Vai trò của tỷ giá hối đoái trong việc điều hành chính sách tiền tệ ở Việt Nam

Lêi giíi thiÖu Qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ diÔn ra s«i ®éng víi quy m«, ph¹m vi vµ tèc ®é...ngµy cµng lín. TÝnh liªn kÕt vµ phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ trªn toµn cÇu ngµy cµng chÆt chÏ. Do ®ã c©n b»ng ngo¹i tÖ cña nÒn kinh tÕ, tr¹ng th¸i c¸n c©n thanh to¸n, møc tû gi¸ lµ mét trong nh÷ng môc tiªu ­u tiªn cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña mét quèc gia. Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng , ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña mçi quèc gia. Nã lµ c«ng cô ®Ó c¸c nhµ kinh tÕ vµ c¸c doanh nh©n ph©n tÝch vµ x¸c ®Þnh cho m×nh ®èi s¸ch thÝch hîp trong bu«n b¸n quèc tÕ. ViÖt Nam lµ n­íc cã nÒn kinh tÕ míi chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung chuyÓn sang kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng kh«ng l©u nªn cÇn më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i t¨ng thu hót ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi, t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ. Tõ ®ã t¹o nªn kh¶ n¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ còng nh­ më réng mua b¸n ngo¹i tÖ, h×nh thµnh gi¸ c¶ cña c¸c ®ång tiÒn. Tuú ®iÒu kiÖn xuÊt ph¸t vµ ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi n­íc mµ x¸c ®Þnh cho m×nh mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ kh¸c nhau nh»m æn ®Þnh vµ n©ng cao søc mua cña ®ång tiÒn. Mçi n­íc muèn æn ®Þnh ®ång tiÒn th× kh«ng thÓ cïng mét lóc l­u hµnh nhiÒu ®ång tiÒn cña n­íc ngoµi . Muèn vËy , ph¶i h×nh thµnh mét thÞ tr­êng cã tæ chøc , ®­îc kiÓm so¸t vµ sö dông nh­ mét c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. §ã lµ thÞ tr­êng ngo¹i hèi víi c«ng cô tû gi¸ hèi ®o¸i h×nh thµnh nªn gi¸ c¶ cña c¸c ®ång tiÒn so víi nhau. Th«ng qua ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng hèi ®o¸i, Ng©n hµng Trung ­¬ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu cuèi cïng ®ã lµ æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn, t¨ng tr­ëng kinh tª vµ t¹o c«ng ¨n viªc lµm. Bµi viªt nµy em ®­a ra chñ yÕu nh»m hiÓu râ h¬n vai trß tû gi¸ hèi ®o¸i, tÇm quan träng cña nã trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét quèc gia. Qua ®ã thÊy ®­îc thùc tr¹ng kinh tÕ ViÖt Nam ®Ó cã nh÷ng ph­¬ng h­íng, biÖn ph¸p kh¾c phôc. V× kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ nªn ch¾c ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, khiÕm khuyÕt. Mong c« cho ý kiÕn ®Ó em rót kinh nghiÖm cho nh÷ng bµi viÕt sau. Néi dung PhÇn l Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i, chÝnh s¸ch tiªn tÖ vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng l. Tû gi¸ hèi ®o¸i: 1.1.Kh¸i niÖm Cã thÓ hiªu mét c¸ch ®¬n gi¶n tû gi¸ hèi ®o¸i lµ gi¸ c¶ cña ®ång tiÒn n­íc nµy biÓu hiÖn bµng c¸c ®¬n vÞ tiÒn tÖ n­íc kh¸c. Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ møc gi¸ t¹i ®ã hai ®ång tiÒn cã thÓ chuyÓn ®æi cho nhau (®ång tiÒn trong n­íc vµ ngo¹i tÖ). Nh­ v©y, tû gi¸ hèi ®o¸i chÝnh lµ sù so s¸nh gi¸ trÞ gi÷a c¸c ®ång tiÒn cña c¸c n­íc víi nhau. HiÖn nay cã hai ph­¬ng ph¸p biÓu hiÖn tû gi¸ : Ph­¬ng ph¸p gi¸n tiÕp : lµ ph­¬ng ph¸p biÓu thÞ mét ®¬n vÞ tiÒn tÖ trong n­íc thµnh c¸c ®¬n vÞ tiÒn tÖ n­íc ngoµi . Ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp : lµ ph­¬ng ph¸p biÓu thÞ mét ®¬n vÞ tiÒn tÖ n­íc ngoµi b»ng c¸c ®¬n vÞ tiÒn tÖ trong n­íc. 1.2 Vai trß cña tû gi¸ hèi ®o¸i : Quan hÖ kinh tÕ, chÝnh trÞ, ngo¹i giao, gi÷a c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®· ph¸t sinh quan hÖ thanh to¸n quèc tÕ. Mçi quèc gia ®Òu cã mét ®ång tiÒn riªng nªn trong giao dÞch quèc tÕ ph¶i chuyÓn ®æi ®ång tiÒn n­íc nµy sang ®ång tiÒn n­íc kh¸c theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh . Nh­ vËy, mäi ho¹t ®éng quan hÖ quèc tÕ ®Òu ph¶i th«ng qua tiÒn tÖ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i cã vai trß quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ c¶ ®ång tiÒn. §iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng t¸c dông sau: 1. Tû gi¸ hèi ®o¸i cã t¸c ®éng lín tíi quan hÖ ngo¹i th­¬ng , xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, dÞch vô cña n­íc ®ã víi c¸c n­íc kh¸c. Ch¼ng h¹n, VND mÊt gi¸ so víi USD , tøc lµ ph¶i bá ra nhiÒu