Trợ cấp xuất khẩu của Việt Nam trong điều kiện hội nhập

tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng -------------------------- kho¸ luËn tèt nghiÖp Tªn ®Ò tµi : Trî cÊp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp Häc sinh thùc hiÖn: Lª Thuú Gi¸ng H­¬ng. Líp A1 Chuyªn nghµnh 9 Gi¸o viªn h­íng dÉn: NguyÔn ThÞ Kim Oanh Hµ Néi - 2003 tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng -------------------------- kho¸ luËn tèt nghiÖp Tªn ®Ò tµi : Trî cÊp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp Häc sinh thùc hiÖn: Lª Thuú Gi¸ng H­¬ng. Líp A1 Chuyªn nghµnh 9 Gi¸o viªn h­íng dÉn: NguyÔn ThÞ Kim Oanh Hµ Néi - 2003 Môc lôc Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn cña trî cÊp xuÊt khÈu....................8 I. Kh¸i niÖm vÒ trî cÊp xuÊt khÈu......................................................................8 Kh¸i niÖm vÒ trî cÊp xuÊt khÈu...............................................................8 C¸c h×nh thøc trî cÊp xuÊt khÈu..............................................................8 II. Vai trß cña trî cÊp xuÊt khÈu.......................................................................9 Trî cÊp xuÊt khÈu gi÷ vÞ trÝ träng yÕu trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña ®Êt n­íc.........................................................10 2. Trî cÊp xuÊt khÈu gióp n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp.......................................................................................... 11 III. Kinh nghiÖm vÒ trî cÊp xuÊt khÈu cña mét sè n­íc vµ gîi ý ®èi víi ViÖt Nam..................................................................................................... ........12 1. C¸c h×nh thøc trî xuÊt khÈu cÊp chñ yÕu c¸c n­íc ®· ¸p dông................12 a. Trî cÊp xuÊt khÈu cña NhËt b¶n...............................................................12 b. Trî cÊp xuÊt khÈu cña Hµn Quèc.............................................................12 c. Trî cÊp xuÊt khÈu cña Th¸i Lan...............................................................14 d. Trî cÊp xuÊt khÈu cña Philippin...............................................................15 2. Nh÷ng gîi ý ®èi víi ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp.......................17 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng trî cÊp xuÊt khÈu cña ViÖt nam vµ nh÷ng th¸ch thøc khi gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ I. Vµi nÐt vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ...21 II. Thùc tr¹ng trî cÊp xuÊt khÈu cña ViÖt nam................................................25 1. Mét sè thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc......................................................................26 1.1. VÒ tÝn dông hç trî xuÊt khÈu n¨m 2003...................................................26 1.2. VÒ th­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu...............................................................34 1.3. VÒ viÖc x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i träng ®iÓm.......35 1.4. VÒ chi phÝ giao dÞch, tiÕp thÞ cña c¸c doanh nghiÖp.................................35 1.5. §iÒu chØnh mét sè quy ®Þnh vÒ GTGT.....................................................36 1.6. Rµ so¸t ®Ó gi¶m chi phÝ dÞch vô ®Çu vµo ®èi víi xuÊt khÈu.....................36 1.7. VÒ quü b¶o l·nh tÝn dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá..............36 2. Nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi trî cÊp xuÊt khÈu ë ViÖt nam ...........................39 ch­¬ng III. mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ trî cÊp xuÊt khÈu ë ViÖt nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp I. C¬ së ®Ò ra gi¶i ph¸p...................................................................................46 1. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n......................................................................46 2. Ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi.. ....50 3. Nh÷ng quan ®iÓm chÝnh vÒ trî cÊp xuÊt khÈu.............................................52 II. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ trî cÊp xuÊt khÈu ë ViÖt nam..................................................................................................................54 1. C¸c gi¶i ph¸p ë tÇm vÜ m«...........................................................................54 2. C¸c gi¶i ph¸p ë tÇm vi m«..........................................................................59 KÕt luËn 70 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 72 Danh môc ViÕt t¾t CVD ThuÕ chèng trî cÊp (thuÕ ®èi kh¸ng) DOC Bé Th­¬ng m¹i Hoa kú EC Uû ban ch©u ¢u EU Liªn minh ch©u ¢u GATS HiÖp ®Þnh chung vÒ Th­¬ng m¹i DÞch vô GATT HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th­¬ng m¹i IMF Quü TiÒn tÖ quèc tÕ ITC Uû ban Th­¬ng m¹i quèc tÕ cña Hoa kú MOFTEC Bé Ngo¹i Th­¬ng vµ Hîp t¸c kinh tÕ Trung quèc OECD Tæ chøc Hîp t¸c Ph¸t triÓn Kinh tÕ SCM HiÖp ®Þnh vÒ Trî cÊp vµ c¸c biÖn ph¸p ®èi kh¸ng cña WTO SETC Uû ban Kinh tÕ vµ Th­¬ng m¹i Nhµ n­íc Trung quèc WB Ng©n hµng ThÕ giíi WTO Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi Lêi nãi ®Çu ****************** LÞch sö ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i quèc tÕ g¾n liÒn víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Tõ khi thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi, chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ víi thÕ giíi vµ khu vùc, §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· chñ tr­¬ng ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®Ó lµm ®éng lùc thóc ®Èy sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, Nhµ n­íc ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ë møc cao nhÊt c¸c ngµnh s¶n xuÊt cho xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo qu¸ tr×nh xuÊt khÈu vµ quèc tÕ ho¸ nh»m ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng vµ néi lùc cña ®Êt n­íc, ®ång thêi khai th¸c tèi ®a sù hç trî vµ hîp t¸c cña céng ®ång quèc tÕ. Trî cÊp xuÊt khÈu trë thµnh mét c«ng cô v« cïng quan träng trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu nµy. Trî cÊp xuÊt khÈu cµng trë nªn cÇn thiÕt khi nhÞp ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ViÖt Nam n¨m 1998 lÇn ®Çu tiªn tõ n¨m 1990 trë l¹i ®©y cã dÊu hiÖu ch÷ng l¹i chØ ®¹t møc ch­a ®Çy 6% cßn t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu chØ ®¹t møc 1,9% lµ møc thÊp nhÊt kÓ tõ khi thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi vµ më cöa nÒn kinh tÕ vµ thËm chÝ vµo quý I n¨m 1999, xuÊt khÈu cßn gi¶m...Tuy xuÊt khÈu ®· phôc håi t­¬ng ®èi m¹nh mÏ thêi gian tõ quý II/1999 ®Õn nay, nh­ng chóng ta ch­a t¹o ra ®­îc mét nÒn t¶ng ch¾c ch¾n ®Ó ®¶m b¶o t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu bÒn v÷ng. Sù ch÷ng l¹i nhÞp ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu mét sè s¶n phÈm chÝnh cña ViÖt nam nh­ dÖt may, giµy dÐp, hµng thñ c«ng mü nghÖ...n¨m 2001 chøng tá ®iÒu nµy. Nh­ vËy, yªu cÇu thùc tÕ ®Æt ra lµ chÝnh s¸ch trî cÊp xuÊt khÈu cña ViÖt nam trong thêi gian tíi ph¶i ®¶m b¶o sù t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cao vµ bÒn v÷ng. Trong thêi gian ng¾n ®Õn tham kh¶o tµi liÖu vµ häc hái t¹i ViÖn nghiªn cøu th­¬ng m¹i - Bé th­¬ng m¹i, t¸c gi¶ nhËn thÊy trî cÊp xuÊt khÈu lµ viÖc hÕt søc quan träng trong môc tiªu ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cßn non nít trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ, thiÕu kinh nghiÖm, thiÕu ®iÒu kiÖn tµi chÝnh khi héi nhËp quèc tÕ. Víi nh÷ng g× ®· häc hái ®­îc tõ Bé th­¬ng m¹i cïng vèn kiÕn thøc ®­îc trang bÞ trong 4 n¨m häc taÞ tr­êng, t¸c gi¶ ®· m¹nh d¹n chän vµ nghiªn cøu ®Ò tµi : Trî cÊp xuÊt khÈu cña ViÖt nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp Môc ®Ých ngiªn cøu cña ®Ò tµi: - Nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ trî cÊp xuÊt khÈu cña ViÖt nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp. - Ph©n tÝch nh÷ng yÕu tè thuËn lîi, khã kh¨n vµ kiÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña trî cÊp xuÊt khÈu. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: - §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu mét sè chÝnh s¸ch trî cÊp xuÊt khÈu trªn ph­¬ng diÖn lý luËn vµ thùc tiÔn trong thêi kú n­íc ta thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ ®­a ra kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu ña trî cÊp xuÊt khÈu trong ®iÒu kiÖn héi nhËp. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: - VËn dông lý luËn vµo thùc tiÔn, sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch, so s¸nh , kh¸i qu¸t ho¸ vµ tæng hîp ®Ó nghiªn cøu. - Tham kh¶o, nghiªn cøu kinh nghiÖm cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi cã ®iÒu kiÖn t­¬ng ®ång víi ViÖt nam ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nªu ra trong ®Ò tµi. KÕt cÊu, néi dung cña ®Ò tµi: §Ò tµi "Trî cÊp xuÊt khÈu cña ViÖt nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp" ®­îc tr×nh bµy theo kÕt cÊu sau: Môc lôc Lêi nãi ®Çu Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn cña trî cÊp xuÊt khÈu Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng trî cÊp xuÊt khÈu cña ViÖt nam vµ th¸ch thøc khi gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi Ch­¬ngIII: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ trî cÊp xuÊt khÈu ë ViÖt nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp KÕt luËn Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Ch­¬ng i: c¬ së lý luËn cña trî cÊp xuÊt khÈu I. Kh¸i niÖm vÒ trî cÊp xuÊt khÈu 1. Kh¸i niÖm vÒ trî cÊp xuÊt khÈu Trî cÊp xuÊt khÈu hiÓu theo nghÜa th«ng th­êng lµ trî cÊp chØ dµnh riªng cho hoÆc liªn quan tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu, hay môc ®Ých cña trî cÊp lµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Do ®ã, c¨n cø ®Ó trî cÊp th«ng th­êng lµ l­îng hµng hãa xuÊt khÈu thùc sù hoÆc dù kiÕn xuÊt khÈu. VÝ dô: ch­¬ng tr×nh th­ëng xuÊt khÈu cña ChÝnh phñ theo ®ã doanh nghiÖp ®­îc th­ëng 100 ®ång cho mçi s¶n phÈm xuÊt khÈu ®­îc. Tuy nhiªn, viÖc chÝnh phñ ®¬n thuÇn trî cÊp cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc xuÊt khÈu kh«ng thÓ nghiÔm nhiªn dÉn ®Õn kÕt luËn lµ trî cÊp xuÊt khÈu mµ cßn cÇn xem xÐt ®Õn mét sè yÕu tè kh¸c. Trî cÊp xuÊt khÈu th­êng cã hÖ qu¶ lµ hµng xuÊt khÈu ®­îc b¸n trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi víi gi¸ thÊp h¬n trªn thÞ tr­êng néi ®Þa cña n­íc xuÊt khÈu. Trî cÊp xuÊt khÈu lµ trî cÊp víi ®èi t­îng nhËn trî cÊp lµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng hãa tr­íc tiªn hoÆc chñ yÕu lµ ®Ó xuÊt khÈu, hay nãi c¸ch kh¸c, hµng ho¸ ®­îc trî cÊp ph¶i lµ hµng hãa ®­îc tiªu thô t¹i thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Doanh nghiÖp ®­îc trî cÊp ph¶i lµ doanh nghiÖp ViÖt nam, ®Æc biÖt ­u tiªn c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n, thñ c«ng mü nghÖ vµ nh÷ng hµng ho¸ ViÖt Nam cã ­u thÕ so s¸nh . Môc ®Ých cña trî cÊp xuÊt khÈu lµ nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. 