Vai trò của tri thức trong đời sống xã hội

Lêi nãi ®Çu Loµi ng­êi ®· tr¶i qua hai nÒn v¨n minh vµ ngµy nay, chóng ta ®ang ®øng tr­íc ng­ìng cöa cña nÒn v¨n minh thø ba -v¨n minh trÝ tuÖ. Trong nÒn v¨n minh nµy, bé phËn quan träng nhÊt lµ nÒn kinh tÕ tri thøc - cã thÓ nãi lµ hÕt søc c¬ b¶n cña thêi ®¹i th«ng tin.§Æc biÖt lµ trong thËp niªn 90 c¸c thµnh tùu vÒ c«ng nghÖ th«ng tin nh­: c«ng nghÖ Web, Internet, thùc tÕ ¶o, th­¬ng m¹i tin häc.... Cïng víi nh÷ng thµnh tùu vÒ c«ng nghÖ sinh häc: c«ng nghÖ gen, nh©n b¶n v« tÝnh... ®ang t¸c ®éng m¹nh mÏ, s©u s¾c lµm ®¶o lén toµn bé nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ toµn bé x· héi loµi ng­êi ®­a con ng­êi ®i vµo thêi ®¹i kinh tÕ tri thøc.RÊt nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ®Òu cã t¨ng tr­ëng kinh tÕ tõ tri thøc.ViÖt Nam vÉn ®ang lµ mét trong nh÷ng n­íc nghÌo vµ kÐm ph¸t triÓn so víi khu vùc vµ trªn thÕ giíi.Do ®ã ph¸t triÓn kinh tÕ lµ chiÕn l­îc cÊp b¸ch hµng ®Çu.H¬n n÷a chóng ta ®ang trªn con ®­êng tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸,hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc nªn kh«ng thÓ kh«ng ®Æt m×nh vµo tri thøc, ph¸t triÓn tri thøc ®Ó ®­a nÒn kinh tÕ n­íc nhµ b¾t kÞp vµ ph¸t triÓn cïng thÕ giíi. Gãp phÇn vµo chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ,tiÕn nhanh trªn con ®­êng c«ng nghiÖp hoa,hiÖn ®¹i ho¸ chóng ta cÇn ph¶i nghiªn cøu tri thøc,t×m h­íng ®i ®óng ®¾n cho nÒn kinh tÕ tri thøc,phï hîp víi ®iÒu kiÖn,hoµn c¶nh ®Êt n­íc,phï hîp víi khu vùc,víi thÕ giíi vµ thêi ®¹i trong tæng thÓ c¸c mèi liªn hÖ,trong sù ph¸t triÓn vËn ®éng kh«ng ngõng cña nÒn kinh tÕ tri thøc. V× vËy em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi nµy ®Ó lµm ®Ò tµi nghiªn cøu cña m×nh. Khái niệm và kết cấu của tri thức. 2.1 Kh¸i niÖm vÒ tri thøc. Tri thøc ®· cã tõ l©u trong lÞch sö, cã thÓ nãi tõ khi con ng­êi b¾t ®Çu cã t­ duy th× lóc ®ã cã tri thøc.Tr¶i qua mét thêi gian dµi ph¸t triÓn cña lÞch sö, cho ®Õn nh÷ng thËp kû gÇn ®©y tri thøc vµ vai trß cña nã ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi míi ®­îc ®Ò cÆp nhiÒu.VËy tri thøc lµ g×? Cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Þnh nghÜa vÒ tri thøc nh­ng cã thÓ hiÓu “Tri thøc lµ sù hiÓu biÕt, s¸ng t¹o vµ nh÷ng kh¶ n¨ng, kü n¨ng ®Ó øng dông nã(hiÓu biÕt s¸ng t¹o) vµo viÖc t¹o ra c¸i míi nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi. Tri thøc bao gåm tÊt c¶ nh÷ng th«ng tin,sè liÖu,b¶n vÏ,t­ëng t­îng(s¸ng t¹o),kh¶ n¨ng,kü n¨ng quan niÖm vÒ gi¸ trÞ vµ nh÷ng s¶n phÈm mang tÝnh t­îng tr­ng x· héi kh¸c.Tri thøc cã vai trß rÊt lín ®èi víi ®êi sèng –x· héi. Kinh tÕ thÕ giíi ®ang b­íc vµo mét thêi ®¹i míi,mét tr×nh ®é míi.§ã lµ tr×nh ®é mµ”nh©n tè quan träng nhÊt lµ viÖc chiÕm h÷u, ph©n phèi nguån trÝ lùc vµ viÖc s¸ng t¹o,ph©n phèi vµ sö dông tri thøc trong c¸c ngµnh kÜ thuËt cao”.Tiªu chÝ chñ yÕu cña nã lµ lÊy tri thøc,trÝ ãc lµm yÕu tè then chèt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ tån t¹i trùc tiÕp gièng nh­ c¸c yÕu tè søc lao ®éng vµ tµi nguyªn.