Triển vọng và một số giải pháp nhằm thúc đẩy quan hệ thương mại Việt Nam – EU

Lêi nãi ®Çu Ho¹t ®éng kinh tÕ lµ c¬ së cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi. Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang ngµy cµng gia t¨ng nh­ hiÖn nay, viÖc më réng c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ®· trë thµnh mét tÊt yÕu kh¸ch quan cña mçi quèc gia. B»ng viÖc gia nhËp ASEAN, thiÕt lËp c¬ së ph¸p lý cho mèi quan hÖ hîp t¸c víi EU, b×nh th­êng ho¸ quan hÖ víi Mü, tham gia AFTA, APEC, vµ ®ang trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO ,ViÖt Nam ®· vµ ®ang v÷ng b­íc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Nghiªn cøu quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU cã thÓ gióp ta hiÓu râ h¬n vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ mµ c¸c n­íc EU ®ang tiÕn hµnh, ®ång thêi ®ãng gãp nh÷ng th«ng tin quan träng cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu ®Ó hä khai th¸c hiÖu qu¶ h¬n thÞ tr­êng EU. Nghiªn cøu quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU cßn lµ sù t×m hiÓu qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ chiÕn l­îc kinh tÕ cña EU cïng víi nh÷ng t¸c ®éng cña nã ®èi víi thÕ giíi nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng. Qua ®ã, gãp phÇn vµo viÖc t¨ng c­êng hiÓu biÕt vÒ EU, vÒ mèi quan hÖ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam víi tæ chøc nµy còng nh­ víi 15 n­íc thµnh viªn. KÓ tõ n¨m 1995, khi b¶n HiÖp ®Þnh khung hîp t¸c ViÖt nam – EU ®­îc ký kÕt, quan hÖ ViÖt Nam – EU ®· cã nhiÒu biÕn chuyÓn tÝch cùc nh­ng vÉn ch­a thùc sù t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng s½n cã cña mçi bªn, ®Æc biÖt lµ trong th­¬ng m¹i. V× vËy, viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu ®Ò tµi “Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam – EU” trë nªn hÕt søc cÇn thiÕt. NhËn thøc trªn chÝnh lµ c¬ së khiÕn t¸c gi¶ lùa chän ®Ò tµi nµy lµm kho¸ luËn tèt nghiÖp. Tuy nhiªn, t¸c gi¶ chØ giíi h¹n néi dung ®Ò tµi ë nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ cao trong ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu gi÷a ViÖt Nam vµ EU; qua ®ã, nªu lªn mét sè kiÕn nghÞ víi hy väng gãp phÇn thóc ®Èy h¬n n÷a víi mèi quan hÖ nµy. Tuy nhiªn, víi vèn kiÕn thøc h¹n hÑp cña mét sinh viªn s¾p ra tr­êng, t¸c gi¶ kh«ng kú väng sÏ ®­a ra ®­îc mét bøc tranh thËt chi tiÕt, tØ mØ, s©u s¾c vµ ®Çy ®ñ vÒ mèi quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam – EU. ChØ hy väng r»ng, th«ng qua ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch tæng hîp vµ viÖc tËp hîp, hÖ thèng ho¸ c¸c tµi liÖu s­u tÇm ®­îc, ng­êi viÕt cã thÓ nªu ra ®­îc c¸i nh×n kh¸i qu¸t vÒ mèi quan hÖ nµy, gãp phÇn cung cÊp mét sè th«ng tin vµ nh÷ng hiÓu biÕt cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu vµ quan hÖ víi EU. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: T¸c gi¶ chñ yÕu sö dông ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö, kÕt hîp víi c¸c ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch, thèng kª so s¸nh, ®èi chiÕu tæng hîp,… ®Ó lµm s¸ng tá c¸c vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu. Ph¹m vi nghiªn cøu Kho¸ luËn chØ tËp trung nghiªn cøu mét lÜnh vùc ®ã lµ th­¬ng m¹i hµng ho¸ trong quan hÖ víi EU, kh«ng nghiªn cøu quan hÖ th­¬ng m¹i dÞch vô. Sù kh¶o cøu cña kho¸ luËn ®­îc tËp trung vµo kho¶ng thêi gian tõ 1995 ®Õn nay vµ dù b¸o triÓn väng ®Õn n¨m 2010. KÕt cÊu cña kho¸ luËn: Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung ®­îc chia thµnh 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Kh¸i qu¸t vÒ EU vµ nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng tíi quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU. Ch­¬ng 2: Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam – EU giai ®o¹n 1995 - 2001 Ch­¬ng 3: TriÓn väng vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam – EU. T¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o h­íng dÉn ThS. Bïi ThÞ Lý, c¸c thÇy c« gi¸o tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, c¸c c¸n bé Trung t©m nghiªn c­ó Ch©u ¢u cïng mét sè b¹n bÌ trong suèt thêi gian qua ®· tËn t×nh gióp ®ì, chØ b¶o, ®ãng gãp mét phÇn to lín cho viÖc hoµn thµnh kho¸ luËn nµy. MÆc dï ®· cè g¾ng hÕt søc, nh­ng do sù h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian còng nh­ tr×nh ®é, n¨ng lùc chñ quan nªn ch¾c ch¾n bµi kho¸ luËn nµy sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, h¹n chÕ. RÊt mong nhËn ®­îc sù th«ng c¶m vµ nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy c¸c c« vµ c¸c b¹n ®Ó ®Ò tµi nµy ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Th¸ng 4/2003 Sinh viªn thùc hiÖn Lª Thu H»ng. Ch­¬ng I Kh¸i qu¸t vÒ EU vµ nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng tíi quan hÖ th­¬ng m¹i viÖt Nam - EU Kh¸i qu¸t vÒ thÞ tr­êng EU 1.1. Mét sè ®Æc ®iÒm chÝnh vÒ thÞ tr­êng EU Tr¶i qua h¬n 50 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, ngµy nay, Liªn minh Ch©u ¢u (EU) bao gåm 15 quèc gia vµ lµ mét liªn minh cã tiÒm lùc m¹nh vÒ kinh tÕ, th­¬ng m¹i vµ lµ mét trong ba trung t©m kinh tÕ, chÝnh trÞ quan träng cña thÕ giíi. Víi diÖn tÝch chiÕm h¬n 2,4% diÖn tÝch ®i¹ cÇu, d©n sè 376,2 triÖu ng­êi, GDP lµ 8532 tû USD (n¨m 2000), EU lµ nhµ ®Çu t­ cã vÞ trÝ quan träng trong ho¹t ®éng ®Çu t­ quèc tÕ. Kinh tÕ EU kh«ng chØ lín vÒ quy m«; v÷ng m¹nh vÒ c¬ cÊu dÞch vô – c«ng nghiÖp – n«ng nghiÖp víi møc t¨ng tr­ëng æn ®Þnh, l¹m ph¸t trung b×nh ë møc 1,6 – 1,8%/n¨m; mµ cßn cã ®ång tiÒn kh¸ m¹nh lµ ®ång EURO (®· b¾t ®Çu ®­îc chÝnh thøc l­u hµnh ë 12 n­íc). C¸c n­íc thµnh viªn EU ®¹t tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸ t­¬ng ®ång vµ hiÖn nay ®ang thóc ®Èy tiÕn tr×nh nhÊt thÓ ho¸ vÒ mäi mÆt: chÝnh trÞ, an ninh, quèc phßng, thèng nhÊt vÒ kinh tÕ, xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan, sö dông ®ång tiÒn chung... HiÖn nay, trong c¸c quan hÖ th­¬ng m¹i, EU ®ang ho¹t ®éng víi t­ c¸ch lµ mét khèi thèng nhÊt vµ cã thÓ coi nh­ lµ mét quèc gia khæng lå – siªu quèc gia. XÐt vÒ mÆt thÞ tr­êng, EU lµ n¬i cã nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, søc mua lín, mang tÝnh ®a d¹ng vµ khu vùc cao. Ngoµi ra, EU cßn lµ mét thÞ tr­êng khã tÝnh ®­îc bao bäc bëi c¸c hµng rµo th­¬ng m¹i rÊt chÆt chÏ vµ nhÊt lµ hÖ thèng ®Þnh chuÈn cùc kú nghiªm ngÆt. §Æc ®iÓm lín nhÊt cña thÞ tr­êng EU lµ tÝnh thèng nhÊt. Hµng ho¸, dÞch vô ®­îc tù do l­u th«ng trong ph¹m vi 15 n­íc EU mµ kh«ng hÒ bÞ c¶n trë, nh­ trong cïng mét quèc gia. Cã thÓ nãi, biªn giíi cña 15 n­íc thµnh viªn EU ®· gÇn trë thµnh ®ång nhÊt. Sù thèng nhÊt cña thÞ tr­êng EU ®· khiÕn cho nã trë thµnh mét thÞ tr­êng tiªu thô, mét khèi mËu dÞch lín nhÊt vµ m¹nh nhÊt thÕ giíi. Tuy nhiªn, nh÷ng liªn kÕt quy m«, chÆt chÏ Êy gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn l¹i thóc ®Èy bu«n b¸n néi bé trong khèi nhiÒu h¬n so víi bªn ngoµi. Do ®ã, tÝnh “h­íng néi” trong th­¬ng m¹i còng lµ mét ®Æc ®iÓm næi tréi. Lµ khu vùc tËp trung nhiÒu quèc gia t­ b¶n cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao nh­ §øc, Anh, Ph¸p..., EU trë thµnh mét thÞ tr­êng cã søc mua lín thø hai trªn thÕ giíi, chiÕm 19,72% kim ng¹ch toµn cÇu (so víi Mü lµ 20,09%). ThÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng ë ®©y rÊt khã tÝnh. Lý do chñ yÕu bëi ng­êi d©n EU cã møc sèng cao nªn hä rÊt kh¾t khe trong viÖc lùa chän c¸c lo¹i hµng ho¸. H¬n n÷a EU cßn lµ níi tËp trung nhiÒu nÒn v¨n ho¸ vµ nguån d©n c­ kh¸c nhau: Ch©u ¢u, Ch©u Phi, Ch©u ¸ ... v× vËy, yªu cÇu vÒ chñng lo¹i s¶n phÈm còng rÊt ®a d¹ng. Hµng ho¸ xuÊt khÈu sang EU kh«ng nh÷ng ph¶i ®¶m b¶o chÊt l­îng cao mµ cßn ph¶i cã mÉu m·, bao b× ®Ñp. §èi víi mÆt hµng l­¬ng thùc (nh­ n«ng, thuû s¶n...) vµ dÖt may, EU cßn kü tÝnh vµ chän läc mét c¸ch kh¾t khe h¬n nhiÒu. C¸c kh¸ch hµng vèn sµnh ¨n, sµnh mÆc nµy kh«ng bao giê chÊp nhËn nh÷ng th«ng sè kü thuËt cã sù sai sãt trong chÕ biÕn còng nh­ s¶n xuÊt cho dï víi bÊt kú lý do nµo. §· vËy, khi nhËp khÈu, c¸c nhµ nhËp nhËp khÈu EU lu«n t×m kiÕm nh÷ng thÞ tr­êng rÎ, hoÆc b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c, cè g¾ng h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm tíi møc thÊp nhÊt mµ hä cã thÓ t¹i n¬i ®Æt hµng. Tèt, ®Ñp, rÎ lµ ba tiªu chuÈn hµng ®Çu cña ng­êi tiªu dïng EU. §iÒu nµy lý gi¶i v× sao c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khã lßng “kham” næi nh÷ng “cat” hµng dÖt may cao cÊp cña EU nh­ veston, complet... ThËm chÝ cã ®­îc cÊp h¹n ng¹ch ®i ch¨ng n÷a, th× hä còng kh«ng d¸m nhËn mµ chñ yÕu chØ nhËn hai mÆt hµng vèn ®­îc coi lµ “truyÒn thèng” lµ ¸o s¬-mi vµ jacket. §Æc ®iÓm kh¸c n÷a cña thÞ tr­êng EU lµ tÝnh c¹nh tranh cao. EU nhËp khÈu rÊt nhiÒu s¶n phÈm hiÖn ®¹i, phong phó tõ c¸c n­íc Ch©u ¸ , ch©u Mü nªn hµng ho¸ c¹nh tranh lÉn nhau lµ chuyÖn ®­¬ng nhiªn vµ trë thµnh mét ®Æc ®iÓm quan träng. Kh«ng chØ vÒ chÊt l­îng, mÉu m·, hµng ho¸ xuÊt khÈu vµo EU cßn ph¶i ®­¬ng ®Çu víi nhiÒu th¸ch thøc vÒ gi¸ “siªu rΔ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, n¬i mµ EU dµnh cho nhiÒu ­u ®·i vÒ thuÕ nhËp khÈu. Do vËy, chÊt l­îng s¶n phÈm ë thÞ tr­êng nµy lu«n ®­îc n©ng cao, c¶i tiÕn, vßng ®êi s¶n phÈm nhanh ®Ó thÝch øng víi tÝnh c¹nh tranh khèc liÖt. Tuy lµ mét thÞ tr­êng réng më vµ c¸c n­íc thµnh viªn EU ®Òu ®ang thi hµnh chÝnh s¸ch tù do ho¸ th­¬ng m¹i quèc tÕ, nh­ng ®Ó xuÊt khÈu ®­îc hµng ho¸ vµo thÞ tr­êng nµy kh«ng ph¶i lµ chuyÖn dÔ, cho dï ®· héi ®ñ nh÷ng th«ng sè vÒ mÆt kü thuËt. Muèn cã ®­îc sù hiÖn diÖn ë ®©y, c¸c nhµ cung øng bªn ngoµi ph¶i giao dÞch vµ th©m nhËp ®­îc vµo hÖ thèng ph©n phèi cña EU. HÖ thèng ph©n phèi lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng trong kh©u l­u th«ng vµ xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ cña EU bao gåm: c¸c trung t©m mua b¸n, c¸c ®¬n vÞ chÕ biÕn, ph©n phèi, c¸c nhµ b¸n bu«n vµ ng­êi tiªu dïng.... c¸c trung t©m kÓ trªn th­êng kiÓm so¸t kho¶ng 2/3 l­îng thùc phÈm, hµng ho¸ toµn ch©u ¢u. SÏ lµ mét thiÕu sãt lín khi ph©n tÝch ®Æc ®iÓm thÞ tr­êng EU mµ kh«ng nãi tíi c¸c hµng rµo th­¬ng m¹i EU ®ang ¸p dông. §©y lµ yÕu tè mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn n¾m râ khi xuÊt khÈu s¶n phÈm cña m×nh sang thÞ tr­êng khã tÝnh vµo bËc nhÊt thÕ giíi nµy. Bªn c¹nh ch­¬ng tr×nh më réng hµng ho¸ nh»m ®Èy m¹nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i quèc tÕ, c¾t gi¶m thuÕ quan ®¸nh vµo hµng nhËp khÈu vµ dµnh cho nh÷ng ­u ®·i hç trî cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong quan hÖ th­¬ng m¹i song ph­¬ng, EU cßn thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch th«ng qua mét lo¹t c¸c c«ng cô, biÖn ph¸p kh¸c nhau. §iÓn h×nh lµ: thuÕ chèng xuÊt khÈu b¸n ph¸ gi¸, thuÕ chèng tµi trî vµ c¸c ®iÒu kiÖn b¶o hé kh¸c, nh÷ng quy ®Þnh vÒ “gi¶i quyÕt trë ng¹i th­¬ng m¹i” cho phÐp chèng l¹i khu«n khæ WTO vµ mét sè biÖn ph¸p tr¸i víi luËt lÖ c©n b»ng mµ c¸c n­íc thø ba ¸p dông, c¸c biÖn ph¸p chèng hµng gi¶ nh»m ng¨n chÆn kh«ng cho nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ ®¸nh c¾p b¶n quyÒn.... EU còng ®· th­¬ng thuyÕt nh÷ng hiÖp ®Þnh vÒ nhËp khÈu h¹n chÕ mét sè mÆt hµng cã thÓ ¶nh h­ëng tíi sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ EU vµ ¸p dông mét sè biÖn ph¸p thùc hiÖn nh­ ®¸nh 30% thuÕ nhËp khÈu ®èi víi s¶n phÈm ®iÖn tö cña Hµn Quèc vµ Singapore, nh«m cña Nga, xe h¬i cña NhËt B¶n, giµy dÐp cña Trung Quèc, ®¸nh thuÕ 50% - 100% ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt camera truyÒn h×nh cña NhËt B¶n....Nh÷ng biÖn ph¸p nªu trªn cña EU ®Òu nh»m môc ®Ých b¶o vÖ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cña m×nh tr­íc nh÷ng hµnh ®éng kh«ng trung thùc vµ thiÕu lµnh m¹nh cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. HiÖn nay, c¶ 15 n­íc thµnh viªn EU ®Òu ¸p dông chung mét biÓu thuÕ quan ®èi víi hµng xuÊt nhËp khÈu. Møc thuÕ trung b×nh ®¸nh vµo hµng n«ng s¶n nhËp khÈu lµ 18%, cßn hµng c«ng nghiÖp lµ 2%. EU cßn chia c¸c s¶n phÈm cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®­îc h­ëng GSP cña m×nh thµnh 4 nhãm víi møc thuÕ ­u ®·i kh¸c nhau dùa trªn møc ®é nh¹y c¶m ®èi víi bªn nhËp khÈu, møc ®é ph¸t triÓn cña c¸c n­íc xuÊt khÈu vµ nh÷ng v¨n b¶n tho¶ thuËn gi÷a hai bªn. §ã lµ: - Nhãm hµng rÊt nh¹y c¶m: ®­îc h­ëng møc thuÕ GSP b»ng 85% thuÕ suÊt MFN v× ®©y lµ nhãm mÆt hµng EU h¹n chÕ nhËp khÈu (nh­ chuèi, quÇn Êo may s½n, thuèc l¸, lôa t¬ t»m...) -Nhãm s¶n phÈm nhËy c¶m: ®­îc h­ëng møc thuÕ GSP b»ng 70% thuÕ suÊt MFN. §©y lµ mÆt hµng EU kh«ng khuyÕn khÝch nhËp khÈu, chñ yÕu lµ hµng ®iÖn tö d©n dông, ®å ch¬i trÎ em,mét sè lo¹i thùc phÈm vµ ®å uèng... - Nhãm s¶n phÈm b¸n nhËy c¶m: ®­îc h­ëng møc thuÕ GSP b»ng 35% thuÕ suÊt MFN. §©y lµ nhãm mÆt hµng EU khuyÔn khÝch nhËp khÈu, phÇn lín lµ thuû s¶n ®«ng l¹nh, mét sè nguyªn liÖu vµ ho¸ chÊt, hµng c«ng nghiÖp d©n dông... - Nhãm s¶n phÈm kh«ng nh¹y c¶m : ®­îc h­ëng møc thuÕ suÊt GSP b»ng 0% - 