Vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước trong nền Kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay

Lêi nãi ®Çu Tõ ®¹i héi VI ®Õn nay, tr¶i qua gÇn 20 n¨m thùc hiÖn ®æi míi nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn to lín, ®êi sèng nh©n d©n ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn, tr×nh ®é d©n trÝ ngµy mét ®­îc n©ng cao, søc c¹nh tranh vµ ®Þa vÞ kinh tÕ cña ViÖt Nam trong khu vùc vµ trªn tr­êng quèc tÕ ngµy mét ®­îc kh¼ng ®Þnh. N­íc ta ®· ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi, t×nh tr¹ng ®×nh ®èn trong s¶n xuÊt, rèi ren trong l­u th«ng ®­îc kh¾c phôc. Kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh vµ æn ®Þnh, nhÞp ®é t¨ng tæng s¶n phÈm trong n­íc (GDP) b×nh qu©n hµng n¨m thêi kú 2001-2005 ®¹t 7,4%, l¹m ph¸t bÞ ®Èy lïi tõ 774,7% n¨m 1986 xuèng cßn ; 3% n¨m 2003; 5% n¨m 2005 Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi cßn cã nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta chñ tr­¬ng thùc hiÖn nhÊt qu¸n vµ l©u dµi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lÝ cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN, ®ã chÝnh lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN. Trong ®ã kinh tÕ Nhµ n­íc ph¸t huy vai trß chñ ®¹o, lµ lùc l­îng vËt chÊt quan träng vµ lµ c«ng cô ®Ó Nhµ n­íc ®Þnh h­íng vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ. Kinh tÕ Nhµ n­íc lµ ®ßn bÈy nhanh t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cïng ph¸t triÓn. Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ kinh tÕ Nhµ n­íc. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam. 1. Lý luËn chung vÒ kinh tÕ Nhµ n­íc. 1.1. §Æc ®iÓm së h÷u cña kinh tÕ nhµ n­íc Tr­íc hÕt chóng ta cÇn kh¼ng ®Þnh kinh tÕ Nhµ n­íc thuéc së h÷u nhµ n­íc. Theo Lªnin, trong giai ®o¹n chñ nghÜa x· héi, nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa ®­îc x©y dùng trªn c¬ së c«ng h÷u XHCN vÒ t­ kiÖu s¶n xuÊt d­íi hai h×nh thøc toµn d©n vµ tËp thÓ quan träng nhÊt lµ së h÷u toµn d©n. ë n­íc ta trong thêi kú qu¸ ®é hiÖn nay së h÷u toµn d©n ®­îc nhËn thøc s¸ng t¹o lµ së h÷u Nhµ n­íc. “Së h÷u Nhµ n­íc lµ h×nh thøc së h÷u mµ Nhµ n­íc lµ ®¹i diÖn cho nh©n d©n së h÷u nh÷ng tµi nguyªn, tµi s¶n, nh÷ng t­ kiÖu s¶n xuÊt chñ yÕu vµ nh÷ng cña c¶i cña ®Êt n­íc”. Nhµ n­íc lµ chñ së h÷u cßn c¸c tæ chøc, ®¬n vÞ kinh tÕ vµ c¸c c¸ nh©n ®­îc quyÒn sö dông ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. ë ®©y cã sù t¸ch biÖt gi÷a quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông, chñ së h÷u víi chñ kinh doanh. §iÒu ®ã võa n©ng cao ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi võa b¶o ®¶m sù kiÓm so¸t cña Nhµ n­íc. Theo Lªnin, ®©y lµ h×nh thøc së h÷u cao nhÊt, ®ãng vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã ph¶n ¸nh b¶n chÊt x· héi vµ xu h­íng ph¸t triÓn cña quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa. Trªn c¬ së h×nh thøc së h÷u nµy mµ gi¶i quyÕt m©u thuÉn c¬ b¶n cña chñ nghÜa t­ b¶n; ®ång thêi hÞnh thµnh nªn hÖ thèng quan hÖ s¶n xuÊt vµ quy luËt kinh tÕ cña chñ nghÜa x· héi. ChÝnh v× vËy mµ thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc ph¶i thuéc së h÷u Nhµ n­íc, lÊy së h÷u Nhµ n­íc lµm c¬ së kinh tÕ ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn vai trß chñ ®¹o cña m×nh. 1.2. Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ Nhµ n­íc Kinh tÕ nhµ n­íc lÊy së h÷u nhµ n­íc vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt lµm c¬ së kinh tÕ. Nã bao gåm c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, c¸c tµi s¶n thuéc së h÷u nhµ n­íc nh­ ®Êt ®ai, tµi nguyªn kho¸ng s¶n, ng©n s¸ch, tµi chÝnh, c¸c nguån dù tr÷ quèc gia...., c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn mµ nhµ n­íc chiÕm cæ phÇn khèng chÕ. Nh­ vËy, hÖ thèng kinh tÕ nhµ n­íc bao gåm 2 bé phËn cÊu thµnh: c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ kinh tÕ Nhµ n­íc phi doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp Nhµ n­íc lµ tæ chøc kinh tÕ do Nhµ n­íc ®Çu t­ vèn, thµnh lËp vµ tæ chøc qu¶n lý, ho¹t ®éng kinh doanh hoÆc ho¹t ®éng c«ng Ých, nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi do Nhµ n­íc giao. Bao gåm DNNN ho¹t ®éng c«ng Ých vµ DNNN ho¹t déng kinh doanh. Xu h­íng vËn ®éng cña thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc NÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy ®an xen lÉn nhau, võa hîp t¸c võa c¹nh tranh víi nhau, lu«n vËn ®éng vµ cã sù chuyÓn ho¸ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. §Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc v­¬n lªn n¾m vai trß chñ ®¹o. §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII ®· kh¼ng ®Þnh: “Chñ ®éng ®æi míi ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ Nhµ n­íc, kinh tÕ hîp t¸c. Kinh tÕ Nhµ n­íc ®ãng vai trß chñ ®¹o cïng víi kinh tÕ hîp t¸c x· dÇn dÇn trë thµnh nÒn t¶ng. Më réng c¸c h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt gi÷a kinh tÕ Nhµ n­íc víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c c¶ trong vµ ngoµi n­íc.”