§ã lµ thêi ®¹i mµ “Tri thøc ®· trë thµnh ®éng lùc chñ yÕu cña sù ph¸t triÓn x· héi”, ”Tri thøc lµ tµi nguyªn lµ t­ b¶n”, “Tri thøc lµ t©m ®iÓm cña c¹nh tranh vµ lµ nguån lùc dÉn d¾t cho sù t¨ng tr­ëng dµi h¹n..dÉn tíi nh÷ng thay ®æi lín trong c¸ch tæ chøc s¶n xuÊt, cÊu tróc thÞ tr­êng, lùa chän nghÒ nghiÖp… 2.2 Kết cấu của trí thức Theo cấp độ của tri thức ta phan thành hai loại: Tri thức hông thường được hinh thành do hoạt động hang ngày của mỗi cá nhân,mang tinh chất cảm tinh trực tếp, về ngoài và rời rạc. Tri thức khoa học phản anh trinh độ của con người đi sau nhận thức thế giới hiện thực. Sự phat triển khoa học trong nhiều thế kỷ qua gắn liền với sự thống trị của tất định luận trong nhận thức. Một tri thức khoa học phải là một chân lý mà tinh đung đắn của nó được thừa nhận là hoàn toàn chắc chắn. Trong các lý thuyết khoa học, một phán đoán luôn có một giá trị chân lý: hoặc đúng, hoặc sai. Các phương pháp suy luận trên các phán đoán đó là các cách dẫn xuất từ những phán đoán đúng đã có tìm ra một phán đoán đúng mới. Một hiện tượng bao giờ cũng là hệ quả của những hiện tượng có trước và đến lượt mình lại là nguyên nhân của một hiện tượng khác. Ta nhớ rằng tri thức không chắc chắn nẩy sinh và gắn liền với hoạt động hàng ngày của chúng ta, thường rút ra được từ việc phân tích, khai phá những dữ liện và thông tin mà ta thu thập được trong cuộc sống. Chúng có thể không đủ tính khái quát và mặt trừu tượng để biến thành các qui luật khoa học phổ biến, nhưng lại rất phong phú, có mặt khắp mọi lĩnh vực, và trợ giúp đắc lực cho con người trong việc làm quyết định hàng ngày. Bản thân những tri thức này thường có tính thời gian và có giá trị trong những hoàn cảnh nhất định. Học là việc chủ yếu để có thêm tri thức, và để hoàn thiện tri thức, cho nên tìm các phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin để mô phỏng và thực hiện quá trình học là có ý nghĩa rất quan trọnđối với việc phát hiện tri thức. Theo hình thức biểu hiện ta cũng phân thành hai loại: Tri thức hiện là những tri thức được giải thích và mã hóa dưới dạng văn bản, tài liệu, âm thanh, phim, ảnh,… thông qua ngôn ngữ có lời hoặc không lời, nguyên tắc hệ thống, chương trình máy tính, chuẩn mực hay các phương tiện khác. Đây là những tri thức đã được thể hiện ra ngoài và dễ dàng chuyển giao, thường được tiếp nhận qua hệ thống giáo dục và đào tạo chính quy. Tri thức ẩn là những tri thức thu được từ sự trải nghiệm thực tế, dạng tri thức này thường ẩn trong mỗi cá nhân và rất khó “mã hóa” và chuyển giao, thường bao gồm: niềm tin, giá trị, kinh nghiệm, bí quyết, kỹ năng... VD: Trong bóng đá, các cầu thủ chuyên nghiệp có khả năng cảm nhận bóng rất tốt. Đây là một dạng tri thức ẩn, nó nằm trong mỗi cầu thủ. Nó