10% thuÕ suÊt MFN. §©y lµ nhãm mÆt hµng EU ®Æc biÖt khuyÕn khÝch nhËp khÈu bao gåm chñ yÕu lµ mét sè lo¹i thùc phÈm vµ ®å uèng nh­ bia, n­íc kho¸ng, mét sè lo¹i n«ng s¶n nh­ dõa c¶ vá, h¹t ®iÒu... Trong mçi nhãm hµng nªu trªn ®Òu ®­îc EU quy ®Þnh tõng chñng lo¹i hµng cô thÓ víi c¸c møc thuÕ suÊt kh¸c nhau thuéc ph¹m vi giíi h¹n cña GSP giai ®o¹n tõ 1/7/1999 ®Õn 31/12/2001. H¹n ng¹ch (quota) còng lµ mét trong nh÷ng c«ng cô h÷u hiÖu mµ EU sö dông ®Ó h¹n chÕ sè l­îng hay gi¸ trÞ mét sè chñng lo¹i hµng nhËp khÈu qua viÖc ph©n bæ quota tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®­îc h­ëng GSP theo ch­¬ng tr×nh hç trî cña EU. Mét sè mÆt hµng EU ¸p dông h¹n ng¹ch lµ ®­êng, quÇn ¸o may s½n, thuû s¶n... Ngoµi hai biÖn ph¸p lµ thuÕ quan vµ h¹n ng¹ch nªu trªn, thÞ tr­êng EU cßn ®­îc b¶o vÖ bëi mét hµng rµo phi thuÕ quan kh¸c lµ c¸c c«ng cô hµnh chÝnh. Ch¼ng h¹n, EU kh«ng nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm ®¸nh c¾p b¶n quyÒn, kh«ng nhËp khÈu l«ng thó ®éng vËt bÞ bÉy b»ng bÉy ch©n ®óc b»ng thÐp kÓ tõ ngµy 1/12/1997... v× lý do nh©n ®¹o vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. VÒ quy chÕ vµ giÊy phÐp nhËp khÈu: do quy chÕ nhËp khÈu tù do nªn EU kh«ng yªu cÇu hµng ho¸ ph¶i cã giÊy phÐp nhËp khÈu, trõ mét sè mÆt hµng thuéc chñng lo¹i nh¹y c¶m nh­ ®· quy ®Þnh. Tuy nhiªn, ®èi víi mét vµi n­íc trong ®ã cã Trung Quèc, EU l¹i quy ®Þnh ph¶i cã giÊy phÐp, nh­ng nh÷ng giÊy phÐp nµy th­êng ®­îc ph¸t hµnh tù do, kh«ng ®­îc kiÓm so¸t chÆt chÏ. VÒ m· hiÖu th­¬ng m¹i nh­ nh·n m¸c th­¬ng m¹i, xuÊt xø hµng ho¸ nhËp khÈu... còng ®­îc quy ®Þnh rÊt nghiªm ngÆt. §èi víi tõng lo¹i s¶n phÈm, EU ®Òu cã nh÷ng quy ®Þnh riªng. VÝ dô ®èi víi thùc phÈm ®å uèng ®ãng gãi ph¶i ghi râ tªn s¶n phÈm, träng l­îng, thêi gian sö dông, c¸ch sö dông, ®Þa chØ s¶n xuÊt hay n¬i b¸n, ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n, m· sè, m· v¹ch.... §èi víi thuèc men th× ph¶i ®­îc kiÓm tra, ®¨ng ký vµ ph¶i ®­îc c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cña c¸c quèc gia thµnh viªn EU cho phÐp nhËp khÈu. Trong tr­êng hîp ph¸t hiÖn mét lo¹i thuèc nµo ®ã cã t¸c dông phô th× lo¹i thuèc Êy sÏ ®­îc c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña EU hoÆc cña Uû ban ch©u ¢u vÒ ®Þnh chuÈn tÞch thu ngay lËp tøc, tr¸nh g©y thiÖt h¹i cho ng­êi tiªu dïng. §èi víi c¸c lo¹i v¶i (hay lôa), EU lËp ra mét hÖ thèng thèng nhÊt vÒ m· hiÖu cho c¸c lo¹i sîi cÊu thµnh nªn lo¹i v¶i (hay lôa) ®­îc b¸n ra thÞ tr­êng. Tøc lµ tuú thuéc vµo tû lÖ % vÒ träng l­îng cña lo¹i sîi cÊu thµnh mµ ®Æt tªn cña nh÷ng lo¹i sîi kh¸c ®· ®­îc sö dông. Tãm l¹i, EU lu«n coi nh·n hiÖu, xuÊt xø lµ mét thø “c¨n c­íc” cña s¶n phÈm ®Ó tr¸nh c¸c th«ng tin sai sù thËt nh»m b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng. Ngoµi ra, ®Ó b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng ®ång thêi còng lµ ®Ó h¹n chÕ bít sè l­îng hµng nhËp khÈu, EU cßn ¸p dông mét hµng rµo tiªu chuÈn kü thuËt vµ an toµn vÖ sinh dÞch tÔ kh¾t khe, nghiªm ngÆt vµo bËc nhÊt thÕ giíi. Do ®ã, tiªu chuÈn “EU” lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt mµ mçi doanh nghiÖp n­íc ngoµi ph¶i ®¹t ®­îc khi muèn th©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy. ®Ó ®¶m b¶o cho ng­êi tiªu dïng, EU kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm ngay tõ n¬i s¶n xuÊt vµ cã hÖ thèng b¸o ®éng gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn, ®ång thêi b·i bá viÖc kiÓm tra c¸c s¶n phÈm ë biªn giíi. EU ®· th«ng qua vµ ¸p dông nh÷ng quy ®Þnh b¶o vÖ quyÒn cña ng­êi tiªu dïng vÒ ®é an toµn chung cho c¸c s¶n phÈm b¸n ra nh­: c¸c hîp ®ång qu¶ng c¸o, dÞch vô b¸n hµng tËn nhµ, dÞch vô trän gãi.... HiÖn nay EU cã ba tæ chøc ®Þnh chuÈn lµ : Uû ban ch©u ¢u vÒ ®Þnh chuÈn, Uû ban ch©u ¢u vÒ ®Þnh chuÈn ®iÖn tö vµ ViÖn ®Þnh chuÈn viÔn th«ng ch©u ¢u. §ång thêi, EU cßn cã hai tæ chøc vÒ ®Þnh chuÈn vµ ®Þnh chÕ mang tÝnh quèc tÕ lµ International European Article Numbering (Tæ chøc ®¸nh sè hµng ho¸ quèc tÕ cña ch©u ¢u, viÕt t¾t lµ EAN) vµ Uniform Code Coucil (Héi ®ång m· thuÕ ®ång bé thÓ hiÖn d­íi d¹ng m· v¹ch, viÕt t¾t lµ UCC). Tãm l¹i, thÞ tr­êng EU cã rÊt nhiÒu ®Æc ®iÓm. TÊt c¶ nh÷ng g× nªu trªn chØ lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt. C¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy khi xuÊt khÈu hµng ho¸ cña m×nh sang thÞ tr­êng EU v× chóng ®ãng vai trß hÕt søc quan träng ®Õn kh©u l­u th«ng vµ tiªu thô s¶n phÈm. Do tÝnh ®Æc thï cña mét thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸ lµ thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng EU lu«n lu«n thay ®æi nªn s¶n phÈm s¶n xuÊt ë ViÖt Nam cã thÓ c¹nh tranh vµ phæ biÕn ®­îc ë ®©y hay kh«ng cßn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo kh¶ n¨ng n¾m b¾t, thÝch øng cña c¸c nhµ doanh nghiÖp ViÖt Nam ®èi víi nh÷ng biÕn ®éng th­êng xuyªn cña thÞ tr­êng nµy. 1.2. VÞ thÕ cña EU trong th­¬ng m¹i thÕ giíi Tuy d©n sè chØ chiÕm 6,2% d©n sè thÕ giíi nh­ng EU chiÕm tíi 20% trÞ gi¸ th­¬ng m¹i toµn cÇu. HiÖn nay, EU lµ khèi th­¬ng m¹i më lín nhÊt thÕ giíi vµ lµ mét trong nh÷ng thµnh viªn chñ chèt cña WTO. EU cã nÒn ngo¹i th­¬ng ph¸t triÓn víi thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu lín hµng ®Çu thÕ giíi víi tèc ®é kim ng¹ch xuÊt khÈu trung b×nh lµ gÇn13% n¨m vµ tèc ®é t¨ng kim ng¹ch nhËp khÈu trung b×nh kho¶ng 11%/n¨m, c¸n c©n th­¬ng m¹i kh¸ c©n b»ng. B¶ng 1: Kim ng¹ch xuÊt-nhËp khÈu b×nh qu©n cña EU Trong giai ®o¹n 1991 – 2000 §¬n vÞ tÝnh : tû USD Giai ®o¹n 1991 - 2000 Gi¸ trÞ trung b×nh XNK XK NK EU 3637.80 1840.50 1797.3 Mü 1277.43 553.54 723.89 NhËt B¶n 671.01 384.60 286.41 ThÕ giíi 9258.1 4588.0 4670.1 Nguån: Kinh tÕ tµi chÝnh thÕ giíi, ViÖn nghiªn cøu tµi chÝnh, NXB Tµi chÝnh Hµ Néi, th¸ng 2/2001. Trong c¸c chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña EU, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i chung ®ãng vai trß trung t©m víi t­ c¸ch lµ chÝnh s¸ch cã møc ®é nhÊt thÓ ho¸ cao nhÊt hiÖn nay cña c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i, lµ biÓu hiÖn ®èi ngo¹i cña thÞ tr­êng ®¬n nhÊt còng nh­ lµ chÝnh s¸ch cña mét lùc l­îng th­¬ng m¹i lín nhÊt thÕ giíi. HiÖn nay, EU ®ang ¸p dông hai lo¹i chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i: ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i tù trÞ vµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i dùa trªn c¬ së hiÖp ®Þnh. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ cña EU hiÖn nay vÒ c¬ b¶n ®­îc x©y dùng trªn quan ®iÓm lµ: Nh÷ng quan hÖ ®èi ngo¹i víi c¸c n­íc ngoµi khèi EU ®ãng vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña toµn khèi, nã lµ mèi quan hÖ liªn ngµnh chÆt chÏ trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ lµ nguyªn t¾c cña sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. §Ó ®¸p øng môc tiªu cña chiÕn l­îc nµy trong khu«n khæ chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña EU lµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quèc tÕ ®­îc cô thÓ ho¸ gåm c¸c chÝnh s¸ch nh­: ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, thay thÕ nhËp khÈu, tù do ho¸ th­¬ng m¹i, h¹n chÕ xuÊt khÈu tù nguyÖn ... TÊt c¶ c¸c chÝnh s¸ch nµy ®Òu dùa trªn c¸c nguyªn t¾c chÝnh lµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ thay v× tù cÊp, tù tóc, c¹nh tranh quèc tÕ thay cho c¸c hµng rµo th­¬ng m¹i, c©n b»ng lîi Ých thay cho ®èi ®Çu kinh tÕ. Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã, EU còng sö dông c¸c c«ng cô, biÖn ph¸p chñ yÕu lµ thuÕ quan, h¹n chÕ vÒ sè l­îng, hµng rµo kü thuËt, chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ trî cÊp xuÊt khÈu, c¸c biÖn ph¸p ®Òn bï, h¹n chÕ xuÊt khÈu “tù nguyÖn” vµ h¹n ng¹ch (quotas).... ®Ó ®iÒu tiÕt quan hÖ ®èi ngo¹i. Víi vai trß, vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ, th­¬ng m¹i thÕ giíi nh­ vËy th× viÖc ®Èy m¹nh ph¸t triÓn th­¬ng m¹i víi EU lµ mong muèn cña bÊt kú quèc gia nµo trªn thÕ giíi. Quan hÖ hîp t¸c ViÖt Nam - EU n»m trong chiÕn l­îc Ch©u ¸ cña Liªn minh Ch©u ¢u. ChiÕn l­îc Ch©u ¸ hiÖn t¹i cña Liªn minh Ch©u ¢u b¾t nguån tõ hai c¬ së thùc tÕ quan träng : TiÒm n¨ng to lín cña Ch©u ¸ gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo ph¸t triÓn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thÕ giíi; C¸c n­íc Ch©u ¸ cã truyÒn thèng v¨n ho¸, lÞch sö vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi kh¸c nhau, do ®ã, Liªn minh Ch©u ¢u cÇn t¨ng c­êng sù hiÖn diÖn vÒ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn ®èi tho¹i chÝnh trÞ víi Ch©u ¸ nh»m thóc ®Èy Ch©u ¸ tham gia nhiÒu h¬n vµo viÖc qu¶n lý c¸c vÊn ®Ò quèc tÕ, tiÕn tíi quan hÖ ®èi t¸c b×nh ®¼ng, ®ãng vai trß x©y dùng vµ æn ®Þnh trªn thÕ giíi. HiÖp ®Þnh khung hîp t¸c ViÖt Nam - Céng ®ång Ch©u ¢u ký th¸ng 7-1995 vµ viÖc ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN lµ nh÷ng b­íc quan trong qu¸ tr×nh thiÕt lËp mèi quan hÖ ®èi t¸c gi÷a EU víi Ch©u ¸. HiÖp ®Þnh nµy thÓ hiÖn sù hiÓu biÕt cña Ch©u ¢u ®èi víi ®Æc thï, nhu cÇu vµ nguyÖn väng cña ViÖt Nam, mét sù hiÓu biÕt cã c¬ së lµ quan hÖ hîp t¸c tÝch cùc víi ViÖt Nam tõ 1989 trong nh÷ng ho¹t ®éng hç trî ng­êi tÞ n¹n håi h­¬ng vµ t¸i hoµ nhËp (Uû ban Ch©u ¢u ®· tµi trî h¬n 110triÖu EURO). H¬n n÷a, viÖc ký HiÖp ®Þnh khung chøng táa r»ng ViÖt Nam ®ãng gãp vai trß qua träng ®èi víi c¶ EU vµ Uû ban Ch©u ¢u do vÞ thÕ chiÕn l­îc cña ViÖt Nam ë §«ng Nam ¸ . Sau cïng, hiÖp ®Þnh ghi nhËn nh÷ng tiÕn bé to lín ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc trong sù nghiÖp ®æi míi thùc hiÖn tõ n¨m 1986. HiÖp ®Þnh chøng tá EU kh«ng nh÷ng ®¸nh gi¸ cao qu¸ tr×nh ®æi míi mµ cßn thiÕt thùc hç trî ViÖt Nam tiÕp tôc thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi. Quan hÖ hîp t¸c gi÷a EU víi ViÖt Nam râ rµng ®· ph¸t triÓn rÊt tÝch cùc. ViÖt Nam b¶o vÖ nÒn ®éc lËp d©n téc, duy tr× sù ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ vµ v¨n ho¸, tÝch cùc theo ®uæi chÝnh s¸ch “më cöa” vµ ®¶m nhËn vai trß xøng ®¸ng cña mét ®èi t¸c trªn ®­êng quèc tÕ. HiÖn nay ViÖt Nam chuÈn bÞ b¶o vÖ sù ®éc lËp kinh tÕ cña m×nh víi t­ c¸ch lµ mét ®èi t¸c chÝnh thøc trong céng ®ång th­¬ng m¹i quèc tÕ b»ng viÖc gia nhËp Tæ chøc th­¬ng m¹i ThÕ giíi. Qua hiÖp ®Þnh hîp t¸c ViÖt Nam - Liªn minh Ch©u ¢u, EU cã kh¶ n¨ng hç trî mét c¸ch ®¸ng kÓ cho tiÕn tr×nh nµy. Trªn thùc tÕ, EU ®· hç trî ViÖt Nam ph¸t triÓn thµnh mét ®èi t¸c th­¬ng m¹i qua hiÖp ®Þnh DÖt may ®Çu tiªn víi ViÖt Nam n¨m 1992. KÓ tõ ®ã ®Õn nay, HiÖp ®Þnh nµy ®· ®­îc ®iÒu chØnh hai lÇn - n¨m 1997 vµ ®Çu n¨m 2001 - ®Ó hµng dÖt may quÇn ¸o cña ViÖt Nam th©m nhËp tèt h¬n thÞ tr­êng Liªn minh Ch©u ¢u víi møc thuÕ nhËp khÈu thÊp nhÊt cã thÓ, vµ møc thuÕ nµy l¹i ®­îc gi¶m xuèng thªm n÷a víi viÖc EC cho ViÖt Nam h­ëng ­u ®·i cña hÖ thèng ­u ®·i phæ cËp. Râ rµng, nh÷ng ho¹t ®éng nµy ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. HiÖn nay, EU chiÕm kho¶ng 252% xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ trë tµnh ®èi t¸c th­¬ng m¹i th­a hai cña ViÖt Nam sau NhËt B¶n. HiÖn nay, tuy ®ang th©m hôt th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam, EU mong muèn tíi mét ngµy, t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ViÖt Nam sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho chóng ta cÇn b»ng th­¬ng m¹i . Trong khu«n khæ ChiÕn l­îc hîp t¸c mµ Uû ban Ch©u ¢u tho¶ thuËn víi ChÝnh phñ ViÖt Nam n¨m 1996, EU ­u tiªn sö dông viÖn trî hîp t¸c kinh tÕ ®Ó hç trî c¶i c¸ch kinh tÕ vµ gi¶m bít nh÷ng t¸c ®éng x· héi cña qu¸ tr×nh c¶i c¸ch, ®ång thêi tËp trung viÖn trî hîp t¸c ph¸t triÓn vµ cñng cè c¸c lÝnh vùc x· héi (chñ yÕu lµ y tÕ, x· héi vµ gi¸o dôc), xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë nh÷ng vïng n«ng th«n vµ miÒn nói nghÌo nhÊt , hç trî b¶o vÖ m«i tr­êng. Trong khung c¶nh ®ã, EU ®· ®­a vµo thùc hiÖn hai dù ¸n vÒ kinh tÕ, mét dù ¸n vÒ gi¸o dôc vµ b¾t ®Çu triÓn khai ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng th«n tæng hîp ë Cao B»ng, vµ B¾c C¹n, chuÈn bÞ triÓn khai ë S¬n La vµ Lai Ch©u; Thùc hiÖn dù ¸n t¨ng c­êng n¨ng lùc c¬ quan thó y quèc gia vµ ®· ®­a vµo ho¹t ®éng mét dù ¸n quan träng kh¸c mang tªn “L©m nghiÖp x· héi vµ b¶o tån thiªn nhiªn” ë NghÖ An. Trong khu«n khæ hîp t¸c kinh tÕ EURO TAP - VIET ®· trùc tiÕp gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ thùc hiÖn nh÷ng c¶i c¸ch kinh tÕ then chèt cña ViÖt Nam. Thêi gian tíi, EU ®· b¾t ®Çu giai ®o¹n chÝnh cña MUTRAP - ch­¬ng tr×nh trî gióp th­¬ng m¹i ®a biªn - nh»m gióp ViÖt Nam ®¹t ®­îc tr×nh ®é kü thuËt cÇn thiÕt trong c¸c ngµnh then chèt ®Ó gia nhËp WTO. Ngoµi ra cßn nhiÒu dù ¸n kh¸c víi tæng sè cam kÕt viÖn trî kh«ng hoµn l¹i cña Uû ban Ch©u ¢u hiÖn nay lªn tíi h¬n 165 triÖu EURO. Nh÷ng dù ¸n nµy cho thÊy c¸c lÜnh vùc réng r·i vµ tÝnh phï hîp cña c¸c ch­¬ng tr×nh EU ®· thùc hiÖn trong 5 n¨m qua. Nh÷ng ho¹t ®éng kÓ trªn chøng tá râ rµng r»ng, hîp t¸c ViÖt Nam - Liªn Minh Ch©u ¢u ®ang ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vµ thµnh tùu hai bªn ®· ®¹t ®­îc trong h¬n 5 n¨m qua lµ cã ý nghÜa. TÊt nhiªn, cÇn cè g¾ng lµm nhiÒu h¬n n÷a, VÒ th­¬ng m¹i, EU gÆp khã kh¨n nhÊt ®Þnh ph¶i gi¶i quyÕt ®Ó ®¶m b¶o tiÕp cËn c«ng b»ng cho mét sè s¶n phÈm cña Liªn minh Ch©u ¢u vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ cho Liªn Minh Ch©u ¢u víi ViÖt Nam. C¶ phÝa ViÖt Nam vµ Uû ban ®Òu cã nh÷ng chËm trÔ trong viÖc hoµn tÊt thñ tôc chuÈn bÞ vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n hîp t¸c kinh tÕ vµ hîp t¸c ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, ®iÒu quan träng lµ hai bª ®· tiÕn s©u vµo qu¸ tr×nh hîp t¸c - mét qu¸ tr×nh lu«n cÇn cã sù hiÓu biÕt lÉn nhau vµ trong tiÕn tr×nh ®ã hai bªn cã thÓ tiÕn tíi mét gi¶i ph¸p chung cho nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn lîi Ých cña c¶ hai bªn. Hai bªn ®· cã mét nÒn mãng v÷ng ch¾c cho mèi quan hÖ cña m×nh. Môc tiªu cña giai ®o¹n hîp t¸c 2001 -2005 lµ ph¶i cã mét chiÕn l­îc chung. Uû ban Ch©u ¢u cÇn l¾ng nghe ý kiÕn vµ mèi quan t©m cña c¸c ®èi t¸c ViÖt Nam vµ hai bªn sÏ ph¶i tho¶ luËn ®Çy ®ñ vÒ tÊt c¶ c¸c h­íng lùa chän tr­íc khi cã kÕt luËn chung cuèi cïng. Uû ban Ch©u ¢u ®· cam kÕt sÏ lµm cho quan hÖ tèt ®Ñp s½n cã víi ViÖt Nam t¨ng c­êng vµ ®i vµo chiÒu s©u h¬n n÷a. Trong giai ®o¹n 2001-2005, hai bªn cÇn ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn quan hÖ hîp t¸c ViÖt Nam - EU sao cho phôc vô tèt nhÊt lîi Ých cña hai bªn, cho sù ph¸t triÓn l©u dµi vµ bÒn v÷ng ë c¶ hai bªn. