng ®Ønh ASEM III (Seoul, Hµn Quèc) vµ thóc ®Èy ®èi tho¹i vÒ c¸ch thøc qu¶n lý nhµ n­íc lµnh m¹nh vµ nh©n quyÒn Thùc hiÖn môc tiªu tù do ho¸ th­¬ng m¹i X©y dùng khung chiÕn l­îc cho viÖc tù do ho¸ tõng b­íc th­¬ng m¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô x¸c ®Þnh râ rµng thêi h¹n vµ mèc thùc hiÖn cã tÝnh ®Õn sù kh¸c biÖt vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c n­íc. Phèi hîp chÆt chÏ h¬n c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« vµ c¶i c¸ch hÖ thèng tµi chÝnh quèc tÕ KÕt hîp øng phã ®Ó thÝch øng víi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ tµi chÝnh ®ang diÔn ra nhanh chãng. Thµnh lËp trung t©m m«i tr­êng ASEM §Èy m¹nh viÖc hîp t¸c m«i tr­êng dµi h¹n th«ng qua viÖc thµnh lËp mét Trung t©m m«i tr­êng ASEM. §Þnh râ nh÷ng lÜnh vùc vµ môc tiªu ­u tiªn, t¨ng c­êng thÓ chÕ vµ cïng chia xÎ g¸nh nÆng vÒ m«i tr­êng. Thµnh lËp Héi ®ång cè vÊn th­¬ng m¹i ¸-¢u (BAC) ThiÕt lËp diÔn ®µn ®Ó t¹o thuËn lîi cho ®èi tho¹i cao cÊp gi÷a nh÷ng nhµ l·nh ®¹o chÝnh phñ quèc gia vµ gi¸m ®èc ®iÒu hµnh c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n. Th¶o luËn c¸c vÊn ®Ò cÊp thiÕt liªn quan ®Õn ®Çu t­, th­¬ng m¹i vµ thÞ tr­êng. X©y dùng khung khæ cho viÖc c¶i thiÖn h¹ tÇng cña ASEM bao gåm tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc träng yÕu (n¨ng l­îng viÔn th«ng, giao th«ng, n­íc vµ m«i tr­êng) nh»m t¹o thuËn lîi cho th­¬ng m¹i, ®Çu t­, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ ®i l¹i cña c¸c c¸ nh©n trong lÜnh vùc ph¸t triÓn h¹ tÇng. Thµnh lËp Héi ®ång c«ng nghÖ th«ng tin ASEM ®Ó ®Èy m¹nh viÖc ph¸t triÓn h¹ tÇng th«ng tin (c¸c m¹ng cã tèc ®é cao, phÇn mÒm dÞch thuËt ®iÖn tö vµ truyÒn h×nh vÖ tinh) tiÕn tíi x©y dùng xa lé th«ng tin liªn khu vùc. Lêi nãi ®Çu Khu vùc ho¸ cïng víi xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· vµ ®ang lµ mét trong nh÷ng xu thÕ chñ yÕu nhÊt chi phèi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña thÕ giíi ngµy nay. Mäi quèc gia trªn thÕ giíi ngµy cµng ý thøc s©u s¾c ®­îc r»ng khu vùc ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ ¶nh h­ëng s©u réng tíi mäi mÆt ®êi sèng kinh tÕ - chÝnh trÞ - x· héi cña toµn bé céng ®ång quèc tÕ nãi chung vµ tíi tõng quèc gia nãi riªng. ChÝnh v× vËy hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi còng kh«ng n»m ngoµi quy luËt vµ Ýt nhÊt lµ thµnh viªn cña mét tæ chøc khu vùc nhÊt ®Þnh. §èi víi c¸c n­íc §«ng ¸ vµ T©y ¢u ®iÒu nµy còng kh«ng ngo¹i lÖ. §¸ng nãi h¬n, c¸c quèc gia nµy l¹i cïng lµ thµnh viªn cña Héi nghÞ CÊp cao ¸-¢u (ASEM). Tham gia vµo tiÕn tr×nh ASEM, c¸c quèc gia nµy kh«ng chØ cã c¬ héi chia xÎ nh÷ng hiÓu biÕt vÒ v¨n ho¸-x· héi cña ®Êt n­íc m×nh víi c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c mµ cßn gióp thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c quèc gia thµnh viªn. TiÕn tr×nh ASEM míi ®i vµo ho¹t ®éng ch­a ®Çy mét thËp kû, chÝnh v× vËy ngoµi nh÷ng c¬ héi vµ tiÒm n¨ng to lín mµ ASEM ®em l¹i cho mçi quèc gia, tiÕn tr×nh nµy