Vấn đề đổi mới sách giáo khoa trên giáo dục hiện đại

§¹i häc quèc gia Hµ Néi Tr­êng §¹i häc khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n Khoa b¸o chÝ --------------- niªn luËn VÊn ®Ò ®æi míi s¸ch gi¸o khoa trªn gi¸o dôc hiÖn ®¹i Gi¸o viªn h­íng dÉn : NguyÔn Thu Giang Sinh viªn thùc hiÖn : Ph¹m ThÞ Thu Hµ Líp : K48-B¸o chÝ Hµ Néi -2008 Lêi më ®Çu. Sau gÇn 5 n¨m thùc hiÖn NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn 2 – Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng (kho¸ VIII), ngµnh gi¸o dôc ViÖt Nam cã nh÷ng chuyÓn biÕn quan träng vµ ®ang b­íc vµo thêi kú ph¸t triÓn míi. M¹ng l­íi tr­êng líp tiÕp tôc ®­îc duy tr×, ph¸t triÓn víi h×nh thøc ®a d¹ng h¬n, ngµy cµng n©ng cao kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu häc tËp cña con em trong nh©n d©n. Quy m« gi¸o dôc kh«ng ngõng ®­îc ®iÒu chØnh cho phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn thùc tiÔn, ®ång thêi ®¶m b¶o cho viÖc n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o trong mçi giai ®o¹n, mçi thêi kú. Tõ nh÷ng cè g¾ng, nç lùc cña ngµnh gi¸o dôc ®µo t¹o,®Õn nay ë ViÖt Nam ®· dÇn kh¾c phôc t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi vÒ c¬ cÊu cÊp häc, bËc häc, hoµn thµnh kÕ ho¹ch xo¸ mï ch÷ trong c¶ n­íc, g¾n liÒn víi phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc vµ ®Èy m¹nh phæ cËp trung häc c¬ së. Nh»m x©y dùng mét nÒn gi¸o dôc ph¸t triÓn toµn diÖn, phï hîp víi thùc tiÔn còng nh­ phï hîp víi tr×nh ®é d©n trÝ, ngµnh gi¸o dôc ®µo t¹o ViÖt Nam d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, Nhµ n­íc lu«n ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp vµ cÇn thiÕt ®èi víi sù ph¸t triÓn chung cña nÒn gi¸o dôc n­íc nhµ. N»m trong xu thÕ ®ã, viÖc ®æi míi s¸ch gi¸o khoa ®­îc xem nh­ mét tÊt yÕu. Bëi tr­íc hÕt nã mang tÝnh lÞch sö - ®· ®Õn lóc s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng ph¶i ®­îc ®æi míi nh»m b¸m s¸t sù ph¸t triÓn chung vÒ kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n­íc. Thø hai, s¸ch gi¸o khoa ph¶i ®æi míi bëi ®©y lµ thêi ®iÓm s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng cò béc lé nh÷ng bÊt cËp vÒ c¶ néi dung, h×nh thøc, lÉn c¸ch ph©n bè ch­¬ng tr×nh. MÆc dï ®­îc xem nh­ mét tÊt yÕu nh­ng vÊn ®Ò ®æi míi s¸ch gi¸o khoa kh«ng dÔ dµng ®­îc chÊp nhËn, v× trong d­ luËn x· héi cã rÊt nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau. Nãi mét c¸ch kh¸c, vÊn ®Ò ®æi míi s¸ch gi¸o khoa ®· lµm thay ®æi vµ ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn nhÞp ®é ph¸t triÓn chung cña nÒn gi¸o dôc. Do vËy kh«ng ph¶i dÔ dµng ®Æt ra vµ còng kh«ng dÔ dµng thùc hiÖn; nã ph¶i tr¶i qua mét thêi kú ®Êu tranh gi÷a mÆt yÕu vµ mÆt m¹nh; gi÷a c¸i tÝch cùc, tiÕn bé vµ c¸i tiªu cùc, l¹c hËu; gi÷a c¸i thuËn lîi vµ c¸i khã kh¨n...®Ó råi ®i ®Õn quyÕt ®Þnh “®æi míi hay kh«ng ®æi míi?”. §øng tr­íc c©u hái nµy, b¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i - tiÕng nãi cña ngµnh Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ViÖt Nam; diÔn ®µn toµn x· héi v× sù nghiÖp gi¸o dôc - ®· tham gia vµo qu¸ tr×nh ®i t×m lêi gi¶i ®¸p. Lµ mét c¬ quan b¸o chÝ, b¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i thÓ hiÖn râ chøc n¨ng nhiÖm vô cña m×nh. Tr­íc hÕt tê b¸o kh«ng chØ truyÒn ®¹t c¸c th«ng tin cña c¬ quan l·nh ®¹o nh»m phæ biÕn, gi¶i thÝch ®­êng lèi chÝnh s¸ch mµ cßn lµm tèt chøc n¨ng diÔn ®µn cña nh©n d©n. Tõ khi ®Æt ra vÊn ®Ò ®æi míi s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng, tê b¸o cµng trë nªn sinh ®éng, hÊp dÉn ng­êi ®äc, bëi nã thùc sù lµ kh©u trung gian truyÒn t¶i th«ng tin hai chiÒu: tõ c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®Õn c«ng chóng vµ ng­îc l¹i. Tê b¸o h­íng ®Õn sù h×nh thµnh d­ luËn x· héi, ®ång thêi lµ kªnh thÓ hiÖn d­ luËn x· héi, tõ ®ã thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña vÊn ®Ò ®Æt ra. §Æc biÖt, b¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i ®· t¹o nªn mèi quan t©m cña c«ng chóng khi vÊn ®Ò ®æi míi s¸ch gi¸o khoa lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch vµ cã ý nghÜa chiÕn l­îc l©u dµi cña nÒn gi¸o dôc ViÖt Nam hiÖn ®¹i. §Ó lµm râ nh÷ng ®ãng gãp cña tê b¸o trong viÖc ®æi míi s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng, chóng t«i tiÕn hµnh x©y dùng tiÓu luËn: “vÊn ®Ò ®æi míi s¸ch gi¸o khoa trªn b¸o gi¸o dôc thêi ®¹i”. TiÓu luËn nµy ®­îc thùc hiÖn d­íi sù h­íng dÉn cña Gi¸o viªn h­íng dÉn Ph¹m ThÞ Lan víi bè côc nh­ sau: PhÇn I: Lêi më ®Çu. PhÇn II: Hoµn c¶nh thùc