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy, chiÕn l­îc hîp t¸c ViÖt Nam - EU cho giai ®o¹n 2001 -2005 cÇn xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ­u tiªn cña c¶ hai bªn. §èi víi ViÖt Nam ®ã lµ nh÷ng ­u tiªn trong cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Nh÷ng lÜnh vùc hîp t¸c nµy ®Òu lµ nh÷ng lÜnh vùc EU cã tiÒm n¨ng to lín vµ cã nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u, nhÊt lµ viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®Çu t­ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, v¨n hãa, y tÕ, gi¸o dôc, ®µo t¹o nguån nh©n lùc, xo¸ ®ãi gi¸m nghÌo, m«i tr­êng, ph¸t triÓn vïng vµ c¶ trong qu¶n lý kinh tÕ còng nh­ héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ. ViÖc EU c«ng nhËn ViÖt Nam lµ n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thÓ hiÖn sù tin t­ëng cña EU vµo c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho EU hîp t¸c víi ViÖt Nam trong nh÷ng lÜnh vùc nªu trªn vµ thóc ®Èy quan hÖ hîp t¸c ®Çu t­, th­¬ng m¹i gi÷a hai bªn. nh÷ng néi dung cña chiÕn l­îc nµy ph¶i thÓ hiÖn ®­îc lµ quan hÖ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam vµ EU ®ang b­íc sang mét thêi kú míi. 2. Nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn viÖc më réng mèi quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU * ViÖc h×nh thµnh thÞ tr­êng thèng nhÊt : Ngµy 1-1-1993, thÞ tr­êng EU thèng nhÊt ®­îc h×nh thµnh. ViÖc h×nh thµnh thÞ tr­êng nµy më ra mét c¬ héi tèt cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo EU. Víi mét thÞ tr­êng réng lín trªn 375,5 triÖu ng­êi tiªu dïng (1999) vµ cã nhu cÇu rÊt ®a d¹ng, phong phó vÒ hµng ho¸ th× ®©y thùc sù lµ mét thÞ tr­êng cã tiÒm n¨ng rÊt lín cho hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. §©y thùc sù lµ mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam v× hä rÊt thiÕu kinh nghiÖm ho¹t ®éng thÞ tr­êng vµ tr×nh ®é kinh doanh hµng xuÊt khÈu cßn h¹n chÕ. ViÖc h×nh thµnh thÞ tr­êng thèng nhÊt lµ dÞp tèt ®Ó më réng xuÊt khÈu sang c¸c n­íc mµ ViÖt Nam hiÖn cßn tiÕp tôc giao l­u th­¬ng m¹i nh­: Lucxamburg, Ailen, Bå §µo Nha, Hy L¹p, ¸o…, v× mét khi s¶n phÈm cña ViÖt Nam ®· ®­îc c¸c n­íc kh¸c trong khèi biÕt ®Õn th× còng dÔ dµng ®­îc c¸c n­íc cßn l¹i biÕt ®Õn vµ chÊp nhËn. NhÊt lµ khi nh÷ng n­íc nµy cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng cao b»ng c¸c n­íc: Ph¸p, §øc, Anh nªn s¶n phÈm cña ViÖt Nam cã thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña ng­êi tiªu dïng ë nh÷ng n­íc nµy h¬n. KÓ tõ th¸ng 1-1993, viÖc kiÓm so¸t biªn giíi l·nh thæ, quèc gia vµ biªn giíi h¶i quan trong khèi EU ®· bÞ xo¸ bá nªn hµng ho¸, lao ®éng, dÞch vô vèn ®­îc tù do l­u th«ng trªn toµn l·nh thæ Liªn minh. V× vËy, hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam chØ cÇn th©m nhËp vµo mét n­íc thµnh viªn lµ cã thÓ ®i vµo ®­îc thÞ tr­êng cña 14 n­íc cßn l¹i trong khèi EU, thay cho tr­íc ®©y ph¶i th©m nhËp vµo tõng thÞ tr­êng mét mµ viÖc th©m nhËp nµy l¹i kh«ng ®¬n gi¶n. Sù ra ®êi cña thÞ tr­êng chung Ch©u ¢u ®em l¹i nhiÒu thuËn lîi cho hµng xuÊt khÈu cña tÊt c¶ c¸c n­íc vµo EU chø kh«ng riªng g× hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. §©y thùc sù võa lµ c¬ héi võa lµ th¸ch thøc ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Nh­ng xÐt theo khÝa c¹nh tÝch cùc, cã thÓ nãi r»ng viÖc h×nh thµnh thÞ tr­êng chung Ch©u ¢u vµo n¨m 1993 ®· më ra cho ViÖt Nam mét c¬ héi thuËn lîi ®Ó t¨ng c­êng xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy. §©y lµ nh©n tè quan träng lµm t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu hµng cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU. * Sù ra ®êi cña ®ång tiÒn chung Ch©u ¢u HiÖn t¹i, Liªn minh tiÒn tÖ Ch©u ¢u víi sù ra ®êi cña ®ång Euro vµo ngµy 1-1-1999 lµ sù kiÖn quan träng t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn nhiÒu lÜnh vùc, trong ®ã cã quan hÖ kinh tÕ gi÷a ViÖt Nam vµ EU. §ång Euro chÝnh thøc ra ®êi vµo th¸ng 1 - 1999, nh­ng míi l­u th«ng chñ yÕu trong lÜnh vùc kh«ng dïng tiÒn mÆt (thanh to¸n, thÞ tr­êngvèn, thÞ tr­êng chøng kho¸n, nî quèc gia v.v… ). Theo nhËn ®Þnh cña mét sè chuyªn gia kinh tÕ, ®ång Euro ch¾c ch¾n sÏ g©y t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn ho¹t ®éng th­¬ng m¹i toµn cÇu, trong ®ã cã th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU, bëi c¸c n­íc EU sö dông ®ång Euro ®ang chiÕm kho¶ng 21% kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu vµ 10% kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam. §ång Euro ra ®êi còng sÏ biÕn EU thµnh mét thùc thÓ th­¬ng m¹i duy nhÊt. Mét thÞ tr­êng réng lín víi søc mua t­¬ng ®­¬ng víi thÞ tr­êng Mü. ý nghÜa cña sù kiÖn nµy lµ ë chç, nÕu nh­ tr­íc ®©y, c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam cßn ngÇn ng¹i trong viÖc khai th¸c vµ ph¸t triÓn c¸c thÞ tr­êng nh­: Lócx¨mbua, Bå §µo Nha, Hyl¹p vµ ¸o do gÆp khã kh¨n vÒ ®ång tiÒn thanh to¸n th× nay víi mét ®ång tiÒn duy nhÊt lµ Euro, hä cã thÓ chµo hµng ®Õn tÊt c¶ c¸c n­íc trong khu vùc. Ngoµi viÖc th¸o gì nh÷ng v­íng m¾c trong vÊn ®Ò thanh to¸n gi÷a c¸c ®ång tiÒn trong EU, th× c¬ héi cho hµng ho¸ ViÖt Nam th©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy còng ®­îc më réng do hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®· x©m nhËp ®­îc vµo mét sè n­íc b¹n hµng quen thuéc nh­: §øc, Ph¸p, Anh, v× vËy ch¾c ch¾n sÏ ®­îc ng­êi tiªu dïng c¸c n­íc kh¸c biÕt ®Õn mµ kh«ng tèn thªm chi phÝ tiÕp thÞ qu¶ng c¸o. §©y lµ mét c¬ héi ®Ó më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ sang EU, nÕu chØ sö dông duy nhÊt ®ång Euro thay cho ®ång b¶n tÖ, sÏ t¹o thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc tÝnh to¸n, ký kÕt hîp ®ång, c¸c hîp ®ång khuyÕn m¹i vµ triÓn khai c¸c chiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng Ch©u ¢u. Nh­ vËy, ch¾c ch¾n chi phÝ xuÊt khÈu sÏ gi¶m ®i ®¸ng kÓ, tr­íc hÕt lµ chi phÝ marketing. Tuy vËy, viÖc thèng nhÊt tiÒn tÖ trong khèi EU thùc sù mang l¹i thuËn lîi, ®ång thêi còng lµ th¸ch thøc míi trong c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam. * Ch­¬ng tr×nh më réng hµng ho¸ cña EU ChÝnh s¸ch vµ chÕ ®é qu¶n lý nhËp khÈu cña EU do c¬ quan lËp ph¸p cña EU ho¹ch ®Þnh vµ ¸p dông thèng nhÊt cho 15 n­íc thµnh viªn, c¸c n­íc nµy sö dông thèng nhÊt mét biÓu thuÕ nhËp khÈu cho hµng ho¸ tõ tÊt c¶ c¸c n­íc ngoµi khèi. BiÓu thuÕ cã hai møc thuÕ xuÊt lµ thuÕ xuÊt MFN vµ thuÕ xuÊt th«ng th­êng. ThuÕ xuÊt th«ng th­êng ®­îc dµnh cho c¸c n­íc ch­a ký víi EU tho¶ thuËn dµnh cho nhau chÕ ®é MFN trong quan hÖ th­¬ng m¹i. §èi víi hµng n«ng s¶n, thuû s¶n ( nh÷ng hµng ho¸ thuéc 24 ch­¬ng ®Çu cña danh môc HS) cã xuÊt sø tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, EU cho h­ëng chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp ( GSP). Theo chÕ ®é nµy, tuú theo møc ®é nh¹y c¶m cña hµng ho¸ ( møc ®é ¶nh h­ëng tíi s¶n xuÊt cña EU), cã thÓ gi¶m tõ 15%, 30% ®Õn 60% møc thuÕ MFN ¸p dông cho mÆt hµng ®ã. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho EU rót dÇn c¸c ­u ®·i GSP ra khái toµn bé c¸c khu vùc s¶n xuÊt cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· ®¹t tr×nh ®é tiªn tiÕn h¬n, n¨m 1995 EU ®· ¸p dông hÖ thèng GSP míi cho nh÷ng n­íc ®ang ®­îc h­ëng GSP cña hä. Theo hÖ thèng GSP míi nµy th× nh÷ng ­u ®·i chØ dµnh cho nh÷ng n­íc kÐm ph¸t triÓn, cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ thÊp, cßn ®èi víi nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn cã tr×nh ®é kinh tÕ ph¸t triÓn cao h¬n th× kh«ng ®­îc ._.h­ëng ­u ®·i. MÆc dï EU kh¼ng ®Þnh r»ng hÖ thèng GSP míi sÏ khuyÕn khÝch ®a d¹ng ho¸ h¬n n÷a xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ch©u ¸, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ASEAN, song c¸c n­íc ASEAN kh«ng hoan nghªnh GSP míi nµy. Bëi v× theo hÖ thèng GSP míi th× hÇu hÕt c¸c n­íc ASEAN sÏ bÞ thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ. HiÖn nay, hµng may mÆc vµ n«ng s¶n lµ hai nhãm hµng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam sang EU bÞ ®¸nh thuÕ rÊt cao ( GSP = 85% MFN). Víi ch­¬ng tr×nh më réng hµng ho¸ cña EU, hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng nµy sÏ dÇn dÇn kh«ng ®­îc h­ëng ­u ®·i vÒ thuÕ quan n­·. Cã thÓ vµo n¨m 2005 hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo EU vÉn ®­îc h­ëng GSP, nh­ng møc ­u ®·i sÏ thÊp h¬n nhiÒu so víi hiÖn nay, còng cã thÓ sÏ kh«ng ®­îc h­ëng GSP n÷a. Do vËy, nÕu doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng cã chÝnh s¸ch cô thÓ ®Ó c¶i tiÕn, ®a d¹ng hãa, n©ng cao chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu vµ cã chiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng EU mét c¸ch thÊu ®¸o ngay tõ b©y giê th× nh÷ng n¨m tíi, khi EU ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh thùc hiÖn "Ch­¬ng tr×nh më réng hµng ho¸ cña m×nh" hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam khã cã thÓ ®øng v÷ng vµ x©m nhËp s©u h¬n vµo thÞ tr­êng nµy, v× lóc ®ã c¹nh tranh sÏ diÔn ra rÊt khèc liÖt. Do vËy, cã thÓ nãi r»ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu hµng ho¸ vµo thÞ tr­êng EU giai ®o¹n 2000 - 2010 phô thuéc nhiÒu vµo chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng, sù nghiÖp CNH - H§H cña ViÖt Nam vµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, kinh doanh hµng xuÊt khÈu. * ChiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong 10 n¨m tíi ChiÕn l­îc dù kiÕn nhÞp ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu nhanh gÊp ®«i nhÞp ®é t¨ng tr­ëng GDP, tøc lµ kho¶ng 14,4%/ n¨m, trong ®ã n«ng s¶n qua chÕ biÕn ®¹t kim ng¹ch 6 - 7 tû USD vµo n¨m 2010, l­¬ng thùc b×nh qu©n 4 - 5 triÖu tÊn/ n¨m, kho¸ng s¶n ®¹t kim ng¹ch 3 tû USD, s¶n phÈm c«ng nghiÖp chiÕm 70% - 80% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ( c¸c chØ tiªu nµy sÏ cßn ®­îc ®iÒu chØnh). ViÖc gia t¨ng xuÊt khÈu 14,4%/ n¨m lµ nhiÖm vô kh«ng ®¬n gi¶n v×: - XuÊt ph¸t ®iÓm cña thêi kú 2001 - 2010 cao h¬n nhiÒu so víi thêi kú 1991 -2000 ( 13,5 tû USD so víi 2,4 tû USD). Víi nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i trong nhiÒu lÜnh vùc, ®Æc biÖt lµ nh÷ng h¹n chÕ mang tÝnh c¬ cÊu, th× viÖc gia t¨ng gi¸ trÞ tuyÖt ®èi ë møc trªn 2 tû USD/ n¨m ®ßi hái sù nç lùc cao trong c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu. - Trong 10 n¨m qua, khèi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®ãng gãp mét phÇn kh¸ lín cho t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu, më ra nh÷ng mÆt hµng míi vµ khai th¸c c¸c thÞ tr­êng míi. KÓ tõ n¨m 1998, ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam cã chiÒu h­íng ch÷ng l¹i vµ gi¶m dÇn. HiÖn nay, ch­a râ kh¶ n¨ng cã chÆn ®øng ®­îc chiÒu h­íng nµy kh«ng. NÕu chiÒu h­íng nµy cßn tiÕp diÔn th× cã thÓ sÏ ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ tíi tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu, Ýt ra lµ trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thêi kú 2001 -2010. Tuy nhiªn, yªu cÇu t¨ng nhanh qui m« vµ tèc ®é xuÊt khÈu lµ mét nhiÖm vô cÊp thiÕt cña nÒn kinh tÕ n­íc ta. Mét mÆt nã kh¾c phôc nguy c¬ tôt hËu kh«ng chØ ®èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi mµ ngay c¶ víi c¸c n­íc trong khu vùc. HiÖn nay, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Malaysia cao h¬n cña ViÖt Nam kho¶ng 6 lÇn vµ cña Th¸i Lan cao h¬n 4,5 lÇn. MÆt kh¸c, nã cßn t¹o ra nguån ngo¹i tÖ c©n ®èi nhËp khÈu, t¨ng tÝch luü ngo¹i tÖ, tiÕp cËn nÒn c«ng nghÖ cao cña thÕ giíi, phôc vô cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Bé th­¬ng m¹i ®· ®Ò xuÊt ph­¬ng ¸n phÊn ®Êu t¨ng tr­ëng xuÊt nhËp khÈu thêi kú 2001 - 2010 nh­ sau: * VÒ xuÊt khÈu: - XuÊt khÈu hµng ho¸: Tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n trong thêi kú 2001 -2010 t¨ng 14%/ n¨m. Gi¸ trÞ t¨ng tõ kho¶ng 13,5 tûUSD n¨m 2000 lªn 28,4 tû USD n¨m 2005 vµ 54,6 tû USD vµo n¨m 2010, gÊp h¬n 4 lÇn n¨m 2000. - XuÊt khÈu dÞch vô: Tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n trong thêi kú 2001 -2010 lµ 15%/ n¨m. Gi¸ trÞ gia t¨ng tõ kho¶ng 2 tû USD n¨m 2000 lªn 4tû USD vµo n¨m 2005 vµ 8,1 tû USD vµo n¨m 2010, tøc lµ gÊp h¬n 4 lÇn. - Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô t¨ng tõ kho¶ng 15,5 tû USD vµo n¨m 2000 lªn 32,4 tû USD vµo n¨m 2005 vµ 63,7 tû USD vµo n¨m 2010, t¨ng h¬n 4 lÇn. * VÒ nhËp khÈu: Do ViÖt Nam cßn ®ang trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cßn thÊp nªn ch­a thÓ xo¸ bá ngay ®­îc t×nh tr¹ng nhËp siªu. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ trong nhËp khÈu, chØ nhËp nh÷ng hµng ho¸ thËt cÇn thiÕt, m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ míi vµ s¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng, s¶n xuÊt ®Ó gi¶m thiÓu nhu cÇu nhËp khÈu, ph¶i gi÷ ®­îc thÕ chñ ®éng trong nhËp khÈu, kiÒm chÕ nhËp siªu, tiÕn tíi sím c©n b»ng xuÊt nhËp vµ xuÊt siªu. Dù kiÕn nhËp khÈu nh­ sau: - NhËp khÈu hµng ho¸: Tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n trong thêi kú 2001 - 2010 lµ 14%/n¨m, trong ®ã 2001 - 2005 lµ 15%/n¨m vµ 2006 - 2010 lµ 13%/n¨m. Gi¸ trÞ kim ng¹ch t¨ng tõ kho¶ng 14,5 tû USD n¨m 2000 lªn 29,2 tû USD n¨m 2005 (c¶ thêi kú 2--1 - 2005 nhËp khÈu 112 tû USD) vµ 53,7 tû USD vµo n¨m 2010. - NhËp khÈu dÞch vô : Tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n thêi kú 2001 - 2010 lµ 11%/n¨m. gi¸ trÞ t¨ng kho¶ng tõ 1,2 tû USD n¨m 2000 lªn 2,02 tû USD n¨m 2005 vµ 3,4 tû USD n¨m 2010. - Tæng kim ng¹ch nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô t¨ng tõ 15,7% tû USD n¨m 2000 lªn 31,2 tû USD n¨m 2005 vµ 57,14 tû USD n¨m 2010. Nh­ vËy, trong 5 n¨m ®Çu (2001 - 2005) nhËp siªu vÒ hµng ho¸ gi¶m dÇn, b×nh qu©n 900 triÖu USD/n¨m vµ c¶ thêi kú lµ 4,74 tû USD, 5 n¨m tiÕp theo (2006 - 2010) nhËp siªu tiÕp tôc gi¶m. §Õn n¨m 2008 th× c©n b»ng xuÊt nhËp hµng ho¸, phÊn ®Êu xuÊt siªu kho¶ng 1 tû USD vµo n¨m 2010. NÕu tÝnh c¶ xuÊt khÈu dÞch vô th× ®Õn n¨m 2002 ®· c©n b»ng xuÊt nhËp khÈu vµ b¾t ®Çu xuÊt siªu, n¨m 2010 xuÊt siªu 5,5 tû USD. * VÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu: chiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu kh¼ng ®Þnh viÖc më réng vµ ®a d¹ng hãa thÞ tr­êng. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu t¹i EU nh­ sau: Träng t©m sÏ lµ c¸c thÞ tr­êng: §øc, Anh, Ph¸p vµ Italia. Kim ng¹ch xuÊt khÈu sang EU t¨ng rÊt nhanh trong thêi kú 1991 - 2000 vµ ®¨c biÖt 2001 -2002. Trong c¸c quèc gia EU, §øc lµ b¹n hµng quan träng thø t­ cña ViÖt Nam, Anh lµ n­íc ®øng thø 9, Ph¸p thø 12, Hµ Lan thø 13. Hµng ho¸ xuÊt khÈu sang EU chñ yÕu lµ giµy dÐp, dÖt may, cµ phª, h¶i s¶n, cao su, than ®¸, ®iÒu nh©n vµ rau qu¶. §Ó ph¸t triÓn h¬n n÷a xuÊt khÈu sang EU, ph¶i ®¸p øng ®ßi hái cao vÒ chÊt l­îng vµ nh÷ng luËt lÖ rÊt phøc t¹p cña EU, v× vËy cÇn t¨ng c­êng thu thËp vµ phæ biÕn th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp, chó träng n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸, nhÊt lµ h¶i s¶n vµ thùc phÈm chÕ biÕn, tranh thñ viÖc EU coi ViÖt Nam lµ "n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng" ®Ó ®¶m b¶o cho hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®­îc ®èi xö b×nh ®¼ng víi hµng ho¸ cña c¸c n­íc kh¸c khi EU ®iÒu tra vµ thi hµnh c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸, tranh thñ EU n©ng møc chuyÓn h¹n ng¹ch gi÷a c¸c n­íc ASEAN, chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn ®Ó c¹nh tranh trong qu¸ tr×nh th©m nhËp thÞ tr­êng nµy sau khi xo¸ bá h¹n ng¹ch vµo n¨m 2005. Nh×n chung, nhiÒu mÆt hµng cã thÓ t¨ng xuÊt khÈu vµo EU nh­ng träng t©m vÉn lµ hµng dÖt may, giÇy dÐp, h¶i s¶n, rau hoa qu¶, cao su, s¶n phÈm nhùa, ®å gç vµ s¶n phÈm c¬ khÝ. MÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu tõ thÞ tr­êng nµy sÏ lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ c«ng nghÖ cao, m¸y chÕ biÕn thùc phÈm, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, m¸y bay, ho¸ chÊt, t©n d­îc, nguyªn phô liÖu dÖt - may - da. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam – EU Giai ®o¹n 1995 - 2001 1. Quan hÖ ViÖt nam – EU tõ 1995 ®Õn nay (tõ khi ký kÕt HiÖp ®Þnh khung ®Õn nay) Mét sù kiÖn quan träng ®¸nh dÊu b­íc tiÕn míi ®Æc biÖt vÒ chÊt trong quan hÖ ViÖt Nam – EU diÔn ra vµo ngµy 31/5/1995 t¹i Brussels, Ngo¹i tr­ëng NguyÔn M¹nh CÇm thay mÆt Nhµ n­íc CHXHCN ViÖt Nam cïng «ng Manuel Marin – Phã Chñ tÞch uû ban ch©u ¢u – thay mÆt Liªn minh ch©u ¢u ký chÝnh thøc b¶n “HiÖp ®Þnh khung hîp t¸c ViÖt Nam – EU” tr­íc sù chøng kiÕn cña Ngo¹i tr­ëng 15 n­íc thµnh viªn EU, cïng c¸c quan chøc cao cÊp kh¸c cña Uû ban ch©u ¢u, trong ®ã cã «ng J. Santer lµ Chñ tÞch. Sù kiÖn nµy lµ ®Ønh cao trong mèi quan hÖ h÷u nghÞ hîp t¸c ViÖt Nam – EU tõ tr­íc tíi nay. §©y còng lµ HiÖp ®Þnh khung ®Çu tiªn ®­îc EU ký kÕt víi mét n­íc §«ng Nam ¸. B¶n HiÖp ®Þnh gåm 21 ®iÒu kho¶n, 03 phô lôc quy ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c trong quan hÖ hai bªn nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ®Çu t­, th­¬ng m¹i hai chiÒu. HiÖp ®Þnh phôc vô cho bèn môc ®Ých sau: §¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nh»m khuyÕn khÝch, ®Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i, ®Çu t­ hai chiÒu trªn c¬ së hai bªn cïng cã lîi, ®­¬ng nhiªn cã tÝnh ®Õn hoµn c¶nh kinh tÕ cña mçi bªn. Hç trî kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn v÷ng ch¾c, trong ®ã ®Æc biÖt chó ý c¶i thiÖn ®êi sèng cho c¸c tÇng líp d©n c­ nghÌo. Thóc ®Èy hîp t¸c kinh tÕ cïng cã lîi, bao gåm c¶ viÖc viÖc trî gióp ChÝnh phñ ViÖt Nam trong c¸c nç lùc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Hç trî vÒ m«i tr­êng vµ sö dông l©u dµi, hîp lý nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn cña ViÖt Nam. §iÒu ®Æc biÖt cã ý nghÜa lµ trong §iÒu 3 cña HiÖp ®Þnh, c¶ ViÖt Nam vµ EU cïng tho¶ thuËn sÏ dµnh cho nhau Quy chÕ tèi huÖ quèc (MFN), ®Æc biÖt lµ quy chÕ ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP) - ®iÒu nµy cã ý nghÜa lín v× trong khi ViÖt Nam ch­a ph¶i lµ thµnh viªn WTO nh­ng vÉn ®­îc h­ëng quy chÕ ­u ®·i nµy. Ngoµi ra, HiÖp ®Þnh khung hîp t¸c ViÖt Nam – EU cßn quy ®Þnh nhiÒu vÊn ®Ò cô thÓ kh¸c cã liªn quan ®Õn mét sè lÜnh vùc nh­ ®Çu t­, quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, hîp t¸c kinh tÕ – khoa häc vµ c«ng nghÖ, b¶o vÖ m«i tr­êng, hîp t¸c khu vùc, hîp t¸c th«ng tin... HiÖp ®Þnh cam kÕt ph¸t triÓn vµ ®a d¹ng ho¸ trao ®æi th­¬ng m¹i, c¶i thiÖn qu¸ tr×nh tiÕp cËn thÞ tr­êng cña nhau ®Õn møc cao nhÊt cã thÓ ®­îc, ®ång thêi sÏ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch nh»m t¹o thuËn lîi cho viÖc b¸n s¶n phÈm vµo thÞ tr­êng cña nhau. C¸c bªn sÏ dµnh cho nhau ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó xuÊt, nhËp khÈu hµng hãa vµ tho¶ thuËn, xem xÐt c¸ch thøc vµ biÖn ph¸p lo¹i bá hµng rµo th­¬ng m¹i gi÷a c¸c bªn, ®Æc biÖt lµ hµng rµo phi thuÕ quan. C¸c bªn còng tho¶ thuËn khuyÕn khÝch trao ®æi th«ng tin vÒ nh÷ng c¬ héi thÞ tr­êng cïng cã lîi vµ tham kh¶o ý kiÕn cña nhau vÒ thuÕ quan, phi thuÕ quan, dÞch vô, y tÕ, an toµn hoÆc m«i tr­êng vµ yªu cÇu vÒ kü thuËt, tiÕn hµnh c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o trong lÜnh vùc nµy, c¶i thiÖn quan hÖ hîp t¸c vÒ h¶i quan, vÒ kh¶ n¨ng ®µo t¹o nghiÖp vô, ®¬n gi¶n ho¸ vµ ®ång nhÊt c¸c thñ tôc h¶i quan. Theo hiÖp ®Þnh nµy, hai bªn sÏ thµnh lËp Uû ban hçn hîp ®Ó ®­a ra nh÷ng khuyÕn nghÞ thÝch hîp nh»m thùc hiÖn môc ®Ých do hiÖp ®Þnh ®Ò ra, x¸c ®Þnh ­u tiªn c¸c ho¹t ®éng mµ hai bªn cÇn thùc hiÖn. Ngay sau khi ký HiÖp ®Þnh khung víi ViÖt Nam, vµo cuèi n¨m 1995, EU ®· cö ngay mét sè quan chøc nghiªn cøu gióp ViÖt Nam ®Èy nhanh ch­¬ng tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Tõ th¸ng 9/1995, ®¹i diÖn cña ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu tham gia c¸c ho¹t ®éng cña Uû ban ASEAN ë Brussels trong khu«n khæ quan hÖ gi÷a c¸c n­íc ASEAN vµ EU. Nh­ vËy, quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam – EU cßn t¹o thªm ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam më réng h¬n n÷a c¸c quan hÖ n»m trong khu«n khæ hîp t¸c ASEAN – EU. Ngµy 17/1/1996, EU ®· cö §¹i sø th­êng trùc cña m×nh tíi ViÖt Nam, sau ®ã Uû ban hîp t¸c ViÖt Nam – EU còng ®­îc thµnh lËp. Uû ban nµy cã nhiÖm vô thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ – th­¬ng m¹i theo sù cam kÕt cña HiÖp ®Þnh khung. Trong quan hÖ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­, EU ®· nhanh chãng trë thµnh b¹n hµng lín thø ba cña ViÖt Nam (sau NhËt B¶n vµ ASEAN), kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu t¨ng lªn ®¸ng kÓ tõ 15% - 20%/n¨m, víi tæng trÞ gi¸ kho¶ng tõ 3,5 – 4 tû USD/n¨m. Ngµy 7/11/1997, ViÖt Nam vµ EU tiÕp tôc ký mét hiÖp ®Þnh míi vÒ më réng hµng dÖt may cho giai ®o¹n tõ ngµy 1/1/1998 ®Õn 31/12/2000. Theo HiÖp ®Þnh trªn, EU cam kÕt sÏ t¨ng 40% khèi l­îng so víi hiÖp ®Þnh tr­íc, t¹o c¬ héi míi, thóc ®Èy hµng dÖt may ViÖt Nam ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh h¬n tr­íc. So víi hiÖp ®Þnh n¨m 1993 – 1997, hiÖp ®Þnh lÇn nµy cã nh÷ng bæ sung quan träng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam nh­ ®­îc tù do chuyÓn ®æi quota gi÷a c¸c mÆt hµng mét c¸ch réng r·i vµ dÔ dµng h¬n, ViÖt Nam ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc (MFN) trän vÑn, nhiÒu hµng dÖt may cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo EU ®­îc h­ëng thuÕ quan ë møc 0% theo chÕ ®é ­u ®·i phæ cËp (GSP). HiÖp ®Þnh giai ®o¹n 1998 – 2000 ®· gi¶m bít c¸c mÆt hµng bÞ qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch tõ 54 xuèng cßn 29 chñng lo¹i mÆt hµng, trong ®ã 13 lo¹i hµng t¨ng tõ 36 ®Õn 116%. Khèi l­îng cña 29 mÆt hµng nµy t­¬ng ®­¬ng víi 54 lo¹i hµng cò, quan träng h¬n lµ nh÷ng lo¹i hµng nµy cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu t¨ng m¹nh. HiÖp ®Þnh míi nµy ®· ®­a 25 lo¹i hµng ra khái danh môc qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch, t¹o thuËn lîi cho viÖc xuÊt khÈu tù do c¸c mÆt hµng nµy vµo thÞ tr­êng EU, ®èi víi mçi lo¹i hµng cã h¹n ng¹ch, møc xuÊt khÈu hµng n¨m t¨ng tõ 3% – 5%. Theo nh÷ng söa ®æi nµy th× n¨m 1998 kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng EU cã thÓ ®¹t 650 ®Õn 700 triÖu USD, ®­a møc xuÊt khÈu toµn ngµnh lªn 1,5 – 1,6 tû USD. Ngoµi ra, hiÖp ®Þnh míi cßn cã mét ®iÒu kho¶n cho phÐp ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo EU mét l­îng t­¬ng ®­¬ng víi 7% møc xuÊt khÈu dÖt may cña EU ra thÞ tr­êng thÕ giíi vµ ViÖt Nam còng ®­îc phÐp sö dông h¹n ng¹ch cña c¸c thµnh viªn kh¸c trong ASEAN nÕu c¸c n­íc nµy ®ång ý. Cã thÓ nãi, hiÖp ®Þnh hµng dÖt may ViÖt Nam – EU ®· t¹o cho ViÖt Nam nhiÒu kh¶ n¨ng thuËn lîi ®Ó xuÊt khÈu s¶n phÈm sang EU, gãp phÇn tÝch cùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp may mÆc. HiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may ViÖt Nam – EU sau khi ®­îc ký kÕt vµ thùc hiÖn ®· t¹o cho ngµnh dÖt may mét thÞ tr­êng réng lín: kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m t¨ng b×nh qu©n 14%, ®­a mÆt hµng dÖt may lªn ®øng thø hai trong 10 mÆt hµng xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ lín cña ViÖt Nam (chiÕm kho¶ng 18,9% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc). Liªn minh ch©u ¢u ®· trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng dÖt may theo h¹n ng¹ch lín nhÊt cña ViÖt Nam. Th¸ng 2/1997, EU ®· ký chÝnh thøc hiÖp ®Þnh hîp t¸c EU – ASEAN. §iÒu nµy ®· t¹o cho ViÖt Nam mét vÞ thÕ míi trong ASEAN ®èi víi quan hÖ EU – ASEAN. Qua ®ã, ViÖt Nam sÏ cã nhiÒu c¬ héi h¬n nhÊt lµ vÒ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i v× ®­îc h­ëng thªm nhiÒu ­u ®·i cña EU. Nh÷ng dÊu hiÖu tèt ®Ñp nªu trªn trong quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ EU cßn lµ nguån ®éng lùc t¸c ®éng m¹nh tíi viÖc thóc ®Èy nhanh chãng mèi quan hÖ ViÖt Nam – Hoa Kú theo chiÒu h­íng ngµy cµng tÝch cùc h¬n. Kh«ng nh÷ng thÕ, EU cßn cã nhiÒu nç lùc ñng hé ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO). Quan hÖ ViÖt Nam – EU ch¾c ch¾n sÏ cã nhiÒu b­íc tiÕn v­ît bËc trong thêi gian tíi, nhÊt lµ khi EU ®· thµnh lËp xong Héi ®ång kinh doanh vµ Trung t©m th«ng tin kinh tÕ Ch©u ¢u t¹i ViÖt Nam. Hai tæ chøc nµy sÏ kh«ng chØ lµ n¬i cung cÊp th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp mµ cßn ®ãng vai trß lµ chiÕc cÇu nèi, lµ sîi d©y liªn hÖ gi÷a c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ EU, ®em ®Õn cho c¶ hai phÝa nhiÒu c¬ héi thuËn lîi trong kinh doanh xuÊt nhËp khÈu còng nh­ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c. 2. XuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU 2.1. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU Sau khi hiÖp ®Þnh khung hîp t¸c ViÖt Nam – EU ®­îc ký kÕt vµ ViÖt Nam gia nhËp ASEAN, ®­îc h­ëng chÝnh s¸ch ­u ®·i cña EU trong quan hÖ EU – ASEAN, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU t¨ng lªn nhanh chãng. N¨m 1996 ®¹t 900,5 triÖu USD, n¨m 2002 trÞ gi¸ xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU cña ViÖt Nam ®· lªn tíi 2,961 tû USD t¨ng gÊp h¬n 3 lÇn so víi n¨m 1996 vµ gÊp 16 lÇn so víi n¨m 1991. B¶ng 4- Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang EU (1995 – 2002) §¬n vÞ: TriÖu USD N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 (*) (1) XuÊt khÈu sang EU 720 900,5 1608,4 2.125,8 2.506,3 2836,9 2366,9 2,691 (2) Tæng KNXK cña VN 5448,9 7255,9 9185 9361 11.135,9 13.962,8 17.470 19.150 Tû lÖ (1) trong (2) 13,21 12,41 17,58 22,22 21,69 21,63 13,55 22,48 Tû lÖ t¨ng tr­ëng (%) 87,60 25,07 79,31 18,81 20,19 23,80 -23,52 24,87 Nguån: Bïi Huy Kho¸t: Thóc ®Èy quan hÖ th­¬ng m¹i - ®Çu t­ gi÷a Liªn minh ch©u ¢u vµ ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI, Trung t©m nghiªn cøu Ch©u ¢u, NXB Khoa häc x· héi, Hµ Néi th¸ng 12/2002. (*): 10 th¸ng ®Çu n¨m 2002 Tõ n¨m 1995 ®Õn n¨m 2002, tû träng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU trªn tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam t¨ng ®ét biÕn. N¨m 1995 chØ chiÕm 13,2% th× n¨m 1999 ®· lªn ®Õn 22,5% vµ 29,2% n¨m 2002. Tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu b×nh qu©n t¨ng 31,56%/n¨m, chiÕm 16,87% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam giai ®o¹n nµy. Tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng EU trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam còng t¨ng lªn vµ kh¸ æn ®Þnh. Møc t¨ng nµy lín h¬n nhiÒu nÕu so s¸nh víi tû träng cña c¸c thÞ tr­êng: Trung Quèc, óc, Mü trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam (xem b¶ng 4) B¶ng 5 -Tû träng cña c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh trong tæng kim ng¹ch XK cña ViÖt Nam thêi kú 1995 – 2002 §¬n vÞ: TriÖu USD Tªn n­íc 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 ASEAN EU NhËt B¶n Trung Quèc Australia Mü 18,3 13,2 26,8 6,6 1,0 3,1 22,8 12,4 21,3 4,7 0,9 2,8 19,5 17,5 17,6 5,7 2,0 3,0 24,3 22,7 15,8 5,1 5,0 5,0 27,0 22,5 16,0 7,7 7,3 4,5 18,7 20,0 18,8 11,0 9,1 5,3 19,2 21,2 17,9 9,8 9,3 4,2 26,5 24,7 22,5 13,4 11,8 6,7 Nguån: Bïi Huy Kho¸t: Thóc ®Èy quan hÖ th­¬ng m¹i - ®Çu t­ gi÷a Liªn minh ch©u ¢u vµ ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI, Trung t©m nghiªn cøu Ch©u ¢u, NXB Khoa häc x· héi, Hµ Néi th¸ng 12/2002. Sè liÖu trong b¶ng cho thÊy tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng EU trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cã chiÒu h­íng gia t¨ng trong khi tû träng cña thÞ tr­êng NhËt B¶n gi¶m. Ch¼ng h¹n, trong c¸c n¨m 1998 – 2000, EU ®· v­ît lªn chiÕm vÞ trÝ thø hai sau ASEAN, ®Èy NhËt B¶n xuèng vÞ trÝ thø ba. Cã thÓ thÊy xu h­íng chung lµ thÞ tr­êng EU ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ hiÖn ®ang lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín thø hai sau ASEAN. ChØ tÝnh riªng n¨m 2002, EU lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam. Tõ mét gãc nh×n kh¸c cã thÓ thÊy tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo EU trong tæng kim ng¹ch cña EU còng trong xu thÕ gia t¨ng. Ch¼ng h¹n n¨m 1995 lµ 0,10%, n¨m 1996 lµ 0,12%, n¨m 1997 lµ 0,21%, n¨m 1998 lµ 0,26%, n¨m 1999 t¨ng lªn 0,29%, n¨m 2000 lªn tíi 0,31%, n¨m 2001 lµ 0,26%, n¨m 2002 t¨ng lªn 0,42%. Tuy nhiªn, còng ph¶i thÊy r»ng tû phÇn ®ã kh¸ nhá bëi thÞ tr­êng EU ®­îc ®¸ng gi¸ lµ “khã tÝnh” vµo lo¹i nhÊt nh× thÕ giíi, trong khi hµng ho¸ ViÖt Nam cã chÊt l­îng ch­a ®­îc æn ®Þnh vµ ®«i khi kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c¸c b¹n hµng EU. Ch¼ng h¹n nh­ hµng vÉn cßn lÉn t¹p chÊt (thËm chÝ cã hiÖn t­îng mét sè l« hµng t«m cßn cã c¶ ®inh ®ãng vµo con t«m cho t¨ng träng l­îng), c¸c hµng thùc phÈm bÞ nhiÔm khuÈn, ®iÒu kiÖn chÕ biÕn ch­a ®¸p øng ®­îc c¸c quy ®Þnh cña EU, c¸c vÕt bÈn trªn s¶n phÈm dÖt...v..v...Ngoµi ra, cßn cã nhiÒu tr­êng hîp hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam kh«ng ®¶m b¶o ®óng c¸c quy ®Þnh trong hîp ®ång vÒ quy c¸ch, kü thuËt, sè l­îng vµ thêi h¹n giao hµng. Nh÷ng ®iÒu nµy ®· gi¶m ®¸ng kÓ møc l­u chuyÓn hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU. Còng cÇn thÊy mét thùc tÕ lµ, tuy kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU t¨ng nhanh, nh­ng tèc ®é t¨ng hµng n¨m kh«ng æn ®Þnh: 1995/1994 t¨ng 87,6%; 1996/1995 t¨ng 25,1%; 1997/1996 t¨ng 78,6%; 1998/1997 t¨ng 32,2%; 1999/1998 t¨ng 17,9% vµ n¨m 2000 chØ t¨ng 13,2% so víi n¨m 1999, 2002 t¨ng 35% so víi 2001. Bªn c¹nh nguyªn nh©n gi¶m gi¸ cña mét sè mÆt hµng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi (®iÓn h×nh lµ cµ phª) ph¶i kÓ ®Õn t×nh tr¹ng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu quan träng cña ViÖt Nam ®Òu gÆp trë ng¹i do c¸c quy chÕ nhËp khÈu cña thÞ tr­êng EU g©y ra. Cho ®Õn th¸ng 4 n¨m 2000, ViÖt Nam vÉn ch­a ®­îc EU coi lµ n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, do ®ã hµng ho¸ ViÖt Nam ph¶i chÞu sù ph©n biÖt ®èi xö so víi hµng ho¸ cña c¸c n­íc kh¸c khi EU xem xÐt, ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. NÕu ®èi chiÕu c¸c sè liÖu thèng kª cña ViÖt Nam víi sè liÖu thèng kª cña EU vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu, cã thÓ thÊy sù kh«ng ¨n khíp v× sè liÖu cña EU lín h¬n rÊt nhiÒu. TÝnh chung trong c¸c n¨m 1995 – 2002 møc chªnh lÖch nµy chiÕm 32,44% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU theo sè liÖu cña EU vµ chiÕm 48,03% theo sè liÖu cña ViÖt Nam. Nguyªn nh©n lµ khi chóng ta thèng kª sè hµng nhËp khÈu chÝnh thøc cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng nµy ®· kh«ng tÝnh ®­îc mét bé phËn hµng ho¸ ®¸ng kÓ do c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc kh¸c cã v¨n phßng giao dÞch t¹i ViÖt Nam xuÊt sang EU. Ngoµi ra còng kh«ng thÓ biÕt ®­îc l­îng hµng ho¸ kh«ng n»m trong kªnh bu«n b¸n chÝnh thøc nh­ng lµm gi¶ m¹o giÊy chøng nhËn xuÊt xø cña l« hµng ®Ó ®­a vµo EU (phæ biÕn trong ngµnh da giÇy, phÇn lín b¹n hµng trong khu vùc ®· lµm gi¶ giÊy chøng nhËn xuÊt xø cña ViÖt Nam ®Ó ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i mµ EU dµnh cho ViÖt Nam). Trong quan hÖ xuÊt nhËp khÈu gi÷a ViÖt Nam vµ EU vµo nh÷ng n¨m gÇn ®©y (tõ 1997 ®Õn 2002), ViÖt Nam th­êng xuÊt siªu sang thÞ tr­êng EU do ®­îc EU cho h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc vµ hÖ thèng ­u ®·i phæ cËp, tû lÖ trung b×nh lµ 91,21%/n¨m. C¸n c©n th­¬ng m¹i ®ang cã lîi cho ViÖt Nam. Trong chiÕn l­îc chung ®èi Ch©u ¸, EU lu«n thÓ hiÖn sù coi träng vÞ trÝ cña ViÖt Nam trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña m×nh. §iÒu ®ã cã ®­îc lµ do t¸c ®éng cña mét sè nh©n tè kh¸ch quan vµ chñ quan d­íi ®©y: Tr­íc hÕt, quan hÖ ViÖt Nam - EU lµ t­¬ng ®èi æn ®Þnh trong suèt mét thËp niªn qua, Hîp t¸c gi÷a hai bªn vÒ c¸c lÜnh vùc nh­ chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, khoa häc - kü thuËt, gi¸o dôc vµ b¶o vÖ m«i tr­êng ®Òu cã sù tiÕn triÓn râ rÖt. Nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®­îc trong quan hÖ ViÖt Nam - EU chñ yÕu thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau: C¬ chÕ ®èi tho¹i chÝnh trÞ ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau ®· c¬ b¶n h×nh thµnh: quan hÖ kinh tÕ - th­¬ng m¹i song ph­¬ng ph¸t triÓn nhanh chãng, æn ®Þnh; mét lo¹t c¸c h¹ng môc hîp t¸c viÖn trî mµ ®«i bªn triÓn khai ®Òu ®¹t ®­îc thµnh qu¶ kh¸ ®Ëm nÐt vµ ngµy cµng ®­îc xóc tiÕn m¹nh h¬n, t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ViÖt Nam . Hai lµ, c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam ngµy cµng thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín. Møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ViÖt Nam trong thêi kú 1991 -2000 æn ®Þnh ë møc kh¸ cao lµ 7%/n¨m, riªng n¨m 2002 lµ 9%. MÆc dï nh÷ng t¸c ®éng cña vô tÊn c«ng khñng bè n­íc Mü ngµy 11/9/2001 vµ cuéc chiÕn ®Êu tr¶ ®òa ë Afghanistan khiÕn cho khu vùc §«ng Nam ¸ bÞ ¶nh h­ëng kh¸ nÆng nÒ do c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi suy gi¶m miÒn tin vµo sù æn ®Þnh ë khu vùc - n¬i cã mét sè quèc gia ®«ng d©n ®¹o Håi, nh­ng chØ riªng ViÖt Nam vÉn gi÷ ®­îc miÒn tin cho c¸c ®èi t¸c ®Çu t­ vµ bu«n b¸n n­íc ngoµi do t×nh h×nh chÝnh trÞ x· héi æn ®Þnh, kinh tÕ t¨ng tr­ëng kh¸. §ã còng lµ mét thuËn lîi ®Ó tiÕp tôc qu¸ tr×nh hîp t¸c víi c¸c ®èi t¸c EU. Ba lµ, Mét nh©n tè kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ ¶nh h­ëng cña EU ®èi víi khu vùc §«ng Nam ¸ ngµy cµng t¨ng lªn. Trong n¨m 2002 liªn tiÕp diÔn ra c¸c cuéc gÆp Bé tr­ëng ASEAN - EU vµ ASEM nh»m t×m kiÕm c¸c ph­¬ng thøc hîp t¸c gi÷a hai khu vùc ¸ - ¢u sao cho cã hiÖu qu¶ h¬n. Bèn lµ, vai trß vµ vÞ trÝ cña EU trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ chÝnh trÞ quèc tÕ ngµy cµng t¨ng lªn. Sù nhÊt thÓ ho¸ ngµy mét cao khiÕn cho tiÒm lùc cña EU ngµy cµng tá ra m¹nh h¬n vµ trë thµnh ®èi t¸c quan trong kh«ng thÓ thiÕu trong hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai cña ViÖt Nam . ChÝnh s¸ch ngo¹i giao vµ an ninh chung cña EU ®· nhanh chãng h×nh thµnh; Vßng häp më réng EU lÇn thø 5 tíi sÏ lµm cho t×nh h×nh Ch©u ¢u thay ®æi h¬n n÷a: DiÖn tÝch EU t¨ng thªm 34%, d©n sè t¨ng thªm 105 triÖu vµ sÏ ®¹t tíi 481 triÖu ng­êi vµo kho¶ng 10 n¨m n÷a, c¸c thµnh viªn cña EU sÏ tõ 15 n­íc hiÖn nay lªn tíi gÇn 30 n­íc, víi d©n sè 500 triÖu ng­êi, diÖn tÝch chõng 5 triÖu km2, GDP ­íc tÝnh 11.000tû USD. §©y sÏ lµ nguån ®Çu t­ vµ thÞ tr­êng lín rÊt cÇn thiÕt ®èi víi ViÖt Nam. Tuy nhiªn, còng nh­ c¸c n­íc EU, b­íc vµo thÕ kû XXI, ViÖt Nam ph¶i ®èi diÖn víi nhiÒu khã kh¨n nh­ tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ kh«ng ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra, t×nh h×nh quèc tÕ vµ khu vùc cã nhiÒu diÔn biÕn phøc t¹p phÇn nµo ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng hoµ b×nh, æn ®Þnh, phôc vô cho môc tiªu ph¸t triÓn … Bëi vËy, quan hÖ ViÖt Nam - EU còng chÞu c¸c t¸c ®éng kh«ng nhá. Mét vÝ dô cô thÓ lµ, do ¶nh h­ëng t×nh tr¹ng gi¶m sót kinh tÕ t¹i EU vµ nh÷ng biÕn ®éng sau sù kiÖn 11/9 t¹i Mü, tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU trong n¨m 2001 ®· gi¶ sót nhiÒu so víi n¨m 2000. NhËn thøc vµ dù ®o¸n ®­îc nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p vµ khã l­êng cña t×nh h×nh thÕ giíi nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI, §¶ng vµ Nhµ n­íc ViÖt Nam ®· chñ ®éng ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch h÷u hiÖu nh»m ®èi phã mét c¸ch cã hiÖu qu¶ víi c¸c th¸ch thøc tõ bªn ngoµi. T¹i §¹i héi toµn quèc lÇn thø IX, §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh tiÕp tôc ®­êng lèi ®èi ngo¹i réng më, ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ nh»m cñng cè vµ khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nh©n tè quèc tÕ - thêi ®¹i ®Ó tiÕn hµnh thµnh c«ng c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, phôc vô sù nghiÖp ®æi míi. Trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, chóng ta nhÊt qu¸n theo ®uæi ­u tiªn ®èi ngo¹i hµng ®Çu vµ tiªp tôc cñng cè vµ t¹o lËp m«i tr­êng quèc tÕ , khu vùc hoµ b×nh , æn ®Þnh ®Ó tËp trung ph¸t triÓn ®Êt n­íc theo tinh thÇn “ViÖt Nam s½n sµng lµ b¹n, lµ ®èi t¸c tin cËy cña tÊt c¶ c¸c n­íc trong céng ®ång thÕ giíi, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp d©n téc vµ ph¸t triÓn”. Trªn c¬ së ®ã, ViÖt nam rÊt chó träng ®Èy m¹nh quan hÖ víi c¸c n­íc vµ c¸c trung t©m t­ b¶n ph¸t triÓn, trong ®ã cã EU. Trong bèi c¶nh nh­ trªn, ®Ó tiÕp tôc tiÕn hµnh quan hÖ ®Çy hiÖu qu¶ víi EU vµ c¸c n­íc thµnh viªn cña tæ chøc nµy trong thËp niªn cuèi cña thÕ kû XX, sau §¹i héi §¶ng lÇn thø IX, ViÖt Nam ®· triÓn khai hµng lo¹t c¸c cuéc th¨m viÕng, tiÕp xóc tíi c¸c n­íc EU tõ cÊp cao tíi c¸c ngµnh, c¸c cÊp, trong ®ã ®¸ng chó ý lµ chuyÕn viÕng th¨m chÝnh thøc cña Thñ t­ëng Phan V¨n Kh¶i tíi 3 n­íc T©y ¢u- thµnh viªn tÝch cùc cña EU lµ T©y Ban Nha, §øc, Hµ Lan tõ ngµy 7-16/10/2001 vµ chuyÕn th¨m 4 n­íc khu vùc B¾c ¢u (PhÇn Lan, Na Uy, Thuþ §iÓn, §an M¹ch) cuèi th¸ng 11/2001 cña Phã Thñ t­íng NguyÔn M¹nh CÇm. Môc ®Ých cña c¸c chuyÕn viÕng th¨m nµy lµ nh»m t¨ng c­êng hîp t¸c c¶ vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n­íc thuéc c¸c khu vùc T©y ¢u vµ B¾c ¢u - nh÷ng trô cét cña EU. Cïng víi c¸c ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong n¨m 2001, c¸c chuyÕn th¨m T©y ¢u vµ B¾c ¢u ®­îc ®¸nh gi¸ lµ nh÷ng b­íc ®i kÞp thêi cña ViÖt Nam ®Õn