Tóm tắt Luận văn - Nghiên cứu sự biến động thành phần loài và mật độ của lớp giáp xác ở sông Tiên, huyện Tiên phước, tỉnh Quảng Nam

tốt nghiệp Thạc sĩ Khoa học, họp tại Đại học Đà Nẵng vào ngày 26 tháng 12 năm 2015 Có thể tìm hiểu luận văn tại: - Trung tâm thông tin - Học liệu - Đại học Đà Nẵng - Thư viện trường Đại học Sư Phạm, Đại học Đà Nẵng 1 Ở Ầ 1. Tính cấp thiết của t i G , u C k Ar ro od o r o tron , r u r ro ro con rong , o u r u , u r ro u C u o ro r d d r o con , r k o u k con u u r u o có r k o [3], [13], [20]. u r , u, k d , r u , u u r o r con , ro u r u k , u r k o d k r [10], [13], [15], [16]. u d 43k u 8 u u , u , u o , o d - r u B o n o o , u , ro u o , u u o d 2 r u r k o d ro [27]. u , ro u , , k u o , , r d con u o d , u o G k u u d u k o o k k u o d o , k u . Xu ừ do r , : “Nghiên cứu sự i n ng h nh h n i c gi c sông Tiên, huyện Tiên Phư c, ỉnh Quảng N ”. 2. ục tiêu của t i - X o , , o o , u , u - u u r , u , u u k u d u o 3. Nội dung nghiên cứu - u o r , u , u - u o theo , u , u 3 - u u r G k u u u k d , r u G , u , u 4. i t ợng v ph vi nghiên cứu 4. . i t ợng nghiên cứu C o u Crustacea), o o Giáp u D apoda) , u , u 4.2. h vi nghiên cứu C k o , u u 8 u u, 2-3 ngày, ro ừ 3/2 15 tháng 10/2015, d o i mùa, khô , 10 u u u , u , u 5. ngh a h a h c v ngh a thực ti n của t i 5. . ngh a h a h c Cu o , , o , d , u u r o k u u 5.2. ngh a thực ti n k o o d k o , k u , o d u ; u o r u các loài 6. Những ng g p ới của t i - u iên cung 4 o r D các loài , u , u - Cu d u o o , o u. - B u u d u u u u ro k u u 7. Cấu trúc luận văn: u M u C 1: u u C 2 : , u C 3: u u u u k D u k o CHƯƠNG T NG N T I I U 1.1. T NH H NH NGHI N C NG ẬT GI C CỠ ỚN T N TH GIỚI u X nói chung và Giáp xác r r ừ r , u ừ nh u XIX u Âu. T u Á kỷ XX u r ẽ ro o u u ru u u o , o , s , o u k r r ao (Pond net), t u u ( u Petersen , c , và r 5 u o u u ru o u , u r , d o r [16]. 1.2. T NH H NH NGHI N C NG ẬT GI C CỠ ỚN T NG NƯỚC o r 1945: Có các r u Edwardo (1869) o u Thelphusa longipes (= Potamon longipes C o, và Thalwitz (1891) công o Palaemon nipponensis ru B A 19 4, D M k u k o , u o k o ro D , r , M M r , M M o - III, 19 4 , 28 o u . u 19 2, 19 6 u u t B 1914 u 2 o (Potamon frustorferi, Geothelphusa annamensis 1923 u 6 o o , u [10, 16, 20]; Richard (1894), Brehm (1852), 19 5 D d 19 7 u ; t o u k u o ud 1914 Bou r 19 4, 192 , 1925 [10], [12], [15], [16]. o ừ 1945 : ro kỳ , k r 1961, 1967 , u u 1972 u o o B . 1975 , k u u r k o , u B m, u r d 27 o , u y trong các B t Nam [13], [14], [18], [19], [20]. u , r et al 198 8 o u C r d [12]. 