không thể “mã hóa” thành văn bản, không thể chuyển giao, mà người ta chỉ có thể có bằng cách tự mình luyện tập. Ẩn - Ẩn: Khi người chia sẻ và người tiếp nhận giao tiếp trực tiếp với nhau (ví dụ: học nghề, giao tiêp, giảng bài...) thì việc tiếp nhận này là từ tri thức ẩn thành tri thức ẩn. Tri thức từ người này không qua trung gian mà chuyển ngay thành tri thức của người kia. Ẩn - Hiện: Một người mã hóa tri thức của mình ra thành văn bản hay các hình thức hiện hữu khác thì đó lại là quá trình tri thức từ ẩn (trong đầu người đó) trở thành hiện (văn bản, tài liệu, v.v.). Hiện - Hiện: Tập hợp các tri thức hiện đã có để tạo ra tri thức hiện khác. Quá trình này được thể hiện qua việc sao lưu, chuyển giao hay tổng hợp dữ liệu. 3.Vai trß cña tri thøc đối với hoạt động của con người trong ®êi s«ng-x· héi Tri thøc ®· vµ ®ang ngµy cµng trë lªn quan träng ®èi víi ®êi sèng x· héi. Nã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn c¸c lÜnh vùc cña x· héi :kinh tÕ,chÝnh trÞ,v¨n ho¸ gi¸o dôc… 3.1 Vai trß tri thøc ®èi víi chÝnh trÞ Tri thøc ®em l¹i cho con ng­êi nh÷ng sù hiÓu biÕt, kiÕn thøc.Ng­êi cã tri thøc lµ cã kh¶ n¨ng t­ duy lý luËn,kh¶ n¨ng ph©n tÝch tiÕp cËn vÊn ®Ò mét c¸ch s¸t thùc,®óng ®¾n.§iÒu nµy rÊt quan träng,mét ®Êt n­íc rÊt cÇn nh÷ng con ng­êi nh­ v©y ®Ó ®iÒu hµnh c«ng viÖc chÝnh trÞ.Nã quyÕt ®Þnh ®Õn vËn mÖnh cña mét quèc gia.§¹i héi VI cña §¶ng ®· ®¸nh dÊu mét sù chuyÓn h­íng m¹nh mÏ trong nhËn thøc vÒ nguån lùc con ng­¬×.§¹i héi nhÊn m¹nh:”Ph¸t huy yÕu tè con ng­êi vµ lÊy viÖc phôc vô con ng­êi lµm môc ®Ých cao nhÊt cña mäi ho¹t ®«ng”chiÕn l­îc ph¸t triÓn con ng­êi ®ang lµ chiÕn l­îc cÊp b¸ch.Chóng ta cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p trong viÖc ®µo t¹o c¸n bé vµ hÖ thèng tæ chøc : TuyÓn chän nh÷ng ng­êi häc réng tµi cao,®øc ®é trung thµnh víi môc tiªu x· héi chñ nghÜa,thuéc c¸c lÜnh vùc,tËp trung ®µo t¹o,båi d­ìng cho hä nh÷ng tri thøc cßn thiÕu vµ yÕu ®Ó bè trÝ vµo c¸c c¬ quan tham m­u ho¹ch ®Þnh ®­êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ph¸p luËt cña nhµ n­íc víi nh÷ng qui ®Þnh cô thÓ vÒ chÕ ®é tr¸ch nhiÖm quyÒn h¹n vµ lîi Ých. S¾p xÕp c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc –c«ng nghÖ vµ gi¸o dôc-®µo t¹o thµnh mét hÖ thèng cã mèi liªn hÖ g¾n kÕt víi nhau theo liªn ngµnh,t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi tèi ®a cho hîp t¸c nghiªn cøu vµ øng dông kÕt qu¶ nghiªn cøu vµo thùc tܪn. Hîp nhÊt c¸c viÖn nghiªn cøu chuyªn ngµnh vµo tr­êng ®¹i häc vµ g¾n kÕt tr­êng ®¹i häc vµ c¸c c«ng ty,xÝ nghiÖp.C¸c c¬ quan nghiªn cøu vµ ®µo tao ®­îc nhËn ®Ò tµi, chØ tiªu ®µo t¹o theo ch­¬ng tr×nh,kÕ ho¹ch vµ kinh phÝ dùa trªn luËn chøng kh¶ thi ®­îc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi ®øng ®Çu c¬ quan. Hµng n¨m theo ®Þnh kú cã nh÷ng cuéc gÆp chung gi÷a nh÷ng ng­êi cã träng tr¸ch vµ c¸c nhµ khoa häc ®Çu nganh cña c¸c c¬ quan gi¸o