Vai trò của lao động đối với tăng trưởng và phát triển kinh tế

Lêi më ®Çu T¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ lµ môc tiªu ®Çu tiªn cña tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi, lµ th­íc ®o chñ yÕu vÒ sù tiÕn bé trong mçi giai ®o¹n cña c¸c quèc gia.§iÒu nµy cµng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh theo ®uæi muc tiªu tiÕn kÞp vµ héi nhËp víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. ViÖt Nam lµ mét quèc gia cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn ë khu vùc ch©u ¸.Lµ quèc gia ®«ng d©n c­ nh­ng lao ®éng chñ yÕu lµm n«ng nghiÖp.Muèn tho¸t khái nghÌo ®ãi ph¶i cã nh÷ng b­íc ®i ®óng ®¾n vµ phï hîp.§Ó gi¶i ®­îc bµi to¸n khã nµy chóng ta ph¶i biÕt ph¸t huy tiÒm n¨ng s½n cã cña chóng ta kÕt hîp víi Tr­íc hÕt, lao ®éng lµ mét nguån lùc s¶n xuÊt chÝnh vµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ.Víi vai trß nµy, lao ®éng lu«n ®­îc xem xÐt ë c¶ hai khÝa c¹nh, ®ã lµ chi phÝ vµ lîi Ých.Vai trß lao ®éng cßn thÓ hiÖn ë khÝa c¹nh thø hai ®ã lµ lao ®éng – mét bé phËn cña d©n sè, lµ ng­êi ®­îc h­ëng thô lîi Ých cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Víi vai trß quan träng nh­ vËy chóng ta nªn t×m hiÓu thËt kÜ vÒ vai trß cña lao ®éng ®Ó cã ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p n©ng cao vai trß cña lao ®éng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam. §ã chÝnh lµ lÝ do em chän ®Ò tµi “Vai trß cña lao ®éng ®èi víi t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ”.Do ®©y lµ ®Ò tµi réng vµ tµi liÖu tham kh¶o ch­a ®Çy ®ñ cïng kÜ n¨ng viÕt bµi ch­a cao nªn cßn nhiÒu h¹n chÕ vµ sai sãt.RÊt mong ®­îc sù gãp ý cña thµy c« vµ c¸c b¹n. Em xin c¶m ¬n c« gi¸o NguyÔn ThÞ Kim Dung ®· tËn t×nh h­íng dÉn em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy! CH¦¥NG 1:C¬ së lÝ luËn vÒ lao ®éng – viÖc lµm víi t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. 1. Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n: 1.1. Nguån lao ®éng: -Nguån lao ®éng lµ mét bé phËn d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt cã kh¶ n¨ng lao ®éng,cã nguyÖn väng tham gia lao ®éng vµ d©n sè ngoµi ®é tuæi lao ®éng (trªn tuæi lao ®éng) ®ang lµm viÖc trong c¸c lÜnh vùc kh¸c cña nÒn kinh tÕ. -D­íi gãc ®é lao ®éng, d©n sè ph©n chia(nguån lao ®éng vÒ mÆt sè l­îng) : +D©n sè d­íi tuæi lao ®éng (d­íi 15 tuæi hoÆc 16 tuæi) Theo ILO lµ d­íi 15 tuæi. +D©n sè trªn tuæi lao ®éng +D©n sè trong ®é tuæi lao ®éng bao gåm: cËn d­íi 15 tuæi CËn trªn ®èi víi n÷ 55 tuæi, ®èi víi nam 60( theo luËt lao ®éng ViÖt Nam) Theo ILO : cËn trªn lµ më. -Nguån lao ®éng xÐt vÒ mÆt chÊt l­îng, c¬ b¶n ®­îc ®¸nh gi¸ ë tr×nh ®é chuyªn m«n, tay nghÒ (trÝ lùc) vµ søc khoÎ (thÓ lùc) cña ng­êi lao ®éng. 1.2. Lùc l­îng lao ®éng -Lùc l­îng lao ®éng theo quan niÖm cña Tæ Chøc Lao §éng Quèc TÕ (ILO) lµ bé phËn d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng.Theo quy ®Þnh thùc tÕ ®ang cã viÖc lµm vµ nh÷ng ng­êi thÊt nghiÖp. -ë n­íc ta hiÖn nay :lùc l­îng lao ®éng lµ bé phËn d©n sè ®ñ 15 tuæi trë lªn cã viÖc lµm vµ ®ang thÊt nghiÖp 1.3.ThÊt nghiÖp -Theo ILO : thÊt nghiÖp lµ t×nh tr¹ng tån t¹i khi mét sè ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng muèn cã vÞªc lµm nh­ng kh«ng thÓ t×m ®­îc viÖc lµm ë møc tiÒn c«ng nhÊt ®Þnh. -Ph©n lo¹i:+thÊt nghiÖp h÷u h×nh +thÊt nghiÖp tr¸ h×nh(thiÕu viÖc lµm) biÓu hiÖn cã viÖc lµm nh­ng lµm viÖc n¨ng suÊt thÊp,kh«ng ®ñ ®¶m b¶o møc l­¬ng tèi thiÓu (thÊt nghiÖp v« h×nh) HoÆc cã viÖc lµm nh­ng viÖc lµm kh«ng hÕt phÇn thêi gian (b¸n thÊt nghiÖp) do thiÕu nguån lùc, tÝnh thêi vô cña c«ng viÖc… 2. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn cung, cÇu lao ®éng. 2.1. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi cung lao ®éng. -Sè l­îng lao ®éng: +D©n sè chÝnh lµ c¬ së h×nh thµnh LLL§.YÕu tè t¸c ®éng: \BiÕn ®éng tù nhiªn:phô thuéc tØ lÖ sinh,tØ lÖ tö (vÊn ®Ò nµy do t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch d©n sè vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña tõng n­íc) vÝ dô: tØ lÖ sinh cña mét sè n­íc giai ®oan 2000-2005 C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn :1,4% C¸c n­íc chËm ph¸t triÓn:2,4% C¸c n­íc thuéc OECD :0,4% ThÕ giíi :1,2% ViÖt Nam :1,3%(2000-2002); 1,4%(2003-2004);1,21%(2006) Tèc ®é t¨ng d©n sè cao ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ¶nh h­ëng tiªu cùc:lµm gi¶m thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi,tØ lÖ ng­êi ¨n theo gia t¨ng lµm cho c¸c n­íc nghÌo cµng ngµy cµng nghÌo h¬n.§©y lµ mét vßng luÈn quÈn cña c¸c n­íc nghÌo. \BiÕn ®éng c¬ häc :®ã lµ hiÖn t­îng di d©n tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ lµm cho cung lao ®éng thµnh thÞ t¨ng, ®Æc biÖt lao ®éng trÎ ®ång thêi thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ vµ gia t¨ng tØ lÖ thÊt nghiÖp thµnh thÞ. +TØ lÖ tham gia LLL§:lµ tû sè phÇn tr¨m gi÷a sè ng­êi trong ®é tuæi thuéc lùc l­¬ng lao ®éng trªn d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng. NÕu xÐt c¸c yÕu tè kh¸c kh«ng ®æi th× khi tû lÖ tham gia lùc l­¬ng lao ®éng t¨ng lµm cho cung lao ®éng t¨ng. VÝ dô: ë ViÖt Nam tû lÖ tham gia lao ®éng nãi chung =50% Tû lÖ tham gia lao ®éng cña d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng =80-82% §©y lµ 1tû lÖ kh¸ cao.NÕu so s¸nh víi c¸c n­íc ASEAN, tû lÖ tham gia lùc l­¬ng lao ®éng cña ViÖt Nam lµ lín thø 2 sau Th¸i Lan(54,83%). \YÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn tû lÖ tham gia lùc l­¬ng lao ®éng : Do c¬ cÊu d©n sè (theo ®é tuæi,giíi tÝnh). NÕu trong kÕt cÊu d©n sè :tû lÖ nam cao h¬n n÷ thi tû lÖ tham gia lùc l­¬ng lao ®éng t¨ng. Do tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi :¶nh h­ëng tíi nhËn thøc cña con ng­êi. Trong kÕt cÊu d©n sè nÕu cïng sè l­îng phô n÷ th× ë nÒn kinh tÕ ch­a ph¸t triÓn cã tû lÖ tham gia lao ®éng thÊp h¬n ë n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. -Cung lao ®éng vÒ chÊt l­îng: Nh­ chóng ta ®· biÕt :chÊt l­îng lao ®éng ¶nh h­ëng ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng cña nÒn kinh tÕ do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ t¨ng tr­ëng tÝch luü ChÊt l­îng lao ®éng cßn ¶nh h­ëng ®Õn sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu viÖc lµm theo tr×nh ®é kÜ thuËt. ChÊt l­îng lao ®éng ®­îc ®¸nh gi¸ qua tr×nh ®é häc vÊn , chuyªn m«n vµ kü n¨ng cña lao ®éng còng nh­ søc khoÎ cña hä.§iÒu nµy l¹i phô thuéc vµo ho¹t ®éng gi¸o dôc ®µo t¹o vµ c¸c dÞch vô y tÕ ch¨m sãc søc khoÎ. +Gi¸o dôc vµ viÖc c¶i thiÖn chÊt l­îng lao ®éng \Gi¸o dôc lµ tÊt c¸c d¹ng häc tËp cña con ng­êi nh»m n©ng cao kiÕn thøc vµ kü n¨ng trong suèt cuéc ®êi.Gi¸o dôc gåm gi¸o dôc c¬ b¶n(cung cÊp kiÕn thøc c¬ b¶n ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn n¨ng lùc c¸ nh©n) vµ gi¸o dôc chuyªn s©u(ngoµi cung cÊp chuyªn s©u cßn cung cÊp tay nghÒ, kü n¨ng chuyªn m«n tõ ®ã nh÷ng ng­êi ®­îc ®µo t¹o cã thÓ biÕt ®­îc c«ng viÖc cña hä ®­îc ®µo t¹o . \Gi¸o dôc lµ c¸ch thøc tÝch luü vèn nh©n lùc ,®Æc biÖt lµ tri thøc.Do ®ã sÏ gióp cho viÖc s¸ng t¹o tiÕp thu c«ng nghÖ vµ thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ. \Gi¸o dôc gióp t¹o ra lùc l­¬ng lao ®éng cã tr×nh ®é ,cã kü n¨ng lµm viÖc víi n¨ng suÊt cao do ®ã thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ. \Gi¸o dôc cßn gióp cho viÖc cung cÊp kiÕn thøc th«ng tin ®Ó ng­êi d©n ®Æc biÖt lµ phô n÷ cã thÓ sö dông nh÷ng c«ng nghÖ nh»m t¨ng c­êng søc khoÎ dinh d­ìng gãp phÇn bæ xung c¸c dÞch vô y tÕ. +Søc khoÎ víi vÊn ®Ò c¶i thiÖn chÊt l­îng lao ®éng \Søc khoÎ thÓ hiÖn ë sù bÒn bØ,dÎo dai trong c«ng viÖc. ë n­íc ta vÊn ®Ò nµy lµ 1vÊn ®Ò bøc xóc.Thùc tÕ ng­êi lao ®éng ViÖt Nam cã søc bÒn trong c«ng viÖc thÊp, sù tËp chung trong c«ng viÖc kh«ng cao. \Yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i ®¶m b¶o chÕ ®é dinh d­ìng vµ ho¹t ®éng ch¨m sãc søc khoÎ cho thÕ hÖ t­¬ng lai ®Ó ®¶m b¶o ph¸t triÓn con ng­êi t­¬ng lai héi tô ®Çy ®ñ vÒ søc khoÎ,thÓ lùc ,trÝ lùc ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o chÊt l­îng lao ®éng trong t­¬ng lai cña ®Êt n­íc ta. +T¸c phong c«ng nghiÖp vµ tÝnh kû luËt: HiÖn nay trong khu vùc thµnh thÞ ,®iÒu kiÖn lµm viÖc ngµy cµng cã xu h­íng hiÖn ®¹i ho¸.Trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, sù phèi hîp trong c«ng viÖc gi÷a c¸c c¸ nh©n trong cïng 1 tæ chøc vµ gi÷a c¸c tæ chøc víi nhau cã xu h­íng gia t¨ng vµ ®Æt ra yªu cÇu cao(tÝnh nhÞp nhµng,tÝnh hiÖu qu¶…).