1999, Cai 1999 o A d 6 o k o k o C r d [29]. u Xu u r et Liang 2 2 2 o k C ridina nguyeni và C. caobangensis [20] , 2 7 d 14 o u A d , ro 6 o ro A d [17 - 19]. u Xu (1978, 1979, 1981, 1992, 2003, 2004, 2006, 2010, 2 11 Palaemonidae , ghi o , o u , , - , Cam Ranh 1998, u o o d 2 1, 2 1 u o o o d o 24 o u 6 [10], [12], [13], [15]. Yeo và ru , 2 7 u o Hainanpotamon auriculatum; r d o, 2 1, u o Tiwaripotamon edostilus. Cùng o d , u r u d u t o B c B B , u u Somanniathelphusa S. triangularis ừ B , , 2 5 , S. pax - B B B r and Kosuge, 1995), S. dangi. (Yeo & X u , 1999 , [15], [16], [20]. o 197 - 1971, u u r u r u u , u , B , C , u o , u r k u rừ u Xu D , 1995 [23]. C r 7 u , 2 2 o r , r u k o X : , 5 , 2 1 , , u , 2 12) [13], [15], [20]. Theo u Xu u 2 7, 2 8 X , u u 15 o u 7 , 11 , 6 X [9]. 2 5 , u C u o 98 o [3]. u 2 2 u loài tôm , u 18 o u 6 , 3 ro C r d 32 o , 8 , 4 u nhóm tôm Pennaeidea [26]. (1996 u rừ n C , C M T 4 o [25]. o 2 1 , u ừ B 248 o [21]. o 2 5 u k u rừ D C u, A T 39 o [24]. o Trung (2012) nghiên c u o u u, u r , 18 o Giáp xác, u 3 [8]. o B M 2 11 , u u u [4]. A 2 13 , u d X u [2]. u d 8 r u k o u [6], [7], [34]. u u X u k o u[5]; 1.3. T NH H NH NGHI N C NƯỚC NG T T I T NH NG N V u u o o u 1.4. H I T C I I I N TỰ NHI N INH T H I H ỰC NGHI N C 1.4.1. trí a l 1. .2. i u i n tự nhiên 1. . . hí hậu thời tiết 1. . . Thủy văn 1.4.5. inh tế hội CHƯƠNG 2 THỜI GI N I HƯƠNG H NGHI N C 2. . THỜI GI N I NGHI N C 2. . . Thời gian nghiên cứu u ừ 1/2 15 11/2015. C k o , u u tro 8 u u, ừ 2-3 , d o 2 : k B 2 1 2. .2. a i nghiên cứu u 1 u u u Tiên, u , u , u u k u ừ M1 M1 9 2.2. HƯƠNG H NGHI N C 2.2. . h ng ph p thu thập s li u t i li u - h ng ph p nghiên cứu l thuyết - h ng ph p tha vấn cộng ng 2.2.2. Thu thập vật ẫu ng i tự nhiên u u o d ro u k 1974 [10], u Xu u 2004) [7]. 2.2. . hân tích vật ẫu tr ng phòng thí nghi u o , r u , d d , TS. u A o u d r u o ro o [6, 11, 13, 17, 20], s d r u d k D 4 , ừ 8-64 ), kh , , o. 2.2. . ử l s li u a. Tính chỉ số ĐDSH b. Ph n ích ính ư ng ng Si i i y c. Phân tích BEST (BIO-ENV) CHƯƠNG T NGHI N C N ẬN . . C I INH C NH TH H H C C C I TH Ẫ . . . c i sinh c nh c c i thu ẫu u u u u u , rừ k u r k t u u u u k u. 10 C u d , ỏ r u, Giáp xác ít. o khô, r , u ừ k o 5 - 2,5 , c , u , u k u o , r r , d , mang o , u u o r o, 7 - 10m, . . .2. c i thủy l h a h c hu vực nghiên cứu 3.2. THÀNH HẦN I C GI C CỠ ỚN T I KHU ỰC NGHI N C u u u 1 u u ro u u 29 o u 9 4 (Atyidae, Palaemonidae, Potamidae và Parathelphusidae). u 3 3 o và ừ r ro 3.4 Bảng 3.4. Cấu trúc thành phần loài Giáp xác cỡ lớn ở nước tại khu vực nghiên cứu H Gi ng Loài l ợng Tỷ l l ợng Tỷ l Atyidae 1 11,11% 6 20,69% Palaemonidae 4 44,44% 16 55,17% Potamidae 2 22,22% 2 6,90% Parathelphusidae 2 22,22% 5 17,24% Tổng 9 100% 29 100% u u o , o u k u u k u rõ r ro 4 thì Palaemonidae có o u 16 loài u 4 ( 55,17% ro o ), o Atyidae thu 6 loài u 1 ( 20,69% ro o , 11 Parathelphusidae u 5 loài u 2 ( 17,24% trong o ), u Potamidae u 2 loài u 2 ( 6,90% ro o ). .2. . Th nh phần l i h tô gai ( alae