tiÔn ®æi míi s¸ch gi¸o khoa. PhÇn III: Vai trß, ý nghÜa cña b¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i trong viÖc ®æi míi s¸ch gi¸o khoa. PhÇn IV: KÕt luËn. Môc lôc. Phô lôc. Tµi liÖu tham kh¶o. MÆc dï ®­îc sù h­íng dÉn tËn t×nh cña Gi¸o viªn h­íng dÉn nh÷ng do thêi gian cßn h¹n chÕ, l¹i trong mét dung l­îng nhá (19 trang), ch¾c ch¾n Niªn luËn cuèi khãa nµy ch­a thÓ kh¶o s¸t hÕt nh÷ng vÊn ®Ò xung quanh viÖc ®æi míi s¸ch gi¸o khoa. Ng­êi thùc hiÖn rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy, c« gi¸o, c¸c b¹n sinh viªn nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a tiÓu luËn nµy. Xin tr©n träng c¶m ¬n! PhÇn II Hoµn c¶nh thùc tiÔn ®æi míi s¸ch gi¸o khoa. I . Sù cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi s¸ch gi¸o khoa. 1. C¬ së v¨n ho¸ cña sù ®æi míi. §­îc sù ®ång ý cña Uû ban Th­êng vô Quèc héi vµ sù uû quyÒn cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· cã tê tr×nh Quèc héi vÒ “Chñ tr­¬ng ®æi míi ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa cña gi¸o dôc phæ th«ng”. Trong tê tr×nh, Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· ®­a ra nh÷ng lý do c¬ b¶n dÉn ®Õn sù cÇn thiÕt ph¶i so¹n th¶o ch­¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa míi cña gi¸o dôc phæ th«ng. Néi dung tê tr×nh nªu râ: “Sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ®Æt ra môc tiªu ph¸t triÓn nguån lùc con ng­êi ViÖt Nam c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng trªn c¬ së mÆt b»ng d©n trÝ ®­îc n©ng cao. Cã nh­ vËy míi ®¶m b¶o sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ x· héi, æn ®Þnh an ninh quèc phßng. Tuy nhiªn ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã tr­íc hÕt ViÖt Nam ph¶i ch¨m lo ph¸t triÓn nguån lùc con ng­êi, chuÈn bÞ líp ng­êi lao ®éng cã phÈm chÊt vµ n¨ng lùc phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc trong giai ®o¹n míi. §iÒu nµy lµm ®­îc chØ cã thÓ b¾t ®Çu tõ gi¸o dôc phæ th«ng.” C¬ së cña viÖc ®æi míi cßn ®­îc thÓ hiÖn trong NghÞ quyÕt Trung ­¬ng lÇn thø II (kho¸ VIII) cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. NghÞ quyÕt kh¼ng ®Þnh nh÷ng gi¸ trÞ míi cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cïng víi c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng ®· ®­îc kÕt tinh trong môc tiªu gi¸o dôc phæ th«ng nªu trong LuËt gi¸o dôc, cÇn thÓ hiÖn tr­íc hÕt trong ch­¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng. V× vËy x¸c ®Þnh l¹i môc tiªu, thiÕt kÕ l¹i ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch, néi dung, ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cô thÓ cña tõng bËc häc, cÊp häc, ngµnh häc lµ mét trong nh÷ng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch biÖn ph¸p lín ®Ó tiÕp tôc ®æi míi sù nghiÖp gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Kh«ng nh÷ng thÕ xu h­íng ph¸t triÓn ch­¬ng tr×nh vµ ®æi míi quan niÖm vÒ s¸ch gi¸o khoa cña gi¸o dôc phæ th«ng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®· trë thµnh ®ßi hái bøc xóc buéc ngµnh gi¸o dôc ViÖt Nam ph¶i khÈn tr­¬ng ®iÒu chØnh c¸ch so¹n th¶o ch­¬ng tr×nh vµ c¸ch biªn so¹n s¸ch gi¸o khoa cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam. Cã thÓ nãi, trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ngµy cµng ®æi míi ®· lµm thay ®æi quan niÖm vµ c¸ch biªn so¹n, c¸ch sö dông s¸ch gi¸o khoa. S¸ch gi¸o khoa trë thµnh tµi liÖu ®Þnh h­íng vµ hç trî cho sù tù häc, tù ph¸t hiÖn, tù chiÕm lÜnh tri thøc míi vµ thùc hµnh theo n¨ng lùc cña ng­êi häc. C¸c th«ng tin trong s¸ch gi¸o khoa th­êng ®a d¹ng vµ phong phó, ®­îc ®­a ra qua c¸c d¹ng gîi më, ®ßi hái ng­êi häc ph¶i cã t­ duy linh ho¹t, cã ãc phª ph¸n míi cã thÓ ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra. MÆt kh¸c, tr­íc nh÷ng th¸ch thøc cña xu thÕ toµn cÇu ho¸, ch­¬ng tr×nh phæ th«ng cña c¸c n­íc trong khu vùc ®Òu rÊt coi träng c¸c m«n ngo¹i ng÷, tin häc, c¸c kü n¨ng giao tiÕp... Do vËy tÊt c¶ nh÷ng yÕu tè trªn ®©y ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn qu¸ tr×nh ®æi míi, biªn so¹n míi s¸ch gi¸o khoa cho c¸c cÊp häc phæ th«ng ë n­íc ta. Mét lý do kh¸c kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn khi nãi ®Õn sù cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi s¸ch gi¸o khoa, ®ã lµ: Ch­¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa hiÖn hµnh ®· hoµn thµnh sø mÖnh lÞch sö cña chóng trong giai ®o¹n thèng nhÊt hÖ thèng gi¸o dôc phæ th«ng trong ph¹m vi c¶ n­íc, gãp phÇn quan träng vµo qu¸ tr×nh phæ cËp vµ n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc phæ th«ng mµ b¾t ®Çu tõ gi¸o dôc tiÓu häc. §Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu ®æi míi vÒ môc tiªu, néi dung, ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc nªu trong c¸c NghÞ quyÕt Trung ­¬ng lÇn thø t­ (kho¸ VII), lÇn thø hai (kho¸ VIII) vµ nªu trong LuËt gi¸o dôc, cÇn ph¶i khÈn tr­¬ng ®æi míi ch­¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng, coi ®©y lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng ®Ó thùc hiÖn phæ cËp trung häc c¬ së vµ tiÕp tôc n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc phæ th«ng. 2. Môc tiªu cña viÖc ®æi míi s¸ch gi¸o khoa. §æi míi s¸ch gi¸o khoa cïng víi viÖc ®æi míi ch­¬ng tr×nh, ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc phæ th«ng nh»m n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc toµn diÖn cho thÕ hÖ trÎ, ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn nguån nh©n lùc phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, phï hîp víi thùc tiÔn vµ truyÒn thèng ViÖt Nam; tiÕp cËn tr×nh ®é gi¸o dôc phæ th«ng ë c¸c n­íc ph¸t triÓn trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Tõ môc tiªu ®Ò ra nh­ trªn, céng víi tê tr×nh cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, Quèc héi ®· xem xÐt, th«ng qua c¸c ý kiÕn vµ ®­a ra “NghÞ quyÕt vÒ ®æi míi ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng” (NghÞ quyÕt sè 40/2000/QH- 10 ban hµnh t¹i kú häp Quèc héi thø 8 – kho¸ X).NghÞ quyÕt kh¼ng ®Þnh: “ViÖc ®æi míi ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng ph¶i qu¸n triÖt môc tiªu, yªu cÇu néi dung, ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc cña c¸c bËc häc, cÊp häc quy ®Þnh trong LuËt gi¸o dôc; kh¾c phôc nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ cña ch­¬ng tr×nh, s¸ch gi¸o khoa hiÖn hµnh; t¨ng c­êng tÝnh thùc tiÔn, kü n¨ng thùc hµnh, n¨ng lùc tù häc; coi träng kiÕn thøc khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n; bæ sung nh÷ng thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i phï hîp víi kh¶ n¨ng tiÕp thu cña häc sinh. Kh«ng nh÷ng thÕ ph¶i ®¶m b¶o sù thèng nhÊt vÒ chuÈn kiÕn thøc vµ kü n¨ng, cã ph­¬ng ¸n vËn dông ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa phï hîp víi hoµn c¶nh vµ ®iÒu kiÖn cña c¸c ®Þa bµn kh¸c nhau”. Trªn c¬ së môc tiªu ®Ò ra, c¸c c¬ quan chøc n¨ng mµ tr­íc hÕt lµ Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o cïng víi Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc ®· x©y dùng nh÷ng ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cô thÓ. T¹i cuéc häp b¸o “Giíi thiÖu vÒ s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch tham kh¶o phôc vô n¨m häc míi” ngµy 26/5/2000 t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh, ¤ng Lª Vò Hïng - Thø tr­ëng Bé gi¸o dôc vµ §µo t¹o cho biÕt: “qua 3 lÇn c¶i c¸ch gi¸o dôc n¨m 1951, 1959, vµ 1980, ch­¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa ®Òu ®­îc biªn so¹n míi; hµng n¨m lóc t¸i b¶n ®Òu cã nh÷ng ®iÒu chØnh, thay ®æi nhá nh­ng c¬ b¶n lµ æn ®Þnh. S¸ch gi¸o khoa ®ang sö dông thÓ hiÖn râ quan ®iÓm gi¸o dôc toµn diÖn, ®Þnh h­íng t­ t­ëng chÝnh trÞ tèt, cung cÊp hÖ thèng tri thøc chÆt chÏ, ®Çy ®ñ, ®¶m b¶o ®ñ s¸ch tuy còng cã nh÷ng trôc trÆc khi chuyÓn h­íng tõ cÊp ph¸t sang kinh doanh. Nh­ng thiÕu sãt lµ s¸ch ba cÊp häc thiÕu ®ång bé, thiÕu nèi kÕt th«ng dÉn ®Õn nh÷ng chång chÐo, trïng l¾p, ch­a quan t©m ®Õn ®iÒu kiÖn thùc hiÖn, ch­a phôc vô tèt cho c¶i c¸ch ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, ch­¬ng tr×nh ch­a thùc hiÖn ®Çy ®ñ ®Þnh tÝnh, ®Þnh l­îng. §éi ngò t¸c gi¶ kh«ng chuyªn nghiÖp, biªn so¹n s¸ch chØ lµ tay tr¸i, tËp trung vµo c¸c nhµ khoa häc, gi¸o s­ ®¹i häc mµ sù am hiÓu phæ th«ng cã nh÷ng h¹n chÕ. MÆt kh¸c, chóng ta ch­a coi s¸ch gi¸o khoa lµ mét c«ng tr×nh khoa häc; lo¹i s¸ch tham kh¶o bæ sung, bæ trî cho s¸ch gi¸o khoa ch­a ®­îc qu¶n lý tèt, rÊt dÔ lÉn lén víi s¸ch gi¸o khoa vµ còng cßn nÆng xu thÕ th­¬ng m¹i ho¸”. Tõ nh÷ng bÊt cËp trªn Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®Ò ra môc tiªu x©y dùng mét ch­¬ng tr×nh míi liªn th«ng c¸c cÊp häc, tæ chøc biªn so¹n s¸ch gi¸o khoa theo mét quy tr×nh nghiªm ngÆt. T¸c gi¶ s¸ch gi¸o khoa ngoµi c¸c nhµ khoa häc, c¸c gi¸o s­ ®¹i häc... cßn cã c¸c thÇy gi¸o giái, cã tr×nh ®é, kinh nghiÖm trùc tiÕp gi¶ng d¹y c¸c cÊp häc; quy tr×nh thÈm ®Þnh ®Çy ®ñ vµ chÆt chÏ cã sù tham gia cña chuyªn gia n­íc ngoµi, phô huynh häc sinh vµ tr­íc khi ph¸t hµnh sÏ tæ chøc “tr¹i ®äc s¸ch” mêi mét sè gi¸o viªn ë ®Þa ph­¬ng ph¸t s¸ch cho ®äc tr­íc ë nhµ, ®Õn tr¹i ®äc l¹i råi gãp ý kiÕn cô thÓ, nÕu cÇn d¹y thö mét vµi tiÕt cÇn thiÕt...