Triết học hy lạp cổ đại

A.lêi më ®Çu TriÕt häc lµ h×nh th¸i ý thøc x· héi ra ®êi tõ khi chÕ ®é céng s¶n nguyªn thuû ®­îc thay thÕ b»ng chÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ. Nh÷ng nhµ triÕt häc ®Çu tiªn trong lÞch sö xuÊt hiÖn vµo kho¶ng thÕ kû VIII – VI tr­íc c«ng nguyªn ë Ên §é cæ ®¹i, Trung quèc cæ ®¹i, Hy L¹p vµ La M· cæ ®¹i vµ ë c¸c n­íc kh¸c. Chóng ta sÏ ®i nghiªn cøu vÒ triÕt häc hy l¹p cæ ®¹i víi nh÷ng gi¸ trÞ vµ h¹n chÕ thêi k× nµy,thùc vËy ®èi víi nh÷ng m«n khoa häc cô thÓ chóng ta kh«ng cÇn xem xÐt lÞch sö cña chóng, ch¼ng h¹n ®Ó trë thµnh nhµ vËt l‎y ho¸ häc giái chØ cÇn n¾m v÷ng c¸c tri thøc hiÖn ®¹i vÒ c¸c m«n khoa häc ®ã, nh­ng ®èi víi triÕt häc l¹i kh¸c, nã kh«ng chØ lµ khoa häc hiÖn ®¹i mµ cßn lµ lÜnh vùc ®Æc biÖt cña v¨n häc tinh thÇn, c¸c nguyªn lÝ cña nã ®­îc chøng minh kh«ng thuyÕt phôc b»ng truyÒn b¸, triÕt häc gióp con ng­êi x©y dùng ®­îc hÖ thèng giao tiÕp t×m ®­îc y nghÜa cña cuéc sèng gi¶I quyÕt c¸c c©u hái’’con ng­êi lµ g×?’’, ‘’thÕ giíi nµy con ng­êi cã thÓ hy väng vµo c¸i gi?’’, thÕ giíi cã liªn quan g× ®Õn con ng­êi kh«ng ?’’. ë triÕt häc, nh©n c¸ch c¸c nhµ t­ t­ëng ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc h×nh thµnh sù c¶m nhËn thÕ giíi vµ thÕ giíi quan cã ¶nh h­ëng ®Õn sù lùa chän lÝ t­ëng. NghÖ thuËt vµ t«n gi¸o còng lµm nh­ vËy sèng b»ng con ng­êi kh¸c kh«ng thÓ trë thµnh nhµ nghÖ thuËt giái nÕu chØ biÕt ®Õn nghÖ thuËt hiÖn ®¹i mµ kh«ng biÕt ®Õn lÞch sö cña nã , còng nh­ kh«ng thÓ nghiªn cøu thiÕu tri thøc vÒ lÞch sö cña nã. B. néi dung I.HOµN C¶NH RA §êi TriÕt häc b¾t khi sù tß mß vµ ng¹c nhiªn cña con ng­êi thóc ®Èy hä ®Æt ra nh÷ng c©u hái ‘’c¸c sù vËt lµ g×’’,’’chóng ta cã thÓ c¾t nghÜa thÕ nµo qu¸ tr×nh thay ®æi cña c¸c sù vËt ‘’.së dÜ ng­êi ta ph¶i ®Æt ra nh÷ng c©u hái nµy bëi v× hä dÇn nhËn ra sù vËt kh«ng hoµn toµn gièng nh­ nh÷ng g× ta c¶m thÊy vµ biÓu hiÖn bÒ ngoµi cña chóng kh¸c víi hiÖn t¹i. C¸c sù vËt sinh ra vµ chÕt ®i, ph¸t triÓn vµ huû diÖt, råi tiªu vong kh«ng chØ nªu nªn sè phËn c¸ nh©n vµ bao qu¸t h¬n vÒ h×nh thøc c¸c sù vËt,vµ con ng­êi ®i vµo tån t¹i råi l¹i ra khái sù tån t¹i ®Î l¹i cã nh÷ng con ng­êi ,sù vËt kh¸c ®i vµo sù tån t¹i tiÕp theo. C¸c