dôc-®µo t¹o vµ trung t©m khoa häc lín cña quèc gia,liªn hiÖp c¸c héi khoa häc ViÖt Nam…víi sù chñ tri cña ®ång trÝ chñ tÞch,sù tham gia cña c¸c thµnh viªn Héi ®ång gi¸o dôc -®µo t¹o vµ khoa häc-c«ng nghÖ quèc gia vÒ nh÷ng ý kiÕn t­ vÊn,khuyÕn nghÞ cña tËp thÓ c¸c nhµ khoa häc víi §¶ng vµ nhµ n­íc vÒ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn gi¸o dôc-®µo t¹o.Ph¸t triÓn khoa häc –c«ng nghÖ,c¸ch tuyÓn chon vµ giao ch­¬ng tr×nh ®Ò tµi,giíi thiÖu nh÷ng nhµ khoa häc tµi n¨ng ®Ó viÕt gi¸o khoa,gi¸o tr×nh,lµm chñ nhiÖm ch­¬ng tr×nh,®Ò tµi vµ tham gia c¸c héi ®ång xÐt duyÖt,thÈm ®Þnh nghiÖm thu c¸c ch­¬ng tr×nh,®Ò tµi khoa häc cÊp Nhµ n­íc. Liªn hiÖp c¸c héi khoa häc ViÖt Nam cÇn th­êng xuyªn vµ ph¸t huy trÝ tuÖ cña c¸c nhµ khoa häc,d©n chñ th¶o luËn ®Ó ®­a ra ®­îc nh÷ng ý kiÕn t­ vÊn,nh÷ng khuyÕn nghÞ x¸c thùc cã gi¸ trÞ víi §¶ng,Nhµ n­íc vµ ®éng viªn tËp hîp lùc l­îng c¸c héi viªn tiÕn qu©n m¹nh mÏ vµo c¸c lÜnh vùc khoa häc vµ c«ng nghÖ mµ ®Êt n­íc ®ang mong chê ®Ó sím tho¸t khái t×nh tr¹ng nghÌo vµ kÐm ph¸t triÓn. 3.2 Vai trß tri thøc ®èi víi v¨n ho¸-gi¸o dôc Tri thøc còng cã vai trß rÊt lín ®Õn v¨n ho¸ -gi¸o dôc cña mét quèc gia. Nã gióp con ng­êi cã ®­îc kh¶ n¨ng tiÕp cËn,lÜnh héi nh÷ng kiÕn thøc ,ý thøc cña con ng­êi ®­îc n©ng cao.Vµ do ®ã nÒn v¨n ho¸ ngµy cµng lµnh m¹nh.Cã nh÷ng hiÓu biÕt vÒ tÇm quan träng cña gi¸o dôc.Tõ ®ã x©y dùng ®Êt n­íc ngµy cµng lín m¹nh,phån vinh. 4. Vai trß cña tri thøc ®èi víi Kinh tÕ-Kinh tÕ tri thøc 4.1 Khái niệm của nền kinh tế: NÒn kØnh tÕ tri thøc lµ nÒn kinh tÕ trong ®ã qu¸ tr×nh thu nhËn truyÒn b¸, sö dông, khai th¸c,s¸ng t¹o tri thøc trë thµnh thµnh phÇn chñ ®¹o trong qu¸ tr×nh t¹o ra cña c¶i. 4.2 Đặc điểm nền kinh tế : Kinh tÕ tri thøc cã nhiÒu ®Æc ®iÓm c¬ b¶n kh¸c biÖt so víi c¸c nÒn kinh tÕ tr­íc ®ã: -Tri thøc khoa häc-c«ng nghÖ cïng víi lao ®éng kü n¨ng cao lµ c¬ sá chñ yÕu vµ ph¸t triÓn rÊt m¹nh -Nguån vèn quan träng nhÊt,quý nhÊt lµ tri thøc,nguån vèn trÝ tuÖ. -S¸ng t¹o vµ ®æi míi th­íng xuyªn lµ ®éng lùc chñ yÕu nhÊt thóc ®¶y sô ph¸t triÓn. -NÒn kinh tÕ mang tÝnh häc tËp. -NÒn kinh tÕ lÊy thÞ tr­êng toµn cÇu lµ m«i tr­êng ho¹t ®éng chÝnh. -NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng do ®­îc nu«i d­ìng b»ng nguån n¨ng l­îng v« tËn vµ n¨ng ®éng lµ tri thøc. Thùc tiÔn hai thËp niªn qua ®· kh¼ng ®Þnh,d­íi t¸c ®éng cña c¸ch m¹ng khoa häc –c«ng nghÖ vµ toµn cÇu ho¸,kinh tÕ tri thøc ®ang h×nh thµnh ë nhiÒu n­íc ph¸t triÓn vµ sÏ trë thµnh mét xu thÕ quèc tÕ lín trong mét,hai thËp niªn tíi. Sù xuÊt hiÖn cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh dùa trªn tri thøc. NÒn kinh tÕ tri thøc lµ nÒn kinh tÕ lÊy s¶n xuÊt vµ kinh doanh tri thøc lµm néi dung chñ yÕu.T­¬ng lai cña bÊt cø doanh nghiÖp nµo còng kh«ng chØ phô thuéc vµo viÖc sö dông tiÒn b¹c, nguyªn vËt liÖu,nguån nh©n lùc vµ m¸y mãc thiÕt bÞ…mµ cßn phô thuéc vµo viÖc xö lý vµ sö dông nh÷ng th«ng