(Theo Lª Kh¾c H©n – Ph­¬ng h­íng biªn so¹n s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch tham kh¶o míi – B¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i sè 65 ngµy 30/5/2000). II. Qu¸ tr×nh ®æi míi s¸ch gi¸o khoa. TiÕn ®é thùc hiÖn viÖc ®æi míi. Tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng, c¸c cÊp, c¸c ngµnh còng nhanh chãng triÓn khai kÕ ho¹ch ®æi míi mang tÝnh ®ång bé. Quèc héi ®· ra NghÞ quyÕt chØ ®¹o qu¸ tr×nh ®æi míi. Tr­íc hÕt viÖc x©y dùng ch­¬ng tr×nh, triÓn khai thÝ ®iÓm, tæng kÕt thÝ ®iÓm, tæng kÕt rót kinh nghiÖm ph¶i chu ®¸o, khÈn tr­¬ng ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra. Sau ®ã Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o sÏ cã kÕ ho¹ch triÓn khai ®¹i trµ viÖc ¸p dông ch­¬ng tr×nh: s¸ch gi¸o khoa ph¶i ®­îc ®æi míi theo ®óng tiÕn ®é ®Ó ®¶m b¶o ®­a vµo ¸p dông b¾t ®Çu ë líp 1 vµ líp 6 tõ n¨m häc 2002 – 2003; b¾t ®Çu ë líp 10 tõ n¨m häc 2004 – 2005; ®Õn n¨m häc 2006 – 2007 tÊt c¶ c¸c líp cuèi cÊp ®Òu ®­îc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa míi. Theo nh­ ý kiÕn cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o tr¶ lêi kiÕn nghÞ cña cö tri vÒ æn ®Þnh s¸ch gi¸o khoa t¹i kú häp thø 9 quèc héi kho¸ X th× ®Õn thêi ®iÓm nµy (tøc lµ thêi ®iÓm diÔn ra kú häp Quèc héi), Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· cã kÕ ho¹ch chØ ®¹o viÖc so¹n th¶o bé s¸ch gi¸o khoa míi cña gi¸o dôc phæ th«ng. Bé s¸ch nµy dù kiÕn sÏ gi÷ æn ®Þnh Ýt nhÊt trong 8 n¨m (tõ 2002 ®Õn 2010). Bé còng ®ang phèi hîp víi c¸c Bé, Ban, Ngµnh cña ChÝnh phñ ®Ó tr×nh ChÝnh phñ cho phÐp thùc hiÖn më réng viÖc cho m­în, cho thuª s¸ch gi¸o khoa, n©ng thêi h¹n sö dông mçi cuèn s¸ch tíi 5 n¨m ®Ó gi÷ v÷ng æn ®Þnh vÒ s¸ch gi¸o khoa võa tiÕt kiÖm cho nhµ n­íc vµ nh©n d©n. Nh­ vËy, khi ®­a ra s¸ch gi¸o khoa míi vµo ¸p dông ®¹i trµ, chñ thÓ ®æi míi ph¶i tÝnh ®Õn sù vËn dông phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng vïng, tõng d©n téc, tõng lo¹i ®èi t­îng häc sinh ®Ó lµm sao ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ cña nã sau khi ®æi míi, c¶i tiÕn. 2 . Chñ thÓ thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®æi míi. Trªn c¬ së Tê tr×nh cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o th× Quèc héi giao ChÝnh phñ chØ ®¹o viÖc thùc hiÖn ®æi míi ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng (trong ®ã cã ®æi míi s¸ch gi¸o khoa); hµng n¨m b¸o c¸o víi Uû ban Th­êng vô Quèc héi vÒ kÕt qu¶ vµ tiÕn ®é thùc hiÖn. Riªng Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o cã tr¸ch nhiÖm huy ®éng, tËp hîp c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ s­ ph¹m, c¸c c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc am hiÓu, cã kinh nghiÖm vÒ gi¸o dôc phæ th«ng vµ c¸c gi¸o viªn giái tham gia biªn so¹n, thÝ ®iÓm, thÈm ®Þnh ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa míi, trªn c¬ së ®ã h­íng dÉn ¸p dông ®èi víi c¸c ®Þa bµn kh¸c nhau. §Ó s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng gãp phÇn ®¸p øng yªu cÇu chuÈn bÞ nguån nh©n lùc cho c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ sím ®¹t ®­îc tr×nh ®é ph¸t triÓn chung cña s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, ChÝnh phñ cã kÕ ho¹ch thùc hiÖn trong 10 n¨m nh»m chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn ®Ó s¸ch gi¸o khoa ®æi míi thùc hiÖn cã hiÖu qu¶. V× vËy, khi tæ chøc triÓn khai x©y dùng ch­¬ng tr×nh biªn so¹n s¸ch gi¸o khoa (cô thÓ lµ s¸ch THCS), Bé sÏ thµnh lËp ban chØ ®¹o do Bé tr­ëng Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o lµm tr­ëng ban. Bé phËn th­êng trùc gåm ®¹i diÖn l·nh ®¹o cña ViÖn Khoa häc gi¸o dôc, c¸c Vô chøc n¨ng, Ban ®iÒu hµnh dù ¸n, c¸c chñ tÞch c¸c héi ®ång bé m«n lµ uû viªn. Khi tæ chøc biªn so¹n s¸ch gi¸o khoa hiÖn hµnh, c¨n cø vµo danh s¸ch giíi thiÖu cña c¸c c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm (Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc, Vô trung häc phæ th«ng, Vô gi¸o viªn, ViÖn Khoa häc gi¸o dôc vµ c¸c th­êng trùc héi ®ång bé m«n), Bé tr­ëng Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ra quyÕt ®Þnh cö c¸c t¸c gi¶ biªn so¹n s¸ch gi¸o khoa, kÓ c¶ s¸ch gi¸o viªn theo ch­¬ng tr×nh ®· ban hµnh. TËp thÓ t¸c gi¶ bao gåm c¸c tæng chñ biªn bé s¸ch tõng bé m«n, chñ biªn quyÓn s¸ch cña tõng líp, t¸c gi¶ tõng quyÓn ®èi víi mçi m«n häc. C¸c