Triển vọng khu mậu dịch tự do ASEAN - Trung Quốc ( ACFTA : ASEAN - China Free Trade Area)

Lêi më ®Çu Trong thÕ giíi hiÖn ®¹i ngµy nay, qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ diÔn ra víi tèc ®é ngµy cµng nhanh chãng, xu thÕ c¹nh tranh gi÷a c¸c quèc gia, c¸c tËp ®oµn, c¸c c«ng ty diÔn ra hÕt søc khèc liÖt, ®©u ®©u còng cã hiÖn t­îng "c¸ lín nuèt c¸ bÐ", nh÷ng quèc gia nµo, nh÷ng c«ng ty nµo thiÕu kh¶ n¨ng c¹nh tranh, kh«ng theo kÞp xu thÕ ph¸t triÓn cña thÕ giíi sÏ trë thµnh yÕu thÕ, thµnh tôt hËu vµ cã khi cßn bÞ ®µo th¶i khái cuéc c¹nh tranh chung. Tr­íc bèi c¶nh nµy, ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ®Ó cñng cè vÞ trÝ trªn tr­êng quèc tÕ, héi nhËp vµ hîp t¸c ®· trë thµnh mét xu thÕ phæ biÕn trªn toµn thÕ giíi. ë gãc ®é vi m«, ngµy cµng cã nhiÒu c¸c cuéc s¸p nhËp gi÷a c¸c c«ng ty ®Ó h×nh thµnh nh÷ng tËp ®oµn ®a quèc gia (MNC), nh÷ng tËp ®oµn xuyªn quèc gia (TNC) nh»m chiÕm lÜnh thÞ tr­êng thÕ giíi. ë gãc ®é vÜ m« lµ sù liªn kÕt gi÷a c¸c n­íc ®Ó thµnh lËp nh÷ng diÔn ®µn hîp t¸c quèc tÕ, nh÷ng thÞ tr­êng chung vµ khu mËu dÞch tù do khu vùc vµ liªn khu vùc nh­ APEC, ASEM, EU, NAFTA, MERCOSUR,…§Æc biÖt, ë khu vùc ch©u ¸, gÇn ®©y ng­êi ta nh¾c nhiÒu ®Õn hîp t¸c §«ng ¸, trong ®ã t¨ng c­êng hîp t¸c gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN lµ cã tÝnh kh¶ thi nhÊt vµ cã thÓ thùc hiÖn tr­íc tiªn. Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN lµ nh÷ng n­íc l¸ng giÒng gÇn gòi, nh©n d©n hai bªn ®· cã quan hÖ víi nhau tõ l©u nªn viÖc thµnh lËp mét khu mËu dÞch tù do gi÷a hai bªn cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi. Sù nhÊt trÝ gi÷a c¸c nhµ l·nh ®¹o hai bªn vÒ viÖc thµnh lËp khu mËu dÞch tù do ASEAN - Trung Quèc ( ACFTA: ASEAN - China Free Trade area) ®· ®¹t ®­îc tõ cuèi n¨m 2001 vµ sau ®ã mét n¨m, tøc lµ cuèi n¨m 2002 hai bªn ®· chÝnh thøc ký kÕt HiÖp ®Þnh khung vÒ Hîp t¸c kinh tÕ toµn diÖn gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc. Cho ®Õn nay, t­¬ng lai cña ACFTA vÉn cßn lµ mét vÊn ®Ò g©y nhiÒu tranh c·i. Do tÝnh cÊp thiÕt vµ tÝnh thêi sù cña vÊn ®Ò nµy, em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi " TriÓn väng khu mËu dÞch tù do ASEAN - Trung Quèc ( ACFTA : ASEAN - China Free Trade area)". Kho¸ luËn nµy chia lµm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I ph©n tÝch nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy sù ra ®êi cña ACFTA, bao gåm c¶ nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan vµ nh©n tè chñ quan. Ch­¬ng II chia lµm 2 phÇn : PhÇn ®Çu giíi thiÖu vÒ quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. PhÇn 2 nªu nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc cña ACFTA ®èi víi c¸c n­íc thµnh viªn, trong ®ã gåm 2 phÇn : giíi thiÖu sù ra ®êi HiÖp ®Þnh khung vÒ Hîp t¸c kinh tÕ toµn diÖn gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc võa ®­îc ký kÕt vµ quyÕt ®Þnh thµnh lËp ACFTA . ph©n tÝch nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc cña ACFTA ®èi víi Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN . Ch­¬ng III lµ ch­¬ng cuèi cïng, bµn vÒ nh÷ng triÓn väng cña ACFTA vµ nh÷ng kiÕn nghÞ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ACFTA. Qua ®©y, em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh ®Õn c« gi¸o - Th¹c sü Bïi ThÞ Lý vµ nh÷ng thÇy c« trong tr­êng ®· gióp em hoµn thµnh kho¸ luËn nµy. §ång thêi, em xin göi lêi c¶m ¬n ®Õn c¸c c« chó vµ anh chÞ ®ang c«ng t¸c t¹i Vô Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, Bé Th­¬ng m¹i ®· gióp em tµi liÖu vµ gãp ý ®Ó em thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. Do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ vµ do tÝnh míi mÎ cña ®Ò tµi nµy, ch¾c ch¾n kho¸ luËn cña em cßn nhiÒu sai sãt. Mong ®­îc sù th«ng c¶m vµ gãp ý cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n. Hµ néi ngµy 4 / 12/ 2002. Sinh viªn NguyÔn ThÞ Thñy. Ch­¬ng I : Nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy quyÕt ®Þnh thµnh lËp khu mËu dÞch tù do ASEAN-Trung Quèc (acfta) I ) Nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan : B­íc vµo thËp kû 90, t×nh h×nh thÕ giíi cã nhiÒu chuyÓn biÕn quan träng ¶nh h­ëng lín ®Õn kinh tÕ toµn cÇu. Trong ®ã cã mét sè nh©n tè chÝnh sau ®©y t¸c ®éng ®Õn quyÕt ®Þnh thµnh lËp khu mËu dÞch tù do ASEAN - Trung Quèc (ACFTA) cña c¸c nhµ l·nh ®¹o hai bªn: 1) ChiÕn tranh l¹nh kÕt thóc, côc diÖn chÝnh trÞ thÕ giíi thay ®æi : ChiÕn tranh l¹nh kÕt thóc vµo nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90 ®· chÊm døt ®èi ®Çu qu©n sù T©y - §«ng vµ gi÷a hai siªu c­êng Mü - X«, thÕ giíi chuyÓn tõ ®èi ®Çu sang ®èi tho¹i, tõ biÖt lËp sang hîp t¸c. Sau khi kÕt thóc chiÕn tranh l¹nh, hoµ b×nh vµ ph¸t triÓn trë thµnh chñ ®Ò chÝnh cña thÕ giíi ngµy nay, ph¸t triÓn kinh tÕ trë thµnh träng ®iÓm, t¨ng c­êng hîp t¸c kinh tÕ th­¬ng m¹i trë thµnh mét xu thÕ míi. C¸c quèc gia ngµy cµng ­u tiªn cho ph¸t triÓn kinh tÕ. Sù dung hoµ lîi Ých, vËn dông c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp, hîp t¸c víi nhau ®Ó cã lîi nhiÒu h¬n lµ ph­¬ng ch©m phæ biÕn trong gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò quèc tÕ. Sù kÕt thóc cña chiÕn tranh l¹nh lµ mét ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò thóc ®Èy qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa diÔn ra nhanh h¬n. M«i tr­êng quèc tÕ chuyÓn sang mét giai ®o¹n hoµ b×nh, æn ®Þnh t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho kinh tÕ toµn cÇu nãi chung vµ kinh tÕ cña mçi n­íc trªn thÕ giíi nãi riªng ph¸t triÓn nhanh chãng, ®ång thêi thóc ®Èy hîp t¸c kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc diÔn ra m¹nh mÏ h¬n. MÆt kh¸c, trËt tù thÕ giíi còng thay ®æi sau chiÕn tranh l¹nh. ThÕ giíi kh«ng cßn lµ thÕ giíi hai cùc nh­ tr­íc kia mµ ®ang h×nh thµnh mét thÕ giíi ®a cùc víi siªu c­êng lµ Mü vµ rÊt nhiÒu c­êng quèc nh­ c¸c n­íc T©y ¢u, c¸c n­íc §«ng ¸ nh­ NhËt B¶n, Hµn Quèc, Trung Quèc…vµ rÊt nhiÒu n­íc míi næi lªn kh¸c nhê sù ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh chãng ë ch©u ¸ hoÆc ch©u Mü latinh…C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, trong ®ã cã Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN, ®ang t¹o thÕ vµ lùc l­îng m¹nh mÏ h¬n bao giê hÕt. VÒ phÝa Trung Quèc, sau chiÕn tranh l¹nh, vai trß kinh tÕ - chÝnh trÞ cña n­íc nµy l¹i cµng ®­îc t¨ng c­êng. Trung Quèc ®· trë thµnh mét c­êng quèc cã vÞ trÝ quan träng trong viÖc chi phèi, quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò quèc tÕ vµ kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ coi nhÑ hîp t¸c víi n­íc nµy. VÒ phÝa ASEAN, mét mÆt sù kÕt thóc chiÕn tranh l¹nh t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho sù më réng hîp t¸c kinh tÕ cña khèi nµy ra ngoµi khu vùc; mÆt kh¸c, nh÷ng th¸ch thøc míi n¶y sinh sau thêi kú chiÕn tranh l¹nh nh­ kh¶ n¨ng c¹nh tranh kinh tÕ gi¶m sót, nguy c¬ suy gi¶m cña vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi…®· t¹o ¸p lùc ®ßi hái khèi nµy cã nh÷ng biÖn ph¸p linh ho¹t vµ më réng thÝch øng kh«ng chØ t¨ng c­êng liªn kÕt khu vùc mµ cßn më réng hîp t¸c víi c¸c ®èi t¸c bªn ngoµi, ®Æc biÖt lµ c¸c ®èi t¸c ®èi tho¹i ë §«ng ¸ trong ®ã cã Trung Quèc. Do vËy, cã thÓ nãi chiÕn tranh l¹nh kÕt thóc võa mang l¹i nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi võa t¹o ra nh÷ng th¸ch thøc c¶ vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ ®èi víi Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN ®Ó tiÕn tíi quyÕt ®Þnh thµnh lËp mét khu mËu dÞch tù do gi÷a hai bªn. 2) Xu h­íng toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ trªn thÕ giíi diÔn ra ngµy cµng m¹nh mÏ : 1.1. Toµn cÇu ho¸ ®ang lµ mét trong nh÷ng xu thÕ ph¸t triÓn chñ yÕu cña quan hÖ quèc tÕ hiÖn ®¹i. Nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc - c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin, ®· ®­a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi g¾n kÕt l¹i gÇn nhau. Xu h­íng toµn cÇu ho¸ ngµy nay kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò míi mÎ nh­ng tÝnh c¬ ®éng toµn cÇu hiÖn nay lµ ch­a tõng cã vÒ mÆt tèc ®é, ph¹m vi, mËt ®é vµ kh¶ n¨ng phæ cËp. D­íi t¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸, qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i, ®Çu t­, ph©n c«ng quèc tÕ t¨ng lªn víi tèc ®é ngµy cµng nhanh chãng, t¨ng c­êng h¬n n÷a sù phô thuéc lÉn nhau vÒ møc ®é nhÊt thÓ ho¸ cña nÒn kinh tÕ c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Ngoµi ra, sù xuÊt hiÖn cña nh÷ng tËp ®oµn xuyªn quèc gia vµ vai trß ngµy cµng t¨ng cña nã, mét mÆt ®· lµm cho nÒn kinh tÕ c¸c n­íc liªn quan chÆt chÏ víi nhau, mÆt kh¸c nã lµ mét c«ng cô chi phèi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. C¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ngµy cµng cã chiÕn l­îc toµn cÇu trong khi c¸c nhµ n­íc ®ang ph¶i ®iÒu chØnh c¸c hÖ thèng chÝnh trÞ, ph¸p luËt, kinh tÕ ®Ó thÝch øng víi chiÕn l­îc cña c¸c c«ng ty ®ã. Toµn cÇu ho¸ còng thóc ®Èy c¬ chÕ ho¹t ®éng mËu dÞch vµ kinh tÕ thÕ giíi ngµy cµng kiÖn toµn, quyÒn lùc vµ vai trß cña c¸c tæ chøc quèc tÕ víi t­ c¸ch ®iÒu hoµ vµ gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ thÕ giíi nh­ IMF, WB hay WTO. §Æc biÖt sù ra ®êi ngµy 1/1/1995 cña WTO víi tiÒn th©n lµ GATT ®· ®¸nh dÊu mét giai ®o¹n míi cho sù ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i vµ kinh tÕ thÕ giíi. Víi 145 n­íc thµnh viªn chiÕm trªn 90% tæng kim ng¹ch th­¬ng m¹i thÕ giíi, WTO trë thµnh mét tæ chøc cã quy m« toµn cÇu cã vai trß ®¶m b¶o quan träng cho b­íc ph¸t triÓn cña mËu dÞch vµ kinh tÕ thÕ giíi. 1.2. Xu thÕ khu vùc ho¸ còng ®· xuÊt hiÖn ë nh÷ng n¨m 1950 vµ xu thÕ nµy ngµy cµng trë nªn m¹nh mÏ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. B»ng chøng lµ sè hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i khu vùc ®· kÝ kÕt trªn toµn cÇu t¨ng lªn râ rÖt. Theo con sè thèng kª do WTO c«ng bè håi th¸ng 4/2001, hiÖn nay toµn thÕ giíi cã tÊt c¶ 243 ch­¬ng tr×nh mËu dÞch khu vùc, trong ®ã cã 197 ch­¬ng tr×nh lµ khu mËu dÞch tù do hoÆc liªn minh thuÕ quan. Toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ vµ tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam - Tµi liÖu tham kh¶o vÒ Xóc tiÕn th­¬ng m¹i - Bé Th­¬ng m¹i, th¸ng 10/2002. ( ®· dÉn ) §¸ng chó ý lµ sù ra ®êi cña liªn minh ch©u ¢u (EU), cña HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ (ASEAN ), DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC), DiÔn ®µn hîp t¸c ¸ - ¢u (ASEM), Khu mËu dÞch tù do B¾c Mü (NAFTA)… Nh÷ng lîi Ých do qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ còng nh­ khu vùc ho¸ mang l¹i lµ rÊt lín. Tuy nhiªn, kÌm víi qu¸ tr×nh ®ã còng lµ kh«ng Ýt nh÷ng th¸ch thøc nh­ nguy c¬ khñng ho¶ng, lòng ®o¹n kinh tÕ, n¹n thÊt nghiÖp, …. Râ rµng, toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®· trë thµnh xu thÕ kh«ng thÓ ®¶o ng­îc trong thÕ giíi ngµy nay. Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ diÔn ra ngµy cµng m¹nh mÏ ®· kÐo theo sù phô thuéc ngµy cµng chÆt chÏ gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, thóc ®Èy c¸c n­íc cïng hîp t¸c víi nhau ®Ó tham gia tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh nµy. ViÖc ra ®êi ACFTA còng lµ ®i theo xu thÕ chung nµy, gióp c¸c n­íc thµnh viªn tËn dông tèi ®a nh÷ng lîi Ých cña toµn cÇu ho¸, n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh trªn tr­êng quèc tÕ, ng¨n chÆn vµ kh¾c phôc ngay nh÷ng nguy c¬ vÒ tôt hËu kinh tÕ, ®ång thêi ®èi phã víi nh÷ng th¸ch thøc vµ t¸c ®éng tiªu cùc do toµn cÇu ho¸ mang l¹i. Sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t trªn thÞ tr­êng thÕ giíi C¹nh tranh kinh tÕ toµn cÇu ®ang diÔn ra víi tèc ®é ch­a tõng cã. Sau khi chiÕn tranh l¹nh kÕt thóc, mét sè quèc gia míi ®· næi lªn trë thµnh nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh ®¸ng gêm trªn tr­êng quèc tÕ c¶ vÒ ph­¬ng diÖn kinh tÕ lÉn chÝnh trÞ. Mét trËn chiÕn míi ®ang næi lªn trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh mét thÞ tr­êng toµn cÇu vµ ®ang t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trªn toµn thÕ giíi ®Êu tranh ®Ó ph©n chia thÞ tr­êng thÕ giíi. Nh÷ng hiÖp ®Þnh quèc tÕ nh­ GATT vµ NAFTA ®ang thóc ®Èy qu¸ tr×nh c¹nh tranh m¹nh mÏ h¬n. Ngµy nay, thÕ giíi kh«ng chØ cã nh÷ng c­êng quèc kinh tÕ nh­ Mü vµ EU, mµ ®· xuÊt hiÖn nh÷ng c­êng quèc míi nh­ NhËt B¶n, Nga, Trung Quèc hay nh÷ng n­íc Nics ë ch©u ¸ vµ ch©u Mü… Trong giai ®o¹n ph¸t triÓn hiÖn nay cña kinh tÕ thÕ giíi, d­íi t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ, c¹nh tranh diÔn ra d­íi nhiÒu h×nh thøc vµ trong nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau. C¸c n­íc tham gia c¹nh tranh ®Ó giµnh l¹i quyÒn b¸ chñ thÕ giíi cßn c¸c c«ng ty c¹nh tranh ®Ó ch¹y ®ua theo lîi nhuËn. C¹nh tranh b»ng gi¸ c¶ ch­a ®ñ, hiÖn nay c¹nh tranh chñ yÕu nhê chÊt l­îng s¶n phÈm, ®Æc biÖt c«ng nghÖ ®· trë thµnh yÕu tè quyÕt ®Þnh trong c¹nh tranh quèc tÕ. ¦u thÕ vÒ c¹nh tranh thuéc vÒ ai n¾m trong tay c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i. Qu¸ tr×nh c¹nh tranh còng ngµy cµng khèc liÖt h¬n, tÊt yÕu sÏ kÐo theo cuéc chiÕn ®µo th¶i lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia. Trong sù c¹nh tranh quèc tÕ ®¹t ®Õn ®Ønh ®iÓm cña møc ®é gay g¾t, nh÷ng ngµnh nghÒ vµ doanh nghiÖp thiÕu kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña bÊt kú quèc gia nµo sím muén sÏ bÞ ®µo th¶i hoÆc trë thµnh tôt hËu, ®ã lµ quy luËt tÊt yÕu trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i ngµy nay, ®ång thêi còng lµ ®ßi hái kh¸ch quan cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn toµn bé nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ viÖc ph©n phèi hîp lý nhÊt c¸c nguån lùc. V× vËy, d­íi søc Ðp c¹nh tranh, c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Æc biÖt lµ nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn vèn hay ph¶i chÞu thiÖt thßi trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh quèc tÕ, mét mÆt, ph¶i nç lùc tù ®æi míi, tù ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc m×nh ®Ó theo kÞp qu¸ tr×nh c¹nh tranh chung, mÆt kh¸c, th­êng t×m c¸ch hîp t¸c víi nhau ®Ó cïng ph¸t triÓn. ACFTA ®­îc thµnh lËp chÝnh lµ viÖc Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN cïng hîp t¸c víi nhau ®Ó ®èi phã víi qu¸ tr×nh c¹nh tranh ngµy cµng khèc liÖt nµy. H¬n n÷a, nh­ trªn ®· nãi, trong thêi ®¹i míi khoa häc-c«ng nghÖ lµ yÕu tè quan träng nhÊt chi phèi søc c¹nh tranh cña mét nÒn kinh tÕ nh­ng do h¹n chÕ vÒ kh¶ n¨ng vµ nguån lùc, c¸c n­íc cÇn ph¶i hîp t¸c víi nhau ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña mçi bªn vµ còng lµ cña c¶ khèi hîp t¸c chung. Ngoµi ra, cuéc chiÕn c¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc nhÊt lµ c¸c c­êng quèc ®Ó tranh giµnh ¶nh h­ëng ë c¸c thÞ tr­êng thÕ giíi còng ®ang diÔn ra ngµy cµng quyÕt liÖt h¬n. §Æc biÖt lµ nh÷ng n­íc cã søc m¹nh kinh tÕ chÝnh trÞ lín nhÊt thÕ giíi nh­ Mü vµ EU ®ang ®Èy nhanh tiÕn tr×nh më réng ¶nh h­ëng cña m×nh ë nhiÒu n­íc, nhiÒu khu vùc. Mü sau khi ®· giµnh quyÒn chi phèi ë nhiÒu khu vùc nh­ Mü la tinh, Trung §«ng ®ang tÝch cùc xóc tiÕn khu mËu dÞch tù do T©y b¸n cÇu, th«ng qua APEC ®Èy m¹nh tù do ho¸ mËu dÞch vµ ®Çu t­ trong khu vùc cã lîi cho Mü. §ång thêi, Mü ho¹ch ®Þnh kÕ ho¹ch hîp t¸c víi khu vùc Trung ®«ng, B¾c Phi... ViÖc hai khèi kinh tÕ m¹nh nhÊt thÕ giíi nµy cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc trong c¸c khu vùc cña thÕ giíi ®· thóc ®Èy viÖc thµnh lËp c¸c khu vùc kinh tÕ kh«ng cã Mü vµ EU, trong ®ã cã ACFTA. C¸c n­íc Trung Quèc vµ ASEAN thµnh lËp khu mËu dÞch tù do chung còng lµ v× môc ®Ých lµm cho ACFTA trë thµnh mét trong nhiÒu nh÷ng khèi kinh tÕ ®èi träng víi c¸c khèi kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn cña Mü vµ EU. Riªng vÒ phÝa Trung Quèc, ®©y lµ n­íc cã tham väng h¬n bÊt kú n­íc nµo trong ACFTA mong muèn thùc hiÖn ý ®å bµnh tr­íng thÕ giíi vµ Trung Quèc còng ®ang còng ®ang t¨ng c­êng ¶nh h­ëng vµ vai trß kinh tÕ cña m×nh sau chiÕn tranh l¹nh. Bªn c¹nh ®ã, sù c¹nh tranh còng diÔn ra vèn gay g¾t ngay gi÷a Trung Quèc víi c¸c n­íc ASEAN nay l¹i cµng thªm phÇn gay g¾t h¬n ®Æc biÖt lµ sau sù kiÖn Trung Quèc gia nhËp WTO. C¸c n­íc ASEAN sÏ ph¶i chÞu søc Ðp c¹nh tranh m¹nh mÏ h¬n vÒ nhiÒu lÜnh vùc xuÊt khÈu vµ ®Çu t­… ChÝnh v× sù c¹nh tranh m¹nh mÏ vµ v× lîi Ých khu vùc nªn Trung Quèc vµ ASEAN ®· cã ý t­ëng thµnh lËp mét khu mËu dÞch tù do chung ACFTA. 4) nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang gi¶m sót vµ t×nh h×nh quèc tÕ ®ang cã nhiÒu biÕn ®éng phøc t¹p : Cã thÓ nãi, tõ thêi ®iÓm ®Çu nh÷ng n¨m 90 ®Õn gi÷a thËp kØ nµy, kinh tÕ thÕ giíi vÉn ph¸t triÓn t­¬ng ®èi tèt vµ æn ®Þnh. Tuy cuéc suy tho¸i n¨m 1991 ®· lµm kinh tÕ Mü ®i xuèng nh­ng NhËt B¶n, §øc vµ c¸c n­íc §«ng ¸ vÉn tiÕp tôc t¨ng tr­ëng cho thÊy cuéc suy tho¸i nµy kh«ng mang tÝnh ®ång bé cao. N¨m 1993, kinh tÕ thÕ giíi t¨ng tr­ëng ë møc 2,2% lªn 3,7% n¨m 1994 vµ 1995, n¨m 1996 con sè nµy lµ 4,0% vµ n¨m 1997 lµ 4,2%.2 & 3 Kinh tÕ thÕ giíi 2001-2002. §Æc ®iÓm vµ triÓn väng. NXB chÝnh trÞ quèc gia. (®· dÉn) Tuy nhiªn kÓ tõ cuèi n¨m 1997, kinh tÕ thÕ giíi kh«ng cßn duy tr× sù t¨ng tr­ëng æn ®Þnh nh­ tr­íc n÷a. M«i tr­êng quèc tÕ ®· cã nhiÒu biÕn ®éng lín ¶nh h­ëng bÊt lîi ®Õn kinh tÕ toµn cÇu, trong rÊt nhiÒu biÕn ®éng ®ã, næi lªn nh÷ng sù kiÖn sau ®©y: 4.1. Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ - tµi chÝnh ch©u ¸ n¨m 1997 Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh -tiÒn tÖ ch©u ¸ x¶y ra n¨m 1997 lµ sù suy tho¸i kinh tÕ lín thø ba trong thÕ kû 20, sau cuéc ®¹i khñng ho¶ng n¨m 1929 vµ sau có sèc dÇu má ®Çu tiªn n¨m 1973 còng lµ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh gay go nhÊt ®¸nh vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kÓ tõ sau cuéc khñng ho¶ng tiÒn nî n¨m 1982. N¨m 1998, do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng, t¨ng tr­ëng kinh tÕ toµn cÇu gi¶m xuèng chØ cßn 2,8% so víi 4,2% n¨m 1997, khèi l­îng th­¬ng m¹i thÕ giíi chØ t¨ng 4,1% so víi 10,3% cña n¨m 1997. Cuéc khñng ho¶ng khëi ph¸t tõ Th¸i Lan vµo th¸ng 7/1997 lan nhanh sang nhiÒu n­íc kh¸c vµ ®· ®Ó l¹i nhiÒu hËu qu¶ tíi tÊt c¶ c¸c n­íc trong ASEAN. Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña c¸c n­íc §«ng nam ¸ sau khñng ho¶ng suy gi¶m trÇm träng. N¨m 1998, t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña Indonexia gi¶m 13,4%, Th¸i Lan gi¶m 6,4%, cña Malai gi¶m 1,7%, mét sè n­íc kh¸c trong khu vùc chÞu hËu qu¶ Ýt nÆng nÒ h¬n th× tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ còng gi¶m sót râ rÖt nh­ Philippin kinh tÕ t¨ng tr­ëng chØ cßn 1,9% so víi 5,7% cña n¨m 1996, con sè nµy ®èi víi Singapo lµ 1,2% so víi 6,6% cña n¨m1996.4 Asia week 17/ 7/1998 Kim ng¹ch th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ cña c¸c n­íc ASEAN gi¶m ®¸ng kÓ. Trong n¨m 1997 kim ng¹ch bu«n b¸n néi bé ASEAN chØ t¨ng 4,7% so víi møc t¨ng 28,8% ë nh÷ng n¨m tr­íc khi khñng ho¶ng x¶y ra. N¨m 1998, kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng cña khèi gi¶m m¹nh tõ 714,8 tØ USD xuèng cßn 595,1 tØ USD. §«ng Nam ¸ kh«ng cßn lµ ®iÓm hÊp dÉn ®Çu t­ trªn thÕ giíi nh­ tr­íc ®©y n÷a. Tæng FDI ASEAN thu hót trong n¨m 1997 gi¶m gÇn 20% so víi n¨m 1996. T¹p chÝ Nghiªn cøu §«ng nam ¸ sè th¸ng 2/ 2002. Hµng lo¹t ng©n hµng, c«ng ty tµi chÝnh bÞ ph¸ s¶n, vì nî, bÞ s¸p nhËp hoÆc khoanh nî. Ngoµi ra, mét lo¹t c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc nh­ Hµn Quèc, NhËt B¶n, Hång k«ng, §µi Loan… còng ®Òu chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ tõ cuéc khñng ho¶ng nµy. C¸c n­íc ngoµi khu vùc cã quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gÇn gòi víi khu vùc ch©u ¸ nh­ Mü, ch©u ©u, óc…còng bÞ ¶nh h­ëng gi¸n tiÕp cña cuéc khñng ho¶ng nµy. Cuéc khñng ho¶ng nµy kh«ng nh÷ng kh«ng ®¶o ng­îc xu thÕ liªn kÕt khu vùc mµ thËm chÝ cßn cã phÇn kÝch thÝch xu thÕ ®ã ph¸t triÓn. Sau cuéc khñng ho¶ng nµy, qu¸ tr×nh tù do ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ ®­îc ®Èy lªn mét nÊc míi. §· ®Õn lóc thÕ giíi chøng kiÕn mét sù kiÖn kinh tÕ dï x¶y ra ë mét n­íc ®ang ph¸t triÓn còng cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn nh÷ng nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn kh¸c vµ ng­îc l¹i. §©y lµ mét cuéc khñng ho¶ng mang tÝnh chÊt toµn khu vùc, vµ h¬n n÷a nã kh«ng chØ dõng l¹i ë ph¹m vi trong khu vùc mµ cßn mang tÝnh chÊt toµn cÇu. Nã ®· cho thÊy r»ng sù æn ®Þnh vµ an toµn vÒ kinh tÕ - x· héi ®ang vµ sÏ ngµy cµng trë thµnh lîi Ých chung cña tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi. C¸c n­íc cÇn ph¶i cã sù chuÈn bÞ thÝch ®¸ng cho qu¸ tr×nh nµy, cÇn ph¶i huy ®éng, kÕt hîp søc m¹nh cña quèc gia víi søc m¹nh quèc tÕ, cÇn cã sù hîp lùc, sù liªn kÕt cña nhiÒu quèc gia chø kh«ng thÓ gi¶i quyÕt b»ng nç lùc cña mét quèc gia riªng lÎ nµo. Cuéc khñng ho¶ng ®· lµm cho c¸c n­íc ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc §«ng nam ¸ vµ §«ng ¸ ph¶i xem xÐt l¹i chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh, tõ ®ã ph¶i ®iÒu chØnh chiÕn l­îc kinh tÕ. Tõ bµi häc cña khñng ho¶ng, c¶ Trung Quèc vµ ASEAN ®Òu nhËn thÊy tÝnh cÊp thiÕt h¬n bao giê hÕt sù quan träng cña sù hîp t¸c ®Ó huy ®éng søc m¹nh cña c¸c n­íc trong khu vùc cïng gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò chung, b¶o ®¶m æn ®Þnh vµ an toµn cho nÒn kinh tÕ c¸c n­íc thµnh viªn nãi riªng vµ kinh tÕ khu vùc nãi chung. Cuéc khñng ho¶ng nµy còng ®· lµm t¨ng tÇm quan träng t­¬ng ®èi cña Trung Quèc so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Trung Quèc lµ mét trong sè Ýt c¸c n­íc trong khu vùc vÉn gi÷ ®­îc gÇn nh­ hoµn toµn kh«ng bÞ ¶nh h­ëng bëi cuéc khñng ho¶ng. MÆc dï, hÖ thèng ng©n hµng Trung Quèc còng ph¶i g¸nh nh÷ng mãn nî kho¶ng 100% GDP Trung Quèc n¨m 1997 vµ ®Æc biÖt lµ nh÷ng kho¶n nî khã ®ßi, xuÊt nhËp khÈu n¨m 1998 còng gi¶m (0,4%), nh­ng nh×n chung nÒn kinh tÕ Trung Quèc kh«ng chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu cña cuéc khñng ho¶ng. Kinh tÕ n¨m 1998 tuy gi¶m sót cßn 7,6% nh­ng vÉn lµ møc t¨ng tr­ëng cao nhÊt ch©u ¸ vµo n¨m ®ã. Trung Quèc ®· ®­îc thÕ giíi gäi lµ " èc ®¶o æn ®Þnh" cña ch©u ¸ trong cuéc khñng ho¶ng nµy. Sau cuéc khñng ho¶ng, tr­íc tÇm quan träng ngµy cµng t¨ng cña Trung Quèc trong khu vùc, c¸c n­íc ASEAN cµng muèn ®Èy m¹nh h¬n n÷a quan hÖ hîp t¸c víi Trung Quèc. ViÖc ACFTA ra ®êi còng lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh nµy. 4.2. Suy tho¸i kinh tÕ toµn cÇu tõ sau sù kiÖn ngµy 11/9/2001 ë Mü : Hai n¨m 1999 vµ 2000, c¸c n­íc ch©u ¸ víi nç lùc phôc håi kinh tÕ sau khñng ho¶ng ®· cã dÊu hiÖu l¹c quan vÒ sù t¨ng tr­ëng kÐo theo sù ph¸t triÓn kh¸ s¸ng sña cña kinh tÕ thÕ giíi. Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ toµn thÕ giíi trong n¨m 1999 lµ 3,6%, n¨m 2000 ®¹t 4,7% - con sè t¨ng tr­ëng cao nhÊt trong vßng Ýt nhÊt lµ 6 n¨m tr­íc ®ã. §Õn ®Çu n¨m 2001, t×nh h×nh ®· thay ®æi. Cã thÓ nãi ®©y lµ n¨m ®en tèi cña kinh tÕ thÕ giíi. B¾t ®Çu b»ng sù suy gi¶m c«ng nghÖ th«ng tin toµn cÇu do Mü cÇm ®Çu ®· ®Èy hÇu hÕt c¸c n­íc ch©u ¸, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc §«ng nam ¸, vµo t×nh tr¹ng suy tho¸i. TiÕp ngay sau ®ã lµ sù kiÖn ngµy 11/9 ë Mü ®· gi¸ng mét có sèc nÆng nÒ xuèng kinh tÕ Mü. Sau sù kiÖn nµy, nÒn kinh tÕ Mü ®· tôt dèc mét c¸ch th¶m h¹i, t¨ng tr­ëng kinh tÕ Mü chØ cßn 1,1% so víi 4,1% cña n¨m tr­íc. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn kinh tÕ Mü sôt gi¶m xuèng møc thÊp nhÊt sau 10 n¨m t¨ng tr­ëng liªn tôc. Kinh tÕ Mü suy gi¶m ®· khiÕn cho kinh tÕ toµn cÇu lao dèc theo th«ng qua hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ lßng tin cña giíi kinh doanh. T¨ng tr­ëng kinh tÕ c¶ n¨m 2001 cña thÕ giíi chØ cßn 2,4%, khèi l­îng th­¬ng m¹i quèc tÕ gi¶m xuèng cßn 1,0% so víi con sè kØ lôc lµ 12,4% cña n¨m 2000. Cuéc suy tho¸i lÇn nµy mang tÝnh chÊt ®ång bé cao mµ nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do suy gi¶m ®Çu t­. NÒn kinh tÕ nh÷ng n­íc lín trªn thÕ giíi hÇu hÕt ®Òu sôt gi¶m. T¨ng tr­ëng kinh tÕ cña EU n¨m nµy gi¶m xuèng 1,6%. Kinh tÕ NhËt vèn bÞ suy gi¶m nÆng nÒ tõ sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸ l¹i thªm mét lÇn n÷a t¨ng tr­ëng ©m cßn 0,9%. 6-7 & : Tæng hîp tõ Kinh tÕ thÕ giíi 1999- 2000, 2000 -2001, 2001-2002. §Æc ®iÓm vµ triÓn väng ( ®· dÉn ). Nh÷ng nÒn kinh tÕ míi ë ch©u ¸ trong ®ã phÇn ®«ng lµ c¸c n­íc ASEAN chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ nhÊt cña cuéc suy gi¶m kinh tÕ toµn cÇu do kinh tÕ phô thuéc phÇn lín vµo xuÊt khÈu nhÊt lµ xuÊt khÈu hµng ®iÖn tö. C¸c n­íc ASEAN-4 ( gåm Th¸i Lan, Malayxia, In®«nªxia, Philipin ) chØ ®¹t møc t¨ng tr­ëng GDP lµ 2,4% so víi møc 5% cña n¨m 2000. Kinh tÕ Singapo còng l©m vµo t×nh tr¹ng suy tho¸i nghiªm träng nhÊt trong lÞch sö 37 n¨m do ngµnh ®iÖn tö toµn cÇu gi¶m. Trong khi ®ã, nÒn kinh tÕ Trung Quèc cã gi¶m sót chót Ýt nh­ng vÉn ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng cao lµ 7% ( theo IMF). Nh÷ng vÊn ®Ó kinh tÕ thÕ giíi Sè 2 (276 ) 2002. Vô khñng bè ngµy 11/ 9/ 2001 tuy kh«ng ph¶i lµ nguyªn nh©n duy nhÊt nh­ng nã gi¸n tiÕp t¸c ®éng ®Õn suy tho¸i kinh tÕ toµn cÇu. VÒ mÆt chÝnh trÞ, nã ®· kÐo theo mét lo¹t t×nh tr¹ng bÊt æn vÒ chÝnh trÞ víi cuéc chiÕn chèng khñng bè cña Mü vµ nh÷ng xung ®ét ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, ®©y lµ nh©n tè kh«ng cã lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi. T×nh h×nh suy gi¶m chung cña kinh tÕ toµn thÕ giíi vµ mét sè n­íc lín vèn lµ nh÷ng b¹n hµng chñ yÕu cña ASEAN nãi riªng céng víi nh÷ng biÕn ®éng bÊt æn, rñi ro khã l­êng tr­íc cña thÕ giíi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· thóc ®Èy c¸c n­íc ASEAN t×m kiÕm sù hîp t¸c víi Trung Quèc vèn lµ mét n­íc ph¸t triÓn kh¸ æn ®Þnh tr­íc nh÷ng ¸p lùc kh¸ch quan tõ bªn ngoµi. §ång thêi, viÖc thµnh lËp ACFTA còng sÏ gióp cho c¸c n­íc thµnh viªn cña khèi nµy h¹n chÕ ®­îc nh÷ng rñi ro tõ bªn ngoµi ¶nh h­ëng ®Õn kinh tÕ, ®èi phã víi nh÷ng bÊt æn trong bèi c¶nh quèc tÕ hiÖn nay. II. nh÷ng nh©n tè chñ quan : Bªn c¹nh nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan trªn, sù ra ®êi cña ACFTA ®­îc quyÕt ®Þnh chñ yÕu bëi nh÷ng nh©n tè chñ quan hÕt søc quan träng tõ b¶n th©n hai phÝa Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN. CÇn kh¼ng ®Þnh mét ®iÒu r»ng, c¶ Trung Quèc vµ ASEAN ®Òu cã nhu cÇu thiÕt thùc thµnh lËp mét khu mËu dÞch tù do chung vµ còng ®· cã ®Çy ®ñ n¨ng lùc thùc hiÖn ®iÒu nµy. Sau ®©y lµ nh÷ng nh©n tè chñ quan chÝnh thóc ®Èy sù ra ®êi cña ACFTA: chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña Trung quèc vµ ASEAN ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña Trung Quèc vµ ASEAN cã rÊt nhiÒu néi dung vµ quy m« rÊt lín. ë ®©y chØ nªu ra chñ yÕu lµ nh÷ng chiÕn l­îc kinh tÕ ®èi ngo¹i cña hai bªn cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn quan hÖ gi÷a hai bªn. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña Trung Quèc : Tr­íc ®©y, Trung Quèc ®· duy tr× mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ h­íng néi kÐo dµi trong gÇn 30 n¨m tõ n¨m 1949. Thùc tÕ ®· cho thÊy, viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc nµy mét c¸ch phiÕn diÖn ®· g©y tæn thÊt rÊt lín cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ ë Trung Quèc. Tõ cuèi thËp niªn 70, sau kú häp toµn thÓ trung ­¬ng lÇn thø 3 kho¸ 11 §¶ng céng s¶n Trung Quèc, chÝnh phñ Trung Quèc ®· chñ tr­¬ng xo¸ bá ®­êng lèi kinh tÕ cò, b¾t ®Çu chuyÓn sang chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ më. Cïng víi thêi gian, chiÕn l­îc kinh tÕ më ngµy cµng ®­îc ph¸t huy, møc ®é më cöa còng kh«ng ngõng ®­îc n©ng cao. Th¸ng 7/1997, Chñ tÞch n­íc Giang Tr¹ch D©n ®· tuyªn bè: "Më cöa ra thÕ giíi bªn ngoµi lµ mét ®iÒu kiÖn cèt yÕu ®Ó Trung Quèc thùc hiÖn ®­îc c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ x· héi chñ nghÜa cña m×nh". Th¸ng 8/1998, «ng l¹i kh¼ng ®Þnh :"Chóng ta ph¶i thùc hiÖn mét c¸ch v÷ng ch¾c chÝnh s¸ch më cöa, hoµ nhËp vµo dßng toµn cÇu ho¸ kinh tÕ, h¨ng h¸i tham gia hîp t¸c vµ c¹nh tranh kinh tÕ quèc tÕ, vµ tËn dông hÕt nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ c¬ héi thuËn lîi do toµn cÇu hãa kinh tÕ ®em l¹i". GÇn ®©y nhÊt, trong chñ tr­¬ng vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ th­¬ng m¹i kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø 10 (2001-2005), bé tr­ëng Bé hîp t¸c kinh mËu Th¹ch Qu¶ng Sinh ®· nhÊn m¹nh ®Õn néi dung "ph¸t triÓn m« h×nh kinh tÕ më, nç lùc thùc hiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i, n©ng cao søc c¹nh tranh trªn tr­êng quèc tÕ, khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi, thùc hiÖn tèt h¬n chiÕn l­îc ®a nguyªn ho¸ thÞ tr­êng, tham gia s©u réng h¬n vµo c¹nh tranh vµ hîp t¸c quèc tÕ, tÝch cùc tham gia vµo hîp t¸c kinh tÕ khu vùc, th¨m dß vµ nghiªn cøu thùc hiÖn tù do ho¸, thuËn lîi ho¸ th­¬ng m¹i ®Çu t­ trong nh÷ng khu vùc nhÊt ®Þnh …." www.moftec.gov.cn/moftec_cn/news/2001-3-15a.html Nh­ vËy, sù kh¼ng ®Þnh cña Trung Quèc tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, t¨ng c­êng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ quèc tÕ lµ rÊt râ rµng, vµ "h­íng ngo¹i" ®ang lµ néi dung chñ ®¹o trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña Trung Quèc. §Æc biÖt, tham gia vµo hîp t¸c kinh tÕ khu vùc lµ mét néi dung rÊt quan träng. Thµnh lËp ACFTA lµ mét b­íc t¹o c¬ së thuËn lîi cho Trung Quèc tham gia s©u réng h¬n n÷a vµo héi nhËp kinh tÕ trªn quy m« toµn cÇu, ®ång thêi phï hîp víi môc tiªu më réng hîp t¸c khu vùc cña Trung Quèc. Bªn c¹nh ®ã, mét môc tiªu quan träng mµ Trung Quèc vÉn nç lùc thùc hiÖn l©u nay lµ giµnh l¹i vÞ trÝ siªu c­êng tr­íc ®©y cña m×nh. Vµ xa h¬n n÷a lµ chiÕn l­îc giµnh ¶nh h­ëng lín trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, t¨ng c­êng vai trß kinh tÕ sau chiÕn tranh l¹nh ®· lµm cho Trung Quèc kiªn quyÕt ®Èy nhanh h¬n n÷a qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ. Cïng ASEAN thµnh lËp khu mËu dÞch chung lµ mét phÇn trong chiÕn l­îc cña Trung Quèc nh»m cñng cè vÞ thÕ cña n­íc nµy ë khu vùc ch©u ¸ réng lín, tõ ®ã t¹o thuËn lîi h¬n trong qu¸ tr×nh tranh giµnh ¶nh h­ëng ®èi träng víi nh÷ng c­êng quèc nh­ Mü, EU. §èi víi khèi ASEAN, Trung Quèc muèn më réng c¸c mèi quan hÖ gÇn gòi cña m×nh víi c¸c n­íc ASEAN vµ tËn dông c¬ chÕ AFTA ®Ó thùc hiÖn môc tiªu më réng ®Çu t­ vµ xuÊt khÈu trong t­¬ng lai. Thùc tÕ, Trung Quèc tuy lµ mét n­íc réng lín, giµu tiÒm n¨ng vÒ vèn ®Çu t­ vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn nh­ng xÐt trªn ®Çu ng­êi th× Trung Quèc lµ mét n­íc nghÌo tµi nguyªn vµ thiÕu vèn. MÆt kh¸c, do c¬ cÊu kinh tÕ ph¸t triÓn kh«ng c©n b»ng vµ cã t×nh tr¹ng s¶n xuÊt thõa nªn vÉn tån t¹i nh÷ng nguån vèn nhµn rçi kh«ng ®­îc sö dông. V× vËy, Trung Quèc muèn hîp t¸c víi ASEAN ®Ó thu hót vèn vµ tµi nguyªn cña bªn ngoµi ®ång thêi t¨ng c­êng ®Çu t­ ra bªn ngoµi trong ®ã ASEAN lµ mét ®èi t¸c quan träng mµ Trung Quèc xem xÐt. Trong chiÕn l­îc chung " Ph¸t triÓn ba ven ( ven biÓn, ven s«ng, ven biªn) " nh»m ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn ®ång ®Òu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, cã hai chiÕn l­îc liªn quan trùc tiÕp ®Õn c¸c n­íc ASEAN , ®ã lµ ChiÕn l­îc ph¸t triÓn khu vùc §¹i T©y Nam vµ ChiÕn l­îc ph¸t triÓn vµnh ®ai kinh tÕ VÞnh B¾c Bé. Trong hai chiÕn l­îc nµy, h­íng cña Trung Quèc lµ t¨ng c­êng bu«n b¸n xuÊt khÈu víi c¸c n­íc l¸ng giÒng nh­ Mianma, Lµo, ViÖt Nam, khai th¸c tiÒm n¨ng cña c¸c n­íc nµy vÒ th­¬ng m¹i, tµi nguyªn, nh©n lùc….®Ó më réng khu T©y Nam l¹c hËu vµ ph¸t triÓn vµnh ®ai kinh tÕ vÞnh B¾c Bé. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc ASEAN : Trong v¨n kiÖn "TÇm nh×n ASEAN 2020" ®­îc th«ng qua t¹i Héi nghÞ th­îng ®Ønh kh«ng chÝnh thøc ë Kualar Lumpur th¸ng 12/1997, c¸c nhµ l·nh ®¹o ASEAN ®· nªu ra mét sè néi dung chñ yÕu sau: Hoµn thµnh khu mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) vµ ®Èy nhanh viÖc tù do ho¸ th­¬ng m¹i dÞch vô Hoµn thµnh khu vùc ®Çu t­ ASEAN ( AIA) vµo n¨m 2010 vµ thùc hiÖn tù do ®Çu t­ vµo n¨m 2020 T¨ng c­êng vµ më réng hîp t¸c tiÓu vïng ë c¸c khu vùc t¨ng tr­ëng tiÓu vïng hiÖn cã vµ thµnh lËp nh÷ng khu vùc t¨ng tr­ëng tiÓu vïng míi T¨ng c­êng vai trß cña giíi doanh nghiÖp, coi ®ã lµ ®éng lùc cña ph¸t triÓn. TiÕp tôc cñng cè vµ më réng thªm c¸c mèi liªn kÕt kinh tÕ khu vùc ngoµi ASEAN Hîp t¸c, t¨ng c­êng hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a biªn " TÇm nh×n ASEAN" còng nªu râ h­íng ngo¹i ®ãng mét vai trß quan träng trong diÔn ®µn quèc tÕ, vµ t¨ng c­êng c¸c lîi Ých chung cña ASEAN, ASEAN sÏ ®Èy m¹nh quan hÖ víi c¸c ®èi t¸c ®èi tho¹i vµ nh÷ng tæ chøc khu vùc kh¸c dùa trªn c¬ së b×nh ®¼ng vµ t«n träng lÉn nhau. MÆc dï chiÕn l­îc kinh tÕ cña c¸c n­íc ASEAN cã nhiÒu thay ®æi sau khi x¶y ra cuéc khñng ho¶ng khu vùc n¨m 1997-1998, tuy nhiªn héi nhËp vµ hîp t¸c khu vùc vµ quèc tÕ vÉn ®­îc ®­a ra nh­ mét néi dung quan träng chiÕn l­îc cña khèi, c¸c n­íc ASEAN x¸c ®Þnh râ cÇn ph¶i " tham gia s©u réng h¬n vµo héi nhËp kinh tÕ, tiÕp tôc t¨ng c­êng mèi liªn kÕt víi c¸c n­íc vµ tæ chøc ngoµi khu vùc, viÖc duy tr× nÒn kinh tÕ më vµ h­íng ngo¹i sÏ vÉn gi÷ vai trß quan träng trong t­¬ng lai " GÇn ®©y, trong mét bµi ph¸t biÓu t¹i Héi nghÞ chuyªn ®Ò vÒ AFTA tæ chøc t¹i Manila ngµy 30/5/2002, tæng th­ ký ASEAN - «ng Rodolfo C. Severino ®· nãi : " Héi nhËp khu vùc trong thÕ giíi ngµy nay lµ c¸ch duy nhÊt ®Ó thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, n©ng cao hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ, t¨ng søc c¹nh tranh, thu hót ®Çu t­ vµ tõ ®ã t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm h¬n n÷a". §ång thêi, «ng còng chØ ra r»ng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ ®èi phã víi nh÷ng th¸ch thøc do xu h­íng c¹nh tranh còng nh­ nh÷ng chÝnh s¸ch cña c¸c n­íc lín trªn thÕ giíi " c¸c n­íc ASEAN kh«ng cã sù lùa chän nµo kh¸c lµ xÝch l¹i gÇn nhau h¬n…Nh­ng mét m×nh ASEAN th«i th× ch­a ®ñ. CÇn ph¶i v­¬n ra ngoµi khu vùc §«ng nam ¸. §iÒu ®ã gi¶i thÝch nh÷ng nç lùc cña ASEAN ®Ó t¨ng c­êng liªn kÕt kinh tÕ víi c¸c n­íc §«ng B¾c ¸, óc vµ New Zealand" C¸c ®èi t¸c quan träng mµ ASEAN sÏ t¨ng c­êng hîp t¸c kinh tÕ trong thêi gian gÇn tíi ®©y sÏ lµ §«ng ¸, Ên ®é, óc, New Zealand, Mü... §Æc biÖt, ASEAN ®¸nh gi¸ rÊt cao hîp t¸c víi §«ng ¸ gåm 3 n­íc NhËt b¶n, Trung Quèc, Hµn quèc. Trong ®ã Trung Quèc lµ mét ®èi t¸c quan träng vµ ASEAN muèn ®Èy m¹nh quan hÖ nh»m tËn dông nh÷ng c¬ héi tõ sù ph¸t triÓn cña n­íc nµy. Còng theo lêi «ng Severino " ASEAN ph¶n øng víi mét nÒn kinh tÕ Trung Quèc ngµy cµng ph¸t triÓn b»ng c¸ch liªn kÕt víi nÒn kinh tÕ nµy víi sù tù tin vµ nh×n thÊy v« sè c¬ héi tõ sù trçi dËy cña Trung Quèc. §©y lµ tiÒn ®Ò cho quyÕt ®Þnh cña c¸c nhµ l·nh ®¹o ASEAN vµ Trung Quèc quyÕt ®Þnh thµnh lËp ACFTA".11 & 12 Globalization's challenge to regional economic integration. ( www.aseansec.org) Nh­ vËy, râ rµng ASEAN lu«n ®Æt Trung Quèc nh­ mét trong nh÷ng ®èi t¸c hµng ®Çu cña m×nh vµliªn kÕt víi Trung Quèc lµ mét môc tiªu rÊt quan träng cña ASEAN. Nh÷ng ®Æc ®iÓm t­¬ng ®ång._. vµ bæ sung lÉn nhau gi÷a Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN : Trung Quèc vµ ASEAN cã rÊt nhiÒu nh÷ng ®Æc ®iÓm t­¬ng ®ång còng nh­ tÝnh bæ sung lÉn nhau rÊt lín lµ nh©n tè quan träng thóc ®Èy hai bªn thµnh lËp mét khu mËu dÞch tù do chung. 2.1. VÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, v¨n ho¸, x· héi, chÝnh trÞ : Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN lµ nh÷ng n­íc l¸ng giÒng cã chung ®­êng biªn giíi dµi hµng ngµn km, cã ®iÒu kiÖn ®Þa lý rÊt thuËn lîi. Trung Quèc gi¸p víi rÊt nhiÒu n­íc ASEAN nh­ ViÖt nam, Lµo, Mianma vµ rÊt gÇn víi nh÷ng n­íc ASEAN cßn l¹i nh­ Brunei, Singapore, Philipin,…VÝ dô, tØnh V©n Nam cña Trung Quèc lµ tØnh nèi liÒn Trung Quèc vµ ASEAN , chiÕm ®Õn 4061 km ®­êng biªn giíi trong tæng sè 20000 km ®­êng biªn giíi cña Trung Quèc. TØnh Qu¶ng T©y lµ cöa ngâ gi÷a Trung Quèc vµ nhiÒu n­íc ASEAN nh­ Philippines, Singapore, Malaysia…VÞ trÝ ®Þa lý gÇn kÒ lµ ­u thÕ rÊt thuËn lîi cho giao th«ng, liªn l¹c, trao ®æi…. gi÷a hai khu vùc nµy. Còng do lµ nh÷ng n­íc l¸ng giÒng nªn Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN cã rÊt nhiÒu ®iÓm chung vÒ tËp qu¸n v¨n hãa, x· héi. C¸c n­íc nµy hÇu hÕt ®Òu ®i lªn tõ mét nÒn v¨n minh n«ng nghiÖp, vèn cã quan hÖ víi nhau tõ l©u, cã nh÷ng tËp qu¸n, thãi quen t­¬ng ®ång, tõ ®ã sÏ dÉn ®Õn mét sè nÐt t­¬ng ®ång vÒ thãi quen tiªu dïng, vÒ thÞ hiÕu.. cña ng­êi d©n. Bªn c¹nh ®ã, quan hÖ chÝnh trÞ cña hai bªn còng ®· h×nh thµnh tõ l©u, hai bªn ®· thiÕt lËp ®­îc quan hÖ b×nh ®¼ng, hîp t¸c tin t­ëng lÉn nhau t­¬ng ®èi tèt. §ã sÏ lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn h¬n n÷a c¬ së chÝnh trÞ vÒ hîp t¸c kinh tÕ, t¹o c¬ së v÷ng ch¾c cho hîp t¸c kinh tÕ gi÷a hai bªn. 2.2. VÒ kinh tÕ, th­¬ng m¹i : Mét ®Æc ®iÓm chung næi bËt gi÷a Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN ( trõ Singapo) lµ ®©y ®Òu lµ nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nªn nÒn kinh tÕ hai bªn cã nhiÒu ®iÓm t­¬ng ®ång. Còng v× mang ®Æc tr­ng chung cña nÒn kinh tÕ nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn nªn hai bªn ®Òu cã nh÷ng nhu cÇu vµ lîi Ých chung nh­ ñng hé lÉn nhau vÒ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®éc lËp, hîp t¸c ph¸t triÓn cïng cã lîi…mÆt kh¸c, hai bªn còng cïng s¾p ®èi mÆt víi nh÷ng thêi c¬ vµ th¸ch thøc chung tr­íc nh÷ng biÕn ®æi nhanh chãng cña thÕ giíi. C¬ cÊu nÒn kinh tÕ cña Trung Quèc vµ ASEAN ®Òu ph¸t triÓn ch­a c©n ®èi, mét sè ngµnh kinh tÕ cña hai bªn cã tr×nh ®é ph¸t triÓn t­¬ng ®­¬ng nhau. Vµ mét ®Æc ®iÓm dÔ nhËn thÊy ngo¹i th­¬ng ®Òu ®ãng vai trß dÉn d¾t nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc nµy. Trong vßng 3 thËp kû trë l¹i ®©y, c¸c n­íc ASEAN -5 (gåm Singapo, Th¸i lan, Philipin, Indonesia, Malaysia) víi nÒn kinh tÕ më vµ h­íng ngo¹i, ®· trë thµnh khu vùc ph¸t triÓn kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt trªn thÕ giíi bëi tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu vµ ®Çu t­ nhanh chãng. Dï Trung Quèc ®i sau ASEAN -5 vÒ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu nh­ng Trung Quèc còng ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tÝch phi th­êng vÒ lÜnh vùc nµy. Nh÷ng ®Æc ®iÓm gièng nhau hai bªn tuy kh«ng ph¶i lóc nµo còng lµ yÕu tè thuËn lîi cho hîp t¸c kinh tÕ gi÷a hai bªn, vÝ dô nh­ sù t­¬ng ®ång vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu, vÒ c¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, vÒ chiÕn l­îc thu hót ®Çu t­…nh­ng hai bªn cßn cã sù bæ sung rÊt lín vÒ nh÷ng lÜnh vùc nh­ n«ng nghiÖp, dÞch vô, khoa häc kÜ thuËt, khai th¸c tµi nguyªn … VÝ dô trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, Trung Quèc cã lîi thÕ so s¸nh vÒ mét sè c©y trång nh­ rau, qu¶…trong khi c¸c n­íc ASEAN l¹i cã lîi thÕ vÒ nh÷ng c©y trång trªn diÖn tÝch ®Êt ®ai lín nh­ ngò cèc. H¬n n÷a, Trung Quèc l¹i cã nhiÒu m¸y mãc n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i vèn ®ang rÊt thiÕu ë mét sè n­íc ASEAN. VÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, trong khi Trung Quèc ®ang ngµy cµng khan hiÕm tµi nguyªn sau mét qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao th× nh÷ng n­íc ASEAN vèn lµ nh÷ng n­íc giµu tµi nguyªn. Mét sè n­íc ASEAN ch­a ®ñ n¨ng lùc tËn dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng nguån tµi nguyªn vÒ thuû n¨ng, má kho¸ng s¶n… th× Trung Quèc l¹i cã ®Çy ®ñ m¸y mãc c«ng nghÖ, kinh nghiÖm vµ lùc l­îng thi c«ng hïng hËu ®Ó khai th¸c c¸c nguån tµi nguyªn nµy. Hay trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, Trung Quèc cã mét c¬ së c«ng nghiÖp hoµn chØnh, thèng nhÊt cã thÓ bæ sung cho c¸c n­íc ASEAN. VÒ hîp t¸c quèc tÕ, Trung Quèc vµ ASEAN ®Òu lµ thµnh viªn cña APEC, do ®ã quan hÖ hîp t¸c hai bªn cã nhiÒu ®iÓm thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn h¬n n÷a v× hai bªn cã nh÷ng ®iÓm gièng nhau vÒ c¸c vÊn ®Ò lín nh­ : môc tiªu, tÝnh chÊt vµ c¸ch thøc vËn hµnh cña APEC. Trung Quèc vµ ASEAN ®· hiÖp th­¬ng ®iÒu hoµ víi nhau vÒ nhiÒu vÊn ®Ò ®Ó cã lËp tr­êng thèng nhÊt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng liªn quan ®Õn lîi Ých chung cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ch­¬ng tr×nh tù do ho¸ mËu dÞch ®Çu t­ vµ hîp t¸c kinh tÕ APEC. Ngoµi ra, Trung Quèc vµ mét sè n­íc ASEAN ®Òu tham gia vµo hîp t¸c kinh tÕ ph¸t triÓn tiÓu vïng s«ng Mªk«ng më réng vµ ch­¬ng tr×nh hîp t¸c ASEAN ph¸t triÓn l­u vùc s«ng Mªk«ng nªn nhê ®ã kh«ng nh÷ng c¸c n­íc trong tiÓu vïng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng giao th­¬ng, thu hót ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi mµ cßn cã thÓ hîp t¸c khai th¸c sö dông tµi nguyªn cña dßng s«ng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. Nh÷ng ®Æc ®iÓm t­¬ng ®ång vµ bæ sung trªn lµ nh©n tè rÊt thuËn lîi thóc ®Èy hîp t¸c kinh tÕ gi÷a hai bªn mµ kh«ng ph¶i mét khu vùc mËu dÞch tù do nµo còng cã ®­îc. Tuy träng ®iÓm cña Trung Quèc vµ ASEAN trong t­¬ng lai vÉn lµ tam c­êng nh­ng do nh÷ng yÕu tè thuËn lîi mµ tam c­êng kh«ng cã ®­îc nªn hai bªn vÉn t×m thÊy ë nhau nh÷ng sù bæ sung khã thay thÕ. Thµnh lËp mét khu mËu dÞch tù do chung sÏ mang l¹i cho c¶ hai bªn nhiÒu c¬ héi tËn dông nh÷ng nh©n tè thuËn lîi, kh«ng gian kinh tÕ lín, cïng bæ sung hîp t¸c víi nhau ®Ó cïng ph¸t triÓn. Trung Quèc vµ ASEAN ®Òu cã n¨ng lùc kinh tÕ ®ñ m¹nh ®Ó ®i ®Õn thµnh lËp ACFTA VÒ phÝa Trung Quèc, ®©y lµ mét lùc l­îng kinh tÕ quan träng trong hÖ thèng kinh tÕ thÕ giíi. Sù trçi dËy vµ ph¸t triÓn nhanh chãng cña nÒn kinh tÕ Trung Quèc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· lµm cho c¶ thÕ giíi ph¶i kinh ng¹c. BÊt chÊp nh÷ng biÕn ®éng phøc t¹p cña m«i tr­êng kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc, møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña Trung Quèc vÉn ®¹t b×nh qu©n 9,3% trong giai ®o¹n 1989-2001, trë thµnh mét trong nh÷ng n­íc ph¸t triÓn nhanh nhÊt thÕ giíi. N¨m 2001, GDP cña n­íc nµy ®· ®¹t gÇn 1116 tØ USD, ®øng thø 6 thÕ giíi, tæng gi¸ trÞ ngo¹i th­¬ng ®¹t 509,8 tØ USD còng ®øng thø 6 thÕ giíi. Trung Quèc ®· thay thÕ Mü trë thµnh n­íc thu hót FDI lín nhÊt thÕ giíi víi tæng FDI ®¹t 47 tØ USD n¨m 2001. Tæng hîp tõ "China sees extraordinary economic progress" ( www.chinadaily.com.cn) vµ "Facts and Figures telling of prosperity" (www.peopledaily.com.cn) §Æc biÖt, sau khi n­íc nµy ®· gia nhËp WTO, vai trß vµ vÞ trÝ kinh tÕ cña Trung Quèc ngµy cµng ®­îc n©ng cao. NÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ céng víi hÖ thèng c«ng nghiÖp t­¬ng ®èi hoµn chØnh, nguån vèn vµ lao ®éng phong phó, lùc l­îng nghiªn cøu khoa häc m¹nh…lµ nh÷ng thÕ m¹nh cña Trung Quèc khi tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Cßn vÒ phÝa ASEAN, hiÖn nay khèi nµy ®· trë thµnh mét chØnh thÓ gåm 10 n­íc thµnh viªn víi sè d©n kho¶ng 530 triÖu ng­êi. ASEAN lµ khu vùc cã vÞ trÝ ®Þa chÝnh trÞ vµ ®Þa kinh tÕ quan träng, cã nguån nh©n lùc dåi dµo, cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu vµ c«ng nghiÖp ho¸ dÇu, khai kho¸ng. C¸c n­íc ASEAN ®ang gÊp rót thùc hiÖn AFTA, sÏ hoµn thµnh ch­¬ng tr×nh nµy vµo n¨m 2002 víi 6 n­íc ®Çu tiªn vµ hoµn thµnh toµn bé ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan vµo n¨m 2009. Ngoµi ra, nh÷ng ch­¬ng tr×nh hîp t¸c cña ASEAN vÒ ®Çu t­, c«ng nghiÖp, dÞch vô, tµi chÝnh ng©n hµng, giao th«ng vËn t¶i… ®ang ®­îc thùc hiÖn còng lµ nh÷ng tiÒn ®Ò cho sù g¾n kÕt gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn thµnh mét khèi thèng nhÊt. Tãm l¹i, c¶ hai bªn Trung Quèc vµ ASEAN ®Òu t×m thÊy lîi thÕ cña nhau ®Ó tiÕn tíi hîp t¸c s©u réng h¬n. C¶ ASEAN vµ Trung Quèc ®Òu lµ mét trong nh÷ng khu vùc ph¸t triÓn nhanh nhÊt thÕ giíi, cã tiÒm lùc kinh tÕ rÊt lín. ASEAN th× muèn t×m c¬ héi ®Ó h­ëng lîi tõ sù trçi dËy cña nÒn kinh tÕ Trung Quèc vµ tõ nh÷ng chÝnh s¸ch tù do ho¸ th­¬ng m¹i cña Trung Quèc ®Æc biÖt sau khi n­íc nµy ®· trë thµnh thµnh viªn cña WTO. Trung Quèc muèn tËn dông c¬ chÕ AFTA ®Ó më réng ®Çu t­ vµ xuÊt khÈu trong t­¬ng lai. Mét sè nh©n tè vÒ chÝnh trÞ : Trong viÖc thµnh lËp ACFTA, kh«ng ph¶i lµ hai bªn Trung Quèc vµ ASEAN kh«ng cã nh÷ng môc tiªu chÝnh trÞ n»m sau hîp t¸c kinh tÕ nµy vµ chÝnh nh÷ng môc tiªu nµy lµ nh©n tè thóc ®Èy hai khèi nµy liªn kÕt víi nhau. Tr­íc hÕt lµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Òu muèn chèng l¹i viÖc ®Èy m¹nh bµnh tr­íng cña Mü ®Ó ng¨n chÆn ©m m­u thiÕt lËp mét thÕ giíi ®¬n cùc. Muèn ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, hîp t¸c chèng thÕ giíi ®¬n cùc, c¸c n­íc cã xu h­íng thµnh lËp nh÷ng liªn minh gi÷a nh÷ng n­íc cã nÒn chÝnh trÞ kh¸c nhau, lÊy lîi Ých kinh tÕ, quèc gia, quèc tÕ lµm c¬ së cho sù liªn minh ®ã. Trung Quèc lµ mét n­íc lín, Trung Quèc còng muèn kh¼ng ®Þnh vµ cñng cè vai trß trªn tr­êng quèc tÕ, t¨ng c­êng tiÕng nãi cña m×nh trong khu vùc vµ tõ ®ã sÏ më réng ra toµn thÕ giíi. Cßn vÒ ASEAN, mét mÆt, nh÷ng mèi quan hÖ chÆt chÏ h¬n víi Trung Quèc cã thÓ lµm gi¶m ¸p lùc mµ mét sè n­íc ASEAN ®ang c¶m nhËn tõ viÖc më réng cuéc chiÕn chèng khñng bè cña Mü vµo ASEAN, mÆt kh¸c, ASEAN còng muèn ng¨n ngõa nguy c¬ bµnh tr­íng qu©n sù cña Trung Quèc ®èi víi khu vùc nµy vµ l«i kÐo Trung Quèc vµo hîp t¸c kinh tÕ lµ mét c¸ch ®Ó ASEAN ng¨n chÆn sù bµnh tr­íng nµy. H¬n n÷a, trong t×nh h×nh chÝnh trÞ thÕ giíi diÔn biÕn phøc t¹p nh­ hiÖn nay, chñ nghÜa khñng bè ®ang lan trµn vµ trë thµnh hiÓm häa vµ ®e däa kh«ng lo¹i trõ bÊt cø n­íc nµo. Thêi gian gÇn ®©y, chèng chñ nghÜa khñng bè ®ang trë thµnh mét trong nh÷ng chñ ®Ò quan träng ®­îc nh¾c ®Õn trong mäi diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ cña tÊt c¶ c¸c khu vùc. VÒ phÝa Trung Quèc vµ ASEAN, c¸c n­íc nµy còng muèn ®Èy m¹nh hîp t¸c víi nhau ®Ó t¹o thµnh mét søc m¹nh chung trong cuéc chiÕn chèng khñng bè cña khu vùc nãi chung vµ cña toµn cÇu nãi riªng hiÖn nay. T ãm l¹i, nh÷ng thay ®æi trªn côc diÖn thÕ giíi nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®Æc biÖt lµ qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ diÔn ra nhanh chãng ®· ®Èy biªn ®é nhiÒu tæ chøc liªn kÕt kinh tÕ më réng, t¹o th¸ch thøc c¹nh tranh míi buéc c¶ ASEAN vµ Trung Quèc ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p linh ho¹t, t¨ng c­êng hîp t¸c víi nhau. §ã lµ nh÷ng nh©n tè bªn ngoµi, cßn nh©n tè rÊt quan träng tõ b¶n th©n n¨ng lùc vµ nhu cÇu cña hai bªn ®èi t¸c nµy. §ã lµ gi÷a c¸c n­íc ASEAN vµ Trung Quèc l¸ng giÒng nµy ngoµi nh÷ng thuËn lîi vÒ ®iÒu kiÖn ®Þa lý, nh÷ng ®Æc ®iÓm t­¬ng ®ång - bæ sung lÉn nhau, hai bªn thùc sù cã nhu cÇu hîp t¸c ®Ó cïng ph¸t triÓn. §ã lµ nh÷ng yÕu tè quan träng dÉn ®Õn quyÕt ®Þnh thµnh lËp ACFTA, mét khu mËu dÞch tù do høa hÑn nhiÒu triÓn väng tèt ®Ñp ®èi víi c¶ hai bªn. ch­¬ng II : c¬ héi vµ th¸ch thøc cña ACFTA ®èi víi Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN I. t×nh h×nh quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y: Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN ®· cã quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i tõ l©u, tuy nhiªn chØ tõ sau khi Trung Quèc thùc hiÖn b×nh th­êng ho¸ quan hÖ ngo¹i giao víi c¸c n­íc §«ng nam ¸ th× quan hÖ kinh tÕ míi ph¸t triÓn. Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña c¸c n­íc ASEAN vµ Trung Quèc, quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN ngµy cµng ®­îc ®Èy m¹nh. Cho ®Õn nay, ®· cã h¬n 100 hiÖp ®Þnh kinh tÕ song ph­¬ng ®­îc ký kÕt gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN. Sau ®©y lµ nh÷ng nÐt chÝnh trong mét sè lÜnh vùc næi bËt trong quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a hai bªn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y : quan hÖ th­¬ng m¹i : 1.1. Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu : Quan hÖ th­¬ng m¹i trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y gi÷a hai bªn chÞu ¶nh h­ëng chñ yÕu cña sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ kinh tÕ cña mçi bªn vµ c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ kinh tÕ cña Trung Quèc. Kim ng¹ch th­¬ng m¹i song ph­¬ng gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN kh«ng ngõng t¨ng qua c¸c n¨m : B¶ng : Kim ng¹ch th­¬ng m¹i Trung Quèc - ASEAN tõ 1990-2001 §¬n vÞ : tû USD N¨m 1990 1991 1992 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Kim Ng¹ch 4,4 7,96 9,3 13 18,4 20,4 25 23,5 27,2 39,5 41,6 Nguån :- MOFTEC (Bé hîp t¸c kinh mËu Trung Quèc) - Thèng kª H¶i quan Trung Quèc Cã thÓ thÊy, kim ng¹ch bu«n b¸n gi÷a hai bªn cã nh÷ng b­íc t¨ng tr­ëng nhanh chãng. N¨m 1990, kim ng¹ch th­¬ng m¹i hai bªn chØ ®¹t 4,4 tû USD, ®Õn n¨m 2001 kim ng¹ch ®· ®¹t 41,6 tû USD, t¨ng gÇn 9,5 lÇn. Tõ ®Çu thËp kû 90 ®Õn nay, ngo¹i trõ n¨m 1998 kim ng¹ch cã gi¶m chót Ýt so víi n¨m 1997 do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng khu vùc, cßn l¹i th­¬ng m¹i hai bªn ®Òu t¨ng. §Æc biÖt, trong hai n¨m 2000 vµ 2001, khi t×nh h×nh kinh tÕ toµn cÇu ®ang suy gi¶m, th­¬ng m¹i hai bªn vÉn duy tr× møc t¨ng tr­ëng râ rÖt, ®ã lµ mét thµnh tÝch ®¸ng khÝch lÖ. HiÖn nay, ASEAN lµ b¹n hµng lín thø 5 cña Trung Quèc, sau Mü, Hångk«ng, NhËt b¶n vµ EU, cßn Trung Quèc lµ b¹n hµng lín thø 6 cña ASEAN. Kim ng¹ch th­¬ng m¹i cña Trung Quèc víi tõng n­íc trong khèi ASEAN cã sù chªnh lÖch kh¸ lín. B¶ng : Kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng gi÷a Trung Quèc víi tõng n­íc thµnh viªn ASEAN ®¬n vÞ : triÖu USD 1999 2000 2001 XNK XK NK XNK XK NK XNK XK NK ASEAN 27.202 12.275 14.927 39.522 17.341 22.181 41.615 18.385 23.230 Singapo 8.563 4.502 4.061 10.821 5.761 5.060 10.934 5.792 5.142 Malayxia 5.279 1.674 3.605 8.045 2.565 5.480 9.425 3.220 6.205 In®«nªxia 4.830 1.779 3.051 7.464 3.062 4.402 6.725 2.837 3.888 Th¸i Lan 4.216 1.436 2.780 6.624 2.243 4.381 7.050 2.337 4.713 Philipin 2.287 1.379 908 3.142 1.464 1.678 3.566 1.620 1.946 ViÖt Nam 1.318 964 354 2.466 1.537 929 2.815 1.804 1.011 Myanma 508 407 101 621 496 125 632 497 135 Campuchia 160 104 56 224 164 60 240 206 34 Brunei 8 8 0 74 13 61 165 17 148 Lµo 32 22 10 41 34 7 62 54 8 Chó thÝch : XK - xuÊt khÈu cña Trung Quèc sang ASEAN NK- nhËp khÈu cña Trung Quèc tõ ASEAN Nguån : Thèng kª H¶i quan Trung Quèc Cã thÓ thÊy, Singapo lu«n lµ b¹n hµng lín nhÊt trong khèi cña Trung Quèc. N¨m 2001, trong sè tæng kim ng¹ch bu«n b¸n 41,6 tØ USD gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc th× riªng kim ng¹ch bu«n b¸n Singapo -Trung Quèc ®· ®¹t 10,9 tØ USD chiÕm h¬n 26%. B¹n hµng lín thø hai trong khèi cña Trung Quèc lµ Malayxia víi kim ng¹ch song ph­¬ng ®¹t gÇn 9,5 tØ USD. TiÕp ®ã lµ Th¸i Lan 7 tØ USD vµ In®«nªxia 6,7 tØ USD. §èi víi c¸c n­íc ASEAN cßn l¹i, kim ng¹ch th­¬ng m¹i víi Trung Quèc cßn rÊt nhá, chØ ®¹t d­íi 4 tØ USD, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n­íc Myanma, Campuchia, Brunei, Lµo th× quan hÖ bu«n b¸n víi Trung Quèc chØ ®¹t rÊt Ýt ch­a ®Õn 1 tØ USD. Tr­íc ®©y, trong c¸n c©n th­¬ng m¹i ASEAN -Trung Quèc, ASEAN th­êng r¬i vµo t×nh tr¹ng nhËp siªu. Song b¶ng trªn còng cho thÊy nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ASEAN th­êng xuÊt siªu sang Trung Quèc, n¨m 1999 con sè xuÊt siªu nµy lµ h¬n 2,65 tØ USD , n¨m 2000 vµ 2001 ASEAN xuÊt siªu h¬n 4,8 tØ USD. Tuy nhiªn, ®èi víi nh÷ng n­íc ASEAN míi nh­ ViÖt Nam, Myanma, Lµo vµ Campuchia th× th­êng th©m hôt th­¬ng m¹i víi Trung Quèc. C¬ cÊu hµng xuÊt nhËp khÈu : C¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN cã nh÷ng tiÕn triÓn ®¸ng kÓ. Tr­íc ®©y, c¸c n­íc ASEAN ( trõ Singapo ) vèn lµ nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn phô thuéc vµo xuÊt khÈu tµi nguyªn vµ nh÷ng hµng ho¸ s¬ cÊp. §Çu nh÷ng n¨m 90, hai mÆt hµng xuÊt khÈu hµng ®Çu cña c¸c n­íc ASEAN -6 sang ASEAN lµ chÊt ®èt vµ gç. Hai mÆt hµng nµy chiÕm ®Õn h¬n 50% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ASEAN-6 sang Trung Quèc. §Õn nay, c¬ cÊu hµng nµy ®· thay ®æi theo h­íng tÝch cùc. Trong c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ yÕu cña ASEAN sang Trung Quèc lµ c¸c s¶n phÈm m¸y mãc, thiÕt bÞ ®iÖn tö, c¸c kho¸ng s¶n, nhùa, giÊy, bét giÊy, gç…m¸y mãc vµ thiÕt bÞ ®iÖn tö ®· chiÕm tØ träng lín ( 48%) trong tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ASEAN-6 sang Trung Quèc. (xem b¶ng) §èi víi 4 n­íc ASEAN cßn l¹i th× hµng ho¸ xuÊt khÈu sang Trung Quèc ®a sè lµ nguyªn liÖu vµ nh÷ng mÆt hµng s¬ chÕ, ®Æc biÖt lµ hµng ho¸ n«ng s¶n vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Tuy nhiªn, kim ng¹ch cña nh÷ng n­íc nµy cßn chiÕm tØ lÖ nhá nªn kh«ng ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn c¬ cÊu hµng xuÊt nhËp khÈu chung gi÷a hai khèi. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña Trung Quèc sang ASEAN chñ yÕu lµ c¸c mÆt hµng chÕ t¹o nh­ m¸y mãc, thiÕt bÞ ®iÖn tö, hµng may mÆc, giµy dÐp, kim lo¹i, ho¸ chÊt, kho¸ng s¶n…trong ®ã, m¸y mãc thiÕt bÞ ®iÖn tö còng chiÕm tû träng lín nhÊt vµ tû träng nµy ngµy cµng t¨ng.( xem b¶ng ) B¶ng : c¬ cÊu hµng xuÊt nhËp khÈu gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN -6 C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña ASEAN sang Trung Quèc 1993 2000 MÆt hµng NhËp khÈu (triÖuUSD) (%) MÆt hµng NhËp khÈu (triÖuUSD) (%) Kho¸ng s¶n 1,5 32,4 M¸y mãc, thiÕt bÞ ®iÖn tö 16,4 48,4 Gç & c¸c s¶n phÈm tõ gç 1,0 22,6 Kho¸ng s¶n 4,5 13,4 M¸y mãc, thiÕt bÞ ®iÖn tö 0,6 12,4 Nhùa 2,2 6,6 ChÊt bÐo, dÇu ®éng hoÆc thùc vËt 0,4 8,4 GiÊy, bét giÊy 1,0 3,1 Nhùa 0,2 4,4 Gç & c¸c s¶n phÈm tõ gç 0,9 2,8 Tæng céng 3,7 80,2 Tæng céng 25 74,3 C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña Trung Quèc sang ASEAN 1993 2000 M¸y mãc, thiÕt bÞ ®iÖn tö 0,9 20,8 M¸y mãc, thiÕt bÞ ®iÖn tö 12,9 51,7 Hµng dÖt may, quÇn ¸o, giµy dÐp 0,7 15,7 Hµng dÖt may, quÇn ¸o, giµy dÐp 2,6 10,5 Rau qu¶ 0,5 11,6 Kim lo¹i c¬ b¶n & c¸c s¶n phÈm KL 1,6 6,4 Kim lo¹i c¬ b¶n & c¸c s¶n phÈm KL 0,5 10,6 C¸c s¶n phÈm ho¸ chÊt 1,3 5,4 Kho¸ng s¶n 0,5 10,5 Kho¸ng s¶n 1,3 5,1 Tæng céng 3,1 69,2 Tæng céng 19,7 79,1 ASEAN-6 gåm Brunei, Singapo, Malayxia, In®«nªxia, Philipin, Th¸i Lan Sè liÖu n¨m 2000 chØ tÝnh tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 9 n¨m 2000 Nguån : ASEAN Secretariat Cã thÓ thÊy trong c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu cña c¶ 2 bªn Trung Quèc vµ ASEAN sang bªn kia, tû träng c¸c mÆt hµng chÕ biÕn ®· t¨ng lªn. Trong sè nh÷ng mÆt hµng chÕ biÕn, tû lÖ c¸c mÆt hµng cã hµm l­îng vèn cao nh­ m¸y mãc vµ thiÕt bÞ ®iÖn tö còng t¨ng lªn, tû lÖ c¸c mÆt hµng cã hµm l­îng lao ®éng cao gi¶m dÇn. Trong ®ã, hiÖn nay c¸c mÆt hµng m¸y mãc thiÕt bÞ ®iÖn tö ®Òu cã xu h­íng chiÕm tû träng lín nhÊt. Quan hÖ ®Çu t­ : 2.1. §Çu t­ cña c¸c n­íc ASEAN vµo Trung Quèc: ASEAN lµ mét trong nh÷ng khu vùc cung cÊp nguån vèn n­íc ngoµi quan träng cña Trung Quèc. Trong kho¶ng thêi gian tõ n¨m 1991 ®Õn 1998, vèn FDI thùc hiÖn cña ASEAN vµo Trung Quèc lu«n lu«n t¨ng, tõ 90 triÖu USD n¨m 1991 lªn 4,22 tØ USD n¨m 1998. Vèn FDI thùc hiÖn n¨m 1999, 2000 cã gi¶m sót chót Ýt, n¨m 1999 ®¹t 3,29 tØ USD, n¨m 2000 ®¹t 2,84 tØ USD, nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do ASEAN thêi kú nµy ®ang ë giai ®o¹n kh«i phôc kinh tÕ, kh«ng thÓ më réng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. Tuy cã xu h­íng t¨ng nhanh nh­ng tæng vèn ®Çu t­ cña ASEAN vµo Trung Quèc vÉn cßn chiÕm tû träng thÊp so víi tæng §TNN vµo Trung Quèc. Theo thèng kª cña Bé hîp t¸c kinh mËu Trung Quèc ( MOFTEC), tÝnh ®Õn n¨m 2001 tæng céng cã 17972 dù ¸n ®Çu t­ cña c¸c n­íc ASEAN vµo Trung Quèc, trÞ gi¸ vèn ®Çu t­ cam kÕt ®¹t 53,468 tØ USD, chiÕm 7,2% tæng gi¸ trÞ vèn §TNN vµo Trung Quèc, vèn FDI thùc hiÖn ®¹t 26,175 tØ USD, chiÕm 6,6% tæng FDI thùc hiÖn cña Trung Quèc. Trong c¸c n­íc ASEAN, Singapo lµ n­íc ®Çu t­ vµo Trung Quèc lín nhÊt, chiÕm tíi gÇn 65% tæng FDI cña c¶ ASEAN vµo Trung Quèc víi sè vèn FDI ®¹t 16,9 tØ USD ®Õn hÕt n¨m 2000, sau ®ã lµ Malayxia vµ Th¸i Lan nh­ng sè FDI cña hai n­íc nµy vµo Trung Quèc kÐm h¬n nhiÒu so víi Singapo. C¸c n­íc ASEAN cßn l¹i cã kim ng¹ch ®Çu t­ vµo Trung Quèc cßn nhá ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ cña Campuchia, Myanma, Lµo,ViÖt Nam vµ Brunei hÇu nh­ kh«ng ®¸ng kÓ. B¶ng : ®Çu t­ cña c¸c n­íc ASEAN vµo Trung Quèc (®Õn hÕt n¨m 2000 vµ 2001) ®¬n vÞ : tØ USD N­íc Sè h¹ng môc Sè vèn cam kÕt Sè vèn thùc hiÖn Singapo 9122 35,381 16,992 Malayxia 2031 4,936 2,203 In®«nªxia 760 1,591 0,837 Th¸i Lan 2880 4,971 1,994 Philipin 1369 2,564 1,029 ViÖt Nam 373 0,375 0,086 Myanma 146 0,194 0,034 Campuchia 24 0,022 0,007 Brunei 14 0,036 0,0004 Lµo 14 0,025 0,005 ASEAN ®Õn hÕt n. 2000 16733 50,095 23,191 ASEAN ®Õn hÕt n. 2001 17972 53,468 26,175 Tæng §TNN vµo Trung Quèc tÝnh ®Õn hÕt 2001 390025 745,391 395,223 Nguån : Bé hîp t¸c kinh mËu Trung Quèc ( MOFTEC) C¸c lÜnh vùc ®Çu t­ chñ yÕu cña c¸c n­íc ASEAN vµo Trung Quèc lµ chÕ t¹o, n¨ng l­îng, khai th¸c bÊt ®éng s¶n, tµi chÝnh, dÞch vô, ®Þa chÊt, kho¸ng s¶n…§Çu t­ cña ASEAN sang Trung Quèc chñ yÕu tËp trung t¹i c¸c ®Æc khu kinh tÕ, vïng më cöa ven biÓn, chñ yÕu do ng­êi Hoa thùc hiÖn, nguyªn nh©n chÝnh lµ do Céng ®ång ng­êi Hoa ë c¸c n­íc ASEAN kh¸ nhiÒu vµ hä n¾m gi÷ nhiÒu ngµnh kinh tÕ chñ chèt ë mét sè n­íc ASEAN nªn hä tÝch cùc ®Çu t­ vÒ quª h­¬ng cña m×nh. §Çu t­ cña Trung Quèc vµo c¸c n­íc ASEAN : HiÖn nay, ASEAN kh«ng cßn lµ thÞ tr­êng ®Çu t­ chÝnh cña Trung Quèc n÷a. §Õn hÕt n¨m 2001, chØ cã 740 dù ¸n ®Çu Trung Quèc cña c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN víi tæng vèn ®Çu t­ lµ 1,091 tØ USD trong ®ã, vèn cña bªn Trung Quèc chØ ®¹t 655 triÖu USD. N­íc nhËn vèn ®Çu t­ nhiÒu nhÊt cña Trung Quèc trong khèi lµ Th¸i Lan còng chØ ®¹t gÇn 88 triÖu USD, con sè cßn qu¸ khiªm tèn, sau ®ã lµ Campuchia víi sè vèn 85 triÖu USD, Singapo 68,6 triÖu USD, Myanma 48,58 triÖu USD, víi Malayxia vµ ViÖt Nam vèn ®Çu t­ cña Trung Quèc còng chØ ®¹t h¬n 30 triÖu USD n¨m 2000. B¶ng : ®Çu t­ cña Trung Quèc vµo c¸c n­íc ASEAN (®Õn hÕt n¨m 2000 vµ 2001) ®¬n vÞ : triÖu USD N­íc Sè doanh nghiÖp §TNN cña Trung Quèc Tæng vèn ®Çu t­ Vèn cña bªn Trung Quèc ViÖt Nam 41 48,77 31,00 Lµo 15 44,04 29,37 Campuchia 50 110,83 85,00 Myanma 30 146,38 48,58 Th¸i Lan 219 201,05 87,98 Malayxia 92 69,34 33,90 Singapo 161 78,35 68,62 In®«nªxia 50 159,07 59,62 Philipin 34 34,98 14,60 Tæng céng ®Õn hÕt n. 2000 692 892,80 458,66 Tæng céng ®Õn hÕt n. 2001 740 1091,00 655,00 Nguån :Bé hîp t¸c kinh mËu Trung Quèc (MOFTEC) C¸c lÜnh vùc ®Çu t­ chñ yÕu cña Trung Quèc vµo ASEAN lµ bao thÇu c¸c c«ng tr×nh s¶n xuÊt, bu«n b¸n vµ dÞch vô, c«ng nghiÖp rõng, khai th¸c má, s¶n xuÊt linh kiÖn TV, ®éng c¬ diezen, ®Æc biÖt lÜnh vùc hîp t¸c lao ®éng vµ bao thÇu c«ng tr×nh chiÕm tû träng kh¸ lín trong ®Çu t­ cña Trung Quèc ë c¸c n­íc ASEAN. NhiÒu ngµnh nghÒ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc ë ASEAN còng ngµy cµng ®­îc më réng sang c¸c lÜnh vùc kh¸c nh­ gang thÐp, thùc phÈm, hµng tiªu dïng, khai kho¸ng, thuû s¶n, m¸y mãc, tµi chÝnh,… Tuy nhiªn träng ®iÓm kinh doanh c¸c ngµnh nghÒ cña c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc vÉn lµ khai th¸c c¸c nguån tµi nguyªn vµ ngµnh c«ng nghiÖp gia c«ng ®Ó xuÊt khÈu. hîp t¸c kinh tÕ ph¸t triÓn tiÓu vïng s«ng Mªk«ng : S«ng Mªk«ng lµ con s«ng duy nhÊt liªn kÕt gi÷a Trung Quèc vµ 5 n­íc ASEAN Myanma, Lµo, Th¸i Lan, Campuchia vµ ViÖt Nam. §©y lµ con s«ng dµi nhÊt §«ng nam ¸ víi chiÒu dµi 4200 km, diÖn tÝch l­u vùc 795000 km2. §o¹n s«ng Mªk«ng ch¶y trªn ®Êt Trung Quèc gäi lµ s«ng Lan Th­¬ng dµi 2200 km. ViÖc hîp t¸c khai th¸c s«ng Mªk«ng ®­îc ®­a ra tõ h¬n 40 n¨m tr­íc ®©y vµ cho ®Õn nay, ®· cã rÊt nhiÒu ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ ph¸t triÓn tiÓu vïng s«ng Mªk«ng. Trong ®ã, ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ liªn quan trùc tiÕp ®Õn Trung Quèc gäi chung lµ ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ s«ng Mªk«ng- Lan Th­¬ng. HiÖn nay cã 4 tæ chøc vµ c¬ chÕ quèc tÕ thóc ®Èy ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ s«ng Mªk«ng - Lan Th­¬ng sau ®©y : 3.1. Hîp t¸c kinh tÕ tiÓu vïng s«ng Mªk«ng më réng ( GMS - Greater Mekong Sub- region): GMS lµ c¬ chÕ ph¸t triÓn hîp t¸c quèc tÕ quan träng nhÊt trong hîp t¸c kinh tÕ tiÓu vïng s«ng Mªk«ng - Lan Th­¬ng. Ch­¬ng tr×nh nµy do ADB khëi x­íng n¨m 1992. Môc tiªu cña GMS lµ thóc ®Èy, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù hîp t¸c ph¸t triÓn kinh tÕ cïng cã lîi gi÷a c¸c n­íc, ®­a TiÓu vïng s«ng Mªk«ng më réng nhanh chãng trë thµnh vïng ph¸t triÓn n¨ng ®éng vµ thÞnh v­îng trong khu vùc . Khu«n khæ chÝnh cña GMS lµ Héi nghÞ Bé tr­ëng hîp t¸c kinh tÕ tiÓu vïng s«ng Mªk«ng më réng tæ chøc mçi n¨m mét lÇn do ADB chñ tr×. Tõ n¨m 1992 ®Õn nay, ®· cã 10 cuéc häp ®­îc tæ chøc vµ 8 dù ¸n hîp t¸c ®­îc th«ng qua trªn c¸c lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c, n¨ng l­îng, du lÞch, b¶o vÖ m«i tr­êng, ph¸t triÓn nh©n lùc, th­¬ng m¹i , ®Çu t­, ng¨n cÊm ma tuý… trong ®ã ADB vµ c¸c quèc gia trong tiÓu vïng ®· chän ra h¬n 100 dù ¸n ®Ó ®Çu t­ víi tæng sè vèn ®Çu t­ kho¶ng 300 triÖu USD. N¨m 2002 ®¸nh dÊu mét mèc quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña GMS. Ngµy 3/11 võa qua t¹i Phnom Penh, Campuchia ®· diÔn ra Héi nghÞ th­îng ®Ønh lÇn ®Çu tiªn cña GMS ngay tr­íc thÒm Héi nghÞ th­îng ®Ønh ASEAN lÇn thø 8. Trong héi nghÞ lÇn nµy, c¸c nhµ l·nh ®¹o c¸c n­íc thµnh viªn ®· nhÊn m¹nh bèn ch­¬ng tr×nh ­u tiªn lµ hoµn thµnh hµnh lang kinh tÕ vµ giao th«ng vËn t¶i GMS nèi liÒn c¸c n­íc trong tiÓu vïng; tèi thiÓu ho¸ nh÷ng trë ng¹i ®èi víi du lÞch vµ kinh doanh cña c¸c n­íc, t¨ng c­êng diÔn ®µn th­¬ng m¹i GMS ®Ó thóc ®Èy ®Çu t­ t­ nh©n; ®Èy m¹nh hîp t¸c ph¸t triÓn nguån nh©n lùc; thùc hiÖn ph¸t triÓn bÒn v÷ng. T¹i héi nghÞ lÇn nµy, 6 n­íc thµnh viªn GMS ®· ®­a ra mét tuyªn bè cÊp cao chung, ®ång thêi ký kÕt hiÖp ®Þnh vÒ th­¬ng m¹i n¨ng l­îng gi÷a c¸c chÝnh phñ; Trung Quèc ký hiÖp ®Þnh víi c¸c n­íc ASEAN vÒ thuËn lîi hãa di chuyÓn ng­êi vµ hµng qua c¸c biªn giíi quèc gia. C¸c nhµ l·nh ®¹o cña c¸c n­íc thµnh viªn còng ®· x¸c ®Þnh " TÇm nh×n GMS" dùa trªn chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña c¸c n­íc thµnh viªn nh»m hiÖn thùc ho¸ nh÷ng tiÒm n¨ng to lín cña GMS vµ ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña mçi quèc gia vµ cña c¶ GMS. Hîp t¸c ph¸t triÓn l­u vùc s«ng Mªk«ng- ASEAN: T¹i héi nghÞ cÊp cao ASEAN lÇn thø 5 th¸ng 1995, ®Ò xuÊt vÒ liªn kÕt nÒn kinh tÕ ASEAN vµ l­u vùc s«ng Mªk«ng ( gåm tØnh V©n Nam Trung Quèc) ®­îc ®­a ra ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ cña 3 n­íc §«ng D­¬ng vµ Myanma däc theo l­u vùc s«ng Mªk«ng. Th¸ng 6/1996, c¸c ®¹i diÖn cÊp bé cña 7 n­íc ASEAN cïng víi c¸c n­íc Trung Quèc, Myanma, Lµo, Campuchia ®· chÊp thuËn gi¶i ph¸p vÒ " Khung Hîp t¸c ph¸t triÓn l­u vùc l­u vùc s«ng Mªk«ng " nh»m ®Èy m¹nh quan hÖ kinh tÕ cña toµn bé c¸c n­íc däc theo s«ng Mªk«ng- Lan Th­¬ng, thiÕt lËp quan céng t¸c vÒ kinh tÕ vµ cuèi cïng lµ thùc hiÖn " khu mËu dÞch tù do §«ng nam ¸" vµ " §¹i ASEAN "( 10 n­íc ). Dù ¸n quan träng nhÊt cña ch­¬ng tr×nh hîp t¸c nµy lµ dù ¸n x©y dùng tuyÕn ®­êng s¾t nèi tõ Singapo ®i C«n Minh Trung Quèc, mét phÇn trong tæng thÓ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn h¹ tÇng vËn t¶i ch©u ¸ nèi hai lôc ®Þa ¸ - ©u . Dù ¸n nµy hiÖn ®ang ®­îc nç lùc triÓn khai thùc hiÖn. Bªn c¹nh lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i, ch­¬ng tr×nh hîp t¸c ph¸t triÓn l­u vùc s«ng Mªk«ng- ASEAN còng chó träng c¸c dù ¸n ph¸t triÓn n«ng - l©m nghiÖp tiÓu vïng nh»m phèi hîp c¸c ho¹t ®éng gi÷a c¸c n­íc trong viÖc hîp t¸c khai th¸c tµi nguyªn s«ng Mªk«ng ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých cña c¸c n­íc vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. Hîp t¸c ph¸t triÓn bÒn v÷ng l­u vùc s«ng Mªk«ng : Dùa trªn c¬ së cña nhãm nghiªn cøu s«ng Mªk«ng, " HiÖp ®Þnh vÒ hîp t¸c ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong l­u vùc s«ng Mªk«ng" ®­îc ký kÕt n¨m 1995 gi÷a c¸c n­íc Th¸i Lan, Lµo, ViÖt Nam vµ Campuchia vµ Uû ban hîp t¸c s«ng Mªk«ng míi ®­îc chÝnh thøc thµnh lËp. Uû ban hîp t¸c s«ng Mªk«ng lµ mét tæ chøc khu vùc nh»m môc ®Ých v¹ch ra vµ thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn. Tãm l¹i, trong