Vai trò của tri thức đối với hoạt động xã hội của con người

1.Kh¸i niÖm tri thøc vµ kÕt cÊu cña tri thøc a.Kh¸I niÖm tri thøc: Tri thøc ®· cã tõ l©u trong lÞch sö, cã thÓ nãi tõ khi con ng­êi b¾t ®Çu cã t­ duy th× lóc ®ã cã tri thøc.Tr¶i qua mét thêi gian dµi ph¸t triÓn cña lÞch sö, cho ®Õn nh÷ng thËp kû gÇn ®©y tri thøc vµ vai trß cña nã ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi míi ®­îc ®Ò cÆp nhiÒu.VËy tri thøc lµ g×? Cã rÊt nhiÒu c¸ch ®Þnh nghÜa vÒ tri thøc nh­ng cã thÓ hiÓu “Tri thøc lµ sù hiÓu biÕt, s¸ng t¹o vµ nh÷ng kh¶ n¨ng, kü n¨ng ®Ó øng dông nã(hiÓu biÕt s¸ng t¹o) vµo viÖc t¹o ra c¸i míi nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn kinh tÕ -x· héi. Tri thøc bao gåm tÊt c¶ nh÷ng th«ng tin,sè liÖu,b¶n vÏ,t­ëng t­îng(s¸ng t¹o),kh¶ n¨ng,kü n¨ng quan niÖm vÒ gi¸ trÞ vµ nh÷ng s¶n phÈm mang tÝnh t­îng tr­ng x· héi kh¸c.Tri thøc cã vai trß rÊt lín víi ®êi sèng con ng­êi ThÕ giíi ®ang b­íc vµo mét kØ nguyªn míi víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ vµ nh÷ng øng dông cña nã vµo ®êi sèng ®iÒu ®ã buéc con ng­êi ph¶I t×m tßi häc hái ®Ó cã mét tr×nh ®é míi,cao h¬n.§ã lµ thêi ®¹i mµ “Tri thøc ®· trë thµnh ®éng lùc chñ yÕu cña sù ph¸t triÓn x· héi”, ”Tri thøc lµ tµi nguyªn lµ t­ b¶n”, “Tri thøc lµ t©m ®iÓm cña c¹nh tranh vµ lµ nguån lùc dÉn d¾t cho sù t¨ng tr­ëng dµi h¹n..dÉn tíi nh÷ng thay ®æi lín trong c¸ch tæ chøc s¶n xuÊt, cÊu tróc thÞ tr­êng, lùa chän nghÒ nghiÖp… b.KÕt cÊu cña tri thøc: Tri thøc ®­îc cÊu thµnh bëi 2 d¹ng tån t¹i,®ã lµ tri thøc hiÖn vµ tri thøc Èn. -Tri thøc hiÖn:lµ nh÷ng tri thøc ®­îc gi¶I thÝch vµ m· ho¸ d­íi d¹ng v¨n b¶n, tµi liÖu, ©m thanh, phim ¶nh, th«ng qua ng«n ng÷… §©y lµ nh÷ng tri thøc thÓ hiÖn ra ngoµi vµ dÔ dµng tiÕp nhËn, chuyÓn giao qua Gi¸o dôc. -Tri thøc Èn: lµ nh÷ng tri thøc thu ®­îc tõ nh÷ng tr¶I nghiÖm thùc tÕ, d¹ng tri thøc nµy th­êng Èn vµ chØ cã thÓ cã ®­îc b»ng c¸ch tù m×nh luyÖn tËp. 2.Vai trß cña tri thøc víi ho¹t ®éng lao ®éng Tri thøc cã vai trß to lín trong viÖc c¶I tiÕn ho¹t ®éng lao ®éng cña con ng­êi. Do t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i , ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ vËt liÖu, c«ng nghiÖp n¨ng l­îng... Tõ cuèi nh÷ng n¨m 80 ®Õn nay, nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang biÕn ®æi s©u s¾c, m¹nh mÏ vÒ c¬ cÊu, chøc n¨ng vµ ph­¬ng thøc ho¹t ®éng. §©y thùc sù lµ mét b­íc ngoÆt lÞch sö cã ý nghÜa träng ®¹i: nÒn kinh tÕ chuyÓn tõ kinh tÕ c«ng nghiÖp sang kinh tÕ tri thøc, nÒn v¨n minh loµi ng­êi chuyÓn tõ v¨qn minh c«ng nghiÖp sang v¨n minh trÝ tuÖ. LÞch sö ph¸t triÓn hiÖn ®¹i chøng tá r»ng c¸c lîi thÕ tù nhiªn ngµy cµng gi¶m bít vai trß trong ph¸t triÓntrong khi tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ vµ nguån nh©n lùc tri thøc ®ãng vai trß ngµy cµng quyÕt ®Þnh trong cuéc c¹nh tranh ph¸t triÓn. Ong Peter, mét gi¸m ®èc c«ng ty Mü nãi r»ng "chøc n¨ng cña nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i lµ s¶n xuÊt vµ ph©n phèi tri thøc, th«ng tin, chø kh«ng ph¶i lµ s¶n xuÊt vµ ph©n phèi vËt chÊt" Trong nÒn s¶n xuÊt cò môc tiªu quan träng nhÊt lµ tèi ­u ho¸ tiÕn tr×nh s¶n xuÊt quy m« lín, do ®ã ®ßi hái ph¶i cã mét tæ chøc cã ®¼ng cÊp vµ kü thuËt c«ng nghiÖp trong nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i ®a sè ng­êi lao ®éng lµm viÖc b»ng trÝ ãc ®Ó sö lý th«ng tin chø kh«ng lµm viÖc ch©n tay ®Ó chÕ biÕn hµng ho¸ vËt chÊt. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tri thøc h×nh thµnh nÒn kinh tÕ míi còng thay ®æi cung c¸ch lao ®éng. Cã mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a tiÕn bé kü thuËt vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Tri thøc ph¸t triÓn lµm cho n¨ng xuÊt lao ®éng t¨ng cao 3.Vai trß cña tri thøc víi ho¹t ®éng x· héi cña con ng­êi Tri thøc cã vai trß rÊt quan träng trong ho¹t ®éng x· héi. Nã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn c¸c lÜnh vùc x· héi nh­ chÝnh trÞ, v¨n ho¸-gi¸o dôc. -Vai trß cña tri thøc víi ho¹t ®éng chÝnh trÞ Tri thøc ®em l¹i cho con ng­êi nh÷ng sù hiÓu biÕt, kiÕn thøc.ng­êi cã tri thøc lµ ng­êi cã kh¶ n¨ng t­ duy lÝ luËn, kh¶ n¨ng ph©n tÝch tiÕp cËn vÊn ®Ò mét c¸ch s¸t thùc, ®óng ®¾n. §iÒ nµy rÊt quan träng, mét ®Êt n­íc rÊt cÇn nh÷ng con ng­êi nh­ vËy ®Ó ®iÒu hµnh c«ng viÖc chinh trÞ. Nã quyÕt ®Þnh ®Õn vËn mÖnh cña mét quèc gia. §¹i héi VI cña §¶ng ®· ®¸nh dÊu mét sù chuyÓn h­ính manh mÏ trong nhËn thøc vÒ nguån lùc con ng­êi. §¹i héi nhÊn m¹nh: “ Ph¸t huy yÕu tè con ng­êi vµ lÊy viÖc phôc vô con ng­êi lµ môc ®Ých cao nhÊt cña mäi ho¹t ®«ng”. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn con ng­êi ®ang lµ chiÕn l­îc cÊp b¸ch. Chóng ta cÇn cã nh÷ng gi¶I ph¸p trong viÖc ®µo t¹o c¸n bé vµ hÖ thèng tæ chøc: TuyÓn chän nh÷ng ng­êi häc réng tµi cao, ®øc ®é trung thµnh víi môc tiªu x· héi chñ nghÜa, thuéc c¸c lÜnh vùc, tËp trung ®µo t¹o, båi d­ìng cho hä nh÷ng tri thøc cßn thiÕu vµ yÕu ®Ó bè trÝ vµo c¸c c¬ quan tham m­u ho¹ch ®Þnh ®­êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ph¸p luËt cña Nhµ n­íc víi nh÷ng qui ®Þnh cô thÓ vÒ chÕ ®é tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n vµ lîi Ých. S¾p xÕp c¸c c¬ quan nghiªn cøu khoa häc - c«ng nghÖ vµ gi¸o dôc - ®¹o t¹o thµnh mét hÖ thèng cã mèi quan hÖ g¾n kÕt víi nhau theo liªn nghµnh, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi tèi ®a cho hîp t¸c nghiªn cøu vµ øng dông kÕt qu¶ nghiªn c­u vµo thùc hiÖn. Hîp nhÊt c¸c viÖn