t¸c gi¶ s¸ch lµ c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ gi¸o ë c¸c tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng s­ ph¹m, c¸c tr­êng trung häc c¬ së, c¸c c¸n bé chØ ®¹o giái ®èi víi c¸c m«n häc... 3 . Néi dung ®æi míi s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng. S¸ch gi¸o khoa ®­îc ®æi míi ph¶i ®¶m b¶o ®em l¹i chÊt l­îng míi cho gi¸o dôc phæ th«ng nãi riªng, cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nãi chung. S¸ch gi¸o khoa míi sÏ ®­îc thÓ chÕ ho¸ theo LuËt gi¸o dôc vµ ®­îc qu¶n lý chØ ®¹o, ®¸nh gi¸ theo yªu cÇu cô thÓ cña tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, cè g¾ng gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh ®Ó gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc phæ th«ng. Víi mçi cÊp häc, bËc häc, Bé ®­a ra tõng néi dung ®æi míi cô thÓ cho phï hîp víi tÝnh chÊt, møc ®é cña tõng cÊp häc còng nh­ phï hîp víi tõng lo¹i ®èi t­îng phôc vô. Cô thÓ nh­ sau: + §èi víi TiÓu häc: Thùc hiÖn tÝch hîp néi dung ®Ó gi¶m sè m«n häc (c¸c líp 1, 2, 3 cã 6 m«n häc; líp 4, 5 cã 9 m«n häc ). §èi víi bËc tiÓu häc tËp trung chó ý vµo 2 m«n c«ng cô chÝnh lµ TiÕng ViÖt vµ To¸n, tuy nhiªn vÉn ph¶i ®¶m b¶o néi dung gi¸o dôc toµn diÖn, ®¶m b¶o c©n ®èi gi÷a d¹y ch÷ vµ d¹y ng­êi, chó träng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c kü n¨ng c¬ b¶n. + §èi víi trung häc c¬ së : TiÕp tôc qu¸n triÖt c¸c quan ®iÓm tÝch hîp qua viÖc x©y dùng c¸c m«n häc víi nhiÒu ph©n m«n t¸ch biÖt nh­ m«n Ng÷ v¨n ®­îc x©y dùng thµnh m«n häc thèng nhÊt tõ 3 ph©n m«n : TiÕng ViÖt, V¨n häc, TËp lµm v¨n hoÆc h×nh thµnh c¸c nhãm, m«n häc cã liªn quan chÆt chÏ ( nhãm khoa häc tù nhiªn), nh»m tr­íc hÕt b¶o ®¶m yªu cÇu chèng chång chÐo, trïng lÆp, t¹o sù phèi hîp vµ hç trî cã hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh häc tËp tõng m«n häc thuéc nhãm. M«n tù chän ( Tin häc) vµ c¸c chñ ®Ò tù chän thuéc c¸c m«n häc, ®­îc b¾t ®Çu thùc hiÖn tõ líp 8 nh»m gióp c¸c häc sinh cã kh¶ n¨ng, nguyÖn väng kh¸c nhau trong viÖc båi d­ìng ®Ó n©ng cao hoÆc më réng kiÕn thøc. T¨ng tÝnh h­íng nghiÖp trong ch­¬ng tr×nh ®Ó gãp phÇn ®Þnh h­íng ph©n luång häc sinh sau khi tèt nghiÖp Trung häc c¬ së. + §èi víi trung häc phæ th«ng : S¸ch gi¸o khoa sÏ ®­îc ®æi míi phï hîp víi ch­¬ng tr×nh ph©n ban míi víi c¸c yªu cÇu: phæ th«ng, c¬ b¶n, toµn diÖn vµ ph©n ho¸. V× vËy khi tiÕn hµnh ®æi míi, chñ thÓ biªn so¹n ph¶i chó ý ®Õn ®Æc tr­ng cña tõng ban ®Ó b¸m s¸t yªu cÇu ph©n ban ®· ®Ò ra. 4 . KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ®æi míi. Theo b¸o Gi¸o dôc & Thêi ®¹i sè 86 ngµy 19/7/2001, Bé tr­ëng bé Gi¸o dôc & §µo t¹o cho biÕt “Dù ¸n ph¸t triÓn gi¸o dôc Trung häc c¬ së ®· ®¹t ®­îc mét sè kÕt qu¶ ban ®Çu hÕt søc c¬ b¶n vµ toµn diÖn”. Bé ®· ban hµnh s¸ch gi¸o khoa líp 6 gåm 13 m«n häc vµ nhãm häc, 15 ®Çu s¸ch víi trªn 38 v¹n cuèn cho n¨m thÝ ®iÓm líp 6. §Õn th¸ng 6/2001, bé s¸ch gi¸o khoa líp 7 ®· hoµn thµnh viÖc thÈm ®Þnh vµ hoµn thiÖn ®­a in. VÒ quy m«, Bé ®· tæ chøc thÝ ®iÓm tr­¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa míi ë 11 huyÖn thuéc 11 tØnh n»m trªn c¸c ®Þa bµn kh¸c nhau: thµnh thÞ, n«ng th«n, miÒn nói, trªn c¶ 3 miÒn B¾c, Trung, Nam. Mçi líp sÏ ®­îc triÓn khai thÝ ®iÓm 2 vßng, 2 lÇn chØnh lý tr­íc khi triÓn khai ®¹i trµ. Theo Thø tr­ëng NguyÔn V¨n Väng, ®©y sÏ lµ kÕt qu¶ tèt, lµ c¬ së v÷ng ch¾c cho giai ®o¹n thùc hiÖn dù ¸n sau nµy (giai ®o¹n 2003-2008). vai trß vµ ý nghÜa cña b¸o Gi¸o dôc & Thêi ®¹i trong viÖc ®æi míi s¸ch gi¸o khoa. I . Mét vµi nhËn xÐt vÒ tê b¸o Gi¸o dôc & Thêi ®¹i. Ngay trªn m¨ng- sÐc cña tê Gi¸o dôc & Thêi ®¹i, chøc n¨ng, nhiÖm vô cña tê b¸o ®· thÓ hiÖn râ. §©y (chØ tê b¸o) lµ tiÕng nãi cña ngµnh Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ViÖt Nam, ®ång thêi lµ diÔn ®µn toµn x· héi v× sù nghiÖp gi¸o dôc. Nãi nh­ vËy cã nghÜa lµ Gi¸o dôc & Thêi ®¹i lµ tê b¸o cña ngµnh gi¸o dôc mµ trªn ®ã tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn nÒn gi¸o dôc ViÖt Nam vµ thÕ giíi ®Òu ®­îc lµm s¸ng tá. Kh«ng chØ lµ c¬ quan ng«n luËn cña ngµnh gi¸o dôc mµ l©u nay tê b¸o Gi¸o dôc & Thêi ®¹i ®· chiÕm lÜnh ®­îc niÒm tin cña ®éc gi¶ bëi tê b¸o thùc sù lµ n¬i trao ®æi, gi¶i quyÕt nh÷ng th¾c m¾c mµ b¹n ®äc quan t©m. Ch¼ng h¹n nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh chÝnh s¸ch nh­ : “Th«ng tin cÇn biÕt vÒ mïa tuyÓn sinh ®¹i häc, cao ®¼ng” ; “VÊn ®Ò quyÒn lîi cña gi¸o viªn”, vÊn ®Ò “l­¬ng gi¸o viªn” v.v... cho ®Õn thùc tr¹ng cña nÒn gi¸o dôc ViÖt Nam th«ng qua c¸c ghi chÐp, phãng