Ứng dụng Gis vào công tác quản lý thu gom - Vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt tại TP.Biên Hoà - Thí điểm trên các phường nội thành

Chöông 1: MÔÛ ÑAÀU Ñaët vaán ñeà – lyù do choïn ñeà taøi: C haát thaûi raén coù töø nhöõng ngaøy ñaàu con ngöôøi coù maët treân traùi ñaát. Con ngöôøi vaø ñoäng vaät khai thaùc caùc nguoàn taøi nguyeân treân traùi ñaát ñeå phuïc vuï cho ñôøi soáng cuûa mình vaø thaûi ra moâi tröôøng chaát thaûi raén. Trong giai ñoaïn tieàn söû, khi maø con ngöôøi laø moät thaønh vieân raát nhoû beù treân traùi ñaát vôùi cuoäc soáng rieâng leû, hoang daõ thì chaát thaûi raén khoâng aûnh höôûng lôùn ñeán moâi tröôøng do dieän tích ñaát roäng vaø khaû naêng töï laøm saïch cao, thieân nhieân coù theå nhaän moät khoái löôïng lôùn raùc maø khoâng gaây haïi tôùi moâi tröôøng. Chæ khi caùch soáng taäp trung vaø caùc ñoâ thò, thaønh phoá ra ñôøi thì raùc môùi trôû thaønh moái quan taâm cuûa coäng ñoàng con ngöôøi do khoái löôïng lôùn, thaønh phaàn phöùc taïp, khaû naêng phaân huyû chaäm vaø söï tích tuï ngaøy caøng cao cuûa chuùng. Coù loaïi vaät lieäu môùi chæ ngaøy hoâm qua phuïc vuï ñaéc löïc cho con ngöôøi thì hoâm nay laïi trôû thaønh chaát thaûi raén coù khaû naêng gaây ñoäc haïi khoâng chæ cho con ngöôøi maø coøn cho moâi tröôøng. Ñaëc bieät trong giai ñoaïn phaùt trieån coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù keøm theo tình traïng daân soá taêng nhanh trong khi raùc khoâng coøn choã ñeå taùi söû duïng hoaëc nhieàu loaïi chaát thaûi khoâng coù khaû naêng phaân huyû hay toàn taïi raát laâu trong thieân nhieân taêng cao thì chaát thaûi raén caøng aûnh höôûng xaáu ñeán moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi. Thaønh phoá Bieân Hoaø ñang trong giai ñoaïn coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù, vöøa laø trung taâm kinh teá, chính trò, vaên hoùa, xaõ hoäi cuûa tænh Ñoàng Nai, vöøa laø ñoâ thò loaïi hai. Coù moät vò trí heát söùc quan troïng, Bieân Hoøa laø cöûa ngoõ cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh – moät trung taâm kinh teá lôùn cuûa caû phía Nam, vôùi toác ñoä ñoâ thò hoaù nhanh, do vaäy daân soá cuûa thaønh phoá Bieân Hoøa cuõng taêng nhanh, tæ leä gia taêng daân soá haøng naêm khoaûng 3.95%. Vôùi toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao, bình quaân haøng naêm ñaït 13%, cao gaàn gaáp ñoâi möùc trung bình cuûa caû nöôùc (7.2%). Cuøng vôùi vieäc khai thaùc nguoàn taøi nguyeân, quaù trình coâng nghieäp hoaù, ñoâ thò hoaù maïnh keát hôïp haï taàng kyõ thuaät phaùt trieån laøm naûy sinh haøng loaït vaán ñeà moâi tröôøng. Moät trong soá caùc vaán ñeà ñoù laø vaán ñeà quaûn lyù chaát thaûi raén ñoâ thò – vaán ñeà nhöùc nhoái ñoái vôùi caùc nhaø laõnh ñaïo, quy hoaïch vaø quaûn lyù. Löôïng chaát thaûi raén naøy neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù toát seõ aûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoeû coäng ñoàng vaø moâi tröôøng. Trong boái caûnh phaùt trieån nhö Vieät Nam hieän nay, vieäc töøng böôùc öùng duïng GIS vaøo hoaït ñoäng quy hoaïch, quaûn lyù vaø giaùm saùt trong caùc lónh vöïc taøi nguyeân, moâi tröôøng, giao thoâng, du lòch … laø raát caàn thieát. Noù giuùp ta coù ñöôïc caùi nhìn toång theå cuõng nhö nhaän bieát raát nhanh, roõ raøng vaø chính xaùc nhöõng thay ñoåi cuûa ñoái töôïng theo khoâng gian vaø thôøi gian nhaèm hoå trôï caùc nhaø hoaïch ñònh ra quyeát ñònh sau cuøng. Nhaän thaáy ñöôïc nhöõng lôïi ích do caùc öùng duïng GIS ñem laïi, nhieàu ñôn vò ñaõ baét ñaàu ñöa GIS vaøo hoaït ñoäng cuûa mình vaø xem nhö ñoù laø moät phaàn quan troïng khoâng theå thieáu. Chính vì vaäy, toâi choïn ñeà taøi Öùng duïng GIS vaøo coâng taùc quaûn lyù thu gom – vaän chuyeån chaát thaûi raén sinh hoaït taïi thaønh phoá Bieân Hoøa ñeå hoã trôï cho coâng taùc quaûn lyù CTR SH nhanh choùng vaø nhaèm ñaåy maïnh vieäc öùng duïng coâng ngheä thoâng tin ñòa lyù GIS vaøo coâng taùc quaûn lyù moâi tröôøng ñeå naâng cao hieäu quaû quaûn lyù. Nhöng do nhöõng haïn cheá veà döõ lieäu vaø thôøi gian neân toâi chæ tieán haønh thí ñieåm treân caùc phöôøng noäi thaønh cuûa thaønh phoá. Do vaäy maø ñeà taøi coù theå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu hieän taïi vaø phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá cuûa thaønh phoá Bieân Hoøa, moät thaønh phoá ñang trong giai ñoaïn CNH – HÑH, neân ñeà taøi coù tính thöïc tieãn cao. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi: Thu thaäp caùc thoâng tin veà heä thoáng thu gom – vaän chuyeån CTR SH taïi thaønh phoá Bieân Hoøa maø troïng taâm laø caùc phöôøng noäi thaønh. Tìm hieåu hieän traïng thu gom, vaän chuyeån CTR SH taïi thaønh phoá Bieân Hoøa, treân cô sôû ñoù ñaùnh giaù hieän traïng cuûa heä thoáng thu gom – vaän chuyeån naøy. Theå hieän tröïc quan treân baûn ñoà thaønh phoá Bieân Hoøa caùc thoâng tin veà heä thoáng thu gom – vaän chuyeån CTR SH taïi caùc phöôøng noäi thaønh. Ñöa ra moät soá vaán ñeà phaùt sinh trong quaûn lyù CTR SH taïi caùc phöôøng noäi thaønh phoá Bieân Hoøa vaø ñeà xuaát höôùng giaûi quyeát gôïi yù. Noäi dung nghieân cöùu: Khaûo saùt vaø phaân tích hieän traïng heä thoáng thu gom – vaän chuyeån CTR SH taïi thaønh phoá Bieân Hoøa ñeå tìm ra nhöõng baát caäp trong coâng taùc thu gom vaø vaän chuyeån ñeå töø ñoù ñöa ra höôùng khaéc phuïc. Tìm hieåu ñaëc tröng veà ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá, xaõ hoäi thaønh phoá Bieân Hoøa. Nghieân cöùu heä thoáng thoâng tin ñòa lyù vaø phaàn meàm Map Info vaø Arcview . Thieát keá moâ hình döõ lieäu bao goàm: döõ lieäu khoâng gian vaø döõ lieäu thuoäc tính. Öùng duïng chöùc naêng phaân tích maïng cuûa Arcview nhaèm ñeà xuaát loä trình thu gom toái öu cho coâng taùc thu gom CTR SH taïi caùc phöôøng noäi thaønh thaønh phoá Bieân Hoøa. Ñoái töôïng nghieân cöùu: Caùc thoâng tin veà heä thoáng quaûn lyù CTR SH taïi thaønh phoá Bieân Hoøa. Quy trình thu gom CTR SH taïi thaønh phoá Bieân Hoøa. Caùc ñieåm heïn laáy raùc treân ñòa baøn thaønh phoá Bieân Hoøa vaø chuû yeáu laø caùc ñieåm heïn trong caùc phöôøng noäi thaønh. Caùc loä trình vaän chuyeån CTR SH trong thaønh phoá Bieân Hoøa. Tình traïng cuûa caùc thieát bò thu gom – vaän chuyeån CTR SH trong thaønh phoá Bieân Hoøa. Giôùi haïn cuûa ñeà taøi: Do thôøi gian coù haïn neân ñeà taøi chæ taäp trung vaøo khaûo saùt heä thoáng thu gom –vaän chuyeån CTR SH taïi caùc phöôøng noäi thaønh thaønh phoá Bieân Hoøa. Coù theå nghieân cöùu saâu hôn ñeå môû roäng moâ hình cho toaøn thaønh phoá Bieân Hoøa vaø caùc khu vöïc coù ñaëc ñieåm veà tuyeán thu gom – vaän chuyeån gaàn gioáng vôùi ñieàu kieän cuûa thaønh phoá Bieân Hoøa. Tieán trình thöïc hieän: Thaønh laäp baûn ñoà tuyeán thu gom, vaän chuyeån CTR SH taïi caùc phöôøng noäi thaønh TP.Bieân Hoøa Ñaùnh giaù hieän traïng thu gom – vaän chuyeån CTR SH taïi caùc phöôøng noïâi thaønh vaø caùc vaán ñeà caàn giaûi quyeát Tìm hieåu phaàn meàm öùng duïng MapInfo, Arcview: Caùc öùng duïng vaø khaû naêng öùng duïng. Caùc chöùc naêng vaø coâng cuï. Thu thaäp caùc döõ lieäu khoâng gian ( caùc lôùp thoâng tin baûn ñoà thaønh phoá Bieân Hoøa), döõ lieäu thuoäc tính cho caùc döõ lieäu khoâng gian. Tìm hieåu, thu thaäp döõ lieäu veà ñaëc ñieåm töï nhieân, kinh teá, xaõ hoäi thaønh phoá Bieân Hoøa. Tìm hieåu, khaûo saùt, thu thaäp soá lieäu veà heä thoáng thu gom – vaän chuyeån CTR SH, ñaëc ñieåm vaø caùch boá trí ñieåm heïn vaø ñieåm doïc tuyeán cuûa thaønh phoá Bieân Hoøa maø ñaëc bieät laø caùc phöôøng noäi thaønh. Xaây döïng baûn ñoà thaønh phoá Bieân Hoøa vaø baûn ñoà neàn caùc phöôøng noäi thaønh thaønh phoá. Vaïch loä trình thu gom – vaän chuyeån CTR SH toái öu cho caùc phöôøng noäi