VND míi mua ®­îc mét USD th× hµng ho¸ nhËp khÈu vµo ViÖt Nam sÏ ®¾t h¬n vµ hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü rÎ h¬n. Ng­îc l¹i, nÕu VND lªn gi¸, hµng ho¸ n­íc ngoµi nhËp vµo ViÖt Nam sÏ rÎ h¬n vµ hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ra n­íc ngoµi sÏ ®¾t h¬n. 2. Tû gi¸ hèi ®o¸i t¸c ®éng lín tíi kinh tÕ trong n­íc vµ trùc tiÕp nhÊt lµ tíi tû lÖ l¹m ph¸t. VÝ dô khi USD lªn gi¸, hµng ho¸ nhËp khÈu tõ bªn ngoµi vµo Mü trë nªn rÎ h¬n lµm l¹m ph¸t trong n­íc gi¶m bít v× nh÷ng hµng ho¸ ®ã ®Òu ®­îc tÝnh vµo chØ sè gi¸ c¶ trong n­íc, hay cã thÓ nãi lµ ®ång tiÒn trong n­íc ®­îc l­u th«ng Ýt h¬n, møc cung tiÒn gi¶m. Ng­îc l¹i, ®ång tiÒn mét n­íc cµng mÊt gi¸ so víi USD bao nhiªu th× gi¸ c¶ hµng ho¸ nhËp khÈu b»ng ®ång tiÒn n­íc ®ã cµng lªn cao, gi¸ thµnh s¶n phÈm trong n­íc còng t¨ng lªn, g©y søc Ðp l¹m ph¸t m¹nh mÏ h¬n. 3. Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét c«ng cô qu¶n lý vÜ m« hÕt søc lîi h¹i. V× vËy nªn ChÝnh phñ c¸c n­íc lu«n quan t©m t×m c¸ch ®iÒu chØnh viÖc x¸c ®Þnh tû gi¸ trªn thÞ tr­êng hèi ®o¸i víi ý ®å sö dông nã lµm c«ng cô ®Ó qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt nh÷ng mÊt c©n ®èi lín trong ho¹t ®éng kinh tÕ trong n­íc còng nh­ nh÷ng mÊt c©n ®èi trong kinh tÕ ®èi ngo¹i. 1.3. C¸c c¬ chÕ tû gi¸ hèi ®o¸i : C¬ chÕ hoÆc hÖ thèng tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét tæng hoµ nh÷ng ®iÒu kiÖn trong ®ã chÝnh phñ c¸c quèc gia cho phÐp Ên ®Þnh c¸c tû gi¸ hèi ®o¸i. LÞch sö tiÒn tÖ thÕ giíi ®· tr¶i qua c¸c chÕ ®é tû gi¸ sau : ChÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh lÊy vµng lµm b¶n vÞ : lµ chÕ ®é tiÒn tÖ trong ®ã vµng ®ãng vai trß lµ vËt ngang gi¸ chung ®Ó x¸c ®Þnh tû gi¸ gi÷a c¸c ®ång tiÒn . Trong chÕ ®é nµy , tû gi¸ ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së so s¸nh hµm l­îng vµng gi÷a hai ®ång tiÒn . Do vËy , nã mang tÝnh chÊt cè ®Þnh, chØ dao ®éng trong mét biªn ®é nhá . ChÕ ®é nµy bÞ sôp ®æ trong vµ sau cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ 1929-1933. ChÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh Bretton Woods : Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø II , chÕ ®é tû gi¸ nµy ra ®êi víi quan diÓm cho r»ng muèn phôc håi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, tr­íc hÕt ph¶i phôc håi vµ ph¸t triÓn th­¬ng m¹i quèc tÕ. Muèn th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn ph¶i cã mét chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh . Néi dung cña chÕ ®é nµy lµ : Mçi n­íc héi viªn ph¶i x¸c ®Þnh mét néi dung vµng cho ®ång tiÒn cña m×nh . Néi dung vµng cña ®ång tiÒn cã thÓ trùc tiÕp biÓu hiÖn b»ng vµng hoÆc biÓu hiÖn gi¸n tiÕp b»ng Dolar Mü. Mçi n­íc héi viªn kh«ng ®­îc tù ®éng thay ®æi néi dung vµng ®ång tiÒn cña m×nh , kh«ng ®­îc t¨ng hoÆc gi¶m qu¸ 10% nÕu kh«ng ®­îc quü tiÒn tÖ cho phÐp Ng©n hµng Trung ­¬ng cña c¸c n­íc héi viªn ph¶i can thiÖp vµo thÞ tr­êng ®Ó gi÷ tû gi¸ hèi ®o¸i kh«ng biÕn ®éng qu¸ so víi gi¸ vµng . ChÕ ®é tû gi¸ nµy sôp ®æ vµo th¸ng 8/1971. ChÕ ®é tû gi¸ th¶ næi : Sau khi hÖ thèng tû gi¸ cè ®Þnh Bretton Woods bÞ sôp ®æ , c¸c n­íc trªn thÕ giíi b¾t ®Çu chuyÓn sang h×nh thøc th¶ næi tû gi¸. ChÕ ®é tû gi¸ th¶ næi ®­îc h×nh thµnh do quan hÖ cung cÇu tù do quyÕt ®Þnh . Cã hai lo¹i tû gi¸ th¶ næi : ChÕ ®é tû gi¸ hoµn toµn th¶ næi(tû gi¸ linh ho¹t) : hoµn toµn do quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng hèi ®o¸i quyÕt ®Þnh , kh«ng cã sù can thiÖp cña ChÝnh phñ. Mét sè n­íc cã ®ång tiÒn m¹nh ¸p dông chÕ ®é nµy nh­ Mü, NhËt. Tuy nhiªn, thØnh tho¶ng Ng©n hµng Trung ­¬ng cã can thiÖp th«ng qua søc mua b¸n nh»m h­íng tû gi¸ ®i theo hu­íng mong muèn. ViÖc can thiÖp nµy kh«ng th­êng xuyªn vµ chØ mang tÝnh chÊt t¸c ®éng, ®iÒu chØnh t¹m thêi. ChÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý : tuy vÉn do quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh nh­ng chÝnh phñ cã biÖn ph¸p can thiÖp lóc cÇn thiÕt ®Ó gi÷ cho ®ång néi tÖ kh«ng bÞ lªn gi¸ hoÆc mÊt gi¸ qu¸ møc so víi ngo¹i tÖ. HiÖn nay hÇu hÕt c¸c n­íc ¸p dông chÕ ®é nµy nh­ng víi møc ®é kh¸c nhau .Mét sè n­íc trong hÖ thèng tiÒn tÖ Ch©u ¢u x©y dùng khèi tiÒn tÖ ®Ó æn ®Þnh tû gi¸ gi÷a c¸c n­íc trong khèi. HÖ thèng nµy cho phÐp ®ång tiÒn cña hä linh ho¹t mét c¸ch t­¬ng ®èi so víi c¸c n­íc ngoµi khèi, nh­ng gi÷a c¸c n­íc