Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh

ghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh chúng ta nhận thấy có sự thống nhất, hoà quyện giữa chính trị, đạo đức, văn hoá, nhân văn. ở Hồ Chí Minh một nền chính trị rất đạo đức, rất văn hoá; và đạo đức, văn hoá lại rất chính trị. Tư tưởng Hồ Chí Minh trước hết là tư tưởng chính trị, định hướng chính trị, nhưng dễ dàng tìm thấy một đạo đức trong sáng, một chủ nghĩa nhân văn hoàn thiện, một nền văn hoá của tương lai. Vấn đề này được nằm trong vấn đề kia, gắn bó với nhau, nâng lên, gộp lại thành “chất người “ hay “trình độ người “ như cách nói của đồng chí Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp. Chẳng hạn: Tư tưởng đạo đức “nước lấy dân làm gốc “ nhằm phục vụ sự nghiệp chính trị vì nước, vì dân. Hoặc: “Trung với nước, hiếu với dân “ là một tư tưởng chính trị, đồng thời cũng là phẩm chất hàng đầu của tư tưởng đạo đức. 2. Những ván đề đạo đức được Hồ Chí Minh xem xét một cách toàn diện Vấn đề đạo đức được đặt ra và xem xét với mọi đối tượngtừ vấn đề chung nhất là đạo đức công dân, đến lĩnh vực người quan tâm nhiều nhất là đạo đức của người cán bộ, đảng viên. Bởi vì: “ Cán bộ là cái dây chuyền của bộ máy. Nếu dây chuyền không tốt, không chạy thì động cơ dù tốt, dù chạy toàn bộ máy cũng tê liệt. Cán bộ là những người đem chính sách của Chính phủ, của Đoàn thể thi hành trong nhân dân, nếu cán bộ dở thì chính sách hay cũng không thể thực hiện được “. 1 Hồ Chí Minh bàn về đạo đức trong tất cả mọi lĩnh vực hoạt động của con người, từ việc tư đến việc công, từ lao động sản xuất ở hậu phương đến chiến đấu, phục vụ chiến đấu ngoài tiền tuyến, từ học tập, công tác đến sinh hoạt hàng ngày... Vấn đề đạo đức còn được Hồ Chí Minh bàn đến ở mọi phạm vi: từ trong gia đình ra ngoài sã hội, từ giai cấp đến dân tộc, từ quốc gia đến quốc tế. Đạo đức của mỗi người được Hồ Chí Minh xem xét trong ba mối quan hệ :đối với mình, đối với người và đối với việc. Việc Hồ Chí Minh xem xét vấn đề đạo đức một cách toàn diện như trên, mang tính khách quan, phù hợp với hoạt động phong phú, đa dạng của đời sống xã hội và mỗi con người. Điều cần phải nhấn mạnh là Hồ Chí Minh không chỉ bàn về đạo đức mà chính Người đã thực hiện trước nhất, nhiều nhất những tư tưởng đạo đức do mình nêu lên. Nhân dân Việt nam và bạn bè quốc tế kính trọng, học tập Hồ Chí Minh không chỉ qua những bài viết về đạo đức, mà còn ở những hành vi đạo đức, mà Người kiên trì thực hiện, nêu gương trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng. 3. Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là sự kết hợp giữa truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc với tinh hoa đạo đức nhân loại, giữa truyền thống với hiện đại. Đạo đức truyền thống của dân tộc ta khuyên mọi người sống có tình nghĩa, có đức có nhân, có thuỷ có chung, có trước có sau, biết trung, biết hiếu. Những câu răn dạy còn đến hôm nay cho thấy rõ điều đó: “Trồng cây đức để con ăn “; “Của tuy tơ tóc nghĩa so nghìn trùng “; “Một miếng khi đói