2. C¸c h×nh thøc trî cÊp xuÊt khÈu vÒ lý thuyÕt chung cña ViÖt nam - §èi víi s¶n phÈm g¹o: Hç trî l·i suÊt thu mua lóa g¹o trong vô thu ho¹ch, hç trî l·i suÊt cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o, hç trî l·i suÊt xuÊt khÈu g¹o tr¶ chËm, bï lç cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu g¹o, th­ëng xuÊt khÈu. - §èi víi mÆt hµng cµ phª: Hoµn phô thu, bï lç cho t¹m tr÷ cµ phª xuÊt khÈu, bï lç cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu cµ phª, hç trî l·i suÊt t¹m tr÷, th­ëng xuÊt khÈu. - §èi víi rau qu¶ hép: Hç trî xuÊt khÈu cho d­a chuét, døa hép, th­ëng xuÊt khÈu. - §èi víi thÞt lîn: Hç trî l·i suÊt mua thÞt l¬n, bï lç xuÊt khÈu thÞt lîn, th­ëng xuÊt khÈu. - §­êng: Hç trî gi¸, hç trî gièng mÝa, gi¶m thuÕ VAT 50%, hç trî l·i suÊt sau ®Çu t­, bï chªnh lÖch tû gi¸, hç trî l·i suÊt thu mua mÝa trong vô thu ho¹ch, hç trî ph¸t triÓn vïng mÝa nguyªn liÖu. - ChÌ, l¹c nh©n, thÞt gia sóc, gia cÇm c¸c lo¹i, h¹t tiªu, h¹t ®iÒu: Th­ëng theo kim ng¹ch xuÊt khÈu. - S¶n phÈm, phô tïng xe hai b¸nh g¾n m¸y: ThuÕ suÊt nhËp khÈu ­u ®·i theo tû lÖ néi ®Þa ho¸. - Xe ®¹p, qu¹t ®iÖn: ¦u ®·i vÒ tÝn dông, miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, miÔn thuÕ xuÊt khÈu, miÔn thuÕ nhËp khÈu linh kiÖn, phô tïng, vËt t­, thiÕt bÞ lÎ, hç trî l·i suÊt vay vèn ng©n hµng. - Tµu biÓn 11.500 tÊn, ®éng c¬ ®èt trong d­íi 30 CV, m¸y thu h×nh mµu, m¸y vi tÝnh: MiÔn thuÕ nhËp khÈu, ­u ®·i vÒ thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, ­u ®·i vay vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc, gi¶m tiÒn thuª ®Êt - S¶n phÈm phÇn mÒm: ¦u ®·i vÒ thuÕ suÊt thu nhËp doanh nghiÖp, miÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, ­u ®·i vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, miÔn thuÕ xuÊt khÈu, miÔn thuÕ nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu, ­u ®·i vÒ tÝn dông, ­u ®·i vÒ sö dông ®Êt vµ thuª ®Êt - S¶n phÈm c¬ khÝ: ¦u ®·i vay vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc - S¶n phÈm dÖt may: Vèn tÝn dông ­u ®·i, ­u ®·i ®Çu t­, b¶o l·nh cña ChÝnh phñ, cÊp l¹i tiÒn sö dông vèn ®Ó t¸i ®Çu t­, hç trî kinh phÝ xóc tiÕn th­¬ng m¹i - Gèm sø, ®å gç mü nghÖ, m©y tre l¸: Th­ëng theo kim ng¹ch xuÊt khÈu - Hç trî b»ng tÝn dông gióp cho nhµ s¶n xuÊt cã ®ñ ®iÒu kiÖn tµi chÝnh ®Ó mua hµng ho¸ phôcvô s¶n xuÊt xuÊt khÈu. II. Vai trß cña trî cÊp xuÊt khÈu 1. Trî cÊp xuÊt khÈu gi÷ vÞ trÝ träng yÕu trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña ®Êt n­íc. ChÝnh phñ c¸c n­íc th­êng chñ ®éng tiÕn hµnh trî cÊp cho c¸c doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm cña n­íc m×nh nh»m ®¹t ®­îc mét sè môc tiªu kinh tÕ-x· héi nhÊt ®Þnh nh­ b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc, hç trî ph¸t triÓn ngµnh non trÎ hay ngµnh träng ®iÓm cña nÒn kinh tÕ, khuyÕn khÝch ®Çu t­, c¶i thiÖn thu nhËp cña nhµ s¶n xuÊt, bï ®¾p chi phÝ ®Çu t­ ban ®Çu qu¸ lín, v.v... QuyÕt ®Þnh trî cÊp cña chÝnh phñ th­êng ®­îc ®­a ra nh»m phôc vô lîi Ých cña mét ®èi t­îng nhÊt ®Þnh cã vai trß chi phèi vµ ¶nh h­ëng chÝnh trÞ lín ®èi víi chÝnh phñ. ChÝnh phñ cã thÓ trî cÊp trùc tiÕp cho nhµ s¶n xuÊt hoÆc trî cÊp gi¸n tiÕp th«ng qua ®Çu vµo cho nhµ s¶n xuÊt. Víi mäi h×nh thøc trî cÊp, lîi thÕ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm trong nh÷ng ngµnh ®­îc trî cÊp lu«n ®­îc c¶i thiÖn vµ n©ng cao. VÝ dô ngµnh s¶n xuÊt bót bi cña ViÖt Nam s¶n xuÊt mçi chiÕc bót víi chi phÝ lµ 1.000 ®ång, trong khi bót bi nhËp ngo¹i ®­îc b¸n t¹i ViÖt Nam víi gi¸ 900 ®ång/ chiÕc. Râ rµng lµ bót bi ngo¹i cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao h¬n bót bi ViÖt Nam. Gi¶ sö chÝnh phñ ViÖt Nam trî cÊp 200 ®ång cho mçi chiÕc bót bi s¶n xuÊt trong n­íc. Khi ®ã, gi¸ bót bi ViÖt Nam b¸n ra cã thÓ rÎ h¬n tr­íc kia tíi 200 ®ång/ chiÕc, vµ thÊp h¬n gi¸ bót bi nhËp khÈu. Nh­ vËy, nhê cã trî cÊp cña chÝnh phñ, ngµnh s¶n xuÊt bót bi cña ViÖt Nam cã thÓ c¹nh tranh víi hµng nhËp ngo¹i vµ thËm chÝ cã thÓ ®Èy lïi bót bi nhËp khÈu t¹i thÞ tr­êng trong n­íc. Ch¼ng nh÷ng cã thÓ ng¨n c¶n, h¹n chÕ hµng nhËp khÈu, trî cÊp s¶n xuÊt néi ®Þa ®ång thêi cßn cã thÓ khiÕn cho cam kÕt rµng buéc thuÕ quan trong khu«n khæ WTO mÊt t¸c dông, duy tr× b¶o hé s¶n xuÊt néi ®Þa. §èi víi nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ, b­íc ®Çu cßn nhá bÐ vÒ quy m«, yÕu kÐm vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh th× trî cÊp tõng b­íc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, më réng quy m«, gãp phÇn khëi ®éng vµ ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn cña ngµnh. §èi víi nh÷ng c«ng ty míi gia nhËp thÞ tr­êng, thiÕu vèn ®Ó trang tr¶i chi phÝ rÊt cao trong thêi gian ®Çu, khã c¹nh tranh næi víi nh÷ng c«ng ty “®µn anh” ®· trô v÷ng trªn thÞ tr­êng th× hç trî cña chÝnh phñ cã thÓ bï ®¾p cho nh÷ng kho¶n thua lç ph¸t sinh trong nh÷ng n¨m ®Çu, ®­a c«ng ty vµo quü ®¹o ph¸t triÓn æn ®Þnh. Ngoµi ra, trî cÊp gãp phÇn duy tr× æn ®Þnh c«ng ¨n viÖc lµm, h¹n chÕ thÊt nghiÖp, b¶o ®¶m trËt tù vµ æn ®Þnh x· héi, ®Æc biÖt lµ nh÷ng kho¶n trî cÊp dµnh cho c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç, ®øng tr­íc nguy c¬ bÞ ®ãng cöa, ph¸ s¶n. Sù hç trî cña chÝnh phñ cã thÓ gióp c¸c doanh nghiÖp nµy khái bÞ sôp ®æ nhanh chãng, thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp c¬ cÊu l¹i s¶n xuÊt, tù ®iÒu chØnh kh¶ n¨ng thÝch nghi vµ c¹nh tranh trong thêi kú qu¸ ®é do nh÷ng khã kh¨n mµ m«i tr­êng th­¬ng m¹i quèc tÕ t¹o ra. Trî cÊp còng cã thÓ ®­îc sö dông nh»m khuyÕn khÝch nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt kÐm søc c¹nh tranh gi¶m c«ng suÊt d­ thõa hoÆc rót khái nh÷ng lÜnh vùc ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ hoÆc kh«ng sinh lîi. Nhê ®ã, qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng ®­îc diÔn ra su«n sÎ h¬n, gãp phÇn thóc ®Èy ph©n bæ nguån lùc thÝch hîp, hiÖu qu¶ vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cã lîi thÕ c¹nh tranh víi n­íc ngoµi. 2. Trî cÊp xuÊt khÈu gióp n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp. C¸c n­íc ¸p dông trî cÊp xuÊt khÈu v× nhiÒu lý do. Cã n­íc lËp luËn trî cÊp xuÊt khÈu ®Ó ®¶m b¶o c«ng ¨n viÖc lµm, hay ®Ó hç trî vïng khã kh¨n, v.v... Tuy nhiªn, mäi lý do biÖn minh cho trî cÊp xuÊt khÈu xÐt cho cïng còng ®Òu h­íng tíi môc tiªu thùc sù lµ ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu th«ng qua t¸c ®éng trung gian lµ c¶i thiÖn lîi thÕ c¹nh tranh xuÊt khÈu, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, v.v... Trî cÊp xuÊt khÈu cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh d­íi nhiÒu h×nh thøc, tõ th­ëng theo kim ng¹ch xuÊt khÈu ®Õn cho vay víi l·i suÊt ­u ®·i ®èi víi hµng xuÊt khÈu hay ¸p dông thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ­u ®·i víi ngµnh nghÒ xuÊt khÈu, v.v... VÒ lý thuyÕt, nhê cã trî cÊp xuÊt khÈu, thÞ phÇn s¶n phÈm liªn quan cña n­íc xuÊt khÈu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cã thÓ ®­îc më réng h¬n møc hîp lý mµ thùc lùc n­íc xuÊt khÈu cã thÓ tù m×nh giµnh ®­îc kh«ng cã sù can thiÖp cña trî cÊp xuÊt khÈu. Trî cÊp xuÊt khÈu lµm cho hµng xuÊt khÈu sang n­íc kh¸c (n­íc nhËp khÈu) cã lîi thÕ c¹nh tranh h¬n. Nhê cã trî cÊp, hµng n­íc ngoµi xuÊt sang thÞ tr­êng n­íc nhËp khÈu sÏ t¨ng ®¸ng kÓ vÒ l­îng tuyÖt ®èi hoÆc t­¬ng ®èi so víi l­îng s¶n xuÊt trong n­íc cña n­íc nhËp khÈu. HoÆc gi¸ hµng hãa nhËp khÈu ®­îc trî cÊp cã thÓ sôt m¹nh so víi gi¸ s¶n phÈm t­¬ng tù do n­íc nhËp khÈu s¶n xuÊt. HoÆc n÷a lµ hµng nhËp khÈu ®­îc n­íc ngoµi trî cÊp sÏ chÌn Ðp gi¸ s¶n phÈm c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng n­íc nhËp khÈu hay ng¨n c¶n kh«ng cho gi¸ t¨ng trong khi lÏ ra theo quy luËt thÞ tr­êng b×nh th­êng th× gi¸ ph¶i t¨ng. Trî cÊp xuÊt khÈu cßn lµm t¨ng lîi thÕ c¹nh tranh cña hµng xuÊt khÈu ®­îc trî cÊp so víi hµng xuÊt khÈu kh«ng ®­îc trî cÊp cña c¸c n­íc kh¸c vµo thÞ tr­êng thø ba vµ ng¨n c¶n hµng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc kh¸c vµo thÞ tr­êng nµy. Víi lîi thÕ c¹nh tranh nhê trî cÊp hµng xuÊt khÈu cña n­íc trî cÊp cã thÓ ®Èy lïi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng n­íc kh¸c vµ chiÕm ®­îc thÞ phÇn v­ît møc hîp lý trong th­¬ng m¹i xuÊt khÈu thÕ giíi. III. Kinh nghiÖm trî cÊp xuÊt khÈu cña mét sè n­íc vµ gîi ý ®èi víi ViÖt Nam 1. C¸c h×nh thøc trî cÊp xuÊt khÈu c¸c n­íc ®· ¸p dông a. Trî cÊp xuÊt khÈu cña NhËt B¶n NhËn thøc râ sù cÊp thiÕt vÒ viÖc tho¶ m·n nhu cÇu ngo¹i tÖ m¹nh vµ sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®éc lËp sau thêi kú chiÕn tranh nªn ChÝnh phñ NhËt B¶n ®· thùc thi c¸c biÖn ph¸p trî cÊp xuÊt khÈu quèc gia sau: - Hç trî tµi chÝnh vµ thuÕ cña ChÝnh phñ cho xuÊt khÈu Th¸ng 4/952 Ng©n hµng xuÊt nhËp khÈu cña NhËt B¶n ®­îc tæ chøc trë l¹i vµ trë thµnh mét tæ chøc tµi chÝnh cña ChÝnh phñ víi môc tiªu hç trî tµi chÝnh cho xuÊt khÈu cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh t­ nh©n. Ng©n hµng xuÊt nhËp khÈu NhËt B¶n cã thÓ tµi trî hoÆc phèi hîp víi c¸c ng©n hµng t­ nh©n kh¸c ®ång tµi trî cho c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn xuÊt khÈu cÇn ®Õn nguån vèn ®Æc biÖt mµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh th«ng th­êng kh«ng tµi trî ®­îc. C¸c ho¹t ®éngcña ng©n hµng xuÊt nhËp khÈu bao gåm: Hç trî tµi chÝnh cho xuÊt khÈu ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, m¸y c«ng nghiÖp; ChiÕt khÈu cho c¸c tæ chøc tµi chÝnh; Cho c¸c chÝnh phñ vµ c«ng ty n­íc ngoµi vay tiÒn ®Ó nhËp khÈu hµng cña NhËt B¶n... HÖ thèng gi¶m thuÕ thu nhËp tõ xuÊt khÈu d­îc x©y dùng nh­ mét hÖ thèng thuÕ hç trî xuÊt khÈu, nh­ng hÖ thèng nµy ®· bÞ xo¸ bá khi NhËt B¶n gia nhËp GATT n¨m 1964. - HÖ thèng b¶o hiÓm xuÊt khÈu cña chÝnh phñ NhËt B¶n Môc ®Ých cña b¶o hiÓm xuÊt khÈu lµ ®¶m b¶o cho ù ph¸t triÓn lµnh m¹nh cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ c¸c th­¬ng vô kh¸c víi n­íc ngoµi th«ng qua viÖc b¶o hiÓm nh÷ng rñi ro mµ c¸c b¶o hiÓm th«ng th­êng kh«ng thÓ b¶o hiÓm ®­îc. ChÝnh phñ NhËt b¶n trùc tiÕp b¶o l·nh hÖ thèng b¶o hiÓm nµy vµ më mét tµi kho¶n ®Æc biÖt cho ho¹t ®éng b¶o hiÓm xuÊt khÈu. HÖ thèng b¶o hiÓm nµy ®­îc thµnh lËp n¨m 950 theo luËt b¶o hiÓm tÝn dông xuÊt khÈu, hiÖn nay bao gåm: b¶o hiÓm xuÊt khÈu th«ng th­êng; b¶o hiÓm thay ®æi gi¸ xuÊt khÈu; b¶o hiÓm thay ®æi tû gi¸ hèi ®o¸i; b¶o hiÓm thanh to¸n xuÊt khÈu; b¶o hiÓm vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ b¶o hiÓm qu¶ng c¸o ë n­íc ngoµi. - HÖ thèng kiÓm tra xuÊt khÈu HÖ thèng kiÓm tra xuÊt khÈu ®· ®ãng gãp rÊt lín vµo viÖc c¶i thiÖn h×nh ¶nh vµ chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu NhËt B¶n. HÖ thèng kiÓm tra xuÊt khÈu bao gåm 37 c¬ quan kiÓm tra cã thÈm quyÒn, tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng: + KiÓm tra chÊt l­îng hoÆc kiÓm tra phÇn c¬ b¶n cña s¶n phÈm; + KiÓm tra ®ãng gãi bao b×: kiÓm tra c¸c ®iÒu kiÖn bao gãi ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn; + KiÓm tra nguyªn liÖu ®Ó chÕ t¹o s¶n phÈm + KiÓm tra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó ®¶m b¶o hoµn thiÖn qu¸ tr×nh kiÓm tra chÊt l­îng thµnh phÈm xuÊt khÈu. - Thµnh lËp tæ chøc th­¬ng m¹i NhËt B¶n nh»m xóc tiÕn xuÊt khÈu bao gåm c¸c ho¹t ®éng: + Nghiªn cøu thÞ tr­êng; + Cung cÊp th«ng tin th­¬ng m¹i; + Tæ chøc héi chî vµ tham gia c¸c héi chî th­¬ng m¹i quèc tÕ; + Giíi thiÖu c¸c s¶n phÈm vµ c¸c ngµnh nghÒ NhËt b¶n th«ng qua viÖc ph¸t hµnh c¸c Ên phÈm vµ c¸c tê r¬i; +Cung cÊp c¸c dÞch vô t­ vÊn th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá; + XuÊt b¶n tê tin th­¬ng m¹i hµng ngµy, c¸c b¸o c¸o kinh tÕ vµ c¸c b¸o c¸o vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi; b. Trî cÊp xuÊt khÈu cña Hµn Quèc: Sang ®Çu nh÷ng n¨m 1960, viÖc Mü thùc hiÖn c¾t gi¶m c¸c kho¶n viÖn trî ®· buéc chÝnh phñ Hµn Quèc ph¶i t×m nguån ngo¹i tÖ kh¸c ®Ó thay thÕ lµ lý do quan träng dÉn ®Õn viÖc chÝnh phñ Hµn Quèc chuyÓn chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i tõ thay thÕ nhËp khÈu sang xuÊt khÈu. ChÝnh phñ Hµn Quèc ®· ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p trî cÊp xuÊt khÈu sau: - VÒ thuÕ: + MiÔn thuÕ kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu; + Gi¶m 50% thuÕ thu nhËp tõ xuÊt khÈu; + Gi¶m thuÕ quan cho nhËp khÈu nguyªn liÖu & m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. - VÒ tµi chÝnh : + Hç trî tµi chÝnh cho nhËp khÈu nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu; + TÝn dông xuÊt khÈu víi l·i suÊt ­u ®·i ; + Thµnh lËp quÜ xóc tiÕn xuÊt khÈu; + HÖ thèng b¶o hiÓm xuÊt khÈu. - VÒ mÆt thÓ chÕ, tæ chøc + Ban hµnh luËt xóc tiÕn c¸c nghµnh c«ng nghiÖp xuÊt khÈu, vÝ dô nh­ viÖc ban hµnh luËt xóc tiÕn nghµnh c«ng nghiÖp ®iÖn tö n¨m 1969; + H×nh thµnh nªn tæ chøc th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ Hµn Quèc n¨m 1962. Do ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch trî cÊp khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nªn tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña Hµng Quèc hµng n¨m ®¹t 35% thêi kú 1963-1969, chñ yÕu lµ do t¨ng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng nh­ dÖt may, giµy dÐp, dông cô thÓ thao, du lÞch, da...trong thêi kú 1962-1970, tû träng c¸c s¶n phÈm nµy trong xuÊt khÈu cña Hµn Quèc ®· t¨ng tõ 5% lªn 69%. c. Trî cÊp xuÊt khÈu cña Th¸i Lan Th¸i lan cã mét sè ch­¬ng tr×nh trî cÊp cho mÆt hµng g¹o cña m×nh - TÝn dông gióp t¹m tr÷ g¹o: §©y lµ ch­¬ng tr×nh ®­îc Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ hîp t¸c x· n«ng nghiÖp (BAAC) cïng víi hÖ thèng kho hµng hµng c«ng (PWO) thùc hiÖn. Theo ch­¬ng tr×nh nµy, nÕu g¹o ®­îc tr÷ t¹i hÖ thèng kho cña nhµ n­íc (PWO) th× cã thÓ thÕ chÊp ®Ó vay tÝn dông ­u ®·i. Môc tiªu cña ch­¬ng tr×nh nµy lµ nh»m gióp n«ng d©n dù tr÷ g¹o khi gi¸ xuèng thÊp (th­êng lµ ngay sau khi thu ho¹ch) vµ b¸n l¹i khi gi¸ cao. - TÝn dông gióp n«ng d©n, nhµ bu«n g¹o, c¬ së xay s¸t chÕ biÕn g¹o nh»m b×nh æn gi¸ g¹o: Th¸i lan cã nhiÒu ch­¬ng tr×nh thùc hiÖn qua Bé N«ng nghiÖp, Bé Tµi chÝnh, Bé Th­¬ng m¹i v.v... gióp ®ì n«ng d©n vµ c¸c nhµ kinh doanh, chÕ biÕn g¹o ®Ó gióp æn ®Þnh gi¸ g¹o trong n­íc. C¸c ch­¬ng tr×nh nµy chñ yÕu ®­îc thùc hiÖn th«ng qua vay ­u ®·i víi l·i suÊt thÊp, cã khi lµ 0%. Nhê kiªn tr× thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ hç trî xuÊt khÈu, trong h¬n 40 n¨m qua, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Th¸i Lan ®· t¨ng tõ 93 triÖu USD n¨m 1957 lªn 62 tû USD n¨m 2000; tøc lµ t¨ng gÊp h¬n 320 lÇn. ChÝnh sù ph¸t triÓn xuÊt khÈu ngo¹n môc nµy ®· ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ n¨ng ®éng cña Th¸i Lan cho tíi tr­íc khi x¶y ra cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ n¨m 1997. ChÝnh