trong khèi c¸c ®ång tiÒn ®­îc gi÷ æn ®Þnh trong mèi quan hÖ víi nhau. NhiÒu n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc nhá, g¾n ®ång tiÒn cña m×nh vµo mét ræ c¸c ®ång tiÒn chÝnh, mçi khi c¸c ®ång tiÒn trong ræ thay ®æi th× ®ång tiÒn cña hä còng thay ®æi theo. Tuy nhiªn møc ®é thay ®æi còng tuú thuéc vµo nhiÒu yÕu tè trong n­íc vµ quèc tÕ vµ tû träng quy ®Þnh gi÷a c¸c ®ång tiÒn trong ræ. ViÖt Nam hiÖn nay còng theo chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý víi xu h­íng ngµy cµng tù do ho¸ ®Ó cho tû gi¸ phï hîp víi quan hÖ cung cÇu . Tû gi¸ chÝnh thøc ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo kÕt qu¶ giao dÞch hèi ®o¸i trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ liªn ng©n hµng. 1.4 C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn tû gi¸: L¹m ph¸t : Theo thuyÕt ngang søc mua th× tû gi¸ hèi ®o¸i giòa hai ®ång tiÒn sÏ ®­îc ®iÒu chØnh phï hîp víi møc gi¸ c¶ hai n­íc. Ch¼ng h¹n, khi møc l¹m ph¸t trong n­íc cao h¬n møc l¹m ph¸t ë n­íc ngoµi th× nhu cÇu vÒ hµng néi ®Þa gi¶m khiÕn ®ång néi tÖ cã xu h­íng gi¶m gi¸ ®Ó cho hµng néi ®Þa cã thÓ b¸n ®­îc trªn thÞ tr­êng. L·i suÊt : t¸c ®éng ®Õn tû gi¸ theo thuyÕt ngang b»ng l·i suÊt. ThuyÕt nµy nãi lªn r»ng l·i suÊt thùc gi÷a c¸c n­íc lµ b»ng nhau, sù kh¸c nhau t¹m thêi cña l·i suÊt thùc gi÷a c¸c n­íc ®­îc bï ®¾p bëi sù thay ®æi trong tû gi¸. Khi l·i suÊt trong n­íc t¨ng so víi l·i suÊt n­íc ngoµi sÏ dÉn ®Õn nhu cÇu ®Çu t­ b»ng ®ång b¶n tÖ t¨ng, ngo¹i tÖ gi¶m, ®ång b¶n tÖ cã xu h­íng t¨ng gi¸ vµ ng­îc l¹i. N¨ng suÊt lao ®éng : NÕu n¨ng suÊt lao ®éng cña mét n­íc cao h¬n c¸c n­íc kh¸c sÏ lµm cho gi¸ c¶ hµng néi ®Þa rÎ h¬n so víi hµng ngo¹i. Do vËy, nhu cÇu hµng néi ®Þa t¨ng, ®ång néi tÖ cã xu h­íng t¨ng gi¸. T×nh tr¹ng c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ cña mét n­íc ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn tû gi¸ th«ng qua quan hÖ cung cÇu. Khi c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ thÆng d­ lµm cho dù tr÷ ngo¹i tÖ t¨ng, cung ngo¹i tÖ t¨ng. Do ®ã ®ång ngo¹i tÖ cã xu h­íng gi¶m gi¸. Ng­îc l¹i, c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ bÞ th©m hôt , nhu cÇu ngo¹i tÖ t¨ng lµm cho ngo¹i tÖ cã xu h­íng t¨ng gi¸. Thay ®æi møc cung tiÒn tÖ: NÕu l­îng cung tiÒn t¨ng, vÒ mÆt dµi h¹n gi¸ c¶ trong n­íc sÏ t¨ng, do ®ã tû gi¸ cã xu h­íng t¨ng lªn, ®ång b¶n tÖ mÊt gi¸ vµ ng­îc l¹i.1 ThuÕ quan vµ Quota : Khi chÝnh phñ ®­a ra hµng rµo thuÕ quan, sÏ lµm cho nhu cÇu nhËp khÈu gi¶m, dÉn ®Õn cÇu ngo¹i tÖ gi¶m vµ ngo¹i tÖ cã xu h­íng gi¶m gi¸. Sù can thiÖp cña chÝnh phñ trªn thÞ tr­êng hèi ®o¸i : Trong chÕ ®é tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý, Ng©n hµng Trung ­¬ng sÏ can thiÖp trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi khi tû gi¸ biÕn ®éng qu¸ møc ®Ó lµm thay ®æi cung cÇu ngo¹i tÖ. Khi Ng©n hµng Trung ­¬ng b¸n ngo¹i tÖ lµm cho cung ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng t¨ng, tû gi¸ gi¶m. Ng­îc l¹i, khi mua ngo¹i tÖ cÇu ngo¹i tÖ t¨ng, tû gi¸ t¨ng lªn. Nh÷ng sù can thiÖp kh¸c cña chÝnh phñ nh­ chÝnh s¸ch ®Çu t­ n­íc ngoµi, chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi còng t¸c ®éng ®Õn tû gi¸. YÕu tè t©m lý còng ¶nh h­ëng ®Õn sù biÕn ®éng cña tû gi¸. YÕu tè nµy phô thuéc vµo viÖc dù ®o¸n sù biÕn ®éng cña tû gi¸ trong t­¬ng lai. Ch¼ng h¹n, dù ®o¸n USD t¨ng gi¸, mäi ng­êi muèn ®Çu t­ USD lµm cÇu vÒ USD t¨ng, dÉn ®Õn sù t¨ng gi¸ cña USD thùc sù. 2. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ : Kh¸i niÖm : ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ n­íc do Ng©n hµng Trung ­¬ng chÞu tr¸ch nhiÖm khëi th¶o vµ thùc thi , th«ng qua c¸c c«ng cô cña m×nh thùc hiÖn viÖc kiÓm so¸t vµ ®iÒu tiÕt l­îng tiÒn cung øng nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu: æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn , t¹o c«ng ¨n viÖc lµm , thóc ®Èy ph¸t triÓn Kinh tÕ –X· héi. