Vai trò và thực trạng đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Triển vọng, giải pháp và chính sách trong thời gian tới

Môc Lôc A. Lêi më ®Çu 3 B. Néi dung 4 I. Nh÷ng lÝ luËn vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt Nam 4 1. Nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®Çu t­ 4 1.1 C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n 4 1.2 Mét sè khÝa c¹nh kinh tÕ cña ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi 6 1.3 §iÒu kiÖn c¬ b¶n ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña ho¹t ®éng ®Çu t­ 7 2. Nh÷ng kinh nghiÖm thu hót ®Çu t­ cña mét sè quèc gia trong khu vùc 8 2.1 C¸ch tiÕp cËn ®Çu t­ n­íc ngoµi ë §«ng Nam A 8 2.2 Kinh NghiÖm cña Th¸i Lan vµ Malayxia 10 3. Mét sè thuËn lîi vµ khã kh¨n cña ViÖt Nam trong viÖc thu hót vèn 10 3.1 ThuËn lîi 10 3.2 Khã kh¨n 11 4. Môc tiªu vµ ®Þnh h­íng thu hót FDI t¹i ViÖt Nam 12 4.1 Môc tiªu 12 4.2 C¬ héi 12 II. §Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam: vai trß thùc tr¹ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra 13 1. Vai trß 13 1.1 §Çu t­ n­íc ngoµi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam thùc hiÖn tèt sù 13 nghiÖp C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc 14 1.2 §ãng gãp ®¸ng kÓ vµo gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng C«ng NghiÖp 14 1.3 T¹o ra sè l­îng lín c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng 15 1.4 Thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸, thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam 15 2. Thùc tr¹ng 17 2.1 Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc 17 2.2 Nh÷ng h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc 200 2.3 Nh÷ng th¸ch thøc tõ bªn ngoµi 22 2.4 ODA Mét trong ba nguån vèn chÝnh cho t¨ng tr­ëng 23 3. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi viÖc thu hót ®Çu t­ ë ViÖt Nam 23 III. TriÓn väng, gi¶i ph¸p vµ chÝnh s¸ch trong thêi gian tíi 25 1. TriÓn väng 25 1.1 TriÓn väng dùa trªn yÕu tè kh¸ch quan 25 1.2 TriÓn väng dùa trªn yÕu tè chñ quan 26 2. ChÝnh s¸ch thu hót 28 2.1 §Þnh h­íng thu hót ®Çu t­ theo ngµnh, lÜnh vùc 29 2.2 §Þnh h­íng thu hót ®Çu t­ theo ®Þa bµn ®èi t¸c 30 3. Mét sè gi¶i ph¸p thu hót FDI trong thêi gian tíi 31 C KÕt LuËn 35 Lời Mở Đầu Trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, Đảng Cộng sản Việt Nam và Chính phủ đã đưa ra chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế trong những năm tới của Việt Nam là 9-10%/năm và phấn đấu đến năm 2020 đưa mức GDP bình quân đầu người tăng lên gấp 8-10 lần so với hiện nay, tương đương mức 2000-3000 USD/người-năm. Để thực hiện được mục tiêu tăng trưởng kinh tế đó, yêu cầu về vốn là một trong những thách thức lớn nhất và khó giải quyết nhất đối với nền kinh tế Việt Nam. Theo tính toán sơ bộ, để duy trì tốc độ tăng trưởng GDP 9-10% một năm như mục tiêu đã đề ra, trong giai đoạn từ nay đến năm 2020, Việt Nam cần đầu tư khoảng 40-42 tỷ USD. So với năng lực tiết kiệm nội địa hiện tại của Việt Nam thì con số này thực sự là khổng lồ, vì vậy chúng ta phải tính đến khả năng huy động các nguồn vốn từ bên ngoài để đáp ứng nhu cầu đầu tư. Về nguyên tắc, muốn tích luỹ vốn chúng ta phải tăng cường sản xuất và thực hành tiết kiệm, nhưng thu hút đầu tư nước ngoài là một cách tạo vốn tích luỹ nhanh mà các nước đi sau có thể làm được. Đầu tư nước ngoài nói chung và đầu tư trực tiếp nước ngoài nói riêng là một hoạt động kinh tế đối ngoại có vị trí và vai trò ngày càng to lớn, nó đã và đang trở thành xu hướng của thời đại. Đối với quá trình phát triển nền kinh tế Việt Nam; từ một điểm xuất phát thấp, đầu tư trực tiếp nước ngoài có vai trò hết sức quan trọng, nó là nguồn bổ sung lớn cho đầu tư, là một kênh để chuyển giao công nghệ, là một giải pháp tạo việc làm và thu nhập cho người lao động, tạo nguồn thu nhập cho ngân sách và giúp đẩy nhanh quá trình dịch chuyển cơ cấu nền kinh tế. Vì vậy, thu hút và sử dụng có hiệu quả đầu tư từ nước ngoài trong nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay đã và đang là mối quan tâm của toàn xã hội. Néi dung I. Nh÷ng lÝ luËn vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt Nam 1. Nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®Çu t­ 1.1 C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n §Çu t­ n­íc ngoµi lµ nh÷ng ph­¬ng thøc ®Çu t­ vèn, tµi s¶n ë n­íc ngoµi ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô víi môc ®Ých t×m kiÕm lîi nhuËn vµ nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh. VÒ b¶n chÊt, ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ nh÷ng h×nh thøc xuÊt khÈu t­ b¶n, mét h×nh thøc cao h¬n cña xuÊt khÈu hµng ho¸. §©y lµ hai h×nh thøc xuÊt khÈu bæ sung vµ hç trî nhau trong chiÕn l­îc th©m nhËp chiÕm lÜnh thÞ tr­êng cña c¸c c«ng ty, tËp ®oµn n­íc ngoµi hiÖn nay. Cïng víi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ, hîp thµnh nh÷ng dßng chÝnh trong trµo l­u cã tÝnh quy luËt trong liªn kÕt kinh tÕ toµn cÇu hiÖn nay. Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã hai dßng chÝnh: §Çu t­ cña t­ nh©n vµ trî gióp ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) cña c¸c chÝnh phñ, c¸c tæ chøc quèc tÕ. §Çu t­ t­ nh©n ®­îc thùc hiÖn díi ba h×nh thøc: §Çu t­ trùc tiÕp, ®Çu t­ gi¸n tiÕp vµ tÝn dông th­¬ng m¹i b»ng nguån vèn cña t­ nh©n n­íc ngoµi. Sù trî gióp cña chÝnh phñ ®­îc thùc hiÖn nhê: hç trî dù ¸n, hç trî phi dù ¸n vµ tÝn dông th­¬ng m¹i. §Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan v× nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu sau: a. Sù ph¸t triÓn cña xu h­íng toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ ®· thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­. Ngµy nay qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ ®ang diÔn ra nhanh chãng, víi quy m« vµ tèc ®é ngµy cµng lín t¹o nªn mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng toµn cÇu, trong ®ã tÝnh phô thuéc lÉn nhau cña c¸c nÒn kinh tÕ d©n téc ngµy cµng gia t¨ng. Trong ®iÒu kiÖn tr×nh ®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng vÒ vèn vµ c«ng nghÖ, nguån tµi nguyªn, møc ®é chi phÝ ... ë c¸c n­íc kh¸c nhau, nguån vèn ®Çu t­ quèc tÕ víi t­ c¸ch cña lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt tÊt yÕu sÏ tu©n theo nh÷ng quy luËt cña thÞ tr­êng vèn lµ ch¶y tõ n¬i thõa vèn tíi n¬i thiÕu vèn theo tiÕng gäi cña lîi nhuËn cao. b. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña khoa häc - c«ng nghÖ vµ c¸ch m¹ng th«ng tin ®· thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c n­íc t¹o nªn sù dÞch chuyÓn vèn gi÷a c¸c quèc gia. C¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ ®· t¹o nªn sù biÕn ®æi nhanh chãng vµ k× diÖu cña thÕ giíi. Thêi gian nghiªn cøu tõ kh©u ph¸t triÓn ®Õn øng dông s¶n xuÊt rÊt nhanh chãng, chu k× sèng cña s¶n phÈm rót ng¾n nhanh, s¶n phÈm hµng ho¸ ngµy cµng ®a d¹ng vµ phong phó. §èi víi doanh nghiÖp, nghiªn cøu ph¸t triÓn vµ ®æi míi thiÕt bÞ cã ý nghÜa sèng cßn cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn. §èi víi c¸c quèc gia lµm chñ vµ ®i ®Çu trong khoa häc c«ng nghÖ sÏ quyÕt ®Þnh vÞ trÝ l·nh ®¹o chi phèi hay phô thuéc v¸o c¸c n­íc kh¸c trong t­¬ng lai. Do ®ã, cuéc ch¹y ®ua gi÷a c¸c quèc gia, nhÊt lµ c¸c níc ph¸t triÓn bªn thÒm thÕ kØ XXI ngµy cµng quyÕt liÖt. Ngoµi ra, sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¸ch m¹ng th«ng tin b­u chÝnh viÔn th«ng, ph­¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i ®· kh¾c phôc sù xa c¸ch vÒ kh«ng gian; gióp c¸c chñ ®Çu t­ thu thËp xö lÝ th«ng tin kÞp thêi; ®a ra quyÕt ®Þnh ®Çu t­, ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh ®óng ®¾n ë c¸ch xa hµng v¹n km; t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc më réng quy m« ®Ó chuyÓn vèn trªn toµn cÇu ®Õn c¸c ®Þa chØ ®Çu t­ hÊp dÉn. c. Sù thay ®æi c¸c yÕu tè s¶n xuÊt kinh doanh ë c¸c n­íc së h÷u vèn t¹o nªn lùc ®Èy ®èi víi ®Çu t­ quèc tÕ. Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· n©ng cao møc sèng vµ kh¶ n¨ng tÝch luü vèn cña c¸c n­íc nµy. §iÒu ®ã, mét mÆt dÉn ®Õn hiÖn t­îng "thõa" t­¬ng ®èi vèn ë trong n­íc; mÆt kh¸c lµm cho chi phÝ tiÒn l­¬ng cao, nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn thu hÑp vµ chi phÝ khai th¸c t¨ng lªn dÉn ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm t¨ng tØ suÊt lîi nhuËn (p’=m/c + v) gi¶m dÇn, lîi thÕ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng kh«ng cßn. ChÝnh nh÷ng nguyªn nh©n nµy t¹o nªn lùc ®Èy c¸c doanh nghiÖp t×m kiÕm c¬ héi ®Çu t­ ë n­íc ngoµi ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, t×m