sù, ...Kh«ng nh÷ng thÕ, tê Gi¸o dôc & Thêi ®¹i cßn dµnh h¼n 1 trang (th­êng lµ trang cuèi) ®Ó giíi thiÖu cho ®éc gi¶ biÕt vÒ t×nh h×nh gi¸o dôc thÕ giíi, vÒ nh÷ng nÐt ®éc ®¸o, kh¸c biÖt cña gi¸o dôc n­íc b¹n còng nh­ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn gi¸o dôc quèc tÕ næi bËt trong tuÇn. Cã thÓ nãi, ®èi t­îng cña tê b¸o lµ rÊt lín. Kh«ng chØ giíi h¹n trong khu vùc nhµ tr­êng, tøc lµ nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc, mµ ®èi t­îng cßn më réng ra ®«ng ®¶o c«ng chóng trong x· héi, bao gåm tÊt c¶ nh÷ng ai quan t©m ®Õn nÒn gi¸o dôc ViÖt Nam. Trong mÊy n¨m gÇn ®©y, tê b¸o cã nhiÒu ®æi míi. Nã thùc sù trë thµnh diÔn ®µn trao ®æi cña ®éc gi¶. Th«ng qua c¸c trang, môc nh­ “Toµ so¹n víi b¹n ®äc”; môc “Trao ®æi”, “B×nh th¬” hµng th¸ng; “NhÞp cÇu b¹n ®äc”...ng­êi ®äc ®­îc tho¶ m·n tÊt c¶ nh÷ng th¾c m¾c cña m×nh. Ngay nh­ vÊn ®Ò ®æi míi ch­¬ng tr×nh vµ ®æi míi s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng ( nh­ ®Ò tµi ®ang nghiªn cøu) th× tê b¸o ®ãng mét vai trß v« cïng quan träng. ë ®©y, kh«ng chØ lµ n¬i cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn vÒ vÊn ®Ò ®æi míi mµ cßn lµ n¬i ®¨ng t¶i tÊt c¶ nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp, x©y dùng cho ch­¬ng tr×nh. Tê b¸o h×nh thµnh mét sè chuyªn môc : “Gãp ý kiÕn cho ch­¬ng tr×nh TiÓu häc (ThÝ ®iÓm)”, “Gãp ý kiÕn ch­¬ng tr×nh Trung häc c¬ së (ThÝ ®iÓm)”; hoÆc “DiÔn ®µn ®æi míi ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y vµ ®æi míi c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc”v.v... ®Ó tiÖn cho ng­êi ®äc theo dâi vµ ®ãng gãp ý kiÕn. §· cã rÊt nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cã gi¸ trÞ, gãp phÇn vµo sù thµnh c«ng cña ch­¬ng tr×nh ®æi míi ( nhÊt lµ ®æi míi s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng). Cã thÓ kh¼ng ®Þnh b¸o Gi¸o dôc & Thêi ®¹i lu«n lu«n b¸m s¸t môc tiªu, t«n chØ cña tê b¸o, phôc vô hÕt m×nh cho c«ng cuéc ®æi míi vµ ph¸t triÓn gi¸o dôc; nã trë thµnh nguån th«ng tin kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi mçi nhµ tr­êng, mçi gia ®×nh, thËm chÝ ®èi víi mçi c¸ nh©n trong x· héi. II. Nh÷ng ®ãng gãp cña b¸o Gi¸o dôc & Thêi ®¹i trong ch­¬ng tr×nh ®æi míi s¸ch gi¸o khoa. §¨ng t¶i mét sè bµi viÕt cã tÝnh chÊt chØ ®¹o. Nh­ ®· nãi ë phÇn trªn, b¸o “Gi¸o dôc & Thêi ®¹i” lµ n¬i ®¨ng t¶i nh÷ng th«ng tin quan träng cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn liªn quan tíi nh÷ng vÊn ®Ò gi¸o dôc. Kh«ng n»m ngoµi thuéc tÝnh ®ã, víi ch­¬ng tr×nh ®æi míi s¸ch gi¸o khoa, tê b¸o còng thùc hiÖn tèt chøc n¨ng nhiÖm vô cña m×nh. §Ó ch­¬ng tr×nh ®æi míi ®i ®Õn thµnh c«ng th¾ng lîi, tê b¸o in trang träng trªn trang nhÊt toµn v¨n “ Th«ng b¸o cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o vÒ viÖc lÊy ý kiÕn ®èi víi ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng”. Néi dung cña th«ng b¸o nh­ sau: “Thùc hiÖn NghÞ quyÕt sè 40/2000/QH- 10 ngµy 09/12/2000 cña Quèc héi vÒ ®æi míi ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng, Bé Gi¸o dôc & §µo t¹o tæ chøc tr­ng cÇu ý kiÕn vÒ dù th¶o ch­¬ng tr×nh tiÓu häcvµ dù th¶o ch­¬ng tr×nh trung häc c¬ së tõ ngµy 29/3/2001 ®Õn 15/5/2001 b»ng c¸c h×nh thøc sau: 1.C«ng bè dù th¶o ch­¬ng tr×nh TiÓu häc vµ dù th¶o ch­¬ng tr×nh Trung häc c¬ së trªn b¸o Gi¸o dôc & Thêi ®¹i vµo ngµy 29/3/2001 vµ ngµy 5/4/2001. §Ó cã c¬ së cho viÖc nghiªn cøu, trao ®æi, th¶o luËn vµ ®ãng gãp ý kiÕn, b¸o Gi¸o dôc & Thêi ®¹i sÏ ®¨ng l¹i toµn v¨n: Tê tr×nh Quèc héi cña ChÝnh phñ vÒ chñ tr­¬ng ®æi míi ch­¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng. NghÞ quyÕt sè 40/2000/QH- 10 cña Quèc héi vÒ ®æi míi ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng. Tæ chøc nhËn vµ tiÕp thu ý kiÕn ®ãng gãp, x©y dùng ®èi víi c¸c dù th¶o ch­¬ng tr×nhnªu trªn ®Ó ®iÒu chØnh ch­¬ng tr×nh tr­íc khi thÈm ®Þnh vµ ban hµnh chÝnh thøc. Më chuyªn môc “Thùc hiÖn NghÞ quyÕt cña Quèc héi vÒ ®æi míi ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng” trªn b¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i ®Ó th­êng xuyªn c«ng bè c¸c ý kiÕn x©y dùng, trao ®æi vÒ ch­¬ng tr×nh míi. Tæ chøc mét sè cuéc héi th¶o ®Ó trao ®æi ý kiÕn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng ®èi víi viÖc ®æi míi ch­¬ng tr×nh. ChØ ®¹o c¸c Së gi¸o dôc - §µo t¹o, c¸c tr­êng s­ ph¹m ®µo t¹o gi¸o viªn tiÓu häc vµ trung häc c¬ së tæ chøc trao ®æi, th¶o luËn ®Ó gãp ý kiÕn vÒ ch­¬ng tr×nh tõng m«n häc, tõng cÊp hoÆc bËc häc. C¸c ý kiÕn ®ãng gãp xin göi vÒ mét trong hai ®Þa chØ: V¨n phßng Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o. B¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i. Bé gi¸o dôc vµ §µo t¹o xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c nhµ gi¸o, ®Æc biÖt c¸c nhµ gi¸o l·o thµnh, c¸c nhµ khoa häc,c¸c nhµ ho¹t ®éng x· héi, c¸c bËc cha mÑ häc sinh, c¸c c¬ quan b¸o chÝ,...