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong mét qu·ng thêi gian nµo ®ã cña mét quèc gia cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh theo mét trong hai h­íng : + ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ më réng : Trong tr­êng hîp khi nÒn kinh tÕ cã dÊu hiÖu suy tho¸i, Ng©n hµng Trung ­¬ng sÏ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ theo h­íng ¸p dông chÝnh s¸ch më réng tiÒn tÖ nh»m khuyÕn khÝch ®Çu t­, më réng s¶n xuÊt, t¹o thªm c«ng ¨n viËc lµm cho ng­êi lao ®éng. + ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ th¾t chÆt : Trong tr­êng hîp nÒn kinh tÕ cã nh÷ng dÊu hiÖu l¹m ph¸t gia t¨ng th× viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Ng©n hµng Trung ­¬ng theo h­íng ¸p dông chÝnh s¸ch th¾t chÆt tiÒn tÖ nh»m h¹n chÕ ®Çu t­ k×m h·m sù t¨ng tr­ëng qu¸ møc cña nÒn kinh tÕ. 3. Mèi quan hÖ gi÷a tû gi¸ hèi ®o¸i víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ : Trong quan hÖ th­¬ng m¹i xuÊt hiÖn tû gi¸. §Ó thùc hiÖn ®­îc quan hÖ nµy vµ tû gi¸ ®­îc Ên ®Þnh ph¶i th«ng qua thÞ tr­êng ngo¹i hèi vµ phï hîp víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc mµ ®Æc biÖt Nhµ n­íc th«ng qua chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®Ó qu¶n lý. Gi÷a chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i cã quan hÖ biÖn chøng víi nhau. Tû gi¸ võa ph¶n ¸nh søc mua néi tÖ , võa biÓu thÞ quan hÖ cung cÇu ngo¹i tÖ. Kh«ng nh÷ng thÕ, tû gi¸ cßn lµ ®ßn bÈy ®iÒu tiÕt cung cÇu ngo¹i tÖ, t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn xuÊt nhËp khÈu vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc. Tû gi¸ cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn c¸c môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Tû gi¸ thÓ hiÖn søc mua cña ®ång néi tÖ, qua ®ã t¸c ®éng ®Õn sù æn ®Þnh cña gi¸ trÞ ®ång tiÒn b¶n tÖ. Tû gi¸ hèi ®o¸i t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, ®Õn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. NÕu tû gi¸ cao sÏ bÊt lîi cho nhËp khÈu, nh­ng l¹i khuyÕn khÝch xuÊt khÈu v× lµm cho hµng nhËp khÈu ®¾t h¬n, hµng xuÊt khÈu rÎ h¬n, dÔ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, dÔ t×m thÞ tr­êng tiªu thô, kÝch thÝch chuyÓn dÞch ngo¹i tÖ vµo trong n­íc, lµm thÆng d­ c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, thóc ®Èy ph¸t triÓn t¨ng tr­ëng kinh tÕ. H¬n n÷a t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng nhiÒu h¬n. Ng­îc l¹i, nÕu tû gi¸ thÊp sÏ thuËn lîi cho nhËp khÈu, khã kh¨n trong xuÊt khÈu v× hµng xuÊt khÈu t­¬ng ®èi ®¾t, khã b¸n ra n­íc ngoµi, g©y trë ng¹i cho ngµnh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, qua ®ã thÊt nghiÖp t¨ng, th©m hôt c¸n c©n th­¬ng m¹i, dù tr÷ ngo¹i tÖ bÞ xãi mßn. §Õn l­ît chÝnh s¸ch tiÒn tÖ t¸c ®éng trë l¹i víi chÕ ®é tû gi¸, ®iÒu tiÕt tû gi¸ b»ng c¸ch Ng©n hµng Trung ­¬ng t¸c ®éng lªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi lµm thay ®æi l­îng tiÒn cung øng trªn thÞ tr­êng. Khi Ng©n hµng Trung ­¬ng mua ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi sÏ lµm t¨ng l­îng tiÒn cung øng dÉn ®Õn tû gi¸ t¨ng. Ng­îc l¹i, khi Ng©n hµng Trung ­¬ng b¸n ngo¹i tÖ, thu néi tÖ vÒ th× l­îng tiÒn cung øng trªn thÞ tr­êng sÏ gi¶m lµm cho tû gi¸ gi¶m xuèng. Ng©n hµng Trung ­¬ng th«ng qua viÖc t¸c ®éng v¶o tû gi¸ ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ c¶ môc tiªu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i . Do tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ mçi n­íc kh¸c nhau, do c¸ch thøc tæ chøc qu¶n lý kh¸c nhau nªn cã nh÷ng c¬ chÕ tû gi¸ kh¸c nhau. Vµ v× thÕ, sù t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ víi mçi chÕ ®é tû gi¸ còng kh¸c nhau . + §èi víi hÖ thèng tû gi¸ cè ®Þnh Tû gi¸ hèi ®o¸i do Ng©n hµng Trung ­¬ng quy ®Þnh vµ gi÷ ë mét møc cè ®Þnh ®· c«ng bè. Khi cã søc Ðp n©ng hoÆc gi¶m tû gi¸, Ng©n hµng trung ­¬ng sÏ dïng dù tr÷ ngo¹i tÖ ®Ó can thiÖp cho tû gi¸ gi÷ nguyªn møc. Tuy nhiªn v× t­ b¶n chuyÓn ®éng hoµn toµn tù do, Ng©n hµng Trung ­¬ng sÏ kh«ng thÓ cïng mét lóc theo ®uæi c¶ hai môc tiªu æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i vµ æn ®Þnh møc cung tiÒn. Thùc vËy, khi v× mét lý do nµo ®ã , l·i suÊt trong n­íc t¨ng lªn , t­ b¶n n­íc ngoµi ®æ dån vµo trong n­íc g©y søc Ðp gi¸ ®ång néi tÖ , tû gi¸ t¨ng. Ng©n hµng Trung ­¬ng ph¶i ®øng ra mua ngo¹i tÖ , t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ vµo ®Ó t¨ng cung néi tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi nh»m gi÷ cho tû gi¸ kh«ng ®æi . MÆt kh¸c, d©n chóng trong n­íc sÏ b¸n ngo¹i tÖ ®Ó ®æi lÊy néi tÖ mua tµi s¶n trong n­íc. C¶ hai tr­êng hîp ®Òu dÉn ®Õn cung néi tÖ t¨ng lªn lµm cho cung tiÒn tuét khái sù kiÓm so¸t cña Ng©n hµng trung ­¬ng, môc tiªu æn ®Þnh gi¸ c¶ khã