tin néi bé vµ th«ng tin tõ m«i tr­êng kinh doanh.C¸ch tèt nhÊt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lµ t×m hiÓu kiÕn thøc chuyªn m«n mµ h·ng cã ®­îc,sö dông v× môc ®Ých th­¬ng m¹i vµ nh÷ng kiÕn thøc nµy cÇn ®­îc ph¸t triÓn kh«ng ngõng. Gi¸ trÞ cña nh÷ng c«ng ty c«ng nghÖ cao nh­ c¸c c«ng ty s¶n xuÊt phÇn mÒm vµ c¸c c«ng ty c«ng nghÖ sinh häc kh«ng chØ n»m trong nh÷ng tµi s¶n vËt chÊt h÷u h×nh, mµ cßn n»m trong nh÷ng tµi s¶n v« h×nh,nh­ tri thøc vµ c¸c b»ng s¸ng chÕ.§Ó trë thµnh mét c«ng ty ®­îc dÉn d¾t bëi tri thøc, c¸c c«ng ty ph¶i biÕt nhËn ra nh÷ng thay ®æi cña tØ träng vèn trÝ tuÖ trong tæng gi¸ trÞ kinh doanh.Vèn trÝ tuÖ cña c«ng ty, tri thøc, bÝ quyÕt vµ ph­¬ng ph¸p ®éi ngò nh©n viªn vµ c«ng nh©n còng nh­ kh¶ n¨ng cña c«ng ty ®Ó liªn tôc hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt lµ mét nguån lîi thÕ c¹nh tranh.HiÖn cã c¸c b»ng chøng ®¸ng l­u ý chØ ra phÇn gi¸ trÞ v« h×nh cña c¸c c«ng ty c«ng nghÖ cao vµ dÞch vô ®· v­ît xa phÇn gi¸ trÞ h÷u h×nh cña c¸c tµi s¶n vËt thÓ cña c¸c c«ng ty ®ã,nh­ c¸c toµ nhµ hay thiÕt bÞ.VÝ dô nh­ c¸c tµi s¶n vËt thÓ cña c«ng ty Microsoft chØ chiÕm mét phÇn rÊt nhá trong tæng gi¸ trÞ ®­îc vèn ho¸ trªn thÞ truêng cña c«ng ty nµy.PhÇn lín lµ vèn trÝ tuÖ.Sau hai m­¬i n¨m thµnh lËp, sè nh©n viªn c«ng ty t¨ng 6 ngh×n lÇn, thu nhËp t¨ng 370 ngh×n lÇn,1/10 sè nh©n viªn trë thµnh triÖu phó.Nguån vèn con ng­êi lµ mét thµnh tè gi¸ trÞ c¬ b¶n trong mét c«ng ty dùa vµo tri thøc. NÒn kinh tÕ tri thøc sÏ ngµy cµng lµm xuÊt hiÖn nhiÒu s¶n phÈm th«ng minh.§ã lµ nh÷ng s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng g¹n läc vµ gi¶i thÝch c¸c th«ng tin ®Ó ng­êi sö dông cã thÓ hµnh ®éng mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n.Ngay c¶ mét chiÕc b¸nh kÑp thÞt còng cã thÓ trë thµnh mét s¶n phÈm míi dùa trªn tri thøc b»ng c¸ch lµm cho kh¸ch hµng biÕt c¸ch sö dông nh÷ng th«ng tin vÒ dinh d­ìng.Sè l­îng ka-lo vµ chÊt bÐo ®­îc in lªn ho¸ ®¬n hoÆc thËm chÝ tr×nh bµy th«ng tin ®ã tr­íc khi kh¸ch ®Æt hµng.ThËm chÝ cã nh÷ng s¶n phÈm th«ng minh võa cã thÓ truyÒn ®¹t th«ng tin vÒ s¶n phÈm võa khuyªn kh¸ch hµng nªn lµm g× tõ t×nh h×nh võa ®­îc th«ng tin. Vèn tri thøc –vai trß cña nã trong kinh tÕ tri thøc Vèn tri thøc lµ tri thøc ®­îc dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh víi môc ®Ých sinh lîi(t¨ng thªm gi¸ trÞ). Vèn tri thøc lµ mét yÕu tè næi bËt nhÊt trong hµm s¶n xuÊt.Trong v¨n minh n«ng nghiÖp th× søc lao ®éng, ®Êt ®ai vµ vèn lµ nh÷ng yÕu tè cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp,vèn,®Êt ®ai vµ nhÊt lµ søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸ víi t­ c¸ch lµ nh÷ng yÕu tè quan träng trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi,gãp phÇn chuyÓn x· héi phong kiÕn thµnh x· héi t­ b¶n trong lÞch sö.Cßn trong kinh tÕ tri thøc,yÕu tè cña sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ-x· héi kh«ng