vÉn ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu khã kh¨n, th¸ch thøc. Lµ mét quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ lµ thµnh viªn s¸ng lËp cña ASEM, ViÖt Nam ®· vµ ®ang tham gia mét c¸ch tÝch cùc vµo tiÕn tr×nh ASEM, gãp phÇn xö lý c¸c vÊn ®Ò ®Æt ra trong hîp t¸c ¸-¢u, trªn c¬ së ®ã gãp phÇn t¨ng c­êng sù hiÓu biÕt lÉn nhau cña hai ch©u lôc, thóc ®Èy quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ, khoa häc, c«ng nghÖ, v¨n ho¸, gi¸o dôc. ViÖc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung vµ tham gia vµo ASEM nãi riªng lµ mét vÊn ®Ò v« cïng bøc thiÕt kh«ng chØ vÒ mÆt thùc tiÔn mµ cßn vÒ mÆt lý luËn, nhËn thøc. Nh÷ng gi¶i ph¸p thóc ®Èy tiÕn tr×nh ASEM ®èi víi ViÖt Nam lµ mét c©u hái lµm tr¨n trë kh«ng chØ c¸c chÝnh trÞ gia, c¸c nhµ v¨n ho¸ mµ cßn c¶ c¸c nhµ kinh tÕ häc. Chñ ®éng tham gia vµ thóc ®Èy tiÕn tr×nh ASEM lµ c¸ch ®Ó ViÖt Nam thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu vÒ kinh tÕ-v¨n ho¸-x· héi nãi riªng vµ môc tiªu tæng thÓ vÒ c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ®Ò ra. Trong thêi gian gÇn ®©y ®· cã kh«ng Ýt nh÷ng nghiªn cøu, ý kiÕn ®¸nh gi¸ vÒ khu vùc ho¸, c¸c m« h×nh khu vùc ho¸ nh­ ASEM vµ héi nhËp kinh tÕ khu vùc cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ®ã th­êng lµ nh÷ng nghiªn cøu s©u, chi tiÕt vÒ c¸c vÊn ®Ò riªng lÎ mµ Ýt cã nh÷ng nghiªn cøu mang s©u chuçi, liªn kÕt l«gic vÒ c¸c vÊn ®Ò nµy. Do ®ã, ®Ó cã ®­îc mét c¸ch nh×n t­¬ng ®èi tæng qu¸t, t¸c gi¶ chän viÕt Kho¸ luËn tèt nghiÖp víi ®Ò tµi: “ VÊn ®Ò khu vùc ho¸-Mèi quan hÖ hîp t¸c ¸-¢u (ASEM) vµ ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh ASEM”. Néi dung cña kho¸ luËn tèt nghiÖp bao gåm 3 ch­¬ng sau: Ch­¬ng 1. Tæng quan vÒ héi nhËp kinh tÕ khu vùc Ch­¬ng 2. ASEM vµ vai trß cña tiÕn tr×nh ASEM trong viÖc thóc ®Èy mèi quan hÖ ¸-¢u Ch­¬ng 3. ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh ASEM Thùc hiÖn néi dung trªn, t¸c gi¶ sö dông ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö, thèng kª, so s¸nh, ®èi chiÕu, tæng hîp vµ ph©n tÝch ®Ó lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò nghiªn cøu. T¸c gi¶ xin göi lêi c¶m ¬n ch©n träng nhÊt ®Õn c¸c c« c¸c chó, c¸c anh chÞ ë Bé Ngo¹i Giao, th­ viÖn Quèc Gia, ViÖn kinh tÕ ThÕ Giíi, th­ viÖn tr­êng §¹i Häc Ngo¹i Th­¬ng- nh÷ng ng­êi ®· rÊt nhiÖt t×nh cung cÊp nh÷ng th«ng tin, tµi liÖu cã liªn quan ®Õn néi dung cña kho¸ luËn. §ång thêi, t¸c gi¶ còng xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn c¸c thÇy c« gi¸o tr­êng §¹i Häc Ngo¹i Th­¬ng ®· trang bÞ cho nh÷ng líp sinh viªn nh÷ng kiÕn thøc quÝ gi¸ trong thêi gian 4 n¨m häc võa qua. §Æc biÖt, t¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o- T« Träng NghiÖp ®· tËn t×nh trùc tiÕp h­íng dÉn, ®ãng gãp ý kiÕn ®Ó t¸c gi¶ cã thÓ hoµn thµnh b¶n kho¸ luËn nµy. Cuèi cïng, t¸c gi¶ xin göi tíi gia ®×nh, b¹n bÌ ®· ®éng viªn c¶ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn ®Ó t¸c gi¶ cã thÓ hoµn thµnh tèt b¶n kho¸ luËn nµy. ._.