Vai trò của con người trong quá trình xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay

Môc lôc Lêi Më §Çu Chóng ta ®ang sèng trong kû nguyªn cña kinh tÕ tri thøc, ®ßi hái mçi con ng­êi ph¶i ®­îc ®µo t¹o tr×nh ®é häc vÊn, n¨ng lùc ; tu d­ìng rÌn luyÖn phÈm chÊt ®¹o ®øc, ý thøc lao ®éng tèt h¬n ®Ó cã thÓ ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu cña sù biÕn ®æi khoa häc c«ng nghÖ hÕt søc nhanh chãng. Trong sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n­íc víi nh÷ng môc tiªu d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh, hiÖn nay, con ng­êi vµ nguån nh©n lùc ®­îc coi lµ nh©n tè quan träng hµng ®Çu, quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn nhanh, hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng nÒn kinh tÕ n­íc ta. §ã lµ yÕu tè hÕt søc bøc thiÕt vµ cÇn cã tÝnh cËp nhËt, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ con ng­êi vµ nguån nh©n lùc xÐt trong n­íc ta nãi riªng vµ quèc tÕ nãi chung. Chóng ta kh¼ng ®Þnh con ng­êi võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc cña ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®ång thêi ph¶i lµ nh÷ng con ng­êi cã tri thøc vµ ®¹o ®øc. Tõ ®©y mçi con ng­êi dÇn dÇn vÒ ®óng vÞ trÝ lµ mét chñ thÓ s¸ng t¹o ra c¸c gi¸ trÞ, bao gåm c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn vµ gi¸ trÞ vËt chÊt, cho b¶n th©n vµ cho x· héi. Sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi (CNXH) ë ViÖt Nam ®­îc tiÕn hµnh nh­ thÕ nµo, quy m« vµ nhÞp ®é cña nã ra sao, ®iÒu ®ã mét phÇn tuú thuéc vµo sù ®ãng gãp cña con ng­êi. Qua ®ã em chän ®Ò tµi "Vai trß cña con ng­êi trong qu¸ tr×nh x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam hiÖn nay." Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n trung t©m th­ viÖn tr­êng ®¹i häc Kinh TÕ Quèc D©n cïng TiÕn sÜ NguyÔn ThÞ BÝch Thuû ®· gióp ®ì em trong thêi gian em lµm ®Ò tµi nµy . PhÇn I: Lý luËn chung vÒ con ng­êi. Khi ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò con ng­êi c¸c nhµ triÕt häc ®Ó tù hái: Thùc chÊt con ng­êi lµ g× vµ ®Ó t×m c¸ch tr¶ lêi c©u hái ®ã ph¶i gi¶i quyÕt hµng lo¹t m©u thuÉn trong chÝnh con ng­êi. Khi ph©n tÝch c¸c nhµ triÕt häc cæ ®¹i coi con ng­êi lµ mét tiÓu vò trô, lµ mét thùc thÓ nhá bÐ trong thÕ giíi réng lín, b¶n chÊt con ng­êi lµ b¶n chÊt vò trô. Con ng­êi lµ vËt cao quý nhÊt trong trêi ®Êt, lµ chóa tÓ cña mu«n loµi. ChØ ®øng sau thÇn linh. Con ng­êi ®­îc chia lµm hai phÇn lµ phÇn x¸c vµ phÇn hån. Chñ nghÜa duy t©m vµ t«n gi¸o th× cho r»ng: PhÇn hån lµ do th­îng ®Õ sinh ra; quy ®Þnh, chi phèi mäi ho¹t ®éng cña phÇn x¸c, linh hoßn con ng­êi tån t¹i m·i m·i. Chñ nghÜa duy vËt th× ng­îc l¹i hä cho r»ng phÇn x¸c quyÕt ®Þnh vµ chi phèi phÇn hån, kh«ng cã linh hån nµo lµ bÊt tö c¶, vµ qu¸ tr×nh nhËn thøc ®ã kh«ng ngõng ®­îc ph¸t hiÖn. Cµng ngµy c¸c nhµ triÕt häc t×m ra ®­îc b¶n chÊt cña con ng­êi vµ kh«ng ngõng kh¾c phôc lý luËn tr­íc ®ã. TriÕt häc thÕ kû XV - XVIII ph¸t triÓn quan ®iÓm triÕt häc vÒ con ng­êi trªn c¬ së khoa häc tù nhiªn ®· kh¾c phôc vµ b¾t ®Çu ph¸t triÓn. Chñ nghÜa duy vËt m¸y mãc coi con ng­êi nh­ mét bé m¸y vËn ®éng theo mét quy luËt cæ. Häc chñ nghÜa duy t©m chñ quan vµ thuyÕt kh«ng thÓ biÕt mét mÆt coi c¸i t«i vµ c¶m gi¸c cña c¸i t«i lµ trung t©m s¸ng t¹o ra c¸i kh«ng t«i, mÆt kh¶ cho r»ng c¸i t«i kh«ng cã kh¶ n¨ng v­ît qu¸ c¶m gi¸c cña m×nh nªn vÒ b¶n chÊt lµ nhá bÐ yÕu ít, phô thuéc ®Êng tíi cao. C¸c nhµ triÕt häc thuéc mét mÆt ®Ò cao vai trß s¸ng t¹o cña lý tÝnh ng­êi, mÆt kh¸c coi con ng­êi, mÆt kh¸c coi con ng­êi lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn vµ hoµn c¶nh. C¸c nhµ triÕt häc cæ ®iÓn ®øc, tõ Cart¬ ®Õn Heghen ®· ph¸t triÓn quan ®iÓm triªt häc vÒ con ng­êi theo h­íng cña chñ nghÜa duy t©m. §Æc biÖt Heghen quan niÖm con ng­êi lµ hiÖn th©n cña ý niÖm tuyÖt ®èi lµ con ng­êi ý thøc vµ do ®ã ®êi sèng con ng­êi chØ ®­îc xem xÐt vÒ mÆt tinh thÇn Song Heghen còng lµ ng­êi ®Çu tiªn th«ng qua viÖc xem xÐt c¬ chÕ ho¹t ®éng cña ®êi sèng tinh thÇn mµ ph¸t hiÖn ra quy luËt vÒ sù ph¸t triÓn cña ®êi sèng tinh thÇn c¸ nh©n. §ång thêi Heghen còng ®· nghiªn cøu b¶n chÊt qu¸ tr×nh t­ duy kh¸i qu¸t c¸c quy luËt c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh ®ã. Sau khi ®o¹n tuyÖt víi chñ nghÜa duy t©m Heghen, ph¬ b¸ch ®· phª