nghiªn cøu chuyªn nghµnh vµo tr­êng ®¹i häc vµ g¾n kÕt tr­êng ®¹i häc vµ c¸c c«ng ty, xÝ nghiÖp. C¸c c¬ quan nghiªn cøu vµ ®¹o t¹o ®­îc nhËn ®Ò tµi, chØ tiªu ®µo t¹o theo ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch vµ kinh phÝ dùa trªn luËn chøng kh¶ thi ®­îc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi ®øng ®Çu c¬ quan. Hµng n¨m theo ®Þnh kú cã nh÷ng cuéc gÆp chung gi÷a nh÷ng ng­êi cã träng tr¸ch vµ c¸c nhµ khoa häc ®Çu nghµnh cña c¸c c¬ quan Gi¸o dôc - §µo t¹o vµ trung t©m khoa häc lín cña quèc gia, liªn hiÖp c¸c héi khoa häc ViÖt Nam…víi sù chñ tr× cña ®ång chÝ chñ tÞch, sù tham gia cña c¸c thµnh viªn Héi ®ång gi¸o dôc - ®µo t¹o vµ khoa häc - c«ng nghÖ quèc gia vÒ nh÷ng ý kiÕn t­ vÊn, khuyÕn nghÞ cña tËp thÓ c¸c nhµ khoa häc víi §¶ng vµ nhµ n­íc vÒ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn Gi¸o dôc - §µo t¹o. Ph¸t triÓn khoa häc – c«ng nghÖ, c¸ch tuyÓn chän vµ giao ch­¬ng tr×nh ®Ò tµi, giíi thiÖu nh÷ng nhµ khoa häc tµi n¨ng ®Ó viÕt gi¸o khoa, gi¸o tr×nh, lµm chñ nhiÖm ch­¬ng tr×nh, ®Ò tµi vµ tham gia c¸c héi ®ång xÐt duyÖt, thÈm ®Þnh nghiÖm thu c¸c ch­¬ng tr×nh, ®Ò tµi khoa häc cÊp Nhµ n­íc. Liªn hiÖp c¸c héi khoa häc ViÖt Nam cÇn th­êng xuyªn vµ ph¸t huy trÝ tuÖ cña c¸c nhµ khoa häc, d©n chñ thaá luËn ®Ó ®­a ra ®­îc nh÷ng ý kiÕn t­ vÊn, nh÷ng kiÕn nghÞ x¸c thùc cã gi¸ trÞ víi §¶ng, Nhµ n­íc vµ ®éng viªn tËp hîp lùc l­îng c¸c héi viªn tiÕn qu©n m¹nh mÏ vµo cÊc lÜnh vùc khoa häc vµ c«ng nghÖ mµ ®Êt n­íc ®ang mong chê ®Ó sím tho¸t khái t×nh tr¹ng nghÌo vµ kÐm ph¸t triÓn. - Vai trß cña tri thøc ®èi víi v¨n ho¸ - gi¸o dôc Tri thøc còng cã vai trß rÊt lín ®Õn v¨n ho¸ -gi¸o dôc cña mét quèc gia. Nã gióp con ng­êi cã ®­îc kh¶ n¨ng tiÕp cËn,lÜnh héi nh÷ng kiÕn thøc ,ý thøc cña con ng­êi ®­îc n©ng cao.Vµ do ®ã nÒn v¨n ho¸ ngµy cµng lµnh m¹nh.Cã nh÷ng hiÓu biÕt vÒ tÇm quan träng cña gi¸o dôc.Tõ ®ã x©y dùng ®Êt n­íc ngµy cµng lín m¹nh,phån vinh 4.Vai trß cña tri thøc ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ §©y lµ nÒn kinh tÕ tri thøc. NÒn kØnh tÕ tri thøc lµ nÒn kinh tÕ trong ®ã qu¸ tr×nh thu nhËn truyÒn b¸, sö dông, khai th¸c, s¸ng t¹o tri thøc trë thµnh thµnh phÇn chñ ®¹o trong qu¸ tr×nh t¹o ra cña c¶i. Kinh tÕ tri thøc cã nhiÒu ®Æc ®iÓm c¬ b¶n kh¸c biÖt so víi c¸c nÒn kinh tÕ tr­íc ®ã: - Tri thøc khoa häc- c«ng nghÖ cïng víi lao ®éng kü n¨ng cao lµ c¬ sá chñ yÕu vµ ph¸t triÓn rÊt m¹nh - Nguån vèn quan träng nhÊt, quý nhÊt lµ tri thøc, nguån vèn trÝ tuÖ. - S¸ng t¹o vµ ®æi míi th­íng xuyªn lµ ®éng lùc chñ yÕu nhÊt thóc ®¶y sô ph¸t triÓn. - NÒn kinh tÕ mang tÝnh häc tËp. - NÒn kinh tÕ lÊy thÞ tr­êng toµn cÇu lµ m«i tr­êng ho¹t ®éng chÝnh. - NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng do ®­îc nu«i d­ìng b»ng nguån n¨ng l­îng v« tËn vµ n¨ng ®éng lµ tri thøc. Thùc tiÔn hai thËp niªn qua ®· kh¼ng ®Þnh, d­íi t¸c ®éng cña c¸ch m¹ng khoa häc – c«ng nghÖ vµ toµn cÇu ho¸, kinh tÕ tri thøc ®ang h×nh thµnh ë nhiÒu n­íc ph¸t triÓn vµ sÏ trë thµnh mét xu thÕ quèc tÕ lín trong mét, hai thËp niªn tíi. Sù xuÊt hiÖn cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh dùa trªn tri thøc. NÒn kinh tÕ tri thøc lµ nÒn kinh tÕ lÊy s¶n xuÊt vµ kinh doanh tri thøc lµm néi dung chñ yÕu. T­¬ng lai cña bÊt cø doanh nghiÖp nµo còng kh«ng chØ phô thuéc vµo viÖc sö dông tiÒn b¹c, nguyªn vËt liÖu, nguån nh©n lùc vµ m¸y mãc thiÕt bÞ…mµ cßn phô thuéc vµo viÖc xö lý vµ sö dông nh÷ng th«ng tin néi bé vµ th«ng tin tõ m«i tr­êng kinh doanh. C¸ch tèt nhÊt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lµ t×m hiÓu kiÕn thøc chuyªn m«n mµ h·ng cã ®­îc, sö dông v× môc ®Ých th­¬ng m¹i vµ nh÷ng kiÕn thøc nµy cÇn ®­îc ph¸t triÓn kh«ng ngõng. Gi¸ trÞ cña nh÷ng c«ng ty c«ng nghÖ cao nh­ c¸c c«ng ty s¶n xuÊt phÇn mÒm vµ c¸c c«ng ty c«ng nghÖ sinh häc kh«ng chØ n»m trong nh÷ng tµi s¶n vËt chÊt h÷u h×nh, mµ cßn n»m trong nh÷ng tµi s¶n v« h×nh, nh­ tri thøc vµ c¸c b»ng s¸ng chÕ. §Ó trë thµnh mét c«ng ty ®­îc dÉn d¾t bëi tri thøc, c¸c c«ng ty ph¶i biÕt nhËn ra nh÷ng thay ®æi cña tØ träng vèn trÝ tuÖ trong tæng gi¸ trÞ kinh doanh. Vèn trÝ tuÖ cña c«ng ty, tri thøc, bÝ quyÕt vµ ph­¬ng ph¸p ®éi ngò nh©n viªn vµ c«ng nh©n còng nh­ kh¶ n¨ng cña c«ng ty ®Ó liªn tôc hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt lµ mét nguån lîi thÕ c¹nh tranh. HiÖn cã c¸c b»ng chøng ®¸ng l­u ý chØ ra phÇn gi¸ trÞ v« h×nh cña c¸c c«ng ty c«ng nghÖ cao vµ dÞch vô ®· v­ît xa phÇn gi¸ trÞ h÷u h×nh cña c¸c tµi s¶n vËt thÓ cña c¸c c«ng ty ®ã, nh­ c¸c toµ nhµ hay thiÕt bÞ. VÝ dô: c¸c tµi s¶n vËt thÓ cña c«ng ty Microsoft chØ chiÕm mét phÇn rÊt nhá trong tæng gi¸ trÞ ®­îc vèn ho¸ trªn thÞ truêng cña c«ng ty nµy. PhÇn lín lµ vèn trÝ tuÖ. Sau hai m­¬i n¨m thµnh lËp, sè nh©n viªn c«ng ty t¨ng 6 ngh×n lÇn, thu nhËp t¨ng 370 ngh×n lÇn, 1/10 sè nh©n viªn trë thµnh triÖu phó. Nguån vèn con ng­êi lµ mét thµnh tè gi¸ trÞ c¬ b¶n trong mét c«ng ty dùa vµo tri thøc. NÒn kinh tÕ tri thøc sÏ ngµy cµng lµm xuÊt hiÖn nhiÒu s¶n phÈm th«ng minh. §ã lµ nh÷ng s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng g¹n läc vµ gi¶i thÝch c¸c th«ng tin ®Ó ng­êi sö dông cã thÓ hµnh ®éng mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n. Ngay c¶ mét chiÕc b¸nh kÑp thÞt còng cã thÓ trë thµnh mét s¶n phÈm míi dùa trªn tri thøc b»ng c¸ch lµm cho kh¸ch hµng biÕt c¸ch sö dông nh÷ng th«ng tin vÒ dinh d­ìng. Sè l­îng ka-lo vµ chÊt bÐo ®­îc in lªn ho¸ ®¬n hoÆc thËm chÝ tr×nh bµy th«ng tin ®ã tr­íc