nhµ triÕt häc ®Çu tiªn ®· ®­a ra c©u tr¶ lêi cho nh÷ng c©u hái nµy, nh­ng ®iÒu quan träng nhÊt kh«ng ph¶i ë nh÷ng c©u tr¶ lêi nh÷ng sù kiÖn chØ tån t¹i vµo nh÷ng c©u hái vµ tiÕp cËn chóng víi mét t­ duy míi mÎ kh¸c h¼n c¸c nhµ thi sÜ lín. T­ t­ëng triÕt häc ®Çu tiªn lµ ra ®êi ë x· héi hy l¹p cæ ®¹i, x· héi chiÕm h÷u n« lÖ víi nh÷ng m©u thuÉn gay g¾t gi÷a tÇng líp chñ n« quy téc vµ chñ n« d©n chñ. Nh÷ng cuéc x©m l¨ng tõ bªn ngßai ®· lµm suy yÕu nÒn kinh tÕ thñ c«ng hy l¹p. Do thuËn lîi vÒ ®­êng biÓn cho nªn nghµnh th­¬ng nghiÖp rÊt ph¸t triÓn Mét sè ngµnh khoa häc cô thÓ thêi k× nµy: to¸n häc, vËt ly häc, thuû v¨n, thiªn v¨n häc…b¾t ®Çu ph¸t triÓn,khoa häc h×nh thµnh ®ßi hái cÇn cã sù kh¸i qu¸t cña triÕt häc. TriÕt häc hy l¹p Ýt nhiÒu còng chÞu ¶nh h­ëng cña triÕt häc ph­¬ng ®«ng. II.GI¶I QUYÕT VÊN §Ò 1.KH¸I QU¸T CHUNG cña triÕt häc hy l¹p cæ ®¹i 1.1.Sù ra ®êi C¸i n«i cña triÕt häc ®ã lµ ë thµnh phè c¶ng MiLeTus_HyL¹p . Miletus tõng lµ giao lé cña nÒn th­¬ng m¹i biÓn còng nh­ lµ n¬i héi ngé cña nh÷ng dßng t­ t­ëng . Sù giµu cã cña thµnh phè t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi ta cã nÕp sèng an nhµn , ho¹t ®éng nghÖ thuËt triÕt häc míi ph¸t triÓn,®Çu ãc cëi më, ham thÝch t×m to× cña ng­êi d©n t¹o mét bÇu kh«ng khÝ thÝch hîp cho sinh ho¹t trÝ tuÖ mµ sau nµy sÏ trë thµnh c¸c nhµ triÕt häc. 1.2 §ÆC §IÓM chung T­ duy triÕt häc thêi k× nµy ch­a ph¸t triÓn cao, tri thøc triÕt häc vµ tri thøc khoa häc cô thÓ th­êng hoµ vµo nhau, c¸c nhµ triÕt häc ®ång thêi còng lµ c¸c nhµ khoa häc v× thÕ mµ triÕt häc g¾n bã h÷u c¬ víi khoa häc tù nhiªn; sù ra ®êi rÊt sím cña chñ nghÜa duy vËt méc m¹c, th« s¬ vµ phÐp biÖn chøng tù ph¸t ,cuéc ®Êu tranh gi÷a chñ nghÜa duy vËt vµ chñ nghÜa duy t©m biÓu hiÖn qua cuéc ®Êu tranh gi÷a ®­êng lèi triÕt häc ®emocrit vµ ®­êng lèi triÕt häc cña Planton, ®¹i diÖn cho hai tÇng líp chñ n« d©n chñ vµ chñ n« quy téc; vÒ mÆt nhËn thøc, triÕt häc hy l¹p cæ ®¹i ®· theo khuynh h­íng cña chñ nghÜa duy gi¸c. Khi nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò y chÝ, tù do cña con ng­êi, sù ®¹t ®­îc h¹nh phóc vµ c¸c t­ t­áng ®­îc ®­a ra vÒ sù hÌn kÐm cña con ng­êi tr­íc søc m¹nh cña thiªn nhiªn còng