phñ Th¸i lan ®· nhanh chãng thµnh lËp ra Vô xóc tiÕn xuÊt khÈu Th¸i Lan nh»m thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng nhiÖm vô sau: - TriÓn khai vµ x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch xóc tiÕn xuÊt khÈu vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu; - Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mét c¸ch toµn diÖn vµ thóc ®Èy viÖc b¸n c¸c s¶n phÈm cña Th¸i Lan ra thÞ tr­êng Quèc tÕ; - Cung cÊp th«ng tin vµ dÞch vô th­¬ng m¹i cho c¸c nhµ s¶n xuÊt, xuÊt khÈu Th¸i Lan; - N©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô kü thuËt cho c¸c nhµ xuÊt khÈu Th¸i Lan; - Hç trî viÖc ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, n©ng cao chÊt l­îng hay hç trî thiÕt kÕ c¸c s¶n phÈm cña Th¸i Lan; - §­a ra c¸c gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n mµ xuÊt khÈu cña Th¸i Lan gÆp ph¶i; - Phèi hîp víi c¸c tæ chøc trong n­íc vµ Quèc tÕ ®Ó ®Èy m¹nh xóc tiÕn xuÊt khÈu cña Th¸i Lan; - X©y dùng môc tin nhanh vÒ xuÊt khÈu trªn m¹ng; - X©y dùng c¸c trang Web th­¬ng m¹i; - Tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o vÒ th­¬ng m¹i Quèc tÕ cho c¸c quan chøc chÝnh phñ vµ giíi kinh doanh t­ nh©n; - Më c¸c líp ®µo t¹o c¬ b¶n vµ n©ng cao vÒ xuÊt khÈu, vÒ ph¸t triÓn s¶n phÈm, ph¸t triÓn thÞ tr­êng cho c¸c ®èi t­îng liªn quan; - Thuª ®éi ngò c¸n bé gi¶ng d¹y lµ c¸c chuyªn gia giái c¶ ë trong n­íc vµ n­íc ngoµi tham gia c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o; - Ph¸t triÓn s¶n phÈm xuÊt khÈu; - Tæ chøc c¸c cuéc thi vµ trao phÇn th­ëng, thiÕt kÕ mÉu m· , bao b×, ®ãng gãi s¶n phÈm; - T­ vÊn thiÕt kÕ mÉu m· s¶n phÈm; - TiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o nh»m môc tiªu xuÊt khÈu. Toµn bé chi phÝ cho nh÷ng ho¹t ®éng trªn ®Òu do Ng©n s¸ch cña nhµ n­íc. d. Trî cÊp xuÊt khÈu ë Philippin Trong m«i tr­êng kinh doanh quèc tÕ ®Çy biÕn ®éng hiÖn nay, xuÊt khÈu cña Philippin vÉn ®¹t ®­îc møc t¨ng tr­ëng kh¸ cao vµ æn ®Þnh nhê cã mét chÝnh s¸ch trî cÊp xuÊt khÈu n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶. ChÝnh phñ Philippin x©y dùng c¬ së ph¸p lý míi ­u tiªn ph¸t triÓn xuÊt khÈu: - §¹o luËt ph¸t triÓn xuÊt khÈu ®­îc ban hµnh n¨m 1994 quy ®Þnh viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch chiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt khÈu ph¶i do ChÝnh phñ ®¶m nhËn víi sô tham gia cña c¸c c¬ quan h÷u quan cña chÝnh phñ. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« ®­îc triÓn khai ®Ó hç trî cho c¸c nç lùc xuÊt khÈu cña ®¸t n­íc; - ChÝnh thøc coi ph¸t triÓn xuÊt khÈu lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ quèc gia. 2. Nh÷ng gîi ý ®èi víi ViÖt Nam - Nhµ n­íc nªn quy ®Þnh chÕ ®é th­ëng cao vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu cho nh÷ng doanh nghiÖp xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n nh­: g¹o, l¹c nh©n, cµ phª, rau, hoa qu¶...vµ c¸c hµng thñ c«ng mü nghÖ. - VÒ chÝnh s¸ch thuÕ: + MiÔn thuÕ kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu; + Gi¶m 50% thuÕ thu nhËp tõ xuÊt khÈu; + Gi¶m thuÕ quan cho nhËp khÈu nguyªn liÖu & m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. - VÒ tµi chÝnh : + Hç trî tµi chÝnh cho nhËp khÈu nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu; + TÝn dông xuÊt khÈu víi l·i suÊt ­u ®·i. - Thµnh lËp ra Vô xóc tiÕn xuÊt khÈu nh»m thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng nhiÖm vô sau: a. Chøc n¨ng : Xóc tiÕn xuÊt khÈu nh»m vµo môc tiªu ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu xuÊt khÈu cô thÓ cho thêi kú 2001 -2010 ®ßi hái nh÷ng nç lùc vù¬t bËc trong c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu cña c¶ ChÝnh phñ, c¸c tæ chøc hç trî th­¬ng m¹i vµc¸c doanh nghiÖp. Nh­ vËy, nÕu nh­ xuÊt khÈu gi÷ vÞ trÝ träng t©m trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®at n­íc th× xóc tiÕn xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng kh«ng thÓ thiÕu vµ cã t¸c ®éng quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc nhµ. b. Yªu cÇu vµ nhiÖm vô: Xóc tiÕn xuÊt khÈu lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng míi mÎ ë ViÖt nam. B¸o c¸o nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi dù ¸n "Hç trî xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ xuÊt khÈu" ë ViÖt Nam do c¸c chuyªn gia Trung t©m th­¬ng m¹i quèc tÕ thùc hiÖn thêi gian 1998-1999 ®· nªu ra nh÷ng h¹n chÕ vÒ nhËn thøc, hiÓu biÕt vµ n¨ng lùc thùc hiÖn yÕu cña c¸c c¬ quan chÝnh phñ, c¸c tæ chøc hç trî th­¬ng m¹i vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam trong lÜnh vùc liªn quan tíi ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµnh÷ng yªu cÇu bøc xóc ph¶i t¨ng c­êng c¸c mèi liªn hÖ gi÷a céng ®ång kinh doanh, c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i nhµ n­íc vµ t­ nh©n víi c¸c c¬ uan chÝnh phñ ®Ó thùc hiÖn ph¸t triÓn th­¬ng m¹i vµ xóc tiÕn xuÊt khÈu trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng kinh doanh quèc tÕ míi. B¸o c¸o còng nªu râ nh÷ng yÕu kÐm cña c¸c c¬ quan cña chÝnh phñ trong viÖc n¾m b¾t vµ ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp vÒ c¸c vÊn ®Ò nh­ chÝnh s¸ch thuËn lîi ho¸ th­¬ng m¹i, c¸c dÞch vô hç trî, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ c¸c hç trî cÇn thiÕt kh¸c...Tõ nh÷ng thùc tÕ nµy yªu cÇu, nhiÖm vô ®Æt ra ®èi víi xóc tiÕn xuÊt khÈu cña ChÝnh phñ ph¶i lµ: + N©ng cao nhËn thøc vµ hiÓu biÕtvÒ ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu trong m«i tr­êng kinh doanh quèc tÕ toµn cÇu ho¸; + T¨ng c­êng n¨ng lùc x©y dùng vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c chiÕn l­îc xuÊt khÈu quèc gia còng nh­ c¸c chiÕn l­îc xuÊt khÈu ngµnh; + X©y dùng m¹ng l­íi th«ng tin th­¬ng m¹i quèc gia hiÖn ®¹i, ®¶m b¶o th«ng tin th«ng suèt cho mäi ®ãi t¸c liªn quan; + X©y dùng n¨ng lùc thÓ chÕ vµ t¨ng c­êng n¨ng lùc chuyªn m«n vÒ xóc tiÕn xuÊt khÈu; + Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i vµ xóc tiÕn xuÊt khÈu; + Nghiªn cøu thÞ tr­êng; + Cung cÊp th«ng tin th­¬ng m¹i; + Tæ chøc héi chî vµ tham gia c¸c héi chî th­¬ng m¹i quèc tÕ; + Giíi thiÖu c¸c s¶n phÈm vµ c¸c ngµnh nghÒ NhËt b¶n th«ng qua viÖc ph¸t hµnh c¸c Ên phÈm vµ c¸c tê r¬i; +Cung cÊp c¸c dÞch vô t­ vÊn th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá; + XuÊt b¶n tê tin th­¬ng m¹i hµng ngµy, c¸c b¸o c¸o kinh tÕ vµ c¸c b¸o c¸o vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi; + Thµnh lËp quÜ xóc tiÕn xuÊt khÈu; - TriÓn khai vµ x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch xóc tiÕn xuÊt khÈu vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu; - Tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mét c¸ch toµn diÖn vµ thóc ®Èy viÖc b¸n c¸c s¶n phÈm cña ViÖt nam ra thÞ tr­êng Quèc tÕ; - Hç trî viÖc ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, n©ng cao chÊt l­îng hay hç trî thiÕt kÕ c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam; - §­a ra c¸c gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n mµ xuÊt khÈu cña ViÖt nam gÆp ph¶i; - X©y dùng môc tin nhanh vÒ xuÊt khÈu trªn m¹ng; - X©y dùng c¸c trang Web th­¬ng m¹i; - Tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o vÒ th­¬ng m¹i Quèc tÕ cho c¸c quan chøc chÝnh phñ vµ giíi kinh doanh t­ nh©n; - Më c¸c líp ®µo t¹o c¬ b¶n vµ n©ng cao vÒ xuÊt khÈu, vÒ ph¸t triÓn s¶n phÈm, ph¸t triÓn thÞ tr­êng cho c¸c ®èi t­îng liªn quan. ch­¬ng ii: thùc tr¹ng trî cÊp xuÊt khÈu cña viÖt nam vµ nh÷ng khã kh¨n khi gia nhËp WTO I. Vµi nÐt vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y Lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®· gãp phÇn xøng ®¸ng cña m×nh vµo nh÷ng thµnh tùu to lín vµ rÊt quan träng mµ toµn §¶ng, toµn d©n ta ®· giµnh ®­îc trong thêi kú ®æi míi nãi chung vµ trong 10 n¨m qua nãi riªng. Nh÷ng nhiÖm vô ®Ò ra trong chiÕn l­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi 1991-2000 cho lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu ®· ®­îc hoµn thµnh vÒ c¬ b¶n. §iÒu ®ã thÓ hiÖn tr­íc hÕt trong viÖc ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng cao. Giai ®o¹n 1991 - 2000 ®i vµo lÞch sö g¾n víi thµnh tùu lín vÒ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, ®ãng gãp phÇn xøng ®¸ng vµo tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao suèt thêi kú nµy. Tõ 1991 ®Õn nay, b×nh qu©n t¨ng 2,5 - 3% xuÊt khÈu gãp phÇn lµm t¨ng 1% GDP. Kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m ë møc cao, kim ng¹ch n¨m 1998 gÊp kho¶ng 4,5 lÇn kim ng¹ch n¨m 1991, giai ®o¹n 1991 - 1995 tèc ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m tíi 28%, n¨m 1996 ®¹t kû lôc 33,1% vµ n¨m 1997 - 22,7%, song n¨m 1998 chØ t¨ng 1,9% - møc t¨ng thÊp nhÊt trong vßng 7 n¨m trë l¹i ®©y, chñ yÕu do t¸c ®éng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ Ch©u ¸. N¨m 1999 vµ 2000, ChÝnh phñ ®· ¸p dông hµng lo¹t gi¶i ph¸p kÝch cÇu ®Çu t­ vµ tiªu dïng, nhê vËy tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu ®· ®­îc phôc håi. N¨m 1999 kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 23,3%, n._.¨m 2000 t¨ng 21,3%, ®¹t 14,3 tû USD, gÊp 6 lÇn so víi n¨m 1990. B×nh qu©n giai ®o¹n 1991 - 2000, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng gÇn 21%/n¨m, gÇn gÊp 3 lÇn tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Kim ng¹ch xuÊt khÈu trªn ®Çu ng­êi t¨ng tõ 30 USD n¨m 1991 lªn 74 USD n¨m 1995 vµ tíi 180 USD n¨m 2000, ®­a ViÖt Nam vµo ®éi ngò nh÷ng n­íc cã nÒn ngo¹i th­¬ng t­¬ng ®èi ph¸t triÓn (kim ng¹ch xuÊt khÈu 170 USD/ng­êi/n¨m). Tû lÖ kim ng¹ch xuÊt khÈu nãi riªng, tæng kim ng¹ch XNK nãi chung so GDP t¨ng nhanh chøng tá møc ®é më cöa kh¸ m¹nh cña n­íc ta. N¨m 1998, tû lÖ xuÊt khÈu trªn GDP ®· ®¹t 36% - møc trung b×nh trªn thÕ giíi, n¨m 2000 tû lÖ nµy ®¹t trªn 45%GDP; Tû lÖ ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam so víi GDP t¨ng m¹nh (b»ng møc cña Hµn Quèc) nh­ng cßn kÐm xa Singapore vµ Hongkong, song cã thÓ thÊy nÒn kinh tÕ ®Þnh h­íng xuÊt khÈu ®· t­¬ng ®èi râ. N¨m 1998, tæng kim ng¹ch XNK ®¹t tíi trªn 3/4 GDP, n¨m 1999 ®¹t trªn 80% GDP vµ n¨m 2000 ®¹t trªn 90%GDP. Tuy nhiªn, tæng l­îng xuÊt khÈu tuyÖt ®èi cßn thÊp (n¨m 2000 kho¶ng 29 tû USD) do qui m« nÒn kinh tÕ cßn qu¸ nhá bÐ. NÕu so víi c¸c n­íc trong khu vùc, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ta b»ng 1/3 Philippines, 1/7 Indonesia vµ Th¸i Lan, 1/10 Malaysia vµ b»ng 1/16 cña Singapore. B¶ng 1:Tæng kim ng¹ch XNK ViÖt Nam giai ®o¹n 1991 - 2000 Kim ng¹ch xuÊt khÈu (tr.USD) Tæng kim ng¹ch XNK so GDP (%) Kim ng¹ch XK so GDP (%) Kim ng¹ch xuÊt khÈu (USD/ ng­êi/n¨m) 1991 2.087,1 29,5 13,9 30 1992 2.580,7 31,4 15,8 37 1993 2.985,2 39,2 17 42 1994 4.054,3 52 21,3 56 1995 5.448,9 64,8 26 74 1996 7.255,9 80 31,5 96 1997 9.185,0 80,6 35,6 116 1998 9.360,3 77,7 35,1 120 1999 11.540,0 81,1 40,3 150 2000 14.308,0 95,7 46,4 180 Nguån:B¸o c¸o tæng kÕt cña vô XNK-Bé Th­¬ng M¹i C¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu chuyÓn dÞch theo h­íng tÝch cùc: Tû träng xuÊt khÈu lóa g¹o vµ dÇu th« gi¶m cßn kho¶ng 30% n¨m 1996 (n¨m 1990 lµ 40%). Tû träng hµng chÕ biÕn t¨ng tõ 8% n¨m 1991 lªn 20% n¨m 1996, kho¶ng 35% n¨m 1999 vµ gÇn 40% n¨m 2000. N¨m 1991 míi cã 4 mÆt hµng ®¹t gi¸ trÞ xuÊt khÈu trªn 100 triÖu USD lµ dÇu th«, thuû s¶n, g¹o vµ hµng dÖt may th× n¨m 2000 ®· cã thªm 8 mÆt hµng lµ cµ phª, cao su, ®iÒu, giµy dÐp than ®¸, ®iÖn tö, thñ c«ng mü nghÖ vµ rau qu¶ (®Õn n¨m 2000, trong 12 nhãm hµng nµy cã 4 nhãm - dÇu th«, dÖt may, h¶i s¶n, giµy dÐp - cã kim ng¹ch xuÊt khÈu trªn 1 tû USD). Tuy nhiªn, râ rµng c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vÉn rÊt bÊt hîp lý. Theo mét sè tÝnh to¸n cø 6 USD kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th× chØ cã 1 USD lµ hµng gia c«ng. XuÊt khÈu nguyªn liÖu th« vÉn lµ chñ yÕu (trªn 70% kim ng¹ch xuÊt khÈu). Trong khi ®ã ë Trung Quèc n¨m 1994 xuÊt khÈu nguyªn liÖu th« chØ chiÕm cã 16,3%. B¶ng 2: C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu giai ®o¹n 1991 - 2000 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Nhãm I(%) 33,4 37,1 34,0 28,8 25,3 27,6 24,1 24,0 24,6 25,0 Nhãm II (%) 14,4 13,5 17,6 23.1 28,4 30,1 35,8 35,6 36,5 35,5 Nhãm III (%) 52,2 49,4 48,4 48,1 46,3 42,3 40,1 39,4 38,9 39,5 - Nhãm I: C«ng nghiÖp nÆng - kho¸ng s¶n Nhãm II: C«ng nghiÖp nhÑ - tiÓu thñ c«ng nghiÖp Nhãm III: N«ng l©m thuû s¶n (Nguån : B¸o c¸o tæng kÕt cña vô XNK-Bé Th­¬ng M¹i) NhËp khÈu c¬ b¶n ®· phôc vô cã hiÖu qu¶ cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ ®æi míi c«ng nghÖ, thóc ®Èy n©ng cao chÊt l­îng vµ søc c¹nh tranh cña hµng ho¸, ®¸p øng c¸c nhu cÇu cÇn thiÕt cña ®êi sèng nh©n d©n. NhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn nhiªn - vËt liÖu phôc vô cho s¶n xuÊt chiÕm vÞ trÝ chñ yÕu, tû träng hµng tiªu dïng gi¶m h¼n, t×nh tr¹ng nhËp siªu lín thuyªn gi¶m ®¸ng kÓ. N¨m 2000, t­ liÖu s¶n xuÊt chiÕm gÇn 95% kim ng¹ch nhËp khÈu, trong ®ã 26 - 27% lµ m¸y mãc