thùc hiÖn trong ng¾n h¹n. Chóng ta sÏ xem xÐt sù t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®èi víi c¬ chÕ tû gi¸ th¶ næi theo m« h×nh sau: Gi¶ sö, nÒn kinh tÕ ®ang ë tr¹ng th¸i c©n b»ng E, Ng©n hµng Trung ­¬ng quyÕt ®Þnh thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ më réng víi viÖc t¨ng cung tiÒn danh nghÜa. Víi møc gi¸ ®· cho, cung tiÒn thùc tÕ t¨ng lªn, ®­êng LM dÞch chuyÓn ®Õn LM’, l·i suÊt gi¶m b»ng møc l·i suÊt thÕ giíi, c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc sÏ t×m kiÕm c¬ héi ®Çu t­ ë n­íc ngoµi. Mét luång vèn sÏ ch¹y ra n­íc ngoµi, Ng©n hµng Trung ­¬ng ph¶i b¸n dù tr÷ ngo¹i tÖ ®Ó gi÷ tû gi¸ hèi ®o¸i kh«ng ®æi. Qu¸ tr×nh nµy kÐo dµi cho ®Õn khi møc cung i LM tiÒn vµ l·i suÊt trë l¹i ban ®Çu . LM’ Nh­ vËy, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ tá ra kÐm hiÖu qu¶ h¬n trong nÒn E E’’ kinh tÕ ®ãng; ë ®©y sù t¸c ®éng i = i’ cña sù më réng tiÒn tÖ ®· bÞ triÖt E’ tiªu bëi luång vËn ®éng cña t­ IS b¶n ra n­íc ngoµi do l·i suÊt gi¶m ®i, mÆc dï ®Çu t­ c¸ nh©n cã t¨ng lªn. Y + + + §èi víi hÖ thèng tû gi¸ th¶ næi i: L·i suÊt trong n­íc hoµn toµn víi sù vËn ®éng cña tu b¶n lµ tù do : i’: L·i suÊt thÕ giíi Tr­êng hîp nµy tû gi¸ linh ho¹t ®­îc E, E’, E’: Tû gi¸ c©n b»ng x¸c ®Þnh trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi vµ thay trong tõng thêi ®iÓm ®æi theo cung cÇu trªn thÞ tr­êng. Khi 1 LM : C©n b»ng thÞ tr­êng luång vèn tõ n­íc ngoµi ®æ vµo trong tiÒn tÖ n­íc , cÇu vÒ ngo¹i tÖ t¨ng , ®ång néi tÖ IS: C©n b»ng thÞ tr­êng t¨ng gi¸, tû gi¸ gi¶m . Sù t¨ng gi¸ cña hµng ho¸ ®ång néi tÖ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn c¸n c©n th­¬ng m¹i : xuÊt khÈu gi¶m, nhËp khÈu t¨ng, c¸n c©n th­¬ng m¹i bÞ th©m hôt. NÕu chÝnh s¸ch tiÒn tÖ lµm t¨ng cung tiÒn , ®­êng LM dÞch chuyÓn ®Õn LM’ , l·i suÊt gi¶m lµm ®ång tiÒn mÊt gi¸ . Tû gi¸ gi¶m lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh , xuÊt khÈu rßng t¨ng lªn, ®­êng IS dÞch chuyÓn ®Õn IS’; l·i suÊt trë vÒ møc c©n b»ng víi thÕ giíi. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ më réng lµm t¨ng s¶n l­îng. Tuy nhiªn, vÒ mÆt i LM dµi h¹n, s¶n l­îng t¨ng lµm gi¸ c¶ t¨ng. C©n b»ng tiÒn tÖ thùc tÕ gi¶m. LM’ dÞch LM’ chuyÓn vÒ vÞ trÝ ban ®Çu, l·i suÊt t¨ng E dÇn , ®ång néi ®Þa t¨ng gi¸, tû gi¸ t¨ng i=i’ E’’ IS’ dÇn trë vÒ IS. C©n b»ng ®­îc thiÕt lËp ë IS’ vÞ trÝ cò. Nh­ vËy, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã E’ t¸c ®éng lín trong nÒn kinh tÕ më, tû gi¸ IS linh ho¹t, t­ b¶n vËn ®éng tù do nh­ng t¸c ®éng ®ã bÞ h¹n chÕ vÒ mÆt dµi h¹n. + §èi víi hÖ thèng tû gi¸ th¶ næi cã qu¶n lý: §©y lµ c¸ch qu¶n lý tû gi¸ phæ biÕn nhÊt hiÖn nay, nã kh¾c phôc h¹n chÕ cña c¶ hai lo¹i c¬ chÕ tû gi¸ trªn. Nã cho phÐp tû gi¸ dao ®éng trong i mét kho¶ng tuú theo yªu cÇu cña chÝnh LM s¸ch qu¶n lý kinh tÕ sao cho phï hîp víi i E’ thùc tr¹ng. NÕu tû gi¸ v­ît qu¸ kho¶ng E giíi h¹n cho phÐp th× chÝnh s¸ch tiÒn tÖ E míi t¸c ®éng ®Ó ®Èy tû gi¸ vÒ kho¶ng IS giíi h¹n ®ã. i’ E’’ Y PhÇn II Thùc tr¹ng tû gi¸ trong qu¸ tr×nh ®æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam vµ mét sè gi¶i ph¸p ®iÒu chØnh c¬ chÕ tû gi¸ 1. Nh×n nhËn vÒ c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ t¹i ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi : Ph¶i thõa nhËn r»ng trong thêi gian qua Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam ®· ®­a ra nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp trong viÖc ®iÒu hµnh tû gi¸ vµ ®· gÆt h¸i ®­îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc æn ®Þnh thÞ tr­êng ngo¹i tÖ, gãp phÇn tÝch cùc vµo nh÷ng thµnh tùu chung cña nÒn kinh tÕ. KÓ tõ sau lÇn l¹m ph¸t phi m· ë ViÖt Nam n¨m 1986, cïng víi viÖc thay ®æi quan ®iÓm nh×n nhËn nÒn kinh tÕ n­íc ta. §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· ®­a nÒn kinh tÕ ®i ®óng h­íng phï hîp víi thùc tÕ kh¸ch quan, ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« thÝch hîp qua tõng thêi kú. Trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi vµ ®iÒu hµnh tû gi¸. §Çu tiªn ph¶i nãi ®Õn chÝnh s¸ch ®iÒu hµnh tû gi¸ cña Ng©n hµng Trung ­¬ng lu«n theo s¸t vµ phï hîp víi thùc tÕ biÕn ®oäng cña tû gi¸. Thùc thi theo c¬ chÕ míi, tû gi¸ ®­îc h×nh thµnh trªn quan hÖ cung cÇu, râ rµng lµ mÒm dÎo h¬n, linh ho¹t h¬n, v× thÕ nã phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, gãp