nidae) o u , 16 o u 4 , 55,17% o u k u u ro Macrobrachium o o 13 o 81,25% , o Exopalaemon, Palaemon và Palaemonetes o u, 1 o 6,25%). ro 16 o : 3 loài r , 1 /1 u u; 3 loài 8/1 u u; 3 loài 7/1 u u; 01 loài ph 5/1 u u; 2 loài ph 4/1 u u; 2 loài ph 3/1 u u; 2 loài 2/1 u u Xét theo mùa, có 11 o . C 5 loài , ro 3 o o k 2 o o .2.2. Th nh phần l i h tô ( tyidae) H ôm (Atyidae) có 6 loài, u 1 Caridina, 20,69% o u k u u. Tro 4 o : Caridina acuticaudata, C. subnilotica, C. flavilineata và C. tonkinensis. Trong r loài C.subnilotica 9/1 u u; 1 loài 8/1 u u; 1 loài 7/1 u u; 1 loài 6/1 u u; 1 loài 5/1 u u; 1 o 4/1 u u. Xét theo mùa, có 3 loài , 3 o khô, k o .2. . Th nh phần l i h cua ng ( arathelphusidae) 12 H u r u d 5 o , u 2 17,24% o u k u u). Trong Somanniathelphusa có o u , 4 loài 8 % , Esanthelphusa có 1 loài 20%). ro 5 loài thì có 2 o 1 /1 u u; 1 loài 9/1 u u; 1 loài 7/1 u u; 1 loài 3/1 u u. Xét theo mùa r u d có 5 o hai . .2. . Th nh phần l i h cua núi ( ta idae) H u o d o ro , i 2 loài, u 2 6,90% o u k u u C 2 o Potamicus cucphuongensis và Potamon potamios 4/1 u u o 3.3. I N NG TH NH HẦN I Ố ƯỢNG C TH C GI C CỠ ỚN Ở NƯỚC THE Ù 3.3. . iến ộng th nh phần l i Gi p c cỡ lớn ở n ớc t i sông Tiên a. Mùa khô Bảng 3.5. Số loài Giáp xác cỡ lớn thu được của các họ tại các điểm thu mẫu vào mùa khô i Thu ẫu Atyidae Palaemonidae Potamidae Parathelphusidae Tổng Tỷ l % M1 2 4 2 1 9 33,33% M2 2 4 1 1 8 29,63% M3 5 8 2 1 16 59,26% M4 5 8 1 4 18 66,67% M5 3 9 0 3 15 55,56% M6 3 9 0 3 15 55,56% M7 4 11 0 3 18 66,67% M8 5 11 0 4 20 74,07% M9 3 7 2 1 13 48,15% M10 5 12 0 4 21 77,78% 13 u 3.5, hình 3.2 2 o : ro k u u Palaemonidae o u u u, loài d u , theo là Atyidae o u u u, k Parathelphusidae o u u d k u u o Potamidae o 5/1 u u và u k u u . b. Mù ư Bảng 3.6. Số loài Giáp xác cỡ lớn thu được của các họ tại các điểm thu mẫu vào mùa mưa i Thu ẫu Atyidae Palaemonidae Potamidae Parathelphusidae Tổng Tỷ l % M1 1 4 2 3 10 43.48% M2 1 4 1 3 9 39.13% M3 2 6 2 4 14 60.87% M4 2 7 0 4 13 56.52% M5 1 7 0 4 12 52.17% M6 2 8 0 4 14 60.87% M7 1 7 0 5 13 56.52% M8 1 9 0 5 15 65.22% M9 0 9 1 2 12 52.17% M10 2 12 0 5 19 82.61% c. Sự i n ng h nh h n i Gi c cỡ n ại c c iể thu ẫu giữ hai mùa k u o u u hình 3.4. o u : o u u u h k k o o u khô, r u u M1 M2 u u o k , u 3 4 14 o o k o o . 0 5 10 15 20 25 M1 M3 M5 M7 M9 Mùa khô Mùa mưa Hình 3.4. Sự biến động thành phần loài Giáp xác cỡ lớn giữa hai mùa d. Đ nh gi ính ư ng ng ề h nh h n i Gi c cỡ n ại c c iể hu ẫu u u d o Bray - Cur u o Bray – Curtis u r 3 5 và hình 3.6. u 3 5 : c u u o r o, o 9 ,63% t u u u M1 M2 ; M5 u ỳ M6 u ỳ : 89,79% C 39,83% u u u M1 M5 ỳ ; M2 u M5 u ỳ : 43,35% C u u k o, o ừ 41,56% - 89,79%. 