ph¸n tÝnh siªu tù nhiªn, phi thÓ x¸c trong quan niÖm triÕt häc Heghen, «ng quan niÖm con ng­êi lµ s¶n phÈm c¶u tù nhiªn, cã b¶n n¨ng tù nhiªn, lµ con ng­êi sinh häc trùc quan, phô thuéc vµo hoµn c¶nh, «ng ®· sö dông thµnh tùu cña khoa häc tù nhiªn ®Ó chøng minh mèi liªn hÖ kh«ng thÓ chia c¾t cña t­ duy víi nh÷ng qu¸ tr×nh vËt chÊt diÔn ra trong c¬ thÓ con ng­êi, song khi gi¶i thÝch con ng­êi trong mèi liªn hÖ céng ®ång th× ph¬ b¸ch l¹i r¬i vµo lËp tr­êng cña chñ nghÜa duy t©m. Trong x· h«i kh«ng mét ai nhÇm lÉn con ng­êi víi loµi ®éng vËt, song kh«ng ph¶i v× thÕ mµ c©u hái“con ng­êi lµ g×” bÞ trë thµnh ®¬n gi¶n, v× c©u hái chØ lµ ch©n thùc khi con ng­êi cã kh¶ n¨ng t¸ch ra khái b¶n th©n m×nh ®Ó nhËn thøc m×nh víi t­ c¸ch lµ hÖ thèng trong qu¸ tr×nh vËn ®éng, sinh thµnh. Tõ thêi cæ ®¹i ®Õn nay vÊn ®Ò con ng­êi lu«n gi÷ mét vÞ trÝ quan träng trong c¸c häc thuyÕt triÕt häc. C¸c nhµ triÕt häc ®­a ra rÊt nhiÒu c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ con ng­êi nh­ng nh×n chung c¸c quan ®iÓm triÕt häc nãi trªn ®Òu xem xÐt con ng­êi mét c¸ch trõu t­îng ,do ®ã ®· ®i ®Õn nh÷ng c¸ch lý gi¶i cùc ®oan phiÕn diÖn. Chñ nghÜa M¸c ®· kÕ thõa vµ kh¾c phôc nh÷ng mÆt h¹n chÕ vµ ®ång thêi ph¸t triÓn nh÷ng quan niÖm h¹n chÕ vÒ con ng­êi ®· cã trong c¸c häc thuyÕt tr­íc ®©y ®Ó ®i ®Õn nh÷ng quan niÖm vÒ con ng­êi hiÖn thùc, con ng­êi ho¹t ®éng thùc tiÔn c¶i t¹o tù nhiªn vµ x· héi. Víi t­ c¸ch lµ con ng­êi hiÖn thùc, con ng­êi võa lµ s¶n phÈm cña tù nmhiªn vµ x· héi, ®ång thêi võa lµ chñ thÓ c¶i t¹o tù nhiªn vµ x· héi. Hay nãi c¸ch kh¸c chñ nghÜa M¸c xem xÐt con ng­êi nh­ mét thùc thÓ sinh häc- x· héi. Con ng­êi lµ mét thùc thÓ sinh häc- x· héi: Con ng­êi lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn, lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ l©u dµi cña giíi h÷u sinh. Con ng­êi tù nhiªn lµ con ng­êi sinh häc mang tÝnh sinh häc. TÝnh sinh häc trong con ng­êi quy ®Þnh sù h×nh thµnh nh÷ng hiÖn t­îng vµ qu¸ tr×nh t©m lý trong con ng­êi lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña con ng­êi. Song con ng­¬× kh«ng ph¶i lµ ®éng vËt thuÇn tuý nh­ c¸c ®éng vËt kh¸c mµ lµ mét ®éng vËt cã tÝnh chÊt x· héi víi n«Þ dung v¨n ho¸ lÞch sö cña nã. Con ng­êi lµ s¶n phÈm cña x· héi, lµ con ng­êi x· héi mang b¶n tÝnh x· héi. Con ng­êi chØ cã thÓ tån t¹i ®­îc mét khi con ng­êi tiÕn hµnh lao ®éng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt tho¶ m·n nhu cÇu sinh häc cña m×nh. Lao ®éng s¶n xuÊt lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh con ng­êi vµ ý thøc. ChÝnh lao ®éng ®· quy ®Þnh b¶n chÊt x· héi cña con ng­ßi, quy ®Þnh c¸i x· héi cña con ng­êi vµ x· héi l¹i quy ®Þnh sù h×nh thµnh c¸ nh©n vµ nh©n c¸ch . V× con ng­¬i lµ s¶n phÈm cu¶ tù nhiªn vµ x· héi nªn con ng­êi chÞu sù chi phèi cña m«i tr­êng tù nhiªn vµ x· héi cïng c¸c quy luËt biÕn ®æi cña chóng. Víi t­ c¸ch lµ con ng­êi x· héi, lµ con ng­êi ho¹t ®éng thùc tiÔn, con ng­êi s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt t¸c ®éng vµo tù nhiªn ®Ó c¶i t¹o tù nhiªn, con ng­êi chÝnh lµ chñ thÓ c¶i t¹o tù nhiªn. Con ng­êi lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn song con ng­êi cã thÓ thèng trÞ tù nhiªn nÕu biÕt n¾m b¾t vµ tu©n theo c¸c quy luËt cña b¶n th©n giíi tù nhiªn. Con ng­êi kh«ng chØ lµ s¶n phÈm cña x· héi mµ cßn lµ chñ thÓ c¶i t¹o x· héi. B»ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt con ng­êi s¸ng taä ra toµn bé nÒn v¨n ho¸ vËt chÊt vµ tinh thÇn. MÆc dï tù nhiªn vµ x· héi ®Òu vËn ®éng theo quy luËt kh¸ch quan, nh­ng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, con ng­êi lu«n lu«n xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ®éng c¬ vµ høng thó, theo ®uæi nh÷ng môc ®Ých nhÊt ®Þnh vµ do ®ã ®· t×m c¸ch h¹n chÕ hay më réng ph¹m vi t¸c dông cña quy luËt cho phï hîp víi nhu cÇu vµ môc ®Ých cña m×nh. Nh­ vËy con ng­êi lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn vµ x· héi võa lµ chñ thÓ c¶i taä tù nhiªn vµ x· héi. Con ng­ßi lµ thùc thÓ thèng nhÊt sinh häc- x· héi. Trong tÝnh hiÖn thùc cña nã, b¶n chÊt con ng­êi lµ tæng hoµ nh÷ng mèi quan hÖ x· héi: M¸c vµ Anghen nhiÒu lÇn kh¼ng ®Þnh l¹i quan ®iÓm cña nh÷ng nhµ triÕt häc ®i tr­íc r»ng. Con ng­êi lµ mét bé phËn cña giíi tù nhiªn, lµ mét ®éng vËt x· héi, nh­ng kh¸c víi hä, M¸c, Anghen; xem xÐt mÆt tù nhiªn cña con ng­êi, nh­ ¨n, ngñ, ®i l¹i, yªu thÝch... Kh«ng cßn hoµn mang tÝnh tù nhiªn nh­ ë con vËt mµ ®· ®­îc x· héi ho¸. M¸c viÕt: “B¶n chÊt cña con ng­êi kh«ng ph¶i lµ mét c¸i trõu t­îng cè h÷u cña c¸ nh©n riªng biÖt. Trong tÝnh hiÖn thùc cña nã b¶n chÊt cña con ng­êi lµ tæng hoµ cña nh÷ng mèi quan hÖ x· héi” con ng­êi lµ sù kÕt hîp gi÷a mÆt tù nhiªn vµ mÆt x· héi nªn M¸c nhiÒu lÇn ®· so s¸nh con ng­êi víi con vËt, so s¸nh con ng­êi víi nh÷ng con vËt cã b¶n n¨ng gÇn gièng víi con ng­êi... Vµ ®Ó t×m ra sù kh¸c biÖt ®ã. M¸c ®· chØ ra sù kh¸c biÖt ë nhiÒu chç nh­ chØ cã con ng­êi lµm ra t­ liÖu sinh ho¹t cña m×nh, con ng­êi biÕn ®æi tù nhiªn theo quy luËt cña tù nhiªn, con ng­êi lµ th­íc ®o cña v¹n vËt, con ng­êi s¶n xuÊt ra c«ng cô s¶n xuÊt... LuËn ®iÓm xem con ng­êi lµ sinh vËt biÕt chÕ t¹o ra c«ng cô s¶n xuÊt ®­îc xem lµ luËn ®iÓm tiªu biÓu cña chñ nghÜa M¸c vÒ con ng­êi vµ b¶n chÊt cña con ng­êi chØ ®­îc biÓu hiÖn ra trong ho¹t ®éng ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt . B¶n chÊt con ng­êi kh«ng ph¶i lµ bÊt biÕn mµ nã biÕn ®æi ë nh÷ng giai ®o¹n kh¸c nhau cña x· héi loµi ng­êi . LuËn ®iÓm cña M¸c coi “B¶n chÊt cña con ng­êi lµ tæng hoµ c¸c quan hÖ x· héi” M¸c hoµn toµn kh«ng cã ý phñ nhËn vai trß cña c¸c yÕu tè vµ ®Æc ®iÓm sinh häc cña con ng­êi, «ng chØ ®èi lËp luËn ®iÓm coi con ng­êi ®¬n thuÇn nh­ mét phÇn cña giíi tù nhiªn cßn bá qua, kh«ng nãi g× ®Õn mÆt x· héi cña con ng­êi. Khi x¸c ®Þnh b¶n chÊt cña con ng­êi tr­íc hÕt M¸c nªu bËt c¸i chung, c¸i kh«ng thÓ thiÕu vµ cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh lµm cho con ng­êi trë thµnh mét con ng­êi. Sau, th× khi nãi ®Õn “Sù ®Þnh h­íng hîp lý vÒ mÆt sinh häc” Lªnin còng chØ b¸c bá c¸c yÕu tè x· héi th­êng xuyªn t¸c ®éng vµ ¶nh h­ëng to lín ®èi víi b¶n chÊt vµ sù ph¸t triÓn cña con ng­êi. ChÝnh Lªnin còng ®· kh«ng t¸n thµnh quan ®iÓm cho r»ng mä ng­êi ®Òu ngang nhau vÒ mÆt sinh häc. ¤ng viÕt “thùc hiÖn mét sù b×nh ®¼ng vÒ søc lùc vµ tµi n¨ng con ng­êi th× ®ã lµ mét ®iÒu ngu xuÈn... Nãi tíi b×nh ®¼ng th× ®ã lu«n lu«n lµ sù b×nh ®¼ng x· héi, b×nh ®¼ng vÒ ®Þa vÞ chØ kh«ng ph¶i lµ sù b×nh ®¼ng vÒ thÓ lùc vµ trÝ lùc cña c¸ nh©n”. Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¸ nh©n vµ x· héi: Nguyªn t¾c c¬ b¶n cña viÖc x¸c lËp mèi quan hÖ gi÷a c¸ nh©n vµ tËp thÓ còng nh­ mèi quan hÖ gi÷a c¸ nh©n vµ c¸c céng ®ång x· héi nãi chung chÝnh lµ mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých c¸ nh©n vµ lîi Ých céng ®ång x· héi . §ã còng lµ mèi quan hÖ võa cã sù thèng nhÊt võa cã m©u thuÉn. Mçi c¸ nh©n víi t­ c¸ch lµ mét con ng­êi ,kh«ng bao giê cã thÓ t¸ch rêi khái nh÷ng céng ®ång x· héi nhÊt ®Þnh ,®ång thêi mèi quan hÖ gi÷a c¸ nh©n vµ x· héi lµ mét hiÖn t­îng mang tÝnh lÞch sö . Lµ mét hiÖn t­îng lÞch sö ,quan hÖ c¸ nh©n vµ x· héi lu«n vËn ®éng ,biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn ,trong ®ã sù thay ®æi vÒ chÊt chØ diÔn ra khi cã sù thay thÕ h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi nµy b»ng h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kh¸c . Trong giai ®o¹n céng s¶n nguyªn thuû ,kh«ng cã sù ®èi kh¸ng gi÷a c¸ nh©n vµ x· héi . Lîi Ých c¸ nh©n vµ lîi Ých x· héi c¨n b¶n thèng nhÊt víi nhau . Khi x· héi ph©n chia giai cÊp ,quan hÖ gi÷a c¸ nh©n vµ x· héi võa mang cã thèng nhÊt võa cã m©u thuÉn vµ m©u thuÉn ®èi kh¸ng .Trong chñ nghÜa x· héi ,nh÷ng ®iÒu hiÖn x· héi míi t¹o tiÒn ®Ò cho c¸ nh©n ,®Ó mçi c¸ nh©n ph¸t huy n¨ng lùc vµ b¶n s¾c riªng cña m×nh ,phï hîp víi lîi Ých vµ môc tiªu cña x· héi míi . V× vËy , x· héi x· héi chñ nghÜa vµ c¸ nh©n lµ thèng nhÊt biÖn chøng ,lµ tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn cña nhau. Theo quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c –Lªnin,x· héi gi÷a mèt vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi c¸ nh©n.Thùc chÊt cña viÖc tæ chøc x· héi lµ gi¶i quyÕt quan hÖ lîi Ých nh»m t¹o kh¶ n¨ng cao nhÊt cho mçi c¸ nh©n t¸c ®éng vµo mäi qu¸ tr×nh kinh tÕ ,x· héi ,cho sù ph¸t triÓn ®­îc thùc hiÖn . Mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých c¸ nh©n vµ lîi Ých x· héi do sù quy ®Þnh cña mÆt kh¸ch quan vµ mÆt chñ quan .MÆt kh¸ch quan biÓu hiÖn ë tr×nh ®é ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt lao ®éng x· héi . MÆt chñ quan