víi céng ®ång quèc tÕ trong ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ, kinh tÕ thÕ giíi ®ang cã nh÷ng biÕn ®éng phøc t¹p, ®Æc biÖt lµ ®èi víi EU - mét thÞ tr­êng chiÕm 1/3 tæng gi¸ trÞ bu«n b¸n toµn cÇu, chiÕm tû träng 20% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Trong c¸c chuyÕn th¨m nµy, nhiÒu hiÖp ®Þnh khung, nhiÒu tho¶ thuËn hîp t¸c tõ c¸c cÊp quèc gia tíi c¸c ngµnh, c¸c doanh nghiÖp ®· ®­îc ViÖt Nam ký kÕt víi c¸c ®èi t¸c thµnh viªn EU; c¸c n­íc EU ®Òu cam kÕt sÏ ñng hé ViÖt Nam sím hoµ nhËp víi Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO)… Trªn c¬ së nh÷ng nhËn thøc chung ®ã, mèi quan hÖ gi÷a ViÖt Nam víi EU vµ c¸c n­íc thµnh viªn EU ®· cã sù thay ®æi to lín. ViÖt Nam ®ang ®Ò ra nh÷ng quyÕt s¸ch kÞp thêi nh»m kh¬i th«ng thÞ tr­êng , ®Æc biÖt lµ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc sù suy gi¶m xuÊt khÈu ë c¸c thÞ tr­êng quan träng nh­ thÞ tr­êng EU: TÝnh ®Õn nay, khung ph¸p lý gi÷a ViÖt Nam - EU ®· vµ ®ang ®­îc hoµn thiÖn do ViÖt Nam ®· ký ®­îc víi EU c¸c hiÖp ®Þnh, c¸c tho¶ thuËn ®èi víi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu. Nh÷ng ®éng th¸i ®ã mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh chñ tr­¬ng ®óng ®¾n cña ViÖt Nam trong viÖc tiÕp tôc më réng quan hÖ ngo¹i giao g¾n liÒn víi ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i. Râ rµng lµ nÒn mãng chÝnh trÞ ®· ®Æt, ý chÝ vµ quyÕt t©m cña hai bªn ®· cã, nay lµ nh÷ng c©n nh¾c ­u tiªu vµ thùc sù hµnh ®éng. EU vÉn tiÕp tôc trë thµnh träng ®iÓm trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam. ChÝnh phñ ViÖt Nam s½n sµng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp EU vµo ViÖt Nam, nhÊt lµ doanh nghiÖp nµo cã ý ®Þnh ®Çu t­ hîp t¸c lµm ¨n l©u dµi. Gi÷a hai bªn cã nhiÒu ®iÓm gÆp nhau nh­ cã truyÒn thèng v¨n ho¸ l©u ®êi, nh©n d©n hai bªn t«n träng lÉn nhau; ViÖt Nam cã thÕ m¹nh cña nÒn n«ng nghiÖp nhiÖt ®íi, cßn c¸c n­íc EU cã nhiÒu lÜnh vùc c«ng nghiÖp kh¸ hïng m¹nh, cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ vµ ngo¹i th­¬ng kh¸ më…. Hîp t¸c kinh tÕ, th­¬ng m¹i lµ c¬ së tin cËy trong quan hÖ hai bªn. Trong suèt thËp niªn 90 cña thÕ kû XX, kim ng¹ch bu«n b¸n cña ViÖt Nam víi EU ®· t¨ng 12,1 lÇn, ®¹t con sè 4,5 tû USD n¨m 1999 vµ kho¶ng gÇn 5 tû USD n¨m 2002. VÒ ®Çu t­, ViÖt Nam ®· thu hót ®­îc hµng tû USD vèn ®Çu t­ tõ c¸c n­íc thµnh viªn EU. Tuy nhiªn, con sè nµy cßn nhá bÐ so víi gÇn 500 tû USD ®Çu t­ trùc tiÕp ra n­íc ngoµi mçi n¨m cña EU. §Ó ph¸t triÓn h¬n n÷a mèi quan hÖ ViÖt Nam - EU, ®ßi hái hai bªn ph¶i ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p cô thÓ cã hiÖu qu¶: Më réng ph¹m vi ®èi tho¹i chÝnh trÞ gi÷a hai bªn; EU hoµn toµn ñng hé ViÖt Nam héi nhËp m¹nh mÏ víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, trong ®ã, viÖc gia nhËp WTO; TËn dông tèt h¬n n÷a c¸c h¹ng môc hîp t¸c ViÖt Nam - EU; T¨ng thªm ®é c«ng khai vµ giíi thiÖu vÒ EU còng nh­ ViÖt Nam ë mçi bªn. Bªn c¹nh ®ã, ViÖt Nam cÇn cã tÇm nh×n chiÕn l­îc l©u dµi, ch¼ng h¹n nh­ ph¶i thùc sù coi träng h¬n n÷a tÇm quan träng vµ ý nghÜa to lín cña diÔn ®µn hîp t¸c ¸ - ¢u (ASEM), còng nh­ cã chÕ ®èi tho¹i hîp t¸c ASEAN - EU… Nãi tãm l¹i, trong quan hÖ víi EU, §¶ng, ChÝnh phñ vµ nh©n d©n ViÖt Nam kh«ng cã mong muèn nµo h¬n lµ ph¸t triÓn quan hÖ h÷u nghÞ hîp t¸c toµn diÖn, trªn c¬ së t«n träng ®éc lËp chñ quyÒn, kh«ng can thiÖp c«ng viÖc néi bé cña nhau, hîp t¸c b×nh ®¼ng, cïng cã lîi. Trong nh÷ng n¨m qua, chóng ta ®· lµm nhiÒu viÖc cho môc tiªu ®ã. ViÖc chóng ta lu«n mong muèn th¾t chÆt c¸c c¸c mèi quan hÖ víi c¸c n­íc EU - mét ®èi t¸c hîp t¸c chÝnh trÞ, kinh tÕ, th­¬ng m¹i cã tiÒm lùc to lín - cµng chøng tá b­íc ®i ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ c¸c mèi quan hÖ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam lµ ®óng h­íng, phï hîp víi xu thÕ chung cña thÕ giíi. Trong bèi c¶nh HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü ®· ®­îc phª chuÈn vµ b¾t ®Çu giai ®o¹n thùc hiÖn, ViÖt Nam ®ang trong lé tr×nh gia nhËp WTO… th× c¸c ®èi t¸c chÝnh trÞ vµ kinh tÕ ë EU lóc nµo còng vÉn gi÷ vÞ trÝ quan träng trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cu¶ ViÖt Nam. Víi chÝnh s¸ch ®èi néi, ®èi ngo¹i hÕt søc ®óng ®¾n vµ cã tÝnh nguyªn t¾c, ViÖt Nam chñ tr­¬ng tiÕp tôc c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc, quyÕt t©m x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ®· ®­îc §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX x¸c ®Þnh. VÒ mÆt ®èi ngo¹i, thùc hiÖn chÝnh s¸ch réng më, ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ… lu«n lu«n lµ mét chñ tr­¬ng nhÊt qu¸n c._. cã thÓ ph¸t triÓn s¶n xuÊt néi ®Þa (ph¸t triÓn kinh tÕ ngµnh vµ kinh tÕ vïng), ®ång thêi n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp vµ hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng EU. §èi víi hai mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc (chiÕm h¬n 1/2 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng EU) lµ giÇy dÐp vµ dÖt may, cã ®Æc thï lµ gia c«ng cho n­íc ngoµi lµ chñ yÕu, nªn hiÖu qu¶ thu ®­îc tõ xuÊt khÈu lµ kh«ng cao (25% - 30% doanh thu). H¬n n÷a, gia c«ng theo ®¬n ®Æt hµng vµ s¶n xuÊt theo yªu cÇu kü thuËt cña n­íc ngoµi nªn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hoµn toµn bÞ ®éng vÒ mÉu m· trong s¶n xuÊt còng nh­ trong tiªu thô s¶n phÈm. §©y lµ ®iÓm yÕu nhÊt trong xuÊt khÈu cña hai mÆt hµng nµy, nÕu tiÕp tôc t×nh tr¹ng nµy sÏ v« cïng bÊt lîi. V× vËy, ChÝnh phñ cÇn cã chÝnh s¸ch cô thÓ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµm ¨n cã hiÖu qu¶ (chø kh«ng ph¶i c¸c doanh nghiÖp gia c«ng), hoÆc c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®· xuÊt khÈu trùc tiÕp sang EU thuéc hai ngµnh c«ng nghiÖp nµy tiÕp tôc ®Çu t­ vèn vµ ®æi míi c«ng nghÖ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó ®æi míi s¶n phÈm cho phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng EU, n©ng cao chÊt l­îng, t¨ng c­êng xuÊt khÈu theo h­íng mua ®øt b¸n ®o¹n (mua nguyªn liÖu vµ b¸n s¶n phÈm), gi¶m dÇn ph­¬ng thøc gia c«ng xuÊt khÈu, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trùc tiÕp nh÷ng s¶n phÈm cã tû lÖ néi ®Þa ho¸ cao, tiÕn tíi xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm sö dông 100% nguyªn liÖu trong n­íc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu cña hai mÆt hµng nµy. §èi víi mÆt hµng ®ang cã lîi thÕ trªn thÞ tr­êng nh­ hµng thñ c«ng mü nghÖ, ®å gç gia dông, ®å dïng phôc vô du lÞch, ®å ch¬i trÎ em, hµng ®iÖn tö vµ thuû h¶i s¶n lµ nh÷ng mÆt hµng ®­îc ng­êi EU ­a chuéng, ChÝnh phñ cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ vèn vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó më réng qui m« s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm, ®a d¹ng ho¸ vµ n©ng cao tr×nh ®é tiÕp thÞ s¶n phÈm nh»m t¨ng khèi l­îng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu sang EU. §èi t­îng ¸p dông nh÷ng chÝnh s¸ch nµy lµ nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, vµ nh÷ng doanh nghiÖp cã nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu míi vµ cã triÓn väng ph¸t triÓn. §èi víi nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU nh­ cµ phª, chÌ, h¹t tiªu, cao su, rau qu¶…, cÇn lùa chän c¸c ®¬n vÞ, n«ng tr­êng vµ vïng ®Ó cã chÝnh s¸ch cô thÓ khuyÕn khÝch ®Çu t­ vèn t¹o ra c¸c vïng s¶n xuÊt chuyªn canh cho xuÊt khÈu, thùc hiÖn qu¶n lý chÊt l­îng tõ kh©u tuyÓn chän gièng, kü thuËt th©m canh, ch¨m sãc…, ®Ó khi ®­a ra xuÊt khÈu sÏ kh¾c phôc ®ùoc t×nh tr¹ng chÊt l­îng thÊp, kh«ng æn ®Þnh vµ nguån cung cÊp nhá. ChÝnh s¸ch nµy sÏ gióp cho hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam cã thÓ th©m nhËp ®ùoc vµo thÞ tr­êng EU. b. §Èy m¹nh nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån tõ EU: Nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ xuÊt khÈu nh­: hµng n«ng s¶n, thuû h¶i s¶n, may mÆc, giÇy dÐp v.v…, còng lµ nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu chÝnh cña EU. HiÖn nay, EU lµ thÞ tr­êng cã quota lín nhÊt vµ ®Çy tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam, nh­ng l¹i rÊt khã tÝnh. Kh¸ nhiÒu mÆt hµng n«ng s¶n, thùc phÈm cña ViÖt Nam v× lý do chÊt l­îng vµ vÖ sinh thùc phÈm… ®· kh«ng thÓ vµo ®­îc thÞ tr­êng nµy, trong khi 80% thùc phÈm mµ ng­êi EU sö dông ®­îc nhËp khÈu tõ c¸c n­íc kh¸c. Ngay c¶ mÆt hµng t«m xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, tuy chiÕm 6% - 8% sè l­îng t«m nhËp khÈu cña EU h»ng n¨m, nh­ng do ®é t­¬i kÐm vµ ®«i khi cã nh÷ng l« hµng t«m ®«ng l¹nh cßn bÞ nhiÔm khuÈn, vÖ sinh thùc phÈm ch­a ®­îc ®¶m b¶o nªn gi¸ th­êng bÞ thÊp h¬n t«m cña c¸c n­íc kh¸c tíi 20% - 25%. Do chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu kÐm, nªn nhiÒu s¶n phÈm cña ViÖt Nam kh«ng xuÊt khÈu trùc tiÕp vµo EU mµ ph¶i th«ng qua con ®­êng trung gian (th«ng qua hîp ®ång víi c¸c doanh nghiÖp cña mét sè n­íc thø ba) vµ ®­¬ng nhiªn nh·n m¸c ViÖt Nam còng kh«ng ®­îc xuÊt hiÖn trªn s¶n phÈm. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã rÊt nhiÒu n­íc Ch©u ¸ nh­ NhËt B¶n, Singapore, Hång K«ng v.v… nhËp hµng cña ViÖt Nam vÒ chÕ biÕn l¹i vµ sau ®ã l¹i xuÊt khÈu sang EU. §©y chÝnh lµ lý do lµm cho kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam - EU theo thèng kª cña EU lín h¬n 2 lÇn so víi thèng kª cña ViÖt Nam. V× vËy ng­êi d©n EU Ýt biÕt vÒ s¶n phÈm cña ViÖt Nam. NÕu ®Ó t×nh tr¹ng nµy kÐo dµi th× mét sè hµng hãa cña ViÖt Nam sÏ bÞ mÊt thÞ phÇn - vèn ®· hÕt søc khiªm tèn t¹i thÞ tr­êng EU. Nh­ vËy, hµng ViÖt Nam sÏ khã tån t¹i vµ ph¸t triÓn trªn thÞ tr­êng nµy. Nguyªn chÝnh lµm gi¶m chÊt l­îng hµng ho¸ xuÊt khÈu lµ do c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÕ biÕn qu¸ l¹c hËu. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng l¹c hËu cña c«ng nghÖ, ph­¬ng ph¸p tèi ­u hiÖn nay lµ t¨ng c­êng nhËp khÈu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i tõ EU phôc vô cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu t¹i ViÖt Nam. EU cã thÕ m¹nh vÒ c«ng nghÖ trong c¸c lÜnh vùc ®iÖn tö, viÔn th«ng, khai th¸c dÇu khÝ, chÕ biÕn thùc phÈm, s¶n xuÊt c¸c thiÕt bÞ ®iÖn v.v… lµ nh÷ng lÜnh vùc mµ ViÖt Nam ®ang khuyÕn khÝch ®Çu t­. Cã hai biÖn ph¸p cã thÓ nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån tõ EU lµ mua s¾m ChÝnh phñ vµ thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ EU tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu t¹i ViÖt Nam. ThiÕt bÞ m¸y mãc, c«ng nghÖ cao cña c¸c n­íc EU cã tr×nh ®é tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, chÊt l­îng cao, song gi¸ l¹i qu¸ cao so víi kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ViÖt Nam, nªn khi cã nhu cÇu ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµo ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th­êng nghÜ tíi thiÕt bÞ c«ng nghÖ cña khu vùc kh¸c cã gi¸ trÞ thÊp h¬n mÆc dï cã chÊt l­îng kÐm h¬n vµ tr×nh ®é thÊp h¬n. V× vËy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, ®Ó nhËp khÈu ®­îc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i tõ EU chØ cã hai biÖn ph¸p trªn. "Mua s¾m ChÝnh phñ" lµ biÖn ph¸p ­u viÖt ®Ó nhËp khÈu ®­îc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i mét c¸ch nhanh nhÊt vµ ®óng víi yªu cÇu ®Æt ra. Nh­ng ®©y kh«ng ph¶i lµ biÖn ph¸p tèi ­u v× hiÖn nay ViÖt Nam cßn nghÌo nªn kinh phÝ dµnh cho viÖc mua s¾m ChÝnh phñ cßn h¹n hÑp vµ chØ ­u tiªn cho nh÷ng ngµnh träng ®iÓm cña ®Êt n­íc. §©y lµ h¹n chÕ cña biÖn ph¸p nµy. "Thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ EU tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu t¹i ViÖt Nam" lµ biÖn ph¸p tèi ­u ®Ó ViÖt Nam nhËp khÈu ®­îc c«ng nghÖ nguån tõ EU vµ sö dông c«ng nghÖ nµy ®¹t hiÖu qu¶ cao trong ®iÒu kiÖn rÊt thiÕu vèn vµ tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ h¹n chÕ hiÖn nay. NÕu vay tiÒn ®Ó nhËp khÈu c«ng nghÖ th× ch­a ch¾c c¸c kü s­ ViÖt Nam ®· vËn hµnh ®¹t kÕt qu¶ nh­ mong muèn, h¬n n÷a vay tiÒn th× ph¶i cã nguån tr¶. Cßn ë ®©y, vèn lµ cña phÝa EU gãp (d©y chuyÒn c«ng nghÖ, m¸y mãc thiÕt bÞ lÎ… ) sÏ ®­îc tr¶ b»ng s¶n phÈm thu ®­îc tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó thùc hiÖn ®­îc biÖn ph¸p nµy, Nhµ n­íc ph¶i cã nh÷ng ­u ®·i dµnh riªng cho c¸c nhµ ®Çu t­ EU, ngoµi c¸c ­u ®·i vµ quyÒn lîi mµ hä ®­îc h­ëng theo LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam nh­ c¸c nhµ ®Çu t­ thuéc c¸c khu vùc kh¸c. Nh÷ng ­u ®·i nµy cã thÓ lµ nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån tõ EU, thuÕ suÊt lîi tøc, thuÕ chuyÓn lîi nhuËn. C¸c ®èi t¸c EU chØ ®­îc h­ëng ­u ®·i nµy nÕu gãp vèn b»ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®­îc chÕ t¹o tõ Liªn minh Ch©u ¢u vµ ®Çu t­ t¹i c¸c lÜnh vùc sau: c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt c¸c thiÕt bÞ ®iÖn, ®iÖn tö, viÔn th«ng v.v… QuyÒn lîi vµ tr¸nh nhiÖm cña c¸c nhµ ®Çu t­ EU ph¶i ®­îc qui ®Þnh cô thÓ vµ chi tiÕt trong c¸c v¨n b¶n. ViÖt Nam ®· tham