nh­ søc m¹nh tinh thÇn cña nã trong viÖc t×m ®Õn tù do, tíi cuéc sèng . Ng­êi ta ®· ®­a ra c¸c t­ t­ëng vÒ cÊu tróc vò trô , vµ tån t¹i,cÊu tróc vËt chÊt linh hån, x· héicòng nh­ lµ nh÷ng cÊu tróc xuÊt hiÖn trong nhau t¹o ®iÒu kiÖn cho nhau.VÊn ®Ò tæng hîp c¸c c¶m gi¸c c¸c siªu c¶m, t­ t­ëng vÒ h×nh thµnh c¸c vÊn ®Ò triÕt häc c¬ b¶n, x©y dùng hÖ thèng siªu h×nh häc.TriÕt häc thêi k× nµy còng thõa nhËn cã hai thÕ giíi:thÕ giíi c¸c y niÖm vµ thÕ giíi hiÖn h÷u biÕn ®éng cña sù vËt. 2.c¸c nhµ t­ t­ëng 2.1.ph¸I miletus 2.1.1.thalets «ng ®­îc mÖnh danh lµ nhµ triÕt häc ®Çu tiªn,sù t×m tßi cña «ng xoay quanh vÊn ®Ò sù tån t¹i cña sù vËt . 2.1.1.1.thÕ giíi quan ¤ng cho r»ng mÆc dï gi÷a c¸c sù vËt tuy cã sù kh¸c biÖt nhau nh­ng vÉn cã sù gièng nhau c¬ b¶n gi÷a c¸c sù vËt Êy. Vµ n­íc chÝnh lµ nguyªn nh©n cña mäi sù vËt,mäi sù vËt ®Òu chøa thÇn th¸nh nh­ng kh«ng ph¶i mang tÝnh chÊt duy t©m mµ chØ ®Ó c¾t nghÜa c¸c n¨ng lùc cña sù vËt,«ng ®· chuyÓn ®æi c¨n b¶n t­ duy tõ nÒn mãng thÇn tho¹i sang t­ duy khoa häc. 2.1.2.anaximandes «ng lµ häc trß giái cña thales 2.1.2.1.THÕ giíi quan. ¤ng ®ång y víi thalÐs r»ng sÏ cã mét chÊt liÖu nµo ®ã lµ nÕn t¶ng cña sù vËt nh­ng ®ã kh«ng ph¶i lµ n­íc mµ nã lµ mét d¹ng v« ®Þnh h×nh. 2.1.2.2.nhËn thøc luËn Cè g¾ng sö lÝ c¸c sù kiÖn t­ nhiªn b»ng c¸ch ®Æt ra nh÷ng gi¶ thiÕt thay v× c¾t nghÜa c¸c sù kiÖn tù nhiªn b»ng lèi diÔn t¶ t­ t­ëng dÉn ®Õn kh«ng thÓ tranh luËn. Coi tr¸i ®Êt h×nh trô ph¶n b¸c víi t­ t­ëng tr¸i ®Êt h×nh chiÕc ®Üa cña thales 2.1.2.3.con ng­êi vµ x· héi Con ng­êi ®­îc sinh ra tõ loµi c¸, «ng coi loµi c¸ lµ nguån gèc cña c¸c loµi. Tõ nguån gèc nµo ®ã c¸c sinh vËt ®­îc ph¸t sinh khi chóng bÞ hñy diÖt ph¶I chÞu sù trõng ph¹t v× sù bÊt c«ng cña chóng theo lÖnh cña thÕ giíi. 2.1.3.anaxime ¤ng lµ nhµ céng sù th©n cËn cña anaximedes. 2.1.3.1.thÕ giíi quan Kh«ng khÝ lµ thùc thÓ s¬ ®¼ng ph¸t sinh ra mäi sù vËt.gi¶I thÝch sù kh¸c biÖt vÒ chÊt dÉn ®Õn nh÷ng kh¸c biÖt vÒ l­îng . Sù gi·n në cña khÝ t¹o ra Êm nãng, cùc ®é t¹o thµnh löa.khi co tô t¹o thµnh giã,n­íc, ®Êt,cao nhÊt lµ ®¸. 