thiÕt bÞ, 68% lµ nguyªn nhiªn vËt liÖu; hµng tiªu dïng chØ chiÕm kho¶ng 5% (tû lÖ nµy n¨m 1990 lµ 15%). NhËp siªu gi¶m c¶ vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi vµ t­¬ng ®èi. N¨m 1996 nhËp siªu gÇn 4 tû nh­ng n¨m 1999 th©m hôt th­¬ng m¹i chØ cßn 0,2 tû USD, tû träng nhËp siªu gi¶m tõ 33% kim ng¹ch xuÊt khÈu giai ®o¹n 1991 - 1995 xuèng cßn 18% thêi kú 1996 - 2000. B¶ng 3:C¬ cÊu hµng nhËp khÈu giai ®o¹n 1991 - 2000 N¨m T­ liÖu s¶n xuÊt (%) Hµng tiªu dïng (%) 1991 89,9 10,1 1992 83,4 16,6 1993 84,4 15,6 1994 82,2 17,8 1995 83,5 16,5 1996 87,6 12,4 1997 89,9 10,1 1998 91,5 8,5 1999 93,7 6,3 2000 94,8 5,2 (Nguån:B¸o c¸o tæng kÕt cña vô XNK-Bé Th­¬ng M¹i) HiÖn nay, n­íc ta ®· më réng ®¸ng kÓ thÞ tr­êng, cã quan hÖ víi trªn 160 n­íc vµ vïng l·nh thæ, cã hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi trªn 61 n­íc. §ång thêi, ViÖt Nam ®· b­íc ®Çu héi nhËp víi c¸c thÓ chÕ kinh tÕ - th­¬ng m¹i khu vùc vµ trªn thÕ giíi víi viÖc tham gia ASEAN (1995), ASEM (1996), APEC (1998) vµ xóc tiÕn ®µm ph¸n ®Ó tham gia WTO. Kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2002 ®¹t 16,7 tû USD, t¨ng 11,2% so víi n¨m 2001, ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra t¹i NghÞ quyÕt sè 12/2001/NQ-CP ngµy 02/11/2001 cña ChÝnh phñ, trong ®ã cã mét sè mÆt hµng cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao nh­ hµng dÖt may (+39,3%), giÇy dÐp (19,7%), hµng TCMN (+40%), s¶n phÈm gç (+30%), cao su (+61,4%), h¹t ®iÒu (+38%). Tèc ®é t¨ng tr­ëng nµy kh«ng chØ ph¶n ¸nh sù “bøt ph¸” trong nh÷ng th¸ng cuèi n¨m mµ chÝnh lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh phÊn ®Êu bÒn bØ trong c¶ n¨m 2002, thÓ hiÖn nç lùc v­ît bËc cña tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c cÊp vµ c¸c doanh nghiÖp. §¸ng chó ý lµ trong hoµn c¶nh kinh tÕ, th­¬ng m¹i thÕ giíi n¨m 2002 cßn kh¸ tr× trÖ, søc mua vÉn yÕu nh­ng søc tiªu thô nh×n chung vÉn ®­îc ®¶m b¶o, nhiÒu mÆt hµng vÉn cã l­îng xuÊt khÈu t¨ng, trong ®ã cã c¶ nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n nh­ l¹c nh©n, cao su, h¹t tiªu, h¹t ®iÒu, chÌ. Riªng g¹o vµ cµ phª l­îng xuÊt khÈu cã gi¶m nh­ng nguyªn nh©n lµ do chuyÓn dÞch c¬ cÊu kÕt hîp víi t¸c ®éng cña h¹n h¸n, kh«ng ph¶i do thiÕu thÞ tr­êng. C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cã sù chuyÓn dÞch tÝch cùc. Tû träng cña nhãm hµng chÕ biÕn chñ lùc t¨ng tõ 36,3% vµo n¨m 2001 lªn 39% vµo n¨m 2002 nhê sù t¨ng tr­ëng cao cña c¸c mÆt hµng dÖt may, giµy dÐp, thñ c«ng mü nghÖ, s¶n phÈm gç. VÒ thÞ tr­êng, nÐt næi bËt lµ xuÊt khÈu sang Hoa kú t¨ng nhanh, nhÊt lµ ®èi víi mÆt hµng dÖt may. KÕt qu¶ nµy mét mÆt kh¼ng ®Þnh ý nghÜa c«ng t¸c ®µm ph¸n më cöa thÞ tr­êng, mÆt kh¸c cho thÊy sù n¨ng ®éng vµ nhanh nh¹y cña c¸c doanh nghiÖp ®èi víi viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng míi. II. Thùc tr¹ng trî cÊp xuÊt khÈu cña ViÖt nam 1. Mét sè thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc trong thêi gian qua §Ó phÊn ®Êu hoµn thµnh th¾ng lîi nhiÖm vô xuÊt khÈu n¨m 2003, ngay tõ ®Çu n¨m ChÝnh phñ vµ Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· cã sù chØ ®¹o rÊt s©u s¸t vµ quyÕt liÖt. Trªn c¬ së kiÕn nghÞ cña Bé Th­¬ng m¹i, ngµy 20/01/2003 ChÝnh phñ ®· cã v¨n b¶n sè 78/CP-KTTH vÒ c¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu n¨m 2003. Trong hai ngµy 20-21/02/2003 Bé th­¬ng m¹i ®· tæ chøc héi nghÞ th­¬ng m¹i toµn quèc 2003 ®Ó bµn c¸c biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ph¸t triÓn thÞ tr­êng néi ®Þa gãp phÇn thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi n¨m 2003. Sau ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu n¨m 2003: 1.1- VÒ tÝn dông hç trî xuÊt khÈu n¨m 2003: Thùc hiÖn chØ ®¹o cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, sau khi trao ®æi víi c¸c Bé, ngµnh h÷u quan, Bé th­¬ng m¹i ban hµnh quyÕt ®Þnh sè 0271/2003/Q§-BTM ngµy 13/3/2003 vÒ danh môc mÆt hµng ®­îc h­ëng tÝn dông hç trî xuÊt khÈu n¨m 2003 bao gåm 18 nhãm hµng: 1- G¹o 2- L¹c nh©n 3- Cµ phª 4- ChÌ 5- H¹t tiªu 6- H¹t ®iÒu (®· qua chÕ biÕn) 7- Rau qu¶ (hép, t­¬i, kh«, s¬ chÕ, n­íc qu¶) 8- §­êng 9- Thuû s¶n 10- ThÞt gia sóc, gia cÇm 11- Gèm, sø 12- §å gç mü nghÖ 13- M©y tre l¸ 14- S¶n phÈm t¬ vµ lôa 15- S¶n phÈm d©y ®iÖn, c¸p ®iÖn 16- S¶n phÈm c¬ khÝ träng ®iÓm 17- Hµng dÖt kim 18- M¸y tÝnh nguyªn chiÕc vµ phô kiÖn So víi n¨m 2002, danh môc cña n¨m 2003 ®­îc bæ sung thªm mét sè mÆt hµng míi lµ ®­êng, s¶n phÈm d©y ®iÖn, c¸p ®iÖn, s¶n phÈm c¬ khÝ träng ®iÓm, m¸y tÝnh nguyªn chiÕc vµ phô kiÖn, s¶n phÈm t¬ vµ lôa. Riªng nhãm hµng dÖt may chØ gi÷ l¹i hµng dÖt kim trong danh môc ®­îc h­ëng tÝn dông hç trî xuÊt khÈu. Trong xu thÕ thÞ tr­êng th­¬ng m¹i thÕ giíi ngµy cµng më réng, nhu cÇu vÒ thÞ tr­êng hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, thÞ tr­êng ®Çu t­ ®· trë thµnh nhu cÇu cÊp thiÕt cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Ho¹t ®éng cña tµi trî ng©n hµng kh«ng chØ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ tµi chÝnh cho nhµ xuÊt khÈu mµ cßn cho c¶ nhµ nhËp khÈu. Tµi trî ng©n hµng ®· thóc ®Èy qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña kinh tÕ x· héi, thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¹o nªn sù c©n b»ng trong c¸n c©n thanh to¸n xuÊt nhËp cña nhµ n­íc, trong ®ã vai trß cña ng©n hµng lóc nµy hÕt søc quan träng ®Ó gãp phÇn thùc hiÖn th¾ng lîi c¸c chiÕn l­îc kinh tÕ. Th«ng qua tµi trî ng©n hµng gióp doanh nghiÖp xuÊt khÈu còng nh­ doanh nghiÖp nhËp khÈu thùc hiÖn ®­îc nh÷ng th­¬ng vô lín: cã nh÷ng th­¬ng vô trong th­¬ng m¹i quèc tÕ ®ßi hái nguån vèn rÊt lín ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng. Do ®Æc ®iÓm cña vËn chuyÓn hµng h¶i, c¸c mÆt hµng thiÕt yÕu nh­ ph©n bãn, s¾t thÐp, g¹o, bét mú.... th­êng hai bªn mua b¸n víi sè l­îng nguyªn tµu hµng (tõ 10.000 ®Õn hai 20.000 tÊn) nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ vËn chuyÓn, thuËn lîi trong c«ng t¸c giao nhËn, nªn kÐo theo gi¸ trÞ l« hµng còng rÊt lín. Trong tr­êng hîp nµy, vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp kh«ng ®ñ ®Ó chuÈn bÞ hµng xuÊt hoÆc thanh to¸n tiÒn nhËp, tµi trî ng©n hµng lµ gi¶i ph¸p gióp doanh nghiÖp thùc hiÖn nh÷ng hîp ®ång d¹ng nµy. §Ó ®¸p øng nhu cÇu vay vèn cña kh¸ch hµng, ng©n hµng ph¶i huy ®éng vèn tõ nh÷ng ng­êi göi tiÒn, vay tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i kh¸c, ph¶i c©n ®èi l·i suÊt vµ thêi h¹n ®Çu vµo so víi l·i suÊt vµ thêi h¹n cho vay sao cho ®ñ bï ®¾p chi phÝ, rñi ro thÊp nhÊt vµ cã l·i. Do ®Æc thï cña c¸c giao dÞch xuÊt nhËp khÈu, c¸c giao dÞch thanh to¸n th­êng v­ît ra ngoµi ph¹m vi mét quèc gia, nªn nh÷ng kho¶n tÝn dông xuÊt nhËp khÈu cña ng©n hµng th­êng kÌm theo c¸c giao dÞch thanh to¸n. Nh÷ng kho¶n tÝn dông xuÊt nhËp khÈu cña ng©n hµng th­êng liªn quan ®Õn ba “khu vùc” cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt nhËp khÈu: Khu vùc thø nhÊt lµ s¶n xuÊt, khai th¸c nguyªn liÖu cho xuÊt khÈu. Nh÷ng kho¶n tÝn dông lo¹i nµy th­êng cã c¶ ng¾n h¹n, trung vµ dµi h¹n, c¶ néi tÖ vµ ngo¹i tÖ ®Ó hç trî vèn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, nhËp khÈu vËt t­, thiÕt bÞ ®Çu vµo. - Khu vùc thø hai lµ thu mua, chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu. §èi víi ho¹t ®éng nµy, kh¸ch hµng th­êng cÇn nh÷ng kho¶n tÝn dông ng¾n h¹n b»ng néi tÖ. Tuy nhiªn, ®©y còng lµ khu vùc yªu cÇu l­îng tÝn dông trung, dµi h¹n lín, nÕu kh¸ch hµng ®Çu t­ vµo x©y dùng c¬ b¶n, mua s¾m thiÕt bÞ vµ nh÷ng d©y chuyÒn chÕ biÕn c«ng nghÖ cao. - Khu vùc thø ba lµ l­u th«ng vµ xuÊt khÈu. Nh÷ng kho¶n tÝn dông ng©n hµng cho khu vùc nµy th­êng cã thêi h¹n ng¾n, chñ yÕu nh»m ®¸p øng vèn cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu tiÕp tôc chu tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh míi trong thêi gian kÓ tõ khi giao hµng ®Õn khi nhËn ®­îc thanh to¸n tõ ®èi t¸c nhËp khÈu n­íc ngoµi. Kh¸ch hµng vay nh÷ng kho¶n tÝn dông tõ ng©n hµng cho ba khu vùc trªn th­êng lµ kh¸c nhau, nh­ng c¶ ba khu vùc ®ã l¹i cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt vµ hç trî nhau cïng ph¸t triÓn. KhÐp kÝn ho¹t ®éng ®Çu t­ cho ba khu vùc nµy kh«ng chØ gióp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t hiÖu qu¶ cao, ®¶m b¶o nguån nguyªn liÖu æn ®Þnh cho s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng©n hµng trong qu¸ tr×nh thu nî, h¹n chÕ rñi ro còng nh­ më réng ho¹t ®éng tÝn dông vµ c¸c dÞch vô kh¸c cã liªn quan. Nh­ vËy: TÝn dông tµi trî xuÊt nhËp khÈu lµ sù hç trî vÒ mÆt tµi chÝnh ®Ó c¸c nhµ xuÊt khÈu n­íc së t¹i ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, ®ång thêi gióp ®ì c¸c nhµ nhËp khÈu n­íc ngoµi cã ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ tµi chÝnh ®Ó mua hµng ho¸ cña n­íc ®ã. * Mét sè h×nh thøc tµi trî xuÊt khÈu. Th«ng th­êng, nghiÖp vô tÝn dông XNK cña NHTM g¾n liÒn víi nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ. Sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng, nghiÖp vô nµy sÏ lµ tiÒn ®Ò, nÒn t¶ng hoÆc bæ sung cho sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng, nghiÖp vô kia. Mèi quan hÖ h÷u c¬ kh«ng thÓ t¸ch rêi nµy cã thÓ ®­îc dÉn gi¶i nh­ sau: Víi nh÷ng hîp ®ång ngo¹i th­¬ng gi¸ trÞ võa vµ lín, vèn l­u ®éng cña kh¸ch hµng th­êng kh«ng ®ñ ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång. Khi ®ã, hä ph¶i nhê ®Õn nguån vèn cña NH th«ng qua c¸c kho¶n tÝn dông NH. Ng©n hµng khi ®ã võa lµ NH phôc vô ng­êi XK võa lµ NH tµi trî cho th­¬ng vô ®­îc thùc hiÖn. Vµ nh­ vËy, ho¹t ®éng mua b¸n quèc tÕ g¾n liÒn víi c¸c thÓ thøc thanh to¸n, tµi trî XNK. Ho¹t ®éng mua b¸n quèc tÕ cµng ®­îc më réng th× c¸c h×nh thøc thanh to¸n vµ tµi trî XNK cµng ph¶i ph¸t triÓn hoµn thiÖn vµ ®a d¹ng. - §èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu: + TÝn dông chiÕt khÊu hèi phiÕu: TÝn dông chiÕt khÊu hèi phiÕu lµ nghiÖp vô tÝn dông ng¾n h¹n ®­îc thùc hiÖn b»ng h×nh thøc ng©n hµng mua l¹i c¸c hèi phiÕu th­¬ng m¹i tr­íc khi ®Õn h¹n thanh to¸n vµ kh¸ch hµng sÏ nhËn ®­îc sè tiÒn b»ng mÖnh gi¸ cña hèi phiÕu ®· trõ ®i l·i chiÕt khÊu vµ hoa hång phÝ chiÕt khÊu. TÝn dông chiÕt khÊu hèi phiÕu t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nhµ xuÊt khÈu trong viÖc t¸i ®Çu t­ ®èi víi kho¶n tÝn dông cung øng mµ anh ta ®· cÊp cho nhµ nhËp khÈu. + TÝn dông øng tr­íc ®èi víi nhµ xuÊt khÈu: Khi nhµ xuÊt khÈu cã toµn quyÒn së h÷u ®èi víi bé chøng tõ hµng xuÊt mµ bé chøng tõ nµy thÓ hiÖn néi dung vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ ®· chuyÓn giao, anh ta cã thÓ nhËn ®­îc kho¶n tÝn dông øng tr­íc b»ng c¸ch b¸n l¹i bé chøng tõ hµng ho¸ nµy cho ng©n hµng. B»ng c¸ch ®ã, nhµ xuÊt khÈu ®­îc bï ®¾p nguån vèn ®Ó tiÕp tôc kinh doanh trong suèt thêi gian tõ khi göi hµng cho ®Õn khi nhËn ®­îc tiÒn tõ nhµ nhËp khÈu. §iÒu kiÖn ®Ó nhËn ®­îc kho¶n tÝn dông nµy lµ kh¶ n¨ng truy hoµn cña nhµ xuÊt khÈu. C¸c chøng tõ liªn quan nhÊt thiÕt ph¶i lµ chøng tõ cã gi¸ trÞ ®Ó cÊp tÝn dông, kh«ng ®­îc phÐp chuyÓn nh­îng cho ng­êi thø ba ®Ó sö dông. C¸c ng©n hµng th­êng ký víi nhµ xuÊt khÈu mét h¹n møc tÝn dông ®Ó sö dông cho lo¹i h×nh cho vay nµy. Tuy nhiªn kho¶n vay nµy chØ ®­îc cÊp c¨n cø vµo gi¸ trÞ cña bé chøng tõ vµ víi mét tû lÖ tèi ®a nhÊt ®Þnh tuú theo lo¹i hµng ho¸ vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña kh¸ch hµng (kho¶ng 70 ®80% gi¸ trÞ hµng ho¸). + Cho vay chiÕt khÊu hoÆc øng tr­íc chøng tõ hµng xuÊt khÈu: §Ó ®¸p øng nhu cÇu vèn, nhµ xuÊt khÈu sau khi giao hµng xong cã thÓ th­¬ng l­îng víi ng©n hµng thùc hiÖn chiÕt khÊu bé chøng tõ, hoÆc øng tr­íc tiÒn khi bé chøng tõ ®­îc thanh to¸n. Nh­ vËy ®èi víi nhµ xuÊt khÈu, L/C kh«ng chØ lµ c«ng cô ®¶m b¶o thanh to¸n mµ cßn lµ c«ng cô ®¶m b¶o tÝn dông. ChiÕt khÊu bé chøng tõ hµng xuÊt lµ h×nh thøc ng©n hµng tµi trî cho nhµ xuÊt khÈu th«ng qua viÖc mua l¹i hoÆc cho vay trªn c¬ së gi¸ trÞ bé chøng tõ xuÊt khÈu hoµn h¶o ®­îc ng­êi xuÊt khÈu tr×nh. H×nh thøc nµy th­êng ®­îc sö dông ®Ó tµi trî xuÊt khÈu trong ng¾n h¹n. + Bao thanh to¸n t­¬ng ®èi (Factoring): §©y lµ h×nh thøc tµi trî trung vµ dµi h¹n, ®Æc biÖt dµnh cho nhµ xuÊt khÈu, ng©n hµng hoÆc c¸c tæ chøc tµi chÝnh sÏ mua l¹i c¸c chøng tõ thanh to¸n, c¸c kho¶n nî ch­a ®Õn h¹n thanh to¸n ®Ó trë thµnh chñ nî trùc tiÕp, ®øng ra ®ßi nî nhµ nhËp khÈu. Factoring kh«ng ®­îc sö dông L/C còng nh­ c¸c hèi phiÕu ngo¹i th­¬ng v× Factoring chØ ®­îc sö dông cho nh÷ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu th­êng xuyªn theo ®Þnh kú, theo hîp ®ång dµi h¹n vµ cho nhiÒu nhµ xuÊt khÈu kh¸c nhau trong cïng mét n­íc hoÆc cho nhiÒu n­íc trong cïng mét thêi ®iÓm. Do vËy, ®èi t­îng mua b¸n cña Factoring lµ nh÷ng tæ hîp kinh tÕ cã doanh sè ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng n¨m lín. NghiÖp vô Factoring cã nh÷ng chøc n¨ng sau: - Chøc n¨ng dÞch vô thanh to¸n: Tæ chøc Export factor ®¶m nhiÖm mäi nhiÖm vô thanh to¸n cho nhµ xuÊt khÈu vÒ nh÷ng kho¶n thanh to¸n chuyÓn nh­îng, ®¶m nhiÖm mäi nghiÖp vô nhê thu hoÆc th«ng b¸o cho nhµ xuÊt khÈu gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c trong thanh to¸n. Nh­ vËy, Export factor thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c nghiÖp vô ng©n hµng phôc vô nhµ xuÊt khÈu. H¬n n÷a, nã cßn thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm tra vµ gi¸m s¸t kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nhµ nhËp khÈu. - Chøc n¨ng tµi chÝnh: Export factor ®¶m nhiÖm chøc n¨ng tµi chÝnh cung øng cho nhµ xuÊt khÈu. C¬ së ®Ó nã ®¶m nhiÖm viÖc nµy lµ mèi quan hÖ giao dÞch gi÷a Export factor vµ Import factor. + NghiÖp vô tµi chÝnh øng tr­íc: Dï hîp ®ång Factoring ®­îc ký kÕt tõ tr­íc, nh­ng ngµy cã hiÖu lùc lµ ngµy thanh to¸n theo ®Þnh kú cña nhµ nhËp khÈu. Do ®ã, nÕu muèn sö dông vèn tr­íc ngµy nµy, nhµ xuÊt khÈu cã thÓ vay cña tæ chøc Factoring. Kho¶n tÝn dông øng tr­íc nµy ®­îc thùc hiÖn nh­ tÝn dông lu©n chuyÓn vµ nhµ xuÊt khÈu tr¶ l·i cho kho¶n tÝn dông nµy nh­ l·i suÊt lu©n chuyÓn th«ng th­êng vµ h¹n møc tÝn dông tõ 70® 90% kho¶n thanh to¸n. * Vai trß cña tÝn dông tµi trî xuÊt khÈu Tµi trî xuÊt nhËp khÈu lµ mét m¶ng dÞch vô thuéc hÖ thèng tÊt c¶ c¸c dÞch vô chuyªn biÖt cña ng©n hµng nh»m hç trî c¸c doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. B»ng c¸c h×nh thøc tÝn dông tµi trî xuÊt nhËp khÈu, ng©n hµng cung øng vèn b»ng tiÒn hoÆc b¶o l·nh cho c¸c doanh nghiÖp, gióp c¸c doanh nghiÖp gia t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh vµ thùc hiÖn c¸c th­¬ng vô thµnh c«ng. ChÝnh v× vËy, tµi trî xuÊt nhËp khÈu cña ng©n hµng cã ý nghÜa v« cïng quan träng víi tÊt c¶ c¸c bªn tham gia vµo lÜnh vùc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. - .