gia Khu vùc MËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) vµ s¾p tíi sÏ gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO), hµng nhËp khÈu sÏ trµn ngËp thÞ tr­êng ViÖt Nam víi chÊt l­îng cao vµ gi¸ rÎ. Do vËy, trong ®iÒu kiÖn ph¶i c¹nh tranh quyÕt liÖt víi hµng ngo¹i nhËp hiÖn nay, con ®­êng duy nhÊt ®Ó hµng ho¸ ViÖt Nam cã thÓ tån t¹i vµ ®øng v÷ng ngay trªn l·nh thæ cña m×nh lµ ph¶i trang bÞ cho nã ®ñ søc c¹nh tranh quèc tÕ, cã lµm ®­îc nh­ vËy míi cã thÓ më réng sang c¸c thÞ tr­êng kh¸c. "§Èy m¹nh nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån tõ EU" cã lÏ lµ gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó trang bÞ cho hµng ho¸ cña ViÖt Nam cã søc c¹nh tranh quèc tÕ (t¹i thêi ®iÓm nµy, ViÖt Nam ®ang thiÕu vèn, n¨ng lùc vµ tr×nh ®é qu¶n lý, s¶n xuÊt cßn thÊp vµ h¹n chÕ). C¸c doanh nghiÖp EU ®· tõng ®¸p øng tèt nhu cÇu kh¾t khe cña thÞ tr­ßng EU, v× vËy cã thÓ tin t­ëng r»ng hµng ViÖt Nam sÏ chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng nµy nãi riªng vµ c¸c thÞ tr­êng kh¸c trªn toµn cÇu nãi chung víi chÊt l­îng cao, kiÓu d¸ng phong phó, ®a d¹ng vµ ®¸p øng tèt c¸c tiªu chuÈn vÒ vÖ sinh m«i tr­êng. Thùc hiÖn biÖn ph¸p nµy, ViÖt Nam võa thu ®­îc c«ng nghÖ nguån tõ EU l¹i võa n©ng cao vµ tiªu chuÈn ho¸ chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu nãi chung vµ chÊt l­îng hµng xuÊt sang thÞ tr­êng EU nãi riªng. Víi sù ®ãng gãp cña c¸c nhµ ®Çu t­ EU trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ch¾c ch¾n hµng ViÖt Nam sÏ ®¹t ®­îc tiªu chuÈn HACCP vµ c¸c mÆt hµng kh¸c sÏ ®¹t ®­îc tiªu chuÈn ISO 9000 vµ ISO 14000. Hµng ViÖt Nam sÏ ®¸p øng tèt nhÊt c¸c yªu cÇu kh¾t khe cña thÞ tr­êng EU vÒ chÊt l­îng, vÖ sinh, b¶o vÖ m«i tr­êng, kiÓu d¸ng ®Ñp vµ chñng lo¹i phong phó. §ång thêi sÏ ®em l¹i thµnh c«ng lín cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc thùc hiÖn d­íi sù ®iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t cña c¸c doanh nghiÖp EU nªn hµng cña ViÖt Nam sÏ ®­îc trang bÞ tÝnh c¹nh tranh quèc tÕ cao. HiÖn nay, ë ViÖt Nam cã h¬n 900 doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ cña EU. NÕu thùc hiÖn ®­îc biÖn ph¸p nµy th× sè doanh nghiÖp cã vèn cña EU t¹i ViÖt Nam sÏ t¨ng lªn rÊt nhanh. NÕu thùc hiÖn tèt gi¶i ph¸p "§Èy m¹nh nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån tõ EU", ViÖt Nam sÏ nhanh chãng c¶i thiÖn chÊt l­îng hµng ho¸ vµ thay ®æi nhanh c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu, kh«ng nh÷ng thÕ cßn t¹o ®­îc nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm vµ n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng. NÕu thùc hiÖn chÝnh s¸ch nµy mét c¸ch cã hiÖu qu¶ sÏ gãp phÇn kh«ng nhá cho tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. . X©y dùng chiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng vµ ®Èy m¹nh c«ng t¸c Marketing xuÊt khÈu a. X©y dùng chiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng Nhµ n­íc nªn c¨n cø vµo chuyÓn h­íng c¬ cÊu kinh tÕ cña Liªn minh Ch©u ¢u vµ vai trß cña khèi nµy trªn thÞ tr­êng quèc tÕ ®Ó ®Þnh h­íng thÞ tr­êng vµ ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp thÝch hîp. Tøc lµ cÇn cã mét chÝnh s¸ch coi thÞ tr­êng EU lµ mét trong nh÷ng h­íng xuÊt khÈu quan träng nhÊt. Víi kim ng¹ch vµ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu hiÖn nay cho thÊy thÞ tr­êng EU rÊt quan träng ®èi víi thÞ tr­êng ViÖt Nam. Mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh­: n«ng s¶n, dÖt may, thuû h¶i s¶n, giÇy dÐp… sÏ cßn tiÕp tôc phô thuéc vµo kh¶ n¨ng nhËp khÈu cña EU. Tuy nhiªn, vÒ trung h¹n, c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cã sù thay ®æi. Tû lÖ hµng chÕ biÕn s©u vµ tinh gia t¨ng lµm n¶y sinh mét vÊn ®Ò míi vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Víi tèc ®é gia t¨ng xuÊt khÈu dù kiÕn 25% - 28%/ n¨m liªn tôc trong vµi thËp kû tíi th× vÊn ®Ò thÞ tr­êng sÏ trë nªn gay g¾t. Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i theo con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu lµ b»ng mäi c¸ch ph¶i th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng c¸c n­íc ph¸t triÓn ®Ó t¹o hiÖu qu¶ cao, kh«ng chØ xem xÐt vÒ vÊn ®Ò doanh thu mµ cßn c¶ vÒ khÝa c¹nh c«ng nghÖ, ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, lîi thÕ so s¸nh ®éng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Râ rµng lµ triÓn väng vÒ thÞ tr­êng EU ®èi víi ViÖt Nam phô thuéc nhiÒu vµo chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp, chiÕn l­îc thÞ tr­êng vµ c¬ cÊu kinh tÕ trong nh÷ng n¨m tíi. ViÖt Nam cÇn nhanh chãng x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng EU th«ng qua ®µm ph¸n, ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh, tho¶ thuËn th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng ®Ó t¹o hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy. XuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU ®· diÔn ra trong nhiÒu thËp kû vµ ph¸t triÓn m¹nh trong thËp kû 90, nh­ng cho ®Õn nay c¸c nhµ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vÉn ch­a cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng nµy. Hä cßn thiÕu hiÓu biÕt mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ cã hÖ thèng vÒ thÞ tr­êng nµy. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn rÊt thô ®éng cho dï h»ng n¨m phÝa ViÖt Nam vÉn tæ chøc c¸c ®oµn ®iÒu tra vÒ kinh tÕ, th­¬ng m¹i cña ChÝnh phñ, c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc vµ t­ nh©n sang EU. Bëi v× EU lµ mét thÞ tr­ßng rÊt khã tÝnh, kªnh ph©n phèi rÊt phøc t¹p sÏ kh«ng dÔ dµng g× ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam - cßn qu¸ non nít vÒ tr×nh ®é vµ thiÕu kinh nghiÖm khi muèn th©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy. V× vËy, nghiªn cøu vµ x©y dùng mét chiÕn dÞch th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Trong thêi gian tíi, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i võa duy tr× xuÊt khÈu trùc tiÕp ®Ó võa th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU, võa nghiªn cøu ®Ó lùa chän c¸ch th©m nhËp b»ng h×nh thøc liªn doanh vµ ®Çu t­ trùc tiÕp. §Ó th©m nhËp thÞ tr­êng EU cÇn ph¶i x©y dùng mét chiÕn l­îc l©u dµi vµ thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam th× hµng ho¸ cña ViÖt Nam míi cã chç ®øng æn ®Þnh vµ l©u dµi trªn thÞ tr­êng nµy. CÇn t×m hiÓu vÒ thuÕ quan, chÝch s¸ch ngo¹i th­¬ng vµ qui chÕ nhËp khÈu cña EU ®Ó t×m ra c¸nh cöa míi cho hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam. Ngoµi ra, cßn cÇn ph¶i n¾m b¾t thÞ hiÕu tiªu dïng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®¶m b¶o thêi gian giao hµng vµ duy tr× chÊt l­îng s¶n phÈm. ChØ khi nµo x©y dùng xong ChiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng EU, chóng ta míi cã c¬ së vµ ph­¬ng h­íng tæ chøc s¶n xuÊt trong n­íc, t¨ng c­êng hîp t¸c víi c¸c doanh nghiÖp EU ®Ó hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam cã ®­îc chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng nµy. b. §Èy m¹nh c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU: EU lµ mét thÞ tr­êng lín trªn thÕ giíi, nhu cÇu nhËp khÈu hµng ho¸ hµng n¨m rÊt lín. C¸c mÆt hµng nhËp khÈu cña EU phÇn lín lµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam vµ lµ nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng. ThÕ nh­ng, cho ®Õn nay hµng ViÖt Nam vµo EU míi chØ chiÕm thÞ phÇn rÊt nhá trªn thÞ tr­êng nµy. Kho¶ng 40% khèi l­îng hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo EU th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu trung gian. C¸c n­íc Ch©u ¸ nh­ NhËt B¶n, Singapore, Hongkong v.v… ®· nhËp khÈu hµng cña ViÖt Nam ®­a vµo t¸i chÕ sau ®ã t¸i xuÊt sang thÞ tr­êng EU. Do vËy, cho ®Õn nay hµng ViÖt Nam vÉn ch­a th©m nhËp trùc tiÕp ®­îc nhiÒu vµo EU. Ngoµi nguyªn nh©n vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam ch­a cao, cßn ph¶i kÓ ®Õn mét nguyªn nh©n quan träng n÷a lµ c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cßn yÕu ch­a hç trî nhiÒu cho hµng hãa trong viÖc th©m nhËp vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng EU. C¬ héi më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña hµng ho¸ ViÖt Nam t¹i EU rÊt lín, thÕ nh­ng t¹i thêi ®iÓm nµy do cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh (chÊt l­îng kÐm, chñng lo¹i vµ h×nh d¸ng ®¬n ®iÖu…) nªn hµng cña ViÖt Nam chØ cã thÓ th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng nµy mét c¸ch thuËn lîi khi ®· cã nh÷ng ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu m¹nh sang EU. Ho¹t ®éng xóc tiÕn cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn yÕu do nhiÒu doanh nghiÖp ch­a coi träng c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu. Mét sè doanh nghiÖp cã chó träng tíi c«ng t¸c nµy nh­ng kinh phÝ cßn h¹n chÕ vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cßn h¹n hÑp. Mét sè doanh nghiÖp kh¸c th× ®Çu t­ kh¸ lín vµo ho¹t ®éng nµy, nh­ng hiÖu qu¶ thu ®­îc cßn thÊp do thiÕu th«ng tin vµ kinh nghiÖm. Tr­êng hîp nµy ®· x¶y ra ®èi víi nhiÒu n­íc ë giai ®o¹n ®Çu héi nhËp víi khu vùc thÕ giíi, kh«ng riªng g× ViÖt Nam. Do vËy, nhµ n­íc cÇn tµi trî mét phÇn kinh phÝ vµ hç trî trong c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu ®Ó gióp cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tiÕp cËn, th©m nhËp dÔ dµng vµ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng EU. Hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng EU ®­îc h­ëng GSP kÓ tõ 1 - 1 - 1996. ViÖt Nam chØ cã duy nhÊt mét mÆt hµng chÞu sù qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch, ®ã lµ hµng dÖt may. EU dµnh cho hµng ViÖt Nam nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ vµ më cöa thÞ tr­êng ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th× hä còng ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i ®èi xö t­¬ng tù víi EU. H¬n n÷a, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña EU ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn (trong ®ã cã ViÖt Nam) lµ kh«ng cè ®Þnh. EU cã thÓ ®ét ngét thay ®æi chÝnh s¸ch ®èi víi ViÖt Nam nÕu ph¸t hiÖn ra nh÷ng sai ph¹m nhá, ch¼ng h¹n cã thÓ ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi mét sè mÆt hµng nµo ®ã, hoÆc lo¹i bá mét hay mét sè mÆt hµng ra khái danh s¸ch hµng hãa ®­îc h­ëng GSP. Do n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ vµ doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng EU cßn yÕu nªn rÊt cÇn sù trî gióp cña nhµ n­íc trong ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu. ChÝnh phñ ViÖt Nam cÇn nç lùc h¬n trong ®µm ph¸n víi Uû ban Ch©u ©u (EC) ®Ó gi¶m thuÕ vµ më réng thÞ tr­êng h¬n n÷a cho hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam. Ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu sang EU lµ c«ng viÖc chÝnh cña doanh nghiÖp, nh­ng t¹i thêi ®iÓm nµy, do cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nªn rÊt cÇn sù gióp ®ì cña nhµ n­íc. c. Hç trî cña Nhµ n­íc trong viÖc xóc tiÕn xuÊt khÈu sang EU §Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp vµ hµng ho¸ cña ViÖt Nam th©m nhËp dÔ dµng vµ cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng EU, nhµ n­íc nªn thùc hiÖn mét sè trî gióp sau: - §Èy m¹nh x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng EU th«ng qua ®µm ph¸n, ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh, tho¶ thuËn th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng, t¹o tiÒn ®Ò vÒ hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. - Th¶o luËn ë cÊp chÝnh phñ vÒ më cöa thÞ tr­êng, tr­íc hÕt lµ ®èi víi nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. - Hç trî cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc xóc tiÕn vµ tiÕo cËn thÞ tr­êng, t¨ng c­êng ho¹t ®éng cña Th­¬ng vô t¹i c¸c n­íc EU. - Cho phÐp thµnh lËp mét trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i ViÖt Nam t¹i EU ®Ó hç trî xuÊt khÈu cho c¸c doanh nghiÖp. - §Èy m¹nh c«ng t¸c trî cÊp xuÊt khÈu d­íi h×nh thøc th­ëng xuÊt khÈu vµ tû gi¸ khuyÕn khÝch ®èi víi ngo¹i tÖ thu ®­îc nhê xuÊt khÈu. d. Ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU Ngoµi viÖc chñ ®éng n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cÇn ph¶i n©ng cao n¨ng lùc tiÕp thÞ, tÝch cùc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU nh­ chñ ®éng t×m kiÕm ®èi t¸c, chµo hµng qua c¸c héi chî, triÕn l·m vµ héi th¶o chuyªn ®Ò ®­îc tæ chøc t¹i ViÖt Nam hay t¹i EU. Bªn c¹nh ®ã, cÇn t×m hiÓu vµ nghiªn cøu thÞ tr­êng EU trùc tiÕp hoÆc th«ng qua c¸c phßng th­¬ng m¹i EU t¹i ViÖt Nam, Côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i - Bé Th­¬ng m¹i… C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn nghiªn cøu vµ øng dông c¸c nghiÖp vô marketing ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng mÆt hµng míi cã kh¶ n¨ng tiªu thô t¹i thÞ tr­êng EU. T¨ng c­êng ®Çu t­ vèn vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó cho ra ®êi c¸c s¶n phÈm ®ã vµ thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng khuÕch tr­¬ng cÇn thiÕt 3.4. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng xuÊt khÈu a. VÒ phÝa Nhµ n­íc Nhµ n­íc cÇn chó träng tæ chøc c¸c ch­¬ng tr×nh ®¹o t¹o chuyªn s©u vÒ th­¬ng m¹i cho c¸n bé l·nh ®¹o vµ chuyªn viªn cña c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i cã tham gia vµo mËu dÞch quèc tÕ Hµng n¨m, Nhµ n­íc nªn cö c¸n bé sang häc tËp, nghiªn cøa t¹i EU ®Ó cã ®­îc nhiÒu c¸n bé th­¬ng m¹i giái ngo¹i ng÷ vµ am hiÓu vÒ v¨n ho¸ c¸c n­íc EU, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång, hîp t¸c liªn daonh liªn kÕt, thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU. Bªn c¹nh viÖc n©ng cao tr×nh ®é cña c¸c c¸n bé th­¬ng m¹i, Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng tæ chøc c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chuyªn s©u vÒ kü thuËt ®Ó cã mét ®çi ngò c¸n bé kü thuËt giái vµ cã tr×nh ®é ®ång ®Òu.. Nhµ n­íc còng cÇn tæ chøc c¸c líp huÊn luyÖn, ®µo t¹o nh»m n©ng cao kiÕn thøc kinh doanh vµ tr×nh ®é qu¶n lý vµ chØ ®¹o kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp chuyªn xuÊt khÈu hµng sang EU. b. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp C¸c doanh nghiÖp ph¶i chó träng c«ng t¸c ®µo t¹o ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé v× hä lµ nh©n tè quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng EU. C¸c doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®µo t¹o c¶ c¸n bé qu¶n lý vµ c¸n bé th­¬ng m¹i, ®µo t¹o l¹i vµ ®µo t¹o chuyªn s©u ®Ó cã mét ®éi ngò c¸n bé giái. §èi víi c¸c c¸n bé th­¬ng m¹i, ph¶i chó träng ®ång thêi c¶ lÜnh vùc nghiÖp vô chuyªn m«n vµ ngo¹i ng÷ v× kÐm ngo¹i ng÷ th­êng rÊt khã thµnh c«ng trong ®µm ph¸n vµ th­êng bÞ ë thÕ bÊt lîi trong giao dÞch kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp ph¶i th­êng xuyªn (cã ®Þnh kú cô thÓ) kiÓm tra tr×nh ®é c¸n bé cña m×nh ®Ó cã phu­¬ng h­íng ®µo t¹o thÝch hîp. Ngoµi viÖc tù lo kinh phÝ ®µo t¹o, c¸c doanh nghiÖp cÇn t¨ng c­êng xin hç trî tõ ChÝnh phñ vµ sù tµi trî cña c¸c tæ chøc khu vùc vµ quèc tÕ. KÕt luËn Liªn hiÖp Ch©u ¢u - nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, lµ tæ chøc duy nhÊt cã môc tiªu c¬ b¶n vµ l©u dµi lµ thèng nhÊt mét ch©u lôc c¶ vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, dùa trªn c¸c nguyªn t¾c quy ®Þnh riªng cña khèi. Trong nh÷ng n¨m qua, EU ®· tån t¹i vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn, ®ãng mét vai trß quan träng trong mäi lÜnh vùc ®èi víi thÕ giíi nãi chung vµ tõng n­íc thµnh viªn nãi riªng. Tõ khi ViÖt Nam vµ EU thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao, ®Æc biÖt lµ sau khi HiÖp ®Þnh khung hîp t¸c ®­îc ký kÕt ®Õn nay, nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong qu¸ tr×nh hîp t¸c kinh tÕ, th­¬ng m¹i ®· kh¼ng ®Þnh râ sù chuyÓn biÕn c¶ vÒ l­îng vµ chÊt cña quan hÖ hîp t¸c VIÖt Nam - EU. Tuy cßn tån t¹i mét sè nh÷ng v­íng m¾c trong quan hÖ, nh­ng hai bªn ®· vµ ®ang tõng b­íc th¸o gì nh»m th¾t chÆt h¬n n÷a quan hÖ th­¬ng m¹i hai chiÒu, gãp phÇn n©ng cao sù hiÓu biÕt lÉn nhau, cïng hîp t¸c, ph¸t triÓn trong xu thÕ chung cña thêi ®¹i. Víi nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®­îc céng víi sù quan t©m thÝch ®¸ng cña c¶ hai phÝa, ch¾c ch¾n r»ng quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU sÏ ngµy cµng tèt ®Ñp, xøng ®µng h¬n víi tiÒm n¨ng to lín cña c¶ hai bªn Phô lôc I XuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU n¨m 1999 - 2000 §¬n vÞ: USD N­íc nhËp khÈu 2000 1999 Ailen 234.927 97.506 Anh 17.643.246 6.697.974 ¸o 412.876 153.491 BØ 7.897.786 7.510.570 Bå §µo Nha 324.782 235.036 §an M¹ch 3.476.789 3.317.925 §øc 25.399.425 12.332.554 Hµ Lan 15.111.239 8.064.220 Italia 4.277.071 2.889.449 PhÇn Lan 715.187 418.216 Ph¸p 28.757.978 13.968.344 T©y Ban Nha 4.367.123 2.557.299 Thuþ §iÓn 3.314.798 1.423.718 Nguån: ThÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ n¨m 2000, t¹p chÝ Ngo¹i th­¬ng, sè 10 tõ ngµy 1-10/4/2001. Phô lôc Ii ThuÕ nhËp khÈu cña EU cho n¨m 2000 vµ thuÕ ­u ®·i theo quy chÕ GSP ¸p dông tõ 7/21999 – 12/2001 ®èi víi c¸c s¶n phÈm ®­îc chän lùa M· sè Tªn hµng ThuÕ suÊt Th«ng th­êng ThuÕ suÊt ­u ®·i (GSP) CN MFN GSP = Møc thuÕ GSP % MFN 39232100 Tói gãi hµng polyethylene 6,5% 70% 4,55% 3924 Bé ®å ¨n vµ ®å bÕp, vËt dông trong nhµ vµ phßng vÖ sinh kh¸c b»ng plastic 6,5% 0% 0% 4202 Hµng ho¸ vµ tói x¸ch tay du lÞch 3,0%-9,7% 35% 1,05-3,39% 420310 QuÇn ¸o da 4,0% 70% 2,8% 420321 G¨ng tay b¶o vÖ b»ng da 7,0%-9,0% 70% 4,9%-6,3% 29 5205-6 ChØ b«ng kh«ng b¸n lÎ 4,0%-5,0% 85% 3,4-4,25% 5208-12 V¶i dÖt b«ng 8,8% 85% 7,48% 5801 V¶i dÖt cã tuyÕt vµ v¶i cã viÒn 8,8%-10,8% 85% 7,48-9,18% 5802 V¶i dÖt b«ng xï 8,85-10,8% 85% 7,48-9,18% 5803 V¶i sa l­ît 5,8%-10,4% 85% 4,93-8,84% 5804 V¶i tuyn vµ c¸c lo¹i v¶i l­íi kh¸c 6,5%-10% 85% 5,53-8,5% 5806 V¶i dÖt khæ hÑp 6,2%-7,5% 85% 5,27-6,38% 6101 ¸o ngoµi cã mò trïm ®Çu, ¸o giã bã s¸t ng­êi vµ vÐct«ng tr¸nh giã dµnh cho bÐ trai hoÆc nam giíi, ®an hoÆc mãc b»ng sîi b«ng nh©n t¹o hoÆc len 12,8% 85% 10,88% 6102 ¸o ngoµi cã mò trïm ®Çu, ¸o giã bã s¸t ng­êi vµ ¸o vÐct«ng tr¸nh giã dµnh cho bÐ g¸i hoÆc phô n÷, ®an hoÆc mãc, b»ng sîi b«ng, sîi nh©n t¹o hoÆc len 12,8% 85% 10,88% 6103 Bé comlª, ¸o vÐct«ng, quÇn dµi vµ quÇn èng chÏn dµnh cho bÐ trai hoÆc nam giíi, ®an hoÆc mãc 12,8% 85% 10,88% 6104 Bé comlª, ¸o vÐct«ng, quÇn dµi vµ quÇn èng chÏn dµnh cho bÐ g¸i hoÆc phô n÷, ®an hoÆc mãc 12,8% 85% 10,88%`` 6105 `¸o s¬mi dµnh cho bÐ trai hoÆc nam giíi, ®an hoÆc mãc 12% 85% 10,2% 6106 ¸o s¬ mi vµ ¸o v¸y dµnh cho bÐ g¸i hoÆc phô n÷, ®an hoÆc mãc 12,8% 85% 10,88% 6107 QuÇn lãt, bé ®ß pijama vµ c¸c lo¹i hµng t­¬ng tù dµnh cho bÐ trai hoÆc nam giíi, ®an hoÆc mãc 12%-12,8% 85% 10,2-10,9% 6108 QuÇn lãt, bé ®å pijama vµ c¸c lo¹i hµng t­¬ng tù dµnh cho bÐ trai hoÆc nam giíi, ®an hoÆc mãc 12%-12,8% 85% 10,2-10,9% 6109 ¸o ph«ng, ¸o may« vµ c¸c lo¹i ¸o lãt kh¸c ®an hoÆc mãc b»ng sîi b«ng, sîi nh©n t¹o hoÆc len 12,0% 85% 10,2% 6110 ¸o nÞt len (jecxi), ¸o len dµi tay chui ®Çu, ¸o gilª vµ ¸o len cµi khuy (cadigan) 10,5-12,8% 85% 8,93-10,9% 6111 Bé quÇn ¸o Êm kiÓu thÓ thao, bé quÇn ¸o tr­ît tuyÕt vµ bé quÇn ¸o b¬i ®an hoÆc mãc 8,0%-12,8% 85% 6,8-10,88% 6203 Bé comlª, ¸o vÐct«ng, quÇn dµi vµ quÇn èng chÏn dïng cho ®µn «ng vµ bÐ trai kh«ng ®an hoÆc mãc, lµm b»ng sîi b«ng, sîi nh©n t¹o hoÆc len 12,8% 85% 10,88% 6204 Bé comlª, ¸o vÐct«ng, ¸o dµi, juýp quÇn dµi quÇn èng chÏn dïng cho phô n÷ vµ bÐ g¸i kh«ng ®an hoÆc mãc, lµm b»ng sîi b«ng, sîi nh©n t¹ohoÆc len. 12,8% 85% 10,88% 6205 ¸o s¬ mi kh«ng ®an hoÆc mãc, lµm b»ng sîi b«ng, sîi nh©n t¹o hoÆc len 12% 85% 10,2% 6206 ¸o s¬mi vµ ¸o v¸y dïng cho phô n÷ hoÆc bÐ g¸i, kh«ng ®an hoÆc mãc,lµm b»ng lôa, sîi b«ng, sîi nh©n t¹o hoÆc len 12,8% 85% 10,88% 6207 QuÇn lãt, bé ®å pijama, v¸y lãt dµi, v¸y ngñ vµ c¸c lo¹i hµng t­¬ng tù dµnh cho bÐ g¸i hoÆc phô n÷, kh«ng ®am hoÆc mãc, b»ng sîi b«ng hoÆc sîi nh©n t¹o 12%-12,8% 85% 10,2-10,9% 6403 Gi µy dÐp b»ng da 5,0%-8,0% 70% 3,5% -5,6% 6917 Bé ®å ¨n, bé ®å nhµ bÕp, ®å dïng trong nhµ vµ phßng vÖ sinh 5,0%-9,0% 70% 3,5%-6,3% 7113 §å kim hoµn lµm b»ng kim lo¹i quý 2,5%-4,05 05 0% 7117 §å kim hoµn gi¶ 4,0% 35% 1,4% 7606 Nh«m ë d¹ng tÊm, l¸ vµ d¶i 7,5% 70% 5,25% 7615 Bé ®å ¨n, ®å nhµ bÕp hoÆc c¸c lo¹i ®å gia dông kh¸c vµ ®å trong phßng vÖ sinh kh¸c b»ng nh«m 6,0% 70% 4,2% 841451- Qu¹t ®iÖn (kh«ng sö dông trong m¸y bay d©n sù) 2,3%-3,2% 70% 1,61-2,24% 84701010 M¸y tÝnh ®iÖn tö 2,1% 35% 0,74% 84701090 M¸y tÝnh sè ®iÖn tö 1,3% 35% 0,46% 8471 M¸y vi tÝnh (kh«ng sñ dông trong m¸y bay d©n sù) vµ c¸c thiÕt bÞ ngo¹i vi 05 0% 0% 847330 C¸c bé phËn vµ phô tïng kÌm cña m¸y vi tÝnh 0% 35% 0% 8540 M¸y biÕn thÕ, m¸y ®æi ®iÖn tÜnh Vµ c¸c phÇn c¶m øng ®iÖn kh«ng Sö dông trong m¸y bay d©n sù 0%-3,7% 35% 05 – 1,3% 850910 M¸y hót bôi 2,2% 70% 1,54% 850940 M¸y nghiÒn vµ m¸y trén thøc ¨n 2,2% 70% ` 8513 §Ìn ®iÖn cã thÓ x¸ch tay 5,7% 0% 0% 851631 M¸y sÊy tãc 2,7% 70% 1,89% 851650 Lß n­íng vi sãng 5,0% 70% 3,5% 851660 C¸c thiÕt bÞ nÊu n­íng b»ng ®iÖn 2,7% 0%- 0% - 1,89% 851771 Bé d©y ®iÖn tho¹i cã ®iÖn tho¹i cÇm tay kh«ng d©y 0% 35% 0% 851721 M¸y fax 0% 35% 0% 8523 B¨ng/®Üa tr¾ng (ch­a thu) dïng ®Ó Thu ©m thanh/video 0%- 3,5% 70% 0%- 2,45% 85249910 B¨ng/®Üa cho m¸y vi tÝnh 0% 70% 0% 85252091 m¸y ®iÖn tho¹i di ®éng 0% 35% 0% 8527 M¸y radio, cã phÇn thu thanh hoÆc cã hÖ thèng ®Üa quang häc 0%-14% 70% 0%- 9,8% 85279092 M¸y nh¾n tin 0% 70% 0% 852812 V« tuyÕn mµu 14,0% 70% 9,8% 8532 Tô ®iÖn 0% 35% 0% 8533 §iÖn trë 0% 0% 0% 853400 M¹ch in 0% 70% 0% 8540 §Ìn ®iÖn tö vµ èng ®iÖn tö dïng catot nung nãng, catot l¹nh, catot quang ®iÖn 2,6%- 14,0% 70% 1,82%-9,8% 8541 Diot, transito vµ c¸c thiÕt bÞ b¸n dÉn t­¬ng tù 0% 0% 0% 8542 M¹ch tÝch hîp ®iÖn tö vµ linh kiÖn ®iÖn tö tÝch hîp 05 0% 0% 9003 Khung vµ gäng lµm kÝnh ®eo 2,2% 0% 0% 9004 KÝnh ®eo 2,95% 0% 0% 9006 M¸y quay phim/m¸y ¶nh 0%-4,2% 35% 0%-1,47% 9103-5 §ång hå cã g¾n bé phËn ho¹t ®éng, ®ång hå chu«ng, ®ång hå l¾p trªn bµn ®iÒu khiÓn ph­¬ng tiÖn 4,5% 70% 3,15% 9101-2 §ång hå ®eo tay(tèi thiÓu 0,3 euro vµ tèi ®a 0,8 eoru p/st) 4,5% 70% 3,15% 9111 Vá ®ång hå ®eo tay vµ c¸c phô tïng (tèi thiÓu 2,7 vµ tèi ®a 4,6 euro p/st) 0,5% 35% 0,18% 9403 §å gç gia ®×nh vµ v¨n phßng 0%-5,6% 0% 0% 9501 §å ch¬i cã b¸nh xe 4,2% 0% 0% 9502 Bóp bª h×nh ng­êi 2,8%-4,7% 0% 0% 9503 §å ch¬i kh¸c 3,2%-4,7% 70% 2,2%-3,3% 9540410 Trß ch¬i video (sö dông vËt nhËn sãng truyÒn h×nh) 2,2% 0% 0% 950420-90 C¸c ®å dµnh cho lÔ héi, vui ch¬i. c¸c trß ch¬i dïng bµn vµ phßng 2,2%-2,7% 0% 0% 9505 MÆt hµng dïng trong lÔ héi, héi tr¸ h×nh hoÆc c¸c trß ch¬i gi¶i trÝ kh¸c 2,7%-3,1% 0% 0% Nguån: C¸c gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU giai ®o¹n 2000 – 2010, Bé Th­¬ng m¹i, ViÖn nghiªn cøu th­¬ng m¹i, §Ò tµi khoa häc cÊp Bé, 4/2000 Tµi liÖu tham kh¶o Bïi Huy Kho¸t, Thóc ®Èy quan hÖ th­¬ng m¹i, ®Çu t­ gi÷a Liªn minh ch©u ¢u vµ ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû 21, Trung t©m nghiªn cøu Ch©u ¢u, NXB Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 12/2002. Bé Th­¬ng m¹i, Th­¬ng m¹i ViÖt Nam n¨m 2000, NXB Thµnh phè Hå ChÝ Minh, n¨m 2002. Trung t©m th«ng tin th­¬ng m¹i ViÖt Nam, Niªn gi¸m th­¬ng m¹i ViÖt Nam 2000, NXB Thèng kª Hµ Néi, n¨m 2002. Hoµng Xu©n Hoµ, LÞch sö, t­ t­ëng h×nh thµnh Liªn minh Ch©u ¢u, t¹p chÝ Nghiªn cøu Ch©u ¢u, 3/2002. Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vÒ thÞ tr­êng EU, Trung t©m t­ vÊn vµ ®µo t¹o kinh tÕ th­¬ng m¹i (ICTC), NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi 2001. Hoµng Xu©n Hoµ, Vai trß cña Liªn minh Ch©u ¢u ®èi víi sù ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ViÖt Nam., Nghiªn cøu Ch©u ¢u, sè 2/2002. Kinh tÕ ViÖt Nam 1991 - 2000 qua c¸c con sè, Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, sè 1/2002. C¸c gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU giai ®o¹n 2000 – 2010, Bé Th­¬ng m¹i, ViÖn nghiªn cøu th­¬ng m¹i, §Ò tµi khoa häc cÊp Bé, 4/2001. Tæng côc H¶i quan, ­íc thùc hiÖn n¨m 2000 vµ dù kiÕn xuÊt nhËp khÈu n¨m 2001, T¹p chÝ Ngo¹i th­¬ng, sè 6/2002. Ngäc H­¬ng, §Èy nhanh tèc ®é xuÊt khÈu trùc tiÕp víi b¹n hµng EU, b¸o xu©n Th­¬ng m¹i, sè 1+2/2002 Thanh Hïng, Sù ®ét biÕn trong ngµnh thuû s¶n n¨m 2000, T¹p chÝ Con sè vµ sù kiÖn, sè 1+2/2002. Mai Thanh, ThÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n, Quèc tÕ sè 10/2002. Hoµng Xu©n Hoµ, ChiÕn l­îc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i Quèc tÕ cña Anh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Nghiªn cøu Quèc tÕ, 1/2002. Bïi Huy Kho¸t, T¸c ®éng cña tiÕn tr×nh liªn kÕt Ch©u ¢u ®èi víi ViÖt Nam, Nghiªn cøu ch©u ¢u, sè 1 n¨m 2002 T«n Sinh Thµnh, Hîp t¸c SEAN – EU ®I vÒ ®©u ?, Nghiªn cøu quèc tÕ, sè 29/2001. Hoµng Xu©n Hoµ, Mét sè vÊn ®Ò chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ hµng rµo th­¬ng m¹i cña Liªn minh Ch©u ¢u, Nghiªn cøu Ch©u ¢u, sè 3/2002. Hoµng Xu©n Hoµ, ThÕ giíi n¨m 2001, T¹p chÝ ThÕ giíi vµ ViÖt Nam, 1/2002. Tæng côc h¶i quan, N­íc nhËp khÈu g¹o vµ cµ phª chñ yÕu cña ViÖt Nam trong n¨m 2000, T¹p chÝ Ngo¹i th­¬ng sè 7/2001 tõ ngµy 1 - 10/3/2002. Tæng côc H¶i quan, Kim ng¹ch xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr­êng n¨m 2000, T¹p chÝ Ngo¹i th­¬ng, sè 7 tõ 1 - 10/3/2002. Mét sè kho¸ luËn tèt nghiÖp vµ luËn ¸n th¹c sü, tiÕn sü vÒ vÊn ®Ò quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU. Mai Hoµi Anh / ChiÕn l­îc Ch©u ¸ míi cña EU vµ triÓn väng quan hÖ ViÖt Nam - EU nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû 21, T¹p chÝ nghiªn cøu Ch©u ¢u, sè 3-2002 TrÇn NguyÔn Tuyªn/ thÞ tr­êng EU vµ kh¶ n¨ng më réng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng nµy, nghiªn cøu kinh tÕ sè 2, 2002. Xu h­íng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña EU /T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Dù b¸o 2002. ._.