2.1.4.gi¸ trÞ vµ h¹n chÕ Tuy hä cã vÎ nh­ ®ang hµnh xö víi nh÷ng mèi t­ duy khoa häc nh­ng hä kh«ng thµnh lËp ra nh÷ng gi¶ thuyÕt, tiÕn hµnh nh÷ng thùc nghiÖm ®Ó kiÓm chøng.C¸c kh¸i niÖm cña hä mang tÝnh chÊt gi¸o ®iÒu kh¼ng ®Þnh røt kho¸t, hä kh«ng ®Ò cËp g× ®Õn mèi liªn hÖ gi÷a tinh thÇn vµ thÓ x¸c,cho dï c¸c ‎y niÖm cña hä vÒ ®Êt, v« h×nh, n­íc,cã h÷u Ých ®Õn ®©u nh­ng thËt sù quan träng häc lµ nh÷ng ng­êi ®Çu tiªn khëi s­íng c«ng viÖc t×m tßi ,chËp ch÷ng nh­ng ®i nh÷ng b­íc ®i th¼ng vµo c©u hái tù nhiªn ®­îc t¹o tõ ®©u. 2.2.c¬ së to¸n häc cña triÕt häc 2.2.1.trõ¬ng ph¸I pythagos Pythagos lµ nhµ to¸n häc lçi l¹c ®ång thêi lµ nhµ th«ng th¸i,mét nh©n vËt phi th­êng. 2.2.1.1.thÕ giíi quan «ng cïng c¸c häc trß cña «ng cho r»ng mäi sù vËt ®­îc t¹o thµnh tõ nh÷ng con sè. LÊy tÝnh ch½n lÎ ®Ó chØ sù ®èi lËp cña c¸c sù vËt,sù hµI hoµ chÝnh lµ sù c©n ®èi gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp. 2.2.1.2.nhËn thøc luËn Cho r»ng m«n to¸n häc chÝnh lµ m«n häc gióp thanh tÈy linh hån, ®¶m b¶o sù bÊt tö cña linh hån. 2.2.1.3.con ng­êi vµ x· héi Ph©n chia linh hån con ng­êi còng nh­ tÝnh c¸ch con ng­êi lµm 3 lo¹i:kÎ mua b¸n kiÕm lêi,kÎ thi tµi t×m dang väng,kÎ suy nghÜ ®¸nh gi¸ nh÷ng sù viÖc diÔn ra. 2.2.1.4.gi¸ trÞ vµ h¹n chÕ Sù lçi l¹c cña pythagos vµ c¸c häc trß ®· ®­îc ®o l­êng qua ¶nh lín c¸c nhµ triÕt häc thêi sau ®Æc biÖt lµ triÕt häc duy t©m cña Platon.cã rÊt nhiÒu hÖ thèng triÕt häc cña platon ®· xuÊt hiÖn ®Çu tiªn trong c¸c hÖ th«ng cña pythagos.KÓ c¶ tÝnh quan hÖ cña linh hån,sù ph©n chia 3 lo¹i linh hån. tÇm quan träng cña triÕt häc liªn quan ®Õn kh¸i niªm häc thuyÕt vµ c¸c häc thuyÕt. 2.3.HERACLITS ¤ng lµ nhµ biÖn chøng næi tiÕng cña triÕt häc hy lap cæ ®¹i. 2.3.1.thÕ giíi quan. Löa kh«ng nh÷ng lµ c¬ së cña mäi vËt mµ cßn lµ khëi nguyªn sinh ra mäi vËt. C¸i chÕt cña löa sinh ra khÝ,c¸i chÕt cña khÝ sinh ra n­íc,c¸i chÕt cña n­íc sinh ra löa,... B¶n th©n vò trô kh«ng ph¶i do mét ®Êng tèi cao nµo t¹o ra nã m·i lµ ngän löavÜnh viÔn ®ang kh«ng ngõng ch¸y vµ tµn lôi Sinh vËt trong thÕ giíi chóng ta ®Òu biÕn ®æi vµ vËn ®äng kh«ng ngõng. 