t­¬ng lai khi c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ trong tiÓu vïng s«ng Mªk«ng ®­îc thùc hiÖn th× kh«ng nh÷ng c¸c n­íc trong tiÓu vïng cã thÓ t¨ng kh¶ n¨ng giao th­¬ng, thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi mµ cßn cã thÓ hîp t¸c khai th¸c sö dông c¸c nguån tµi nguyªn cña dßng s«ng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®èi víi tÊt c¶ 6 quèc gia ven bê. H¬n n÷a, sù ph¸t triÓn trong hîp t¸c kinh tÕ trong tiÓu vïng s«ng Mªk«ng còng sÏ lµ yÕu tè thuËn lîi quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc hoµn thµnh khu mËu dÞch tù do ACFTA. Hîp t¸c kinh tÕ vïng "tø gi¸c vµng" gi÷a Trung Quèc, Lµo, Myanma vµ Th¸i Lan Môc tiªu cña ch­¬ng tr×nh hîp t¸c gi÷a nh÷ng n­íc däc theo s«ng Mªk«ng - Lan Th­¬ng nµy lµ nh»m thiÕt lËp mét hµnh lang xuyªn lôc ®Þa vµ hµnh lang kinh tÕ nèi gi÷a miÒn t©y nam Trung Quèc víi b¶n ®¶o ®«ng nam, tõ ®ã liªn kÕt gi÷a hai thÞ tr­êng lín lµ Trung Quèc vµ ASEAN, thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ cña tiÓu vïng. * nhËn xÐt chung vÒ quan hÖ kinh tÕ Trung Quèc - ASEAN Nh×n chung, quan hÖ kinh tÕ Trung Quèc - ASEAN ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Tuy nhiªn, c¸c thµnh tùu mµ hai bªn ®¹t ®­îc vÒ hîp t¸c trong c¸c lÜnh vùc th­¬ng m¹i, ®Çu t­…vÉn ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña hai thÞ tr­êng réng lín nµy vµ ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña mçi bªn. MÆc dï th­¬ng m¹i gi÷a Trung Quèc vµ ASEAN t¨ng nhanh, ASEAN vµ Trung Quèc lµ b¹n hµng quan träng cña nhau nh­ng ®Òu ch­a ph¶i lµ nh÷ng b¹n hµng lín nhÊt. Kim ng¹ch th­¬ng m¹i hai chiÒu gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc chØ ®¹t 41,615 tØ USD n¨m 2001, tû träng chØ chiÕm kho¶ng 8% so víi tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng cña Trung Quèc. Con sè nµy còng thÊp xa so víi nh÷ng ®èi t¸c hµng ®Çu cña Trung Quèc lµ NhËt b¶n chiÕm tíi 17%, Mü chiÕm gÇn 16%, EU chiÕm 15% tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng cña Trung Quèc. ASEAN chØ chiÕm 8,3% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Trung Quèc cßn Trung Quèc chØ chiÕm 3,9% xuÊt khÈu cña ASEAN. §èi víi ASEAN, Trung Quèc lµ mét thÞ tr­êng cung cÊp hµng nhËp khÈu nhiÒu h¬n lµ thÞ tr­êng ®Çu ra cho c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ASEAN. §ång thêi, do ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ tr×nh ®é s¶n xuÊt kh¸ t­¬ng ®ång nªn mét bé phËn lín trong c¬ cÊu hµng xuÊt nhËp khÈu cña Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN lµ nh÷ng mÆt hµng c¹nh tranh nhau, tÝnh bæ sung kh«ng nhiÒu. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn quan hÖ th­¬ng m¹i hai bªn ch­a t­¬ng xøng víi quy m« thÞ tr­êng. Quan hÖ ®Çu t­ gi÷a hai bªn cßn khiªm tèn h¬n n÷a. MÆc dï ASEAN lµ mét trong nh÷ng chñ ®Çu t­ chÝnh vµo Trung Quèc nh­ng tæng gi¸ trÞ ®Çu t­ vÉn cßn chiÕm tû lÖ rÊt nhá. N¨m 2001, ®Çu t­ cña ASEAN chØ chiÕm 6,5% so víi tæng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo Trung Quèc trong khi ®ã, chØ riªng Hångk«ng ®· chiÕm tû träng h¬n 36 % vµo Trung Quèc. §Çu t­ cÊp nhµ n­íc cña ASEAN vµo Trung Quèc cßn Ýt. §Çu t­ cña ASEAN chñ yÕu do ng­êi Hoa thùc hiÖn vµ tËp trung vµo c¸c ®Æc khu kinh tÕ ven biÓn cña Trung Quèc, ph­¬ng thøc ®Çu t­ còng cßn h¹n chÕ. VÒ phÝa Trung Quèc, ®Çu t­ cña n­íc nµy vµo ASEAN cßn qu¸ Ýt, tæng ®Çu t­ cña Trung Quèc vµo chØ ®¹t 655 triÖu USD n¨m 2001, chØ b»ng 2,5% so víi ®Çu t­ cña ASEAN vµo Trung Quèc. VÒ hîp t¸c tiÓu ph¸t triÓn tiÓu vïng s«ng Mªk«ng míi chØ ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng b­íc ®Çu, tiÕn tr×nh thùc hiÖn cho ®Õn nay vÉn cßn chËm ch¹p, viÖc thùc hiÖn tr­íc m¾t cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n th¸ch thøc. Cã thÓ nãi, hai bªn Trung Quèc vµ ASEAN cho ®Õn nay vÉn ch­a tËn dông tèi ®a kh¶ n¨ng khai th¸c cã hiÖu._.sÏ t¨ng 55% t­¬ng ®­¬ng 10,6 tØ USD. Theo People's Daily Online- 5/11/2002 -www.peopledaily.com.cn ASEAN vµ Trung Quèc cam kÕt sÏ hoµn thµnh viÖc thµnh lËp ACFTA trong vßng 10 n¨m, nh­ng thêi gian 10 n¨m chØ lµ trªn giÊy tê chø kh«ng ph¶i lµ mét kh¸i niÖm tuyÖt ®èi. RÊt cã thÓ cã nhiÒu bé phËn c¸c h¹ng môc trong HiÖp ®Þnh khung kh«ng cÇn ph¶i ®Õn 10 n¨m. Khu mËu dÞch tù do ASEAN ( AFTA) lóc ®Çu dù kiÕn hoµn thµnh trong 15 n¨m nh­ng thùc tÕ gÇn ®©y thêi gian nµy ®· ®­îc rót ng¾n l¹i cßn 9 n¨m. Do vËy, chóng ta còng cã thÓ hi väng ACFTA sÏ ®­îc hoµn thµnh trong kho¶ng thêi gian ng¾n h¬n dù kiÕn. ACFTA cã ®iÓm gièng víi AFTA ë chç còng lÊy HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i lµm néi dung chÝnh, nh­ng ACFTA ch¾c ch¾n sÏ phøc t¹p h¬n, phong phó vµ ®a d¹ng h¬n so víi AFTA ®Ó ph¶n ¸nh vµ thÝch øng víi ®Æc ®iÓm ®a d¹ng ho¸ cña khu mËu dÞch tù do ®Ó thÓ hiÖn lîi Ých vµ ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña c¸c bªn. Cßn so víi WTO, t«n chØ vµ môc tiªu cña ACFTA còng nhÊt qu¸n víi WTO, tuy nhiªn vÒ møc ®é më cöa thÞ tr­êng th× ACFTA cßn h¬n WTO, ®iÒu nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n vµ c¬ héi réng më h¬n ®Ó hai bªn ®Èy m¹nh th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ song ph­¬ng. H¬n n÷a, môc ®Ých cña viÖc ASEAN vµ Trung Quèc thµnh lËp khu mËu dÞch tù do kh«ng chØ lµ ®Ó lo¹i bá hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan cßn tån t¹i gi÷a hai bªn mµ cßn ®Ó thiÕt lËp mét khung ph¸p lý tæng hîp bao gåm mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p nhÊt thÓ ho¸ thÞ tr­êng nh­ thóc ®Èy ®Çu t­, thuËn lîi ho¸ th­¬ng m¹i vµ c¸c quy t¾c tiªu chuÈn ho¸ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­. NÕu hai bªn thùc hiÖn c¬ chÕ bæ sung lÉn nhau cã hiÖu qu¶ ®Ó h×nh thµnh ACFTA sÏ n©ng cao kh¶ n¨ng chèng l¹i rñi ro tõ bªn ngoµi cña nÒn kinh tÕ mçi n­íc, gi¶m sù phô thuéc vµo c¸c n­íc ph¸t triÓn, tõ ®ã ACFTA sÏ trë thµnh mét mÉu h×nh míi trªn thÕ giíi vÒ hîp t¸c vµ hç trî lÉn nhau gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Nh÷ng lîi Ých tõ viÖc thµnh lËp ACFTA cã thÓ ch­a nh×n thÊy ngay ®­îc mµ cßn cÇn ph¶i tr¶i qua mét qu¸ tr×nh. VÒ hiÖu qu¶ trong ng¾n h¹n mµ ACFTA ®em l¹i, do hai bªn míi chØ ®¹t ®­îc HiÖp ®Þnh khung s¬ bé nªn cã thÓ hîp t¸c kinh tÕ trong 1 hoÆc 2 n¨m tíi gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc sÏ kh«ng cã ¶nh h­ëng lín l¾m, nh­ng cam kÕt cña hai bªn vÒ thµnh lËp ACFTA trong HiÖp ®Þnh khung sÏ cã t¸c dông rÊt tÝch cùc ®èi víi viÖc t¨ng lßng tin vµo hîp t¸c kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a hai bªn. Sau mét thêi gian ng¾n lµ qu¸ tr×nh lµm nÒn, tÝch luü, t¸c dông tÝch cùc cña ACFTA sÏ ®­îc ph¸t huy, quan hÖ th­¬ng m¹i, ®Çu t­ gi÷a hai bªn cã thÓ sÏ t¨ng lªn râ rÖt, tõ ®ã sÏ ®Æt nÒn mãng v÷ng ch¾c cho sù t¨ng tr­ëng vµ æn ®Þnh kinh tÕ cña khu vùc §«ng ¸ trong nhiÒu n¨m tíi. Lµ khu vùc kinh tÕ s«i ®éng nhÊt hiÖn nay, §«ng ¸ lu«n thu hót ®­îc sù chó ý cña c¶ thÕ giíi. ViÖc Trung Quèc vµ ASEAN ®¹t ®­îc tho¶ thuËn thµnh lËp ACFTA kh«ng chØ lµ x¸c ®Þnh xu h­íng hîp t¸c vµo thêi gian tíi mµ sÏ t¹o ra mét lo¹t ph¶n øng ®èi víi hîp t¸c §«ng ¸, mét mÆt sÏ thóc ®Èy hîp t¸c kinh tÕ theo khu«n khæ "10+3" gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc, Hµn Quèc, NhËt B¶n ; mÆt kh¸c sÏ trùc tiÕp thóc ®Èy nhanh h¬n tiÕn tr×nh hîp t¸c trªn ph¹m vi réng h¬n cña toµn khu vùc §«ng ¸. Khu mËu dÞch tù do Trung Quèc - ASEAN thùc ra lµ mét qu¸ tr×nh ®Ó tiÕn ®Õn môc tiªu cuèi cïng - ®ã lµ hîp t¸c §«ng ¸, nhÊt thÓ ho¸ khu vùc §«ng ¸. Hîp t¸c "10+1" nµy gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc lµ hîp t¸c ®¹t ®­îc ®Çu tiªn trong khu«n khæ "10+3", do ®ã sÏ t¹o lËp vai trß dÉn ®Çu cña ASEAN vµ Trung Quèc trong viÖc thóc ®Èy tiÕn tr×nh hîp t¸c §«ng ¸. II. Nh÷ng kiÕn nghÞ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ACFTA MÆc dï ACFTA ra ®êi sÏ mang l¹i kh«ng Ýt nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi c¸c n­íc thµnh viªn, nh­ng nÕu c¸c bªn biÕt c¸ch biÕn nh÷ng th¸ch thøc nµy thµnh c¬ héi, biÕt c¸ch ®­a ra nh÷ng ®iÒu chØnh ®óng ®¾n ®Ó gi¶m bít nh÷ng th¸ch thøc nµy ®ång thêi biÕt c¸ch tËn dông nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña mçi bªn, tËn dông ph¸t huy nh÷ng c¬ héi ®· cã tr­íc ®©y vµ sÏ cã ®­îc tõ hîp t¸c trong ACFTA s¾p tíi, th× ACFTA sÏ thùc sù trë thµnh mét c¬ chÕ hîp t¸c cã hiÖu qu¶ mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho c¸c bªn. Sau ®©y lµ mét sè kiÕn nghÞ gãp ý ®èi víi c¸c n­íc Trung Quèc vµ ASEAN ®Ó ®¹t ®­îc sù hîp t¸c c¸c bªn cïng cã lîi vµ sù ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ h¬n cña ACFTA trong t­¬ng lai. 1. Tæ chøc ph©n c«ng s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ gi÷a c¸c n­íc trong khu vùc, biÕt c¸ch khai th¸c vµ tËp trung ph¸t triÓn nh÷ng lÜnh vùc mµ mçi bªn cã lîi thÕ so s¸nh h¬n: C¶ hai bªn ASEAN vµ Trung Quèc cÇn tËp trung ph¸t triÓn nh÷ng lÜnh vùc mµ mçi bªn cã lîi thÕ so s¸nh h¬n ®Ó t¨ng tÝnh bæ sung lÉn nhau gi÷a c¸c n­íc nµy. VÝ dô c¸c n­íc ASEAN tËp trung vµo xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n nhÊt lµ c¸c mÆt hµng ngò cèc, c¸c lo¹i hoa qu¶ nhiÖt ®íi, l©m s¶n, thuû h¶i s¶n, hoÆc c¸c s¶n phÈm ®iÖn tö c¬ khÝ, mét sè nguyªn vËt liÖu dïng cho s¶n xuÊt hoÆc tËp trung ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh dÞch vô mµ Trung Quèc ®ang cã nhu cÇu lín nh­ t­ vÊn, tµi chÝnh, gi¸o dôc, qu¶n lý c¬ së h¹ tÇng, quy ho¹ch ®« thÞ… V× c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp kÜ thuËt thÊp cña Trung Quèc cã thÓ dùa vµo chÝnh nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña n­íc nµy ASEAN còng nªn c¶i thiÖn ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®Ó t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm ®¹t gi¸ trÞ gia t¨ng cao h¬n. VÒ phÝa Trung Quèc vèn ®· cã thÕ m¹nh trong rÊt nhiÒu ngµnh hµng, trong ®ã Trung Quèc nªn tËp trung nhiÒu nhÊt vµo nh÷ng s¶n phÈm tiªu dïng, s¶n phÈm ®iÖn tö, m¸y mãc c«ng nghÖ, c¸c lo¹i n«ng s¶n «n ®íi, hoa, rau qu¶… §ång thêi, ®èi víi c¸c n­íc ASEAN, ®Ó kh¾c phôc xu h­íng ngµy cµng trë nªn yÕu thÕ tr­íc Trung Quèc trong nh÷ng ngµnh hµng mµ c¶ hai bªn ®Òu cã ­u thÕ c¹nh tranh sau khi ACFTA ®­îc thµnh lËp céng thªm víi nh©n tè Trung Quèc ®· gia nhËp WTO, tr¸nh t×nh tr¹ng hµng ho¸ Trung Quèc th©m nhËp å ¹t vµo thÞ tr­êng néi ®Þa, c¸c n­íc ASEAN cÇn cè g¾ng x¸c lËp lîi thÕ so s¸nh b»ng c¸ch nhanh chãng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ hµm l­îng tri thøc trong s¶n phÈm tiªu thô s¶n phÈm cuèi cïng ®Ó t¹o nªn nh÷ng mÆt hµng cã nÐt ®éc ®¸o. VÝ dô nh­ trong nh÷ng ngµnh cã hµm l­îng lao ®éng cao, c¸c n­íc ASEAN cÇn ph¶i nhanh chãng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ hµm l­îng tri thøc trong s¶n phÈm tiªu thô cuèi cïng ®Ó t¹o nªn nh÷ng nh÷ng mÆt hµng cã nÐt ®éc ®¸o, ch¼ng h¹n t¨ng tÝnh thêi trang trong hµng may mÆc, chó ý sù quan träng cña kiÓu d¸ng, cña tÝnh tiÖn dông trong s¶n phÈm t¹p ho¸, ®å dïng trong nhµ, trong v¨n phßng… C¸c n­íc ASEAN còng cÇn nç lùc chuyÓn dÞch c¬ cÊu c«ng nghiÖp lªn cao h¬n, nhanh chãng x¸c lËp lîi thÕ so s¸nh trong nh÷ng ngµnh liªn quan ®Õn m¸y mãc. VÒ c¸c lo¹i m¸y mãc nh­ ®å ®iÖn, ®iÖn tö gia dông, m¸y mãc gia ®×nh vµ v¨n phßng…vèn lµ nhãm hµng mµ c¶ Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN-5 ®ang c¹nh tranh m¹nh, c¸c n­íc ASEAN cÇn n©ng cao chÊt l­îng vµ ®Çu t­ nhiÒu vµo c¸c mÆt hµng nµy. Cßn c¸c m¸y mãc cao cÊp cã hµm l­îng c«ng nghÖ rÊt cao nh­ xe h¬i, m¸y c«ng cô, ng­êi m¸y…Trung Quèc sÏ ph¶i nhËp khÈu kh¸ nhiÒu lo¹i s¶n phÈm nµy nh­ng chñ yÕu tõ nh÷ng n­íc ph¸t triÓn nh­ NhËt, Mü, Hµn Quèc, §µi Loan…Tuy nhiªn, ASEAN cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c c«ng ty ®a quèc gia chän lµm n¬i s¶n xuÊt mét sè bé phËn cña c¸c lo¹i m¸y mãc ®ã. Ngoµi ra, trong khi Trung Quèc lu«n ®­îc coi lµ trung t©m c«ng nghiÖp chÕ t¹o cña thÕ giíi, tuy nhiªn Trung Quèc kh«ng ph¶i lµ c¬ së s¶n xuÊt duy nhÊt, sÏ cã ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nh­ c«ng nghiÖp chÕ biÕn tµi nguyªn, c«ng nghiÖp nguyªn liÖu th« mµ c¸c ASEAN sÏ cã c¬ héi tËn dông ®Ó ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp nµy, võa lµ nh©n tè bæ sung cho kinh tÕ Trung Quèc. 2. TËp trung ®Çu t­ vµo mét sè lÜnh vùc träng ®iÓm, c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, n©ng cao søc c¹nh tranh vÒ thu hót ®Çu t­ : Môc tiªu ®Çu t­ cña ACFTA nªn tËp trung theo h­íng tèi ­u ho¸ ph©n bæ vèn trong toµn khu vùc, n©ng cao søc c¹nh tranh quèc tÕ, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña hai bªn, t¨ng c«ng ¨n viÖc, tiÕn tíi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña hai bªn v× sù ph¸t triÓn chung vµ phån vinh cña c¶ khu vùc. Nh÷ng lÜnh vùc ®Çu t­ mµ hai bªn nªn ®Èy m¹nh lµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, n¨ng l­îng, lÜnh vùc thiÕt bÞ c«ng nghÖ míi vµ mét sè lÜnh vùc dÞch vô nh­ hîp t¸c vÒ tiÒn tÖ, tµi