thaønh , phaân chia soá xe ñaåy tay treân moãi phöôøng, boá tríù thuøng composit treân caùc tuyeán ñöôøng . Öùng duïng chöùc naêng phaân tích maïng cuûa GIS keát hôïp tính toaùn Chöông 2: PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN ÑEÀ TAØI Phöông phaùp luaän öùng duïng heä thoáng thoâng tin ñòa lyù (GIS): Cô sôû khoa hoïc cuûa GIS: Lòch söû hình thaønh vaø ñònh nghóa GIS: Thu thaäp döõ lieäu veà vò trí phaân boá trong khoâng gian cuûa caùc ñaëc tính quan troïng cuûa traùi ñaát töø laâu ñaõ laø caùc hoaït ñoäng quan troïng trong xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Töø xöa ñeán nay, caùc nhaø haøng haûi, caùc nhaø ñòa lyù thu thaäp döõ lieäu naøy, sau ñoù hoïa ñoà can veõ laïi, toâ maøu ñeå trôû thaønh baûn ñoà. Ban ñaàu baûn ñoà ñöôïc söû duïng ñeå dieãn taû nhöõng vò trí xa ñeå trôï giuùp cho vieäc ñònh höôùng trong khoâng gian vaø söû duïng cho quaân ñoäi ( Hodgkiss 1981). Chæ ñeán theá kyû 18, nhu caàu veà quaûn lyù bieân giôùi, laõnh thoå trôû neân caáp baùch thì caùc quoác gia baét ñaàu coâng vieäc veõ baûn ñoà moät caùch coù heä thoáng. Vaán ñeà döõ lieäu baûn ñoà ñaõ mang tính toaøn caàu, vì vaäy noù phaûi ñöôïc xaùc ñònh moät caùch chính xaùc vaø khaùch quan. Vaøo theá kyû 20, nhu caàu veà döõ lieäu aûnh haøng khoâng, aûnh vuõ truï ñoät ngoät taêng leân vaø daãn ñeán söï ra ñôøi caùc phöông phaùp chuïp aûnh stereo. Phöông phaùp phaân loaïi aûnh khoâng theå traùnh ñöôïc moät khoái löôïng lôùn caùc chæ tieâu cho caùc döõ lieäu phöùc taïp. Ñeán naêm 1930 xuaát hieän laàn ñaàu tieân phöông phaùp thoáng keâ vaø phaân tích chuoãi. Ñeán nhöõng naêm 1960 ngöôøi ta môùi coù coâng cuï maùy tính ñeå thöïc hieän caùc phöông phaùp treân. Vaøo nhöõng naêm 1960 – 1970, ngöôøi ta söû duïng baûn ñoà ôû haàu heát caùc lónh vöïc daãn ñeán xuaát hieän nhu caàu toång hôïp caùc baûn ñoà. Moät trong soá hai caùch ñeå thöïc hieän ñieàu naøy: ngöôøi ta coá gaéng tìm nhöõng ñoái töôïng xuaát hieän moät caùch töï nhieân, coù theå nhaän bieát, moâ taû vaø hieån thò baûn ñoà theo caùc thuoäc tính. Cuøng vôùi caùc yeáu toá töï nhieân naøy, yeâu caàu phaûi ñöôïc nhaän bieát, duy nhaát vaø toå hôïp ñoäc laäp cuûa caùc ñaëc tröng moâi tröôøng. Ñieàu ñaùng quan taâm laø khi söû duïng keát quaû cuûa baûn ñoà taøi nguyeân laø ñoái vôùi nhieàu muïc tieâu, chuùng raát chung chung vaø khoù taùch ra ñöôïc caùc thoâng tin caàn thieát. Khi phaïm vi cuûa baûn ñoà chuyeân ngaønh ngaøy caøng roäng, ngöôøi duøng muoán tìm caùch toång hôïp thoâng tin saün coù ñeå coù caùi nhìn toång quaùt hoaëc phaân loaïi thoâng tin theo caùch rieâng cuûa mình. Ñeán ñaàu naêm 1970, SYMAP, chöông trình ñaàu tieân veõ baûn ñoà ñôn giaûn vaø in ra caùc soá lieäu thoáng keâ ra ñôøi. Chöông trình GRID cuõng ñöôïc thaønh laäp söû duïng khuoân daïng döõ lieäu raster, caùc chöông trình naøy ñaëc bieät phaùt trieån duøng ñeå choàng xeáp baûn ñoà. Keå töø ñoù, ñaõ coù nhieàu phöông phaùp xöû lyù baûn ñoà töï ñoäng ñöôïc phaùt trieån. Taát caû caùc coá gaéng naøy nhaèm phaùt trieån caùc coâng cuï höõu ích phuïc vuï vieäc thu thaäp, löu tröõ, truy caäp, chuyeån ñoåi, tích hôïp vaø hieån thò döõ lieäu khoâng gian. Taäp hôïp taát caû coâng cuï naøy cuøng vôùi moät soá thaønh phaàn khaùc caáu thaønh neân Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù( Geographic Information System – GIS). Tuøy theo caùch tieáp caän maø coù nhieàu ñònh nghóa khaùc nhau veà GIS, döôùi ñaây laø moät soá ñònh nghóa cuûa moät vaøi taùc giaû: Theo Dueker (1979): GIS laø moät tröôøng hôïp ñaëc bieät cuûa heä thoáng thoâng tin vôùi cô sôû döõ lieäu goàm nhöõng ñoái töôïng, nhöõng hoaït ñoäng hay nhöõng söï kieän phaân boá trong khoâng gian ñöôïc bieåu dieãn nhö nhöõng ñieåm, ñöôøng, vuøng trong heä thoáng maùy tính. GIS xöû lyù, truy vaán döõ lieäu theo ñieåm, ñöôøng, vuøng, phuïc vuï cho nhöõng hoûi ñaùp vaø phaân tích ñaëc bieät. Theo Pavlidis (1982): GIS laø moät heä thoáng coù chöùc naêng xöû lyù thoâng tin ñòa lyù nhaèm phuïc vuï quy hoaïch, trôï giuùp quyeát ñònh trong moät lónh vöïc chuyeân moân nhaát ñònh. Theo Burrough (1986): GIS laø moät hoäp coâng cuï maïnh, duøng ñeå löu tröõ, truy vaán tuøy yù, bieán ñoåi vaø hieån thò döõ lieäu khoâng gian töø theá giôùi thöïc cho nhöõng muïc tieâu ñaëc bieät. Theo Calkins vaø Tomlinson (1977), Marble (1984) vaø Star and Ester (1990): GIS laø moät heä thoáng thoâng tin bao goàm moät phuï heä coù khaû naêng bieán ñoåi döõ lieäu ñòa lyù thaønh nhöõng thoâng tin coù ích. Theo Gilbert H.Castle (1993): Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù (HTTTÑL hay GIS) laø moät heä thoáng bao goàm caùc phaàn meàm, phaàn cöùng maùy tính vaø moät cô sôû döõ lieäu ñuû lôùn, coù chöùc naêng thu thaäp, caäp nhaät, quaûn trò vaø phaân tích, bieåu dieãn döõ lieäu ñòa lyù phuïc vuï giaûi quyeát lôùp roäng lôùn caùc baøi toaùn öùng duïng coù lieân quan tôùi vò trí ñòa lyù treân beà maët traùi ñaát. Thaønh phaàn cuûa GIS: Hình 1: Thaønh phaàn cuûa heä GIS Moät heä GIS ñöôïc keát hôïp bôûi naêm thaønh phaàn chính: phaàn cöùng, phaàn meàm, döõ lieäu, con ngöôøi vaø phöông phaùp. Naêm thaønh phaàn naøy phaûi caân baèng, hoaøn chænh ñeå GIS coù theå hoaït ñoäng hieäu quaû . Phaàn cöùng (Hardware): phaàn cöùng laø heä thoáng maùy tính, treân ñoù moät heä GIS hoaït ñoäng. Ngaøy nay, phaàn meàm GIS coù khaû naêng chaïy treân raát nhieàu daïng phaàn cöùng, töø maùy chuû trung taâm ñeán caùc maùy traïm hoaït ñoäng ñoäc laäp hoaëc lieân keát maïng. Caùc thaønh phaàn chính cuûa phaàn cöùng cuûa GIS bao goàm: Baøn soá hoùa: thieát bò duøng ñeå chuyeån ñoåi thoâng tin ôû daïng giaáy vaøo thaønh daïng soá vaø ñöa vaøo maùy tính. Maùy veõ vaø thieát bò hieån thò treân maøn hình: duøng bieåu dieãn keát quaû tính toaùn töû maùy tính. Ñóa cöùng vaø teäp löu tröõ: löu tröõ döõ lieäu hoaëc chöông trình treân baêng töø hoaëc ñeå noái vôùi heä thoáng khaùc. Maùy tính coù theå noái vôùi nhau, chia seû taøi nguyeân vaø laäp thaønh maïng thoâng tin qua caùp hay ñöôøng ñieän thoaïi vôùi modem. Hình2 : Caùc thaønh phaàn cuûa phaàn cöùng trong heä thoáng thoâng tin ñòa lyù Phaàn meàm (Software): phaàn meàm GIS cung caáp caùc chöùc naêng vaø caùc coâng cuï caàn thieát ñeå löu tröõ, phaân tích vaø hieån thò thoâng tin ñòa lyù. Caùc thaønh phaàn chính trong phaàn meàm GIS laø: Coâng cuï nhaäp vaø thao taùc treân caùc thoâng tin ñòa lyù; Heä quaûn trò côû sôû döõ lieäu; Coâng cuï hoã trôï hoûi ñaùp, phaân tích vaø hieån thò ñòa lyù; Giao dieän ñoà hoïa ngöôøi – maùy ñeå truy caäp caùc coâng cuï deã daøng; Hình 3: Caùc thaønh phaàn cuûa heä quaûn trò CSDL cuûa GIS Ngoaøi ra, phaàn meàm coøn phaûi ñaùp öùng yeâu caàu cuûa heä thoáng môû, cho pheùp naâng caáp khi caàn thieát vaø coù theå lieân keát vôùi caùc heä thoáng khaùc. Cuõng nhö phaàn cöùng, tuøy theo muïc tieâu nghieân cöùu maø phaàn meàm trong heä thoáng coù theå ñöôïc trang bò phuø hôïp vaø ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu chuyeån ñoåi format döõ lieäu giöõa caùc phaàn meàm khaùc nhau. Döõ lieäu ( Data): coù theå coi thaønh phaàn quan troïng nhaát cuûa moät heä GIS laø döõ lieäu. Caùc döõ lieäu ñòa lyù vaø döõ lieäu thuoäc tính lieân quan coù theå ñöôïc ngöôøi söû duïng töï taäp hôïp hoaëc ñöôïc mua töø nhaø cung caáp döõ lieäu thöông maïi. Heä GIS seõ keát hôïp döõ lieäu khoâng gian vôùi caùc nguoàn döõ lieäu khaùc, thaäm chí coù theå söû duïng heä quaûn trò cô sôû döõ lieäu ñeå toå chöùc löu giöõ vaø quaûn lyù döõ lieäu. Cô sôû döõ lieäu trong heä thoáng thoâng tin ñòa lyù coù hai loaïi: döõ lieäu neàn vaø döõ lieäu chuyeân bieät: Cô sôû döõ lieäu neàn: bao goàm nhöõng lôùp döõ lieäu maø heä thoáng thoâng tin ñòa lyù chuyeân