®· quan t©m ®ãng gãp ý kiÕn trong qu¸ tr×nh so¹n th¶o, thö nghiÖm ch­¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa míi ë tiÓu häc vµ trung häc c¬ së. Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o mong r»ng sÏ tiÕp tôc nhËn ®­îc nhiÒu ý kiÕn x©y dùng ®Ó Bé sím hoµn thiÖn ch­¬ng tr×nh míi cña gi¸o dôc tiÓu häc vµ trung häc c¬ së, ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao vÒ ®µo t¹o nguån nh©n lùc phôc vô giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o (Nguyªn v¨n th«ng b¸o cña bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o trªn b¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i sè 38 ngµy 29/3/2001). Nh×n vµo th«ng b¸o nµy ®éc gi¶ dÔ dµng nhËn ra vai trß v« cïng quan träng cña b¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i trong viÖc ®æi míi ch­¬ng tr×nh vµ ®æi míi s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng. Cã thÓ nãi b¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i lµ n¬i gi÷ vai trß trung gian gi÷a Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o vµ c«ng chóng; tõ vÞ trÝ nµy b¸o sÏ lµ n¬i truyÒn t¶i nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp tõ phÝa c«ng chóng vµ sù ph¶n håi tï phÝa c¬ quan chøc n¨ng; lÊy ®ã lµm nÒn t¶ng ®Ó x©y dùng ch­¬ng tr×nh ®æi míi cho phï hîp vµ nhanh chãng ®i ®Õn thµnh c«ng. Song song víi viÖc ®¨ng th«ng b¸o ( toµn v¨n) cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, tê b¸o cßn ®¨ng toµn v¨n mét sè v¨n b¶n cã liªn quan ®Õn ch­¬ng tr×nh ®æi míi nh­: Tê tr×nh Quèc héi vÒ chñ tr­¬ng ®æi míi ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa cña gi¸o dôc phæ th«ng; NghÞ quyÕt cña Quèc héi vÒ ®æi míi ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng; hoÆc ®¨ng tãm t¾t vÒ dù th¶o ch­¬ng tr×nh tiÓu häc, dù th¶o ch­¬ng tr×nh trung häc c¬ së... ®Ó ng­êi ®äc tiÖn theo dâi vµ tiÖn ®ãng gãp ý kiÕn x©y dùng ch­¬ng tr×nh. §¨ng t¶i mét sè bµi viÕt, bµi ph¸t biÓu cã tÝnh ®Þnh h­íng. §Ó ch­¬ng tr×nh ®æi míi s¸ch gi¸o khoa trë thµnh vÊn ®Ò quan t©m cña mäi tÇng líp c«ng chóng trong x· héi, ®ång thêi ®Ó c«ng chóng hiÓu râ h¬n b¶n chÊt vÊn ®Ò, B¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i thùc hiÖn viÖc ®¨ng th«ng tin, bµi viÕt, bµi ph¸t biÓu cña nh÷ng ng­êi cã thÈm quyÒn, nh÷ng c¬ quan chøc n¨ng coi ®©y nh­ lµ ®Þnh h­íng cña vÊn ®Ò. B¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i sè 63 ngµy 25/5/2000 cã ®¨ng bµi tr¶ lêi cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o vÒ nh÷ng kiÕn nghÞ cña cö tri víi Quèc héi xung quanh vÊn ®Ò thay ®æi ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y vµ thay ®æi s¸ch gi¸o khoa. Sau khi lý gi¶i sù cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi s¸ch gi¸o khoa cho phï hîp, Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®i ®Õn kh¼ng ®Þnh: “Tr­íc m¾t ,Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o sÏ rµ so¸t l¹i ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y – häc tËp vµ s¸ch gi¸o khoa ®Ó xö lý theo h­íng gi¶m t¶i ë tiÓu häc vµ trung häc c¬ së. TiÕp ®ã ®Ó ®¸p øng yªu cÇu c¬ b¶n vµ l©u dµi, Bé sÏ x©y dùng vµ ban hµnh chÝnh thøc bé ch­¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng, ¸p dông thèng nhÊt trong c¶ n­íc...”. §Ó tiÕp tôc lµm s¸ng tá vÊn ®Ò, Bé nhÊn m¹nh: “§Ó chÊn chØnh vµ qu¶n lý viÖc in Ên, ph¸t hµnh s¸ch gi¸o khoa, s¸ch tham kh¶o, ngµy 15/10/1999 Bé tr­ëng Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· ký QuyÕt ®Þnh sè 38/1999/Q§- BGD&§T ban hµnh danh môc s¸ch gi¸o khoa dïng trong tr­êng phæ th«ngvµ c¸c c¬ së gi¸o dôc kh¸c. Danh môc nµy bao gåm:...”