chÝnh, du lÞch, b¸n hµng…VÝ dô nh­ trong lÜnh vùc c¬ së h¹ tÇng, hai bªn nªn cïng nhau hîp t¸c ®Ó x©y dùng vµ n©ng cÊp ®­êng bé, ®­êng s¾t, ®­êng hµng kh«ng, ph¸t triÓn m¹ng l­íi ®iÖn tö - th«ng tin liªn l¹c… t¹o ®iÒu kiÖn tèt ®Ó doanh nghiÖp hai bªn ®Çu t­ vµo nhau còng nh­ c¸c n­íc kh¸c ngoµi khu vùc ®Çu t­ vµo ASEAN vµ Trung Quèc. Trong lÜnh vùc n¨ng l­îng, hai bªn cã thÓ th«ng qua h×nh thøc thµnh lËp c¸c c«ng ty liªn doanh ®Ó cïng khai th¸c, chÕ biÕn tµi nguyªn cña nhau. Ch¼ng h¹n c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc do ®· cã ®Çy ®ñ c«ng nghÖ, m¸y mãc hiÖn ®¹i khai th¸c n¨ng l­îng cã thÓ x©y dùng nh÷ng trung t©m khai th¸c tµi nguyªn nh­ dÇu th«, khÝ ®èt ë c¸c n­íc ASEAN nh­ Mianma, In®«nªxia, ViÖt Nam…VÒ c¸c n¨ng l­îng cã thÓ t¸i sinh, c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc cã thÓ ®Çu t­ vµo c¸c n­íc ASEAN nh÷ng lÜnh vùc nh­ thñy ®iÖn, nhiªn liÖu lµm r­îu, søc giã ph¸t ®iÖn, s¶n xuÊt khÝ ®èt, than…C¶ Trung Quèc vµ ASEAN ®Òu cã thÓ cïng hîp t¸c khai th¸c dÇu th«, khÝ ®èt ë khu vùc biÓn Nam. Hai bªn còng cã thÓ hîp t¸c ®Çu t­ trong lÜnh vùc thiÕt bÞ c«ng nghÖ míi nh­ liªn doanh khai th¸c n«ng s¶n míi, d­îc phÈm míi, ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin, h¹t nh©n, c«ng nghÖ vò trô. §èi víi riªng c¸c n­íc ASEAN, ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng c¸c nguån vèn n­íc ngoµi vµo ACFTA sau nµy ®a sè sÏ ®æ dån vµo Trung Quèc, c¸c n­íc ASEAN cÇn ph¶i c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ h¬n n÷a, t¹o mét m«i tr­êng ®Çu t­ æn ®Þnh, c¶i thiÖn c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ cung øng c¸c dÞch vô ®Ó cã thÓ cung øng c¸c dÞch vô cÇn thiÕt cho nÒn kinh tÕ nh­ lao ®éng, c¬ së h¹ tÇng…§Æc biÖt, ®Ó thu hót FDI nhiÒu h¬n, cÇn x©y dùng chÝnh s¸ch ®Çu t­ æn ®Þnh, cã nhiÒu ­u ®·i ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, x©y dùng nhiÒu h¬n còng nh­ n©ng cÊp c¸c c¬ së h¹ tÇng, t¨ng søc c¹nh tranh c¶ vÒ phÝ tæn, phÈm chÊt s¶n phÈm vµ kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn vµ tiÕp cËn thÞ tr­êng, xo¸ bá bít c¸c thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ, kh«ng cÇn thiÕt, ®ång thêi n©ng cao tr×nh ®é lao ®éng, t¨ng nhanh tÇng líp lao ®éng cã kü n¨ng ®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu c«ng nghiÖp lªn cao h¬n. 3. §Èy nhanh thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ s«ng Mªk«ng - Lan Th­¬ng Nh­ ®· ®Ò cËp ë phÇn tr­íc, ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ tiÓu vïng s«ng Mªk«ng - Lan Th­¬ng cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong ACFTA. Sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña ch­¬ng tr×nh hîp t¸c nµy sÏ ¶nh h­ëng lín ®Õn qu¸ tr×nh thµnh lËp ACFTA bëi v× nã liªn quan trùc tiÕp ®Õn phÇn lín c¸c thµnh viªn trong khèi ACFTA. V× vËy, cÇn ph¶i ®Èy m¹nh viÖc thùc hiÖn c¸c néi dung trong ch­¬ng tr×nh nµy, coi ®©y lµ mét khu vùc thö nghiÖm cña ACFTA. Tr­íc hÕt, cÇn thóc ®Èy vµ hÖ thèng ho¸ c¸c c¬ chÕ hîp t¸c hiÖn cã thuéc ch­¬ng tr×nh nµy, ®ã lµ c¸c ch­¬ng tr×nh Hîp t¸c kinh tÕ tiÓu vïng s«ng Mªk«ng më réng (GMS), Hîp t¸c ph¸t triÓn l­u vùc s«ng Mªk«ng - ASEAN, Hîp t¸c ph¸t triÓn bÒn v÷ng l­u vùc s«ng Mªk«ng vµ Hîp t¸c kinh tÕ ph¸t triÓn khu " tø gi¸c vµng " B¾c Th¸i Lan víi Lµo, Campuchia vµ Trung Quèc. Tuy viÖc thùc hiÖn ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh tùu nhÊt ®Þnh nh­ng hiÖn nay c¸c ch­¬ng tr×nh nµy ®ang ho¹t ®éng mét c¸ch kh«ng cã hÖ thèng vµ sù hîp t¸c cßn ë møc thÊp hoÆc míi chØ ®ang ë b­íc ®Çu, v× vËy Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN cÇn ph¶i hÖ thèng ho¸ nh÷ng c¬ chÕ nµy, duy tr× nh÷ng c¬ chÕ nµy æn ®Þnh trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. §Æc biÖt, ch­¬ng tr×nh hîp t¸c ph¸t triÓn l­u vùc s«ng Mªk«ng cÇn ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu v× ®©y lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc träng ®iÓm trong ng¾n h¹n cña ACFTA. Ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ s«ng Mªk«ng- Lan Th­¬ng nãi chung nªn b¾t ®Çu b»ng ®Çu t­ vµo viÖc x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng, cã thÓ thµnh lËp mét quü ®Çu t­ ®Ó gãp vèn tõ c¸c n­íc trong tiÓu vïng vµ cña n­íc ngoµi, ®iÒu nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Èy nhanh tiÕn tr×nh x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng cña c¸c dù ®ang ®­îc thùc thi hiÖn nay trong tiÓu vïng. MËu dÞch biªn giíi còng nªn ®­îc coi lµ mét b­íc khëi ®Çu ®Ó thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ tiÓu vïng vµ ®©y ®ång thêi còng lµ néi dung quan träng cña ACFTA v× mËu dÞch biªn giíi sÏ kh«ng chØ ®ãng vai trß nh­ mét th× ®iÓm cho ACFTA, mµ cßn thóc ®Èy ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc Trung Quèc vµ ASEAN l¸ng giÒng. Cã thÓ ¸p dông mét sè biÖn ph¸p nh­ sau ®Ó ®Èy m¹nh mËu dÞch biªn giíi ph¸t triÓn: c¬ chÕ qu¶n lý hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ­u ®·i : Ngoµi nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ quan vµ phi thuÕ sÏ ®­îc b·i bá theo HiÖp ®Þnh khung vÒ Hîp t¸c kinh tÕ toµn diÖn gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc, c¸c hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu qua biªn giíi nªn ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i riªng vµ trong thêi gian sím h¬n. Trõ mét sè mÆt hµng cÊm, nh÷ng mÆt hµng träng ®iÓm cña chÝnh phñ, nh÷ng hµng ho¸ dïng trong qu©n sù hoÆc mét sè mÆt hµng ®Æc biÖt kh¸c…c¸c hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu qua biªn giíi cã thÓ bá h¹n ng¹ch vµ giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu. C¬ chÕ qu¶n lý thuÕ ­u ®·i: C¸c mÆt hµng ®­îc s¶n xuÊt ë c¸c n­íc l¸ng giÒng vµ sau ®ã xuÊt khÈu qua cöa khÈu chØ ®Þnh vµ ®­îc sö dông vµ tiªu thô t¹i thÞ tr­êng cña mét trong c¸c n­íc trong khu vùc, trõ nh÷ng mÆt hµng b¾t buéc ph¶i nép thuÕ theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc th× vÉn cã thÓ tiÕp tôc ¸p dông chÕ ®é thu 50% thuÕ nhËp khÈu vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nh­ hiÖn nay. Sau ®ã thuÕ nµy sÏ ®­îc hoµn l¹i mét phÇn hoÆc toµn bé, phÇn thuÕ ®­îc hoµn nµy cã thÓ ®­îc dïng vµo viÖc x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng t¹i cöa khÈu. ThuËn lîi ho¸ mËu dÞch biªn giíi qua hîp t¸c trong c¸c lÜnh vùc vÒ h¶i quan, kiÓm nghiÖm kiÓm dÞch, ng©n hµng, b¶o hiÓm, träng tµi… cÇn ®­îc ®Èy m¹nh. CÇn t¨ng c­êng nh÷ng c«ng t¸c b¶o vÖ an ninh biªn giíi, chèng bu«n lËu vµ c¸c hµnh vi gian lËn th­¬ng m¹i kh¸c, b¶o ®¶m mét m«i tr­êng an toµn vµ thuËn lîi cho mËu dÞch biªn giíi ph¸t triÓn. T¨ng c­êng x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ë c¸c khu cöa khÈu nh­ ®­êng s¸, kho b¶o thuÕ, trang bÞ c¸c thiÕt bÞ kiÓm tra hµng ho¸ hiÖn ®¹i, ®Èy m¹nh ®Çu t­ x©y dùng c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu ph¸t triÓn, c¸c khu th­¬ng m¹i biªn giíi ph¸t triÓn ®Ó t¹o thuËn lîi cho viÖc vËn chuyÓn, l­u th«ng, tiªu thô hµng ho¸ ®­îc nhanh chãng, tiÖn lîi… 4. ChÝnh phñ hai bªn nªn tÝch cùc ®ãng vai trß chØ ®¹o vµ h­íng dÉn ®Ó thóc ®Èy hîp t¸c kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a c¸c doanh nghiÖp: Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ sù kinh doanh tù chñ cña c¸c doanh nghiÖp, t¸c dông h­íng dÉn chØ ®¹o cña Nhµ n­íc rÊt quan träng. Nã kh«ng chØ gióp tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng kh«ng sö dông hoÆc sö dông l·ng phÝ c¸c nguån lùc, mµ cßn thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp biÕt c¸ch khai th¸c vµ sö dông c¸c nguån lùc cã hiÖu qu¶; bªn c¹nh ®ã, còng gióp gi¶m bít nh÷ng thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ do sai sãt cña c¸c doanh nghiÖp còng nh­ t¨ng kh¶ n¨ng thµnh c«ng cña c¸c quyÕt ®Þnh cña c¸c doanh nghiÖp. Nhµ n­íc cã thÓ cung cÊp nh÷ng th«ng tin tham kh¶o h÷u Ých ®Ó doanh nghiÖp kÞp thêi ®iÒu chØnh ph­¬ng h­íng kinh doanh cña m×nh. §èi víi c¸c n­íc ASEAN vµ Trung Quèc, vai trß cña Nhµ n­íc l¹i cµng quan träng trong giai ®o¹n hiÖn nay. §Ó ®Èy m¹nh hîp t¸c kinh tÕ gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong ACFTA, ChÝnh phñ hai bªn nªn cã mét sè biÖn ph¸p sau : Th­êng xuyªn cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh thÞ tr­êng, phæ biÕn c¸c b¸o c¸o ph©n tÝch th«ng tin thÞ tr­êng. C¸c c¬ quan, ban ngµnh chøc n¨ng h÷u quan th­êng xuyªn tæ chøc c¸c ho¹t ®éng giao l­u víi c¸c doanh nghiÖp tiªu biÓu, l¾ng nghe ý kiÕn cña hä ®ång thêi giíi thiÖu m«i tr­êng ®Çu t­ vµ c¸c dù ¸n hîp t¸c cho nh÷ng doanh nghiÖp nµy. X©y dùng mét website chung cña c¶ khu vùc ®Ó cung cÊp th«ng tin vµ kÕt nèi gi÷a c¸c doanh nghiÖp, tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tra cøu th«ng tin, t×m hiÓu thÞ tr­êng cña nhau còng nh­ cã thÓ cung cÊp c¸c th«ng tin, giíi thiÖu vÒ doanh nghiÖp m×nh, t×m c¸c ®èi t¸c kinh doanh. Thµnh lËp nhiÒu phßng th­¬ng m¹i, hiÖp héi c¸c doanh nghiÖp…®Ó thu hót sù tham gia cña nhiÒu doanh nghiÖp. Sau ®ã th«ng qua nh÷ng tæ chøc nµy ®Ó cã thÓ t×m hiÓu kü h¬n vµ n¾m b¾t ®­îc chÝnh s¸ch, ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó ph¸t huy tèi ®a chøc n¨ng cña c¸c tæ chøc nµy. Tæ chøc c¸c cuéc triÓn l·m, c¸c chuyÕn kh¶o s¸t thÞ tr­êng sang c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc vµ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i kh¸c ®Ó t¨ng c¬ héi gÆp gì, tiÕp xóc, giao th­¬ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp c¸c bªn, hç trî cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu … ChÝnh phñ c¸c n­íc trong khu vùc cã thÓ hîp t¸c cïng tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o, täa ®µm gi÷a doanh nghiÖp c¸c n­íc ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ th«ng qua ®ã trao ®æi ý kiÕn, kinh nghiÖm, ®­a ra nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n th¶o luËn cïng gi¶i quyÕt, ®ång thêi Nhµ n­íc sÏ cung cÊp th«ng tin th­êng xuyªn vµ kÞp thêi cho c¸c doanh nghiÖp, cung cÊp c¸c dÞch vô trung gian m«i giíi, trî gióp hoÆc t­ vÊn c¸c gi¶i ph¸p cho c¸c doanh nghiÖp cïng tham kh¶o. 5. C¸c doanh nghiÖp hai bªn nªn chñ ®éng n©ng cao ý thøc hîp t¸c, t×m hiÓu thÞ tr­êng, chÝnh s¸ch, c¬ chÕ ho¹t ®éng cña nhau ®ång thêi nç lùc tù ®æi míi, n©ng cao søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp m×nh: VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp, ®ång thêi d­íi sù h­íng dÉn chØ ®¹o cña Nhµ n­íc, còng nªn chñ ®éng t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p hîp t¸c cã hiÖu qu¶. Cã thÓ th«ng qua mét sè biÖn ph¸p cô thÓ nh­ sau : T×m hiÓu t×nh h×nh thÞ tr­êng, t×nh h×nh cung cÇu, ®Æc ®iÓm, yªu cÇu, biÕn ®éng vµ nh÷ng tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng cña nhau, viÖc nµy sÏ gióp c¸c doanh nghiÖp khai th¸c thÞ tr­êng, t×m ra vµ n¾m b¾t kÞp thêi c¸c c¬ héi kinh doanh ë c¸c n­íc b¹n. T×m hiÓu chÝnh s¸ch, chñ tr­¬ng cña ChÝnh phñ c¸c n­íc trong khu vùc mét mÆt lµ ®Ó n¾m b¾t kü h¬n vÒ thÞ tr­êng vµ kinh doanh cã hiÖu qu¶ trong thÞ tr­êng mét n­íc mµ doanh nghiÖp ®Þnh tham gia, mÆt kh¸c rÊt quan träng lµ ®Ó so s¸nh c¸c c¬ héi kinh doanh gi÷a c¸c thÞ tr­êng trong khu vùc ®Ó lùa chän thÞ tr­êng kinh doanh cã hiÖu qu¶ nhÊt vÒ mét ngµnh nghÒ cô thÓ nµo ®ã. VÝ dô ®èi víi c¸c n­íc ASEAN, ®Ó tËn dông c¬ héi cã ®­îc tõ chiÕn l­îc " §¹i khai ph¸ miÒn T©y" cña Trung Quèc, c¸c doanh nghiÖp ASEAN nªn ®Èy m¹nh h¬n n÷a viÖc th©m nhËp vµo c¸c tØnh khu vùc phÝa t©y cña Trung Quèc. HoÆc vÝ dô nh­ ®Ó tËn dông c¬ héi tõ viÖc s¾p hoµn thµnh AFTA trong ASEAN, c¸c s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra ë mét trong nh÷ng n­íc ASEAN sÏ ®­îc h­ëng ­u ®·i thuÕ quan ë c¸c n­íc ASEAN cßn l¹i, c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc nªn t×m c¸ch thµnh lËp c¸c c¬ së s¶n xuÊt vµ tiªu thô chÝnh nh÷ng s¶n phÈm ®ã ë c¸c n­íc ASEAN. ViÖc nµy còng phï hîp víi chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ ra n­íc ngoµi ®ang ®­îc ¸p dông hiÖn nay cña chÝnh phñ Trung Quèc. NÕu viÖc thµnh lËp c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt ë c¸c n­íc ASEAN nh­ vËy, mét mÆt c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc cã thÓ nhËn ®­îc sù hç trî cña chÝnh chñ tr­¬ng cña chÝnh phñ n­íc nµy ®em l¹i, mÆt kh¸c võa cã thÓ tËn dông nh÷ng ­u ®·i cña AFTA, vµ trong t­¬ng lai lµ nh÷ng ­u ®·i cña ACFTA, g¾n s¶n xuÊt víi tiªu thô s¶n phÈm. T×m hiÓu chÝnh s¸ch, c¬ chÕ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ë c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc. §©y lµ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò cho sù hîp t¸c cã hiÖu qu¶. Tr­íc ®©y ®· cã kh«ng Ýt nh÷ng thÊt b¹i trong hîp t¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc vµ ASEAN mµ nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do sù hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ nhau cho nªn dÉn ®Õn nhiÒu bÊt ®ång vÒ quan ®iÓm trong