chØ bao gåm vèn tiÒn tÖ,®Êt ®ai vµ dùa trªn lao ®éng gi¶n ®¬n mµ chñ yÕu dùa trªn lao ®éng trÝ tuÖ g¾n víi tri thøc.Nh­ vèn tri thøc trë thµnh yÕu tè thø nhÊt trong hµm s¶n xuÊt thay v× yÕu tè søc lao ®éng vèn tiÒn tÖ vµ ®Êt ®ai. Vèn tri thøc thùc sù trë thµnh nguån gèc ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi.N­íc Mü nãi riªng vµ c¸c n­íc thuéc tæ chøc OECD nãi chung nhiÒu n¨m qua t¨ng tr­ëng æn ®Þnh víi tèc ®é cao lµ nhê cã sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ dùa trªn tri thøc nh­ c¸c ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin,viÔn th«ng, vò trô,®Çu t­,ng©n hµng,tµi chÝnh,chøng kho¸n,b¶o hiÓm…§ång thêi chuyÓn ®Çu t­ vèn tri thøc tõ c¸c ngµnh truyÒn thèng sang c¸c ngµnh cã hµm l­îng tri thøc cao.ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn,®Çu t­ cµng nhiÒu vèn tri thøc th× mang l¹i gi¸ trÞ gia t¨ng cang lín,tû xuÊt lîi nhuËn cµng cao. Vèn tri thøc trong kinh tÕ tri thøc ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña doanh nghiÖp.Vèn tri thøc ë ®©y bao gåm c¸c c«ng nh©n tri thøc,c¸c nhµ qu¶n lý cã tr×nh ®é cao,c¸c c«ng nghÖ míi. Vèn tri thøc ®ãng vai trß to lín trong viÖc rót ng¾n kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ph¸t triÓn.Sù xuÊt hiÖn kinh tÕ tri thøc võa lµ c¬ héi võa lµ th¸ch thøc ®èi víi c¸c n­íc kÐm vµ ®ang ph¸t triÓn,trong ®ã cã ViÖt Nam.C¸c quèc gia kÐm vµ ®ang ph¸t triÓn ph¶i nhanh chãng tiÕp cËn víi kinh tÕ tri thøc,th«ng qua tri thøc ho¸ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp,n«ng nghiÖp,dÞch vô,®Æc biÖt sím h×nh thµnh c¸c c«ng nghÖ cao ®Ó nhanh chãng ®­a nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ®uæi kÞp íc ph¸t triÓn vai trò của nền kinh tế tri thức trong phát triển kinh tế hiện nay 4.3 thực trạng và giải pháp ứng dụng tri thức vào đời sống xã hội ở Việt Nam 4.3.1 C¬ héi ®èi víi ViÖt nam ViÖt nam ®ang ®øng tr­íc c¬ héi tiÕp cËn nÒn kinh tÕ tri thøc, nÕu bá lì kh«ng biÕt tËn dông c¬ héi, ®æi míi c¸ch nghÜ c¸ch lµm, b¾t kÞp tri thøc míi cña thêi ®¹i, ®i t¾t vµo nh÷ng ngµnh kinh tÕ dùa vµo c«ng nghÖ cao, dùa vµo tri thøc th× sÏ tôt hËu. §¹i héi VIII ®· kh¼ng ®Þnh ph¶i: "®i t¾t ®ãn ®Çu" nÕu kh«ng lµm ®­îc thÕ th× sù tôt hËu lµ rÊt dÔ x¶y ra. Cã ý kiÕn cho r»ng nÒn kinh tÕ n­íc ta ph¶i ph¸t triÓn theo m« h×nh hai tèc ®é: - Võa ph¶i lo ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp c¬ b¶n, lo gi¶i quyÕt nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n vµ bøc xóc cña ng­êi d©n. - Võa ph¶i lo ph¸t triÓn nhanh nh÷ng ngµnh kinh tÕ dùa vµo tri thøc vµ c«ng nghÖ cao, nhÊt lµ c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, t¹o ngµnh nghÒ míi, viÖc lµm míi, ®¹t tèc ®é cao, héi nhËp cã hiÖu qu¶ víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. - Chóng ta kh«ng thÓ vµ kh«ng nªn b¾t ch­íc, dËp khu«n theo m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña c¸c n­íc