kiÕm thÞ tr­êng míi, nguån nguyªn liÖu míi nh»m thu lîi nhuËn cao. d. Nhu cÇu vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn ®Ó c«ng nghiÖp ho¸ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn rÊt lín, t¹o nªn søc hót m¹nh mÏ ®èi víi nguån ®Çu t­ n­íc ngoµi. HiÖn nay, tr×nh ®é chªnh lÖch ph¸t triÓn gi÷a c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ngµy cµng d·n c¸ch ra, nh­ng sù ph¸t triÓn cña mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu ®ang ®ßi hái kÕt hîp chóng l¹i. C¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn kh«ng chØ coi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ ®Þa chØ ®Çu t­ hÊp dÉn do chi phÝ thÊp - lîi nhuËn cao, thuËn lîi cho viÖc dÞch chuyÓn thiÕt bÞ, c«ng nghÖ l¹c hËu mµ cßn thÊy r»ng sù thÞnh v­îng cña c¸c n­íc nµy sÏ n©ng cao søc mua vµ më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng tr«ng chê vµ mong muèn thu hót ®­îc vèn ®Çu t­, c«ng nghÖ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, kh¾c phôc nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng xa. §Çu t­ n­íc ngoµi lµ sù kÕt hîp lîi Ých cña c¶ hai phÝa. 1.2 Mét sè khÝa c¹nh kinh tÕ cña ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi Ta biÕt r»ng, tiÒn ®Ò cña viÖc xuÊt khÈu t­ b¶n lµ “t­ b¶n thõa” xuÊt hiÖn trong c¸c n­íc tiªn tiÕn. Nh­ng thùc chÊt vÊn ®Ò ®ã lµ mét hiÖn t­îng kinh tÕ kh¸ch quan, khi mµ qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung ®· ®¹t ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh sÏ xuÊt hiÖn nhu cÇu ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. §ã chÝnh lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña søc s¶n xuÊt x· héi, ®Õn ®é ®· v­ît ra khái khu«n khæ cña mét quèc gia, h×nh thµnh nªn quy m« s¶n xuÊt trªn ph¹m vi quèc tÕ. Th«ng th­êng khi nÒn kinh tÕ ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ®· ph¸t triÓn, viÖc ®Çu t­ ë trong n­íc kh«ng cßn mang l¹i nhiÒu lîi nhuËn cho c¸c nhµ t­ b¶n, v× c¸c lîi thÕ so s¸nh ë trong n­íc kh«ng cßn n÷a. §Ó t¨ng thªm l¬i nhuËn, c¸c nhµ t­ b¶n ë c¸c n­íc tiªn tiÕn ®· thùc hiªn ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. Nguyªn t¾c lîi thÕ so s¸nh cho phÐp ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi lîi dông ®­îc nh÷ng ­u thÕ t­¬ng ®èi cña mçi n­íc, ®em l¹i lîi Ých cho c¶ hai bªn: bªn ®i ®Çu t­ vµ bªn nhËn ®Çu t­. Nh÷ng thuËn lîi vÒ kÜ thuËt cña c¸c c«ng ty, cho phÐp nã khai th¸c nh÷ng lîi thÕ so s¸nh trong c¸c c«ng ty con cña nã ë nh÷ng vÞ trÝ kh¸c nhau do viÖc chuyÓn giao c¸c c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña n­íc ngoµi, tíi nh÷ng n¬i mµ gi¸ thµnh thÊp. Do cã nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· thóc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. VÝ dô viÖc thay ®æi tû lÖ thu thuÕ (thuÕ TVA, thuÕ thu nhËp vv...) ë nhiÒu n­íc c«ng nghiÖp theo xu h­íng ngµy cµng t¨ng cao. Trong khi ®ã, ë nhiÒu quèc gia ®ang ph¸t triÓn, ®Ó tranh thñ nguån vèn n­íc ngoµi, hä ®· cã chñ tr­¬ng gi¶m tû lÖ thu thuÕ, nhÊt lµ ®· cã nhiÒu ­u ®·i vÒ thuÕ víi c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. ChØ riªng ®iÒu ®ã ®· cã søc hÊp dÉn m¹nh mÏ ®Çu t­ cña n­íc ngoµi. 1.3 §iÒu kiÖn c¬ b¶n ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña ho¹t ®éng ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi a. Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ - x· héi vµ n¨ng lùc tæ chøc qu¶n lý cña chÝnh phñ n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ - x· héi lµ vÊn ®Ò sèng cßn, lµ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn cña mét quèc gia. Víi tÇm quan träng nh­ vËy nªn nã lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc lùa chän cña c¸c nhµ ®Çu t­. Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc thu hót trùc tiÕp ®Çu t­ n­íc ngoµi, v× nÕu chÝnh trÞ kh«ng æn ®Þnh sÏ dÉn ®Õn sù thay ®æi cña c¸c môc tiªu, thay ®æi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã. Mçi sù biÕn ®éng chÝnh trÞ còng rÊt dÔ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng xung kh¾c gi÷a chÕ ®é chÝnh trÞ míi víi chÕ ®é chÝnh trÞ cò. KÕt qu¶ cña cuéc xung kh¾c nµy lµ nh÷ng sù phñ nhËn ph¸ bá, thay ®æi lµm thiÖt h¹i nhiÒu ®èi bëi c¸c nhµ ®Çu t­. Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ lµ ®iÒu kiÖn kiªn quyÕt ®¶m b¶o cho mét x· héi an toµn, an ninh quèc phßng ®­îc gi÷ v÷ng. C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th­êng lÊy æn ®Þnh chÞnh trÞ, tÝnh nhÊt qu¸n vµ bÒn v÷ng trong c¸c chÝnh s¸ch cña n­íc nhËn ®Çu t­ ®Ó x¸c ®Þnh hÖ sè an toµn, còng nh­ kh¶ n¨ng sinh lêi cña ®ång vèn mµ hä bá ra ®Çu t­. C¸c nhµ ®Çu t­ sÏ kh«ng bao giê ®Çu t­ hoÆc nÕu ®· cã c¸c dù ¸n ®Çu t­, th× hä s½n sµng rót khái nh÷ng quèc gia cã t×nh h×nh chÝnh trÞ kh«ng æn ®Þnh, c¸c chÝnh s¸ch hay biÕn ®éng vµ thiÕu nhÊt qu¸n. C¸c nhµ ®Çu t­ chØ muèn ®Õn ®Çu t­ ë nh÷ng quèc gia cã chÝnh phñ ®ñ n¨ng lùc vµ ®iÒu kiÖn dÓ thùc hiÖn cam kÕt víi ®é tin cËy cao. b. Tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña n­íc nhËn ®Çu t­ §èi víi c¸c n­íc cã ®iÒu kiÖn kh¸c nhau trong ®ã nÕu n­íc nµo cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· h«i cµng cao th× ë ®ã ®Çu t­ sÏ cã ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho sù thµnh c«ng h¬n. VÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cÇn quan t©m ®Õn c¸c mÆt nh­: + Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao. + H­íng dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ theo ®Æc tr­ng cña mét nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, C«ng nghiÖp ho¸ vµ ngµy cµng tiÕn bé. + Gi¸ trÞ ®ång tiÒn æn ®Þnh. + Møc ®é vµ triÓn väng x©m nhËp cña khoa häc - kÜ thuËt, c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt - kinh doanh vµ ®êi sèng kinh tÕ - x· héi. + Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng, møc sèng cña d©n cao, thÞ tr­êng ph¸t triÓn ®ång bé vµ cã kh¶ n¨ng thanh to¸n lín. + Cã c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ vµ c¸c lo¹i dÞch vô ph¸t triÓn. + Møc ®é hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh tiÒn tÖ, kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng vèn. c. Nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a kinh tÕ - kü thuËt - x· héi ... chi phèi møc ®é hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­. §ã lµ: Mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cã ®Þnh h­íng cã quy ho¹ch phï hîp ®iÒu kiÖn cña ®Êt n­íc vµ cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó chØ ®¹o thùc hiÖn ®óng theo ®Þnh h­íng theo quy ho¹ch. Mét nÒn kinh tÕ ®· tõng cã sù bè trÝ ®Çu t­ t­¬ng ®èi hîp lý, ho¹t ®éng cña ®ång vèn ®Çu t­ cã hiÖu qu¶, tû suÊt lîi nhuËn, triÓn väng thu håi vèn nhanh. Mét nÒn kinh tÕ biÓu hiÖn cã nhiÒu tiÒm lùc cÇn thiÕt ®Ó ®èi øng hîp t¸c vµ cho thÊy triÓn väng ®¹t hiÖu qu¶ cao cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 2. Nh÷ng kinh nghiÖm thu hót ®Çu t­ cña mét sè quèc gia 2.1 C¸ch tiÕp cËn ®Çu t­ n­íc ngoµi ë §«ng Nam A GÇn 4 thËp kû trë l¹i ®©y, sù trçi dËy ®Çy Ên t­îng cña §«ng ¸ vÒ kinh tÕ ®· khëi nguån cho nhiÒu kh¸m ph¸ vÒ lÝ thuyÕt ph¸t triÓn mang ®Æc tr­ng khu vùc, trong ®ã FDI ®ãng vai trß lµ mét nh©n tè chñ ®¹o. Cã nhiÒu c¸ch tiÕp cËn ®Ó ph©n lo¹i FDI t¹i §«ng ¸ tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai ®Õn nay, vÒ c¬ b¶n FDI cã thÓ chia thµnh 4 lo¹i h×nh chñ yÕu sau ®©y: Lo¹i h×nh FDI truyÒn thèng, ®©y lµ lo¹i h×nh ®Çu t­ mµ c¸c nhµ ®Çu t­ th­êng sö dông ®Ó khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña riªng m×nh, th«ng qua FDI h·ng muèn tèi ­u ho¸ nguån cung cÊp nguyªn vËt liÖu vµ th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi. C¸c nhµ kinh tÕ häc ®É sö dông lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cña h·ng ®Ó gi¶i thÝch nguån gèc cña lo¹i h×nh FDI nµy. Do sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña h·ng vÒ mÆt qui m« vµ c«ng nghÖ ®· t¹o ra cho h·ng nh÷ng lîi thÕ riªng, tuy nhiªn chÝnh sù ph¸t triÓn ®ã l¹i t¹o ra nh÷ng th¸ch thøc vÒ nguyªn vËt liÖu còng nh­ thÞ tr­êng. KÕt hîp cña nh÷ng th¸ch thøc vµ lîi thÕ ®ã ®ßi hái h·ng ph¶i quèc tÕ ho¸ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh khi thÞ tr­êng néi ®Þa trë nªn nhá hÑp c¶ vÒ ®Çu vµo vµ ®Çu ra. §©y lµ ®éng c¬ thóc ®Èy h·ng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi nh»m tho¶ m·n c¶ môc ®Ých ®a d¹ng ho¸ nguån cung øng nguyªn vËt liÖu. MÆt kh¸c khi ®Çu t­ ra n­íc ngoµi h·ng cßn gi¶m ®­îc chi phÝ giao dÞch, mét yÕu tè lµm gi¶m tæng chi phÝ c¬ së ®Ó n©ng göi ®­îc lîi thÕ so s¸nh trong c¹nh tranh. §Æc biÖt ®èi víi nh÷ng h·ng kinh doanh ë nh÷ng ngµnh ®ßi hái sù æn ®Þnh vÒ cung øng nguyªn vËt liÖu víi khèi l­îng lín th× FDI lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nh»m gi¶m thiÕu nh÷ng rñi ro khi cã biÕn ®éng, ®ã chÝnh lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña h·ng. Trong vµi thËp kØ, §«ng Nam A chøng kiÕn sù xuÊt hiÖn cña nh÷ng h·ng hµng ®Çu nh­: c¸c h·ng nµy hoÆc thiÕt lËp c¸c c¬ së s¶n xuÊt hoÆc trë thµnh trung t©m ph©n phèi cã trô së ë nh÷ng khu vùc trung t©m hoÆc ®Çu mèi giao th«ng cña thÕ giíi. Tû suÊt lîi nhuËn th­êng ®¹t tõ 24%-30% n¨m, mét lîi suÊt cao h¬n nhiÒu khi ho¹t ®éng trong n­íc. Thèng kª cho thÊy, Mü lµ quèc gia cã nhiÒu h·ng cã FDI ®­îc xÕp vµo lo¹i h×nh FDI “truyÒn thèng”. Lo¹i h×nh FDI §µn sÕu bay: hay cßn ®­îc gäi lµ lµn sãng ®Çu t­ cò. Lo¹i h×nh FDI nµy ®­îc xem nh­ lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó ph©n bæ l¹i nguån lùc nh»m thÝch øng víi sù thay ®æi vÒ lîi thÕ so s¸nh dùa trªn nÒn t¶ng kh¸c biÖt nhau vÒ con ®­êng C«ng nghiÖp ho¸ ë mçi n­íc trong khu vùc. Lo¹i h×nh FDI Lµn Sãng ®Çu t­ míi, lo¹i h×nh FDI nµy diÔn ra kÓ tõ n¨m 1985 trë ®i khi ®ång Yªn NhËt vµ ®ång tiÒn cña c¸c nÒn kinh tÕ míi lªn gi¸ so víi ®ång §« La cña Mü. FDI ®­îc xem nh­ lµ mét ph­¬ng tiÖn ®Ó chuyÓn s¶n xuÊt ra n­íc ngoµi khi ph¶i ®èi mÆt víi chi phÝ s¶n xuÊt (chñ yÕu lµ tiÒn l­¬ng) t¨ng lín trong néi ®Þa vµ sù mÊt gi¸ cña ®ång §« la so víi ®ång néi tÖ. ViÖc di chuyÓn s¶n xuÊt ra n­íc ngoµi gióp cho chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m xuèng, c¸c h·ng míi gi÷ ®­îc lîi thÕ c¹nh trang cña s¶n phÈm xuÊt khÈu cña m×nh, ®iÒu nµy ®Æc biÖt cã ý nghÜa khi hÇu hÕt c¸c nÒn kinh tÕ ®Òu theo ®uæi chiÕn l­îc h­íng vµo xuÊt khÈu. Lo¹i h×nh FDI tõ céng ®ång chung Ch©u ¢u (EC), sù thµnh c«ng cña khu vùc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ trong mét thêi gian dµi ®· lµm khu vùc nµy cã lùc hÊp dÉn m¹nh ®èi víi c¸c nhµ §Çu T­ trªn toµn thÕ giíi. Trong khi t¹i Ch©u ¢u, B¾c MÜ, Ch©u Phi tèc ®é t¨ng GDP thÊp th× §«ng Nam ¸ lu«n cã tèc ®é t¨ng cao h¬n so víi tèc ®é thÕ giíi gÊp 2.5 lÇn. Mét sè nÒn kinh tÕ cã GDP t¨ng hµng n¨m hai con sè trong suèt mét thËp kØ nh­ Singapore, Trung Quèc, Hµn Quèc... 2.2 Kinh nghiÖm cña mét sè quèc gia trong khu vùc §«ng Nam A vÒ thu hót FDI Malaisia vµ Th¸i Lan lµ nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi quy m« nÒn kinh tÕ t­¬ng ®èi nhá, hai n­íc nµy ®Òu ®· cã gÇn 40 n¨m tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ vµ chñ tr¬ng thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ thÞ tr­êng vµo xuÊt khÈu. Qua sè liÖu thèng kª cho thÊy ®Æc ®iÓm chung cña luång FDI vµo hai n­íc nµy: Thø nhÊt, luång FDI gia t¨ng m¹nh mÏ vµo nöa cuèi thËp kØ 80 vµ ®Çu thËp kØ 90. Thø hai, luång FDI cña NhËt B¶n vµo khu vùc cña c¶ hai n­íc Malaisia vµ Th¸i Lan ®Òu chiÕm tØ träng lín t­¬ng øng lµ 69% vµ 59.9% trong luång vèn FDI. Khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ n¨m 1997 c¶ Th¸i Lan vµ Malaisia ®Òu n»m ë t©m ®iÓm vµ chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ. Sau h¬n mét thËp kØ cè ®Þnh ®ång b¶n tÖ víi §« la Mü, Th¸i Lan ®· chuyÓn tõ chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh sang chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i th¶ næi cã kiÓm so¸t. Th¸i Lan vµ Malaisia ®· ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, thu hót FDI. TÊt c¶ nh÷ng nç lùc ®ã ®· kh«i phôc l¹i lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi v× vËy luång FDI ®· quay trë l¹i. 3. Mét sè thuËn lîi vµ khã kh¨n cña ViÖt Nam trong thu hót vèn 3.1 ThuËn lîi Víi ®­êng lèi ®æi míi ®óng ®¾n do §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®Ò x­íng vµ l·nh ®¹o, chóng ta ®· giµnh ®­îc sù thµnh c«ng nhÊt ®Þnh trong thùc hiÖn b­íc chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu, bao cËp sang nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, më cöa vµ héi nhËp. Cïng víi nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ViÖt Nam ®· t¹o ra mét hÖ thèng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ réng r·i vµ t­¬ng ®èi cã hiÖu qu¶. VÞ thÕ ViÖt Nam trªn thÕ giíi ®ang ngµy cµng ®­îc cñng cè, c¶i thiÖn vµ t¨ng c­êng vÒ nhiÒu mÆt. MÆc dï ch­a hÕt nh÷ng thÕ lùc chèng ph¸, nh­ng trong thêi gian qua ViÖt Nam còng ®· t¹o ra ®­îc mét sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, x· héi, gi÷ v÷ng ®­îc nÒn an ninh quèc phßng, gióp cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã ®­îc t©m lÝ tin t­ëng, yªn t©m vÒ sù an toµn trong ho¹t ®éng ®Çu t­. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng b­íc ph¸t triÓn t­¬ng ®èi kh¶ quan. §iÒu nµy cho thÊy, nÕu khi cã c¸c ®iÒu kiÖn tèt, c¸c nh©n tè ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn ®¹t ®­îc møc cÇn thiÕt vµ cã quan hÖ hîp lý ... th× kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ kh«ng nhá. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· ®­îc §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam x¸c ®Þnh lµ mét thµnh phÇn b×nh ®¼ng trong tæng thÓ thµnh phÇn cña kinh tÕ ViÖt Nam.. Sù ®¸nh gi¸ cao vµ nhÊt qu¸n nµy kh«ng nh÷ng ®· t¹o ra nh÷ng triÓn väng tèt ®Ñp cho sù ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®ang tån t¹i ë ViÖt Nam mµ nã cßn lµ yÕu tè t¹o thªm søc hÊp dÉn vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ trªn thÕ giíi ®ang t×m hiÓu ®Ó lËp dù ¸n ë ViÖt Nam. §Õn nay chóng ta ®· tr¶i gÇn hai m­¬i n¨m thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, so víi mét sè n­íc th× khèi l­îng vèn n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo n­íc ta ch­a ®ñ lín vµ còng ch­a ®ñ ®¸p øng nhu cÇu cho ph¸t triÓn cña ViÖt Nam. Tuy vËy, tõ sù ®a d¹ng, phong phó vÒ c¸c ®èi t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi ... ®· gióp ta cã thÓ rót ra mét sè vÊn ®Ò trong c«ng t¸c thu hót, qu¶n lÝ, còng nh­ tæ chøc ho¹t ®éng ®èi víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 3.2 Khã kh¨n ThÕ giíi (nãi chung) vµ ch©u A(nãi riªng) ®ang diÔn ra cuéc c¹nh tranh gay g¾t vÒ thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Trong khi, ®a sè c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi dµnh sù chó ý nhiÒu h¬n ®Õn c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th× ViÖt Nam vÉn ®ang ®øng trong hµng ngò nh÷ng nÒn kinh tÕ cã tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp thuéc c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. T­¬ng quan nµy ®· ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc to lín trong cuéc c¹nh tranh ®Çy khã kh¨n vµ phøc t¹p ®Ó thu hót ®­îc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. C¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn rÊt thiÕu, yÕu vµ l¹c hËu. Ch¼ng h¹n, chóng ta ®ang rÊt thiÕu vèn trong n­íc ®Ó tham gia ®èi øng víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, trong khi ®ã thÞ tr­êng vèn võa yÕu võa thiÕu ®ång bé, c¸c c¬ së h¹ tÇng vµ c¸c dÞch vô cßn rÊt l¹c hËu kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña mét nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. Chóng ta ch­a h×nh thµnh hÖ thèng luËt ph¸p ®ång bé, nhÊt qu¸n vµ æn ®Þnh víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, ch­a thùc sù t¹o ra ®­îc sù hÊp dÉn cã søc c¹nh tranh víi c¸c n­íc trong khu vùc còng nh­ trªn thÕ giíi. Chóng ta cã nguån nh©n lùc dåi dµo vµ t­¬ng ®èi cã tiÒm n¨ng nh­ng ch­a cã sù chuÈn bÞ, ch­a cã quy ho¹ch ®µo t¹o mét c¸ch hÖ thèng cho ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, nhÊt lµ cho lÜnh vùc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Hay nãi c¸ch kh¸c, hiÖn nay chóng ta ®ang rÊt thiÕu nh÷ng nhµ doanh nghiÖp giái (cã tr×nh ®é, kh¶ n¨ng vµ kinh nghiÖm trong tæ chøc qu¶n lÝ ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ) vµ nh÷ng c«ng nh©n kÜ thuËt lµnh nghÒ. 4. Môc tiªu vµ ®Þnh h­íng thu hót FDI t¹i ViÖt Nam 4.1 Môc tiªu Theo dù b¸o, trong giai ®o¹n 2001 - 2005, kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn vµo kho¶ng 830 - 850 ngh×n tû ®ång, t¨ng kho¶ng 11-12% mét n¨m, trong ®ã FDI chiÕm kho¶ng 31-32%. Trªn c¬ së ®ã, chÝnh phñ ®· ®Ò ra môc tiªu vµ ®Þnh h­íng trong ho¹t ®éng thu hót FDI t¹i ViÖt Nam nh­ sau: + Giai ®o¹n 2001-2005, vèn FDI ®¨ng kÝ cÊp phÐp míi kho¶ng 12 tû USD, vèn thùc hiÖn 11 tû USD, thu hót 1-2 tû USD vèn FDI kh¸c qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu ra n­íc ngoµi. + KhuyÕn khÝch ®Çu t­ FDI vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, c«ng nghiÖp phôc vô n«ng nghiÖp, dÇu khÝ, ®iÖn tö, ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng vµ c¸c ViÖt Nam cã lîi thÕ ®Ó g¾n víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm. + KhuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ tõ tÊt c¶ c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, nhÊt lµ c¸c ®Çu t­ cã tiÒm n¨ng lín vÒ tµi chÝnhvµ c«ng nghÖ nguån tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn. + TiÕp tôc thu hót FDI vµo nh÷ng ®Þa bµn cã nhiÒu lîi thÕ ®Ó ph¸t huy vai trß cña c¸c vïng ®éng lùc, t¹o ®iÒu kiÖn liªn kÕt ph¸t triÓn c¸c vïng kh¸c trªn c¬ së ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh. + Cã kÕ ho¹ch v©n ®éng c¸c tËp ®oµn, c«ng ty lín ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, ®ång thêi chó ý ®Õn c¸c c«ng ty cã quy m« võa vµ nhá, nh­ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, khuyÕn khÝch, t¹o thuËn lîi cho ng­êi ViÖt Nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi ®Çu t­ vÒ n­íc. 4.2 C¬ héi Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ: Ngµy nay, tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi, dï muèn hay kh«ng, ®Òu bÞ cuèn hót vµo dßng ch¶y m·nh liÖt cña toµn cÇu ho¸. Héi nhËp cã nghÜa lµ chÊp nhËn c¹nh tranh quèc tÕ. Tuy nhiªn, héi nhËp kh«ng chØ bao hµm c¹nh tranh. Sù hîp t¸c liªn minh gi÷a c¸c doanh nghiÖp, gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc còng ph¶i ®­îc ®Æt ra nh­ mét môc tiªu thiÕt yÕu. Toµn cÇu ho¸ lµ c¬ héi rÊt tèt cho ViÖt Nam tham gia s©u vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, khai th¸c c¸c l¬i thÕ so s¸nh cña ®Êt n­íc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. ViÖt Nam lµ n¬i an toµn nhÊt: Tæ chøc t­ vÊn rñi ro vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ®· tiÕn hµnh kh¶o s¸t vÒ sù an toµn cña m«i tr­êng ®Çu t­ ë khu vùc Ch©u ¸ -Th¸i B×nh D­¬ng vµ ®­a ra kÕt qu¶: ViÖt Nam lµ n¬i an toµn nhÊt cho ®Çu t­ n­íc ngoµi. Nh­ vËy, ViÖt Nam kh«ng chØ cã lîi thÕ vÒ c¸c mÆt: gi¸ nh©n c«ng rÎ, quy m« d©n sè ®«ng, mét nÒn kinh tÕ thi tr­êng ch­a ph¸t triÓn víi nhiÒu kho¶ng trèng, mét hÖ thèng chÝnh s¸ch cã ®Þnh h­íng cëi më ... mµ cßn cã mét lîi thÕ cã tÇm quan träng hµng ®Çu lµ sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, t¹o sù an toµn cho nhµ ®Çu t­. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü: ViÖt Nam ®· kÝ kÕt hiÖp ®Þnh song ph­¬ng vÒ khuyÕn khÝch vµ b¶o hé ®Çu t­ víi 41 n­íc vµ vïng l·nh thæ, tham gia C«ng ­íc vÒ b¶o ®¶m ®Çu t­ ®a bªn vµ hiÖp ®Þnh khung vÒ khu vùc ®Çu t­ ASEAN. §Æc biÖt, víi viÖc ký hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü (7/2000), ViÖt Nam ®· cam kÕt thùc hiÖn tiªu chuÈn quèc tÕ vÒ ®Çu t­ ë ph¹m vi vµ møc ®é cao nhÊt so víi c¸c ®iÒu ­íc tr­íc ®ã. HiÖp ®Þnh t¹o c¬ së ®Ó ViÖt Nam ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ lµnh m¹nh cã c¹nh tranh, do ®ßi hái cña hiÖp ®Þnh lµ xo¸ bá c¸c ph©n biÖt ®«i xö cã lîi cho kinh tÕ quèc doanh vµ t¹o “s©n ch¬i” b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. C¸c doanh nghiÖp Mü vµ c¸c n­íc kh¸c ®Çu t­ vµo n­íc ta sÏ lµm cho thÞ tr­êng mang tÝnh c¹nh tranh, cã lîi cho ng­êi tiªu dïng vµ gióp ViÖt Nam cã c¬ héi ph¸t triÓn thi tr­êng ra n­íc ngoµi. HiÖp ®Þnh më ra cho ViÖt Nam mét thÞ tr­êng réng lín, ®Æc biÖt cã lîi cho ngµnh s¶n xuÊt quÇn ¸o, giµy dÐp. FDI vµo ViÖt Nam trong nh÷ng ngµnh nµy sÏ t¨ng ®¸ng kÓ trong thêi gian tíi, v× c¸c n­íc cã vèn muèn tËn dông lîi thÕ nh©n c«ng rÎ ë ViÖt Nam ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü. II. Đầu tư nước ngoài vào Việt Nam: vai trò, thực trạng và những vấn đề đặt ra 1. Vai trò của đầu tư nước ngoài đối với phát triển kinh tế xã hội Trong thời gian qua, đầu tư trực tiếp nước ngoài có vai trò hết sức quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội ở nước ta cụ thể: Đóng góp đáng kể vào giá trị sản lượng công nghiệp: chiếm tới 36.4% giá trị tổng sản lượng công nghiệp (tương đương với khu vực doanh nghiệp nhà nước); những nghành công nghiệp nhẹ như: dệt may, da giầy chiếm 12.1%, sản xuất vật liệu xây dựng: gốm thuỷ tinh 9.7%, thực phẩm đồ uống 22.5%...và phần lớn các nghành công nghệ cao như sản phẩm điện tử, máy tính, thiết bị văn phòng, ôtô xe máy đều do các doanh nghiệp FDI sản xuất. Từ những năm đầu của thập niên 90 đến nay, khu vực FDI có tốc độ tăng giá trị sản lượng công