15 Hình 3.5. Sơ đồ Bray – Curtis thể hiện tính tương quan giữa các điểm thu mẫu Chỉ số ư ng ng B y – Curtis vào mùa khô u o Bray - Curtis u u vào mùa khô r hình 3.7 và hình 3.8. ừ 3 7 : v o k u u r o o Các o : M8 u C u M1 u : 84,48%; M1 u M2 u : 83,86% u u : M2 u M7 u Tiên Hà): 31,6%; M1 u M5 u ỳ : 3 ,9% Hình 3.7. Sơ đồ Bray – Curtis thể hiện tính tương quan giữa các điểm thu mẫu vào mùa khô 16 Chỉ số ư ng ng B y – Cu is ù ư K u Br – Curtis vào mùa 3 9 3 1 ừ 3 9 : m r o C o M1 u M2 u 86,82%; M4 u C M6 u ỳ : 83,62% C M1 u M4 u C : 41,48% Hình 3.9. Sơ đồ Bray – Curtis thể hiện tính tương quan giữa các điểm thu mẫu vào mùa mưa 3.3.2. iến ộng s l ợng c th v chỉ s a d ng a. Bi n ng số ượng c hể cá ru cho u u là 27,1 cá , ro M1 : 14,5 , o xã Tiên Hà (M10): 38,5 . o u : Esanthelphusa dugasti (52 ); M. sp. (42 ); M. nipponense (41 ); M. formosense (37 ); M. lanchesteri (34 ); hai loài M. pilimanus và M. suongae, o 6 o M. dalatense 2 ). iến ộng s l ợng c th Gi p c cỡ lớn ở n ớc v mùa khô u 3 8 ta có: vào mùa khô, t u 1 17 u u 283 , u vào mùa khô là 28,3 , o ừ 13 - 42 , ro o u u M10 (42 ), k là u u M8 (39 ), r o u u M7 (35 ) C o d : u u M6 (32 ), u u M4 (31 ), u u M3 (29 ), u u M5 (28 ), u u M9 (20 ), u u M2 (14 ) u u M1 ( 13 ). 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10 Hình 3.11. Sự biến động số lượng cá thể Giáp xác cỡ lớn vào mùa khô iến ộng s l ợng c th Gi p c cỡ lớn ở n ớc vào mùa a ừ g 3.11 ta có: o t u 1 u u là 259 , u vào mùa là 25,9 , o ừ 16 - 35 , ro o u u M10 ( 35 ), theo u u M8 ( 33 ), k là u u M4 29 , u u M7 ( 28 ), u u M1 ( 16 ), u u M2 ( 18 ), t o d u: u u M3 và M6 có u, 26 , u u M9 (25 ), u u M5 (23 ). 18 0 5 10 15 20 25 30 35 40 M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10 Hình 3.12. Sự biến động số lượng cá thể Giáp xác cỡ lớn vào mùa mưa iến ộng s l ợng c th Gi p c cỡ lớn ở n ớc giữa hai mùa rõ k u , o k u 3 13 13 14 29 31 28 32 35 39 20 42 16 18 26 29 23 26 28 33 25 35 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 M1 M2 M3 M4 M5 M6 M7 M8 M9 M10 Mùa khô Mùa mưa Hình 3.13. Biến động số lượng cá thể Giáp xác cỡ lớn tại các điểm thu mẫu giữa hai mùa Vào mùa khô u u o , r u u M1, M2 và M9 là có o k 19 b. Đ nh gi hiện ạng ĐDSH c c c i Gi c cỡ n ng khu ực nghiên cứu Bảng 3.9. Chỉ số H’ của Giáp xác cỡ lớn tại các điểm nghiên cứu STT Chỉ s H' i thu ẫu Mùa khô ùa a C nă 1 M1 3,08 3,2 3,5 2 M2 3,09 3,04 3,43 3 M3 3,88 3,64 4,07 4 M4 4,067 3,61 4,22 5 M5 3,8 3,53 3,73 6 M6 3,76 3,67 3,87 7 M7 4,05 3,6 4,2 8 M8 4,17 3,78 4,22 9 M9 3,58 3,28 4,02 10 M10 4,28 4,09 4,4 Trung bình 3,77 3,55 3,96 u , ’ u u ro k u u u r , u u k k . Xét theo mùa ta có: C ’ ru vào mùa khô là 3,77 o 4,28 u u M1 u , 3, 8 u u M1 u o ’ ru là 3,55, o 4, 9 u M1 , 3,04 t u M2 ừ 3 15 : o k ’ o o , o ’ u u u o k C u d r , d u ro k u k k 3.4. HÂN TÍCH ỐI TƯƠNG N GIỮ ẦN INH ẬT ỚI C C TỐ ÔI T ƯỜNG (BIO-ENV) 3.4. . H s I -ENV vào mùa khô 20 Bảng 3.10. Hệ số tương quan BIO-ENV giữa giáp xác cỡ lớn ở nước với các yếu tố môi trường vào mùa khô k ếu t H s t ng quan ( h ) 3 , D , D 0,696 3 d , , D 0,694 4 d , , D , D 0,684 5 , d , , D , D 0,681 5 , d , , DO, TDS 0,674 4 , , D , D 0,674 4 , d , , D 0,674 4 , , D , D 0,669 4 , d , , D 0,669 4 , d , , D 0,668 : u r 3.4. . H s I -EN v ùa a Bảng 3.11. Hệ số tương quan BIO-ENV giữa giáp xác với các yếu tố môi trường vào mùa mưa k ếu t H s t ng quan ( h ) 3 , D , D 0,557 4 d , D , D , 4 0,554 3 d , , DO 0,552 3 , d , D 0,552 4 , , d , D 0,551 4 , d , D , D 0,547 3 pH, DO, TDS 0,547 5 , d , D , D , 4 + 0,545 5 , d , D , 4 + , n 0,542 3 d , , D 0,540 : u r 3.5. ẤT C C NH HƯỚNG TỒN H T T I N D H GIÁP XÁC CỠ ỚN Ở NƯỚC T I ÔNG TI N 3.5. . Những t c ộng tiêu cực nh h ởng ến ôi tr ờng s ng v sự D H của Giáp xác cỡ lớn ở n ớc t i sông Tiên huy n Tiên h ớc tỉnh u ng Na 21 a. Kh i h c qu ức sử dụng c c iện h khai thác không hợ ý c người d n , d d d , ué , d u . Khi dùng u o u o b. Chấ hải sinh h ạ sản uấ c người d n C o o d ừ ro u r , r , D c. Công c quản ý, ả ệ ừng còn nhiều ấ c o k o k u rừ u u d k , , u , , rừ , , o u k , ué o trên sông. d. Kh i h c c c người d n ên sông Tiên , r C u Giáp ỳ C u d r o k , ỏ d r C o o r , D o e. D ô hị hó h iển du ịch , r ỳ, k , d o khô o o o u , r dân, e , r d Giáp , 22 f. Chấ hải ừ kh i h c ỏ ng B ng Miêu , u u ừ k ừ ỏ B M u , , u , r ít. g. T c ng c i n ổi khí h u o ru d o k u , r : k kéo d i và khô , k u r u o u o k , u o d D 3.5.2. uất c c nh h ớng b t n v ph t tri n D H Gi p c cỡ lớn ở n ớc t i sông Tiên huy n Tiên h ớc tỉnh u ng Na a. Tuyên uyền, gi dục ả ệ ừng, ả ệ ôi ường, hực hiện c c iện h ứng hó i n ổi khí h u k o rừ , b o r và o d o r o d k u b. T uyên uyền, gi dục ch người d n ề ả ệ ĐDSH hực hiện c c iện h ả ệ ĐDSH u ru , o d o d r D , r C o D r c. N ng c hiệu quả công c quản ý, ả ệ ừng, ả ệ ĐDSH r d r rừ o u 99/2 1 / -C 24/9/2 1 C , u o k , o r rừ u rừ r 23 d d u , , C p u k o o dõ , u r T ẬN I N NGH 1. K T LUẬN 1 u u u , u , u 29 o , u 9 4 ro , o d u u 16 loài ( 55.17%), o Atyidae thu 6 loài ( 20.69% , Parathelphusidae u 5 loài ( 17.24%), u ng là Potamidae u 2 loài ( 6.90%). 2 o u ro k u u khác nhau khá rõ ràng u u C o o ru u o . C o u k u do o o o u k o o u u u k o u u o Palaemonidae u u u r o o o k u u r o o ừ rõ r o gi u u k u o mùa khô. 3 ru o u u 27,1 , o M1 : 38,5 , M1 : 14,5 u o mùa khô là 28,3 , o ừ 13 - 42 , u 24 o 25,9 , o ừ 16 - 35 o d o o r D u r C d ’ ru 3,96, ’ M2 : 3,43, ’ o M1 : 4,4 o k ’ ru 3,77 o o ’ ru h là 3,55. 4 u BI -E o , u r u o k u u 3 u , D D u o o k 696 u o o 557 2. I N NGH 1 Do ẹ u u r o u u sông Tiên Do , r u u o D , u , u 2. r k u u , o r D o s : - C r k o r u d , u k o o r D , o u r . - u k o , kỳ k r , giám sát D o D u u - C ro o r , o rừ u u , o u uỷ r , r d uỷ r uỷ d