bằng một gói khi no “; “ Nhất tự vi sư,bán tự vi sư “; “Lá lành đùm lá rách “; “Thương người như thể thương thân “ v.v... Từ ngàn xưa, dân tộc Việt nam đã sớm có ý thức cộng đồng, biết đoàn kết để đấu tranh chống thiên tai, địch hoạ. Đoàn kết là một tư tưởng chính trị ,đồng thời là một đạo đức lớn. Đoàn kết chính là tinh thần hoà hợp dân tộc, tình tương thân tương ái, sự độ lượng bao dung và lòng quý trọng từng nhân cách, tập hợp được đông đảo nhân dân. Đó là lẽ sinh tồn của dân tộc ta từ ngàn xưa. Dân tộc Việt nam là một dân tộc có đạo lý làm người, trong đó chủ nghĩa yêu nước giữ vị trí chuẩn mực cao nhất và đứng đầu bảng thang giá trị tinh thần truyền thống Việt nam. Hồ Chí Minh rất chú trọng chắt lọc tinh hoa đạo đức nhân loại: Nho giáo, Phật giáo, Lão giáo, đạo đức phương Tây. Trong tất cả mọi vấn đề, Người đều khai thác yếu tố tích cực, tìm kiếm những “hạt nhân hợp lý “ phục vụ cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc và xây dựng xã hội mới. Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh bắt nguồn từ tư tưởng đạo đức của chủ nghĩa Mác - Lê nin. Hồ Chí Minh cho rằng “một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền “. Người coi tấm gương đạo đức cao cả của Lê nin- là “ hiện thân của tình anh em bốn bể “. Lê nin - người dũng cảm nhất,rộng lượng nhất, giản dị, vĩ đại và khiêm tốn cao độ - được Hồ Chí Minh ca ngợi: không phải chính thiên tài của Người, mà là chính là tính coi khinh sự xa hoa, tinh thần yêu lao động, đời tư trong sáng, nếp sống giản dị...Tóm lại là đạo đức vĩ đại và cao đẹp của người thầy đã ảnh hưởng lớn lao đến các dân tộc châu á khiến cho trái tim của họ hướng về Người không gì ngăn cản nổi. “ Lê nin, người thầy dạy vĩ đại của cách mạng vô sản, cũng là một vị đạo đức rất cao, dạy cho chúng ta phải thực hiên cần kiệm liêm chính. Tinh thần Lê nin muôn đời bất diệt “ ; “Lê nin đã đào tạo ra những chiến sỹ cách mạng khắp thế giới chẳng những bằng lỹ luận cách mạng khoa học nhất, mà còn bằng đạo đức cách mạng cao cả nhất “. Có thể nói, những phẩm chất đạo đức cao đẹp của Lê nin đã cuốn hút Hồ Chí Minh, thực sự trở thành định hướng, tạo nên cuộc cách mạng trên lĩnh vực đạo đức, dẫn tới việc hình thành những chuẩn mực đạo đức mới, đạo đức cách mạng ở Việt nam. II. nội dung cơ bản của tư tưởng hồ chí minh về đạo đức 1.Đạo đức cách mạng là gốc, là nền tảng của người cách mạng Xuyên suốt cuộc đời cách mạng của mình, Hồ Chí Minh quan niệm đạo đức cách mạng là gốc của người cách mạng. Ngay ở trang đầu của tác phẩm Đường cách mệnh, Người đã nêu lên 23 điều về tư cách một người cách mạng, giải quyết ba mối quan hệ: đối với mình, đối với người, đối với việc. Những thập kỷ bốn mươi, năm mươi, sáu mươi, Hồ Chí Minh đều có những bài viết ngắn gọn, súc tích về đạo đức cách mạng. Trong Di chúc, Người nhấn mạnh: Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thực sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân...Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho đoàn viên và thanh niên, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng “ vừa “chuyên “. Người coi đạo đức như gốc của cây, như nguồn của sông: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân. Vì muốn giải phóng cho dân tộc, giải phóng cho loài người là một công việc to tát, mà tự mình không có đạo đức, không có ngăn bản, tự mình đã hủ hoá, xấu xa thì còn làm nổi việc gì ? “1. “Làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới là một sự nghiệp rất vẻ vang, nhưng nó cũng là một nhiệm vụ rất phức tạp, lâu dài, gian khổ. Sức có mạnh mới gánh được nặng và đi được xa. Người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng, mới hoàn thành được nhiêm vụ cách mạng vẻ vang “1. “ Mọi việc thành hay là bại, chủ chốt là do cán bộ có thấm nhuần đạo đức cách mạng, hay là không “. “Tuy năng lực và công việc mỗi người khác nhau, người làm việc to, người làm việc nhỏ, nhưng ai giữ được đạo đức cách mạng đều là người cao thượng “. Người từng khẳng định “chúng ta đem tinh thần mà chiến thắng vật chất “2. Chỉ nhìn về vật chất , chỉ nhìn ở hiện trạng, chỉ lấy con mắt hẹp hòi để xem, thì không giải thích được thắng lợi của ta đối với kẻ thù lớn mạnh. Người nói: “Đảng ta theo chủ nghĩa Mác - Lê nin, chúng ta không những nhìn vào hiện tại, mà nhìn vào tương lai, chúng ta tin chắc vào tinh thần và lực lượng của quần chúng, của dân tộc. Cho nên chúng ta quả quyết trả lời những người lừng chừng và bi quan kia rằng: Nay tuy châu chấu đấu voi Nhưng mai voi sẽ bị lòi ruột ra “3 Đạo đức còn “có ảnh hưởng lớn đến sự nghiệp biến đổi xã hội cũ thành xã hội mới và xây dựng mỹ tục thuần phong “. “Có đạo đức cách mạng thì khi gặp khó khăn gian khổ, thất bại, cũng không sợ sệt, rụt rè. lùi bước...,khi gặp thuận lợi và thành công cũng vẫn giữ vững tinh thần gian khổ, chất phác, khiêm tốn “, “lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ “...,không kèn cựa về mặt hưởng thụ, không công thần, không quan liêu, không kiêu ngạo, không hủ hoá “. 2. Những chuẩn mực đạo đức cơ bản 2.1. Trung với nước, hiếu với dân Đây là phẩm chất đạo đức bao trùm quan trọng nhất và chi phối các phẩm chất khác. Trung, hiếu là những khái niệm đạo đức trong xã hội phong kiến phương Đông. Trên cơ sở kế thừa, phát triển chủ nghĩa yêu nước truyền thống Việt nam, khắc phục, vượt qua những hạn chế của truyền thống đó. Hồ Chí Minh khẳng định: Trung với nước, hiếu với dân. Hồ Chí Minh không gạt bỏ từ “trung, hiếu “ đã ăn sâu, bám rễ trong con người Viẹt nam với một ý nghĩa trách nhiệm, bổn phận của người dân, con người. Với khái niệm cũ, Người đưa vào đó một nội dung mới, cách mạng, phản ánh đạo đức cao rộng hơn, không phải trung với vua và chỉ có hiếu với cha mẹ mà “trung với nước, hiếu với dân “. Đây là cuộc cách mạng trong quan niệm đạo đức, Người gạt bỏ cái cốt lõi nhất trong Nho giáo là lòng trung thành tuyệt đối với chế độ phong kiến và ông vua phong kiến. Hồ Chí Minh không thể chấp nhận lòng trung thành tuyệt đối của nhân dân bị áp bức với kẻ áp bức mình. “Trung với nước “ thể hiện mối quan hệ giữa cá nhân với cộng đồng, xã hội; thể hiện trách nhiệm với sự nghiệp dựng nước và giữ nước, với con đường đi lên của đất nước. ở đây là nước của dân và dân là chủ nhân của đất nước. Từ “trung với vua, hiếu với cha mẹ “ chuyển thành “trung với nước, hiếu với dân “ là một sự đảo lộn trong quan niệm đạo đức truyền thống. Hồ Chí Minh đã lật ngược lại học thuyết Nho giáo như Mác đã làm với học thuyết Hêghen. Người viết: “Đạo đức cũ như người đầu ngược xuống đất chân chổng lên trời. Đạo đức mới như người hai chân đứng vững được dưới đất, đầu ngửng lên trời “1. Nhân dân từ chỗ nghèp hèn, phải được chăn dắt, sai khiến trở thành lực lượng làm nên lịch sử, sáng tạo ra lịch sử. Trước, quan là phụ mẫu của dân, thì nay Đảng, cán bộ, đảng viên là “đầy tớ trung thành của nhân dân “.Hồ Chí Minh cho rằng, hiếu với dân là phải lấy dân làm gốc, phải thực hiện dân chủ, dân nắm mọi quyền hạn, bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Đảng, Nhà nước hoạt động phải gần dân, thân dân, lấy trí tuệ ở dân, học hỏi ở dân, phải biết làm học trò dân mới được thầy học của dân. Bản chất tư tưởng đạo đức trung với nước, hiếu với dân là như vậy, và chỉ có thực hiện được như thế thì người cách mạng mới được nhân dân tin yêu, cách mạng mới đi đến thành công. 2.2. Cần kiệm liêm chính, chí công vô tư Phẩm chất này gắn liền và là một biểu hiện cụ thể của phẩm chất “Trung với nước, hiếu với dân “. Phẩm chất đạo đứcnày lấy chính bản thân mỗi người làm đối tượng điều chỉnh. Nó diễn ra hàng ngày, hàng giờ, trong công tác, sinh hoạt. Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư là những khái niệm đạo đức phương Đông, đạo đức truyền thống Việt nam, được Hồ Chí Minh cải biến nội dung, đưa vào những yêu cầu và nội dung mới: Người nói: “Bọn phong kiến ngày xưa nêu ra cần, kiệm, liêm, chính, nhưng không bao giờ làm mà lại bắt nhân dân phải tuân theo để phụng sự quyền lợi cho chúng. Ngày nay ta đề ra cần, kiệm, liêm, chính cho cán bộ thực hiện làm gương cho nhân dân theo để lợi cho nước cho dân “ Tháng 6-1-1949, với bút danh Lê Quyết Thắng, Hồ Chí Minh viết tác phẩm Cần, kiệm, liêm, chính. Sau đó, Người thường xuyên đề cập vấn đề này. Người giải thích các chữ cần- kiệm- liêm- chính như sau: “Cần tức là siêng năng, chăm chỉ, cố gắng dẻo dai. Kiệm (...) là tiết kiệm, không xa xỉ, không hoang phí... Liêm là trong sạch, không tham lam...Tham tiền của, tham địa vị, tham danh tiếng, tham ăn ngon, sống yên đều là bất liêm. Chính nghĩa là không tà, nghĩa là thẳng thắn, đứng đắn. Điều gì không đứng đắn, thẳng thắn, tức là tà “ Hồ Chí Minh còn chỉ ra mối quan hệ giữa bốn điều đó: “Cần, kiệm, liêm là gốc rễ của chính. Nhưng một cây cần có gốc rễ, lại cần có cành, lá, hoa, quả mới là hoàn toàn. Một người phải cần, kiệm, liêm, nhưng còn phải chính mới là người hoàn toàn “ So sánh với bốn mùa của trời, bốn phương của đất, Hồ Chí Minh cho rằng “ Thiếu một đức, thì không thành người “ Đối với cán bộ, đảng viên, cần, kiệm, liêm, chính vô cùng cần thiết, bởi vì: “ Cán bộ các cơ quan, các