. Nh­ vËy b»ng c¸ch ®¨ng t¶i bµi tr¶ lêi cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o xoay quanh vÊn ®Ò ®æi míi s¸ch gi¸o khoa, tê b¸o cïng mét lóc lµm ®­îc ba viÖc. Thø nhÊt: Th«ng tin cho b¹n ®äc biÕt cã bµi tr¶ lêi cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o vÒ vÊn ®Ò ®æi míi ch­¬ng tr×nh vµ ®æi míi s¸ch gi¸o khoa phæ th«ng t¹i kú häp Quèc héi (hay nãi c¸ch kh¸c lµ b¸o ®ang lµm nhiÖm vô ®­a tin). Thø hai: Toµ so¹n th«ng qua bµi tr¶ lêi nµy muèn göi ®Õn c«ng chóng quan t©m mét th«ng ®iÖp “chuÈn”, chÝnh x¸c vÒ mäi chi tiÕt ®Ó gióp c«ng chóng hiÓu râ vÊn ®Ò, hoÆc cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc mét sè th¾c m¾c, b¨n kho¨n vÒ vÊn ®Ò s¸ch míi (tøc lµ b¸o ®ang lµm nhiÖm vô æn ®Þnh, cñng cè t©m lý cña c«ng chóng). Thø ba: Th«ng qua viÖc ®­a ra c¸c danh môc s¸ch gi¸o khoa dïng trong tr­êng phæ th«ng vµ c¬ së gi¸o dôc kh¸c (cã trong bµi tr¶ lêi), tê b¸o ®· mang ®Õn cho ng­êi ®äc c¬ së tin cËy ®Ó phô huynh häc sinh kh«ng ph¶i lóng tóng khi t×m mua s¸ch phï hîp cho con em (tøc lµ tê b¸o ®ang thùc hiÖn chøc n¨ng ®Þnh h­íng cho ng­êi ®äc). §Õn c¸c sè b¸o sau, do nhu cÇu th«ng tin cña b¹n ®äc ngµy cµng t¨ng còng nh­ tÝnh cÊp thiÕt cña vÊn ®Ò, Tßa so¹n tiÕp tôc cho ®¨ng nh÷ng bµi tr¶ lêi cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o nh»m “®Þnh h­íng d­ luËn” trong x· héi. Ch¼ng h¹n b¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i sè 69 ngµy 9/6/2001 cã ®¨ng bµi tr¶ lêi kiÕn nghÞ cña cö tri vÒ æn ®Þnh s¸ch gi¸o khoa cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o. Bµi tr¶ lêi cã ®o¹n : “...hiÖn nay, Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· cã kÕ ho¹ch chØ ®¹o viÖc so¹n th¶o bé s¸ch gi¸o khoa míi cña gi¸o dôc phæ th«ng. Bé s¸ch nµy dù kiÕn sÏ gi÷ æn ®Þnh Ýt nhÊt trong 8 n¨m (2002 – 2010). Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o còng ®ang phèi hîp víi c¸c Bé, Ban, Ngµnh cña chÝnh phñ ®Ò tr×nh ChÝnh phñ cho phÐp thùc hiÖn viÖc më réng cho m­în, cho thuª s¸ch gi¸o khoa, n©ng thêi h¹n sö dông mçi cuèn s¸ch gi¸o khoa tíi 5 n¨m ®Ó võa gi÷ æn ®Þnh vÒ s¸ch gi¸o khoa, võa tiÕt kiÖm cho nhµ n­íc vµ nh©n d©n...” . “HiÖn nay, Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®ang tiÕp tôc chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt, thiÕt bÞ hç trî gi¸o viªn vµ häc sinh vïng khã kh¨n, t¨ng thêi l­îng d¹y häc vµ cho phÐp linh ho¹t trong ph©n phèi thêi gian d¹y häc ë vïng hay bÞ thiªn tai hoÆc cã thêi tiÕt kh¾c nghiÖt...®Ó gãp phÇn chØ ®¹o viÖc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh cho phï hîp víi tõng vïng, tõng ®Þa ph­¬ng”. Víi bµi tr¶ lêi nµy, Tßa so¹n cho ng­êi ®äc biÕt kÕ ho¹ch cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o khi thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®æi míi s¸ch gi¸o khoa. Bªn c¹nh ®ã cßn gióp cho c¸c tr­êng häc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh ®æi míi ph¶i cã c¬ chÕ ®iÒu chØnh cho phï hîp ( nh­ ®iÒu chØnh vÒ thêi gian gi¶ng d¹y, néi dung gi¶ng d¹y, gi¸o cô gi¶ng d¹y.v.v...) §¨ng t¶i mét sè bµi viÕt mang tÝnh chÊt x©y dùng, trao ®æi, ®ãng gãp ý kiÕn. KÓ tõ khi thùc hiÖn nghÞ quyÕt sè 40/2001/QH-10 cña Quèc héi kho¸ X kú häp thø 8 vÒ ®æi míi ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng, b¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i trë thµnh diÔn ®µn trao ®æi, ®ãng gãp ý kiÕn, x©y dùng cña ®«ng ®¶o c«ng chóng quan t©m. B¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i ngoµi viÖc ®¨ng t¶i nh÷ng v¨n b¶n mang tÝnh chØ ®¹o, ®Þnh h­íng nh­ NghÞ quyÕt cña Quèc héi, bµi tr¶ lêi pháng vÊn cña Bé gi¸o dôc vµ §µo t¹o v.v...tê b¸o cßn cã nhiÖm vô ®¨ng t¶i tÊt c¶ nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp x©y dùng cña mäi ®èi t­îng tham gia. Ngoµi ý kiÕn cña ng­êi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc (Gi¸o viªn, gi¸o s­, tiÕn sÜ, nh÷ng ng­êi gi÷ c¸c chøc vô qu¶n lý kh¸c nhau), tê b¸o cßn ®¨ng nh÷ng ý kiÕn cña c¸c bËc phô huynh häc sinh. Qua c¸ch lµm nµy ng­êi ®äc cã thÓ thÊy quy m« vµ b¶n chÊt cña vÊn ®Ò ®æi míi, bëi ng­êi ®äc ®­îc tham kh¶o rÊt nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau, nh÷ng ®¸nh gi¸ nhËn xÐt kh¸c nhau. Cã nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp kh¸ cô thÓ vÒ tõng lo¹i s¸ch, s¸ch cña tõng khèi, mµ hÇu hÕt nh÷ng ®¸nh gi¸ nµy lµ cña c¸c tiÕn sÜ, th¹c sü, nh÷ng ng­êi ®ãng vai trß qu¶n lý trong gi¸o dôc ®µo t¹o ë mçi cÊp häc. ë ®©y chóng t«i chØ xin ®­a ra mét vµi ý kiÕn tiªu biÓu, lµ ®¹i diÖn ý kiÕn cña c¸c vïng, miÒn kh¸c nhau trªn toµn quèc. Trªn môc “Gãp ý ch­¬ng tr×nh Trung häc c¬ së (thÝ ®iÓm)” B¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i sè 89 ngµy 20/7/2001 cã ®¨ng mét chïm ý kiÕn cña c¸c nhµ nghiªn cøu, c¸c gi¸o viªn cña c¸c tr­êng ®¹i häc vÒ tõng m«n trong ch­¬ng tr×nh ®æi míi. ë bµi “M«n To¸n cÇn ®iÒu chØnh ra sao” t¸c gi¶ ®­a ra 2 vÊn ®Ò næi bËt : §ã lµ ­u ®iÓm cña ch­¬ng tr×nh, s¸ch gi¸o khoa míi vµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®iÒu chØnh trong s¸ch gi¸o khoa líp 6, líp 7. Sau khi ®­a 5 ­u ®iÓm cña ch­¬ng tr._.