c¸c quyÕt ®Þnh vµ c¶ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp hîp t¸c. Thêi gian gÇn ®©y, cïng víi c«ng cuéc c¶i c¸ch më cöa, hÖ thèng ho¹t ®éng vµ c¸c nguyªn t¾c qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc cã nhiÒu thay ®æi. C¸c doanh nghiÖp ASEAN nªn t×m hiÓu nh÷ng chÕ ®é së h÷u kh¸c nhau, nh÷ng ®Æc ®iÓm míi trong thÓ chÕ l·nh ®¹o, hÖ thèng qu¶n lý, chÝnh s¸ch marketing,v.v…cña c¸c doanh nghiÖp cã quy m« kh¸c nhau cña Trung Quèc. §ång thêi, trong qu¸ tr×nh phôc håi nÒn kinh tÕ hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp ASEAN còng liªn tôc ®­a ra nh÷ng ®iÒu chØnh vµ c¶i thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý kinh doanh, s¶n xuÊt, nh©n sù, tµi chÝnh,…nªn c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc còng ph¶i nç lùc t×m hiÓu vÒ nh÷ng thay ®æi nµy. §Æc biÖt, trong qu¸ tr×nh thµnh lËp ACFTA s¾p tíi, trong c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ nãi chung còng nh­ cña c¸c doanh nghiÖp hai bªn nãi riªng cßn cã nhiÒu ®iÒu chØnh n÷a ®ßi hái c¶ hai bªn cÇn ph¶i nç lùc nhiÒu h¬n n÷a cho sù hîp t¸c cã hiÖu qu¶ gi÷a c¸c doanh nghiÖp. TÝch cùc tham gia vµo c¸c cuéc triÓn l·m, kh¶o s¸t thÞ tr­êng n­íc ngoµi…®Ó t×m hiÓu th«ng tin, t×m ®èi t¸c, t¨ng c­êng giao l­u víi doanh nghiÖp c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc. Thµnh lËp c¸c hiÖp héi doanh nghiÖp cïng c¸c doanh nghiÖp trong n­íc hoÆc thµnh lËp hiÖp héi c¸c doanh nghiÖp trong mét sè ngµnh cïng víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong khu vùc ®Ó cïng trao ®æi ý kiÕn, cïng hîp t¸c s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong khu vùc. VÝ dô cã thÓ thµnh lËp HiÖp héi c¸c doanh nghiÖp trong mét sè ngµnh vèn lµ thÕ m¹nh cña c¸c n­íc trong khu vùc nh­ nh÷ng ngµnh hµng n«ng nghiÖp nh­ g¹o, h¹t ®iÒu, cao su, thuû h¶i s¶n… hoÆc mét sè ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn tö, may mÆc…®Ó ®Èy m¹nh nh÷ng ngµnh nµy ph¸t triÓn, hîp t¸c s¶n xuÊt trªn quy m« lín, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ cã thÓ ®iÒu tiÕt gi¸ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng nµy trªn thÞ tr­êng quèc tÕ tr¸nh mét c¸ch hîp lý. §ång thêi, b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i nç lùc tù ®æi míi vÒ c¸ch thøc qu¶n lý kinh doanh s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ, gi¶m thiÓu c¸c chi phÝ, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, dÞch vô ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh tõ néi lùc doanh nghiÖp m×nh. 6. Tham kh¶o kinh nghiÖm tõ m« h×nh AFTA : C¸c n­íc ASEAN ®· tr¶i qua 10 n¨m ®µm ph¸n, ®· kÝ kÕt hµng lo¹t c¸c hiÖp ®Þnh vÒ lo¹i bá hµng rµo thuÕ quan, thèng nhÊt c¸c tiªu chuÈn s¶n phÈm vµ thuËt ng÷ thuÕ quan, ®¬n gi¶n ho¸ vµ thèng nhÊt thñ tôc h¶i quan, x©y dùng c¬ chÕ trao ®æi nh©n lùc vµ th«ng tin, ®· x¸c ®Þnh môc tiªu trung vµ dµi h¹n, ®· x¸c ®Þnh c¬ chÕ hiÖp th­¬ng vµ c¸ch ®µm ph¸n t­¬ng ®èi æn ®Þnh. Néi dung chÝnh cña AFTA, còng nh­ cña ACFTA lµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i. XÐt vÒ mét khÝa c¹nh nµo ®ã, cã thÓ nãi AFTA lµ mét nÒn mãng quan träng cho sù h×nh thµnh ACFTA. V× vËy, ACFTA cã thÓ tham kh¶o m« h×nh cña AFTA trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh khu vùc mËu dÞch tù do tù do nµy. Trªn thùc tÕ, nh÷ng hµnh tr×nh gi¶m thuÕ quan vµ phi thuÕ ®· ®­îc ®­a ra trong HiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c kinh tÕ toµn diÖn cña ASEAN - Trung Quèc còng cã nhiÒu ®iÓm gièng víi ph­¬ng ph¸p gi¶m thuÕ ®· ®­îc ¸p dông trong AFTA. Tuy nhiªn häc hái m« h×nh cña AFTA kh«ng cã nghÜa lµ Trung Quèc sÏ gia nhËp vµo AFTA mµ chØ lµ ¸p dông nh÷ng khu«n khæ chñ yÕu vµ c¬ cÊu tæ chøc cña AFTA. Do b¶n th©n viÖc thµnh lËp AFTA ®· tr¶i qua mét thêi gian dµi vµ cã mét sè kinh nghiÖm, ACFTA cã thÓ tõ ®ã rót ra nh÷ng bµi häc bæ Ých, tõ ®ã sÏ gióp ACFTA gi¶m bít thêi gian vµ chi phÝ trong qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh kinh tÕ vi m« th«ng qua nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ. Hai bªn còng cã thÓ tËn dông c¬ chÕ cña khu mËu dÞch tù do, cè g¾ng ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh hîp t¸c ho¸ mµ néi bé ASEAN ch­a thÓ gi¶i quyÕt ®­îc. VÝ dô nh­ kÕ ho¹ch vÒ x©y dùng Khu vùc ®Çu t­ ASEAN (AIA) mµ c¸c n­íc ASEAN ®­a ra vµi n¨m tr­íc nh­ng ®Õn nay còng míi chØ ®ang ë b­íc ®Çu, ch­a cã nh÷ng tiÕn triÓn thùc chÊt. Trung Quèc vµ ASEAN cã thÓ tham kh¶o c¬ chÕ ®· cã, thµnh lËp Khu vùc ®Çu t­ Trung Quèc - ASEAN vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch hîp t¸c c«ng nghiÖp, dÞch vô… Trung Quèc - ASEAN. ViÖc nµy sÏ gióp cho viÖc thµnh lËp ACFTA thùc sù trë thµnh mét tæ chøc hîp t¸c toµn diÖn. 7. Néi bé c¸c n­íc ASEAN cÇn ®oµn kÕt vµ nhÊt trÝ, ®ång thêi khÈn tr­¬ng ®Èy nhanh h¬n n÷a qu¸ tr×nh hoµn thµnh c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c trong néi bé khèi ASEAN C¸c n­íc ASEAN ®Òu cã lîi Ých chung tõ viÖc thµnh lËp ACFTA, hîp t¸c víi Trung Quèc ®em l¹i nhiÒu c¬ héi nh­ng còng cã kh«ng Ýt th¸ch thøc, nÒn kinh tÕ l¹i lµ mét nÒn kinh tÕ lín m¹nh vµ cã quy m« lín h¬n c¶ 10 n­íc ASEAN gép l¹i. NÕu trong néi bé c¸c n­íc ASEAN kh«ng cã sù ®oµn kÕt hîp lùc trong quan hÖ víi Trung Quèc th× ASEAN sÏ khã cã thÓ ®¹t ®­îc nh÷ng lîi Ých chung ®ã, thËm chÝ cßn k×m h·m sù ph¸t triÓn chung cña c¶ khu vùc nµy. V× vËy, trong qu¸ tr×nh x©y dùng ACFTA, c¸c n­íc ASEAN cÇn ph¶i ®Èy m¹nh ®oµn kÕt nhÊt trÝ h¬n n÷a, ®øng trªn lËp tr­êng chung trong gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ còng nh­ chÝnh trÞ, cïng hîp lùc ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh trong c¸c quan hÖ hîp t¸c víi Trung Quèc, cïng gióp ®ì nhau ph¸t triÓn kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong ACFTA. §Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng n­íc ASEAN míi cÇn cã sù gióp ®ì cña c¸c n­íc kh¸c trong ASEAN ®Ó theo kÞp tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c n­íc ph¸t triÓn h¬n trong ACFTA vµ ®Ó h¹n chÕ bít nh÷ng tiªu cùc do viÖc thùc hiÖn ACFTA ®em l¹i. §ång thêi, c¸c n­íc ASEAN cÇn ®Èy nhanh viÖc hoµn thµnh c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c trong néi bé khèi nµy nh­ AFTA, AIA, AICO,…v× viÖc nµy sÏ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn viÖc thóc ®Èy hoµn thµnh c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c trong ACFTA, t¹o c¬ së tiÒn ®Ò viÖc thùc hiÖn ACFTA . 8. Cñng cè hoµ b×nh, æn ®Þnh an ninh chÝnh trÞ trong khu vùc MÆc dï chÝnh phñ Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN ®· cã nh÷ng nç lùc trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò vÒ an ninh, chÝnh trÞ gi÷a hai bªn song hiÖn nay vÉn cßn tån t¹i nh÷ng vÊn ®Ò vÒ tranh chÊp h¶i ®¶o, vïng biÓn, l·nh thæ, biªn giíi…do lÞch sö ®Ó l¹i cÇn gi¶i quyÕt. Ngoµi ra, vÊn ®Ò chÝnh trÞ ë mét sè n­íc ASEAN nh­ In®«nªxia, Philipin, Campuchia còng diÔn ra rÊt phøc t¹p, ®Æc biÖt sù hiÓm ho¹ cña chñ nghÜa khñng bè ®èi víi toµn thÕ giíi tõ sau sù kiÖn 11/9 ë Mü vµ mét sè sù kiÖn diÔn ra gÇn ®©y ë nh÷ng n­íc ASEAN nh­ In®«nªxia, Philipin ®· trë thµnh mèi ®e do¹ ®èi víi an ninh chung cña ASEAN nãi riªng vµ cña toµn khu vùc ACFTA nãi chung. V× vËy, Trung Quèc vµ c¸c n­íc ASEAN mét mÆt cÇn nç lùc t×m h­íng gi¶i quyÕt triÖt ®Ó nh÷ng m©u thuÉn chÝnh trÞ ®ang tån t¹i gi÷a hai bªn, mÆt kh¸c cÇn hîp t¸c ®Ó b¶o vÖ an ninh chÝnh trÞ cña mçi n­íc vµ toµn khu vùc, hîp lùc chèng chñ nghÜa khñng bè vµ c¸c lùc l­îng ph¶n ®éng kh¸c ®Ó duy tr× hoµ b×nh, æn ®Þnh chung trong khu vùc, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hîp t¸c kinh tÕ th­¬ng m¹i ph¸t triÓn. KÕt luËn ChØ trong thêi gian rÊt ng¾n lµ mét n¨m, Trung Quèc vµ ASEAN ®· ®i ®Õn quyÕt ®Þnh chÝnh thøc vÒ viÖc thµnh lËp ACFTA. §©y chÝnh lµ mét b­íc nh¶y vät vÒ chÊt trong quan hÖ gi÷a hai bªn vµ còng lµ mét quyÕt ®Þnh mang tÝnh lÞch sö mµ hai bªn ®· ®­a ra ®Ó t×m kiÕm nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn míi. Khu vùc mËu dÞch tù do nµy ra ®êi sÏ høa hÑn nhiÒu lîi Ých thiÕt thùc ®èi víi c¸c n­íc thµnh viªn. MÆc dï gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc hiÖn nay ®ang tån t¹i nhiÒu yÕu tè c¹nh tranh vÒ kinh tÕ, ®©y lµ mét th¸ch thøc lín song còng l¹i lµ mét ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn - c¹nh tranh chÝnh lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao. MÆt kh¸c, tuy cã nhiÒu ®iÓm t­¬ng ®ång nh­ng c¸c n­íc ASEAN vµ Trung Quèc hoµn toµn vÉn cã thÓ t×m thÊy nhiÒu d­ ®Þa trong hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña mçi bªn. ACFTA lµ mét m« h×nh hîp t¸c ®óng ®¾n vµ thÝch hîp ®èi víi c¶ hai bªn. NÕu hai bªn cïng nç lùc thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt nh­ ®· nªu trong HiÖp ®Þnh khung, ®ång thêi cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¶ thi ®Ó cô thÓ ho¸ vµ tiÕn hµnh nh÷ng néi dung hîp t¸c trong HiÖp ®Þnh nµy, ch¾c ch¾n ACFTA sÏ lµ mét c¬ chÕ hîp t¸c cã hiÖu qu¶ gi÷a hai bªn. Trong t­¬ng lai, khu mËu dÞch tù do víi h¬n 1,8 tØ ng­êi tiªu dïng nµy sÏ cã thÓ lµ mét mÉu h×nh míi vÒ hîp t¸c, hç trî lÉn nhau gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®ång thêi còng lµ tiªn phong ®èi víi sù liªn kÕt gi÷a c¸c n­íc §«ng ¸. Trong khu«n khæ thêi gian vµ quy m« h¹n chÕ, kho¸ luËn nµy chØ ®Ò cËp mét sè vÊn ®Ò liªn quan trùc tiÕp ®Õn ACFTA nh­ nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy quyÕt ®Þnh thµnh lËp ACFTA, nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc cña ACFTA ®èi víi hai bªn Trung Quèc vµ ASEAN nãi chung vµ mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ACFTA. Ngoµi ra cßn mét sè vÊn ®Ò kh¸c liªn quan tíi ®Ò tµi em ch­a cã dÞp bµn ®Õn nh­ c¬ héi vµ th¸ch thøc cña ACFTA vµ nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó tham gia hiÖu qu¶ vµo khèi nµy ®èi víi tõng n­íc ASEAN, ®Æc biÖt lµ ®èi víi ViÖt Nam. Hi väng trong t­¬ng lai tíi, nÕu cã ®iÒu kiÖn, em sÏ cã thÓ ph¸t triÓn ®Ò tµi lªn møc cao h¬n.  tµi liÖu tham kh¶o Tµi liÖu tiÕng ViÖt : Gi¸o tr×nh Quan hÖ kinh tÕ quèc - Lý thuyÕt vµ thùc tiÔn - GS. PTS T« Xu©n D©n - PGS.TS Vò ChÝ Léc - Nhµ xuÊt b¶n Hµ néi - 1998. Nh÷ng vÊn ®Ò cña toµn cÇu ho¸ - TiÕn sÜ NguyÔn V¨n D©n ( Chñ biªn )- Trung t©m khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n quèc gia- Nhµ xuÊt b¶n khoa häc x· héi - 2001. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ. Lèi tho¸t cña Trung Quèc lµ ë ®©u - Trung t©m nghiªn cøu Trung Quèc dÞch - Nhµ xuÊt b¶n khoa häc x· héi - 2001. Ch©u ¸. Tõ khñng ho¶ng nh×n vÒ thÕ kû 21 - T¸c gi¶ Vò Quang ViÖt - Nhµ xuÊt b¶n TP Hå ChÝ Minh vµ VAPEC - 2000. §Æc ®iÓm con ®­êng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¸c n­íc ASEAN - TiÕn sÜ Ph¹m §øc Thµnh ( Chñ biªn ) - Nhµ xuÊt b¶n khoa häc x· héi - 2001. ASEAN h«m nay vµ triÓn väng - PTS NguyÔn Thu Mü ( Chñ biªn ) - Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - 1998. Tµi liÖu tham kh¶o vÒ Xóc tiÕn th­¬ng m¹i - Côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i. Bé th­¬ng m¹i - Th¸ng 10/2002. Kinh tÕ thÕ giíi n¨m 1999 -2000, 2000 - 2001, 2001 - 2002, §Æc ®iÓm vµ triÓn väng - Kim Ngäc ( chñ biªn ) - NXB ChÝnh trÞ quèc gia - 2000. Trung Quèc : C¶i c¸ch më cöa (1978 - 1998) - TiÕn sÜ NguyÔn ThÕ T¨ng ( chñ biªn ) - NXB khoa häc x· héi - 2000. C«ng nghiÖp ho¸ ë mét sè n­íc ASEAN - Bµi häc kinh nghiÖm vµ tÇm nh×n ®Õn 2020- GS.TS NguyÔn Thanh TuyÒn, TS §µo Duy Hu©n - NXB ChÝnh trÞ Quèc gia - 2000. T¹p chÝ nghiªn cøu Trung Quèc c¸c sè n¨m 2001 vµ 2002. T¹p chÝ nghiªn cøu §«ng nam ¸ c¸c sè 1, 5 n¨m 2002. T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 2 n¨m 2002. B¶n tin Trung Quèc c¸c sè 1, 5, 7 n¨m 2002. T¹p chÝ Ngo¹i th­¬ng c¸c sè 11-20/4, 21 -31/8, 21-31/10 n¨m 2002. Thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn c¸c sè 20/9, 27/9 n¨m 2001, 27/6,1/8 n¨m 2002. C¸c website : www.fptnet.com www.saigonnet.vn www.vnn.vn www.vietrade.gov.vn www.undp.org.vn www.netnam.com b. tµi liÖu tiÕng Anh "Forging closer ASEAN - China Economics Relations in the 21st century"-Report Submitted by the ASEAN-China expert group on Economic cooperation, 10/2001 Framework Agreement on comprehensive economic cooperation between ASEAN and China - 8th ASEAN Summit. IMF- Direction of Trade Statistics Yearbook 2001 FEER, 2/5/2002. " The challenges of cooperation" - Reported by Mr. Lim Swee Say, Singapore's Minister of Environment - Annual ASEAN-China bilateral dialogue (15-16 April 2002) China - ASEAN Free Trade arrangement: Opportunities and challenges, John Wong & Sarah Chan - Paper presented at the International Seminar on China - ASEAN trade, investment and development cooperation ( June,2002 ) C¸c website : www.aseansec.org www.asiaweek.com www.moftec.gov.cn www.xinhuanet.com www.china.org.cn www.chinadaily.com.cn www.peopledaily.com.cn www.vietnamnews.vnagency.com.vn ._.