đoàn thể, cấp cao thì có quyền to, cấp thấp thì có quyền nhỏ. Dù to hay nhỏ, có quyền mà thiếu lương tâm là có dịp đục khoét, có dịp ăn của đút “. “Những người trong các công sở đều có nhiều hoặc ít quyền hành. Nếu không giữ đúng, Cần, kiệm, liêm, chính thì dễ trở nên hủ bại, biến thành sâu mọt của dân “. Cần, kiệm, liêm, chính là thước đo văn minh, tiến bộ của một dân tộc “Một dân tộc biết cần, kiệm,biết liêm, là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần, là một dân tộc văn minh tiến bộ “. Cần, kiệm, liêm chính, vì vậy là “nền tảng của đời sống mới, của thi đua ái quốc “; là cái cần để “làm việc, làm người, làm cán bộ, phụng sự đoàn thể, giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại “. Cần, kiệm, liêm, chính là đặc điểm của một xã hội hưng thịnh, những điều trái lại là những đặc điểm của xã hội suy vong. Chí công vô tư là không nghĩ đến mình trước, hưởng thụ đi sau, là “lòng mình chỉ biết vì Đảng, vì Tổ quốc, vì đồng bào“. Đó chính là nội dung của chủ nghĩa tập thể. Chủ nghĩa cá nhân là trái ngược với chủ nghĩa tập thể, trái ngược với đạo đức cách mạng. Thực hành chí công vô tư là phải “kiên quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng “ Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Chủ nghĩa cá nhân là một thứ rất gian giảo, xảo quyệt, nó khéo dỗ dành người ta đi xuống dốc. Nó là một thứ vi trùng rất độc, đẻ ra hàng trăm thứ bệnh: tham ô. hủ hoá, lãng phí, xa hoa, tham danh trục lợi, thích địa vị quyền hành, tự cao tự đại, coi thường tập thể, xem khinh quần chúng, độc đoán, độc quyền, quan liêu, mệnh lệnh, vv...”. Tóm lại, chủ nghĩa cá nhân, tư tưởng tiểu tư sản còn ẩn nấp trong mình mỗi chúng ta. Nó chờ dịp - hoặc dịp thất bại, hoặc dịp thắng lợi- để ngóc đầu dậy. Nó là một kẻ địch, bạn đồng minh của kẻ địch khác. Vì vậy, đạo đức cách mạng là vô luận trong hoàn cảnh nào, cũng phải quyết tâm đấu tranh, chống mọi kẻ địch. “Chủ nghĩa cá nhân là một trở ngại lớn cho việc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Cho nên thắng lợi của chủ nghĩa xã hội là không thể tách rời thắng lợi của cuộc đấu tranh trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân “ Tuy nhiên, ở đây cần có nhận thức về sự thống nhất giữa lợi ích chung và lợi ích riêng, có sự nhìn nhận, phân biệt đúng đắn giữa chủ nghĩa cá nhân và lợi ích cá nhân. Chủ nghĩa cá nhân là việc gì, trước hết cũng nghĩ đến lợi ích của riêng mình, không lo “mình vì mọi người “ mà chỉ muốn “mọi người vì mình “. Như thế là phải “tiêu diệt “, “quét sạch “, “trừ bỏ “. Nhưng “đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân không phải là “giày xéo lên lợi ích cá nhân “. “Mỗi người đều có tính cách riêng, sở trường riêng, đời sống riêng của bản thân và của gia đình mình. Nếu những lợi ích cá nhân đó không trái với lợi ích của tập thể thì không phải là xấu “.Hồ Chí Minh khẳng định rằng, chỉ ở trong chế đọ xã hội chủ nghĩa thì mỗi người mới có thể cải thiện đời sống riêng của mình, phát huy tính cách riêng và sở trường riêng của mình. Chủ nghĩa cá nhân còn là mối nguy hại cho Đảng, cho cả dân tộc. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Một dân tộc, một đảng và con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân “ Người giải thích cho cán bộ làm sách Người tốt việc tốt: “Các chú có biết rằng dân tộc ta vĩ đại, Đảng ta vĩ đại, ta được anh em bầu bạn khắp năm châu yêu mến và ca ngợi vì cái gì không ?Vì cuộc chiến đấu chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta do Đảng ta lãnh đạo và chí công vô tư, mình vì mọi người. Từ nay về sau, nhân dân ta và Đảng ta phải giữ gìn và phát huy mãi mãi đạo đức trong sáng ấy. “ 2.3. Giàu sang không thể quyến rũ, bghèo khó không thể chuyển lay, uy vũ không thể khuất phục Trong lời kết thúc buổi ra mắt của Đảng Lao động Việt nam, ngày 3-3-1951, Hồ Chí Minh nói: “Đảng Lao động Việt nam là Đảng của giai cáp công nhân và nhân dân lao động, nghĩa là những người thợ thuyền, dân cày và lao động trí óc kiên quyết nhất, hăng hái nhất, trong sạch nhất, tận tâm tận lực phụng sự Tổ quốc và nhân dân. Những người mà: giàu sang không thể quyến rũ, nhèo khó không thể chuyển lay,uy lực không thể khuất phục “ Đấy là những phẩm chất đạo đức không thể thiếu của người cách mạng, nhất là người cộng sản, “những con người quang minh chính đại “ gần như đủ cả năm đức: nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm. Dưới thời phong kiến, đó là khí phách của các bậc trượng phu, các chân Nho. Hồ Chí Minh nói về Huỳnh Thúc Kháng: “ Cụ Huỳnh là người mà giầu sang không làm xiêu lòng, nghèo khổ không làm nản chí, aoi vũ không làm sờn gan “ Với người cách mạng thì phải trên nền tảng vì lợi ích của nhân dân và chỉ nhằm tới nhân dân mà định chí: sự giàu sang không thể làm cho mình thèm muốn, ham mê , sự nghèo khó không thể làm cho mình nao núng, các uy quyền, vũ lực không thể làm cho mình khuất phục, đầu hàng. Vấn đề là ở chỗ “Không phải chúng ta ham chuộng khổ hạnh và bần cùng. Trái lại, chúng ta phấn đấu hy sinh, vì chúng ta muốn xây dựng một xã hội ấm no, sung sướng “.Hồ Chí Minh nói: “ Những khi tôi phải ẩn nấp nơi núi non, hoặc ra ngoài chốn tù tội, xông pha sự hiểm nghèo- là vì mục đích đó “ Ngoài những phẩm chất đạo đức cơ bản nêu trên, chúng ta còn có thể nhận thấy nhiều phẩm chất khác mà Hồ Chí Minh đã nêu lên như tinh thần quốc tế trong sáng; khiêm tốn, thật thà, nhân ái...Có nghĩa là, ngoài những phẩm chất cơ bản nhất, thì tuỳ đối tượng, tuỳ thời gian, hoàn cảnh và yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng mà Người nhấn mạnh phẩm chất đạo đức này hay phẩm chất đạo đức khác. 3.Những nguyên tắc xây dựng đạo đức mới. Nói đến đạo đức Hồ Chí Minh , phải chú ý tới con đường và phương pháp hình thành đạo đức mới. Đặc điểm và quy luật hình thành tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh cho thấy rõ một ssó nguyên tắc xây dựng đạo đức cơ bản sau: 3.1.Tu dưỡng bền bỉ suốt đời thông qua thực tiễn cách mạng Theo Hồ Chí Minh “Đạo đức cách mạng không phải trên trớia xuống. Nó là do đấu tranh, rèn luyên bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng càng sáng, vàng càng luyện càng trong. Có gì sung sướng vể vang hơn là trau dồi đạo đức cách mạng để góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và giải phóng loài người “. Hồ Chí Minh đã từng nói “gian nan rèn luyện mới thành công “. “Hiền, dữ đâu phải là tính sẵn. Phần nhiều do giáo dục mà nên “. “Kiên trì và nhẫn nại...Không nao núng tinh thần “ Tu dưỡng đạo đức cách mạng phải trên tinh thần tự giác, tự nguyện, dựa vào lương tâm của mỗi nhười và dư luận của quần chúng. Người cách mạng phải ý thức được đạo đức cách mạng là nhằm giải phóng con người và đạo đức của những con người được giải phóng. Đã hoạt động cách mạng thì khó tránh khỏi sai laamf và khuyết điểm. Vấn đề là phải cố gắng sửa chữa sai lầm, khuyết điểm. Tu dưỡng đạo đức mới phải gắn với thực tiễn, bền bỉ mọi lúc, mọi nơi, mọi hoàn cảnh. Như vậy mới phân biệt được với cách tu dưỡng của các nhà Nho. Hồ Chí Minh viết: “Tư tưởng cộng sản với tư tưởng cá nhân ví như lúa với cỏ dại. Lúa phải chăm bón rất khó nhọc thì mới tốt được. Còn cỏ dại không cần chăm bón cũng mọc lu bù. Tư tưởng cộng sản phải rèn luyện gian khổ mới có được. Còn tư tưởng cá nhân thì cũng như cỏ dại, sinh sôi, nảy nở rất dễ “. Vì vậy, gột rửa chủ nghĩa cá nhân “ví như rửa mặt thì pgải rửa hàng ngày “ 3.2.Nêu gương đạo đức Đây không chỉ là một nguyên tắc rèn luyện mà còn phân biệt giữa đạo đức cách mạng và những cái khác nó. Nói mà không làm là đặc trưng đạo đức của giai cấp bóc lột. Lời nói phải đi đôi với việc làm và thực hành đạo làm gương là đạo đức của người cách mạng nói chung, nằm trong vốn văn hoá phương Đông nói riêng. Hồ Chí Minh viết: “Nói chung thì các dân tộc phương Đông đều giàu tình cảm, và đối với họ một tấm gương sống còn có giả trị hơn một bài diễn văn tuyên truyền “. “Trước mặt quần chúng, không phải ta cứ viết lên trán chữ “cộng sản “ mà ta được họ yêu mến. Quần chúng chỉ quý mến những người có tư cách , đạo đức. Muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước...Hô hào dân tiết kiệm, mình phải tiết kiệm trước đã “.Người dạy “Đảng viên đi trước, làng nước theo sau “ là như vậy. Đạo làm gương phải được quán triệt trong tất cả mọi đối tượng, mọi lĩnh vực: Từ Đảng, nhà nước, các đoàn thể đến nhà trường, gia đình, xã hội...Đạo làm gương của Hồ Chí Minh, lời nói đi đôi với việc làm, thực sự có một sức hút mãnh liệt, khiến cho cả dân tộc, nhiều thế hệ, các giai tầng xã hội đều tin tưởng đi theo tiếng gọi của Người. 3.3.Xây dựng đạo đức mới, đấu tranh với những hiện tượng phi đạo đức Trong Đảng và mỗi con người, vì những lý do khác nhau, không phải “người người đều tốt, việc việc đều hay “.Vả lại, để tiến lên chủ nghĩa xã hội, cuộc đấu tranh phải lâu dài và gian khổ. Cần có người cách mạng là vì còn có kẻ địch chống lại cách mạng. Có nhiều kẻ địch, nhưng Hồ Chí Minh nhấn mạnh ba loại: chủ nghĩa tư bản và bọn đế quốc là kể địch rất nguy hiểm; Thói quen và truyền thống lạc hậu cũng là kẻ địch to, nó ngấm mgầm ngăn trở cách mạng