2.3.2.nhËn thøc luËn ¤ng thõa nhËn sù tån t¹i vµ ®èi lËp gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp.vò trô lµ mét thÓ thèng nhÊt nh­ng trong lßng nã lu«n diÔn ra c¸c cuéc ®Êu tranh gi÷a c¸c sù vËt lùc l­îng ®èi lËp nhau, nhê ®ã cã sinh vËt nµy chÕt ®i sinh vËt kh¸c ra ®êi,vò trô v× thÕ trÎ m·i lu«n ph¸t triÓn...,v× thÕ ®Êu tranh lµ v­¬ng quèc cña mäi c¸i,quy luËt chung cña sù ph¸t triÓn cña vò trô. 2.3.3.con ng­êi vµ xÏ héi ¤ng cho r»ng mäi sù vËt mäi sù vËt ®Òu lµ mét,mäi ph¸n xÐt cña th­îng ®Õ ®Òu tèt, tèt xÊu ®Òu cã thÓ quy vÒ lµ mét. 2.4.parmenides Thùc t¹i lµ b¶n chÊt vÒ vËt chÊt vµ h÷u h¹n, thùc t¹i h×nh cÇu cßn vËt chÊt bÊt ®éng vµ chøa trong khèi cÇu ®ã, nã lµ mét khèi liªn tôc trong ®ã kh«ng cã kho¶ng trèng,cßn bªn ngoµi kh«ng cã g× n÷a,v× kh«ng cã thay ®æi nªn thùc t¹i lµ tù cã,kh«ng thÓ huû diÖt do ®ã sù vËt tån t¹i vÜnh cöu vµ bÊt di dÞch. 2.5. ZEN¤ Thùc t¹i lµ ®a nguyªn, kh«ng nh÷ng ph¶i xem xÐt thÕ giíi mµ cßn ph¶i suy nghÜ vÒ thÕ giíi ®ã .«ng ®­a ra 4 nguyªn lÝ nãi vÒ: sù vËt kh«ng chuyÓn ®éng, sù vËt lµ mét ¶o ¶nh, chuyÓn ®éng chØ lµ t­¬ng ®èi. 2.6.anaxagoaras §Õn ®©y triÕt häc cã b­íc ph¸t triÓn quan träng. ¤ng ®­a ra kh¸i niÖm vÒ tinh thÇn lµm cho vËt chÊt cã mét h×nh thøc,tr­íc khi thùc t¹i ¶nh h­ëng ®Õn h×nh d¸ng h×nh tr¹ng cña sù vËt th× nã ®ñ tån t¹i råi, «ng cho r»ng lÝ trÝ hiÖn h÷u kh¾p tù nhiªn. ¤ng lµ ng­êi thùc tÕ kh¸c h¼n víi lèi gi¶i thÝch cña c¸c nhµ triÕt häc tr­íc ®ã tuy nhiªn «ng míi chØ sö dông kh¸i niÖm tinh thÇn ë møc ®é rÊt Ýt.Sö dông lÝ trÝ nh­ mét vÞ thÇn m¸y s¸ng t¹o ra thÕ giíi,«ng gi¶i thÝchnguån gèc cña sù vËt lµ mét qu¸ tr×nh t¸ch rêi,tuy ch­a khai th¸c hÕt kh¸i niÖm tinh thÇn nh­ng nã cã ¶nh h­ëng ®Õn triÕt häc th¬× k× sau. 2.7.®ªm«crits Lµ ®¹i biÓu xuÊt s¾c nhÊt cña triÕt häc hy l¹p cæ ®¹i.nh÷ng t­ t­ëng cña «ng ®¹i biÓu cho ®­êng lèi triÕt häc míi triÕt häc duy vËt hy l¹p cæ ®¹i. 2.7.1.THÕ giíi quan Nguyªn tö lµ c¬ së ®Ó t¹o nªn vò trô, ®ã lµ nh÷ng phÇn tö nhá bÐ nhÊt kh«ng ph©n chia kh«ng x©m nhËp ®­îc.C¸c nguyªn tö ®ång nhÊt vÒ chÊt vµ l­îng, nh­ng kh¸c nhau vÒ h×nh d¸ng kÝch th­íc, trËt tù s¾p xÕp t¹o nªn tÝnh ®a dang cña sù vËt. VËn ®éng g¾n liÒn víi vËt chÊt vµ tån t¹i vÜnh viÔn, ®ã lµ ph¸n ®o¸n cã gi¸ trÞ cña «ng nh­ng «ng vÉn ch­a gi¶i thÝch ®­îc nguyªn nh©n cña sù vËn ®éng. 2.7.2.nhËn thøc luËn ph©n chia nhËn thøc cña con ng­êi lµm hai tr×nh ®é, nhËn thøc c¶m tÝnh