biÓu hiÖn ë kh¶ n¨ng nhËn thøc vµ vËn dông quy luËt x· héi phï hîp víi môc ®Ých cña con ng­êi .Trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi vµ ngay c¶ d­íi chÕ ®é x· héi chñ nghÜa , nh÷ng m©u thuÉn gi÷a c¸ nh©n vµ x· héi vÉn cø tån t¹i . Do ®ã ®Ó gi¶i quyÕt dóng ®¾n mèi quan hÖ c¸ nh©n – x· héi ,cÇn ph¶i tr¸nh hai th¸i ®é cùc ®oan . Mét lµ chØ they c¸ nh©n mµ kh«ng thÊy x· héi ,®em cac nh©n ®èi lËp víi x· héi ,nhu cÇu c¸ nh©n ch­a phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña x· héi. Khuynh h­íng nµy cã thÓ dÉn ®Õn chñ nghÜa c¸ nh©n . Hai lµ , chØ thÊy x· héi mµ kh«ng thÊy c¸ nh©n ,quan niÖm sai lÇm vÒ lîi Ých x· héi ,vÒ chñ nghÜa tËp thÓ ,thùc chÊt lµ chñ nghÜa b×nh qu©n ,coi nhÑ vai trß c¸ nh©n, lîi Ých c¸ nh©n . X· héi cµng oh¸t triÓn th× lîi Ých vµ nhu cÇu c¸ nh©n cµng ®a d¹ng .NÕu kh«ng quan t©m ®Õn vÊn ®Ò c¸ nh©n ,sÏ dÉn ®Õn mét x· héi nghÌo nµn ,chËm ph¸t triÓn , kh«ng phï hîp víi b¶n chÊt cña x· héi . QuÇn chóng nh©n d©n vµ l·nh tô : Mèi quan hÖ gi÷a quÇn chóng nh©n d©n víi l·nh tô lµ quan hÖ biÖn chøng , tÝnh biÖn chøng ë mèi quan hÖ trªn biÓu hiÖn ë: Thø nhÊt , tÝnh hÖ thèng gi÷a quÇn chóng nh©n d©n víi l·nh tô .Kh«ng cã phong trµo c¸ch m¹ng cña quÇn chóng nh©n d©n ,kh«ng cã c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ , chÝnh trÞ ,x· héi cña ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n ,th× còng kh«ng thÓ xuÊt hiÖn l·nh tô .Nh÷ng c¸ nh©n ­u tó ,nh÷ng l·nh tô kiÖt xuÊt lµ s¶n phÈm cña thêi ®¹i ,v× vËy,hä sÏ lµ nh©n tè quan träng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña phong trµo quÇn chóng . Thø hai , quÇn chóng nh©n d©n vµ l·nh tô thèng nhÊt trong môc ®Ých vµ lîi Ých cña m×nh.sù thèng nhÊt vÒ c¸c môc tiªu cña c¸ch m¹ng ,cña hµnh ®éng c¸ch m¹ng gi÷a quÇn chóng nh©n d©n vµ l·nh tô do chÝnh quan hÖ lîi Ých quy ®Þnh .Lîi Ých biÓu hiÖn trªn nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c nhau :Lîi Ých kinh tÕ ,lîi Ých chÝnh trÞ ,lîi Ých v¨n hãa …Quan hÖ lîi Ých lµ cÇu nèi liÒn ,lµ néi lùc ®Ó liªn kÕt gi÷a c¸ nh©n còng nh­ quÇn chóng nh©n d©n vµ l·nh tô víi nhau thµnh mé khèi thèng nhÊt gi÷a ý chÝ vµ hµnh ®éng . Lîi Ých ®ã vËn ®éng vµ ph¸t triÓn tuú thuéc vµo thêi ®¹i ,vµo ®Þa vÞ lÞch sö cña giai cÊp cÇm quyÒn mµ l·nh tô lµ ®¹i biÓu .phô thuéc vµo kh¶ n¨ng nhËn thøc vµ vËn dông ®Ó gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a c¸c c¸ nh©n,c¸c giai cÊp vµ tÇng líp trong x· héi .Tõ ®ã cã thÓ thÊy r»ng ,møc ®é thèng nhÊt vÒ lîi Ých lµ c¬ së quy ®Þnh sù thèng nhÊt vÒ nhËn thøc vµ hµnh ®éng gi÷a quÇn chóng nh©n d©n vµ l·nh tô trong lÞch sö . Thø ba,sù kh¸c biÖt gi÷a quÇn chóng nh©n d©n vµ l·nh tô biÓu hiÖn trong vai trß kh¸c nhau cña sù t¸c ®éng ®Õn lÞch sö . Tuy cïng ®ãng vai trß quan träng ®èi víi tiÕn tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö x· héi , nh­ng quÇn chóng nh©n d©n lµ lùc l­îg quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn ,cßn l·nh tô lµ ng­êi ®Þnh h­íng ,dÉn d¾t phong trµo ,thóc ®Èy sù ph¸t triÓn lÞch sö. Bëi vËy ,mèi quan hÖ gi÷a quÇn chóng nh©n d©n vµ l·nh tô lµ biÖn chøng ,võa thèng nhÊt võa kh¸c biÖt . Vai trß cña quÇn chóng nh©n d©n ®­îc biÓu hiÖn ë ba néi dung: Thø nhÊt , quÇn chóng nh©n d©n lµ l­îng s¶n xuÊt c¬ b¶n cña x· héi , trùc tiÕp s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt , lµ c¬ së cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi .Lùc l­îng s¶n xuÊt c¬ b¶n lµ ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng bao gåm c¶ lao ®éng ch©n tay vµ trÝ ãc . C¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt hiÖn nay cã vai trß ®Æc biÖt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt .Song ,vai trß cña khoa häc chØ cã thÓ ph¸t huy th«ng qua thùc tiÔn s¶n xuÊt cña quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng , nhÊt lµ ®éi ngò c«ng nh©n hiÖn ®¹i vµ trÝ thøc trong nÒn s¶n xuÊt x· héi , cña thêi ®¹i kinh tÕ tri thøc . §iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh r»ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña quÇn chóng nh©n d©n lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi . Thø hai , quÇn chóng nh©n d©n lµ ®éng lùc c¬ b¶n cña mäi cuéc c¸ch m¹ng x· héi . Hä lµ lùc l­îng c¬ b¶n cña c¸ch m¹ng ,®ãng vai trß quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña mäi