tiến bộ. Loại địch thứ ba là chủ nghĩa cá nhân. Từ đó, Hồ Chí Minh kết luận: “Đạo đức cách mạng là vô luận trong hoàn cảnh nào, cũng phải quyết tâm đấu tranh, chống mọi kẻ địch, luôn luôn cảnh giác, sẵn sàng chiến đấu, quyết không chịu khuất phục, không chịu cúi đầu “. Đối với từng người “trước hết phải đánh thắng lòng tà là kẻ thù trong mình “.Với việc, với người thì nhất thiết phải phê phán, đấu tranh, loại bỏ những hiện tượng phi đạo đưc, tàn dư đạo đức cũ. Hàng trăm thứ bệnh do chủ nghĩa cá nhân đẻ ra thì phải tiêu diệt, vì đó là cản trở lớn trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội. Nhưng phải thấy rằng chống là nhằm xây, chống đi liền với xây là lấy xây làm chính, lấy gương người tốt việc tốt để hàng ngày giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con ngưòi mới, cuộc sống mới. Ba nguyên tắc cơ bản nêu trên là một thể thống nhất, gắn bó với nhau một cách chặt chẽ.Đó là các nguyên tắc rèn luyện của cá nhân ffể trở thành người có đạo đức cách mạng. Đó cũng là những nguyên tẵc để xây dựng nền đạo đức mới Việt nam. Trong thời đại hiện nay, tình đã có nhiều thay đổi, nhưng nhiều cái xấu, cái ác, cái sai, cái vô đạo đức mà Hồ Chí Minh nêu ra từ những năm 1925 -1927 trong tác phẩm Đường cách mệnh, đặc biệt là từ năm 1945 trở đi, đến nay vẫn tiếp tục tồn tại dưới nhiều biểu hiên khác nhau. Nhiệm vụ của chúng ta là phải phê bình và tẩy trừ những biểu hiện đó khỏi đời sống.Đó là các bệnh:Tham lam, kiêu ngạo, hiếu danh, thiếu kỷ luật, óc hẹp hòi, óc địa phương, óc lãnh tụ, hữu danh vô thực, kéo bè kéo cánh, bệnh “cá nhân “, tị nạnh, xu nịnh, a dua, bệnh cấp bậc, quan liêu, tham ô, lãng phí, công thần, địa vị,v.v...Việc chống những bệnh đó phải thường xuyên và rất cần thiết. Trong giai đoạn hiện hiện nay, vấn đề đạo đức phải được quan tâm, nhất là đối với cán bộ, đảng viên. Chúng ta vui mừng trước những thành tựu đạt được trong công cuộc đổi mới, tuy nhiên, nền kinh tế thị trường, giao lưu mở cửa với bên ngoài thì mặt trái của nó cũng đang đặt ra những vấn đề đạo đức cần phải giải quyết. Nền văn minh hiện đại cũng cần đạo đức tương ứng. Đạo đức ấy không ở đâu khác, mà nền tảng của nó nằm chính trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh.Hiện nay, hơn lúc nào hết, cần lấy tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh để giáo dục cho cán bộ, đảng viên và mọi tầng lớp nhân dân, đẩy lùi chủ nghĩa cá nhân, xu hướng chạy theo đồng tiền, địa vị, danh lợi, bất chấp nhân phẩm con người, trách nhiệm với nhân dân, với Tổ quốc Cần nhấm mạnh rằng, tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh để lại ấn tượng tốt đẹp trong lòng nhân loại. Hồ Chí Minh là con người xa lạ với chủ nghĩa cá nhân; là người có lòng nhân ái cao cả, không ham muốn công danh, phú quý; giản dị, khiêm tốn; con người của quần chúng, vì quần chúng; có tinh thần quốc tế trong sáng, thuỷ chung . Tổng thống Chilê, Xanvađo Agienđê đã chọn Hồ Chí Minh là một con người tiêu biểu với ba đức tính: liêm khiết, nhân đạo, vô cùng khiêm tốn. ._.