phÇn t¨ng c­êng sù hoµ nhËp cña nÒn kinh tÕ n­íc ta vµo céng ®ång kinh tÕ thÕ giíi. C¬ chÕ nµy kh¸c h¼n víi c¬ chÕ tû gi¸ tr­íc kia, khi mµ tû gi¸ kh«ng xuÊt ph¸t tõ quan hÖ cung cÇu th× mçi lÇn Nhµ n­íc ®iÒu chØnh tû gi¸ ®Òu t¹o søc Ðp t©m lý nÆng nÒ, nhÊt lµ khi tû gi¸ kh«ng ®­îc ®iÒu chØnh th­êng xuyªn, ®Õn khi ®iÒu chØnh sÏ t¹o ra mét b­íc nh¶y ®ét ngét; lßng tin vµo ®ång tiÒn cã thÓ v× thÕ mµ dao ®éng, t×nh tr¹ng ®Çu c¬, g¨m gi÷ ngo¹i tÖ sÏ cã c¬ héi ph¸t triÓn. §iÒu hµnh theo c¬ chÕ míi, nh÷ng n¨m ®Çu cña thêi kú ®æi míi Ng©n hµng Trung ­¬ng vÉn kiÓm so¸t, ®iÒu hµnh tû gi¸ theo tû gi¸ chÝnh thøc nªn vÉn kh«ng s¸t víi tû gi¸ thÞ tr­êng. ChÝnh v× vËy, qua quyÕt ®Þnh sè 64-65/1999/Q§-NHNN7 ®· bá viÖc c«ng bè tû gi¸ chÝnh thøc, thay b»ng tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng cña VND so víi USD vµ ®­îc c«ng bè trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng thay cho viÖc c«ng bè trùc tiÕp trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ LNH nh­ tr­íc ®©y. Tû gi¸ nµy do Ng©n hµng Nhµ n­íc c«ng bè hµng ngµy ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tû gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng cña ngµy giao dÞch gÇn nhÊt tr­íc ®ã; c¸c tæ chøc tÝn dông ®­îc phÐp kinh doanh ngo¹i tÖ x¸c ®Þnh tû gi¸ mua b¸n giao ngay cña VN§ so víi USD kh«ng v­ît qu¸ 0,1% so víi tû gi¸ nµy. §©y lµ mét b­íc thay ®æi c¬ b¶n vÒ chÊt trong c¬ chÕ qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh tû gi¸ , ph¶n ¸nh mét c¸ch kh¸ch quan søc mua cña VND so víi ngo¹i tÖ, ®ång thêi NHNN vÉn thÓ hiÖn ®­îc vai trß kiÓm so¸t thÞ tr­êng th«ng qua biªn ®é giao dÞch. T¹i ViÖt Nam, tû gi¸ hèi ®o¸i còng ®· tõng r¬i vµo t×nh tr¹ng mÊt c©n b»ng, nhÊt lµ trong thêi kú khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©u ¸ võa qua. Sù mÊt c©n b»ng nµy cµng trÇm träng thªm do nh÷ng biÕn ®éng qu¸ lín tõ bªn ngoµi vµ nh÷ng thay ®«Ø néi t¹i nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Chñ tr­¬ng ®iÒu hµnh tû gi¸ hèi ®o¸i mét c¸ch linh ho¹t theo t×nh h×nh quèc tÕ vµ trong n­íc víi môc tiªu khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, kiÓm so¸t nhËp khÈu, t¨ng dù tr÷ ngo¹i hèi lµ mét chñ tr­¬ng ®óng ®¾n vµ hîp lý cña Nhµ n­íc trong t×nh h×nh thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ cßn biÕn ®éng phøc t¹p vµ bÊt æn. Trong thêi kú khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc, tr­íc søc Ðp ph¸ gi¸ tiÒn tÖ cña nhiÒu n­íc, ViÖt nam ®· thËn träng vµ nhiÒu lÇn ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång ViÖt Nam so víi c¸c lo¹i ngo¹i tÖ , b»ng nhiÒu h×nh thøc, gi¸ trÞ danh nghÜa cña ®ång ViÖt Nam ®· gi¶m 20%. Ph­¬ng thøc xö lý linh ho¹t nµy ®· kh¾c phôc t×nh tr¹ng mÊt c©n b»ng tû gi¸ hèi ®o¸i cña VN§ so víi c¸c ®ång tiÒn trong khu vùc vµ thÕ giíi vèn ®· tån t¹i trong mét thêi kú kh¸ dµi, ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng quèc tÕ vµ trong n­íc ®· thay ®æi lín. KÕt qu¶ lµ ®· gi¶m nhanh c¬n sèt vÒ tû gi¸ ,gi¶m søc Ðp lªn dù tr÷ ngo¹i hèi, kh«ng g©y ®ét biÕn trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ ®¶m b¶o æn ®Þnh kinh tÕ -chÝnh trÞ -x· héi nãi chung. Thø hai ph¶i kÓ ®Õn lµ sau khi kh¾c phôc ®­îc hËu qu¶ suy tho¸i kinh tÕ 1986 , kinh tÕ ViÖt Nam t¨ng tr­ëng nhanh chãng mäi mÆt, gi÷ v÷ng æn ®Þnh tû gi¸ trong nhiÒu n¨m ; c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ vµ lµm t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ. Cã thÓ nãi, qua c¸c n¨m tû lÖ xuÊt khÈu hµng n¨m ngµy cµng t¨ng : 1995 t¨ng 5,4% , 1996 t¨ng 7,2% ; 1997 t¨ng 9,1% ; 1998 t¨ng 19,3% ; 1999 t¨ng 11,5% ; 2000 t¨ng 14,3%. Tû lÖ hµng nhËp khÈu ngµy cµng gi¶m ,do ®ã tû lÖ nhËp siªu còng gi¶m qua c¸c n¨m : 1995 lµ 49,7% ; 1996 = 53,6% ; 1997 = 26,2% ; 1998 = 23,1% ; 1999 = 0,7% ; 2000 = 6,3%. Nh×n qua sè liÖu c¸c n¨m, ta thÊy tû lÖ xuÊt khÈu vÉn t¨ng lªn nh÷ng vÉn x¶y ra nhËp siªu(cao nhÊt tõ tr­íc tíi nay vµo n¨m 1995, 1996). §iÒu nµy thùc tÕ thÊy ®­îc, v× n­íc ta ®ang trong thêi kú CNH, H§H nÒn kinh tÕ cÇn ph¶i cã c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i. V× thÕ chóng ta ®· nhËp chñ yÕu lµ nguyªn liÖu vµ c«ng nghÖ (90%), nªn x¶y ra nhËp siªu lín h¬n. Song tû lÖ nµy ®ang ngµy cµng gi¶m dÇn. Mét yÕu tè n÷a còng gãp phÇn quan träng vµo viÖc æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i