kh¸c. Vµ còng kh«ng nªn hiÓu c«ng nghiÖp ho¸ lµ x©y dùng c«ng nghiÖp mµ ph¶i hiÓu ®ã lµ sù chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ t×nh tr¹ng l¹c hËu, n¨ng suÊt chÊt l­îng thÊp kÐm, ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang nÒn kinh tÕ cã n¨ng suÊt chÊt l­îng hiÖu qu¶ cao, ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt c«ng nghiÖp dùa vµo tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ míi nhÊt. V× vËy c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i ®i ®«i víi c¬ giíi ho¸. Trong nh÷ng thËp niªn tíi con ng­êi ®i nhanh vµo nÒn kinh tÕ tri thøc, n­íc ta kh«ng thÓ bá lì c¬ héi lín ®ã mµ ph¶i ®i th¼ng vµo nÒn kinh tÕ tri thøc, rót ng¾n kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc, nh­ vËy nÒn c«ng nghiÖp n­íc ta ph¶i ®ång thêi thùc hiÖn hai nhiÖm vô: ChuyÓn nÒn kinh tÕ tõ kinh tÕ n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp vµ tõ c«ng nghiÖp sang tri thøc. Còng cã nghÜa lµ chóng ta ph¶i n¾m b¾t kÞp thêi c¸c tri thøc vµ c«ng nghÖ míi nhÊt ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, ®ång thêi ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô dùa vµo tri thøc vµ c«ng nghÖ míi nhÊt. VÒ c«ng nghÖ th«ng tin th× ViÖt nam, c«ng nghÖ th«ng tin còng lµ mét trong c¸c ®éng lùc chñ yÕu, quan träng nhÊt thóc ®Èy nÒn kinh tÕ tri thøc vµ x· héi th«ng tin. C«ng nghÖ th«ng tin ph¸t triÓn kh«ng nh÷ng gãp phÇn gi¶i phãng n¨ng lùc vËt chÊt, trÝ tuÖ cña c¶ d©n téc mµ cßn cã tr×nh ®é trùc tiÕp ®Õn viÖc n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña mçi doanh nghiÖp. §Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét trong nh÷ng con ®­êng dÉn tíi toµn cÇu ho¸, toµn cÇu ho¸ l¹i t¹o ra c¸c c¬ héi gióp c¸c n­íc tËn dông ®­îc vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thiÕu vèn tõ néi bé nÒn kinh tÕ: ë ViÖt nam trong 13 n¨m qua kÓ tõ khi cã luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cã gÇn 3000 dù ¸n ®­îc ®¨ng ký víi sè vèn ®· ®­îc gi¶i ng©n vµo kho¶ng 20 tû USD. MÆc dï cßn Ýt vÒ sè l­îng, nhá bÐ vÒ quy m«, nh­ng chóng ta còng cã ®­îc kho¶ng vµi chôc dù ¸n vµ kho¶ng nöa tû USD ®­îc ®Çu t­ n­íc ngoµi. §iÒu nµy thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp cña chóng ta vµo khu vùc toµn cÇu. 4.3.2 Nh÷ng th¸ch thøc Chóng ta ®ang sèng trong mét thêi ®¹i bïng næ th«ng tin vµ tri thøc. Nãi vÒ tri thøc khoa häc kü thuËt trong thÕ kû 19, cø 50 n¨m th× t¨ng gÊp ®«i, gi÷a thÕ kû 20: 10 n¨m, hiÖn nay lµ 3-5 n¨m. Mét sè n­íc ph¸t triÓn sím b­íc vµo x©y dùng kinh tÕ tri thøc ®· ®Æt ra c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trªn nhiÒu bÊt lîi: tµi nguyªn vµ søc lao ®éng bÞ gi¶m râ rÖt dÉn ®Õn lµm gi¶m thu nhËp quèc d©n. Mét vÊn ®Ò ®¸ng lo ng¹i n÷a lµ n¹n chÊt x¸m ®· lµm cho c¸c n­íc ®· nghÌo l¹i cµng nghÌo h¬n v× nghÌo tri thøc lµ nguån gèc cña mäi c¸i nghÌo. Trªn thÕ giíi kho¶ng 20% d©n sè giµu ë c¸c n­íc