khi kh¸ch ®Æt hµng. ThËm chÝ cã nh÷ng s¶n phÈm th«ng minh võa cã thÓ truyÒn ®¹t th«ng tin vÒ s¶n phÈm võa khuyªn kh¸ch hµng nªn lµm g× tõ t×nh h×nh võa ®­îc th«ng tin. Vèn tri thøc – vai trß cña nã trong kinh tÕ tri thøc Vèn tri thøc lµ tri thøc ®­îc dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh víi môc ®Ých sinh lîi ( t¨ng thªm gi¸ trÞ ). Vèn tri thøc lµ mét yÕu tè næi bËt nhÊt trong hµm s¶n xuÊt. Trong v¨n minh n«ng nghiÖp th× søc lao ®éng, ®Êt ®ai vµ vèn lµ nh÷ng yÕu tè cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, vèn, ®Êt ®ai vµ nhÊt lµ søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸ víi t­ c¸ch lµ nh÷ng yÕu tè quan träng trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, gãp phÇn chuyÓn x· héi phong kiÕn thµnh x· héi t­ b¶n trong lÞch sö. Cßn trong kinh tÕ tri thøc, yÕu tè cña sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ - x· héi kh«ng chØ bao gåm vèn tiÒn tÖ, ®Êt ®ai vµ dùa trªn lao ®éng gi¶n ®¬n mµ chñ yÕu dùa trªn lao ®éng trÝ tuÖ g¾n víi tri thøc. Nh­ vèn tri thøc trë thµnh yÕu tè thø nhÊt trong hµm s¶n xuÊt thay v× yÕu tè søc lao ®éng vèn tiÒn tÖ vµ ®Êt ®ai. Vèn tri thøc thùc sù trë thµnh nguån gèc ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. N­íc Mü nãi riªng vµ c¸c n­íc thuéc tæ chøc OECD nãi chung nhiÒu n¨m qua t¨ng tr­ëng æn ®Þnh víi tèc ®é cao lµ nhê cã sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ dùa trªn tri thøc nh­ c¸c ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin, viÔn th«ng, vò trô, ®Çu t­, ng©n hµng, tµi chÝnh, chøng kho¸n, b¶o hiÓm…§ång thêi chuyÓn ®Çu t­ vèn tri thøc tõ c¸c ngµnh truyÒn thèng sang c¸c ngµnh cã hµm l­îng tri thøc cao. ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn, ®Çu t­ cµng nhiÒu vèn tri thøc th× mang l¹i gi¸ trÞ gia t¨ng cµng lín, tû suÊt lîi nhuËn cµng cao. Vèn tri thøc trong kinh tÕ tri thøc ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña doanh nghiÖp. Vèn tri thøc ë ®©y bao gåm c¸c c«ng nh©n tri thøc, c¸c nhµ qu¶n lý cã tr×nh ®é cao, c¸c c«ng nghÖ míi. Vèn tri thøc ®ãng vai trß to lín trong viÖc rót ng¾n kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ph¸t triÓn. Sù xuÊt hiÖn kinh tÕ tri thøc võa lµ c¬ héi võa lµ th¸ch thøc ®èi víi c¸c n­íc kÐm vµ ®ang ph¸t triÓn, trong ®ã cã ViÖt Nam. C¸c quèc gia kÐm vµ ®ang ph¸t triÓn ph¶i nhanh chãng tiÕp cËn víi kinh tÕ tri thøc, th«ng qua tri thøc ho¸ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô, ®Æc biÖt sím h×nh thµnh c¸c c«ng nghÖ cao ®Ó nhanh chãng ®­a nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ®uæi kÞp c¸c n­íc ph¸t triÓn. Nguån lùc con ng­êi cã chÊt l­îng t¨ng cao Ph¸t huy nguån lùc con ng­êi lµ yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. Doanh nghiÖp lµ mét tæ chøc gi¸o dôc Kinh tÕ tri thøc ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i n©ng cao lùc l­îng trong viÖc hÊp thô tri thøc,vËn dông tri thøc vµ tù m×nh ®æi míi tri thøc.