§iÒu nµy ®ßi hái ng­êi lao ®éng ph¶i cã t¸c phong c«ng nghiÖp ;tinh thÇn tù chñ s¸ng t¹o; th¸i ®é hîp t¸c vµ tÝnh kû luËt chÆt chÏ. 2.2. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn cÇu lao ®éng: -Quy m« sè l­îng, hÖ sè co gi·n viÖc lµm: XÐt hµm Cobb-Douglass:Y=F(k,l,r,t). Sau khi biÕn ®æi ta thiÕt lËp ®­îc mèi quan hÖ theo tèc ®é t¨ng tr­ëng theo c¸c biÕn sè: G=t +ak+bl+cr Trong ®ã:G lµ tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP. K,l,r tèc ®é t¨ng cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo :vèn ,lao ®éng ,tµi nguyªn. T lµ phÇn d­ cßn l¹i,ph¶n ¸nh t¸c ®éng cña khoa häc kü thuËt. A,b,c c¸c hÖ sè, ph¶n ¸nh tØ träng cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo trong tæng s¶n phÈm. Tõ m« h×nh ta cã thÓ rót ra c¸c nhËn xÐt nh­ sau: \ Phát triển kinh tế theo chiều sâu: tăng trưởng dựa vào sự gia tăng số lượng vốn cho một đơn vị lao động \ Phát triển kinh tế theo chiều rộng: tăng trưởng dựa vào sự gia tăng vốn tương ứng với sự gia tăng lao động Quan hÖ gi÷a quy m« s¶n l­îng vµ quy m« viÖc lµm ®­îc xem xÐt qua hÖ sè co gi·n viÖc lµm.VÝ dô:hÖ sè co gi·n viÖc lµm 0,33 :lµ sù thay ®æi 1% ®¬n vÞ ®Çu ra s¶n l­îng sÏ t¹o ra 1/3 viÖc lµm míi.HoÆc ®Ó t¹o ra 1 viÖc lam míi cÇn ph¶i t¨ng tr­ëng 3%. -Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ,®Æc ®iÓm cña cÇu lao ®éng lµ cÇu ph¸i sinh(cÇu thø ph¸t).Nã kh«ng chØ xuÊt hiÖn do nhu cÇu më réng quy m« cña nÒn kinh tÕ, cña ngµnh mµ chÞu t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè kh¸c ®Æc biÖt lµ vèn ®Çu t­ vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Khi quy m« t¨ng t¸c ®éng ®Õn l­îng vèn ®Çu t­(vèn s¶n xuÊt nh­ thiÕt bÞ, nhµ x­ëng…) vµ phô thuéc viÖc lùa chän c«ng nghÖ nh­ thÕ nµo(c«ng nghÖ cÇn Ýt vèn th× t¹o víi 1møc ®Çu t­ sÏ t¹o ra 1viÖc lµm míi Ýt h¬n;nÕu c«ng nghÖ cÇn nhiÒu vèn th× víi 1 møc ®Çu t­ sÏ t¹o ra nhiÒu viÖc lµm míi h¬n). -CÇu lao ®éng cßn phô thuéc vµo n¨ng suÊt lao ®éng. NÕu n¨ng suÊt lao ®éng cao th× cÇu lao ®éng gi¶m vµ ng­îc l¹i. 3. Mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ. 3.1. Vai trß chung cña lao ®éng . -Lao ®éng cã vai trß ®Æc biÖt trong trong t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÓ hiÖn ë vai trß 2mÆt cña lao ®éng +Lao ®éng lµ yÕu tè chñ ®éng ®Ó kÕt hîp c¸c yÕu tè ®Çu vµo. +Lao ®éng ®­îc coi lµ nguån lùc s¶n xuÊt chÝnh kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong ho¹t ®éng kinh tÕ.Víi vai trß nµy lao ®éng lu«n lu«n ®­îc xÐt trªn 2khÝa c¹nh,®ã lµ chi phÝ vµ lîi Ých.Lao ®éng lµ yÕu tè ®Çu vµo ,nã cã ¶nh h­ëng t­¬ng tù nh­ viÖc sö dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt kh¸c.V× vËy,vÒ lÝ thuyÕt trong ho¹t ®éng kinh tÕ ,cÇu lao ®éng hay ng­êi sö dông lao ®éng lu«n dùa trªn nguyªn lÝ:DLl=MC. Lao ®éng còng bao hµm nh÷ng lîi Ých tiÒm tµng theo nghÜa:gãp phÇn lµm t¨ng thu nhËp ,c¶i thiÖn ®êi sèng vµ gi¶m nghÌo ®ãi th«ng qua chÝnh s¸ch(t¹o viÖc lµm,tæ chøc lao ®éng cã hiÖu qu¶,¸p dông c«ng nghÖ phï hîp…) Vai trß cña lao ®éng cßn thÓ hiªn ë khÝa c¹nh thø hai ®ã lµ lao ®éng –mét bé phËn cña d©n sè,lµ ng­êi ®­îc h­ëng thô l¬Þ Ých cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn.Nh÷ng ng­êi lao ®éng cã n¨ng lùc cã nhiÒu c¬ héi viÖc lµm;thu nhËp tõ viÖc lµm t¨ng t¸c ®éng ®Õn tæng cÇu;thu nhËp t¨ng còng t¸c ®éng tíi t¸i ®Çu t­( gi¸o dôc, y tÕ…)gióp c¶i thiÖn chÊt l­îng lao ®éng ¶nh h­ëng ®Õn t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ. V©y lao ®éng lµ ®éng lùc m¹nh cña t¨ng tr­ëng kinh tÕ ,lµ yÕu tè n¨ng ®éng t¹o ra nh÷ng biÕn ®æi vÒ mÆt kinh tÕ vµ x· héi. 3.2 .Vai trß cña lao ®éng víi c¸c n­íc ®anh ph¸t triÓn. Ph©n tÝch t¸c ®éng cña lao ®éng ®Õn t¨ng tr­ëng qua hµm s¶n xuÊt vµ tiªu dïng 3.2.1. Lao ®éng t¸c ®éng tíi t¨ng tr­ëng kinh tÕ qua hµm s¶n xuÊt: Lao động là một bộ phận của lực lượng ph¸t triÓn, ®ã là một yếu tố đầu vào kh«ng thể thiếu trong các hoạt động kinh tế. Với