. Nh­ vËy theo chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc sÏ kh«ng ngõng ®­îc cñng cè vµ ph¸t triÓn ®¶m ®Þnh h­íng nÒn kinh tÕ theo CNXH. 2. Vai trß chñ ®¹o cña KT Nhµ n­íc trong nÒn KT nhiÒu thµnh phÇn ®Þnh h­íng XHCN. 2.1. V× sao KT Nhµ n­íc ®ãng vai trß chñ ®¹o trong nÒn KT nhiÒu thµnh phÇn ®Þnh h­íng XHCN VÒ vai trß chñ ®¹o, khoa häc M¸c-Lªnin kh¼ng ®Þnh: sù tån t¹i cña nhiÒu kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt trong c¬ së h¹ tÇng cña mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh lµ tÊt yÕu. Trong nhiÒu kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt ®ã, cã mét kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt gi÷ ®Þa vÞ thèng trÞ, tøc gi÷ vai trß chñ ®¹o, kh«ng thÓ kh«ng cã quan hÖ s¶n xuÊt chñ ®¹o. NÕu kh«ng th× kh«ng cã c¬ së kinh tÕ ®Ó duy tr×, cñng cè sù thèng trÞ cña giai cÊp thèng trÞ, còng nh­ b¶o ®¶m sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña kinh tÕ, x· héi theo mét h­íng nhÊt ®Þnh. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng VIII còng ®· kh¼ng ®Þnh: “ NÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cña n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Trong viÖc x©y dùng h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi míi, kh«ng ph¶i mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã vai trß nh­ nhau. Thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc lµ h¹t nhËn cña quan hÖ s¶n xuÊt míi. Kinh tÕ Nhµ n­íc lµ mét lùc l­îng kinh tÕ mét c«ng cô kinh tÕ cã søc m¹nh vËt chÊt ®Ó nhµ n­íc ®iÒu tiÕt h­íng dÉn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ph¸t triÓn ®óng ®Þnh h­íng. V× vËy, phñ nhËn sù tån t¹i vµ vai trß cña khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc còng tøc lµ phñ nhËn tÝnh ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cña nÒn kinh tÕ”. Do ®ã kinh tÕ Nhµ n­íc cÇn vµ ph¶i n¾m gi÷ vai trß chñ ®¹o v× nh­ng lý do sau: - Thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc dùa trªn chÕ ®é së h÷u cao nhÊt vµ chÝn muåi nhÊt trong c¸c h×nh thøc së h÷u: së h÷u c«ng céng vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. §ã lµ chÕ ®é së h÷u phï hîp víi xu h­íng x· héi ho¸ cña lùc l­îng s¶n xuÊt. H¬n n÷a nã l¹i dùa trªn mét tr×nh ®é lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn cao, tr×nh ®é qu¶n lý vµ tr×nh ®é ph©n phèi s¶n phÈm g¾n víi môc tiªu chñ nghÜa x· héi cña thêi kú qu¸ ®é. - Kinh tÕ Nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o cßn v× kinh tÕ Nhµ n­íc ®· t¹o ®­îc mét tiÒm lùc kinh tÕ chÝnh trÞ ®ñ m¹nh, cã kh¶ n¨ng vµ søc m¹nh vËt chÊt to lín chi phèi, ®Þnh h­íng sù vËn ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng. - Kinh tÕ Nhµ n­íc lu«n n¾m gi÷ nh÷ng ngµnh nh÷ng lÜnh vùc then chèt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n nh­ ®iÖn, than, thÐp, b­u chÝnh viÔn th«ng, c¬ khÝ chÕ t¹o, c«ng nghiÖp quèc phßng, dÇu khÝ, lµ thµnh phÇn n¾m gi÷ phÇn lín tµi s¶n quèc gia nh­ tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Êt ®ai, s«ng, rõng, biÓn, lµ ng­êi ®¶m b¶o chñ yÕu c¸c dÞch vô quan träng nh­ tµi chÝnh tiÒn tÖ, b¶o hiÓm, hµng kh«ng, ®­êng s¾t, lµ lùc l­îng thay mÆt x· héi n¾m hÇu hÕt vai trß ®èi t¸c cña phÝa ViÖt Nam trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ quèc tÕ. - Kinh tÕ Nhµ n­íc lµ do Nhµ n­íc trùc tiÕp qu¶n lý vµ gióp ®ì. Kinh tÕ Nhµ n­íc chÝnh lµ ®¹i diÖn vÒ kinh tÕ cña Nhµ n­íc lµ c«ng cô vËt chÊt quan träng cïng víi hÖ thèng c«ng cô chÝnh s¸ch ®ßn bÈy kh¸c cña Nhµ n­íc thùc hiÖn sù ®iÒu tiÕt vµ chi phèi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n. V× vËy mµ Nhµ n­íc ph¶i trùc tiÕp qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng cña kinh tÕ Nhµ n­íc, trùc tiÕp hç trî vµ gióp ®ì cho kinh tÕ Nhµ n­íc ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, ®¶m b¶o thùc hiÖn ®­îc nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi. §­îc