§iÒu ®ã dÉn ®Õn c¸c h·ng còng ph¶i trë thµnh c¸c tæ chøc häc hái.Th«ng tin vµ lao ®éng di chuyÓn ngµy cµng nhanh buéc c¸c c«ng ty ph¶i nhËy bÐn h¬n,®ßi hái mäi ng­êi ph¶i lu«n tiÕp tôc häc tËp.Häc tËp bao gåm c¶ trao ®æi c¸c th«ng tin,tri thøc vµ kü thuËt cã s½n vµ ph¸t hiÖn ra c¸c nguyªn t¾c vµ tri thøc míi.Mét sè ph­¬ng ph¸p sau: Häc tËp qua c«ng viÖc,häc tËp t¹i n¬i lµm viÖc:c«ng nh©n ®µo t¹o lÉn nhau,lu©n chuyÓn c«ng viÖc,tr¶ l­¬ng c¨n cø vµo kü n¨ng,nh÷ng nhãm chÝnh thøc hoÆc kh«ng chÝnh thøc vµ chÕ ®é gãp ý c¶i tiÕn Doanh nghiÖp ®Æt ë c¸c tr­êng häc: §©y lµ tæ chøc “lai t¹o” kÕt hîp häc tËp vµ s¶n xuÊt,gäi lµ”doanh nghiÖp nhµ tr­êng”.C¸c doanh nghiÖp nhµ tr­êng ®­îc sö dông nh­ lµ mét bé phËn cña hÖ thèng häc nghÒ ®Ó cung cÊp kinh nghiÖm s¶n xuÊt cho häc sinh ®ang chê ký hîp ®ång ®µo t¹o víi c¸c doanh nghiÖp.Nã còng cã thÓ ®­îc sö dông ®Ó cung cÊp sù häc tËp dùa trªn c«ng viÖc cho nh÷ng häc sinh ch­a ®­îc chuyªn m«n ho¸ vÒ mét nghÒ hay ngµnh cô thÓ.Trong c¸c doanh nghiÖp nµy,häc sinh s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ dÞch vô cho ng­êi kh¸c víi t­ c¸ch lµ mét bé phËn cña viÖc häc tËp cña c¸c em t¹i tr­ßng.ThËm chÝ cã nh÷ng doanh nghiÖp tù gäi m×nh lµ “mét nhµ m¸y d¹y häc” vÒ mét sè mÆt, nh÷ng doanh nghiÖp nµy ®­îc tæ chøc nh­ c«ng ty chø kh«ng ph¶i lµ mét nhµ tr­êng víi mét chÕ dé lµm viÖc,tr¶ l­¬ng nh­ mét doanh nghiÖp thùc thô.Mét sè doanh nghiÖp ®i xa h¬n b»ng c¸ch lËp ra tr­êng hîp riªng cña doanh nghiÖp. Céng t¸c víi c¸c tr­êng ®¹i häc vµ c¸c trung t©m nghiªn cøu: Sù n­¬ng tùa nµy mét nhiÒu vµo nh÷ng tiÕn bé trong kiÕn thøc vµ khoa häc, c«ng nghÖ sÏ tËn dông nh÷ng c¬ héi trî cho c¸c doanh nghiÖp thµnh c«ng.Muèn vËy,c¸c c«ng ty ph¶i céng t¸c víi c¸c tr­ßng ®¹i häc vµ c¸c trung t©m nghiªn cøu.Sù hîp t¸c gi÷a c¸c tr­êng ®¹i häc vµ giíi kinh doanh ®­îc nhiÒu tÇng líp ñng hé.Cho nªn chi phÝ cho ®µo t¹o, GD rÊt cao. Con ng­êi ®­îc ®Æt vµo vÞ trÝ trung t©m cña mäi chiÕn l­îc, ®­îc kh¼ng ®Þnh võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc chÝnh cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. Quan niÖm coi con ng­êi lµ nguån lùc cña mäi nguån lùc, coi chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi thùc chÊt lµ chiÕn l­îc con ng­êi, ®ã lµ nh÷ng quan niÖm tÝch cùc h×nh thanh tõ thùc tiÔn ®æi míi cña n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua. VËy lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t huy nguån lùc con ng­êi nh÷ng n¨m tíi, chiÕn l­îc