cuéc c¸ch m¹ng .Trong c¸c cuéc c¸ch m¹ng lµm chuyÓn biÕn x· héi tõ h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi nµy sang h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi kh¸c , nh©n d©n lao ®éng lµ lùc l­îng tham gia ®«ng ®¶o .Tuy nhiªn nguyªn nh©n cña mäi cuéc c¸ch m¹ng lµ b¾t ®Çu tõ sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt , dÉn ®Õn m©u thuÉn víi quan hÖ s¶n xuÊt , nghÜa lµ b¾t ®Çu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt cña quÇn chóng nh©n d©n . Bëi vËy ,nh©n d©n lao ®éng lµ chñ thÓ cña c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ , chÝnh trÞ , x· héi, ®ãng vai trß lµ ®éng lùc c¬ b¶n cña mäi cuéc c¸ch m¹ng x· héi . Thø ba, quÇn chóng nh©n d©n lµ ng­êi s¸ng t¹o ra nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa tinh thÇn . Nh÷ng s¸ng t¹o vÒ v¨n häc , nghÖ thuËt, khoa häc, y häc ,qu©n sù, kinh tÕ, chÝnh trÞ , ®¹o ®øc…cña nh©n d©n võa lµ céi nguån , võa lµ ®iÒu kiÖn ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña v¨n hãa tinh thÇn cña c¸c d©n téc trong mäi thêi ®¹i .Ho¹t ®éng cña quÇn chóng nh©n d©n tõ trong thùc tiÔn lµ nguån c¶m høng v« tËn cho mäi s¸ng t¹o tinh thÇn trong ®êi sèng x· héi .MÆt kh¸c, c¸c gi¸ trÞ v¨n hãa tinh thÇn chØ cã thÓ tr­êng tån khi ®­îc ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n chÊp nhËn vµ truyÒn b¸ s©u réng , trë thµnh gi¸ trÞ phæ biÕn, Tãm l¹i ,xÐt tõ kinh tÕ ®Õn chÝnh trÞ, tõ ho¹t ®éng tinh thÇn ®Õn hoat ®éng vÊt chÊt , quÇn chóng nh©n d©n lu«n ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong lÞch sö . Tuy nhiªn, tuú vµo ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh lÞch sö mµ vai trß chñ thÓ cña quÇn chóng nh©n d©n còng biÓu hiÖn kh¸c nhau .ChØ cã trong chñ nghÜa x· héi , quÇn chóng nh©n d©n míi cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸ huy tµi n¨ng vµ trÝ s¸ng t¹o cña m×nh . PhÇn II:Vai trß cña con ng­êi trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam hiÖn nay. T­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ con ng­êi vµ x©y dùng con ng­êi míi: Con ng­êi , víi t­ c¸ch lµ nh÷ng c¸ nh©n kh«ng tån t¹i biÖt lËp mµ tån t¹i trong mèi quan hÖ biÖn chøng víi céng ®ång d©n téc vµ c¶ víi loµi ng­êi trªn thÕ giíi , con ng­êi võa lµ ®éng lùc ,võa lµ môc tiªu cña c¸ch m¹ng vµ con ng­êi lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña cuéc c¸ch m¹ng .Tõ t­ t­ëng ®ã Ng­êi x©y dùng lªn chiÕn l­îc “ tr¨m n¨m trång ng­êi”.Tõ quan ®iÓm vÒ con ng­êi ®Õn quan ®iÓm vÒ chiÕn l­îc “trång ng­êi” lµ mét b­íc ph¸t triÓn hîp logic cña t­ t­ëng Hå ChÝ Minh . §Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ –x· héi th× chiÕn l­îc con ng­êi ph¶i ®i tr­íc mét b­íc “ Muèn x©y dùng chñ nghÜa x· héi th× tr­íc hÕt ph¶i cã nh÷ng con ng­êi chñ nghÜa “. Quan ®iÓm “ trång ng­êi” cña Hå ChÝ Minh rÊt toµn diÖn vµ phong phó. B­íc vµo thêi k× x©y dùng chñ nghÜa x· héi , Ng­êi nhÊn m¹nh c¸c yªu cÇu : Cã ®¹o ®øc c¸ch m¹ng , cÇn ,kiÖm ,liªm, chÝnh , chÝ c«ng v« t­ ,kh«ng tham «, l·ng phÝ, quan liªu. Cã ý thøc lµm chñ vµ cã tinh thÇn tËp thÓ. Cã ý chÝ häc hái , kh«ng ngõng v­¬n lªn lµm chñ nh÷ng thµnh tùu v¨n hãa, khoa häc – kü thuËt , nh÷ng hiÓu biÕt míi cña thêi ®¹i . Cã tinh thµn t×m tßi , nghiªn cøu, s¸ng t¹o, nh¹y bÐn víi c¸i míi , biÕt vËn dông nã vµo thùc tÕ c«ng t¸c ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt , chÊt l­îng , hiÖu qu¶. Con ng­êi sèng d­íi chÕ ®é chñ nghÜa x· héi mang nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng cña x· héi chñ nghÜa , song vÉn cßn chÞu ¶nh h­ëng kh«ng Ýt nh÷ng t­ t­ëng , t¸c phong, thãi quen cña x· héi cò . Cho nªn , qu¸ tr×nh x©y dùng con ng­êi míi x· héi chñ nghÜa lµ qu¸ tr×nh diÔn ra cuéc ®Êu tranh gay go, quyÕt liÖt gi÷a c¸i cò vµ c¸i míi , c¸i tiÕn bé vµ c¸i l¹c hËu . Con ng­êi x· héi chñ nghÜa võa lµ chñ thÓ trong qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi , võa lµ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ®ã. VÊn ®Ò nguån lùc con ng­êi: Nguån lùc con ng­êi lµ nh÷ng yÕu tè ë bªn trong con ng­êi cã thÓ huy ®éng , sö dông ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn x· héi , lµ tæng thÓ nh÷ng yÕu tè thuéc vÒ thÓ chÊt , tinh thÇn ®¹o ®øc , phÈm chÊt, tr×nh ®é tri thøc ,vÞ thÕ x· héi …t¹o nªn n¨ng lùc cña con ng­êi , cña céng ®ång ng­êi cã thÓ sö dông , ph¸t huy trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi cña ®Êt n­íc vµ trong nh÷ng ho¹t ®éng x· héi. Khi chóng ta nãi ®Õn nguån lùc con ng­êi lµ ta nãi tíi con ng­êi víi t­ c¸ch lµ chñ thÓ ho¹t ®«ng s¸ng t¹o tham gia c¶i t¹o tù nhiªn , lµm biÕn ®æi x· héi. Nãi tíi nguån lùc con ng­êu lµ nãi tíi sè l­îng vµ chÊt l­îng nguån nh©n lùc . Sè l­îng nguån lùc con ng­êi ®­îc x¸c ®Þnh trªn quy m« d©n sè,c¬ cÊu,®é tuæi ,sù tiÕp nèi c¸c thÕ hÖ ,giíi tÝnh vµ sù ph©n bè d©n c­ gi÷a c¸c vïng , c¸c miÒn cña ®Êt n­íc ,gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ , gi÷a cac lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. ChÊt l­îng nguån lùc con ng­êi lµ mét kh¸i niÖm tæng hîp bao gåm nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng vÒ thÓ lùc ,trÝ lùc, tay nghÒ ,n¨ng lùc qu¶n lý , møc ®é thµnh th¹o trong c«ng viÖc , phÈm chÊt ®¹o ®øc ,t×nh yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc ,ý thøc giai cÊp , ý thøc vÒ tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n víi c«ng viÖc , víi gia ®×nh vµ víi x· héi , gi¸c ngé vµ b¶n lÜnh chÝnh trÞ …vµ sù kÕt hîp c¸c yÕu tè ®ã . Sè l­îng vµ chÊt l­îng nguån lùc con ng­êi cã quan hÖ víi nhau mét c¸ch chÆt chÏ . NÕu sè l­îng nguån lùc con ng­êi qu¸ Ýt sÏ g©y khã kh¨n cho lao ®éng x· héi vµ do vËy ,chÊt l­îng lao ®éng còng bÞ h¹n chÕ , chÊt l­îng nguån lùc ®­îc n©ng cao sÏ gãp phÇn lµm gi¶m sè l­îng ng­êi ho¹t ®éng trong mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh hay gi¶m sè ng­êi ho¹t ®éng trong mét tæ chøc x· héi , ®ång thêi còng t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña mét tËp thÓ ng­êi trong lao ®éng s¶n, xuÊt ho¹t ®éng x· héi. X· héi muèn ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng ph¶i quan t©m ®µo t¹o nguån lùc con ng­êi cã chÊt l­îng ngµy cµng cao . Muèn thùc hiÖn ®iÒu ®ã , cÇn cã sù quan t©m ngay trong qu¸ tr×nh ®µo t¹o , trong qu¸ tr×nh sö dông vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi . Vai trß cña con ng­êi ViÖt Nam hiÖn nay trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi : Khi ViÖt Nam b­íc vµo sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi , Hå ChÝ Minh ®· kh¼ng ®Þnh “ Muèn x©y dùng chñ nghÜa x· héi , tr­íc hÕt ta cÇn cã nh÷ng con ng­êi x· héi chñ nghÜa “.§Ó lµm râ h¬n quan ®iÓm trªn cña Hå ChÝ Minh , cÇn nghiªn cøu vai trß nguån lùc con ng­êi trong mét sè lÜnh vùc c¬ b¶n cña ®êi sèng x· héi : Vai trß nguån lùc con ng­êi trong lÜnh vùc kinh tÕ: Trong lÜnh vùc nµy con ng­êi víi t­ c¸ch lµ l­îng s¶n xuÊt vµ vai trß trong quan hÖ s¶n xuÊt .Trong bÊt cø x· héi nµo , ng­êi lao ®éng còng lµ yÕu tè quan träng nhÊt trong lùc l­îng s¶n xuÊt . Ngµy nay , khoa häc vµ c«ng nghÖ cµng ph¸t triÓn , hµm l­îng chÊt x¸m trong gi¸ trÞ hµng hãa ngµy cµng cao , th× vai trß cña ng­êi lao ®éng cã trÝ tuÖ l¹i cµng quan träng trong lùc l­îng s¶n xuÊt . Con ng­êi khi lµm chñ nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt , ®­îc ®µo t¹o mét c¸h chu ®¸o nh÷ng kiÕn thøc qu¶n lý kinh tÕ sÏ cã ®iÒu kiÖn khai th¸c mét c¸h cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng ®¸t ®ai , biÕt kÕt hîp c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh­ huy ®éng vèn , ®éng viªn khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng lµm viÖc cã hiÖu qu¶ , qu¶n lý chÆt chÏ nguyªn vËt liÖu , hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh sÏ tèt h¬n . Ngµy nay vai trß ng­êi qu¶n lý trong s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng trë nªn quan träng , do vËy , cÇn ph¶i tró träng ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé nµy . Trong qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi , ng­êi lao ®éng ®· lµm chñ ®Êt n­íc , lµm chñ trong qu¸ tr×nh qu¶n lý s¶n xuÊt , tõ viÖc x©y dùng kÕ ho¸ch¶n xuÊt kinh doanh tíi tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh vµ lµm chñ trong qu¸ tr×nh ph©n phèi s¶n phÈm.