§èi víi doanh nghiÖp XK: - TÝn dông XNK cña NH gióp doanh nghiÖp thùc hiÖn ®­îc nh÷ng th­¬ng vô lín. Thùc tÕ cho thÊy, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp XNK, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp XNK cña ViÖt Nam hiÖn nay, cã n¨ng lùc tµi chÝnh rÊt h¹n chÕ. Trong khi ®ã, cã nh÷ng th­¬ng vô trong ngo¹i th­¬ng ®ßi hái ph¶i cã mét nguån vèn lín ®Ó cã thÓ thùc hiÖn ®­îc hîp ®ång. TÝn dông NH cho ho¹t ®éng XNK chÝnh lµ gi¶i ph¸p gióp doanh nghiÖp thùc hiÖn ®­îc nh÷ng hîp ®ång d¹ng nµy. H¬n thÕ n÷a, trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh khèc liÖt, “th­¬ng tr­êng nh­ chiÕn tr­êng” hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp chØ cã thÓ b¸n ®­îc hµng khi chÊp nhËn b¸n hµng tr¶ chËm, tr¶ gèi ®Çu. Song viÖc thu håi nî b¸n hµng gèi ®Çu ®ang ngµy cµng trë thµnh nçi lo cña c¸c doanh nghiÖp XNK. Nguy c¬ mÊt tr¾ng hµng tr¨m tû ®ång tõ ph­¬ng thøc b¸n hµng tr¶ chËm, gèi ®Çu ®ang lµ thùc tÕ ®¸ng lo ng¹i cho c¸c doanh nghiÖp. TÝn dông XNK cña NH ®· khiÕn cho c¸c nhµ XNK yªn t©m h¬n trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh, tõ ®ã kh¾c phôc ®­îc nguy c¬ sôt gi¶m trong ho¹t ®éng b¸n hµng tr¶ chËm nãi riªng vµ nguy c¬ sôt gi¶m trong doanh sè b¸n hµng XNK nãi chung. - Trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, th­¬ng l­îng, ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th­¬ng, mét doanh nghiÖp ®· ®­îc NH ®øng ra b¶o l·nh, cÊp tÝn dông sÏ cã lîi thÕ rÊt lín. Bëi v× khi ®ã, kh¶ n¨ng thùc hiÖn hîp ®ång cña doanh nghiÖp ®­îc kh¼ng ®Þnh. Cïng víi nghÖ thuËt ®µm ph¸n, vµ vÞ thÕ s½n cã cña m×nh, doanh nghiÖp hoµn toµn cã thÓ giµnh ®­îc nhiÒu ®iÒu kiÖn cã lîi cho m×nh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn th­¬ng vô. - TÝn dông XNK gióp cho doanh nghiÖp ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång: Th«ng qua tµi trî cña NH, doanh nghiÖp sÏ cã ®ñ vèn ®Ó thùc hiÖn th­¬ng vô. §èi víi doanh nghiÖp XK, vèn tµi trî gióp doanh nghiÖp thu mua hµng ®óng thêi vô, gia c«ng, chÕ biÕn vµ giao hµng ®óng thêi ®iÓm. §èi víi doanh nghiÖp NK, vèn tµi trî cña NH gióp doanh nghiÖp mua ®­îc nh÷ng l« hµng lín, gi¸ h¹, ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong n­íc. Qua ®ã, gióp c¸c doanh nghiÖp XNK chíp ®­îc thêi c¬ kinh doanh thu lîi nhuËn cao, t¹o ®iÒu kiÖn më réng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, tån t¹i, ®øng v÷ng vµ c¹nh tranh ®­îc trªn thÞ tr­êng; ®ång thêi thùc hiÖn ®­îc c¸c nghÜa vô ®èi víi nhµ n­íc. - Bªn c¹nh ®ã, tÝn dông XNK cña NH cßn gióp cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Ó nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, ®æi míi trang thiÕt bÞ kü thuËt, d©y truyÒn s¶n xuÊt, chÕ biÕn, trªn c¬ së ®ã, n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸, h¹ ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¹o kh¶ n¨ng c¹nh tranh c¶ trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. - Ngoµi ra, tµi trî cña NH cßn gãp phÇn n©ng cao uy tÝn cña doanh nghiÖp XNK trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Së dÜ nh­ vËy lµ do nhê cã tµi trî cña NH, doanh nghiÖp XNK cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ nh÷ng th­¬ng vô lín, cã kh¶ n¨ng quan hÖ, lµm ¨n víi c¸c kh¸ch hµng tÇm cì trªn thÕ giíi, tõ ®ã cñng cè, n©ng cao ®­îc uy tÝn, vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. - §èi víi nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc: - TÝn dông XNK cña NHTM t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ho¹t ®éng kinh doanh XNK vµ l­u th«ng hµng hãa XNK. Nhê cã tµi trî cña ng©n hµng, hµng ho¸ ®­îc xuÊt, nhËp phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng vÒ sè l­îng, chÊt l­îng, thêi vô..., ®¸p øng ®­îc nhu cÇu tiªu dïng thiÕt yÕu cho ®êi sèng vµ sinh ho¹t cña nh©n d©n, gãp phÇn lµm æn ®Þnh thÞ tr­êng vµ t¨ng tÝnh n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ. - Víi c¸c kho¶n tÝn dông XNK cña NH, doanh nghiÖp XNK cã ®iÒu kiÖn thay ®æi, hiÖn ®¹i ho¸ d©y chuyÒn c«ng nghÖ, m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt... Nhê ®ã, cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp, lµm tèt c¸c nghÜa vô ®èi víi nhµ n­íc vµ lµm ®éng c¬ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. - TÝn dông XNK cßn gãp phÇn ®¸ng kÓ phôc vô ch­¬ng tr×nh, môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, gãp phÇn më réng quan hÖ ®èi ngo¹i víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn ®©y, cã thÓ thÊy r»ng, víi t­ c¸ch lµ mét thµnh viªn ho¹t ®éng trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, c¸c NHTM cïng víi ho¹t ®éng tµi trî th­¬ng m¹i quèc tÕ cña m×nh, ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, cho c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n quèc gia. Vµ tÝn dông XNK cña NHTM chÝnh lµ mét trong nh÷ng c«ng cô ®Ó triÓn khai cã hiÖu qu¶ c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - chÝnh trÞ - x· héi cña mét ®Êt n­íc. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ngo¹i th­¬ng vµ hÖ thèng ng©n hµng, ho¹t ®éng tÝn dông XNK cña NH còng ph¸t triÓn ngµy cµng phong phó.Tõ h×nh thøc ®¬n gi¶n ban ®Çu lµ cho vay trùc tiÕp, ng¾n h¹n, ®Õn nay, c¸c NHTM ®· thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc tÝn dông XNK ®a d¹ng vµ cã hiÖu qu¶ cao. 1.2. VÒ th­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu: T¹i v¨n b¶n sè 78/CP-KTTH Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· giao Bé Th­¬ng m¹i cïng Bé Tµi chÝnh, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ x©y dùng c¬ chÕ th­ëng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ®èi víi phÇn kim ng¹ch v­ît so víi kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2002 (theo danh môc mÆt hµng ®· ®­îc th­ëng xuÊt khÈu n¨m 2002). §Ó triÓn khai thùc hiÖn, Bé Th­¬ng m¹i ®ang trao ®æi víi c¸c bé, ngµnh h÷u quan ®Ó x©y dùng c¬ chÕ thÞ th­ëng theo h­íng tiÕp cËn nh­ sau: Tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch b×nh qu©n toµn ngµnh cña mÆt hµng ®­îc th­ëng n¨m 2003 so víi n¨m 2002 sÏ lµ c¨n cø tham kh¶o ®Ó x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn ®­îc th­ëng ®èi víi doanh nghiÖp. Trong quý II/2003, trªn c¬ së ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng xuÊ kh©u c¶ n¨m vµ biÕn ®éng cña thÞ tr­êng, Bé th­¬ng m¹i sÏ c«ng bè môc tiªu t¨ng tr­ëng ®èi víi tõng mÆt hµng trong n¨m 2003 ®Ó doanh nghiÖp cã ®Þnh h­íng phÊn ®Êu. ChØ nh÷ng doanh nghiÖp nµo cã møc t¨ng kim ng¹ch ®èi víi mÆt hµng ®­îc th­ëng cao h¬n møc t¨ng b×nh qu©n mµ Bé th­¬ng m¹i c«ng bè míi ®­îc xÐt th­ëng. Sau khi ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng cña ngµnh rau qu¶, Bé th­¬ng m¹i c«ng bè môc tiªu phÊn ®Êu ®èi víi mÆt hµng rau qu¶ n¨m 2003 (vÝ dô) lµ t¨ng kim ng¹ch 10%. Nh­ vËy, chØ nh÷ng doanh nghiÖp nµo cã kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ t¨ng tõ 10% trë lªn míi thuéc diÖn xÐt th­ëng. NÕu chØ ®¹t møc t¨ng thÊp h¬n10% th× kh«ng ®­îc th­ëng. 1.3. VÒ viÖc x©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i träng ®iÓm: Ngµy 24/01/2003 Bé Th­¬ng m¹i ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 0104/2003/Q§-BTM vÒ Quy chÕ x©y dùng vµ qu¶n lý ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i träng ®iÓm quèc gia. Theo quyÕt ®Þnh nµy c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i thuéc Bé, c¬ quan ngang Bé, c¸c hiÖp héi ngµnh hµng; c¸c Tæng c«ng ty ngµnh hµng lµ c¬ quan ®Çu mèi ®Ò xuÊt ch­¬ng tr×nh göi vÒ Bé Th­¬ng m¹i. Trªn c¬ së c¸c ®Ò xuÊt nµy, Bé th­¬ng m¹i thÈm ®Þnh, ®¸nh gi¸ vµ x©y dùng ch­¬ng tr×nh vµ tæng hîp tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt. Tr­íc m¾t ®èi víi n¨m 2003, trªn c¬ së ®Ò xuÊt cña c¸c Bé, ngµnh, HiÖp héi vµ Tæng C«ng ty, Bé Th­¬ng m¹i ®ang khÈn tr­¬ng tæng hîp c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®Ó tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt. Dù kiÕn sÏ hoµn thµnh trong th¸ng 4/2003. 1.4. VÒ chi phÝ ®èi víi giao dÞch, tiÕp thÞ cña c¸c doanh nghiÖp: §èi víi ho¹t ®éng giao dÞch, tiÕp thÞ cña c¸c doanh nghiÖp, Bé Tµi chÝnh qui ®Þnh møc chi phÝ tèi ®a ®èi víi c¸c ho¹t ®éng nµy kh«ng ®­îc v­ît qu¸ 7% tæng chi phÝ cña doanh nghiÖp. 1.5. §iÒu chØnh mét sè quy ®Þnh vÒ thuÕ GTGT a. VÒ viÖc thanh to¸n qua ng©n hµng trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu Thêi gian qua, c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ GTGT ®· ®­îc siÕt chÆt h¬n ®Ó h¹n chÕ gian lËn th­¬ng m¹i. NghÞ ®Þnh sè 76/2002/N§-CP ngµy 13/09/2002 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh c¬ së kinh doanh xuÊt khÈu c¸c hµng hãa, dÞch vô ®­îc ¸p dông thuÕ suÊt thuÕ GTGT 0% ph¶i thanh to¸n tiÒn b¸n hµng hãa, dÞch vô xuÊt khÈu qua ng©n hµng. Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam ®· cã v¨n b¶n 1186/NHHH - QLNH ngµy 1/11/2002 h­íng dÉn quy ®Þnh trªn. b. VÒ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng: §Ò nghÞ Bé Tµi chÝnh ra so¸t l¹i c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng. Theo quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh, ph­¬ng ph¸p thu nµy ®­îc ¸p dông ®èi víi mét sè doanh nghiÖp ch­a thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n, hãa ®¬n chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ. 1.6. Rµ so¸t ®Ó gi¶m chi phÝ dÞch vô ®Çu vµo ®èi víi xuÊt khÈu: VÊn ®Ò chi phÝ dÞch vô ®Çu vµo ®èi víi hµng xuÊt khÈu ®· ®­îc c¸c Bé ngµnh vµ nhiÒu doanh nghiÖp ph¶n ¶nh. T¹i NghÞ quyÕt sè 05/2002/NQ-CP ngµy 24/04/2002 cña ChÝnh phñ, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· giao Bé Tµi chÝnh chñ tr×, phèi hîp víi mét sè Bé, ngµnh h÷u quan tiÕn hµnh rµ so¸t l¹i c¸c chi phÝ nµy ®Ó b¸o c¸o Thñ t­íng ChÝnh phñ. Thùc hiÖn chñ tr­¬ng trªn cña ChÝnh phñ, tõ 1/4/2003 Bé B­u chÝnh ViÔn th«ng sÏ ¸p dông gi¶m gi¸ c­íc ®èi víi mét lo¹t c¸c dÞch vô viÔn th«ng, trong ®ã cã c­íc dÞch vô ®iÖn tho¹i quèc tÕ, c­íc truy cËp Internet, c­íc hßa m¹ng vµ th«ng tin ®iÖn tho¹i di ®éng. §©y lµ ®ît gi¶m gi¸ cã quy m« lín nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay cña ngµnh b­u chÝnh viÔn th«ng nh»m rót ng¾n lé tr×nh ®­a gi¸ c­íc viÔn th«ng cña ta xuèng møc b»ng vµ thÊp h¬n so víi mét sè n­íc trong khu vùc. 1.7. VÒ quü b¶o l·nh tÝn dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. §Ó khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, th¸ng 11/2001 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh vÒ trî gióp ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp nhá vµ (SME). Th¸ng 12/2001, trªn c¬ së ®Ò xuÊt cña Bé Tµi chÝnh, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ban hµnh quy chÕ giao cho c¸c tØnh, thµnh tù ®øng ra thµnh lËp c¸c quü b¶o l·nh tÝn dông cho SME. Nhê cã c¸c chÝnh s¸ch trî cÊp cña ChÝnh phñ cho c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu nªn ViÖt nam ®· ®¹t ®­îc møc xuÊt khÈu cao. C¸c mÆt hµng cña ViÖt nam ®· cã mÆt trªn nhiÒu thÞ tr­êng quèc tÕ. Do ®­îc trî cÊp tõ kh©u nguyªn liÖu ®Õn thµnh phÈm nªn cã søc canh tranh m¹nh HiÖn g¹o do ViÖt Nam s¶n xuÊt cã chi phi thÊp h¬n nhiÒu so víi g¹o nhËp khÈu. ChÝnh v× vËy, trong nhiÒu n¨m qua ViÖt Nam lu«n lµ mét trong sè nh÷ng n­íc xuÊt khÈu g¹o hµng ®Çu trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, ®èi