con ng­êi cña §¶ng cÇn h­íng vµo: Thø nhÊt, Coi träng c«ng t¸c gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, khÈn tr­¬ng ®æi míi gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. NÕu nguån lùc con ng­êi lµ ®éng lùc trùc tiÕp cña sù ph¸t triÓn th× Gi¸o dôc - §µo t¹o lµ nÒn t¶ng cña chiÕn l­îc con ng­êi. Coi träng c«ng t¸c gi¸o dôc vµ ®µo t¹o còng chÝnh lµ coi träng nh©n tè con ng­êi. Gi¸o dôc - §µo t¹o ph¶i ®­îc coi lµ c¸i gèc cña sù ph¸t triÓn. B¶n th©n gi¸o dôc lµ mét qu¸ tr×nh v¨n ho¸, lµ mét t¸c nh©n v¨n ho¸ ®Ó ph¸t triÓn con ng­êi. V× vËy, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ph¶i lµ mét bé phËn cña kÕ ho¹ch kinh tÕ - x· héi, g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. ChÊt l­îng cña mét quèc gia sÏ ®­îc ®¸nh gi¸ theo c¸c tiªu chÝ: d©n c­ ®­îc gi¸o dôc tèt, nguån nh©n lùc dùa vµo trÝ tuÖ, sù dåi dµo cña quü trÝ thøc, sù linh ho¹t, hiÖu qu¶ cña c¬ cÊu tµi chÝnh, ®éi ngò c¸c nhµ doanh nghiÖp tµi giái. Mµ gi¸o dôc -®µo t¹o l¹i cã ¶nh h­ëng then chèt ®Õn c¸c vÊn ®Ò trªn, tøc lµ cã vai trß lµm ®ßn bÈy cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ. §Çu t­ thÝch ®¸ng cho sù nghiÖp gi¸o dôc - ®µo t¹o. G¾n chÊt l­îng ®µo t¹o víi yªu cÇu thùc tÕ: Tr­íc hÕt ph¶i n©ng cao chÊt l­îng gi¶ng d¹y cña ®éi ngò gi¸o viªn, gi¸o viªn th­êng xuyªn ®­îc båi d­ìng, ®­îc ®µo t¹o l¹i, ®­îc ¸p dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y hiÖn ®¹i, vµ ph¶i lu«n trau dåi ngo¹i ng÷, biÕt sö dông nh÷ng thiÕt bÞ hiÖn ®¹i. Néi dung gi¶ng d¹y cÇn ®¹t sù c©n ®èi gi÷a lý thuyÕt vµ thùc hµnh, cÇn cËp kÞp thêi néi dung tri thøc hiÖn ®¹i cña thÕ giíi vµ nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc cña ®Êt n­íc, cÇn chó ý tíi yÕu tè kü n¨ng, kü thuËt, c«ng nghÖ vµ thùc nghiÖm…®Ó cung cÊp cho x· héi mét ®éi ngò lao ®éng lµnh nghÒ, c¸c chuyªn gia c«ng nghÖ, nh÷ng nhµ qu¶n lý cã kh¶ n¨ng s¸ng t¹o vµ lµm chñ tri thøc hiÖn ®¹i, hoµ nhÞp ®­îc víi yªu cÇu kh¾t khe cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Kh¾c phôc ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y “chay”, d¹y ¸p ®Æt, thÇy ®äc, trß chÐp, sinh viªn chØ biÕt v©ng lêi ng­êi d¹y, thay b»ng ph­¬ng ph¸p “lÊy häc sinh lµm trung t©m” ®ßi hái kh¶ n¨ng lµm viÖc tÝch cùc ë c¶ thÇy vµ trß. Néi dung vµ ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc - ®µo t¹o ë tÊt c¶ c¸c cÊp ph¶i ®Þnh h­íng tho¸t ra khái nh÷ng g× lµ khu«n cøng. TÜnh l¹i, mang tÝnh thõa nhËn s¸ng t¹o ®iÒu khiÓn cho ph¸t triÓn t­ duy mét c¸ch cëi më, t×m tßi, s¸ng t¹o: ph¶i gióp cho ng­êi häc cã tÝnh c¬ ®éng cao, ®Ó thÝch øng víi nh÷ng chuyÓn biÕn nhanh chãng cña kinh tÕ thÞ tr­êng, cña thÞ tr­êng viÖc lµm, thÞ tr­êng søc lao ®éng. Thay thÕ quan niÖm “®µo t¹o