sù gióp ®ì cña Nhµ n­íc, kinh tÕ Nhµ n­íc cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®æi míi khoa häc c«ng nghÖ nhanh chãng, ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt tiªn tiÕn, t¹o ra gi¸ trÞ s¶n phÈm lín trong x· héi, cung øng sè l­îng lín c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô trong x· héi, b¶o ®¶m nh÷ng c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. - Kinh tÕ Nhµ n­íc lµ ®¹i biÓu cho lîi Ých x· héi, cung cÊp dÞch vô vµ phóc lîi x· héi, lµ thµnh phÇn ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi vµ duy tr× mèi quan hÖ song song gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi. Nh­ vËy, tõ sù ph©n tÝch trªn ta thÊy ë n­íc ta kinh tÕ Nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o ttong nÒn kinh tÕ nø¬c ta hiÖn nay lµ mét tÊt yÕu, kh«ng thÓ phñ nhËn. 2.2. Néi dung vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ n­íc. 2.2.1. Lµ lùc l­îng vËt chÊt ®Ó ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ Trong v¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng IX ®· viÕt: “Kinh tÕ Nhµ n­íc ph¸t huy vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ, lµ lùc l­îng vËt chÊt quan träng vµ lµ c«ng cô ®Ó Nhµ n­íc ®Þnh h­íng vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ”. ViÖc can thiÖp cña nhµ n­íc vµo qu¸ tr×nh kinh tÕ ®· ®­a kinh tÕ nhµ n­íc trë thµh khu vùc quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ mét chñ thÓ kinh tÕ lín gióp cho nhµ n­íc thùc hiÖn chøc n¨ng æn ®Þnh, c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶. Víi t­ c¸ch lµ chñ thÓ kinh tÕ, nhµ n­íc tr­íc hÕt ®ãng vai trß lµ ng­êi chi tiªu lín nhÊt. HiÖn nay ë nhiÒu n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, tû lÖ chi tiªu cña chÝnh phñ chiÕm tíi 50% tæng s¶n phÈm quèc d©n. Vµ nhµ n­íc còng lµ ng­êi thu lín nhÊt t­¬ng ®­¬ng víi kho¶n chi cña nã. Do ®ã nhµ n­íc ®· trë thµnh kh«ng chØ lµ mèt thÞ tr­êng tiªu thô lín, mµ cßn lµ mét nhµ tµi chÝnh m¹nh. H¬n thÕ n÷a, víi tiÒm n¨ng kinh tÕ m¹nh, nhµ n­íc ®· tham gia vµo vßng chu chuyÓn kinh tÕ, vµ ®· sö dông lùc l­îng tµi chÝnh tiÒn tÖ nµy nh­ mét c«ng cô m¹nh mÏ trong viÖc ph©n phèi c¸c nguån lùc, vµ h­íng nÒn kinh tÕ theo c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m« ®· ®Þnh. Ngoµi viÖc chi tiªu cña chÝnh phñ cã tÝnh chÊt phi doanh nghiÖp, bé phËn quan träng kh¸c cña kinh tÕ nhµ n­íc ®· ®­îc thÓ hiÖn d­íi h×nh thøc doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ c¬ së kinh tÕ _lùc l­îng vËt chÊt gãp phÇn t¹o ra cña c¶i phôc cô nhu cÇu cña x· héi.Víi t­ c¸ch nµy, doanh nghiÖp nhµ n­íc cÇn ®¹t ®­îc mét tû lÖ nhÊt ®Þnh vÒ GDP trong tæng sè GDP cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Trªn c¬ së ®ã nhµ n­íc ®ñ søc qu¶n lý nÒn kinh tÕ vµ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng x· héi cña m×nh. Kinh tÕ Nhµ n­íc lµm lùc l­îng vËt chÊt ®Ó Nhµ n­íc thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta cßn s¬ khai, cã nhiÒu khuyÕt tËt, h¹n chÕ, kh«ng cÈn thËn sÏ bÞ chÖch h­íng x· héi chñ nghÜa, nªn kinh tÕ Nhµ n­íc ph¶i trë thµnh mét lùc l­îng vËt chÊt ®Ó Nhµ nø¬c ®iÓu tiÕt qu¶n lý vµ h¹n chÕ khuyÕt tËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ thÞ tr­êng hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ, ®iÒu tiÕt c¸c lç hæng cña thÞ tr­êng. 2.2.2. Lµ ®ßn bÈy ®Ó t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ Víi vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ, kinh tÕ nhµ n­íc t¹o ra m«i tr­êng æn ®Þnh cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c còng nh­ toµn bé nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn. Kinh tÕ nhµ n­íc, n¾m gi÷ phÇn lín tµi s¶n cña nÒn kinh tÕ vµ do ®ã, t¹o ra gi¸ trÞ hµng ho¸ vµ dÞnh vô c«ng céng kh¶ dÜ chi phèi ®­îc gi¸ c¶ thÞ tr­êng, dÉn d¾t gi¸ c¶ thÞ tr­êng b»ng chÝnh chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ cña s¶n phÈm vµ dÞch vô do m×nh cung cÊp. Kinh tÕ nhµ n­íc cßn kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng vèn vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« cña nhµ n­íc. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ lµ mét trong hai c«ng cô chÝnh yÕu cña nhµ n­íc trong qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«. ThÞ tr­êng vèn vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ ho¹t ®éng æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn th× thÞ tr­êng hµng ho¸, dÞch vô míi æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. Ngoµi ra, kinh tÕ nhµ n­íc cßn t¹o ra c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô cã t¸c dông thóc ®Èy c¸c nghµnh vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn. 2.2.3. Më ®­êng ®Þnh h­íng chi phèi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c Kinh tÕ Nhµ n­íc më ®­êng h­íng dÉn hç trî c¸c thµnh phÇn kh¸c cïng ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã nh÷ng lÜnh míi, tÝnh rñi ro cao, ®ßi hái vèn lín nh­ng thu håi chËm, c¸c lÜnh vùc kÕt cÊu h¹ tÇng, c«ng tr×nh c«ng céng an ninh quèc phßng.lµ nh÷ng ngµnh cÇn thiÕt vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt, nh­ng c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ch­a muèn lµm hoÆc ch­a cã kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn lµm th× kinh tÕ Nhµ n­íc ph¶i ®i ®Çu më ®­êng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ vµ ®óng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. 2.2.4. Gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò chÝnh s¸ch x· héi HÖ thèng doanh nghiÖp nhµ n­íc cßn lµ c«ng cô ®Ó nhµ n­íc can thiÖp trùc tiÕp nh»m gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ thu nhËp, kÝch thÝch tiªu dïng, chèng ®ì khñng ho¶ng kinh tÕ. §Æc biÖt khi nÒn kinh tÕ suy tho¸i, møc®é sö dông lao ®éng thÊp, ®Ó gi¶m ®é chªnh lÖchcña sù ph©n phèi thu nhËp trong x· héi vµ t¨ng c«ng ¨n viÖc lµm, vùc nÒn kinh tÕ qua thêi suy tho¸i, nhµ n­íc trong c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· dïng biÖn ph¸p quèc h÷u ho¸ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n. 2.2.5. Lµm nÒn t¶ng cho chÕ ®é x· héi míi Kinh tÕ Nhµ n­íc t¹o nÒn t¶ng cho chÕ ®é x· héi míi, x· héi x· héi chñ nghÜa. HiÖn nay c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta cßn nhiÒu bÊt cËp, kinh tÕ Nhµ n­íc víi vai trß mét ng­êi “anh c¶” cïng víi kinh tÕ hîp t¸c vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¶i tËp trung x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi, t¹o nÒn t¶ng cho chÕ ®é x· héi x· héi chñ nghÜa, x©y dùng mét Nhµ n­íc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa tiÕn bé v¨n minh g¾n víi c«ng b»ng x· héi. Khi nãi ®Õn vai trß chñ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc chóng ta còng kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn vai trß cña c¸c doanh nghiªp Nhµ n­íc, mét thµnh phÇn quan träng, nßng cèt cña kinh tÕ Nhµ n­íc. Bëi v× ®Ó kinh tÕ Nhµ n­íc thùc hiÖn tèt vai trß chñ ®¹o cña m×nh th× doanh nghiÖp Nhµ n­íc còng cÇn ph¸t huy tèi ®a vai trß cña m×nh, vµ ®Ó hiÓu râ h¬n vai trß cña kinh tÕ Nhµ n­íc chóng ta còng cÇn t×m hiÓu vai trß cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc. NghÞ quyÕt 10 cña Bé ChÝnh TrÞ kho¸ VII nªu râ ba vai trß cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc: Lµm nßng cèt trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶, thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng nhanh vµ l©u bÒn cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Cung øng nh÷ng hµng ho¸ dÞch vô c«ng céng cÇn thiÕt, nhÊt lµ trong lÜnh vùc kÕt cÊu h¹ tÇng vËt chÊt (giao th«ng thuû lîi, ®iÖn , n­íc, th«ng tin liªn l¹c) vµ x· héi (gi¸o dôc, y tÕ), quèc phßng, an ninh, mét sè ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh träng yÕu kh¸c. Lµ mét c«ng cô cã søc m¹nh vËt chÊt ®Ó Nhµ n­íc ®iÒu tiÕt vÜ m« vµ h­íng dÉn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, gãp phÇn quan träng kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch x· héi. Lµm râ vÒ mÆt lý luËn, vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc sÏ gióp chóng ta ®Ò ra c¬ chÕ chÝnh s¸ch phï hîp vµ biÖn ph¸p qu¶n lý h÷u hiÖu ®èi víi kinh tÕ Nhµ n­íc, ph¸t huy tèi ®a vai trß chñ ®¹o cña thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc, h¹t nh©n cña quan hÖ s¶n xuÊt míi x· héi chñ nghÜa. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng vai trß chñ ®¹o cña KT Nhµ n­íc ë n­íc ta hiÖn nay T×nh h×nh chung vÒ thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc: ChiÕn l­îc 10 n¨m 1991-2000 ®­îc thùc hiÖn khi nÒn kinh tÕ ®ang cã mét sè chuyÓn biÕn tÝch cùc, nh­ng ®Êt n­íc vÉn ch­a ra khái khñng ho¶ng KT-XH, chÕ ®é XHCN ë Liªn X« vµ §«ng ¢u tan vì, Mü tiÕp tôc bao v©y, cÊm vËn ta, c¸c thÕ lùc thï ®Þch t×m c¸ch chèng ph¸ ta vÒ nhiÒu mÆt. Nh÷ng n¨m cuèi thËp kØ 90, n­íc ta l¹i chÞu t¸c ®éng bÊt lîi cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh,kinh tÕ khu vùc vµ bÞ thiÖt h¹i lín do thiªn tai liªn tiÕp x¶y ra trªn nhiÒu vïng. MÆc dï cã nhiªu khã kh¨n, th¸ch thøc gay g¾t nh×n chung viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc 1991-2000 vµ gÇn ®©y nhÊt lµ kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001-2005 ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín vµ rÊt quan träng. Sau mÊy n¨m ®Çu thùc hiÖn chiÕn l­îc, ®Êt n­íc ®· ra khái khñng ho¶ng KT-XH. Tæng s¶n phÈm quèc néi sau h¬n 15 n¨m t¨ng gÇn 3 lÇn, hµng ho¸ kh«ng cßn khan hiÕm mµ ®· ®¸p øng ®­îc c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu cña nh©n d©n vµ nÒn kinh tÕ, xuÊt khÈu t¨ng. KÕt cÊu h¹ tÇng KT-XH ph¸t triÓn nhanh, quan hÖ s¶n xuất ®· cã nh÷ng b­íc ®æi míi phï hîp h¬n víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ thóc ®Èy sù h×nh thµnh nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN. Kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ, doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc s¾p xÕp, ®æi míi thÝch nghi víi c¬ chÕ míi. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c còng cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn míi. Tõ chç bÞ bao v©y, cÊm vËn, n­íc ta ®· ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ víi nhiÒu n­íc kh¸c, më réng quan hÖ ®èi ngo¹i vµ héi nhËp víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi. NhÞp ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu gÇn gÊp ba nhÞp ®é t¨ng GDP, thu hót ®­îc nhiÒu vèn tõ bªn ngoµi ®Çu t­ vµo trong n­íc. T×nh h×nh kinh tÕ ph¸t triÓn, x· héi æn ®Þnh lµm cho ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn, tr×nh ®é d©n trÝ n©ng cao. Tuy nhiªn tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta cßn thÊp xa so víi møc trung b×nh cña thêi gian vµ c¸c n­íc xung quanh. NÒn kinh tÕ kÐm hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cßn yÕu, ch­a cã chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ trong viÖc ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhµ n­íc (DNNN). Bªn c¹nh nh÷ng tiÕn bé trong viÖc ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc cßn cã nh÷ng h¹n chÕ. Kinh tÕ Nhµ n­íc ch­a ®­îc cñng cè t­¬ng xøng víi vai trß chñ ®¹o, ch­a cã chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ. Sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc vµ ®Æc biÖt lµ c¸c DNNN cßn nhá bÐ vÒ quy m« vµ dµn tr¶i vÒ ngµnh nghÒ. NhiÒu doanh nghiÖp cïng lo¹i ho¹t ®éng ch«ng chÐo vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh cÊp qu¶n lÝ vµ trªn cïng mét ®Þa bµn t¹o ra sù c¹nh tranh kh«ng ®¸ng cã trong chÝnh khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc víi nhau. DNNN cßn dµn tr¶i trªn tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ tõ s¶n xuÊt ®Õn th­¬ng m¹i, dÞch vô g©y t×nh tr¹ng ph©n t¸n, manh món vÒ vèn trong khi vèn ®Çu t­ nhµ n­íc rÊt h¹n chÕ, g©y chi phèi, xÐ lÎ c¸c nguån lùc kÓ c¶ c¸c ho¹t ®éng qu¶n lÝ nhµ n­íc, kh«ng thÓ tËp trung vµo nh÷ng ngµnh lÜnh vùc chñ yÕu, then chèt. Tr×nh ®é khoa häc kÜ thuËt cßn l¹c hËu dÉn ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh kÐm vµ thua thiÖt trong héi nhËp vÒ kinh tÕ víi khu vùc vµ quèc tÕ. HÇu hÕt trong khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c DNNN cã m¸y mãc, thiÕt bÞ nhËp khÈu tõ nhµ n­íc, thuéc nhiÒu thÕ hÖ, nhiÒu chñng lo¹i. M¸y mãc thiÕt bÞ cña ta l¹c hËu so víi khu vùc vµ thÕ giíi tõ 10-30 n¨m. Trong khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc ®ang tån t¹i hiÖn t­îng thiÕu viÖc lµm lùc l­îng lao ®éng d­ thõa nhiÒu. Sè doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ chiÕm tØ träng thÊp trong tæng sè c¸c DNNN, nhiÒu DN ho¹t ®éng thua lç. Tû lÖ t¨ng tr­ëng ®ãng gãp vµo GDP cña hÖ thèng DNNN kh«ng ®¸ng kÓ trong thêi gian qua, trong khi ®ã ng©n s¸ch Nhµ n­íc liªn tôc ph¶i cÊp vèn cho ®Çu t­ x©y dùng, cÊp bæ sung vèn l­u ®éng, bï lç, hç trî gi¶m bít khã kh¨n vÒ tµi chÝnh cho c¸c DNNN. Theo ®¸nh gi¸, hiÖn nay chØ cã 40% DNNN ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thùc sù cã hiÖu qu¶. Ch­¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta hiÖn nay 1. C¸c gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh s¾p xÕp, cæ phÇn ho¸ DNNN: * Söa ®æi tiªu chÝ, danh môc ph©n lo¹i s¾p xÕp doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ quy ®Þnh vÒ tû lÖ vèn Nhµ n­íc tham gia trong c¬ cÊu vèn ph¸t hµnh lÇn ®Çu t¹i quyÕt ®Þnh 58/2002/Q§-TTg vµ ChØ thÞ 01/2003/CT-TTg theo nguyªn t¾c: - Nhµ n­íc chØ n¾m gi÷ 