víi mét sè chñng lo¹i g¹o cao cÊp, chñ yÕu ®­îc tiªu dïng ë c¸c ®« thÞ th× g¹o nhËp khÈu tõ Th¸i lan ®ang cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh t­¬ng ®èi cao so víi g¹o ®­îc trång trong n­íc. HiÖn t¹i, l­îng nhËp khÈu g¹o ch­a nhiÒu nªn cã lÏ ta còng ch­a nªn ®¸nh thuÕ chèng trî cÊp ®èi víi g¹o nhËp khÈu. Tuy nhiªn, trong t­¬ng lai nÕu l­îng nhËp khÈu gia t¨ng th× ta cã thÓ xem xÐt ®¸nh thuÕ chèng trî cÊp ®èi víi g¹o Th¸i lan. Do ®­îc nhµ n­íc cho vay vèn ®Çu t­ nu«i trång thuû s¶n, ViÖt nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n hµng ®Çu thÕ giíi hiÖn nay. Cã thÓ nãi hµng thuû s¶n xuÊt khÈu lµ mÆt hµng cã thÞ tr­êng xuÊt khÈu cßn triÓn väng s¸ng sña. Trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, hµng thuû s¶n ®­îc xÕp vµo nhãm s¶n phÈm c¬ b¶n, lu«n trong t×nh tr¹ng cung kh«ng ®¸p øng ®­îc cÇu ë quy m« toµn cÇu. Bu«n b¸n hµng thuû s¶n thÕ giíi ®· t¨ng víi nhÞp ®é trung b×nh hµng n¨m trªn 10% vµo thêi kú 1985 -1995. Tõ n¨m 1995 trë l¹i ®©y, tuy nhÞp ®é t¨ng ngach xuÊt khÈu thuû s¶n cã chËm h¬n thêi kú tr­íc, nh­ng thÞ tr­êng thuû s¶n thÕ giíi vÉn tiÕp tôc më réng víi kim ng¹ch xuÊt khÈu cña toµn thÕ gi¬Ý xÊp xØ 60 tû USD. Xu h­íng thÞ tr­êng t­¬ng lai dù b¸o vÉn ph¸t triÓn æn ®Þnh, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c s¶n phÈm thuû s¶n thùc phÈm chÕ biÕn s©u, thuû s¶n ¨n liÒn vµ thuû s¶n sèng cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao. S¶n l­îng thuû s¶n cña ViÖt nam liªn tôc t¨ng thêi gian tõ n¨m 1995 trë l¹i ®©y: n¨m 2000 s¶n l­îng thñy s¶n c¶ n­íc ®¹t 2,22 triÖu tÊn, t¨ng gÇn 1 triÖu tÊn so víi n¨m 1995, trong ®ã thuû s¶n khai th¸c ®¹t 1,65 triÖu tÊn chiÕm 74,3% tæng s¶n l­îng cßn thuû s¶n nu«i trång ®¹t 0,57 triªu tÊn, chiÕm 25,7%. NhÞp ®é t¨ng s¶n l­îng thuû s¶n trung b×nh hµng n¨m thêi kú 1996-2000 lµ 12,3%. N¨m 2001 s¶n l­îng thuû s¶n cr n­íc ®¹t 2,4 triÖu tÊn, t¨ng 7,7% so víi 2000, trong ®ã s¶n l­îng thuû s¶n khai th¸c®¹t 1,74 triÖu tÊn chiÕm 72,5%tæng s¶n l­îng cßn thuû s¶n nu«i trång ®¹t 0,66 triÖu tÊn, chiÕm 27,5%. XuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt nam ®· t¨ng tõ 239 triÖu USD n¨m 1990 lªn 979 triÖu USD n¨m 1999, 1475 triÖu USD n¨m 2000 vµ 1800 triÖu USD n¨m 2001. N¨m 2000, kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n t¨ng gÊp 6,2 lÇn so víi n¨m 1990. NhÞp ®é t¨ng xuÊt khÈu trung b×nh hµng n¨m thêi kú 1991-2000 ®¹t 20%. N¨m 2001, kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n t¨ng 22% so víi n¨m 2000. Víi kim ng¹ch xuÊt khÈu l¬n ( ®øng thø ba sau dÇu th« -3,17 tû USD vµ dÖt may - 2 tû USD) vµ nhÞp ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cao, thuû s¶n thùc sù trë thµnhmét trong nh÷ng ®éng lùc thóc ®Èy t¨ng xuÊt khÈu chung cña ®Êt n­íc. §ãng gãp cña cña riªng xuÊt khÈu thuû s¶n vµo nhÞp ®é t¨ng xuÊt khÈu chung cña ®Êt n­íc n¨m 2001 ®· lµ 2,58%. Cïng víi viÖc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu, vÊn ®Ò ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng xuÊt khÈu còng ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tÝch rÊt ®¸ng khÝch lÖ. §Õn nay thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt nam ®· cã mÆt ë h¬n 60 n­íc trªn thÕ giíi. Tr­íc ®©y, thÞ tr­êng NhËt b¶n th­êng chiÕm tû träng 50-60% xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt nam, ®Õn nay gi¶m xuèng chØ cßn d­íi 30%. §Æ biÖt, tõth¸ng 8/2001, Mü ®· v­ît lªn thay thÕ NhËt b¶n trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n lín nhÊt cña ViÖt nam, ®Èy NhËt b¶n xuèng hµng thø hai. Kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt nam sang NhËt b¶n n¨m 2001 ®¹t 471 triÖu USD, chiÕm 26,2% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt nam. ThÞ tr­êng Mü lµ mét trong ba thÞ tr­êng tiªu thô thuû s¶n lín nhÊt thÕ giíi vµ lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu lín nhÊt hµng thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt nam hiÖn nay. Tû träng cña thi tr­êng Mü trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈuthuû s¶n cña ViÖt nam t¨ng lªn nhanh chãng trong thêi gian 5 n¨m trë l¹i ®©y: N¨m 1997, thÞ tr­êng Mü._.m, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. XuÊt ph¸t tõ vai trß cña c¸c DNVVN nh­ lµ yÕu tè tiÒm n¨ng quan träng tr­íc t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung vµ cña ViÖt Nam nãi riªng, ho¹t ®éng XTXK cña CHÝnh phñ ph¶i thóc ®Èy kh¶ n¨ng tham gia xuÊt khÈu cña c¸c DNVVN. §Þnh h­íng ho¹t ®éng XTXK cña Nhµ n­íc cho c¸ doanh nghiÖp nh­ sau: Thêi gian tr­íc m¾t vÉn cßn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña c¸c donh nghiÖp lín nh­ng bªn c¹nh ®ã, ph¶i tËp trung mäi nç lùc cña nhµ n­íc vµ toµn x· héi hç trî c¸c DNVVN tham gia xu¸t khÈu, n©ng phÇn ®ãng gãp cña DNVVN trong xuÊt khÈu t­¬ng ÷ng víi tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña khu vùc nµy. - T¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng XTXK ë n­íc ngoµi (offshore) ®i ®«i víi viÖc c¶i tiÕn kh¶ n¨ng cung cÊp cho xuÊt kh©ñ ë trong n­íc vµ ®Èy nhanh tèc ®é quèc tÕ ho¸ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc (onshore). - T¨ng c­êng cö c¸n bé tæ chøc c¸c ho¹t ®éng XTTM ë n­íc ngoµi, khuyÕn khÝch c¸c donh nghiÖp më ®¹i diÖn th­êng tró, v¨n phßng liªn l¹c, ®¹i diÖn ñy th¸c, c«ng ty liªn doanh tr­íc m¾t lµ ë c¸c thÞ tr­êng träng ®iÓm vµ c¸c trung t©m th­¬ng m¹i lín cña thÕ giíi nh­ Mü, NhËt B¶n, EU vµ Trung Quèc... ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng XK. TriÓn khai x©y dùng c¸ trung t©m th­¬ng m¹i ViÖt Nam ë n­íc ngoµi, tÝch cùc tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ c¸c dÞch vô ViÖt Nam còng nh­ h×nh ¶nh cña mét ®Êt n­íc ViÖt Nam an toµn, mét ®èi t¸c th­¬ng m¹i tin cËy... MÆt kh¸c, c«ng t¸c XTXK cÇn ph¶i quan t©m h¬n n÷a tíi viÖc ph¸t triÓn cung øng hµng ho¸ vµ dÞch vô cho XK th«ng qua viÖc t¨ng c­êng n¨ng lùc nghiªn cøu triÓn khai n¨ng lùc thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o s¶n phÈm, ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, ®æi míi tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Ó t¨ng n¨ng suÊt vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. §ång thêi c«ng t¸c XTXK cßn ph¶i chó ý gióp hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc vµ n©ng cao n¨n lùc qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp th«ng qua c¸c dÞch vô hç trî vÒ ®µo t¹o vµ dÞch vô thuËn lîi ho¸ th­¬ng m¹i ®Ó doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh tæng thª., biÕt ®iÒu chØnh m×nh ®Ó thÝch øng víi sù thay ®æi ph­¬ng thøc kinh doanh còng nh­ ®¸p øng ®­îc sù tr«ng ®îi cña thÞ tr­êng vÒ mét nhµ cung cÊp c¹nh tranh. - T¨ng c­êng ®a d¹ng ho¸ nguån lùc XTXK, hoµn thiÖn vÒ mÆt tæ chøc vµ ®a d¹ng hãa c¸c dÞch vô XTXK cña ChÝnh phñ vµ c¸c TSIs nh»m ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vµ yªu cÇu cña c¸c DN XK vµ c¸c kh¸ch hµng ®Î ®¶y m¹nh XK cña ®Êt n­íc. - §a d¹ng hã© nguån lùc tµi chÝnh ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng XTXK cña c¶ nhµ n­íc vµ t­ nh©n; nç lùc thùc hiÖn xóc tiÕn ®Çu t­ cho XK; thµnh lËp c¸c quü hç trî XTXK ®Ó hç trî cho c¸c TPOS vµ b¶n th©n c¸c DN trong c¸c c«ng t¸c nh­ ®µo t¹o t­ vÊn, tham gia héi trë triÓn l·m... 1.4. N©ng cao vai trß vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c HiÖp héi ngµnh hµng: HiÖn nay, c¶ n­íc ®· cã 13 HiÖp héi ngµnh hµng xuÊt khÈu. Mét sè HiÖp héi ®· cã t¸c dông tÝch cùc nh­ng nh×n chung hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ vai trß cña HiÖp héi cßn h¹n chÕ. Nguyªn nh©n lµ do thiÕu mét chÕ ®Þnh hoµn chØnh vµ ®ång bé vÒ tæ chøc ho¹t ®éng cña HiÖp héi, bé m¸y chuyªn tr¸ch cña HiÖp héi ch­a ®ñ m¹nh vµ kh«ng hîp lý (cã phÇn bÞ nhµ n­íc hãa), néi dung ho¹t ®éng cña HiÖp héi ch­a ®­îc ®Þnh h×nh. MÆt kh¸c, ®èi víi n­íc ta, HiÖp héi ngµnh hµng cßn lµ vÊn ®Ò míi. Do tÇm quan träng cña HiÖp héi trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, kiÕn nghÞ Thñ t­íng ChÝnh phñ: (a) Sím tæ chøc héi nghÞ chuyªn ®Ò ®Ó bµn vÒ HiÖp héi ngµnh hµng. (b) Ban hµnh mét nghÞ ®Þnh riªng cña ChÝnh phñ vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña HiÖp héi ngµnh hµng (kh«ng xö lý chung víi c¸c lo¹i h×nh héi, hiÖp héi kh¸c). Theo quan ®iÓm häc viªn, quy ®Þnh míi vÒ hiÖp héi nªn cã sù ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm râ rµng viÖc qu¶nlý nhµ n­íc c¸c hiÖp héi cho c¸c Bé, ngµnh theo h­íng: Bé Néi vô so¹n th¶o ban hµnh hoÆc tr×nh ChÝnh phñ ban hµnh c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ tæ chøc, ho¹t ®éng cña c¸c HiÖp héi, ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp vµ qu¶n lý ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, c¸c Bé qu¶n lý ngµnh quyÕt ®Þnh thµnhlËp c¸c HiÖp héi nghÒ nghiÖp (nh­ Héi nhµ v¨n, héi nhµ b¸o...) Riªng Bé Th­¬ng m¹i qu¶n lý c¸c HiÖp héi ngµnh hµng tõ quyÕt ®Þnh thµnh lËp, ®iÒu lÖ, x©y dùng c¸c quy ®Þnh bæ sung, nªu râ chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña c¸c HiÖp héi trong lÜnh vùc xuÊt khÈu ®Õn theo dâi ho¹t ®éng. Së dÜ ®Ò xuÊt c¬ chÕ nh­ trªn lµ v× ®Æc thï vµ nhu cÇu ho¹t ®éng cña c¸c lo¹i h×nh héi, hiÖp héi lµ rÊt kh¸c nhau. §Æc biÖt, trong bèi c¶nh n­íc ta ®ang chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, nªn cã mét c¬ chÕ phï hîp ®Ó t¹o ra sù g¾n kÕt chÆt chÏ gi÷a Bé Th­¬ng m¹i, c¸c Bé, ngµnh s¶n xuÊt vµ HiÖp héi ngµnh hµng. (3) Cho phÐp ®Þnh h×nh l¹i néi dung ho¹t ®éng cña c¸c hiÖp héi theo c¸c h­íng chñ yÕu sau: - Hç trî c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn xuÊt khÈu vµ më réng thÞ tr­êng néi ®Þa; cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng vµ kh¸ch hµng trong c¸c doanh nghiÖp héi viªn. - X¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng liªn kÕt vµ hîp t¸c trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm trªn c¬ së tù nguyÖn cña c¸c thµnh viªn. - B¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c héi viªn trong c¸c vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ hoÆc chèng b¸n ph¸ gi¸. - Ph¶n ¸nh ý kiÕn cña c¸c héi viªn vÒ quy ho¹ch vµ c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt - kinh doanh ngµnh hµng lªn c¸c c¬ quan ChÝnh phñ. - Hîp t¸c víi c¸c tæ chøc, c¸c hiÖp héi ngµnh hµng quèc tÕ nh»m n©ng cao vÞ thÕ vµ uy tÝn cña ngµnh trong céng ®ång quèc tÕ. (c) Giao c¸c Bé, ngµnh h÷u quan xóc tiÕn viÖc thµnh lËp mét sè HiÖp héi míi nh­ hiÖp héi ®èi víi ngµnh hµng cao su, mét sè ngµnh hµng thñ c«ng mü nghÖ. 1.5. VÒ viÖc bÞ ®¸nh thuÕ chèng trî cÊp xuÊt khÈu: nÕu bÞ ®¸nh thuÕ chèng trî cÊp trùc tiÕp, ta cã thÓ kh¾cphôc t×nh tr¹nh trªn b»ng c¸ch trî cÊp gi¸n tiÕp nh­: tµi trî cho c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu, tham gia héi chî triÓn l·m ë n­íc ngoµi, cÊp kinh phÝ cho c¸c kh¸o ®µo t¹o nh©n lùc... 2. C¸c gi¶i ph¸p ë tÇm vi m« 2.1. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt - ChÝnh s¸ch ®èi víi lµng nghÒ NghÒ thñ c«ng truyÒn thèng cña ViÖt nam ®­îc duy tr× vµ ph¸t triÓn chñ yÕu lµ ë c¸c lµng nghÒ. C¶ n­íc cã ®Õn hµng ngµn lµng nghÒ, cã nh÷ng lµng nghÒ tån t¹i vµ ph¸t triÓn hµng tr¨m n¨m, thËm chÝ hµng ngµn n¨m nay (nghÒ gèm b¸t trµng cã tõ 500 n¨m, nghÒ kim hoµn 1.400 n¨m, nghÒ t¬ lôa Hµ §«ng 1.700 n¨m). Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, c¸c lµng nghÒ ®· ph©n ho¸ râ rÖt: mét sè ph¸t triÓn m¹nh vµ lan to¶ sang c¸c vïng xung quanh (nh­ nghÒ gèm, ch¹m kh¶m, chÕ biÕn gç, m©y tre ®an); mét sè ph¸t triÓn cÇm chõng, kh«ng æn ®inh ( nghÒ ®å sµnh, ®óc ®ång…); nh­ng cã nh÷ng lµng nghÒ gÆp nhiÒu khã kh¨n Ýt cã c¬ héi ph¸t triÓn ( nghÒ giÊy giã, gß ®ång, dÖt thæ cÈm Ch¨m…) thËm chÝ ®ang trong qu¸ tr×nh suy vong vµ cã kh¶ n¨ng mÊt ®i (nh­ nghÒ giÊy s¾c, tranh d©n gian, dÖt quai thao…) §Ó c¸c ngµnh, nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng, c¸c lµng nghÒ duy tr× vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, Nhµ n­íc cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, hç trî, chñ yÕu tËp trung trªn c¸c mÆt sau: + §èi t­îng ®­îc h­ëng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, ­u ®·i cña Nhµ n­íc lµ c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc thµnh lËp theo ph¸p luËt. V× vËy, c¸c lµng nghÒ ph¶i th«ng qua c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh ®Ó tranh thñ, khai th¸c c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ­u ®·i hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc còng nh­ c¸c chÝnh s¸ch sÏ ®­îc ban hµnh trong t­¬ng lai. Nh­ vËy, tr­íc hÕt cÇn phæ biÕn, h­íng dÉn cho c¸c nhµ s¶n xuÊt –kinh doanh trong lµng nghÒ ®¨ng ký ho¹t ®éng theo ®óng ph¸p luËt,hiÓu biÕt c¸c chÝnh s¸ch vµ c¸c thñ tôc ®· qui ®Þnh ®Ó ®­îc h­ëng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ­u ®·i hiÖn cã sÏ ®­îc Nhµ n­íc ban hµnh. ChÝnh s¸ch hç trî ­u ®·i cña hµ n­íc ®èi víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng lµ mÆt hµng chñ yÕu trong chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c lµng nghÒ. + Lµng nghÒ víi t­ c¸ch lµ mét ®¬n vÞ hµnh chÝnh, mét ®¬n vÞ lµm ¨n cã tÝnh ph­êng, héi cÇn ph¸t huy ®­îc néi lùc cña m×nh nh­ng còng cÇn ®­îc sù hç trî cña Nhµ n­íc ®Ó xö lý mét sè vÊn ®Ò nh­ c¬ së h¹ tÇng, m«i tr­êng … nh­ viÖc Nhµ n­íc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ngoµi hµng rµo cña c¸c khu c«ng nghiÖp (ë c¸c khu c«ng nghiÖp, Nhµ n­íc b¶o ®¶m ®Çu t­ 100%). Tõ ®ã, ®Ò nghÞ ChÝnh phñ cho thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî tµi chÝnh thùc hiÖn c¸c dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng (®­êng giao th«ng, bÕn b·i, ®­êng d©y t¶i ®iÖn…), dù ¸n xö lý c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng…t¹i khu vùc lµng nghÒ, cô thÓ lµ Nhµ n­íc ®Çu t­ riªng qua ng©n s¸ch cña tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ cho lµng nghÒ ®­îc duyÖt hµng n¨m víi møc kh«ng thÊp h¬n 50% tæng sè thu vµo ng©n s¸ch tõ lµng nghÒ trong n¨m tr­íc. C¸c lµng nghÒ cã xuÊt khÈu trªn 30% gi¸ trÞ s¶n l­îng hµng ho¸ cña m×nh th× ®­îc UBND tØnh, thµnh phè xem xÐt phª duyÖt c¸c dù ¸n ®µu t­ thuéc lÜnh vùc nªu trªn theo qui ®Þnh cña chÝnh phñ vµ ®­a vµo dù ¸n ng©n s¸ch cñ tØnh, thµnh phè ®Ó ®­îc cÊp vèn theo qui ®Þnh hiÖn hµnh. - ChÝnh s¸ch ®èi víi nghÖ nh©n NghÖ nh©n, thî c¶ cã vai trß rÊt tÝch cùc b¶o tån vµ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ còng nh­ lµng nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng. Cã thÓ nãi kh«ng cã nghÖ nh©n th× kh«ng cã lµng nghÒ hîac hoÆc tÝ nhÊt th× còng kh«ng thÓ cã lµng nghÒ ph¸t triÓn, lµng nghÒ lõng danh. Muèn duy tr× vµ ph¸t triÓn lµng nghÒ truyÒn thèng , Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch ®èi víi nghÖ nh©n, gióp ®ì, hç trî , khuyÕn khÝch hä ph¸t huy tµi n¨ng ph¸t triÓn nghÒ, ph¸t triÓn s¶n xuÊt phôc vô nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu, truyÒn d¹y cho con ch¸u, ®µo t¹o lµng nghÒ cho lao ®éng s¶n xuÊt… Ngay trong thêi kú phong kiÕn ë n­íc ta, nh÷ng nghÖ nh©n, thî giái cã c«ng s¸ng t¹o c¸c s¶n phÈm tinh x¶o, nh÷ng c«ng tr×nh nghÖ thuËt, kiÕn tróc næi tiÕng th­êng ®­îc nhµ vua phong c¸c danh hiÖu “Kú tµi hÇu”, “Hµn l©m ®¹i chiÕu”, “Cöu phÈm b¸ hé”…, ®­îc th­ëng vµ hËu ®·i. Vµ trong thêi gian qua ®· cã tæ chøc xÐt phong tÆng danh hiÖu “NghÖ nh©n” vµ th­ëng huy ch­¬ng “bµn tay vµng” cho nh÷ng nghÖ nh©n, thî giái. Tr­íc thùc tÕ trªn, ®Ò nghÞ ChÝnh phñ cã chÝnh s¸ch vµ ban hµnh qui chÕ chÝnh thøc vÒ phong tÆng danh hiÖu “NghÖ nh©n” vµ gi¶i th­ëng “Bµn tay vµng” kÌm theo gi¶i th­ëng cho c¸c nghÖ nh©n, thî giái ®¹t tiªu chuÈn qui ®Þnh. Tiªu chuÈn ®Ó ®­îc phong tÆng danh hiÖu nghÖ nh©n cã thÓ lµ: + Ph¶i lµ thî giái , cã tay nghÒ cao, ®iªu luyÖn víi thñ ph¸p nghÖ thuËt, kü x¶o riªng t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm tinh x¶o ®éc ®¸o; ®­îc ®ång nghiÖp thõa nhËn vµ suy t«n vÒ tr×nh ®é tay nghÒ. + Cã nhiÒu thµnh tÝch s¸ng t¹o s¸ng t¹o ra c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt ®­îc x· héi c«ng nhËn (®­îc gi¶i th­ëng trong c¸c cuéc thi, triÓn l·m, s¶n phÈm ®­îc ®Æt trong b¶o tµng, c«ng tr×nh v¨n ho¸) hoÆc s¶n phÈm mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao (s¶n xuÊt víi khèi l­îng lín cho tiªu dïng vµ xuÊt khÈu, t¹o nhiÒu viÖc lµm…). Cã s¸ng kiÕn c¶I t¹o kü thuËt s¶n xuÊt trong nghÒ, nh­ sö dông nguyªn liÖu míi, c¶i tiÕn c«ng cô lµm nghÒ, c¶i tiÕn thao t¸c kü thuËt, cã hiÖu qu¶ trong lao ®éng s¶n xuÊt… + Cã thµnh tÝch truyÒn nghÒ, d¹y nghÒ, tÝch cùc tham gia söa ch÷a, phôc chÕ c¸c s¶n phÈm, c«ng tr×nh v¨n ho¸, x©y dùng c«ng tr×nh v¨n ho¸ míi theo yªu cÇu cña Nhµ n­íc. KiÕn nghÞ ChÝnh phñ giao cho mét c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc (Bé v¨n ho¸ th«ng tin hoÆc Bé C«ng nghiÖp,…) hoÆc Liªn minh c¸c hîp t¸c x· so¹n th¶o tr×nh ChÝnh phñ ban hµnh chÝnh s¸ch vµ qui chÕ nµy. Sau khi cã qui chÕ chÝnh thøc, c¬ quan nµy tiÕp tôc ®­îc giao hiÖm vô theo dâi, qu¶n lý vµ tæ chøc thùc hiÖn. ViÖc xÐt th­ëng vµ phong th­ëng danh hiÖu nghÖ nh©n theo qui chÕ do Héi ®ång ë Trung ­¬ng thùc hiÖn, cã ®¹i diÖn l·nh ®¹o mét sè Bé, ngµnh tham gia, hoÆc chÝnh phñ uû quyÒn cho UBND c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng lËp Héi ®ång xÐt duyÖt theo qui chÕ chung. NghÖ nh©n ®­îc phong tÆng cã quyÒn lîi sau: + §­îc th­ëng b»ng tiÒn khi nhËn danh hiÖu vµ huy ch­¬ng + §­îc båi d­ìng kiÕn thùc vÒ héi ho¹, mü thuËt t¹i c¸c tr­êng cao ®¼ng mü thuËt (miÔn phÝ) +Tuú theo nhuu cÇu ph¸t triÓn cña tõng ngµnh nghÒ, ®­îc Nhµ n­íc tæ chøc cho ®i th¨m quan, kh¶o s¸t thÞ tr­êng n­íc ngoµi (miÔn phÝ) + §­îc h­ëng thï lao xøng ®¸ng khi tham gia truyÒn nghÒ, d¹y nghÒ vµ ®­îc th­ëng khi cã thµnh tÝch xuÊt s¾c. + §­îc Nhµ n­íc b¶o hé qiuyÒn së h÷u ®èi víi c¸c s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, nh·n hiÖu hµng ho¸. + Khi cã s¶n phÈm ®éc ®¸o tinh x¶o hoÆc maaux m· hµng míi xuÊt khÈu víi khèi l­îng lín thi ®­îc xÐt th­ëng theo kÕt qu¶ xuÊt khÈu thu ®­îc. + Trong tr­êng hîp nghÖ nhan, thîi giái tiÕp xóc víi kh¸ch hµng n­íc ngoµi chµo b¸n vµ t×m ®­îc kh¸ch mua hµng theo mÉu m· m×nh s¸ng t¹o ra th× doanh nghiÖp ký hîp ®ång vµ xuÊt khÈu l« hµng ®ã ph¶i tr¶ thï lao vÒ chuyÓn giao quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp (nÕu cã) hoÆc tiÒn hoa hång m«i giíi cho nghÖ nh©n theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt, ®ång thêi nÕu viÖc xuÊt khÈu cã ý nghÜa, gi¸ trÞ kinh tÕ lín th× nghÖ nh©n cßn ®­îc Nhµ n­íc xÐt thuëng tho¶ ®¸ng. + §­îc Nhµ n­íc hç trî mét phÇn kinh phÝ cho ho¹t ®éng cña c©u l¹c bé nghÖ nh©n nh»m trao ®æi kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp. §èi víi viÖc ®µo t¹o nghÖ nh©n, thî giái cÇn ®­îc Nhµ n­íc hç trî nh­ sau: + Nh÷ng ng­êi ®· ®­îc phong danh hiÖu nghÖ nh©n hoÆc nh÷ng thî giëi ®¹t tr×nh ®é xÊp xØ nghÖ nh©n do ®Þa ph­¬ng ®Ò nghÞ, ®­îc Nhµ n­íc hç trî theo c¸c l¸¬p båi d­ìng kiÕn thøc vÒ héi ho¹, mü thuËt t¹i c¸c tr­êng cao ®¼ng mü thuËt theo chÕ ®é miÔn phÝ (v× nghÖ nh©n, thî giái tr­ëng thµnh th«ng qua thùc tÕ lao ®éng s¶n xuÊt vµ tiÕp thu kinh nghiÖm, bÝ quyÕt kü thuËt gia truyÒn ch­a ®­îc häc hµnh cã bµi b¶n nªn søc s¸ng t¹o bÞ h¹n chÕ. Kinh nghiÖm thùc tÕ chØ ra r»ng, nÕu nghÖn nh©n thî giái hîp t¸c g¾n bã víi ho¹ sÜ th× sù s¸ng t¹o trong nghÒ nghiÖp, s¶n xuÊt t¨ng lªn gÊp béi). + NghÖ nh©n nµo cã thµnh tÝch ®µo t¹o mét nghÖ nh©n kh¸c nèi nghiÖp m×nh hoÆc ®µo t¹o thµnh c«ng mét thî c¶ (tr×nh ®é xÊp xØ tiªu chÈn nghÑ nh©n, ®­îc c¬ së s¶n xuÊt suy t«n vµ ®Þa ph­¬ng x¸c nhËn) th× ®­îc Nhµ n­íc cÊp b»ng khen hoÆc trao huy ch­¬ng “V× sù nghiÖp ph¸t triÓn ngµnh nghÒ truuyÒn thèng” kÌm theo mét kho¶n tiÒn hç trî chi phÝ ®µo t¹o d­íi d¹ng mét kho¶n tiÒn xøng ®¸ng (gi¸ trÞ cã thÓ lµ 50 triÖu VN§). + Nhµ n­íc cö nghÖ nh©n thî giái ra n­íc ngoµi tham quan kh¶o s¸t häc hái nghÒ nghiÖp theo chÕ ®é miÔn phÝ võa lµ quyÒn lîi cña nghÖ nh©n nh­ ®a nªu ë phÇn trªn, võa lµ mét ph­¬ng thøc ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é s¸ng t¹o cho nghÖ nh©n. + ViÖc thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch ®èi víi nghÖ nh©n, thî giái lµ mét ®¶m b¶o duy tr× vµ ph¸t triÓn ®éi ngò thî lµnh nghÒ trong c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng, gãp phÇn b¶o tån vµ ph¸t triÓn mét trong nh÷ng di s¶n v¨n ho¸ quý gi¸ cña d©n téc. - ChÝnh s¸ch ®èi víi lao ®éng thñ c«ng Thî thñ c«ng trong c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng th­êng kh«ng häc trong c¸c tr­êng líp mµ chñ yÕu c¸c nghÖ nh©n, thî giái truyÒn d¹y nghÒ theo ph­¬ng ph¸p “cÇm tay chØ viÖc”, võa lµm võa häc”. Trong ®ã, nh÷ng thñ ph¸p kü thuËt , nghÖ thuËt, bÝ quyÕt nhµ nghÒ th­êng c¸c nghÖ nh©n, thî c¶ chØ truyÒn d¹y cho con ch¸u m×nh, kh«ng dÔ lé ra ngoµI, hä gi÷ g×n c¸c bÝ quyÕt ®ã víi ý thøc ®Çy ®ñ vµ cÈn träng. Trong lÜnh vùc kh¸c th­êng ®­îc Nhµ n­íc ®Çu t­ x©y dùng c¸c tr­êng d¹y nghÒ , vËy Nhµ n­íc còng cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch hç trî ®µo t¹o thî thñ c«ng trong c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng phï hîp víi ®Æc ®iÓm nªu trªn. §Ó thùc hiÖn yªu cÇu nµy cã thÓ ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch – biÖn ph¸p sau: + Më tr­êng mü thuËt thùc hµnh ë mét sè n¬i (tØnh, thµnh) cã nhu cÇu hoÆc më thªm khoa mü thuËt thùc hµnh trong c¸c tr­êng cao ®¼ng kü thuËt hiÖn cã ®Ó ®µo t¹o thî phæ th«ng theo ph­¬ng thøc võa häc võa lao ®éng s¶n xuÊt t¹i c¸c lµng nghÒ, c¬ së s¶n xuÊt, nhÊt lµ nh÷ng c¬ së cã nhiÒu hµng xuÊt khÈu. Nhµ n­íc hç trî mét phÇn chi phÝ vµ nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt cã lao ®éng võa häc võa lµm ®ãng gãp mét phÇn. Chi phÝ nhµ n­íc hç trî chñ yÕu sö dông ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ vÒ gi¶ng dËy nh­ mêi gi¶ng viªn vµ nghÖ nh©n gi¶ng bµI vµ h­íng dÉn thùc hµnh, c¸c chi phÝ thÝ nghiÖm (nÕu cã)… NÕu kh«ng lµm ®­îc nh­ trªn th× nhµ n­íc hç trî mét phÇn kinh phÝ tõ quü hç trî viÖc lµm (vèn ng©n s¸ch cÊp cho ch­¬ng tr×nh hç trî viÖc lµm hµng n¨m cña nhµ n­íc) ®Ó c¸c c¬ së s¶n xuÊt, nh©t slµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu tù tæ chøc viÖc ®µo t¹o nghÒ. Kinh phÝ hç trî ®­îc thùc hiÖn theo dù ¸n ®µo t¹o hoÆc theo kÕt qu¶ ®µo t¹o nghÒ do UBND tØnh, thµnh xÐt duyÖt. - ChÝnh s¸ch cung øng nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ: §Ó t¹o diÒu kiÖn cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt –kinh doanh hµng thñ c«ng mü nghÖ tiÕp cËn thuËn lîi h¬n nguån nguyªn liÖu khai th¸c trong n­íc, nhÊt lkµ mét sè nguyªn liÖu nh­ gç, song, m©y, tre, l¸….. ; ®Ò nghÞ cho ¸p dông mét sè chÝnh s¸ch-biÖn ph¸p sau: + §èi víi gç nguyªn liÖu khai th¸c tõ rõng tù nhiªn ®­îc c¸c Bé, ngµnh vµ UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng giao h¹n møc cho c¸c doanh nghiÖp, ®¬n vÞ trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh s¶n phÈm gç mü nghÖ thuéc ngµnh, ®Þa ph­¬ng m×nh qu¶n lý (trªn c¬ së h¹n møc chung do thñ t­íng chÝnh phñ phª duyÖt), ®Ò nghÞ ­u tiªn giao h¹n møc cho c¸c ®¬n vÞ cã hîp ®ång xuÊt khÈu s¶n phÈm gç mü nghÖ. Tuy nhiªn, c¸c ®¬n vÞ nµy ph¶i quyÕt to¸n viÖc sö dông gç nguyªn liÖu cho c¸c hîp ®ång ®ã th× míi ®­îc giao h¹n møc gç nguyªn liÖu cho n¨m sau vµ ®­îc nhËn gç trùc tiÕp tõ c¸c ®¬n vÞ khai th¸c gç, tr¸nh viÖc giao nhËn lßng vßng ®Èy gi¸ thµnh lªn cao, khã c¹nh tranh tiªu thô s¶n phÈm. + §èi víi c¸c lo¹i nguyªn liÖu kh¸c, nh­ song m©y, tre l¸… c¸c ®¬n vÞ khai th¸c phôc vô cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, kiÕn nghÞ Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch hç trî c¸c dù ¸n ®Çu t­ x©y dùng vïng trång nguyªn liÖu (m©y v­ên…) phôc vô xuÊt khÈu (giao ®¸t, gi¶m tiÒn thuª ®Êt hoÆc tiÒn thuÕ sö dông ®Êt…) T¹i Philippin, chÝnh phñ ®· hç trî cho c¸c c«ng ty t­ nh©n lËp n«ng trang trång m©y 6.000 ha, nay ®· cã thu ho¹ch víi gièng m©y ®­êng kÝnh lín, gi¸ trÞ th­¬ng m¹i cao. Nhµ n­íc tæ chøc x©y dùng ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c vµ xö lý nguyªn liÖu ®Ó cung øng cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu nh­ nguyªn liÑu gç, nguyªn liÖu cho ngµnh s¶n xuÊt gèm s­…, v× c¸c c¬ së s¶n xuÊt th­êng kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng vèn vµ kü thuËt ®Ó ®Çu t­ x©y dùng c«ng nghiÖp nµy. Nguyªn liÖu ®­îc khai th¸c, xö lý ®óng qui tr×nh c«ng gnhÖ võa ®¶m b¶o tiÕt kiÖm nguyªn liÖu, ®¶m b¶o chÊt l­îng nguyªn liÖu ®Çu vµo do ®ã nÇn cao chÊt l­îng s¶n phÈm, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng ho¸ cña ta trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. 2.2. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh, tÝn dông khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu + T¨ng møc ­u ®·i ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh hµng thñ c«ng mü nghÖ (söa ®æi, bæ sung NghÞ ®Þnh 51/1999/N§-CP ngµy 8/7/1999). Theo hÖ thèng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, ­u ®·i hiÖn hµnh, nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh néi ®Þa c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ thuéc c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng ®­îc ­u ®·i ë møc cao h¬n c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng mü nghÖ kh¸c kh«ng thuéc c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng. Nh­ng trong xuÊt khÈu (nÕu xuÊt khÈu ®¹t gi¸ trÞ trªn 30% gi¸ trÞ hµng ho¸ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp), th× kh«ng cã sù kh¸c biÖt. V× vËy kiÕn nghÞ: hµng thñ c«ng mü nghÖ thuéc c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng theo qui ®Þnh trong tr­êng hîp cã xuÊt khÈu ®¹t trªn 30% gi¸ trÞ cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt – kinh doanh, tøc lµ ®¹t 2 néi dung ®­îc ­u ®·i qui ®Þnh trong danh môc A, th× cho h­ëng møc ­u ®·i cao h¬n liÒn kÒ, thÝ dô: Dù ¸n s¶n xuÊt kinh doanh mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ thuéc ngµnh nghÒ truyÒn thèng (thuéc danh môc A), cã sö dông nhiÒu lao ®éng, ®­îc miÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 2 n¨m vµ gi¶m 50% cho bèn b­íc tiÕp theo; NÕu dù ¸n thùc hiÖn xuÊt khÈu trªn 30% (tøc lµ ®¹t néi dung kh¸c cña danh môc A), th× ®­îc h­ëng møc ­u ®·i cao h¬n liÒn kÒ, tøc lµ miÔn ba n¨m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ gi¶m 50% cho 5 n¨m tiÕp theo. + Söa ®æi bæ sung c¸c qyu ®Þnh cho vay vèn, nhÊt lµ vèn ­u ®·I Theo nghÞ ®Þnh 43/1999/N§-CP ngµy 29/6/1999 cña chÝn phñ vÒ tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc, chØ nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ t¹i c¸c vïng khã kh¨n (trong ®ã cã dù ¸n s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ c¸c dù ¸n sö dông nhiÒu lao ®éng) míi ®­îc vay vèn tõ quü Hç trî ph¸t triÓn Nhµ n­íc. V× vËy, kiÕn nghÞ chÝnh phñ më réng cho vay vèn tõ quü nµy ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh thuéc c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng ®· ®­îc quy ®Þnh trong danh môc A, kh«ng kÓ lµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ t¹i vïng nµo; ®ång thêi c¸c dù ¸n nµy ®­îc ¸p dông chÝnh s¸ch “hç trî l·i suÊt sau ®Çu t­” quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 43 nªu trªn, hoÆc ®­îc Quü nµy b¶o l·nh tÝn dông ®Çu t­. Tr­êng hîp dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt th× cßn cã thÓ ®­îc Quü hç trî xuÊt khÈu Quèc gia cÊp tÝn dông xuÊt khÈu ­u ®·i vµ b¶o l·nh tÝn dông xuÊt khÈu. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, ­u ®·i hiÖn cã ®èi víi c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng (theo LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc) lµ ¸p dông cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ thµnh lËp míi hoÆc më réng c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ. HiÖn nay, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh hµng thñ c«ng mü nghÖ ®Òu thiÕu vèn, kh«ng vay ®­îc vèn hoÆc kh«ng ®ñ søc vay vèn víi l·i suÊt cao ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó khuyÕn khÝch khai th¸c c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn cã t¨ng nguån hµng cho xuÊt khÈu, ®èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh cã hîp ®ång xuÊt khÈu ®¹t møc tõ 50 ngµn USD trë lªn kiÕn nghÞ ChÝnh phñ cho h­ëng c¸c ­u ®·i vÒ vèn kinh doanh nh­ sau: + §­îc ng©n hµng ­u tiªn cho vay ®ñ vèn s¶n xuÊt - kinh doanh theo hîp ®ång ®· ký, + Sau khi thùc hiÖn hîp ®ång, ®­îc uü Hç trî ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc hoÆc quü Hç trî xuÊt khÈu hç trî l·i suÊt theo qui ®Þnh taÞ NghÞ ®Þnh 43/1999/N§- CP ngµy 29/6/1999, tøc lµ hç trî 50% l·i suÊt trªn sè vèn thùc tÕ ®· vay cña Ng©n hµng. + §ång thêi, c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt khÈu còng ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp qui ®Þnh t¹i ®iÒu 27 NghÞ ®Þnh 5/1999/N§-CP ngµy 8/7/1999 cña ChÝnh phñ qui ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, tøc lµ c¸c ­u ®·i bæ sung vÒ thuÕ ®èi víi nhµ ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt khÈu. 2.3. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu + ChÝnh s¸ch hç trî c«ng t¸c tiÖp thÞ vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i Do ®Æc ®iÓm khã kh¨n trong s¶n xuÊt kinh doanh nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, kiÕn nghÞ Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch hç trî mét phÇn chi phÝ xóc tiÕn, tiÕp thÞ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. H¬n n÷a, trong th­¬ng m¹i quèc tÕ, kh«ng cã hoÆc Ýt thÊy n­íc nµo kh«ng dµnh mét nguån kinh phÝ nhÊt ®Þnh tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc hç trî cho c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i, nhÊt lµ cho viÖc khuyÕch tr­¬ng xuÊt khÈu. Cô thÓ , Nhµ n­íc hç trî c¸c h×nh thøc sau: a. Hç chî 50% chi phÝ thuª gian hµng cho së së s¶n xuÊt kinh doanh hµng thñ c«ng mü nghÖ tham gia héi chî triÓn l·m ë n­íc ngoµi. 50% chi phÝ cßn l¹i®­îc hç trä nÕu ®¬n vÞ nµo ký ®­îc hîp®ång xuÊt khÈu víi trÞ gi¸ trªn 50 ngµn USDtrong thêi gian héi chî diÔn ra. ViÑc hç trî nµy cã thÓ thùc hiÖn trùc tiÕp ®èi víi doanh nghiÖp tõ mét trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i hoÆc th«ng qua c¸c c«ng ty quèc doanh ®­îc giao nhiÖm vô tæ chøc tham gia c¸c héi chî, triÓn l·m quèc tÕ. b. §Ò nghÞ cho thµnh lËp thªm mét sè trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i t¹i mét sè n¬i ë n­íc ngoµi t­¬ng tù nh­ "ViÖt Nam Square" t¹i Osaka, NhËt B¶n (cã thªm ë vïng Trung §«ng, Ph¸p hoÆc §øc, Nga, Hoa Kú hoÆc Canada, mçi n¬i mét trung t©m). C¸c trung t©m nµy cã c¸c gian hµng cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc thuª ®Ó tr­ng bµy chµo b¸n hµng xuÊt khÈu víi gi¸ khuyÕn khÝch. Riªng hµng thñ c«ng mü nghÖ ®­îc miÔn phÝ. c. Phôc vô lÔ héi cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi lµ mét h­íng quan träng thóc dÈy xuÊt khÈu. Hµng n¨m trªn thÕ gi­oÝ cã rÊt nhiÒu lÔ héi, nÕu n¾m b¾t ®­îc nhu cÇu, thiÕt kÕ mÉu m· hµng phï hîp nhu cÇu cña tõng lÔ héi th× cã thÓ b¸n ®­îc nhiÒu lo¹i hµng thñ c«ng mü nghÖ, kÓ c¶ hµng thæ cÈm cña c¸c d©n téc ë n­íc ta. §Ó cã thÓ triÓn khai xuÊt khÈu phôc vô c¸c nhu cÇu lÔ héi vµ Noel cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi nh­ lµ mét trong nh÷ng mòi nhän khuyÕch tr­¬ng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ trong nh÷ng n¨m tíi, kiÕn nghÞ: - ë nh÷ng n¬i ViÖt Nam cã ®¹i diÖn th­¬ng m¹i th× giao nhiÖm vô cho hä t×m hiÓu kh¶o s¸t nhu cÇu phô vô lÔ héi vµ Noel t¹i ®Þa bµn. Khi ph¸t hiÖn nhu cÇu vµ t×m ®­îc ®èi t¸c th× cö ngay nhãm c«ng t¸c ®Õn tËn n¬i kh¶o s¸t, thiÕt kÕ mÉu m· hµng chµo b¸n vµ ký hîp ®ång cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt trong n­íc s¶n xuÊt vµ giao hµng. ChÝ phi cho nhãm c«ng t¸c trong mét vµi n¨m ®Çu do Nhµ n­íc hç trî 100%. NÕu ký ®­îc hîp ®ång cã gi¸ trÞ th× ®­îc xÐt th­ëng. - ë nh÷ng n¬i n­íc ta ch­a cã c¸n bé th­¬ng m¹i th­êng tró th× giao cho Ban xóc tiÕn th­¬ng m¹i cïng c«ng ty héi chî triÓn l·m qu¶ng c¸o cña Bé nghiªn cøu, cã kÕ ho¹ch cö nhãm c«ng t¸c (bao gåm ho¹ sÜ, nghÖ nh©n, c¸n bé kinh doanh ngµnh hµng) ®Õn t×m hiÓu, kh¶o s¸t, thiÕt kÕ mÉu m· chµo b¸n hµng theo c¬ chÕ chÝnh s¸ch nªu trªn. d. Cho phÐp c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®­îc nhËn tiÒn thï lao hoÆc hoa hång m«i giíi vµ cho phÐp c¸c c«ng ty xuÊt khÈu ®­îc tr¶ kho¶n tiÒn nµy theo møc tho¶ thuËn khi ký vµ thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu (viÖc m«i giíi ®­îc thùc hiÖn th«ng qua hîp ®ång m«i giíi). e. ChÝnh phñ cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch viÖc khai th¸c c¸c ho¹t ®éng quèc tÕ nh­ héi th¶o, biÓu diÔn th¶o t¸c nghÒ nghiÖp…nh»m më réng ph¸t triÓn ngµnh nghÒ truyÒn thèng, phôc vô xuÊt khÈu. VÝ dô nh­ t¹i Achentina vµo th¸ng 4 hµng n¨m cã tæ chøc héi chî hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ gÇn 700 nghÖ nh©n cña c¸c n­íc ®­îc mêi tham gia biÓu diÔn, thao t¸c nghÒ, cã gian hµng tr­ng bµy miÔn phÝ cho nghÖ nh©n…Tuú tr­êng hîp cÇn thiÕt, Nhµ n­íc cã thÓ hç trî kinh phÝ cho c¸c nghÖ nh©n ViÖt nam tham gia c¸c ho¹t ®éng nµy; kÕt hîp víi viÖc giíi thiÖu mÉu m· hµng ho¸. H¬n n÷a, nghÖ nh©n cã thÓ chµo b¸n, ký kÕt c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu theo uû nhiÖm cña c¸c C«ng ty s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc, ®­îc h­ëng thï lao hoÆc hoa hång theo kÕt qu¶ chµo b¸n vµ thùc hiÖn c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu ký ®­îc. 2.4. ChÝnh s¸ch th­ëng xuÊt khÈu Theo qui ®Þnh hiÖn hµnh, ®Ó ®­îc th­ëng vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ, doanh nghiÖp ph¶i ®¹t møc kim ng¹ch 5 triÖu USD/ n¨m trë lªn. §©y lµ mét tiªu chuÈn qu¸ cao vµ khã cã doanh nghiÖp nµo ®¹t ®­îc tiªu chuÈn ®Ó ®­a vµo diÖn ®­îc xÐt th­ëng. §Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tÝch cù tham gia ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ®ång thêi còng lµ c¸ch hç trî v­ît qua nh÷ng khã kh¨n trong s¶n xuÊt kinh doanh; kiÕn nghÞ cho ¸p dông tiªu chuÈn kim ng¹ch xÐt th­ëng ë tõ møc 2 triÖu USD/n¨m trë lªn; v× nÕu cã nhiÒu doanh nghiÖp võa vµ nhá ®¹t møc kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ trªn 2 triÖu USD/n¨m, th× ®ã lµ ®iÒu ®¸ng mõng. V¶ l¹i, nÕu cã ®­îc th­ëng th× doanh nghiÖp còng chØ ®­îc h­ëng 1 lÇn trong c¶ cuéc ®êi tån t¹i cña m×nh; cßn sau ®ã nÕu doanh nghiÖp duy tr× vµ ph¸t triÓn tèt ®Ó ®­îc xÐt th­ëng tèt th× doanh nghiÖp ph¶i cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t møc qui ®Þnh. Møc hiÖn hµnh lµ 20%/n¨m ®èi víi toµn bé kim ng¹ch cña ®¬n vÞ n¨m sau so víi n¨m tr­íc. KÕt luËn ******************* B­íc sang thÕ kû XXI, thÕ giíi ®ang b­íc vµo mét nÒn kinh tÕ míi. §ã lµ nÒn kinh tÕ dùa trªn nÒn t¶ng cña tri thøc vµ c«ng nghÖ. M«i tr­êng th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n tr­íc lµn sãng m¹nh mÏ cña toµn cÇu ho¸, tù do ho¸ vµ sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ...Nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n cña m«i tr­êng th­¬ng m¹i quèc tÕ mét mÆt t¹o ra nh÷ng c¬ héi to lín cho sù ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia, nh­ng mÆt kh¸c l¹i ®Æt c¸c n­íc tr­íc th¸ch thøc lín nhÊt cho ph¸t triÓn, ®ã lµ c¹nh tranh khèc liÖt h¬n bao giê hÕt. §Ó giµnh th¾ng lîi trong cuéc c¹nh tranh sèng cßn nµy, c¸c n­íc, khi tham gia th­¬ng m¹i quèc tÕ, ph¶i cã c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt khÈu thÝch øng vµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng hç trî xuÊt khÈu phï hîp. §iÒu nµy cµng ®óng víi ViÖt nam khi §¶ng vµ Nhµ n­íc ta chñ tr­¬ng tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh h­íng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. Môc tiªu nhÞp ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu t¨ng gÊp hî hai lÇn nhÞp ®é t¨ng tr­ëng GDP trong chiÕn luøc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 2001-2010 cã thùc hiÖn ®­îc hay kh«ng tuú thuéc vµo nh÷ng nç lùc ph¸t triÓn xuÊt khÈu cña Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam trong viÖc tranh thñ tèi ®a c¸c c¬ héi míi më ra tõ m«i tr­êng kinh doanh quèc tÕ vµ v­ît lªn nh÷ng th¸ch thøc cña c¹nh tranh khèc liÖt. ChÝnh v× vËy, viÖc chó träng vµo trî cÊp xuÊt khÈu cµng trë nªn quan träng vµ còng lµ lý do khiÕn t¸c gi¶ lùa chän nghiªn cøu ®Ò tµi "Trî cÊp xuÊt khÈu nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña ViÖt nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp". Nh÷ng ®ãng gãp cña b¶n kho¸ luËn cho trî cÊp xuÊt khÈu cña ViÖt nam ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm mµ t¸c gi¶ tãm t¾t sau ®©y: - Nªu ra c¸c h×nh thøc trî cÊp xuÊt khÈu chñ yÕu cña mét sè n­íc cã ®iÒu kiÖn t­¬ng tù ViÖt nam ®· ¸p dông; - Ph©n tÝch nh÷ng thµnh tùu vµ tån t¹i cña trî cÊp xuÊt khÈu ViÖt nam ®· ¸p dông trong thêi gian qua; - Nªu ra nh÷ng thuËn lîi vµ th¸ch thøc ®èi víi viÖc ¸p dông trî cÊp xuÊt khÈu khi gia nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ §Ó tõ ®ã rót ra kinh nghiÖm vµ ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ trî cÊp xuÊt khÈu trong ®iÒu kiÖn h«i nhËp. Hoµn thµnh b¶n kho¸ luËn nµy, em hy väng cã thÓ ®ãng gãp mét phÇn nhá bÐ ®Ó c¸c c¬ quan nghiªn cøu th­¬ng m¹i cã thÓ ®¸nh gi¸ ®óng nh÷ng mÆt tèt vµ ch­a tèt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn võa qua, ®­a ra mét sè gîi ý ®Ó c¸c c¬ quan nghiªn cøu th­¬ng m¹i nghiªn cøu tham kh¶o. Hy väng trong ®iÒu kiÖn héi nhËp, ViÖt nam sÏ ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu vµ më réng c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu quan träng vµ, cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Nghiªn cøu ra nh÷ng chÝnh s¸ch trî cÊp xuÊt khÈu hiÖu qu¶, hîp ph¸p trong tiÕn tr×nh héi nhËp. ********************************* Danh môc tµi liÖu tham kh¶o QQQ - B¸o c¸o tæng kÕt cña vô XNK - Bé th­¬ng m¹i 2002. - NghÞ quyÕt sè 12/2001/NQ-CP ngµy 02/11/2001 - Gi¸o tr×nh Thanh to¸n quèc tÕ . Chñ biªn: PGS.NG¦T.§inh Xu©n Tr×nh - TÝn dông tµi trî xuÊt nhËp khÈu, thanh to¸n quèc tÕ vµ kinh doanh ngo¹i tÖ - T¸c gi¶: Lª V¨n T­ & Lª Tïng V©n, NXB: Thèng kª. - H­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam tíi n¨m 2010 Chñ biªn: PTS. Ph¹m QuyÒn & PTS. Lª Minh T©m. - ChiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam 2001- 2010. - QuyÕt ®Þnh 195/ 1999/ Q§ - TTg vÒ quü hç trî xuÊt khÈu. - ViÖn nghiªn cøu th­¬ng m¹i, Hå s¬ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt nam, Hµ Néi n¨m 1999 - Th­¬ng m¹i ViÖt nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ, hµ néi, 1999 - KS.Vò L­u, b¸o c¸o tæng hîp ®Ò tµi khoa häc cÊp bé “ C¬ së khoa häc vÒ chiÕn l­îc hç trî xuÊt khÈu cho c¸c hîp t¸c x· vµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá viÖt nam”, Hµ n«i, 1999 - LuËn ¸n tiÕn sÜ " Ph¸t huy n¨ng lùc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu ë ViÖt nam hiÖn nay" cña NguyÔn ThÞ Hång Minh, thø tr­ëng Bé Thuû s¶n, 1996. ._.