nh÷ng g× m×nh cã” b»ng “®µo t¹o theo nhu cÇu x· héi”. §iÒu chØnh c¬ cÊu ®µo t¹o sao cho phï hîp víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, nhanh chãng kh¾c phôc t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi nghiªm träng gi÷a c¸c ngµnh nghÒ vµ gi÷a c¸c cÊp ®µo t¹o hiÖn nay. HiÖn nay ë n­íc ta ®ang cã hiÖn t­îng sinh viªn ra tr­êng bÞ thÊt nghiÖp, kh«ng t×m ®­îc viÖc lµm hoÆc lµm kh«ng ®óng nghµnh nghÒ ®· ®­îc ®µo t¹o. Cã nhiÒu nguyªn nh©n Trong mét thÕ giíi diÔn ra sù ®ua tranh, c¹nh tranh m¹nh mÏ hiÖn nay gi¸o dôc - ®µo t¹o cÇn ®Þnh h­íng tíi tÝnh t¸i s¶n xuÊt cña lùc l­îng lao ®éng,tÝnh h­íng tíi tÝnh s¶n xuÊt cña lùc l­îng lao ®éng KÕt luËn Xu h­íng x©y dùng vµ ph¸t triÓn tri thøc lµ xu h­íng tÊt yÕu cña lÞch sö, kh«ng riªng g× CNTB. V× môc tiªu "d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng d©n chñ, v¨n minh" ViÖt nam kh«ng thÓ ®i ng­îc xu h­íng ®ã. N­íc ta ®· n¾m b¾t ®­îc rÊt nhiÒu c¬ héi vµ tõ ®ã cã thÓ ph¸t triÓn nÒn tri thøc, theo kÞp nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã vÉn cßn nh÷ng khã kh¨n mµ chóng ta ph¶i v­ît qua. N­íc ta ph¶i vËn dông nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ®Èy lïi nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu, tiÕn vµo thêi kú c«ng nhiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. T¨ng c­êng më réng c¸c mèi quan hÖ ngo¹i giao, t×m hiÓu kinh nghiÖm cña c¸c n­íc tiªn tiÕn. Vµ mét ®iÒu quan träng n÷a lµ ph¶i ch¨m lo ®Õn c¶i c¸ch gi¸o dôc vÒ con ng­êi vµ vËt chÊt n­íc nhµ. Môc lôc Ch­¬ng1 Lý luËn chung 1. Kh¸i niÖm tri thøc vµ kÕt cÊu tri thøc a. Kh¸i niÖm tri thøc b. KÕt cÊu tri thøc 2. Vai trß cña tri thøc ®èi víi ho¹t ®éng lao ®éng 3. Vai trß cña tri thøc ®èi víi ho¹t ®éng x· héi cña con ng­êi + Vai trß ®èi víi ho¹t ®éng chÝnh trÞ + Vai trß cña trÝ thøc ®èi víi ho¹t ®éng v¨n ho¸ gi¸o dôc 4. Vai trß cña tri thøc ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ + NÒn kinh tÕ trÝ thøc + Nguån lùc con ng­êi ®èi víi nÒn kinh tÕ tri thøc 5. KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o 1. T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn - Sè chuyªn ®Ò cña kinh tÕ Mac-Lªnin (Th¸ng 11/2001) 2. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn - Sè 48/2001 3. V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX 4. T¹p chÝ Khoa häc x· héi 5. Bé Gi¸o Dôc - §µo T¹o, dù th¶o chiÕn l­îc ph¸t triÓn gi¸o dôc - ®µo t¹o giai ®o¹n 2001-2010 6. §inh Träng Th¾ng, 2001, nh÷ng c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ "kinh tÕ trÝ thøc": Sù lùa chän cña ViÖt Nam, nghiªn cøu kinh tÕ, sè 283, T12, trang 36 - trang 45 7. Hµnh trang thêi ®¹i kinh tÕ trÝ thøc, ThÕ Tr­êng NXB: Giao Th«ng VËn T¶i 2004. ._.