100% vèn ë nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng trùc tiÕp trong c¸c lÜnh vùc an ninh, quèc phßng vµ mét sè doanh nghiÖp cã vÞ trÝ ®Æc biÖt trong mét sè ngµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ nh­ hÖ thèng truyÒn t¶i ®iÖn, trôc th«ng tin, khai th¸c quÆng cã chÊt phãng x¹, c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt ®Æc thï Nhµ n­íc cÇn n¾m gi÷ 100% vèn do Thñ t­íng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh. C¸c doanh nghiÖp cßn l¹i ®Òu cã thÓ thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ hoÆc ®a d¹ng ho¸ së h÷u kÓ c¶ mét sè Tæng C«ng ty vµ doanh nghiÖp lín trong c¸c ngµnh nh­ ®iÖn lùc, luyÖn kim, c¬ khÝ, ho¸ chÊt, ph©n bãn, xi m¨ng, x©y dùng, vËn t¶i ®­êng bé, ®­êng s«ng, hµng kh«ng, hµng h¶i, viÔn th«ng, ng©n hµng, b¶o hiÓm... - ChuyÓn tõ h×nh thøc doanh nghiÖp c«ng Ých sang c¬ chÕ s¶n phÈm c«ng Ých vµ dÞch vô c«ng Ých, khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ®Êu thÇu thùc hiÖn c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô nµy ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ gi¶m chi phÝ cho ng©n s¸ch. - Bá quy ®Þnh tû lÖ cæ phÇn Nhµ n­íc n¾m gi÷ ®Ó t¹o c¬ chÕ linh ho¹t trong ho¹t ®éng qu¶n lý vµ ®Çu t­ vèn cña Nhµ n­íc t¹i c¸c doanh nghiÖp vµ t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch doanh nghiÖp huy ®éng vèn tõ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc vµ n­íc ngoµi ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh. * Söa ®æi c¬ chÕ cæ phÇn ho¸, s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp t¹i NghÞ ®Þnh 64/2002/N§-CP vµ NghÞ ®Þnh 103/1999/N§-CP, NghÞ ®Þnh 49/2002N§-CP theo h­íng: - Më réng ®èi t­îng cæ phÇn ho¸ bao gåm c¶ c¸c tæng C«ng ty, c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín vµ c¸c n«ng, l©m tr­êng quèc doanh; thu hÑp ®èi t­îng Nhµ n­íc n¾m gi÷ cæ phÇn chi phèi theo h­íng kh«ng c¨n cø vµo quy m« vèn mµ c¨n cø vµo tÝnh chÊt ngµnh nghÒ kinh doanh hoÆc vÞ trÝ cña doanh nghiÖp ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña vïng, l·nh thæ. Nhµ n­íc chØ c«ng bè danh môc c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cÇn n¾m gi÷ 100% cßn l¹i thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ së h÷u b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau theo lé tr×nh. - ChuyÓn c¬ chÕ giao, b¸n, kho¸n kinh doanh vµ cho thuª doanh nghiÖp sang thùc hiÖn ®Êu thÇu b¸n doanh nghiÖp (bao gåm c¶ quyÒn sö dông ®Êt) g¾n víi ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng vµ ®¶m b¶o m«i sinh. Cho phÐp ¸p dông h×nh thøc ®Êu thÇu b¸n doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kh¸ch s¹n, du lÞch. Më réng quyÒn mua cæ phÇn, tham gia gãp vèn cña c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc ®Ó chuyÓn thµnh C«ng ty cæ phÇn hoÆc doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi. - §æi míi ph­¬ng thøc ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp: bá c¬ chÕ ®Þnh gi¸ th«ng qua héi ®«ng, thùc hiÖn ®Þnh gi¸ th«ng qua c¸c tæ chøc kÕ to¸n kiÓm to¸n, thuª t­ vÊn tµi chÝnh trong n­íc vµ ngoµi n­íc ®Î t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao uy tÝn, tÝnh c«ng khai minh b¹ch vµ n©ng gi¸ trÞ doanh nghiÖp khi cæ phÇn ho¸. - Bæ sung gi¸ trÞ h÷u h×nh vµ v« h×nh, gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt vµ gi¸ trÞ v­ên c©y, rõng trång vµo gi¸ trÞ doanh nghiÖp ®Ó thùc hiÖn viÖc b¸n cæ phÇn hoÆc b¸n ®Êu gi¸ doanh nghiÖp. - §æi míi ph­¬ng thøc b¸n cæ phiÕu ®èi víi doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ theo h­íng: + §Êu gi¸ niªm yÕt qua trung t©m giao dÞch chøng kho¸n (kÓ c¶ lÇn ®Çu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã quy m« lín, cã ®ñ ®iÒu kiÖn vµ tiªu chuÈn niªm yÕt). + §Êu gi¸ b¸n trùc tiÕp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã quy m« nhá th«ng qua Héi ®ång ®Êu gi¸. + Xo¸ bá viÖc b¸n cæ phiÕu ­u ®·i theo gi¸ sµn qua c¬ chÕ Héi ®ång ®Þnh gi¸. Ng­êi lao ®éng ®­îc dµnh 30% sè cæ phiÕu b¸n ra ®Ó mua víi gi¸ ­u ®·i (<= 50% gi¸ giao dÞch) vµ bá quy ®Þnh b¾t buéc sau 3 n¨m míi ®­îc b¸n ra. - §iÒu chØnh chÝnh s¸ch ®èi víi lao ®éng d«i d­ ë c¸c doanh nghiÖp s¾p xÕp l¹i theo h­íng cã thêi h¹n ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kÞp thêi vµ sù gi¸m s¸t cña Nhµ n­íc, bæ sung quy ®Þnh khèng chÕ vÒ tû lÖ lao ®éng ®­îc ¸p dông chÝnh s¸ch lao ®éng d«i d­, cïng chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ ®Ó khuyÕn khÝch doanh nghiÖp s¾p xÕp l¹i sö dông