lµ sù më cöa héi nhËp quèc tÕ vÒ ng©n hµng, nã lµm n©ng cao uy tÝn, danh tiÕng cho hÖ thèng ng©n hµng trªn tr­êng quèc tÕ. Sau n÷a, ph¶i nãi r»ng chiÕn l­îc trong chinh s¸ch kinh tÕ m« cña ViÖt Nam hiÖn nay ®èi víi c¬ chÕ tû gi¸. Nhµ n­íc liªn tôc t¨ng gi¸ qua c¸c phiªn giao dÞch trong n¨m 2000( tÝnh trung b×nh mçi phiªn t¨ng 7 VN§. Tuy kh«ng g©y ¶nh h­ëng lín l¾m nh­ng phÇn nµo ®· kÝch thÝch ®­îc xuÊt khÈu, c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, t¨ng nguån dù tr÷ ngo¹i tÖ vµ ®· lµm cho ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng lªn so víi mÊy n¨m tr­íc. §Æc biÖt lµ sù t¨ng gi¸ liªn tôc nµy kh«ng g©y khñng ho¶ng tiÒn tÖ, l¹m ph¸t, thËm chÝ cßn ®ang ë t×nh tr¹ng thiÓu ph¸t. C¬ chÕ tû gi¸ linh ho¹t cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, chÝnh s¸ch nµy phï hîp víi ViÖt Nam, nã ®· b¾t ®Çu dùa trªn cung cÇu th«ng qua thÞ tr­êng liªn ng©n hµng. §©y lµ mét trong nh÷ng yÕu tè thuËn lîi ®Ó ®ång tiÒn ViÖt Nam cã thÓ trë thµnh ®ång tiÒn chuyÓn ®æi. Sau cïng lµ viÖc t¨ng tû gi¸ kh¸ cao trong n¨m 2000 lµm cho ®ång tiÒn ViÖt Nam bÞ mÊt gi¸ ®· chuyÓn dÞch ®­îc mét l­îng lín ngo¹i tÖ vµo ViÖt Nam, ngo¹i tÖ vµo b»ng con ®­êng kiÒu hèi còng kh¸ nhiÒu. G¾n liÒn víi c«ng cuéc ®æi míi vµ më cöa ë n­íc ta, cã nhiÒu yªu cÇu ph¶i gi¶i quyÕt cïng mét lóc: võa æn ®Þnh, võa ph¸t triÓn kinh tÓtong n­íc, võa më réng giao l­u th­¬ng m¹i quèc tÕ, thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi... Nhu cÇu më réng l­îng tiÒn cung øng ngµy cµng lín, dÉn ®Õn sù x¸c lËp quan hÖ cung cÇu míi vÒ tiÒn tÖ, b¾t ®Çu cã t¸c ®éng m¹nh h¬n ®Õn sù vËn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i, trong khi ®ã vÉn tiÕp tôc æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« víi h¹t nh©n lµ æn ®Þnh tiÒn tÖ, t¹o lËp nÒn t¶ng cho ph¸t triÓn chung. T×nh h×nh tû gi¸ biÕn chuyÓn kh«ng kÐm phÇn phøc t¹p kÓ tõ sau n¨m 1992, mét thêi kú mµ l¹m ph¸t ®· n»m trong vßng kiÓm to¶ cña NHNN .Tuy thêi kú nµy ta ®· ®¹t ®­îc kh«ng Ýt hµnh tùu trong viÖc æn ®Þnh tû gi¸ nh­ng nã vÉn cã nh÷ng nh­îc ®iÓm tån t¹i . Thø nhÊt, sù æn ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i lµ xu h­íng cè ®Þnh ho¸ tû gi¸ hèi ®o¸i. Do vÉn bÞ t¸c ®éng bëi nçi ¸m ¶nh vÒ sù bïng næ l¹m ph¸t trë l¹i, chÝnh s¸ch cña NHNN lµ chó träng duy tr× sù æn ®Þnh bÒn v÷ng tû gi¸ hèi ®o¸i; mäi yªu cÇu ®iÒu hµnh tiÒn tÖ lóc nµy chñ yÕu h­íng vµo sù æn ®Þnh søc mua ®ång tiÒn lµ chÝnh, b¶o toµn tÝch luü, khuyÕn khÝch cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. Tû gi¸ ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së thiªn vÒ cè ®Þnh h¬n lµ th¶ næi , mÆc dï cã sù ®iÒu tiÕt kh«ng th­êng xuyªn cña NHNN nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, kiÓm so¸t hîp lý nhËp khÈu. Nãi chung chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i (thêi kú 1992-1996) ®· ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu trªn, nh­ng chñ yÕu míi thiªn vÒ ‘’h­íng néi’’, næi bËt lµ khuyÕn khÝch tÝch luü gi¸ trÞ d­íi dngj néi tÖ h¬n lµ ngo¹i tÖ. Bªn c¹nh ®ã, xu h­íng cè ®Þnh ho¸ tû gi¸ hèi ®o¸i tõ n¨m 1992 ®Õn nöa cuèi n¨m 1997 (tr­íc khñng ho¶ng tiÒn tÖ §NA) còng gãp phÇn thóc ®Èy lµn sãng Dollars ho¸, khuyÕn khÝch ®Çu c¬ ngo¹i tÖ qua ng©n hµng, t¨ng rñi ro tû gi¸ hèi ®o¸i vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n quèc tÕ. Ta thÊy chÝnh s¸ch tû gi¸ trªn chØ cã t¸c dông tr­íc m¾t sau ®ã nã l¹i ®em hËu qu¶ tíi. Khi chÝnh phñ duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa cè ®Þnh, ®ång tiÒn æn ®Þnh, l·i suÊt trong n­íc lín h¬n l·i suÊt quèc tÕ ®· kÝch thÝch ®Çu t­ lµm cho luång vèn ®Çu t­ vµo n­íc ta t¨ng lªn khiÕn thay ®æi t­¬ng quan vÒ cung cÇu tiÒn tÖ còng nh­ ngo¹i tÖ. NÕu ChÝnh phñ vÉn cè g¾ng duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh, mµ kh«ng cã biÖn ph¸p ®Èu nhu cÇu ngo¹i tÖ lªn th× ®ång tiÒn trong n­íc dÔ dµng trë nªn bÞ ®¸nh gi¸ qu¸ cao vµ kÕt qu¶ sÏ lµ h¹n chÕ xuÊt khÈu, khuyÕn khÝch nhËp khÈu. Khi ®ã, Nhµ n­íc sÏ ph¶i ¸p dông chÝnh s¸ch k×m chÕ nhËp khÈu, thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p b¶o hé h¬n n÷a, g©y mÐo mã trong viÖc ph©n bæ nguån lùc cña x· héi nh­ më réng mÆt hµng nhËp khÈu theo h¹n ng¹ch, t¨ng thuÕ nhËp khÈu...NÕu t×nh tr¹ng ®¸nh gi¸ cao ®ång tiÒn trong n­íc keo dµi mµ vèn n­íc ngoµi tiÕp tôc ®æ vµo, ®Õn mét lóc nµo ®ã ChÝnh