ph¸t triÓn chiÕm tíi 86% GDP, trong khi 20% d©n sè nghÌo nhÊt chØ chiÕm 1% GDP, t­¬ng tù ë c«ng nghiÖp lµ 44, 5% vµ 8%. Qua ®ã cã thÓ thÊy sù gi·n réng kho¶ng c¸ch giµu nghÌo ®ang lµ mét th¸ch thøc ®èi víi c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh vµ qu¶n lý kinh tÕ x· héi. Trong lÜnh vùc th«ng tin th× ë ViÖt nam c«ng nghÖ th«ng tin ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc quan träng nhÊt cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc, tuy nhiªn c«ng nghÖ th«ng tin cña n­íc ta vÉn cßn ®ang ë t×nh tr¹ng l¹c hËu kÐm h¬n nhiÒu c¸c n­íc trong khu vùc. §Ó héi nhËp thµnh c«ng ViÖt nam cÇn tiÕp tôc chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i ®a ph­¬ng, gi¶m vµ tiÕn tíi hµng rµo b¶o hé vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, ®ång thêi cÇn ®æi míi t­ duy vÒ c«ng t¸c c¸n bé cã kh¶ n¨ng thÝch øng víi c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ héi nhËp ngµy nay. 4.3.3 Doanh nghiÖp ViÖt Nam Thùc tÕ hiÖn nay ë c¸c doanh nghiÖp n­íc ta,tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o rÊt thÊp.Trong c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam,sè lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®¼ng trë lªn chiÕm 32%,trong khi ®ã con sè nµy ë Hµn Quèc lµ 48%,NhËt B¶n 64,4%,Th¸i Lan58,2%. Tr×nh ®é c«ng nghÖ ë c¸c doanh nghiÖp nh×n chung cong l¹c hËu,øng dông c«ng nghÖ th«ng tin cßn yÕu.Theo kÕt qu¶ kh¶o sat 42 c¬ së cña mét ngµnh do ViÖn khoa häc b¶o hé lao ®éng thuéc Tæng liªn ®oµn lao ®éng ViÖt Nam tiÕn hµnh gÇn ®©y,cã ®Õn 76% thiÕt bÞ,m¸y mãc nhËp khÈu thuéc thÕ hÖ nh÷ng n¨m 50-60.XÐt vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ th«ng tin,ViÖt Nam chØ ®øng thø 7/10 trong ASEAN(B¸o ®Çu t­,sè 23,22/2/2001).Theo diÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi(1/2001),n¨m 1999,ViÖt Nam ®øng thø 48/59 n­íc vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ nh­ng ®øng thø 59/59 vÒ sö dông th­ ®iÖn tö.Th­¬ng m¹i ®iÖn tö cßn lµ kh¸i niªm t­¬ng ®èi xa l¹ víi nhiÒu doanh nghiÖp. 5. Kết luận: Xu h­íng x©y dùng vµ ph¸t triÓn tri thøc lµ xu h­íng tÊt yÕu cña lÞch sö, kh«ng riªng g× CNTB. V× môc tiªu "d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng d©n chñ, v¨n minh" ViÖt nam kh«ng thÓ ®i ng­îc xu h­íng ®ã. N­íc ta ®· n¾m b¾t ®­îc rÊt nhiÒu c¬ héi vµ tõ ®ã cã thÓ ph¸t triÓn nÒn tri thøc, theo kÞp nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã vÉn cßn nh÷ng khã kh¨n mµ chóng ta ph¶i v­ît qua. N­íc ta ph¶i vËn dông nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ®Èy lïi nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu, tiÕn vµo thêi kú c«ng nhiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. T¨ng c­êng më réng c¸c mèi quan hÖ ngo¹i giao, t×m hiÓu kinh nghiÖm cña c¸c n­íc tiªn tiÕn. Vµ mét ®iÒu quan träng n÷a lµ ph¶i ch¨m lo ®Õn c¶i c¸ch gi¸o dôc vÒ con ng­êi vµ vËt chÊt n­íc nhµ. ._.