nhiÒu lao ®éng, duy tr× æn ®Þnh x· héi. - Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ, tiÒn thuª ®Êt ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ vµ niªm yÕt gi¸ b¸n cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. - Hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ kinh doanh chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n (NghÞ ®Þnh 144/2003/N§-CP). + Gi¶m bít can thiÖp hµnh chÝnh trùc tiÕp cña Nhµ n­íc vµo thÞ tr­êng, chuyÓn sang qu¶n lý gi¸m s¸t thÞ tr­êng tõ xa theo c¸c tiªu chuÈn, chuÈn mùc ®èi víi tõng h×nh thøc ph¸t hµnh vµ s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n (cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, ph¸t hµnh trùc tiÕp ra c«ng chóng, v.v...). + T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng ®Æc biÖt lµ ph¸t hµnh cæ phiÕu lÇn ®Çu ra c«ng chóng; g¾n viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu víi niªm yÕt c«ng khai trªn thÞ tr­êng; + Ph¸t triÓn hÖ thèng trung gian tµi chÝnh trªn thÞ tr­êng nh­ c¸c C«ng ty chøng kho¸n, c¸c Quü ®Çu t­ chøng kho¸n, C«ng ty qu¶n lý quü ®Çu t­ chøng kho¸n t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi tham gia ®Çu t­ vµo cæ phiÕu, tr¸i phiÕu doanh nghiÖp b¸n ra trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. 2. Hoµn chØnh c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp: - Ban hµnh c¬ chÕ t¨ng c­êng tÝnh tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, gi¶m bít sù can thiÖp hµnh chÝnh cña c¬ quan Nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp. Nhµ n­íc chØ ®¶m b¶o cÊp vèn ®iÒu lÖ cho nh÷ng doanh nghiÖp Nhµ n­íc cÇn n¾m gi÷ 100% vèn; c¸c doanh nghiÖp kh¸c ph¶i tù huy ®éng vèn b»ng c¸c h×nh thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi thµnh cæ phiÕu, cæ phiÕu trong n­íc vµ n­íc ngoµi ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh, ®æi míi c«ng nghÖ. - Ban hµnh c¬ chÕ, chÝnh s¸ch xo¸ bá c¸c lo¹i b¶o hé bÊt hîp lý, bao cÊp ®èi víi c¸c DNNN nh­: khoanh nî, gi·n nî, xo¸ nî, bï lç, cÊp vèn tÝn dông ­u ®·i... chuyÓn c¬ chÕ doanh nghiÖp c«ng Ých sang c¬ chÕ s¶n phÈm vµ dÞch vô c«ng Ých ®Ó khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia theo ph­íng thøc Nhµ n­íc ®Æt hµng hoÆc ®Êu thÇu. - ChuyÓn tõ chÝnh s¸ch hç trî trùc tiÕp sang chÝnh s¸ch hç trî gi¸n tiÕp phï hîp víi quy ®Þnh cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) vµ t¹o ®iÒu kiÖn gióp c¸c doanh nghiÖp gi¶m c¸c chi phÝ ®Çu vµo, n©ng cao tÝnh c¹nh tranh, xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ xuÊt khÈu ®Ó tõng b­íc ®¸p øng yªu cÇu héi nhËp; khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tiÕp cËn víi thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng chøng kho¸n. - Ban hµnh c¬ chÕ b¾t buéc c¸c DN ph¶i chñ ®éng xö lý c¸c tån t¹i vÒ nî vµ tµi s¶n tån ®äng ngay trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, g¾n víi viÖc x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña Gi¸m ®èc doanh nghiÖp trong tr­êng hîp ®Ó t×nh tr¹ng trªn t¸i diÔn; thiÕt lËp c¬ chÕ kû luËt thanh to¸n ë c¸c doanh nghiÖp, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®Èy m¹nh viÖc xö lý nî vµ tµi s¶n tån ®äng cña c¸c doanh nghiÖp th«ng qua C«ng ty mua, b¸n nî, tµi s¶n tån ®äng vµ c¸c ®Þnh chÕ trung gian tµi chÝnh. 3. §æi míi c«ng nghÖ trong c¸c DNNN ë ViÖt Nam Theo ®¸nh gi¸ chung cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ n­íc th× tõ khi ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý ®Õn nay, d­íi ¸p lùc cña c¹nh tranh, cña thÞ tr­êng, c«ng nghÖ s¶n xuÊt ë c¸c doanh nghiÖp nãi chung, ë c¸c DNNN nãi riªng, ®Æc biÖt lµ ë c¸c liªn doanh víi n­íc ngoµi, ®· cã nh÷ng ®æi míi ®¸ng ghi nhËn, gãp phÇn quan träng vµo sù t¨ng tr­ëng cña s¶n xuÊt, c¹nh tranh vµ trô v÷ng ®­îc trong c¹nh tranh víi s¶n phÈm vµ dÞch vô cña n­íc ngoµi ë mét sè lÜnh vùc vµ s¶n phÈm c«ng nghiÖp nh­ qu¹t ®iÖn, xe ®¹p, thùc phÈm chÕ biÕn... Còng theo ®¸nh gi¸ cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn th× c«ng nghÖ ®­îc ®æi míi ®· ®ãng gãp tíi vµi ba chôc phÇn tr¨m t¨ng tr­ëng GDP cña toµn ngµnh doanh nghiÖp. Sù ®æi míi vÒ c«ng nghÖ nµy cã quan hÖ kh«ng chØ víi m¸y mãc, thiÕt bÞ mµ cßn c¶ vÒ ph­¬ng ph¸p tæ chøc, qu¶n lý s¶n xuÊt, kü n¨ng, tr×nh ®é nghÒ nghiÖp cña ng­êi lao ®éng. Tuy vËy, còng ph¶i thõa nhËn r»ng ho¹t ®éng ®æi míi c«ng nghÖ trong c¸c DNNN cho ®Õn nay ch­a ph¶i lµ réng kh¾p vµ cã chiÒu s©u. N¨ng lùc c¹nh tranh dùa trªn c«ng nghÖ c¶ c¸c DNNN cßn yÕu. Tû lÖ m¸y mãc, thiÕt bÞ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i trong c¸c doanh nghiÖp nãi chung cßn thÊp. Theo ­íc tÝnh chung th× kho¶ng 80-90% c«ng nghÖ hiÖn ®¹i sö dông ë ViÖt Nam lµ c«ng nghÖ nhËp ngo¹i. Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy ®æi míi c«ng nghÖ - Sím ®­a ra chiÕn l­îc tæng thÓ vÒ ®æi míi c«ng nghÖ lµm c¬ së cho viÖc thiÕt kÕ toµn thÓ chiÕn l­îc ph¸t triÓn c«ng nghÖ g¾n liÒn víi chiÕn l­îc s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp. - T¹o dùng hÖ thèng dÞch vô hç trî viÖc chuyÓn giao, tiÕp thu vµ ®æi míi c«ng nghÖ cho c¸c doanh nghiÖp. 4. §æi míi tæ chøc qu¶n lý DNNN. - §æi míi qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp theo h­íng: Nhµ n­íc ban hµnh chÝnh s¸ch, chÕ ®é gi¸m s¸t theo c¸c chØ tiªu tµi chÝnh ®èi víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp, kh«ng can thiÖp vµo ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. - T¨ng c­êng tÝnh c«ng khai minh b¹ch vÒ tµi chÝnh vµ hÖ thèng ®¸nh gi¸ rñi ro qua c¸c c«ng cô nh­ kiÓm to¸n, kÕ to¸n, t­ vÊn tµi chÝnh theo chuÈn mùc vµ tiªu chuÈn quèc tÕ víi b­íc ®i phï hîp víi tiªu chuÈn ViÖt Nam. - Thèng nhÊt qu¶n lý vèn cña Nhµ n­íc ®Çu t­ vµo c¸c doanh nghiÖp theo h­íng xãa bá chia c¾t vÒ quyÒn së h÷u doanh nghiÖp gi÷a c¸c Bé, ®Þa ph­¬ng vµ Tæng c«ng ty; Nhµ n­íc gi÷ vai trß lµ nhµ ®Çu t­ vèn thèng nhÊt th«ng qua mét tæ chøc ®Çu t­ væn trung gian b»ng viÖc thµnh lËp C«ng ty ®Çu t­ tµi chÝnh Nhµ n­íc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng, b¶o toµn vµ t¨ng tr­ëng vèn Nhµ n­íc trong doanh nghiÖp. KÕt luËn Sau gÇn 20 n¨m ®æi míi chóng ta ®· thùc hiÖn nhÊt qu¸n: “ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn”. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt ®Òu lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN, cïng ph¸t triÓn l©u dµi, hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh. Trong ®ã kinh tÕ Nhµ n­íc ®· ®ang vµ sÏ lµ thµnh phÇn kinh tÕ gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ n­íc ta. Tõ nh÷ng c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn ®· ph©n tÝch trªn, chóng ta cã thÓ thÊy ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ n­íc trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay lµ mét nhiÖm vô rÊt quan träng kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa kinh tÕ mµ cßn cã ý nghÜa chÝnh trÞ quan träng ®¶m b¶o gi÷ v÷ng b¶n x· héi chñ nghÜa cña n­íc ViÖt Nam trªn con ®­êng tiÕn lªn chñ nghi· x· héi. Tµi liÖu tham kh¶o V¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng IX . NXB chÝnh trÞ Quèc Gia V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng V,VI,VII,VIII. NXB ChÝnh trÞ Quèc Gia Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c-Lªnin T¹p chÝ céng s¶n Qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ( B¸o c¸o Ph¸t triÓn ViÖt Nam 2005) T¹p chÝ kinh tÕ ph¸t triÓn T¹p chÝ con sè sù kiÖn T¹p chÝ kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng T¹p chÝ nghiªn cøu lý luËn Vµ nhiÒu s¸ch b¸o kh¸c. Môc lôc Lêi nãi ®Çu 1 Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ kinh tÕ Nhµ n­íc. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam. 2 1. Lý luËn chung vÒ kinh tÕ Nhµ n­íc 2 1.1. §Æc ®iÓm së h÷u cña kinh tÕ nhµ n­íc 2 1.2. Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ Nhµ n­íc 3 2. Vai trß chñ ®¹o cña KT Nhµ n­íc trong nÒn KT nhiÒu thµnh phÇn ®Þnh h­íng XHCN 3 2.1. V× sao KT Nhµ n­íc ®ãng vai trß chñ ®¹o trong nÒn KT nhiÒu thµnh phÇn ®Þnh h­íng XHCN 4 2.2. Néi dung vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ n­íc 5. 2.2.1. Lµ lùc l­îng vËt chÊt ®Ó ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ 5. 2.2.2. Lµ ®ßn bÈy ®Ó t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ 6 2.2.3. Më ®­êng ®Þnh h­íng chi phèi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c 6 2.2.4. Gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò chÝnh s¸ch x· héi 7 2.2.5. Lµm nÒn t¶ng cho chÕ ®é x· héi míi 7 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng vai trß chñ ®¹o cña KT Nhµ n­íc ë n­íc ta hiÖn nay 9 Ch­¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta hiÖn nay 11 1. C¸c gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh s¾p xÕp, cæ phÇn ho¸ DNNN 11 2. Hoµn chØnh c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp 14 3. §æi míi c«ng nghÖ trong c¸c DNNN ë ViÖt Nam 15 4. §æi míi tæ chøc qu¶n lý DNNN 16 KÕt luËn 17 Tµi liÖu tham kh¶o 18 ._.