ngaønh naøo cuõng coù theå söû duïng ñöôïc nhö: döõ lieäu veà löôùi toïa ñoä, ñöôøng giao thoâng, maïng löôùi soâng ngoøi, khu daân cö… Cô sôû döõ lieäu chuyeân bieät: bao goàm döõ lieäu cuûa caùc yeáu toá chuyeân ngaønh ñöôïc bieåu dieãn theo moâ hình döõ lieäu khoâng gian vaø phi khoâng gian lieân keát vaø ñöôïc thieát keá hay xaây döïng theo muïc tieâu söû duïng cuûa töøng chuyeân ngaønh khaùc nhau. Nhöng khi thieát keá cô sôû döõ lieäu chuyeân ngaønh caàn chuù yù ñeán nhöõng quan heä giöõa caùc yeáu toá ñôn tính trong moät chuyeân ngaønh ñoàng thôøi trong moái quan heä giöõa caùc ngaønh vôùi nhau. Con ngöôøi (People): coâng ngheä GIS seõ bò haïn cheá neáu khoâng coù con ngöôøi tham gia quaûn lyù heä thoáng vaø phaùt trieån nhöõng öùng duïng GIS trong thöïc teá. Ngöôøi söû duïng GIS coù theå laø: Nhöõng chuyeân gia kyõ thuaät: ngöôøi thao taùc tröïc tieáp treân caùc thieát bò phaàn cöùng, phaàn meàm ñeå thu thaäp, nhaäp, toå chöùc löu tröõ vaø hieån thò döõ lieäu hay thöïc hieän caùc thao taùc khaùc khi coù yeâu caàu cuûa ngöôøi söû duïng caáp cao hôn. Ngöôøi quaûn trò heä thoáng: ngöôøi söû duïng heä thoáng ñeå thöïc hieän caùc baøi toaùn phaân tích, ñaùnh giaù, giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà theo muïc tieâu xaùc ñònh nhaèm trôï giuùp ra quyeát ñònh. Nhöõng ngöôøi duøng caùc keát quaû, baùo caùo cuûa GIS ñeå ra quyeát ñònh. Nhoùm naøy ñaët ra muïc tieâu, yeâu caàu hoaït ñoäng cho heä thoáng. Phöông phaùp (Methods): moät heä GIS thaønh coâng theo khía caïnh thieát keá vaø luaät thöông maïi laø ñöôïc moâ phoûng vaø thöïc thi duy nhaát cho moãi toå chöùc. Chöùc naêng cuûa GIS: Muïc ñích chung cuûa caùc HTTTÑL laø thöïc hieän saùu chöùc naêng sau: Nhaäp döõ lieäu: tröôùc khi döõ lieäu ñòa lyù coù theå ñöôïc duøng cho GIS, döõ lieäu naøy phaûi ñöôïc chuyeån sang daïng soá thích hôïp. Quaù trình chuyeån döõ lieäu töø baûn ñoà giaáy sang caùc file döõ lieäu daïng soá ñöôïc goïi laø quaù trình soá hoùa. Döõ lieäu laø phaàn ñaét tieàn nhaát (chieám khoaûng 80% kinh phí döï aùn) vaø toàn taïi laâu ñôøi cuûa moät heä thoáng thoâng tin ñòa lyù. Vieäc thu thaäp döõ lieäu ñeå ñöa vaøo söû duïng trong heä thoáng laø böôùc ñaàu quan troïng. Löu tröõ döõ lieäu: caùc ñoái töôïng khoâng gian ñòa lyù coù theå ñöôïc löu tröõ trong heä thoáng GIS baèng moät trong hai daïng caáu truùc: döõ lieäu vector ( bieåu dieãn caùc ñoái tröôïng ñòa lyù treân maët ñaát baèng nhöõng ñieåm, ñöôøng, vuøng trong maët phaúng toïa ñoä Descartes vôùi moãi ñieåm ñöôïc xaùc ñònh bôûi caëp toïa ñoä (x,y), ñöôøng ñöôïc tuyeán tính baèng töøng ñoaïn, vuøng ñöôïc ñònh nghóa laø moät ñöôøng kheùp kín); döõ lieäu rastor ( moâ hình aán ñònh vò trí cuûa caùc ñoái töôïng khoâng gian vaøo caùc oâ löôùi coù kích thöôùc baèng nhau goïi laø pixel, ñöôïc xaùc ñònh vò trí baèng toïa ñoä (x,y) vôùi x bieåu dieãn soá haøng, y bieåu dieãn soá coät cuûa pixel. Vôùi caáu truùc naøy, ñöôøng ñöôïc bieåu dieãn baèng nhöõng pixel coù cuøng giaù trò, vuøng ñöôïc bieåu dieãn baèng moät maûng goàm nhieàu pixel coù cuøng giaù trò thuoäc tính traûi roäng theo nhieàu phöông. Coù nhöõng tröôøng hôïp caùc daïng döõ lieäu ñoøi hoûi ñöôïc chuyeån daïng vaø thao taùc theo moät soá caùch ñeå coù theå töông thích vôùi moät heä thoáng nhaát ñònh. Coâng ngheä GIS cung caáp nhieàu coâng cuï cho caùc thao taùc treân döõ lieäu khoâng gian nhö: Chuyeån ñoåi ñònh daïng; Chuyeån ñoåi hình hoïc; Chuyeån ñoåi löôùi chieáu; Khôùp ñoái töôïng; Gheùp bieân; Soaïn thaûo ñoà hoïa; vaø Laøm thöa toïa ñoä; Quaûn lyù döõ lieäu: ñoái vôùi caùc thoâng tin ñòa lyù coù kích côõ lôùn vaø soá löôïng ngöôøi söû duïng nhieàu thì caùch toát nhaát laø söû duïng heä quaûn trò cô sôû döõ lieäu (DBMS) ñeå löu tröõ, toå chöùc vaø quaûn lyù thoâng tin. DBMS laø moät phaàn meàm quaûn lyù cô sôû döõ lieäu. Coù nhieàu caáu truùc DBMS khaùc nhau, nhöng trong GIS caáu truùc quan heä toû ra höõu hieäu nhaát. Trong caáu truùc naøy, döõ lieäu ñöôïc löu ôû daïng caùc baûng. Caùc tröôøng thuoäc tính chung trong caùc baûng khaùc nhau ñöôïc duøng ñeå lieân keát caùc baûng laïi vôùi nhau. Hoûi ñaùp vaø phaân tích: khi ñaõ coù heä GIS löu giöõ caùc thoâng tin ñòa lyù, coù theå tieán haønh caùc caâu hoûi ñôn giaûn vaø caâu hoûi phaân tích. GIS cung caáp caû khaû naêng hoûi ñaùp ñôn giaûn “ chæ vaø nhaán” vaø caùc coâng cuï phaân tích tinh vi ñeå cung caáp kòp thôøi thoâng tin cho nhöõng ngöôøi quaûn lyù vaø phaân tích. Caùc heä GIS hieän ñaïi coù nhieàu coâng cuï phaân tích hieäu quaû nhö: Phaân tích laân caän; Phaân tích moät lôùp; Phaân tích khoâng gian; Phaân tích maïng; Phaân tích beà maët; Phaân tích choàng lôùp; Ruùt soá lieäu, phaân loaïi vaø ño löôøng; vaø Keát noái ( taïo vuøng ñeäm, maïng, lan truyeàn, höôùng doøng, chieáu saùng vaø pheùp phoái caûnh) Hieån thò: vôùi nhieàu thao taùc treân döõ lieäu ñòa lyù, keát quaû cuoái cuøng ñöôïc hieån thò toát nhaát döôùi daïng baûn ñoà hoaëc bieåu ñoà. Baûn ñoà hieån thò coøn coù theå ñöôïc keát hôïp vôùi caùc baûn baùo caùo, hình aûnh ba chieàu, aûnh chuïp vaø nhöõng döõ lieäu khaùc. Xuaát döõ lieäu: vieäc chia xeû keát quaû ñaït ñöôïc laø moät öu ñieåm vaø laø moät trong nhöõng tieâu chí chuû yeáu khi söû duïng caùc nguoàn taøi nguyeân trong GIS. Döõ lieäu GIS coù theå ñöôïc xuaát ra döôùi daïng khaùc nhau nhö treân giaáy, xuaát ra thaønh taäp tin aûnh, ñöa vaøo caùc baùo caùo, chuyeån taûi leân internet… Caùc öùng duïng cuûa GIS trong quaûn lyù moâi tröôøng: Böôùc vaøo theá kyû XXI, Coâng ngheä thoâng tin ñaõ vaø ñang phaùt trieån nhö vuõ baõo vôùi caùc öùng duïng khoa hoïc vaøo caùc ngaønh vaø lónh vöïc khaùc nhau, ñaëc bieät laø veà coâng ngheä thoâng tin ñòa lyù. Theo Phoù giaùo sö Tieán só Traàn Vónh Phöôùc, neáu theá kyõ XX ñöôïc goïi laø theá kyû buøng noå cuûa coâng ngheä thoâng tin thì coù theå noùi theá kyû XXI ñöôïc nhaän ñònh laø “ Theá kyû cuûa Coâng ngheä thoâng tin ñòa lyù”. Vôùi nhöõng ñoät phaù veà thaønh töïu trong vieäc nghieân cöùu, chuyeån giao coâng ngheä vaø phaùt trieån kyõ thuaät, GIS ngaøy caøng trôû thaønh moät coâng cuï hoå trôï ñaéc löïc cho caùc nhaø quaûn lyù trong vieäc phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi. Moät soá nghieân cöùu môùi töø naêm 2004 ñeán nay nhö: Dr . David Fraser (RMIT). Moâ hình hoùa thuûy hoïc heä thoáng nöôùc töï nhieân cuûa Vieät Nam vaø UÙc. Dr. David Fraser vaø Dr Traàn Vónh Phöôùc. Moâ hình hoùa moâi tröôøng veà khaû naêng duy trì noâng nghieäp taïi tænh Beán Tre. Nguyeãn Maïnh Huøng. Öùng duïng coâng ngheä GIS vaø Vieãn thaùm trong quaûn lyù, phaùt trieån nuoâi troàng thuyû saûn. Nguyeãn Thò Hoàng Ñieäp. Öùng duïng phöông phaùp thoáng keâ ñòa lyù vaø thuaät noäi suy trong nghieân cöùu Arsenic trong nöôùc ngaàm taïi huyeän Long Phuù, tænh Soùc Traêng. Nguyeãn Minh Tuøng. Öùng duïng GIS phuïc vuï cho coâng taùc ñieàu chænh quy hoaïch chung thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeán naêm 2025. TS Nguyeãn Vaên Nhaân cuøng caùc coäng taùc. Öùng duïng GIS vaøo coâng taùc quaûn lyù ñoâ thò thaønh phoá Phan Thieát. Vieän Ñiaï lyù, vieän KH&CNVN. Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù – Nhöõng öùng duïng trong nghieân cöùu tai bieán thieân nhieân. Ths. Voõ Khieám trung taâm öùng duïng KHCN&Tin hoïc Laâm Ñoàng. Öùng duïng vieãn thaùm trong nghieân cöùu hieän traïng söû duïng ñaát thò xaõ Baûo Loäc, tænh Laâm Ñoàng. Öùng duïng GIS trong quaûn lyù thu gom- vaän chuyeån chaát thaûi raén: Öùng duïng chöùc naêng choàng lôùp cuûa GIS: Thoâng tin veà theá giôùi thöïc ñöôïc GIS löu tröõ, quaûn lyù döôùi daïng taäp hôïp cuûa nhieàu lôùp chuyeân ñeà rieâng bieät. Tuy nhieân, caùc lôùp naøy coù theå lieân keát vôùi nhau nhôø coù moái quan heä veà maët ñòa lyù vôùi nhau. Ñaëc ñieåm naøy tuy ñôn giaûn nhöng noù coù yù nghóa raát quan troïng vaø trôû thaønh coâng cuï ña naêng ñeå GIS thöïc hieän chöùc naêng hoã trôï vieäc ra quyeát ñònh trong vieäc giaûi quyeát moät soá vaán ñeà thöïc teá ñaët ra nhö: tích hôïp nhieàu lôùp thoâng tin ñeå quyeát ñònh thaønh laäp caùc tuyeán giao thoâng, tuyeán xe buyùt, xaùc ñònh vò trí caùc khu coâng nghieäp thích hôïp, giuùp cho quaù trình quy hoaïch ñoâ thò,… Chöùc naêng choàng gheùp laø thao taùc khoâng gian trong ñoù nhöõng lôùp chuyeân ñeà ñöôïc choàng leân nhau ñeå taïo ra moät lôùp chuyeân ñeà môùi chöùa ñöïng nhöõng thoâng tin môùi. Ñeå ruùt ra nhöõng thoâng tin naøy, thao taùc soá hoïc hoaëc thao taùc logic ñöôïc vaän duïng treân nhöõng lôùp döõ lieäu khaùc nhau ñöôïc nhaäp vaøo. Choàng gheùp nhöõng lôùp döõ lieäu khaùc nhau laø moät quaù trình baäc thang. Hai lôùp döõ lieäu nhaäp vaøo ñöôïc toå hôïp vaøo moät lôùp trung gian, noù laïi ñöôïc toå hôïp vôùi lôùp thöù ba ñeå taïo ra lôùp trung gian khaùc. Ñieàu naøy ñöôïc thöïc hieän cho tôùi khi taát caû caùc lôùp döõ lieäu nhaäp vaøo ñeàu ñöôïc choàng leân nhau. ( Star, 1990). Chính chöùc naêng naøy laøm cho GIS coù khaû naêng phaân tích khoâng gian raát lôùn, mang tính toång quaùt hoùa cao maø ngoaøi thöïc teá phaûi maát raát nhieàu thôøi gian môùi coù theå phaân tích ñöôïc, töø ñoù noù taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc quaûn lyù vaø ra quyeát ñònh ñoái vôùi caùc vaán ñeà thöïc teá ñaõ ñaët ra vì qua choàng gheùp lôùp thoâng tin ta coù theå ruùt ra nhieàu thoâng tin töø döõ lieäu ban ñaàu. Trong ñoà aùn, toâi thöïc hieän choàng lôùp baûn ñoà neàn ( goàm lôùp ñöôøng giao thoâng, lôùp soâng, lôùp haønh chính, lôùp caàu, …) leân lôùp ñieåm heïn nhaèm theå hieän caùc ñieåm heïn thu gom chaát thaûi raén sinh hoaït treân baûn ñoà vaø do nhöõng ñieåm heïn naøy laø ñieåm baét buoäc xe chuyeân duïng phaûi ñi qua ñeå thu gom CTR theo quy trình thu gom ñeå töø ñoù ñöa ra quy trình thu gom maø cuï theå laø tuyeán thu gom ñeà xuaát. Ñoàng thôøi toâi cuõng tieán haønh choàng hai lôùp naøy leân lôùp ñieåm doïc tuyeán nhaèm theå hieän treân baûn ñoà caùc ñoaïn ñöôøng maø xe chuyeân duïng ñi qua ñeå ñaùnh giaù khoái löôïng raùc thu gom taïi caùc ñieåm heïn vaø ñieåm doïc tuyeán . GIS coù khaû naêng löu tröõ , quaûn lyù vaø laøm vieäc vôùi döõ lieäu ñòa lyù theo hai daïng: moâ hình Raster vaø moâ hình Vector. Trong ñeà taøi naøy, moâ hình vector ñöôïc söû duïng trong quaù trình choàng gheùp lôùp. Moâ hình vector laø moâ hình maø döõ lieäu khoâng gian nhö ñieåm, ñöôøng, vuøng ñöôïc maõ hoùa vaø löu tröõ döôùi daïng taäp hôïp caùc toïa ñoä x, y. Vò trí cuûa ñoái töôïng ñieåm ñöôïc theå hieän bôûi toïa ñoä ñôn x, y; ñoái töôïng ñöôøng nhö soâng, suoái, ñöôøng giao thoâng ñöôïc ñònh nghóa nhö moät chuoãi caùc caëp toïa ñoä (xi,yi). Ñoái töôïng daïng vuøng ñöôïc ñònh nghóa laø moät ñöôøng kheùp kín, ñöôïc bieåu dieãn bôûi moät chuoãi caùc caëp toïa ñoä (xi,yi) coù toïa ñoä ñieåm ñaàu vaø ñieåm cuoái truøng nhau. Öùng duïng chöùc naêng maïng: Maïng bao goàm caùc ñoaïn ñöôïc noái keát vôùi nhau. Moãi ñoaïn ñöôïc xaùc ñònh baèng node ñaàu vaø node keát thuùc. Caû hai node naøy ñeàu ñöôïc xaùc ñònh vò trí. Ngoaøi ra, ñoaïn coøn coù theå ñöôïc xaùc ñònh bôûi nhöõng ñieåm naèm giöõa node ñaàu vaø node cuoái. Nhöõng ñieåm naøy duøng ñeå uoán naén hình daïng cuûa ñöôøng vaø ñöôïc goïi laø ñænh ( vertex ). Söï khaùc nhau chuû yeáu giöõa node vaø vertex laø node coù thoâng tin veà quan heä topology cuûa maïng trong khi vertex chæ toàn taïi ñôn thuaàn laø phaùc hoïa hình daïng cuûa ñoaïn. Treân sô ñoà maïng phaúng thì quy öôùc neáu hai ñoaïn caét nhau seõ phaûi taïo ra moät node taïi vò trí giao nhau. Ngoaøi ra, coøn coù tröôøng hôïp taïi vò trí cuûa moät soá node hoaëc vertex coù theâm caùc yeáu toá caûn trôû ( impendance factor ). Nhöõng yeáu toá naøy töôïng tröng cho khoaûng caùch töø ñieåm naøy ñeán ñieåm kia hoaëc moät ñieàu kieän naøo ñoù. Trong phaân tích maïng thì nhöõng yeáu toá naøy tuøy theo yeâu caàu thöïc teá cuûa vaán ñeà nghieân cöùu. Trong ñoà aùn, toâi öùng duïng chöùc naêng naøy ñeå phaân tích nhaèm ñöa ra quy trình ñeà xuaát döïa treân cô sôû lyù thuyeát ñaõ ñöôïc hoïc. Do nhöõng haïn cheá veà kieán thöùc laäp trình GIS neân toâi chæ öùng duïng ñöôïc chöùc naêng maïng cuûa GIS ñeå ñöa ra quy trình hoaëc seõ toái öu veà thôøi gian hoaëc seõ toái öu veà ñoaïn ñöôøng maø chöa theå keát hôïp caû hai phaàn. Saûn phaåm cuûa khaâu naøy laø baûn ñoà vaïch tuyeán thu gom – vaän chuyeån chaát thaûi raén treân cô sôû tính toaùn baèng tay keát hôïp chöùc naêng phaân tích maïng cuûa Arc view. Phöông phaùp thöïc teá: Thu thaäp soá lieäu veà: Ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá – xaõ hoäi. Hieän traïng thu gom, khoái löôïng thu gom, thôøi gian thu gom, löïc löôïng thu gom – vaän chuyeån CTR SH taïi Tp.BH. Phöông tieän thu gom, dung tích, kích thöôùc ngang ñoái vôùi xe chuyeân duïng Quy trình thu gom CTR SH taïi Tp.BH. Hieän traïng veà caùc ñoïan ñöôøng nhö: chieàu daøi, chieàu roäng, giôø cao ñieåm, chieàu löu thoâng. Thu thaäp baûn ñoà: thu thaäp döõ lieäu, soá hoùa baûn ñoà neàn goàm caùc lôp giao thoâng, lôùp soâng, ranh giôùi haønh chính, … Ñieàu tra thöïc ñòa: tieán haønh khaûo saùt khoái löôïng thu gom taïi caùc ñieåm heïn vaø caùc ñieåm doïc tuyeán, quy trình thu gom xem coù ñuùng vôùi quy trình treân vaên baûn khoâng. Thoáng keâ soá lieäu: thoáng keâ caùc soá lieäu thu ñöôïc taïi caùc ñieåm, loïc ra giaù trò ñeå söû duïng baèng phaàn meàm Excel. Phaân tích vaø ñaùnh giaù hieän traïng veà kinh teá, xaõ hoäi vaø coâng taùc thu gom – vaän chuyeån CTR SH taïi thaønh phoá Bieân Hoøa. Chöông 3: TOÅNG QUAN THAØNH PHOÁ BIEÂN HOØA Ñieàu kieän töï nhieân Tp.Bieân Hoøa: Vò trí ñòa lyù: Thaønh phoá Bieân Hoaø laø trung taâm kinh teá, chính trò, vaên hoùa, xaõ hoäi cuûa tænh Ñoàng Nai, coù taàm quan troïng trong vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam. Thaønh phoá Bieân Hoaø laø ñoâ thò loaïi 2 caùch thaønh phoá Hoà Chí Minh 30 km theo quoác loä 1A, caùch Baø Ròa – Vuõng Taøu 90 km theo quoác loä 51, laø cöûa ngoõ cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh, naèm trong vuøng kinh teá troïng ñieåm Phía Nam, coù caùc khu coâng nghieäp lôùn, laø ñaàu moái giao thoâng quan troïng cuûa caùc tuyeán ñöôøng boä vaø ñöôøng saét quoác gia. Thaønh phoá Bieân Hoaø coù aûnh höôûng ñoái vôùi vieäc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi ñoàng thôøi giöõ vò trí troïng yeáu veà an ninh quoác phoøng ñoái vôùi caû khu vöïc mieàn Ñoâng Nam Boä. Toång dieän tích töï nhieân: 15,473.4 ha. Phía Baéc vaø Ñoâng Baéc giaùp thò xaõ Vónh An vaø Thieän Taân, huyeän Vónh Cöõu. Phía Nam vaø Ñoâng Nam giaùp huyeän Thoáng Nhaát – huyeän Long Thaønh. Phía Nam giaùp giaùp huyeän Thuû Ñöùc TP Hoà Chí Minh. Phía Taây vaø Taây Baéc giaùp huyeän Thuaän An vaø Taân Ñoâng Hieäp tænh Bình Döông. Thaønh phoá Bieân Hoaø coù dieän tích nhoû nhaát so vôùi caùc huyeän, thò khaùc trong tænh (154.73 km2) nhöng taäp trung daân soá lôùn nhaát (624000 ngöôøi naêm 2005). Döï kieán ñeán naêm 2010 thaønh phoá Bieân Hoaø seõ coù soá daân töø 700 – 800 nghìn ngöôøi. Ñòa hình – ñòa chaát: 3.1.2.1 Ñòa hình: Phaàn lôùn phía Ñoâng vaø Ñoâng Baéc coù daïng ñoài nhoû, doác thoaûi khoâng ñeàu nghieâng veà phía Ñoâng soâng Ñoàng Nai vaø caùc suoái nhoû. Nöôùc luõ traøn töø Baéc xuoáng Nam vaø Ñoâng Nam. Ven hai bôø soâng laø vuøng vöôøn baèng phaúng, xen laãn ao hoà do vieäc laáy ñaát laøm gaïch taïo neân. Cao ñoä lôùn nhaát:+70m Cao ñoä thaáp nhaát: 0.5 – 0.8m, haàu heát laø ruoäng vöôøn xen