vai trò này, lao động được xem xét ở cả hai khía cạnh, đó là lợi ích và chi phí. Lao động là yếu tố đầu vào, nó có ảnh hưởng chi phí tương tự như việc sử dụng các yếu tố sản xuất khác. Vì vậy, về lý thuyết trong hoạt động kinh tế, cầu lao động hay người sử dụng lao động luôn dựa trên nguyên lý: DL=MPL=MC. Lao động cũng bao hàm những lợi ích tiềm tang theo nghĩa: góp phần làm tăng thu nhập, cải thiện đời sống và giảm nghèo đói thông qua chính sách ( tạo việc làm, tổ chức lao động có hiệu quả, áp dụng cộng nghệ phù hợp…) Trong hàm sản xuất lao động không chỉ là một yếu tố của đầu vào nó còn là yếu tố tác động tới tổng cung của sản xuất. Trong tất cả các ngành không ngành nào là không cần lao động. Sự tăng trưởng nhanh hay chậm đều có tác động không nhỏ của lao động. Sản lượng của ngành làm ra tăng lên cũng một phần nhờ sự tăng lên của năng suất lao động. Đối với các nước đang phát triển lao động là một yếu tố quan trọng trong quá trình sản xuất, do nền kinh tế chưa phát triển các ngành sản xuất đều là những ngành sử dụng nhiều lao động, nhờ tiền công trả cho lao động rẻ nên mới phát triển được sản xuất góp phần tăng trưởng nền kinh tế. 3.2.2.Vai trò của lao động trong hàm tiêu dùng Bên cạnh những tác động không nhỏ của lao động tới hàm sản xuất thì lao động cũng tác động tới hàm tiêu dùng. Khi người lao động có việc làm và thu nhập người đó sẽ tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ cho bản thân để tiếp tục tái sản xuất sức lao động và nuôi sống gia đình chính vì lý do đó nó làm cho tổng nhu cầu tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ tăng lên, thị trường tiêu thụ được mở rộng. Mặt khác, khi thu nhập tăng lên nhu cầu tiêu dùng được cải thiện, yêu cầu hàng hóa và dịch vụ phải được nâng cao để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của con người vì thế nó kích thích sản xuất phát triến. Các ngành có khả năng mở rộng sản xuất góp phần vào tăng trưởng và phát triển kinh tế. 3.2.3. Vai trò của lao động trong phát triển con người Vai trò của lao động còn thể hiện ở các mục tiêu phát triển con người. Lao động - một bộ phận của dân số, là người được hưởng lợi ích từ quá trình phát triển. Mọi quốc gia đều nhấn mạnh đến mục tiêu “Phát triển vì con người và coi đó là động lực của mọi sự phát triển”. Trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, hầu hết các nước đều đặt trọng tâm vào chiến lược phát triển con người. Việc nâng cao năng lực cơ bản của cá nhân, của người lao động sẽ giúp họ có nhiều cơ hội việc làm hơn. Khi thu nhập từ việc làm tăng, họ sẽ có điều kiện cải thiện đời sống, nâng cao chất lượng cuộc sống. Kết quả là làm tăng nhu cầu xã hội, đồng thời tác động đến hiệu quả sản xuất trong điều kiện năng suất lao động tăng. Những vai trò của lao động như đã nêu chứng tỏ rằng lao động là động lực quan trọng trong tăng trưởng và phát triển kinh tế. 3.3. Lîi thÕ: -Cã cung lao ®éng t¨ng nhanh vÒ sè l­îng v× ë c¸c n­íc nµy cã tû lÖ t¨ng d©n sè lµ kh¸ cao. Dù b¸o ë ViÖt Nam giai ®o¹n 2006-2010 lao ®éng t¨ng trung b×nh 1,6triÖu lao ®éng/n¨m. -GÝa c¶ lao ®éng rÎ. 3.4. H¹n chÕ: -ChÊt l­îng lao ®éng h¹n chÕ. +Tr×nh ®é chuyªn m«n ,kÜ n¨ng ch­a ®¶m b¶o Tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o (s¬ cÊp trë lªn) ë ViÖt Nam 1996:12,3%; 2000:15,5%; 2005:24,8%; trong khi ®ã ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp :>90% ;c¸c n­íc trong khu vùc:tõ 60-70% C¬ cÊu ®µo t¹o cã nh÷ng bÊt hîp lÝ gi÷a tØ lÖ ®µo t¹o ®¹i häc /trung häc/d¹y nghÒ. -ThÓ lùc kÐm: thÓ hiÖn tû lÖ suy dinh d­ìng ë trÎ em (<5tuæi)cao; chiÒu cao chËm ®­îc c¶i thiÖn -T¸c phong lµm viÖc c«ng nghiÖp cßn yÕu kÐm:trong 1 cuéc ®iÒu tra gÇn ®©y thÊy ®­îc lao ®éng cña chóng ta mang t¸c phong lao ®éng s¶n xuÊt nhá, tiÓu n«ng,tÝnh n¨ng ®éng thÊp, n¨ng lùc s¸ng tao yÕu, kh«ng m¹nh d¹n trong c¸ch tiÕp thu c¸ch lµm ¨n míi vµ mao hiÓm. - CÇu lao ®éng ch­a ®­îc më réng CH¦¥NG 2: §¸nh gi¸ vai trß cña lao ®éng trong t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam giai ®o¹n 1996-2006 1.Tæng quan lao ®éng ViÖt Nam 1.1. Lao ®éng vÒ sè l­îng: ViÖt Nam lµ 1 n­íc ®ang ph¸t triÓn cã d©n sè ®«ng .Cung lao ®éng cã xu h­íng t¨ng nhanh.Trong giai ®o¹n 1996-2003 tèc ®é t¨ng b×nh qu©n kho¶ng >2%/n¨m,t­¬ng øng trªn 800 ngµn ng­êi.Lao ®éng trong ®é tuæi chiÕm tû lÖ cao trong tæng lùc l­¬ng lao ®éng (trªn 95%).Trong ®ã lao ®éng trÎ (15 tuæi ®Õn 34 tuæi) chiÕm tû lÖ cao(50%).