phñ ph¶i ph¸ gi¸ danh nghÜa ®ång tiÒn trong n­íc, lµm cho nh÷ng ng­êi vay nî n­íc ngoµi bÞ thiÖt h¹i rÊt lín, ®ång thêi g©y t¸c ®éng m¹nh ®Õn l¹m ph¸t; lóc ®ã viÖc æn ®Þnh kinh tÕ cµng trë nªn khã kh¨n h¬n. Phï hîp víi lý thuyÕt, thùc tÕ ViÖt Nam cho thÊy, tõ sau n¨m 1990 luång vèn FDI t¨ng liªn tôc ®· ¶nh h­ëng ®Õn tû gi¸ gi÷a VN§ vµ ngo¹i tÖ giao dÞch chñ yÕu lµ USD: tõ 6650®/USD n¨m 1990 t¨ng lªn 12720®/USD n¨m 1991, sau ®ã gi¶m xuèng 10720®/USD n¨m 1992 vµ trë nªn æn ®Þnh liªn tôc ®Õn 1996. §Æc biÖt trong 3 n¨m 1994-1996 khi luång vèn FDI vµo ViÖt Nam t¨ng kh¸ nhanh th× tû gi¸ danh nghÜa gi÷a USD/VND hÇu nh­ kh«ng t¨ng trªn thÞ tr­êng, tøc lµ VN§ bÞ ®¸nh gi¸ cao mét c¸ch gi¶ t¹o so víi USD, trong khi USD cïng thêi gian ®· lªn gi¸ kho¶ng 20% trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ thÕ giíi . KÕt qu¶ ngoµi nh­ ®· ph©n tÝch cßn ®­a ®Õn gi¶m ý nghÜa mäi sù khuyÒn khÝch xuÊt khÈu, t¨ng tû lÖ nhËp siªu, g©y th©m hôt c¸n c©n v·ng lai (kho¶ng 13-14% GDP n¨m 1995,1996) nî n­íc ngoµi gia t¨ng, dù tr÷ ngo¹i tÖ t¨ng chËm so víi tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu, sù ®æ vì c¸n c©n thanh to¸n lu«n r×nh rËp. Tr­íc xu thÕ toµn cÇu ho¸, tù do ho¸ thÞ tr­êng tµi chÝnh , tiÒn tÖ thÕ giíi dÊy lªn hÕt søc m¹nh mÏ tõ ®Çu thËp niªn 90 ®Õn nay, ngµy cµng cho thÊy nh÷ng mÆt tr¸i kh«ng thÓ xem th­êng cña nã. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng b¾t ®Çu béc lé nh÷ng yÕu kÐm tõ cuèi n¨m 1996, râ rÖt h¬n lµ tõ n¨m 1997 ®Õn nay (nî qu¸ h¹n chung ng©n hµng gia t¨ng, ®Çu t­ n­íc ngoµi b¾t ®Çu gi¶m tèc ®é t¨ng t­ëng GDP tôt dÇn cïng thêi gian...). TÊt c¶ cho thÊy chÝnh s¸ch tû gi¸ lóc ®ã hÕt søc bÊt lîi cho nÒn kinh tÕ, cÇn ph¶i cã sù thay ®æi c¨n b¶n, hoµn thiÖn kh«ng ngõng ®Ó thÝch øng t×nh h×nh vµ yªu cÇu míi cña nÒn kinh tÕ. Thø hai, viÖc x¸c ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i tá ra cøng nh¾c vµ bÞ neo gi÷, quy ®æi VN§ theo USD qua mét tæ ngo¹i tÖ hÑp( USD, DEM, FRF, GPP, JPY), trong ®ã chuyÓn ®æi qua USD lµ chÝnh. Do ®ã, nã kh«ng ph¶n ¸nh ®óng quan hÖ kinh tÕ cña c¸c ®ång tiÒn c¸c n­íc víi VN§. Sù chuyÓn ®æi VN§ ra ngo¹i tÖ kh¸c qua trung gian lµ USD sÏ lµm sai lÖch tû gi¸ hèi ®o¸i. V× thÕ mµ ý nghÜa cña tû gi¸ hèi ®o¸i trong ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ còng bÞ gi¶m bít. MÆc dï vÉn biÕt USD lµ ®ång tiÒn m¹nh nhÊt trong ræ ngo¹i tÖ m¹nh cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ thÕ giíi, nã ®­îc lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n cho phÇn ®«ng c¸c n­íc. Nh­ng do VN§ cña ta g¾n chÆt víi sù chuyÓn ®æi qua USD lµ chÝnh nªn bÊt cø mét biÕn ®éng gi¸ nhá cña ®ång USD còng ¶nh h­ëng tíi VN§. Trong n¨m qua, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam ph¶i ®ång lo¹t ®iÒu chØnh t¨ng l·i suÊt huy ®éng tiÒn göi tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ lµ do tõ th¸ng 6/1999 ®Õn nay, Côc dù tr÷ liªn bang Mü liªn tôc 6 lÇn t¨ng l·i suÊt chñ d¹o khiÕn thÞ tr­êng tiÒn tÖ thÕ giíi biÕn ®éng m¹nh; NHT¦ Ch©u ¢u cïng lóc còng t¨ng møc l·i suÊt chñ ®¹o lªn 0,5%, ®­a l·i suÊt t¸i cÊp vèn lªn 4,25%; gÇn ®©y NHT¦ Trung Quèc còng ®· n©ng l·i suÊt tiÒn göi tõ 4,4375% lªn 5%. Trong khi ®ã l·i suÊt huy ®éng ngo¹i tÖ ë n­íc ta l¹i thÊp h¬n ®¸ng kÓ so víi l·i suÊt thÞ tr­êng thÕ giíi , møc chªnh lÖch l·i suÊt kho¶ng 1,5%-2%/n¨m. §iÒu nµy ®· g©y søc Ðp lín ®èi víi mÆt b»ng l·i suÊt trong n­íc lµm cho viÖc ®Çu t­ t¹i n­íc ngoµi ®èi víi c¸c ng©n hµng trë nªn v« cïng hÊp dÉn. Lo¹i kinh doanh chªnh lÖch l·i suÊt nµy kh«ng t¹o ra rñi ro cho c¸c ng©n hµng mµ vÉn hîp ph¸p, nã dÉn ®Õn hiÖn thùc lµ c¸c ng©n hµng huy ®éng ngo¹i tÖ ®Ó ®­a ra n­íc ngoµi göi , trong khi dù tr÷ ngo¹i tÖ quèc gia l¹i ®ang khan hiÕm cho c¸c kho¶n ®Çu t­ ph¸t triÓn ®Êt n­íc. MÆt kh¸c, l·i suÊt cña USD t¨ng kÐo theo l·i suÊt trªn thÞ tr­êng thÕ giíi t¨ng h¬n l·i suÊt trong n­íc g©y cho ViÖt nam mét ¸p lùc ph¸ gi¸ ®ång tiÒn ®Ó cã thÓ c¹nh tranh xuÊt khÈu víi c¸c n­íc kh¸c. Th­ ba, viÖc x¸c ®Þnh tû gi¸ thùc cña ®ång ViÖt Nam so víi ngo¹i tÖ, víi chñ tÖ chÝnh lµ USD, l©u nay c¸c chÝnh giíi kinh tÕ -tµi chÝnh n­íc ta cã ®Ò cËp tíi, nh­ng vÉn gÆp bÕ t¾c vÒ cø liÖu kinh tÕ , gi¸ c¶ vµ c¶ ph­¬ng ph¸p luËn tÝnh to¸n...N­íc ta t×nh tr¹ng mÊt c©n b»ng tû gi¸ hèi ®o¸i lµ th­êng xuyªn x¶y ra. ViÖc thiÕt lËp mét tû gi¸ hèi ®o¸i sai lÖch so._.