laãn khu daân cö. Khu vöïc trung taâm thaønh phoá cuõ cao ñoä trung bình laø töø: 5 – 10m. Ngoaøi ra coøn caùc khu vöïc xaây döïng, phaàn ñaát ñoài laø röøng baïch ñaøn, troàng hoa maøu vaø hoang hoùa. Ñòa chaát: Ñòa chaát kieán taïo: Khu vöïc Tp. Bieân Hoøa coù caáu taïo ñòa chaát vuøng rìa Ñoâng – Nam mieàn kieán taïo Nam Trung Boä, thuoäc ranh giôùi rìa Taây – Nam cuûa ñôùi suït Mejojo – naâng Kainoâjoâi vôùi ñôùi suït Kainoâjoâi Cöûu Long, bao goàm: Ñaù coå nhaát thaáy ñöôïc laø traàm tích, traàm tích nuùi löûa phun traøo vaø xaâm nhaäp Mejojoi vôùi beà daøy 100 -150m, khu Böûu Long vôùi cao ñoä 47m. Lôùp phong hoùa daøy 3 – 5m. Traàm tích luïc nguyeân J sôùm loä ra ôû phía Ñoâng Baéc treân dieä._.n roäng vaø chìm daàn theo höôùng Nam vaø Taây Nam. Caùc traàm tích phun traøo coù tuoåi Jura muoän ñeán Kreta (J3 – K ) loä ra ôû Böûu Long, Böûu Hoøa vôùi thaønh phaàn chính laø caùc keát, cuoäi keát, Andejit. Traàm tích tröôùc ñeä töù duy nhaát trong vuøng ( Plioxen N ) naèm ôû khu vöïc Hoá Nai, Long Bình, loä ra döôùi daïng ñoài goám seùt, seùt pha vôùi cao ñoä ñænh 5 – 10m ñeán -50m, chieàu daøy thay ñoåi töø 30 – 70m. Traàm tích soâng Pleitoxen sôùm (aQ1 - +b ) chuû yeáu ôû khu vöïc Long Bình, Hoá Nai coù cao ñoä beà maët töø 10 – 50m. Ñòa chaát thuûy vaên: coù theå chia thaønh 3 khu vöïc: Khu vöïc phaùt trieån phöùc heä chöùa nöôùc naèm trong traàm tích luïc nguyeân Jura (J1 ) coù khoaûng 80 km2 veà phía Ñoâng Baéc thaønh phoá. Beà daøy taàng chöùa nöôùc khoaûng 60 -80m. Khu vöïc phaùt trieân caùc phaân vò chöùa nöôùc Kainoâjoi vaø Mejoâjoâi. Trong ñoù phaân vò chöùa nöôùc Kainoâjoâi daøy töø 20 – 40m vôùi dieän tích khoaûng 90 km2 taïi Bieân Hoøa, Hoá Nai, Tam Hieäp, löu löôïng khai thaùc öôùc chöøng khoaûng 30 – 40 m3/h. Chaát löôïng nöôùc ñeàu coù theå bò pheøn. Khu vöïc phaùt trieån caùc phaân vò Mejoâjoâi, trong ñoù phaân vò chöùa nöôùc Kainoâjoâi daøy khoaûng 20m ( thöôøng 8 – 10m). Löu löôïng nöôc thay ñoåi raát lôùn, ví duï nhö loã khoan cuûa Ñoaøn 801 vôùi chieàu saâu 60m chæ coù löu löôïng döôùi 1 lit/s, trong khi ñoù caùc loã khoan taïi caên cöù Long Bình laïi ñaït 30 m3/h. Nhìn chung, trong phaïm vi Tp. Bieân Hoøa, caùc phaân vò chöùa nöôùc phaùt trieån khoâng lieân tuïc, ít ñoàng nhaát. Caùc taàng chöùa nöôùc coù quan heä thuûy löïc vaø coù nhieàu choã thoâng nhau. Khu vöïc thuaän lôïi nhaát cho khai thaùc nöôùc ngaàm laø Tp.Bieân Hoøa vaø khu vöïc Hoá Nai. Ñaëc ñieåm khoaùng saûn: Trong Tp. Bieân Hoøa coù moät soá ñieåm khoaùng saûn chuû yeáu laø Kaolin ôû khu vöïc nghóa trang thaønh phoá Bieân Hoøa, Laterit ôû khu vöïc toång kho Long Bình ( phöôøng Tam Hieäp ) vaø seùt ñöôïc phaân boá ôû khu vöïc xaõ An Hoøa (höôùng Long Thaønh ). Ngoaøi ra coøn coù than buøn ôû Hoùa An. Ñòa chaát coâng trình: Taïi Bieân Hoøa chöa tieán haønh khaûo saùt ñòa chaát coâng trình thaønh heä thoáng. Tuy nhieân theo keát quaû do Ñoaøn Ñòa chaát 801 thöïc hieän, coù theå chia laøm hai khu vöïc: Khu vöïc Taây Nam thaønh phoá ( ven soâng): goàm caùc loaïi ñaát ñaù nhö: Lôùp 1: ñaát ñaép hoaëc seùt pha maøu vaøng coù ñoä daøy 0.4 – 1.5m Lôùp 2: lôùp seùt pha xaùm tro, xaùm vaøng ôû traïng thaùi deûo, deûo chaûy, ñoä saâu 3 – 7m vôùi C = 0.2 – 0.3 kg/cm2, 10 + 25o. Lôùp 3: lôùp buøn seùt xaùm tro, xaùm naâu vaøng ôû traïng thaùi deûo chaûy, ñoä saâu 5 – 10m. C = 0.15 kg/cm2, 0o34’. Lôùp 4: lôùp seùt xaùm traéng, xaùm vaøng traïng thaùi deûo, deûo chaûy, ñoä saâu 8 – 12 m, C = 0.25 – 0.65kg/cm2, 12 -14o. Khu vöïc phía Baéc thaønh phoá vaø khu vöïc Long Bình: Lôùp 1: lôùp caùt pha, haït mòn maøu traéng, xaùm vaøng ñaát aåm, bôû rôøi, coù ñoä daøy töø 1 – 3m. Lôùp 2: lôùp caùt pha seùt Kaolin maøu xaùm traéng laãn ít soûi saïn thaïch anh, soûi saïn laterit. Ñaát aåm öôùt, deûo ôû ñoä saâu töø 1.7m, C = 0.18 -0.35 kg/cm2, 22 – 24o. Lôùp 3: lôùp caùt pha vaø caùt saïn thaïch anh maøu xaùm traéng, ñoû vaøng loang loå. Ñaát aåm traïng thaùi deûo ôû ñoä saâu töø 6 – 12m, C = 0.45 – 0.5 kg/cm2, 11o. Khí haäu: Cuøng vôùi söï bieán ñoåi toaøn caàu do aûnh höôûng veà cöôøng ñoä cuûa caùc hieän töôïng Elnino, Lanina vaø nhöõng thay ñoåi veà caûnh quan, moâi tröôøng neân hieän töôïng thôøi tieát vaø khí haäu ôû Ñoàng Nai vaø ñaëc bieät laø thaønh phoá Bieân Hoaø coù thay ñoåi lôùn, nhieät ñoä khoâng khí taêng daàn. Qua soá lieäu theo doõi trong naêm naêm gaàn ñaây nhö sau: Nhieät ñoä: Nhieät ñoä khoâng khí taïi thaønh phoá Bieân Hoaø töông ñoái cao, nhöng ñoä cheânh leäch trung bình giöõa caùc thaùng ít. Keát quaû quan traéc nhieät ñoä taïi traïm Bieân Hoaø nhö sau: - Nhieät ñoä trung bình ôû Bieân Hoaø taêng töø 26oC ñeán 26.7oC, nhieät ñoä cao nhaát giaûm, nhieät ñoä thaáp nhaát taêng, nhö vaäy muøa khoâ ít noùng, muøa ñoâng aám hôn. - Nhieät ñoä cao nhaát trung bình naêm : 32.5oC - Nhieät ñoä thaáp nhaát trung bình naêm laø 23oC. Baûng 1: Baûng nhieät ñoä trung bình thaùng taïi Bieân Hoaø( oC ) Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 26.3 26.2 27.6 28.7 28.3 27.4 27.7 26.5 26.6 26.5 26 25.2 Nguoàn Vieän Kyõ Thuaät Nhieät Ñôùi vaø BVMT naêm 2003 Cheá ñoä gioù: Toác ñoä gioù trung bình taïi Bieân Hoaø laø 2m/s. - Gioù Taây Nam thoåi vaøo muøa möa( töø thaùng 6 ñeán thaùng 10) vôùi taàn suaát 70%. - Gioù Ñoâng Baéc thoåi vaøo muøa khoâ ( caùc thaùng töø 11 ñeán thaùng 2 naêm sau) vôùi taàn suaát 60%. - Töø thaùng 3 ñeán thaùng 5 coù gioù Ñoâng Nam. Taàn suaát höôùng gioù ñöôïc trình baøy theo baûng: Baûng 2: Taàn suaát höôùng gioù Gioù N NE E SE S SW W NW Laëng gioù Taàn suaát % 16 13 3 12 13 11 9 3 20 Nguoàn Vieän Kyõ Thuaät Nhieät Ñôùi vaø BVMT naêm 2003 Cheá ñoä möa: - Löôïng möa vaøo muøa möa chieám khoaûng 85% löôïng möa haøng naêm. - Löôïng möa trung bình dao ñoäng trong khoaûng 1600 -1800 mm/ naêm. - Trong khoaûng thôøi gian töøø thaùng 5 ñeán thaùng 11, haøng thaùng coù 19 ngaøy möa vôùi vuõ löôïng trung bình hôn 100mm / ngaøy. Muøa möa baét ñaàu vaøo thaùng 4 vaø keát thuùc vaøo thaùng 11. Baûng 3: Löôïng möa trung bình thaùng taïi Bieân Hoaø (mm) Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 7.9 4.4 1.6 45.1 157.2 238 264.8 276.7 293.3 203.1 81.1 28.3 Nguoàn Vieän Kyõ Thuaät Nhieät Ñôùi vaø BVMT naêm 2003 Ñoä aåm: Ñoä aåm taïi thaønh phoá Bieân Hoaø töông ñoái cao, bieán ñoåi theo muøa vaø theo vuøng. - Ñoä aåm töông ñoái cuûa khu vöïc dao ñoäng töø : 75 -85% - Ñoä aåm cao nhaát trong muøa möa laø: 83 -87% - Ñoä aåm thaáp nhaát vaøo muøa khoâ laø: 67 -69% Caùc thaùng coù ñoä aåm trung bình cao nhaát laø thaùng 9 vaø thaùng 10, caùc thaùng coù ñoä aåm nhoû nhaát laø thaùng 2 vaø thaùng 3. Cheânh leäch giöõa nôi khoâ nhaát vaø aåm nhaát laø 5%. Ñoä aåm töông ñoái taïi traïm Bieân Hoaø nhö sau: Baûng 4: Baûng ñoä aåm töông ñoái taïi traïm Bieân Hoaø( %) Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 72.2 66.6 68.2 71.2 79.3 82.3 84.7 86.6 87 86.4 83.2 77.8 Nguoàn Vieän Kyõ Thuaät Nhieät Ñôùi vaø BVMT naêm 2003 Böùc xaï nhieät: Thaønh phoá Bieân Hoaø coù thôøi gian naéng trung bình 2000 -2200 h/ naêm. Vaøo muøa khoâ, haøng ngaøy coù töø 10 – 13 h naéng. Böùc xaï toång coäng trung bình ngaøy trong naêm taïi traïm Bieân Hoaø laø 480 calo/ cm2. 