vµ ch©n lÝ,trong ®ã nh©n lÝ lµ ®¸ng tin cËy,«ng còng thÊy ®­îc mèi quan hÖ gi÷a 2 giai ®o¹n nµy. 2.7.3.con ng­êi vµ x· héi sù sèng lµ kÕt qu¶ ph¸t triÓn tiÕn hãa l©u dµi cña giíi tù nhiªn ®ù¬c ph¸t sinh tõ nh÷ng vËt thÓ Èm ­ít khi gÆp ®iÒu kiÖn thÝch hîp. Nguyªn tö ®­îc cÊu t¹o tõ nh÷ng nguyªn tö h×nh cÇu vµ còng chÕt nh­ thÓ x¸c. ñng hé tÇng líp chñ n« d©n chñ chèng lai chñ n« quÝ téc nh­ng l¹i coi chÕ ®é n« lÖ lµ hîp lÝ vµ cÇn ph¶i sö dông n« lÖ nh­ nh÷ng biÖn ph¸p cña c¬ thÓ. 2.8.sorates C¸c nhµ triÕt häc ®Çu tiªn tËp trung chó y vµo tù nhiªn, c¸c nhµ nguy biÖn vµ sorates chuyÓn c¸c mèi quan hÖ cña triÕt häc sang lÜnh vùc con ng­êi,nh÷ng vÊn ®Ò trùc tiÕp liªn quan ®Õn hµnh vi con ng­êi.mét phÇn hä kh«ng thµnh c«ng trong viÖc ®¹t tíi mét quan niÖm ®ång nhÊt nµo vÒ vò trô,hä ®· ®­a ra nh÷ng lèi gi¶i thÝch kh«ng nhÊt qu¸n vÒ tù nhiªn,nh­ng kh«ng cã c¸ch nµo dung hoµ c¸c lèi gi¶i thÝch ®ã. 2.9.platon Nhµ duy t©m, kh¸ch quan lín nhÊt cña triÕt häc hy l¹p cæ ®¹i 2.9.1.thÕ gi¬Ý quan X©y dùng ’’ häc thuyÕt Ý niÖm’’ Y niÖm lµ c¸i cã tr­íc, thÕ giíi sù vËt lµ c¸i cã sauvµ ®­îc s¸ng t¸o bëi y niÖm ‘’duy t©m kh¸ch quan’’. 2.9.2.nhËn thøc luËn Tri thøc lµ c¸i cã tr­íc tõng b­íc x©m nhËp vµo c¬ thÓ cña con ng­êi th«ng qua sù nhí l¹i cña linh hån, tri thøc cã hai lo¹i :tri thøc mê nh¹t vµ tri thøc hoµn toµn ®óng ®¾n ®¸ng tin cËy.chØ cã tri thøc thø hai míi cho ta ch©n lÝ sù hiÓu biÕt ®óng ®¾n vÒ sù vËt 2.9.3.con ng­êi vµ x· héi Con ng­êi cã phÇn x¸c phÇn hån, x¸c tan biÕn cßn hån sÏ bÊt diÖt ‘’nhÞ nguyªn luËn’’.linh hån bao gåm ba bé phËn lµ trÝ tuÖ xóc c¶mvµ c¶m tÝnh,t­¬ng øng víi ba bé phËn ®ã cña linh hån lµ ba lo¹i ng­êi trong x· héi :th«ng th¸i, dòng c¶m, khuÊt phôc. Trong c¸c quan ®iÓm vÒ x· héi,nh­ng «ng ñng hé x©y dùng nhµ n­íc t­ t­ëng ®ã lµ nhµ n­íc cña y niÖm. Ra søc b¶o vÖ tÇng líp chñ n« quÝ téc, chèng l¹i chñ n« d©n chñ. 2.10.aritstèts C¸c nhµ s¸ng lËp chñ nghÜa M¸c_Lenin coi Aritstot lµ bé ãc b¸ch khoa nhÊt trong sè c¸c nhµ t­ t­ëng cæ ®¹i hy l¹p.triÕt häc cña «ng cïng víi triÕt häc cña ®em«crit vµ Platon lµm nªn giai ®o¹n ph¸t triÓn cao nhÊt cña triÕt häc Hy L¹p. 2.10.1.thÕ giíi quan Coi tù nhiªn lµ tæng hîp nh÷ng sù vËt cã mét