nghiệp nhanh hơn các khu vực khác của nền kinh tế, bình quân giai đoạn 1991 - 1995 là 23.3%; giai đoạn 1996 - 2003 là 15.6%. Mặc dù tốc độ gia tăng giảm xuống qua các giai đoạn nhưng vẫn còn cao hơn so với mức tăng giá trị tổng sản lượng công nghiệp khu vực doanh nghiệp nhà nước và khu vực ngoài quốc doanh trong thời kỳ 1991 - 2000; chỉ tăng chậm hơn khu vực ngoài quốc doanh trong thời kỳ 2001 - 2003 (bảng 1) BẢNG 1: Tỷ trọng của khu vực FDI trong một số sản phẩm công nghiệp năm 2003 Ngành Tỷ trọng chiếm trong tổng số (%) Ngành Tỷ trọng chiếm trong tổng số (%) - Lắp ráp ôtô - Sản xuất và lắp ráp xe máy - Sản xuất và lắp ráp tivi - Lắp ráp máy giặt và tủ lạnh - Khai thác dầu thô - Sản xuất dầu thực vật - Sản xuất sữa 96.1 80.3 88.0 100 100 55.5 50.6 - Xà phòng bột giặt - Sản phẩm thép - Sản xuất xi măng - Dệt vải - May mặc - Sản xuất bia - Sản xuất đường 48.0 46.2 32.8 33.5 27.4 28.0 25.7 BẢNG 2: Tốc độ tăng giá trị sản xuất công nghiệp bình quân hàng năm Thời kỳ Toàn ngành DNNN Doanh nghiệp ngoài quốc doanh Doanh nghiệp FDI 1991 - 1995 1996 - 2000 2001 – 2003 13.7 13.9 15.1 13.4 9.8 12.1 10.6 11.6 19.8 23.3 22.4 15.6 FDI góp phần thúc đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế: đóng góp vào GDP của khu vực FDI ngày càng tăng, bình quân giai đoạn 1995 - 2002 là 9.71%, chỉ đứng sau doanh nghiệp nhà nước và kinh tế cá thể. BẢNG 3: Đóng góp của các thành phần kinh tế trong tổng sản phẩm quốc nội (GDP) theo giá so sánh năm 1996 (%) Thành phần kinh tế / Năm 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Kinh tế nhà nước Kinh tế tập thể Kinh tế tư nhân Kinh tế cá thể Kinh tế hỗn hợp Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài 40.07 9.7 3.06 35.94 4.5 6.73 41.35 8.72 3.25 34.22 4.26 8.2 41.27 8.54 3.31 33.45 4.19 9.24 40.4 8.64 3.26 33.09 4.25 10.36 38.53 8.58 3.38 32.31 3.92 13.28 38.4 8.16 3.73 31.84 4.22 13.75 38.31 7.98 3.93 31.42 4.45 13.91 FDI bổ sung vào nguồn vốn đầu tư phát triển, góp phần quan trọng tạo điều kiện để thực hiện chiến lược công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Bình quân giai đoạn 1995 - 2002, đầu tư trực tiếp nước ngoài đã đóng góp 24.5% tổng số vốn đầu tư phát triển toàn xã hội, từ đó tạo động lực cho việc khai thác có hiệu quả các nguồn lực trong nước. Nhưng trong những năm gần đây, tỷ trọng nguồn vốn đầu tư này có xu hướng giảm. Mặt khác, với sự ra đời luật doanh nghiệp dần tạo nên khuôn khổ pháp lý thuận lợi cho đầu tư của khu vực tư nhân trong nước. BẢNG 4: Đóng góp của đầu tư nước ngoài đối với vốn đầu tư phát triển giai đoạn 1995 - 2003 (Đơn vị tính: nghìn tỷ đồng) Năm Tổng vốn đầu tư phát triển Khu vực kinh tế nhà nước Khu vực ngoài quốc doanh Khu vực FDI Tỷ trọng FDI (%) 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 72.4 87.4 108.4 117.1 131.2 145.3 163.5 183.8 217.6 30.34 42.9 53.6 65 76.9 83.6 95 103.3 123.0 20.0 21.8 24.5 27.8 31.5 34.6 38.5 46.5 58.1 23.39 25.00 33.39 29.16 23.88 24.41 39.24 34.00 36.40 32.3 28.16 31.3 24.9 18.2 16.8 24 18.5 16.8 FDI Tạo công ăn việc làm cho người lao động: khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài giải quyết việc làm cho 645.000 lao động trực tiếp và 1,3 triệu lao động gián tiếp, trong đó có khoảng 6.000 cán bộ quản lý, 25000 cán bộ kĩ thuật. Chỉ tính riêng năm 2002, khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài đã giải quyết việc làm cho 45.000 lao động. Cùng với giải quyết việc làm và đem lại thu nhập, trình độ tay nghề, trình độ quản lý, trình độ khoa học công nghệ của người lao động cũng ngày càng được nâng cao. Thúc đẩy sản xuất hàng hoá, mở rộng thị trường, phát triển các ngành dịch vụ, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá - hiện đại hoá, tạo ra năng suất lao động cao, từng bước đưa nền kinh tế chuyển biến theo hướng kinh tế thị trường hiện đại. Đóng góp vào ngân sách của khu vực FDI ngày càng tăng. Cụ thể: năm 1994: 128 triệu USD; năm 1995: 195 triệu USD; năm1997: 340 triệu USD; năm 1998: 370 triệu USD; năm 1999: 271 triệu USD; năm 2000: 280 triệu USD; năm 2001: 373 triệu USD; năm 2002: 460 triệu USD; năm 2003: 500 triệu USD. Bình quân khu vực FDI đồng ý góp khoảng 7% tổng thu ngân sách hàng năm. Thúc đẩy xuất khẩu, cải thiện cán cân thanh toán, góp phần đưa nước ta tham gia._.