3.1.4 Taøi nguyeân thieân nhieân: 3.1.4.1 Taøi nguyeân nöôùc: Tp. Bieân Hoøa coù taøi nguyeân nöôc phong phuù, trong ñoù quan troïng nhaát laø soâng Ñoàng Nai vaø caùc hoà Long Aån, Long Vaân. Soâng Ñoàng Nai laø nguoàn duy nhaát caáp nöôùc maët ñeå söû duïng cho thaønh phoá Bieân Hoøa, Hoà Chí Minh vaø khu vöïc Nam Soâng Beù. Do vaäy, vieäc khai thaùc nguoàn nöôùc ngoït naøy caàn ñöôïc tính toaùn thaän troïng cuøng vôùi vieäc phuïc hoài röøng ñaàu nguoàn ñeå ñaûm baûo tính beàn vöõng veà moâi tröôøng sinh thaùi. Taøi nguyeân khoaùng saûn: Theo caùc taøi lieäu ñieàu tra, trong khu vöïc Tp.Bieân Hoøa coù moät soá ñieåm khoaùng saûn chuû yeáu laø Kaolin, laterit vaø seùt phaân boá treân caùc khu vöïc: Laterit: toång kho Long Bình ( phöôøng Tam Hieäp) treân dieän tích khoaûng 3km2 daøy töø 3 – 5m. Nhieàu choã bò xoùi moøn thaønh soûi raén chaéc. Kaolin: ôû khu vöïc nghóa trang thaønh phoá, coù thaønh phaàn chính laø Kaolinit (20 – 40 %) vôùi dieän tích khaù roäng. Taïi khu vöïc Taân Mai taàng seùt Kaolin naèm trong traàm tích vôùi seùt Kaolin 30 – 40 % maøu traéng, caùt thaïch anh vaø boät thaïch anh chieám 60%. Seùt gaïch ngoùi: seùt ñöïôc phaân boá ôû khu vöïc xaõ An Hoøa ( veà höôùng Long Thaønh ) vôùi tröõ löôïng khoaûng 6 trieäu m3. Ngoaøi ra coøn coù than buøn (Hoùa An) vôùi dieän tích khaù roäng, thöôøng laãn seùt maøu ñen, ñoä phaân giaûi thaáp. Ñieàu kieän kinh teá, xaõ hoäi: 3.2.1 Ñaëc ñieåm kinh teá: Giai ñoaïn 10 naêm(1991 -2000): Ñaûng Boä thaønh phoá trieån khai kòp thôøi chuû tröông, giaûi phaùp phaùt trieån kinh teá cuûa tænh trong giai ñoaïn naøy laø: quy hoaïch vaø xaây döïng caùc khu coâng nghieäp taäp trung, cuïm coâng nghieäp nhaèm ñaåy maïnh thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi; phaùt trieån maïnh saûn xuaát coâng nghieäp ñeå taïo ñoäng löïc thuùc ñaåy nhanh taêng tröôûng kinh teá. GDP treân ñòa baøn taêng 4 laàn töø 1991 – 2000 taêng 16.9% cao hôn möùc toaøn tænh 13%. Ñeán naêm 2005 GDP taêng 14.3% . Cô caáu kinh teá treân ñòa baøn thaønh phoá chuyeån dòch nhanh vaø ñuùng höôùng vôùi 2 ngaønh: Coâng nghieäp – xaây döïng; Dòch vuï – du lòch chieám tæ troïng cao trong toång theå kinh teá thaønh phoá. Naêm 2005 ngaønh coâng nghieäp – xaây döïng chieám 70.1%; dòch vuï - du lòch: 28.72 %; noâng laâm thuyû saûn chieám 1.18%. Cô caáu kinh teá treân ñòa baøn coù söï chuyeån ñoåi phuø hôïp vôùi söï phaùt trieån kinh teá thò tröôøng coù söï quaûn lyù Nhaø nöôùc theo ñònh höôùng Xaõ hoäi chuû nghóa. Naêm 2005, cô caáu kinh teá nhö sau: Quoác doanh: 28.31% Ngoaøi quoác: 30.22% Ñaàu tö nöôùc ngoaøi: 41.4% 3.2.1.1 Coâng nghieäp: Coâng nghieäp laø ngaønh kinh teá chuû ñaïo cuûa Tp. Bieân Hoøa. Toång giaù trò saûn löôïng coâng nghieäp ôû khu vöïc naøy coù nhöõng thuaän lôïi veà nguoàn voán oån ñònh, coù söï taêng cöôøng chaát xaùm thöôøng xuyeân, caùc trang thieát bò coâng ngheä ñaõ ñöôïc thay ñoåi töøng böôùc neân coù theå theo kòp moät phaàn kyõ thuaät tieân tieán. Caùc xí nghieäp ñaõ giöõ vöõng vaø khaúng ñònh vò trí, vai troø chuû ñaïo laø: coâng ty Ñöôøng Bieân Hoøa, coâng ty boät giaët Net, Nhaø maùy thieát bò ñieän 4,… Caùc xí nghieäp quoác doanh ñòa phöông hieän coù 62 doanh nghieäp, trong ñoù coù 2/3 soá doanh nghieâp coù xu höôùng phaùt trieån nhö: Nhaø maùy phaân boùn Nhaø noâng, Nhaø maùy quoác doanh Ñieän cô Ñoàng Nai, Nhaø maùy Cô khí Ñoàng Nai,… Caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi treân ñòa baøn thaønh phoá hieän nay coù hôn 100 döï aùn ñi vaøo saûn xuaát. Caùc KCN ñang hoaït ñoäng treân ñòa baøn Tp. Bieân Hoøa coù vai troø raát quan troïng trong söï phaùt trieån coâng nghieäp cuûa tænh Ñoàng Nai noùi chung vaø thaønh phoá Bieân Hoøa noùi rieâng. Thaønh phoá hieän coù 4 khu coâng nghieäp taäp trung laø: KCN Bieân Hoøa I, Bieân Hoøa II, Amata, Loteco. Ngoaøi ra thaønh phoá Bieân Hoøa coøn coù caùc cuïm coâng nghieäp nhoû ñaõ ñöôïc ñaàu tö xaây döïng naèm keà caän caùc KCN lôùn vaø khu daân cö. Noâng nghieäp – laâm nghieäp: Dieän tích ñaát noâng nghieäp naêm 2000 laø 4,062.29 ha chieám 26.26% ñaát töï nhieân, trong ñoù ñaát troàng caây luùa 778.45 ha, ñaát laâm nghieäp 1,151.79 ha. Thaønh phoá ñang chuyeån maïnh cô caáu caây troàng, naâng heä soá söû duïng ñaát ñeå ñaûm baûo ñieàu kieän sinh thaùi vaø taïo vaønh ñai xanh caàn thieát cho thaønh phoá vaø caùc KCN. Saûn xuaát noâng nghieäp naêm 2000 ñaït giaù trò toång saûn löôïng laø 224,064 trieäu ñoàng, trong ñoù troàng troït laø 49,881 trieäu ñoàng ( chieám 22.26%), chaên nuoâi 135,708 trieäu ñoàng ( chieám 60.56%), ngaønh thuûy saûn 5,937 trieäu ñoàng ( 2.65%), dòch vuï saûn xuaát noâng nghieäp 32,538 trieäu ñoàng (14.52 %). Thaønh phoá Bieân Hoøa coù dieän tích ñaát laâm nghieäp laø 1,619.1 ha, toaøn boä laø ñaát coù röøng troàng phoøng hoä. Trong ñoù, röøng quoác doanh quaûn lyù chieám 27.5%, röøng ngoaïi quoác doanh chieám 10.9%, röøng do caùc ñôn vò quoác phoøng quaûn lyù chieám 61.7%. Nhö vaäy, dieän tích röøng troàng chieám 10.4% so vôùi dieän tích töï nhieân cuûa thaønh phoá. Veä hieäu quaû kinh teá thì khoâng cao, tuy nhieân cuõng ñaõ giaûi quyeát ñöôïc caùc maët nhö moâi tröôøng sinh thaùi, choáng xoùi moøn vaø taïo coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi daân thaønh phoá. 3.2.1.3 Thöông maïi vaø dòch vuï: Töø sau ngaøy ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû coâng nhaän laø ñoâ thò loaïi 2, ngaønh naøy phaùt trieån maïnh ñaõ taïo ra ñöôïc moái quan heä vôùi trung taâm vaø vuøng phuï caän. Doanh soá kinh doanh ngaøy moät taêng cao, bình quaân moãi naêm taêng 158%. Tuy nhieân söï phaùt trieån cuûa dòch vuï – thöông maïi tö nhaân chöa taäp trung theo quy hoaïch, coøn phaùt trieån traøn lan, caùc heä thoáng nhaø haøng – khaùch saïn tuy coù söï phaùt trieân nhöng khaû naêng phuïc vuï coøn thaáp, chöa ñuû söùc huùt, nhaát laø ñoái vôùi khaùch nöôùc ngoaøi. 3.2.1.4 Xuaát nhaäp khaåu: Coâng taùc xuaát nhaäp khaåu taêng tröôûng bình quaân haøng naêm laø 33.67%, trong ñoù xuaát khaåu coù möùc taêng bình quaân haøng naêm laø 36.33%. nhöõng maët haøng xuaát khaåu chuû yeáu laø thuû coâng myõ ngheä: haøng goám myõ ngheä, may maëc, maây tre ñan moäc daân duïng. Ngoaøi ra, thaønh phoá cuõng taïo ra moät soá maët haøng gia coâng nhö: gia coâng may maëc, saûn xuaát giaøy, ñuõa tre xuaát khaåu… 3.2.1.5 Du lòch: Du lòch cuûa thaønh phoá coù tieàm naêng lôùn nhö khu du lòch Böûu Long, cuø lao Hieäp Hoøa, doïc soâng Ñoàng Nai, nhöng chæ coù khu du lòch Böûu Long vôùi dieän tích 85 ha coù theå noùi laø thu huùt ñöôïc khaùch vaøo caùc dòp leã, teát, ngaøy nghæ… 3.2.2 Ñaëc ñieåm xaõ hoäi: 3.2.2.1 Daân soá: Bieân Hoøa laø trung taâm kinh teá, chính trò, vaên hoùa, chính trò cuûa tænh Ñoàng Nai vôùi 26 ñôn vò haønh chính goàm 23 phöôøng vaø 3 xaõ. Bieân Hoaø laø thaønh phoá coù toác ñoä ñoâ thò hoaù nhanh, do vaäy daân soá cuõng taêng nhanh. Daân soá haøng naêm taêng khoaûng 3.95%, trong ñoù daân soá taêng töï nhieân laø 1.5%, taêng daân soá cô hoïc laø 2.45%. Baûng 5: Döï baùo daân soá Bieân Hoaø giai ñoaïn 2005 -2010: Naêm 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Toång coäng 624,000 648,648 674,270 700,903 728,590 748,000 Baûng 6: Baûng thoáng keâ daân soá trong caùc phöôøng thuoäc TP Bieân Hoaø naêm 2006 STT Phöôøng xaõ Toång soá hoä Daân soá 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 Thanh Bình Hoøa Bình Trung Duõng Quang Vinh Quyeát Thaéng Böûu Long Böûu Hoøa Taân Vaïn Taân Phong Thoáng Nhaát Taân Tieán Traûng Daøi Taân Mai Taân Hieäp Tam Hoøa Bình Ña Tam Hieäp An Bình Long Bình Taân Long Bình Hoá Nai Taân Bieân Taân Hoøa Taân Haïnh Hoùa An Hieäp Hoøa 1,459 1,970 3,875 2,858 3,633 3,142 3,539 2,860 5,574 4,353 3,294 5,042 4,007 5,553 6,607 3,094 5,553 6,786 5,372 8,492 5,797 6,718 6,607 1,529 3,583 2,255 7,117 9,485 22,288 16,797 18,572 19,370 16,164 13,005 32,330 21,504 18,093 31,198 21,145 21,974 17,066 17,607 32,977 36,081 29,472 40,272 28,920 32,519 35,876 7,643 17,661 11,573 3.2.2.2 Yteá: Ñeán nay, 100% phöôøng , xaõ treân ñòa baøn ñeàu coù traïm yteá vaø nhaân vieân y teá. Treân ñòa baøn thaønh phoá hieän coù: 1 beänh vieän Trung Öông: Beänh vieän Taâm thaàn; 7 beänh vieän caáp Tænh, thaønh phoá: Beänh