§iÒu ®ã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t huy nguån lùc con ng­êi , ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nhanh vµ bÒn v÷ng lµm cho ®Êt n­íc ngµy cµng giµu ®Ñp . Vai trß nguån lùc con ng­êi trong lÜnh vùc chÝnh trÞ: Tõ khi giai cÊp c«ng nh©n vµ ®¶ng cña nã l·nh ®¹o toµn x· héi th× con ng­êi ®· gi¶i phãng khái ¸p bøc d©n téc , ¸p bøc giai cÊp , trë thµnh ng­êi lµm chñ ®Êt n­íc , nh©n d©n tù tæ chøc thµnh nhµ n­íc d­íi sù l·nh ®¹o cña giai cÊp c«ng nh©n, Hå ChÝ Minh nhiÒu lÇn l­u ý r»ng , n­íc ta ph¶i ®i ®Õn d©n chñ thøc sù “ Chóng ta ph¶i ra søc thùc hiÖn nh÷ng c¶i c¸ch x· héi , ®Ó n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n , thùc hiÖn d©n chñ thùc sù “. XÐt nguån lùc con ng­êi trªn ph­¬ng diÖn chÝnh trÞ , khi ,mµ ng­êi d©n cã tri thøc , cã n¨ng lùc , thÊy ®­îc tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong viÖc lùa chän nh÷ng n­êi cã ®øc cã tµi vµo c¸c c¬ quan nhµ n­íc sÏ gãp phÇn x©y dùng nhµ n­íc v÷ng m¹nh. C¸n bé nhµ n­íc cã hiÓu biÕt lý luËn , hiÓu biÕt thùc tiÔn , thÊy ®­îc tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi nh©n d©n , sÏ hÕt lßng phông sù nh©n d©n vµ thùc sù t«n träng quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n sÏ ®­îc d©n mÕn , d©n tin , d©n ñng hé . Cã thÓ kh¼ng ®Þnh , nguån lùc con ng­êi lµ yÕu tè quan träng trong viÖc x©y dùng nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa , nhµ n­íc cña d©n , do d©n vµ v× d©n ; trong qu¸ tr×nh ®Êu tranh b¶o vÖ nh÷ng thµnh qu¶ c¸ch m¹ng , b¶o vÖ chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ; ®Êu tranh lµm thÊt b¹i mäi ©m m­u ph¸ ho¹i cña kÎ thï . Vai trß nguån lùc con ng­êi trong lÜnh vùc v¨n hãa: D­íi chñ nghÜa x· héi nh©n d©n lao ®éng ®· trë thµnh ng­êi lµm chñ trong ®êi sèng v¨n hãa x· héi , lµ nh÷ng ng­êi gãp phÇn x©y dùng nªn nh÷ng c«ng tr×nh v¨n hãa , nh÷ng ng­êi s¸ng t¹o ra t¸c phÈm nghÖ thuËt . Con ng­êi cã v¨n hãa còng lµ nh÷ng ng­êi cã nghÜa vô b¶o tån nh÷ng di s¶n v¨n hãa tinh thÇn cña ®Êt n­íc ,cña nh©n lo¹i . Do vËy , nÕu mçi ng­êi cã ý thøc, n¨ng lùc thùc hiÖn tèt c«ng viÖc nµy , th× nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa tinh thÇn, gi¸ trÞ v¨n hãa vËt chÊt cña x· héi ®­îc b¶o tån , l­u gi÷a , ®­îc n©ng cao. Con ng­êi cã tri thøc khoa häc , cã n¨n lùc nghiªn cøu t¹o ra nh÷ng kh¶ n¨ng cho hä cã nh÷ng ®ãng gãp xøng ®¸ng cho sù ph¸t triÓn khoa häc cña ®Êt n­íc .§¶ng vµ nhµ n­íc ta lu«n quan t©m ®µo t¹o, båi d­ìng ®éi ngò trÝ thøc , t¹o ®iÒu kiÖn cho hä cèng hiÕn hÕt kh¶ n¨ng trÝ tuÖ cho ®Êt n­íc ,cho sù ph¸t triÓn cña x· héi . Vai trß cña nguån lùc con ng­êi trong lÜnh vùc x· héi : Con ng­êi kh«ng chØ lµ chñ thÓ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt , mµ cßn lµ chñ thÓ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tinh thÇn x· héi . B»ng ho¹t ®éng thùc tiÔn lµ lao ®éng s¶n xuÊt , con ng­êi c¶i t¹o tù nhiªn , biÕn ®æi x· héi , b¾t tù nhiªn phôc vô cho m×nh , vµ lµm ®Ñp cho tù nhiªn ;®ång thêi trong qu¸ tr×nh ®ã con ng­êi c¶i t¹o chÝnh b¶n th©n m×nh .Do vËy , sù phèi hîp gi÷a c¸c thµnh viªn trong céng ®ång ®ã còng t¹o ra søc m¹nh to lín trong c«ng viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi ®Ó nhËn thøc , c¶i t¹o tù nhiªn vµ x· héi . Ng­îc l¹i , sù thiÕu thèng nhÊt , sù phèi hîp kh«ng ®ång bé cña c¸c thµnh viªn trong x· héi còng sÏ lµm gi¶m ®i , them trÝ triÖt tiªu c¶ ®éng lùc ph¸t triÓn tù nhiªn vµ x· héi. Nguån lùc con ng­êi kh«ng khai th¸c , kh«ng ph¸t huy ®­îc lµ l·ng phÝ lín nhÊt .§Æc biÖt lµ ®èi víi ®éi ngò trÝ thøc cµng ho¹t ®éng, cµng nghiªn cøu , cµng lµm viÖc trÝ tuÖ cña hä cµng ®a d¹ng , cµng phong phó vµ s©u s¾c .N­íc ta ®ang cßn lµ mét n­íc nghÌo , kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn , th× viÖc ph¸t huy nguån lùc con ng­êi ®Ó x©y dùng ®Êt n­íc cµng trë nªn quan träng. Thùc tr¹ng con ng­êi ViÖt Nam hiÖn nay: D©n sè n­íc ta thuéc lo¹i d©n sè trÎ vµ tèc ®é t¨ng nguån d©n sè ®Õn ®é tuæi lao ®éng lµ rÊt cao, trong khi nÒn kinh tÕ ch­a ph¸t triÓn l¹i mÊt c©n ®èi ngiªm träng lµm n¶y sinh hai vÊn ®Ò: t¨ng n¨ng suÊt lao ®éngvµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho nh÷ng ng­êi lao ®éng trë nªn hÕt søc bøc thiÕt. Trong khi ®ã, kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt viÖc lµm cña ta cßn rÊt h¹n chÕ. V× vËy, m©u thuÉn cung cÇu vÒ sè l­îng nguån nh©n lùc rÊt lín, g©y søc Ðp ngµy cµng nÆng nÒ vÒ lao ®éng viÖc lµm. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng di c­, g©y nhiÒu x¸o trén vÒ x· héi, m«i tr­êng, t¸c ®éng nhiÒu ®Õn c¬ cÊu vïng cña nguån nh©n lùc. KÕt hîp vµo ®ã lµ sù thiÕu qu¶n lý, thiÕu kiÕn thøc nªn ng­êi di d©n lµ lùc l­îng ph¸ rõng, g©y « nhiÔm m«i tr­êng ë c¶ vïng hä rêi ®i vµ nhiÒu vïng hä ®Õn. T×nh tr¹ng thiÕu hôt kÜ n¨ng cña ng­êi lao ®éng rÊt râ rÖt. Lao ®éng cã tay nghÒ cao, c«ng nh©n kü thuËt thiÕu do ®Çu t­ cho gi¸o dôc ®µo t¹o ch­a ®ñ, c¬ cÊu ®µo t¹o ch­a hîp lý, thiÕu c¬ së ®Þnh h­íng, kh«ng xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thÞ tr­êng lao ®éng. ChÊt l­îng nguån nh©n lùc nh×n chung ®· ®­îc c¶I thiÖn nhiÒu nh­ng cung vÒ chÊt l­îng vÉn kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc cÇu vÒ mÆt thÓ lùc, trÝ lùc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña lùc l­îng lao ®éng, nguån nh©n lùc cña ViÖt Nam. ChÊt l­îng th× nh­ vËy, l¹i kÕt hîp thªm viÖc ph©n bæ, sö dông nguån nh©n lùc bÊt cËp, thiÕu ®ång bé cµng lµm t¨ng thªm m©u thuÉn vÒ cung cÇu nguån nh©n lùc c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. ë c¸c vïng miÒn nói, vïng s©u vïng xa thõa lao ®éng gi¶n ®¬n nh­ng l¹i thiÕu nghiªm träng lao ®éng cã tr×nh ®é, g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho viÖc ph¸t triÓn vÒ nhiÒu mÆt ë c¸c vïng nµy. Nh÷ng n¬i cÇn th× kh«ng cã, cßn nh÷ng n¬i ®· cã nhiÒu råi nh­ ë c¸c thµnh phè lín th× l¹i ngµy cµng nhiÒu thªm g©y ra mét sù l·ng phÝ rÊt lín cho x· héi. §iÓm m¹nh cña n­íc ta lµ sè ng­êi biÕt ch÷ cao so víi nhiÒu n­íc trong khu vùc hay c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c. Nguån nh©n lùc n­íc ta cã ®éng lùc h¹c tËp tèt, th«ng minh, tù tin cao, khÐo lÐo, cã thÓ thµnh giái nÕu ®­îc gi¸o dôc ®µo t¹o tèt. §iÓm yÕu cña n­íc ta vÒ nguån nh©n lùc chñ yÕu lµ tri thøc, nghiÖp vô kinh doanh, tiÕp thÞ, bu«n b¸n, qu¶n lý vµ tri thøc khoa häc kü thuËt cËp nhËt. Nh÷ng h¹n chÕ ®ã cña nguån nh©n lùc n­íc ta trong c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ xu thÕ héi nhËp ph¸t triÓn rÊt cÇn ®­îc kh¾c phôc cµng sím cµng tèt b»ng mäi biÖn ph¸p, kh¶ n¨ng vèn cã cña n­íc ta. Cã thÓ nãi, Nhµ n­íc ViÖt Nam rÊt chó ý ®Õn ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ thµnh c«ng trong viÖc thiÕt lËp hÖ thèng gi¸o dôc trong ph¹m vi c¶ n­íc. HÖ thèng gi¸o dôc ngµy cµng phong phó, quy m« gi¸o dôc kh«ng ngõng më réng, ph¸t triÓn ë c¸c vïng, c¸c ngµnh häc vµ c¸c cÊp häc. Nh×n vµo sè l­îng hiÖn cã, víi h¬n 100 tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng, kÓ c¶ ®¹i häc d©n lËp, víi quy m« ®µo t¹o gÇn 600.000 sinh viªn, cã nhiÒu khoa, bé m«n, ngµnh nghÒ míi h×nh thµnh... chóng ta thÊy ®µo t¹o ®¹i häc ®· cã mét b­íc ph¸t triÓn kh¸ nhanh, nhÊt lµ trong 10 trë l¹i ®©y cïng víi nh÷ng cè g¾ng bÒn bØ cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé gi¶ng d¹y vµ sinh viªn. Cã thÓ nãi, ®©y lµ thêi ®iÓm "në ré" cña ph¸t triÓn sè l­îng ®µo t¹o ®¹i häc. H×nh thøc ®µo t¹o ®¹i häc vµ cao ®¼ng n­íc ta kh¸ phong phó, cã kho¶ng 66% sè sinh viªn theo häc hÖ chÝnh quy tËp trung, sè cßn l¹i häc c¸c hÖ ®¹i häc cao ®¼ng t¹i chøc, ng¾n h¹n. Mçi n¨m cã kho¶ng 20 ngµn sinh viªn cao ®¼ng, ®¹i häc tèt nghiÖp hÖ chÝnh quy. HiÖn t¹i ViÖt Nam cã h¬n 700 ngµn ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc cao ®¼ng trë lªn. Tû lÖ sinh viªn ®¹i häc trong ®é tuæi ®i häc cña ViÖt Nam lµ 2,3-2,5%. Tû lÖ nµy cßn h¬n møc 2% cña Trung Quèc, nh­ng thÊp h¬n møc 16% cña Th¸i Lan, 1% cña In®«nªxia, 18% cña Philipin vµ 40% cña Hµn Quèc. Nh÷ng mÆt yÕu kÐm: Lao ®éng cã chuyªn m«n kü thuËt võa thiÕu vÒ sè l­îng, võa kÐm vÒ chÊt l­îng, bÊt hîp lý vÒ c¬ cÊu: HiÖn nay, c¶ n­íc ta cã 40 triÖu lao ®éng trong ®ã lùc l­îng lao ®éng trÎ cã 26 triÖu (chiÕm trªn 50%). §©y lµ vèn quý nh­ng l¹i nhiÒu bÊt cËp vÒ ph©n bæ, c¬ cÊu vµ tr×nh ®é. Tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o chuyªn m«n kü thuËt chØ chiÕm 12% trong tæng sè trong c«ng nghiÖp vµ x©y dùng. C«ng nh©n bËc cao chiÕm h¬n 4%. T×nh tr¹ng nµy ®· vµ ®ang h¹n chÕ viÖc ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt. Tû lÖ lao ®éng kü thuËt chØ chiÕm 13,3% lùc l­îng lao ®éng víi c¬ cÊu lµ: 1 cao ®¼ng, ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc - 1,6 trung häc chuyªn nghiÖp - 3,6 c«ng nh©n kü thuËt (thÓ hiÖn ë b¶ng). Theo kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ph¸t triÓn th× tû lÖ trªn ph¶i ®¹t møc 1-1-10 th× míi ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. So víi thêi kú tr­íc ®æi míi, sè häc sinh c¸c tr­êng trung häc chuyªn nghiÖp vµ c¸c tr­êng d¹y nghÒ._.