b¶n thÓ vËt chÊt m·i m·i vËn ®éng vµ biÕn ®æi qua ®ã vËn ®éng mµ giíi tù nhiªn ®­îc biÓu hiªn ra,vËn ®éng kh«ng t¸ch rêi tù nhiªn .vËn ®éng cña giíi tù nhiªn cã nhiÒu h×nh thøc t¨ng gi¶m, biÕn ®æi vÒ chÊt,sinh diÖt... Giíi tù nhiªn theo «ng vËt chÊt lµ ®Çu tiªn,c¬ së cho mäi sù sinh tån,võa lµ h×nh d¸ng.nhËn thøc cña con ng­êi lµ thu nhËn h×nh d¸ng chø kh«ng ph¶i chÝnh sù vËt 2.10.2.nhËn thøc luËn Thõa nhËn thÕ giíi kh¸ch quan lµ ®èi t­îng cña nhËn thøc,lµ nguån gèc,kh¸i niÖm vµ c¶m gi¸c.Tù nhiªn lµ thø nhÊt,tri thøc lµ thø hai. C¸c giai ®o¹n cña nhËn thøc:giai ®o¹n c¶m tÝnh_nhËn thøc trùc quan,thÇn th¸nh ho¸ nhËn thøc lÝ tÝnh coi nã nh­ chøc n¨ng cña linh hån,cña th­îng ®Õ.theo «ng c¸i chung trong c¸i ®¬n lÎ lµ thùc. 2.10.3.®¹o ®øc häc PhÈm h¹nh lµ c¸i tèt ®Ñp nhÊt lµ lîi Ých tèi cao mµ mäi c«ng d©n cÇn ph¶i cã, phÈm h¹nh con ng­êi thÓ hiÖn qua quan niÖm vÒ h¹nh phóc.h¹nh phóc ph¶i g¾n liÒn víi ho¹t ®éng nhËn thøc,víi ­íc väng lµ ®iÒu thiÖn. 2.11.c¸c t­ t­ëng sau aritsèts Sau khi aritst«ts hoµn tÊt hÖ t­ t­ëng lín cña «ng, triÕt häc ®· chuyÓn sang mét h­íng ®i míi.bèn nhãm triÕt gia ®· gãp phÇn h×nh thµnh h­íng ®i ®ã lµ Epicurus,kh¾c kØ,hoµi nghi,Plotinus.tuy nhiªn hä l¹i chÞu ¶nh h­ëng cña c¸c triÕt gia tr­íc:ph¸i Epicurus_Pªm«crirs (thuyÕt nguyªn tö), kh¾c kØ_Pªraclit (löa x©m nhËp mäi sù vËt), Plotinus ¶nh h­ëng s©u ®Ëm triÕt häc Platon §iÒu lµm triÕt häc cña hä kh¸c h¼n triÕt hä thêi tr­íc kh«ng chØ ë néi dung mµ cßn ë tr×nh ®é vµ sù nhÊn m¹nh cña nã. Sù nhÊn m¹nh thùc hµnh tËp trung vµo c¸i t«i,triÕt häc trë lªn thùc tiÔn qua viÖc nhÊn m¹nh nghÖ thuËt sèng, häc ®· xã nh÷ng h­íng ®i míi trong ®¹o ®øc häc ®· diÔn ra do c¸c hoµn c¶nh lÞch sö thêi ®¹i Êy Hä ®­a ng­êi ta ®Õn chç suy nghÜ tr­íc hÕt vÒ b¶n th©nhä vµ c¸ch mµ hä cã thÓ ®¹t ®­îc mét ®êi sèng c¸ nh©n tho¶ m·n nhÊt xÐt nh­ nh÷ng c¸ nh©n trong mét trËt tù thiªn nhiªn. C¸c triÕt gia ph¸i epicurus h­íng tíi lÝ t­ëng sèng qua viÖc ®¹t tíi c¸i thanh th¶n cña linh hån, ph¸i kh¾c kØ t×m c¸ch kiÒm chÕ nh÷ng ph¶n øng cña hä tr­íc nh÷ng biÕn cè kh«ng thÓ tr¸nh khái, ph¸i hoµi nghi t×m c¸ch duy tr× tù do c¸ nh©n,qua viÖc tõ chèi sù cam kÕt c¬ b¶n nµo ®èi víi c¸c lÝ t­ëng mµ c«ng