vieän Ña khoa Ñoàng Nai Beänh vieän Nhi Ñoàng Beänh vieän Thoáng Nhaát Beänh vieän Da lieãu Beänh vieän Lao Quaân Y vieän 7B Beänh vieän Trung Cao 9 trung taâm y teá; 795 cô sôû khaùm chöõa beänh tö nhaân; Theo baùo caùo cuûa Sôû Y teá tænh Ñoàng Nai, toång soá giöôøng beänh khoaûng 3,140 giöôøng, toång soá caùn boä coâng nhaân vieân laø 2,200 ( trong ñoù coù 412 baùc só). Bình quaân coù 8 baùc só treân 10,000 daân. Tp. Bieân Hoøa taäp trung nhieàu cô sôû y teá nhöng chöa coù beänh vieän hieän ñaïi veà quy moâ cuõng nhö trang thieát bò. 3.2.2.3 Giaùo duïc – ñaøo taïo: Cô sôû vaät chaát giaùo duïc: Nhôø thöïc hieän toát nghò quyeát Trung Öông veà ñònh höôùng phaùt trieån giaùo duïc – ñaøo taïo trong thôøi kyø CNH – HÑH, söï nghieäp giaùo duïc ñaøo taïo cuûa thaønh phoá phaùt trieån nhanh vaø toaøn dieän trong giai ñoaïn môùi ( 1986 -2005) caû veà quy moâ, chaát löôïng vaø soá cô sôû tröôøng lôùp. Naêm 2004 -2005, heä thoáng giaùo duïc nhö sau: Tröôøng Maàm non: 48 tröôøng Caáp I: 41 tröôøng Caáp II: 22 tröôøng Caáp III: 13 tröôøng Cao ñaúng vaø Ñaïi hoïc: 11 tröôøng Haàu heát caùc phöôøng ñeàu coù tröôøng Trung hoïc cô sôû. Moät soá tröôøng coù maët baèng tieáp xuùc vôùi caùc tuyeán ñöôøng chính cuûa thaønh phoá tuy nhieân laïi chöa coù khoaûng caùch ly hôïp lyù daãn ñeán tình traïng aùch taét giao thoâng khi tan tröôøng( ñöôøng QL1, QL15, cuïm tröôøng taïi ngaõ ba Vöôøn Mít). Ñaøo taïo: Thaønh phoá Bieân Hoøa coù 13 tröôøng Trung hoïc chuyeân nghieäp vaø trung taâm giaùo duïc ñaõ cung caáp caùn boä vaø coâng nhaân laønh ngheà cho toaøn tænh vaø vuøng laân caän. Haøng naêm ñaõ ñaøo taïo khoaûng 2000 hoïc sinh ngheà vaø höôùng nghieäp cho 11,000 hoïc sinh caáp 2 , 3. 3.2.2.3 Vaên hoùa: Moät soá coâng trình vaên hoùa truyeàn thoáng ñöôïc ñaàu tö söûa chöõa, naâng caáp, moät soá ñöôïc xaây môùi taïo neùt vaên minh cho thaønh phoá nhö: coâng vieân Taân Bieân, Ñaøi töôûng nieäm coâng vieân phöôøng Trung Duõng, Cuïm bia Chieán thaéng saân bay Taân Hoøa, nhaø Baûo taøng, nhaø Truyeàn thoáng thaønh phoá, caùc ñaøi truyeàn thanh cuûa phöôøng xaõ, coâng vieân chieán thaéng Long Bình,…. Caùc coâng trình vaên hoùa ñaõ ñaùp öùng ñöïôc nhu caàu sinh hoaït tinh thaàn cuûa nhaân daân thaønh phoá. Tuy nhieân, heä thoáng coâng vieân caây xanh coâng coäng taïi noäi thaønh coøn beù, chaät heïp vaø chöa ñöôïc hoaøn thieän. Chöông 4: HIEÄN TRAÏNG HEÄ THOÁNG THU GOM – VAÄN CHUYEÅN VAØ QUAÛN LYÙ CTRSH TAÏI THAØNH PHOÁ BIEÂN HOØA Hieän traïng thu gom – vaän chuyeån CTR SH taïi Tp.Bieân Hoøa: Nguoàn phaùt sinh CTR: Nguoàn goác raùc thaûi sinh hoaït cuûa thaønh phoá Bieân Hoøa chuû yeáu laø töø: caùc hoä gia ñình, caùc chôï, vóa heø vaø ñöôøng phoá, coâng vieân, tröôøng hoïc, beänh vieän, caùc coâng sôû, caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh…vaø cuï theå nhö sau: Raùc hoä daân: phaùt sinh töø caùc hoä gia ñình, bieät thöï, caên hoä chung cö. Thaønh phaàn raùc thaûi naøy bao goàm: thöïc phaåm, giaáy, carton, plastic, goã, thuyû tinh, kim loaïi caùc loaïi, tro, ñoà ñieän töû gia duïng, raùc vöôøn, voû xe…. Ngoaøi ra, raùc töø caùc hoä gia ñình cuõng coù chöùa moät phaàn chaát thaûi nguy haïi. Raùc queùt ñöôøng: phaùt sinh töø hoaït ñoäng veä sinh ñöôøng phoá, khu vui chôi giaûi trí. Nguoàn raùc naøy do ngöôøi ñi ñöôøng vaø caùc hoä daân soáng doïc hai beân ñöôøng xaû böøa baõi. Thaønh phaàn naøy bao goàm: caønh caây vaø laù caây, giaáy vuïn, bao nylon, xaùc ñoäng vaät cheát... Raùc khu thöông maïi: phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng buoân baùn cuûa caùc cöûa haøng baùch hoaù, nhaø haøng, khaùch saïn, sieâu thò, vaên phoøng giao dòch, nhaø maùy in, cöûa haøng söûa chöõa.... Caùc loaïi chaát thaûi töø khu thöông maïi bao goàm: giaáy, carton, plastic, goã, thöïc phaåm, thuyû tinh, kim loaïi, voû xe, ñoà ñieän gia duïng. Ngoaøi ra, töø ñaây cuõng coù moät phaàn chaát thaûi nguy haïi. Raùc cô quan coâng sôû: phaùt sinh töø caùc cô quan, xí nghieäp, tröôøng hoïc, nhaø tuø, vaên phoøng laøm vieäc. Thaønh phaàn raùc thaûi ôû ñaây gioáng nhö cuûa khu thöông maïi. Raùc chôï: phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng mua baùn ôû caùc chôï. Thaønh phaàn chuû yeáu laø raùc höõu cô bao goàm: rau, cuû, quaû thöøa vaø hö hoûng. Raùc xaø baàn töø caùc coâng trình xaây döïng: phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng xaây döïng vaø thaùo dôõ caùc coâng trình xaây döïng, ñöôøng giao thoâng. Caùc loaïi chaát thaûi bao goàm: goã, theùp, beâtoâng, gaïch, buïi… Raùc beänh vieän: bao goàm raùc sinh hoaït vaø raùc y teá phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng khaùm beänh, ñieàu trò beänh vaø nuoâi beänh trong caùc beänh vieän vaø sôû y teá. Raùc y teá coù thaønh phaàn phöùc taïp goàm caùc loaïi beänh phaåm, kim tieâm, chai loï chöùa thuoác… coù khaû naêng laây nhieãm vaø ñoäc haïi ñoái vôùi söùc khoeû ñoäc haïi ñoái vôùi söùc khoeû coäng ñoàng. Raùc coâng nghieäp: phaùt sinh töø hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa caùc nhaø maùy, xí nghieäp saûn xuaát coâng nghieäp ( saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng, nhaø maùy hoùa chaát, nhaø maùy cheá bieán thöïc phaåm, caùc ngaønh coâng nghieäp …). Thaønh phaàn cuûa chuùng bao goàm: vaät lieäu pheá thaûi khoâng ñoäc haïi. Khoái löôïng – thaønh phaàn: Thaønh phaàn: theo thöïc teá phaân loaïi 7670 kg raùc sinh hoaït töø caùc xí nghieäp vaø caùc hoä gia ñình trong khu coâng nghieäp, 6000 kg raùc thaûi ñöôøng phoá, 5100 kg raùc chôï, tyû leä thaønh phaàn raùc thaûi sinh hoaït cuûa thaønh phoá Bieân Hoaø nhö sau: Baûng 7: Baûng thaønh phaàn CTR SH taïi thaønh phoá Bieân Hoøa STT Thaønh phaàn Tyû leä% 1 2 3 4 5 6 7 Giaáy ( bao bì, carrton, giaáy vuïn…) Nhöïa ( nylon, chai nhöïa, hôïp nhöïa) Thuyû tinh( chai, maûnh thuyû tinh…) Kim loaïi ( lon saét, nhoâm, hôïp kim caùc loaïi ) Xaø baàn ( saønh söù, gaïch, betong, voû soø ) Caùc chaát khaùc ( vaûi, cao su, caønh caây…) Chaát höõu cô (thöùc aên thöøa, rau, hoa quaû , coû caây…) 7.61 10.46 0.77 0.91 2.48 9.93 67.84 100% Bieåu ñoà1: Bieåu ñoà thaønh phaàn chaát thaûi raén cuûa thaønh phoá Bieân Hoaø Qua bieåu ñoà ta thaáy ñöôïc, chaát thaûi raén cuûa thaønh phoá Bieân Hoaø chuû yeáu vaãn laø chaát thaûi coù nguoàn goác höõu cô (67.84%), keá ñeán laø nhöïa bao goàm nylon, chai nhöïa, hoäp nhöïa (10.46%), tieáp theo laø giaáy caùc loaïi bao goàm giaáy vuïn, giaáy carton, bao bì…. Chieám moät löôïng nhoû nhaát trong CTR laø kim loaïi bao goàm lon saét, nhoâm, hôïp kim caùc loaïi ( 0.91%) vaø thuyû tinh nhö chai, maûnh thuyû tinh… (0.77%). Khoái löôïng: Chaát thaûi raén sinh hoaït töø caùc hoä gia ñình vaø raùc ñöôøng phoá ñöôïc Nhaø nöôùc thueâ bao thu gom. Vôùi daân soá ñieàu tra naêm 2006 taïi thaønh phoá Bieân Hoaø laø 576,709 ngöôøi, bình quaân löôïng CTR moãi ngöôøi thaûi ra trong moät ngaøy laø 0.6 kg. Öôùc tính löôïng chaát thaûi raén sinh ra trong moät ngaøy taïi thaønh phoá Bieân Hoaø ñöôïc theå hieän trong baûng 6. Baûng 8: Baûng thoáng keâ löôïng raùc sinh ra taïi TP. Bieân Hoaø trong 1ngaøy naêm 2006 STT Phöôøng xaõ Toång soá hoä Daân soá Khoái löôïng raùc sinh ra trong 1 ngaøy(taán / ngaøy) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 Thanh Bình Hoøa Bình Trung Duõng Quang Vinh Quyeát Thaéng Böûu Long Böûu Hoøa Taân Vaïn Taân Phong Thoáng Nhaát Taân Tieán Traûng Daøi Taân Mai Taân Hieäp Tam Hoøa Bình Ña Tam Hieäp An Bình Long Bình Taân Long Bình Hoá Nai Taân Bieân Taân Hoøa Taân Haïnh Hoùa An Hieäp Hoøa 1,459 1,970 3,875 2,858 3,633 3,142 3,539 2,860 5,574 4,353 3,294 5,042 4,007 5,553 6,607 3,094 5,553 6,786 5,372 8,492 5,797 6,718 6,607 1,529 3,583 2,255 7,117 9,485 22,288 16,797 