§©y lµ 1 lîi thÕ cña lùc l­¬ng lao ®éng .V× lao ®éng trÎ cã thÓ lùc, thuËn lîi cho viÖc ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr­êng lao ®éng. Theo sè liÖu ®iÒu tra tõ n¨m 1996-2005 th× lùc l­¬ng lao ®éng t¨ng suèt thêi gian nµy víi møc t¨ng trung b×nh lµ 922,2 ngµn ng­êi /n¨m víi tû lÖ 2,3%/n¨m. Lùc l­¬ng lao ®éng t¨ng nhanh h¬n tõ n¨m 2001-2005.N¨m 1996-2000 lùc l­¬ng lao ®éng t¨ng b×nh qu©n lµ 800 ngµn ng­êi/n¨m, víi tèc ®é t¨ng b×nh qu©n lµ 2,1%/n¨m .Tõ n¨m 2001-2005 chØ sè nµy lµ 107 ngµn ng­êi /n¨m vµ 2.6%/n¨m. N¨m Nam(%) N÷(%) 1996 49.15 50.58 1997 49.43 50.57 1998 49.72 50.28 1999 49.86 50.14 2000 50.26 49.74 2001 50.51 49.49 2002 50.74 49.26 2003 50.97 49.03 2004 51.03 48.97 2005 51.26 48.74 Bảng 1:Lùc l­¬ng lao ®éng theo giíi tÝnh n¨m 1996-2005. Qua biÓu ®å ta thÊy ®­îc xu thÕ t¨ng lªn cña lùc l­¬ng lao ®éng ,cïng víi xu h­íng ®ã lµ xu thÕ thay ®æi tû lÖ lao ®éng gi÷a nam vµ n÷.Theo ®ã lùc l­¬ng lao ®éng nam t¨ng lªn lµ 22.7 triÖu ng­êi trong khi n÷ lµ 21,7 triÖu ng­êi (n¨m 2005).Tû lÖ lùc l­¬ng lao ®éng n÷ gi¶m t­ 50,7% n¨m 1996 xuèng 48,6% n¨m 2005 trong tæng lùc l­¬ng lao ®éng .Tèc ®é t¨ng trung b×nh /n¨m cña lùc l­¬ng lao ®éng nam lµ 2,7% cao h¬n so víi tèc ®é t¨ng trung b×nh /n¨m cña lùc l­¬ng lao ®éng n÷ (1,8%).Do vËy xu thÕ lùc l­¬ng lao ®éng nam t¨ng lªn tõ sau n¨m 2000. Nguån cung lao ®éng cña ViÖt Nam ë c¶ khu vùc thµnh thÞ vµ n«ng th«n ®Òu t¨ng ®¸ng kÓ vÒ sè l­îng.Tõ n¨m 1996-2005, lùc l­¬ng lao ®éng khu vùc thµnh thÞ t¨ng lªn 7,2triÖu ng­êi, møc t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 4,9%; cßn lùc l­¬ng lao ®éng n«ng th«n t¨ng tõ 28,8 triÖu ng­êi lªn 33,3 triÖu ng­êi , øng víi møc t¨ng 4,5 triÖu ng­êi. 1.2. Lao ®éng vÒ chÊt l­îng: Theo thời báo kinh tế Sài gòn - Thiếu lao động trình độ cao Tính đến cuối năm 2006, Việt Nam có tổng cộng 45,3 triệu lao động, trong đó ba phần tư là lao động ở nông thôn + hiện mới chỉ có 32% số lao động là đã qua đào tạo và tỷ lệ lao động đã có chứng chỉ đào tạo ngắn hạn là 14,4%. + “Việt Nam thiếu trầm trọng lao động kỹ thuật trình độ cao và lao động dịch vụ cao cấp trong các ngành tài chính, ngân hàng, du lịch, bán hàng... nên nhiều nghề và công việc phải thuê lao động nước ngoài trong khi lao động xuất khẩu đa phần có trình độ chuyên môn kỹ thuật thấp hoặc mới chỉ qua giáo dục định hướng”. + Theo đánh giá của một số chuyên gia về lao động, lĩnh vực thiếu hụt nhân sự nghiêm trọng nhất là công nghệ thông tin, tài chính, kiểm toán, luật và hầu hết các ngành công nghiệp. Ngoài ra, nhiều người lao động chưa có trình độ ngoại ngữ đủ để làm việc, dù rằng trên thực tế tình trạng này đang được cải thiện nhờ ngày càng có nhiều người nước ngoài đến Việt Nam cũng như một số người Việt được đào tạo ở nước ngoài quay về nước làm việc. Chất lượng lao động thấp sẽ có tác động xấu tới khả năng cạnh tranh của nền kinh tế. Trong khi đó, với lực lượng lao động giản đơn quá lớn sẽ tạo áp lực rất cao cho vấn đề giải quyết việc làm. Một bộ phận lớn lao động ở các khu vực mới đô thị hóa, lao động chuyển dịch từ nông thôn không có tay nghề, lại thiếu cả ý thức, tác phong, thái độ làm việc... càng làm cho mâu thuẫn giữa “thừa” và “thiếu” thêm gay gắt. Bà Nguyễn Thị Ngọc Thủy, Giám đốc Công ty Thực phẩm Phương Liên (quận 8- TPHCM), khái quát hình ảnh công nhân của bà trong câu: “Nắng ngủ, mưa nghỉ, mát trời đi chơi”. Tác phong nông dân ấy sẽ gây khó cho cả DN lẫn người lao động. Qua ®ã ta thÊy chÊt l­îng lao ®éng cña chóng ta lµ vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m nhÊt.Bëi v×,®Êt n­íc ta ®· vµ ®ang tham gia vµo héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho chóng ta n©ng cao vÞ thÕ chÝnh trÞ,ngo¹i giao,kinh tÕ.T¨ng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ viÖn trî quèc tÕ ,t¹o c¬ héi thuËn lîi ch­a tõng cã cho nÒn kinh tÕ n­íc nhµ.