lÝ cña chóng cßn bÞ nghi ngê,ph¸i plotinus kh¼ng ®Þnh sù cøu rçi trong viÖc kÕt hîp thÇn bÝ víi th­íng ®Õ. C¸c triÕt gia nµy ®Õn víi triÕt häc ®Ó t×m mét nguån y nghÜa cho sù tån t¹i cña con ng­êi. Vµ triÕt häc cña hä ®Æc biÖt lµ ph¸i kh¾c kØ sau nµy sÏ ®Êu tranh víi t«n gi¸o v× sù trung thµnh víi con ng­êi,hä cè g¾ng kh¸m ph¸ ra nh÷ng ®­êng lèi ®Ó c¸c c¸ nh©n cã thÓ ®¹t tíi h¸nh phóc hay sù tho¶ m·n trong mét thÕ giíi ®Çy c¹m bÉy vµ thï nghÞch. 3.gi¸ trÞ vµ h¹n chÕ C¸c nhµ triÕt häc hy l¹p cæ ®¹i, hä cã c«ng lµ nh÷ng nhµ triÕt häc ®Çu tiªn khai s¸ng vµ b¾t ®Çu t×m hiÓu vÒ c¸c vÊn ®Ò triÕt häc.®Æc biÖt ®èi víi c¸c t­ t­ëng lín,hä lµ nh÷ng ng­êi ®· ®Æt nÒn mãng triÕt häc cho c¸c t­ t­ëng lín sau nµy vµ ®Õn nay vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ.TriÕt häc ®ªmocrits tuy cã nh÷ng h¹n chÕ lµ th« s¬ chÊt ph¸c nh­ng nh÷ng t­ t­ëng triÕt häc cña «ng ®· thÓ hiÖn thÕ giíi quan duy vËt triÖt ®Ó .triÕt häc platon thÓ hiÖn lËp tr­êng duy t©m kh¸ch quan râ rÖt.Nh­ng ®ãng gãp cña «ng ë chç tËp trung nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò vÒ y thøc x· héi lµ ng­êi ®Çu tiªn nªu nªn mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c quan ®iÓm triÕt häc.TriÕt häc arixtot tuy cã nh÷ng h¹n chÕ lµ giao ®éng gi÷a chñ nghÜa duy vËt vµ duy t©m nh­ng «ng xøng ®¸ng lµ bé ãc b¸ch khoa nhÊt trong c¸c bé ãc vÜ ®¹i cña triÕt häc cæ ®¹i hy l¹p. III.KÕT LUËN Khi ®i vµo nghiªn cøu lÞch sö c¸c nhµ triÕt häc cæ ®¹i hy l¸pÏ gióp ta cã mét c¸i nh×n tæng qu¸t nÒn mãng cña triÕt häc ®· ®­îc x©y dùng nh­ thÕ nµovµ thÕ lµ triÕt häc ®· ra ®êi víi t­ c¸ch lµ h¹t nh©n lÝ luËn cña thÕ giíi quan, lµm cho thÕ giíi quan ph¸t triÓn nh­ mét qu¸ tr×ng tô gi¸c dùa trªn sù tæng kÕt c¸c kinh nghiÖm thùc tiÔn do c¸c nhµ khoa häc ®­a l¹i. Cho ®Õn nay ®iÒu rÊt cÇn thiÕt lµ tiÕp tôc ph¸t triÓn chñ nghÜa Mac_Lenin lªn mét tÇm cao míi v× thÕ cÇn cã qua tr×nh kÕ thõa vµ ph¸t huy c¸c t­ tö¬ng cña c¸c vÞ ®i tr­íc. iv.danh môc tµI liÖu tham kh¶o 1. LÞch sö triÕt häc 2.Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c_Lªnin. 3.TriÕt häc hái vµ ®¸p Tr­êng ®¹i häc molosop khoa triÕt häc N£U GI¸ TRÞ Vµ H¹N CHÕ CñA C¸C NHµ TRIÕT HäC DUY VËT Cæ §¹I ._.