18,572 19,370 16,164 13,005 32,330 21,504 18,093 31,198 21,145 21,974 17,066 17,607 32,977 36,081 29,472 40,272 28,920 32,519 35,876 7,643 17,661 11,573 4.2702 5.691 13.3728 10.0782 11.1432 11.622 9.6984 7.803 19.398 12.9024 10.8558 18.7188 12.687 13.1844 10.2396 10.5642 19.7862 21.6486 17.6832 24.1632 17.352 19.5114 21.5256 4.5858 10.5966 6.9438 Toång coäng 576,709 346.0254 Bảng 9: Bảng thống keâ khoái löôïng raùc coâng coäng thu gom vaän chuyeån trong caùc naêm töø 1998 – 2005 treân toaøn thaønh phoá Năm Raùc coâng coäng m3/năm taán/năm taán/ngaøy 1998 50540 23753.8 65.08 1999 62999 29609.53 81.12 2000 75139 35315.33 96.75 2001 110776 52064.72 142.64 2002 148689 69883.83 191.46 2003 184824 86867.28 237.99 2004 204372 96054.84 263.16 2005 220900 103823 284.45 Nguoàn coâng ty Dòch vuï Moâi tröôøng Ñoâ thò Bieân Hoaø Raùc coâng coäng bao goàm raùc sinh hoaït töø caùc hoä gia ñình vaø raùc queùt ñöôøng. Bieåu ñoà2: Bieåu ñoà bieåu dieãn löôïng raùc coâng coäng thu gom trong ngaøy töø ‘98 – ‘05 Theo thoáng keâ töø naêm 1995, khi thaønh laäp coâng ty löôïng raùc thaûi thu gom khoaûng lôùn hôn 20%. Löôïng raùc thaûi phaùt sinh ñaõ ñöôïc thu gom vôùi tyû leä taêng daàn. Tröôùc naêm 2002, tyû leä thu gom ñaït khoaûng 60% thì ñeán naêm 2004 ñaït khoaûng 65% vaø ñeán naêm 2005 tyû leä thu gom ñaït khoaûng 70%. Cuï theå löôïng chaát thaûi raén coâng coäng ñöôïc thu gom töø naêm 1998 -2005 ñöôïc theå hieän trong baûng 9. Coâng taùc thu gom – vaän chuyeån: Coâng taùc thu gom, vaän chuyeån raùc sinh hoaït cuûa thaønh phoá Bieân Hoaø ñöôïc thöïc hieän bôûi Coâng ty Dòch vuï Moâi tröôøng Ñoâ thò theo cô cheá thueâ bao. Coøn ñoái vôùi chaát thaûi raén töø caùc cô quan, coâng sôû, tröôøng hoïc, nhaø maùy, xí nghieäp… ñöôïc thu gom baèng cô cheá dòch vuï. Cuï theå coù theå ñöôïc toùm taét nhö sau: Ñoái vôùi raùc sinh hoaït cuûa hoä daân cö: coù theå ñöôïc thu gom baèng xe ba gaùt ñaåy tay vaø xe taûi nheï ñoái vôùi caùc phöôøng noäi thaønh hoaëc baèng xe taûi nheï 500 kg ñoái vôùi caùc phöôøng ngoaïi thaønh. Raùc sinh hoaït coù theå ñöôïc baø con cho vaøo bao nylon hoaëc vaøo thuøng raùc cuûa gia ñình. Taàn suaát thu gom ñaõ ñöôïc thoâng baùo tröôùc cho ngöôøi daân (7 laàn/ tuaàn). Ngöôøi daân coù theå ñeå thuøng raùc hoaëc bao raùc cuûa gia ñình tröôùc cöûa nhaø hay ñaët raùc sinh hoaït khi coù keûng baùo cuûa coâng nhaân thu gom. Baèng caùch naøy raùc sinh hoaït cuûa hoä gia ñình seõ ñöôïc thu gom vaän chuyeån ñeán baõi choân laáp. Ñoái vôùi raùc cuûa caùc cô quan, tröôøng hoïc, cô sôû saûn xuaát kinh doanh: raùc thaûi ñöôïc chöùa vaøo thuøng raùc coâng coäng 240l hoaëc 660l. Sau khi thuøng ñaày seõ ñöôïc chôû veà baõi choân laáp. Ñoái vôùi raùc chôï hoaëc raùc ñöôøng phoá: phaàn CTR naøy ñöôïc coâng nhaân veä sinh queùt doïn vaø thu gom taïi nôi phaùt sinh vaø ñöôïc vaän chuyeån baèng caùc xe ñaåy tay vôùi taàn suaát 7 laàn/ tuaàn. Töø ñaây, caùc xe ñaåy tay naøy taäp trung taïi caùc ñieåm heïn ñeå chuyeån raùc qua caùc xe chuyeân duïng ñöa veà BCL. Raùc xaây döïng: raùc xaây döïng phaùt sinh treân ñöôøng, væa heø do caùc coâng trình thi coâng xaây döïng, söûa chöõa thaûi ra khoâng ñuùng nôi quy ñònh, coâng ty DVMTÑT phaûi tieán haønh thu gom, vaän chuyeån veà BCL Traûng Daøi. Raùc beänh vieän: coâng ty chæ thu gom raùc sinh hoaït, phaàn raùc naøy ñöôïc löu chöùa trong caùc thuøng 660l, sau ñoù chuyeån sang caùc xe cô giôùi ñöa ñeán BCL Traûng Daøi. Raùc coâng nghieäp khoâng nguy haïi: coâng ty chæ thu gom phaàn raùc coâng nghieäp khoâng nguy haïi, raùc ñöôïc cho vaøo caùc thuøng chöùa vaø vaän chuyeån ra BCL baèng xe cô giôùi. Phöông tieän söû duïng cho coâng taùc thu gom goàm 3 loaïi phöông tieän sau: Xe ñaåy tay: ñöôïc söû duïng thu gom CTR SH töø caùc hoä gia ñình trong caùc heûm lôùn, nhoû, chôï maø taïi ñoù xe chuyeân duïng khoâng vaøo ñeán nôi ñöôïc hoaëc khoâng coù treân loä trình vaïch tuyeán. Caùc xe ñaåy tay naøy sau khi thu gom ñaày chaát thaûi thì ñeán ñieåm heïn ñeå chuyeån raùc sang xe chuyeân duïng . Xe taûi nheï500 kg: loaïi xe naøy haàu nhö ñöôïc söû duïng ôû caùc phöôøng ngoaïi thaønh thaønh phoá Bieân Hoaø. Do ñaëc ñieåm caùc hoä gia ñình caùch xa nhau vaø caùch xa BCL, vì vaäy CTR SH taïi ñaây ñöôïc thu gom baèng xe taûi nheï. Nhö vaäy, ñôõ vaát vaû cho coâng nhaân veä sinh vaø tieát kieäm thôøi gian, giaûm thôøi gian löu raùc. Xe eùp raùc chuyeân duïng: chæ chaïy theo tuyeán ñaõ vaïch saün ñeå tieán haønh thu gom raùc töø caùc hoä ven ñöôøng vaø chuyeån eùp raùc töø caùc xe ñaåy tay taïi ñieåm heïn vaø ñöa raùc ñeán BCL. Hieän taïi, phöông tieän phuïc vuï cho coâng taùc thu gom CTR SH cuûa coâng ty coù theå ñöôïc toùm taét theo baûng sau: Baûng 10: Baûng phöông tieän thu gom CTR SH Phöông tieän Soá löôïng (xe) Xe eùp raùc chuyeân duïng 7 Xe ba gaùt ñaåy tay 67 Xe ben 4 Nguoàn : Cty Dòch vuï Moâi tröôøng Ñoâ thò Bieân Hoøa Nhaân löïc thöïc hieän: Coâng nhaân vieân phuïc vuï cho coâng taùc thu gom CTR cuûa thaønh phoá ñöôïc phaân chia thaønh caùc toå nhö sau: Toå raùc phoá: coù 58 xe ñaåy tay vaø 70 nhaân vieân chính thöùc laøm vieäc trong khu vöïc noäi thaønh vaø 15 nhaân vieân chính thöùc laøm vieäc trong khu vöïc ngoaïi thaønh. Caùc coâng nhaân laøm coâng vieäc thu gom CTR töø caùc hoä gia ñình baèng caùc xe ñaåy tay hoaëc xe taûi nheï. Thôøi gian hoaït ñoäng chung cuûa nhoùm laø töø:3h chieàu ñeán 12h khuya. Toå queùt ñöôøng: coù 55 nhaân vieân laøm nhieäm vuï thu gom, queùt doïn ñöôøng phoá. Toå naøy hoaït ñoäng trong khoaûng thôøi gian töø 1h khuya ñeán 5h30’ saùng hoâm sau. Toå xuùc: bao goàm caùc nhaân vieân ñi theo xe chuyeân duïng laøm nhieäm vuï chuyeån raùc töø xe ñaåy tay sang caùc xe chuyeân duïng vaø laøm nhieäm vuï thu gom CTR taïi caùc ñieåm heïn cho leân xe. Toå naøy coù thôøi gian laøm vieäc cuøng luùc vôùi toå xe. Coù khoaûng 4 – 6 nhaân vieân thu gom cuøng vôùi 1 xe. Toå xe: coù nhieäm vuï laùi caùc xe chuyeân duïng trong quaù trình thu gom CTR, toå naøy laøm vieäc cuøng vôùi toå xuùc. Khoaûng thôøi gian laøm vieäc töø 5h chieàu ñeán 5h30’ saùng hoâm sau. Trong toå xe goàm coù: 4 toå thu gom: goàm caùc xe 5 – 7 taán chaïy treân ñöôøng ñaõ vaïch tuyeán vaø caùc ñieåm heïn, moãi toå coù 12 nhaân vieân; 1 toå xe nhoû: goàm caùc xe töø 1 – 1.25 taán tieán haønh thu gom chaát thaûi raén taïi caùc phöôøng ngoaïi thaønh. Ñieåm heïn tieáp raùc: Caùc xe ñaåy tay sau khi thu gom trong caùc heûm hoaëc töø caùc chôï seõ taäp trung taïi nhöõng ñieåm heïn. Taïi ñaây raùc ñöôïc chuyeån sang caùc xe eùp raùc chuyeân duïng vaø raùc ñöôïc chôû ñeán choân laáp taïi baõi raùc Traûng Daøi. Caùc ñieåm heïn trong khu vöïc noäi thaønh bao goàm : Chôï nhoû Quyeát Thaéng ( ñöôøng Quoác Loä I); Ñaàu ñöôøng Voõ Thò Saùu noái daøi; Cuoái ñöôøng Voõ Thò Saùu noái daøi; Sôû Theå duïc theå thao; Beán xe Bieân Hoøa; Boàn nöôùc coâng vieân Kyû Nieäm; Khu kinh doanh nhaø ; Kho Baïc Nhaø Nöôùc (ñöôøng 30 – 4); Cô sôû II cuûa coâng ty( quoác loä I K); Ga xe löûa; Ñöôøng Buøi Vaên Hoaø; Nhaø maùy giaáy Taân Mai Ñieåm heïn taäp trung raùc taïi caùc phöôøng ngoaïi thaønh: Coâng vieân Long Bình ( phöôøng Long Bình); Trung ñoaøn 22; Long Bình Taân; Chuøa Saéc Töù ( phöôøng Taân Vaïn) Hoà raùc Nhò Tyø ( xaõ Hoaù An) Hoà raùc Taân Haïnh Ga Hoá Nai Quy trình thu gom – vaän chuyeån CTR SH taïi thaønh phoá Bieân Hoøa: Coù theå ñöôïc toùm taét nhö sau: Hình 4: quy trình thu gom CTRSH Ca laøm vieäc baét ñaàu töø ñieåm taäp trung xe laø taïi coâng ty đối với các xe chuyên dụng, coøn ñoái vôùi caùc xe ñaåy tay coâng nhaân veä sinh coù theå ñaët xe taïi ñieåm naøo thuaän tieän cho ca laøm vieäc cuûa hoï nhaát. Thôøi gian gaëp nhau taïi ñieåm heïn cuûa xe chuyeân duïng vaø xe ñ._.