§iÒu nµy sÏ t¹o viÖc lµm,n©ng cao thu nhËp cho ng­êi d©n.Nh­ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®ã lµ chÊt l­îng lao ®éng ph¶i ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®ã lµ lao ®éng cã tr×nh ®é kÜ thuËt ,tay nghÒ ,kÜ n¨ng lµm viÖc c«ng nghiÖp.Thùc tÕ, lùc l­¬ng lao ®éng cña chóng ta ch­a ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu trªn cho nªn hiÖn nay t×nh tr¹ng phæ biÕn ®ang diÔn ra ®ã lµ sè l­îng lao ®éng cña chóng ta cao,tû lÖ thÊt nghiÖp t¨ng nh­ng trong nhiÒu lÜnh vùc th× lao ®éng cßn thiÕu rÊt nhiÒu.LÝ do lµ lao ®éng cña chóng ta kh«ng cã tr×nh ®é tay nghÒ nªn kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu. 2. Thùc tr¹ng lao ®éng vµ viÖc lµm Lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn, ViÖt Nam chóng ta cã thÞ tr­êng lao ®éng míi ®­îc h×nh thµnh nªn cßn s¬ khai ,ch­a vËn hµnh ®­îc vµo guång m¸y thùc sù.Ch¼ng h¹n tiÒn l­¬ng (gi¸ c¶ cña lao ®éng )kh«ng kh«ng ph¶i hoµn toµn do c¸c lùc l­îng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh. -ViÖc lµm trong n«ng nghiÖp ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ n­íc ta cã xu h­íng gi¶m theo thêi gian nh­ng vÉn chiÕm tû träng lín.N­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp theo xu thÕ toµn cÇu,tÝch cùc chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh nghÒ, c¬ cÊu kinh tÕ;tØ träng n«ng nghiÖp trong GDP gi¶m xuèng vËy nªn lùc l­¬ng lao ®éng trong khu vùc n«ng nghiÖp còng gi¶m dÇn.Lùc l­îng lao ®éng trong khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¨ng lªn.Do ch­a ®¶m b¶o ®­îc qu¸ tr×nh ®µo t¹o ngµnh nghÒ nªn hiÖn t¹i lao ®éng cña chóng ta thiÕu hôt trÇm träng lùc l­îng lao ®éng cã tay nghÒ cao. -Lao ®éng cã tr×nh ®« cao ®ang trong thêi khñng ho¶ng: Mçi n¨m n­íc ta cã kho¶ng 1,2triÖu ng­êi ®Õn tuæi lao ®éng.Tuy nhiªn nguån bæ xung nµy ®· vµ ®ang ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò nan gi¶i mµ cèt lâi nhÊt l¹i lµ viÖc bæ xung lao ®éng th× cã nh­ng chÊt l­îng th× kh«ng.Trong khi ®ã,c¸c doanh nghiÖp kh«ng t×m lao ®éng chung chung mµ ®i t×m lao ®éng cã tr×nh ®é ngµnh nghÒ ngoµi thÞ tr­êng kh«ng cã nªn doanh nghiÖp ph¶i ®µo t¹o lÊy.§©y lµ 1gi¶i ph¸p tèn kÐm mµ kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng lµm ®­îc.V× vËy thiÕu hôt nguån nh©n lùc cao cÊp cho doanh nghiÖp ®ang lµ vÊn ®Ò mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i tÝnh to¸n trong t­¬ng lai. -VÊn ®Ò xuÊt khÈu lao ®éng : C¸c n­íc NhËt B¶n,Hµn Quèc, Australia,Mü,Canada ®ang rÊt ®ang rÊt cÇn lao ®éng cã tay nghÒ trong lÜnh vùc y t¸,c«ng nghÖ th«ng tin,c¬ khÝ,phôc vô kh¸ch s¹n…møc l­¬ng hÊp dÉn tõ 1000-2000 USD/th¸ng.Nh­ng sè l­îng ®i ®­îc rÊt Ýt.C¸c ch­¬ng tr×nh thÎ vµng,thÎ xanh cña NhËt B¶n,Hµn Quèc liªn tôc më réng ®­a ®ãn lao ®éng cã tr×nh ®é cao cña ViÖt Nam ,nh­ng sau nhiÒu lÇn ®Õn héi th¶o ,chµo mêi,phÝa b¹n ph¶i ra vÒ tay tr¾ng.Trong khi ®ã, nhu cÇu lao ®éng ®i lµm viÖc ë thÞ tr­êng l­¬ng cao rÊt lín.Nh­ng phÇn lín kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ ngo¹i ng÷ vµ tay nghÒ.Yªu cÇu nµy ®ßi hái nhµ n­íc ,®Æc biÖt lµ lao ®éng ,ph¶i chÊp nhËn ®Çu t­ t­¬ng ®èi tèn kÐm vÒ thêi gian vµ tiÒn b¹c.Trong khi hiÖn nay ®a sè lao ®éng ViÖt Nam cã nhu cÇu ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi ®Òu nghÌo,t©m lý muèn ®i nhanh ,kiÕm tiÒn nhanh. Mét thùc tÕ hiÖn nay ®ã lµ nguån lao ®éng cã chÊt x¸m hiÖn nay cña ViÖt Nam ®ang khan trÇm träng ë tÊt c¶ c¸c lo¹i gi¸m ®èc,chuyªn gia tµi chÝnh ,ng©n hµng,kinh doanh maketinh,kÜ thuËt… -ThÞ tr­êng lao ®éng d­íi t¸c ®éng cña viÖc gia nhËp WTO Toµn cÇu ho¸ t¹o ra nh÷ng c¬ héi mµ n­íc ta cã thÓ tËn dông ®Ó ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ n©ng cao møc sèng.Chóng ta cã thÓ huy ®éng ®­îc nh÷ng nguån lùc tõ bªn ngoµi –quan träng nhÊt lµ vè,c«ng nghÖ, tri thøc ,tr×nh ®é qu¶n lý-vµ sö dông nh÷ng nguån löctong n­íc cã hiÖu qu¶ h¬n, trong ®ã cã nguån lùc lao ®éng do ®­îc tiÕp nhËn nhanh chãng th«ng tin, tri thøc míi vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lÝ míi.T¹o kh¶ n¨ng cho ViÖt Nam nhanh chãng tham gia hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ,®Èy nhanh tiÕn tr×nh kÕt cÊu nÒn kinh tÕtheo h­íng hiÖu qu¶ h¬n. Trong bèi c¶nh ®ã th× ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng tiÕp cËn víi c¸c tiªu chuÈn lao ®éng quèc tÕ;ngoµi luËt ph¸p quèc gia,chóng ta sÏ tiÕp cËn vµ ¸p dông dÇn víi nh÷ng “luËt ch¬i míi” vÒ qu¶n lÝ lao ®éng vµ quan hÖ lao ®éng. -§µo t¹o nghÒ cña chóng ta yÕu vµ thiÕu sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ lao ®éng cña chóng ta thua trËn ngay trªn s©n nhµ: C¬ cÊu ngµnh nghÒ ®­îc ®µo t¹o ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng,thiÕu lao ®éng kÜ thuËt cao,thÓ lùc lao ®éng yÕu,kh«ng phï hîp v¬Ý viÖc sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ theo chuÈn quèc tÕ.Bªn c¹nh tay nghÌ kh«ng ®¶m b¶o ,vÊn ®Ò ý thøc kØ luËt lao ®éng kÐm còng lµm cho lao ®éng ViÖt Nam mÊt dÇn uy tÝn trªn thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. - Tõ thùc tÕ trªn ta thÊy lao ®éng vµ viÖc lµm cña n­íc ta hiÖn nay cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt ®Ó thÞ tr­êng lao ®éng cña chóng ta æn ®Þnh h¬n,®¶m b¶o viÖc cung cÇu lao ®éng phèi hîp mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n tr¸nh t×nh tr¹ng cung cÇu lao ®éng võa thõa võa thiÕu. 2.1. ThÞ tr­êng lao ®éng hiÖn t¹i: 2.1.1. Lao ®éng cã viÖc lµm. n¨m c¶ n­íc thµnh thÞ n«ng th«n tæng sè nam n÷ tæng sè nam n÷ tæng sè nam n÷ sè l­îng (triÖu ng­êi) 1996 35.4 17.4 18 6.8 3.5 3.4 28.6 13.9 14.6 1997 35.6 17.6 18 7.5 3.8 3.7 28.2 13.9 14.3 1998 37 18.4 18.6 7.8 4 3.8 29.2 14.4 14.8 1999 38.1 19 19.1 8.1 4.2 3.9 30 14.9 15.1 2000 38.4 19.3 19.1 8.3 4.3 4 30.1 15 15.1 2001 39 19.7 19.3 8.8 4.5 4.3 30.2 15.2 15 2002 40.2 20.4 19.8 9.3 4.8 4.5 30.9 15.6 15.3 2003 41.2 21 20.2 9.6 5.1 4.5 31.6 15.9 15.7 2004 42.3 21.6 20.7 10 5.3 4.7 32.3 16.4 16 2005 43.5 22.3 21.1 10.5 5.6 5 32.9 16.8 16.2 Tèc ®é t¨ng trung b×nh (%) 1996-2005 2.3 2.8 1.8 5 5.3 4.3 1.6 2.1 1.1 C¬ cÊu(%) 1996 100 49.15 50.58 100 51.47 48.03 100 48.6 51.4 1997 100 49.43 50.57 100 50.66 49.34 100 49.29 50.71 1998 100 49.72 50.28 100 51.28 48.72 100 49.31 50.69 1999 100 49.86 50.14 100 51.85 48.15 100 49.66 50.34 2000 100 50.26 49.74 100 51.8 48.2 100 49.83 50.17 2001 100 50.51 49.49 100 51.13 48.87 100 50.33 49.67 2002 100 50.74 49.26 100 51.61 48.39 100 50.48 49.52 2003 100 50.97 49.03 100 53.12 46.88 100 50.31 49.69 2004 100 51.03 48.97 100 53 47 100 50.77 49.23 2005 100 51.26 48.74 100 53.33 46.67 100 51.06 48.94 B¶ng 2: Lao ®éng cã viÖc lµm cña c¶ n­íc vµ khu vùc thµnh thÞ vµ n«ng th«n n¨m 1996-2005 Sè l­îng lao ®éng cã viÖc lµm trong c¶ n­íc t¨ng tõ 35,4 triÖu ng­êi n¨m 1996 lªn 43,5 triÖu ng­êi n¨m 2005, víi tèc ®é t¨ng trung b×nh /n¨m lµ 2,3% t­¬ng øng víi 805 ngµn ng­êi /n¨m .Tèc ®é t¨ng lao ®éng cã viÖc lµm còng t­¬ng øng víi tèc ®é t¨ng lùc l­¬ng lao ®éng (tèc ®é t¨ng b×nh qu©n /n¨m cña lùc l­¬ng lao ®éng lµ 2,3%). Tõ n¨m 1996-2005,lao ®éng cã viÖc lµm cã xu h­íng t¨ng lªn vÒ sè l­îng c¬ cÊu còng nh­ tèc ®é(b¶ng 1) Lao ®éng nam cã viÖc lµm n¨m 1996 lµ 17,4 triÖu ng­êi ,Ýt h¬n sè l­îng lao ®éng n÷ cã viÖc lµm(n÷ cã viÖc lµm lµ 18,0 triÖu ng­êi) th× t­ n¨m 1997-2005 sè l­îng lao ®éng nam t¨ng lªn liªn tôc,tõ n¨m 2000 trë ®i ®Òu lín h¬n lao ®éng n÷ vµ n¨m 2005 ®¹t 22,3triÖu ng­êi lín h¬n lao ®éng n÷ 1,2 triÖu ng­êi §ång thêi c¬ cÊu viÖc lµm theo giíi tÝnh còng cã sù dÞch chuyÓn,tû lÖ lao ®éng nam t¨ng lªn qua c¸c n¨m ,tõ 49,15% n¨m 1996 th× ®Õn n¨m 2005 tû lÖ nµy lµ 51,26%.T­¬ng øng tû lÖ n÷ cã viÖc lµm gi¶m tõ 50,85% n¨m 1996 xuèng 48,74% n¨m 2005. -Trªn ®©y ta ®· ph©n tÝch tû lÖ lao ®éng cã viÖc lµm.Song tû lÖ nµy ch­a thÓ hiÖn ®­îc hÕt thùc tÕ viÖc lµm cña ViÖt Nam.Mét tiªu thøc tiÕp theo ®Ó chóng ta cã c¸i nh×n tæng quan h¬n vÒ lao ®éng vµ viÖc lµm cña chóng ta hiÖn nay.§ã lµ thêi gian sö dông lao ®éng 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Sơ bộ 2006 tÝnh theo % Cả nước 72,28 73,14 71,13 73,56 74,16 74,26 75,42 77,65 79,10 80,65 81,79 Phân theo vùng Đồng bằng sông Hồng 75,88 72,88 72,51 73,88 75,53 75,36 76,08 78,25 80,21 78,75 80,65 Đông Bắc Bộ }78,30 74,38 67,19 71,72 73,01 73,05 75,32 77,09 78,68 80,31 81,76 Tây Bắc Bộ 66,46 72,62 73,44 72,78 71,08 74,25 77,42 78,44 78,78 Bắc Trung Bộ 73,43 72,92 69,20 72,28 72,12 72,52 74,50 75,60 76,13 76,45 77,91 Duyên hải Nam Trung Bộ 70,93 71,58 72,56 74,02 73,92 74,60 74,85 77,31 79,11 77,81 79,81 Tây Nguyên 75,05 74,05 77,23 78,65 77,04 77,18 77,99 80,43 80,60 81,61 82,70 Đông Nam Bộ 61,83 74,52 74,55 76,20 76,58 76,42 75,43 78,45 81,34 82,90 83,46 Đồng bằng sông Cửu Long 68,35 71,56 71,40 73,16 73,18 73,38 76,53 78,27 78,37 80,00 81,70 B¶ng 3: Thêi gian sö dông lao ®éng tõ n¨m 1996-2006 Ta thÊy r»ng thêi gian sö dông lao ®éng cña chóng ta cã xu h­íng t¨ng lªn tõ 72.28% n¨m 1996 ®Õn 81.79% con sè nµy thÓ hiÖn t×nh tr¹ng b¸n thÊt nghiÖp ë n­íc ta cßn cao,tuy r»ng ®· cã xu h­íng gi¶m xuèng.Tû lÖ thÊt nghiÖp nµy chñ yÕu r¬i vµo khu vùc n«ng th«n (do thiÕu nguån lùc,tÝnh thêi vô trong khu vùc n«ng nghiÖp vµ sù chËm ph¸t triÓn cña khu vùc phi n«ng nghiÖp.§iÒu ®ã ®Æt ra yªu cÇu cÇn ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ phi n«ng nghiÖp ë khu vùc n«ng th«n nh­:ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ thñ c«ng,kinh tÕ hé gia ®×nh,®a d¹ng ngµnh nghÒ(thùc tÕ hiÖn nay ngoµi ngµnh n«ng,l©m,ngh­ nghiÖp ë khu vùc n«ng th«n cßn më réng thªm mét sè ngµnh nghÒ nh­: chÕ biÕn n«ng, l©m ,thñy s¶n chiÕm 17,3% sè hé cã ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp;c«ng nghiÖp nhá vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp chiÕm 32,5%; x©y dùng ,th­¬ng m¹i dÞch vô chiÕm 49,8%)®©y lµ mét tû lÖ ®¸ng ph¸t huy song vÉn cÇn tiÕp tôc ph¸t huy ®Ó xo¸ bá t×nh tr¹ng b¸n thÊt nghiÖp ë n«ng th«n ®ång thêi gi¶m ¸p lùc viÖc lµm cho khu vùc thµnh thÞ do t×nh tr¹ng thiÕu viÖc ë n«ng th«n khiÕn dßng ng­êi di d©n ra c¸c thµnh phè lín cµng ngµy cµng gia t¨ng. 2.1.2.ViÖc lµm trong khu vùc n«ng th«n thµnh thÞ: - Ở Việt Nam, đại bộ phận dân cư tập trung sinh sống ở khu vực nông thôn, tính đến ngày 1/7/2002, dân số cả nước là 79,93 triệu người, thì dân số nông thôn là 60,05 triệu người (75,13%). Số người trong độ tuổi lao động là 35,44 triệu, khoảng 59% dân số, trong đó 30,9 triệu người tham gia vào lực lượng lao động (LLLĐ). Tốc độ tăng dân số bình quân hơn 10 năm qua là 1,7%, mức tăng trung bình của số người trong độ tuổi lao động là 2,6% năm. - Khu vực nông thôn đang tập trung một số lượng lớn lực lượng lao động của cả nước và với tốc độ tăng khoảng hơn 2,5% năm. Nhưng thời gian trung bình chưa sử dụng của cả nước có xu hướng giảm xuống, nếu năm 1998 là 29,12% thì năm 2002 còn 24,46. Với LLLĐ ở nông thôn năm 2002 là 30,98 triệu người và thời gian chưa sử dụng trung bình cả nước là 24,46 %, nếu quy đổi thì sẽ tương đương đương khoảng 7,5 triệu người không có việc làm. -Cung lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n t¨ng nhanh h¬n khu vùc thµnh thÞ do tû lÖ sinh ®Î ë khu vùc n«ng th«n lµ cao h¬n.Tuy nhiªn vÞªc lµm trong khu vùc n«ng th«n l¹i t¨ng chËm h¬n do c¬ cÊu ngµnh nghÒ cña khu vùc n«ng th«n ch­a ®¸p øng ®­îc sè l­îng c«ng viÖc cho chÝnh lao ®éng cña khu vùc ®ã.Cho nªn t¹o ra dßng di d©n tõ c¸c vïng n«ng th«n ra c¸c thµnh phè lín ®Ó t×m viÖc lµm. -Xem xét cầu lao động ở nông thôn nước ta Trong những năm gần đây, ở khu vực nông thôn, cầu lao động tăng chậm làm cho tình hình cung cầu trên thị trường lao động mất cấn đối lớn. Về cơ cấu ngành kinh tế, năm 2002 trong tổng số gần 31 triệu người tham gia LLLĐ ở nông thôn, có tới 75% làm việc trong Nông-Lâm-Thuỷ sản, chỉ 15% làm việc trong công nghiệp và dịch vụ. Trong những người thiếu việc làm ở nông thôn, có tới 80% tập trung trong nông nghiệp. Theo lý thuyết thì tăng trưởng kinh tế sẽ thu hút thêm lao động giải quyết việc làm. Trong những năm qua tốc độ tăng trưởng bình quân của nông nghiệp lớn là 5,4%, nhưng hệ số co dãn việc làm so với 1% tăng trưởng kinh tế của nông thôn nước ta chỉ là 0,43 trong giai đoạn 1990-2000, nghĩa là mỗi năm khu vực nông nghiệp chỉ tạo thêm được số việc làm mới bằng 2,3% LLLĐ, sự thu hút ít hơn số lượng lao động tăng thêm mỗi năm l._.