Tổ chức kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại xí nghiệp cơ khí 79

Lêi më ®Çu KÕ to¸n nãi chung ®· ra ®êi rÊt l©u, nã tån t¹i vµ ph¸t triÓn qua nhiªuf h×nh th¸i kinh tÕ x· héi.Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ kÕ to¸n ngµy cµng trë nªn hoµn thiÖn c¶ vÒ néi dung vµ h×nh thøc,thùc sù trë thµnh c«ng cô rÊt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi viÖc qu¶n lý, kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh cña mçi ®¬n vÞ nãi riªng vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung. Ngµy nay C¬ chÕ thÞ tr­êng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p nh»m kiểm so¸t chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó t¨ng tÝnh c¹nh tranh cho s¶n phÈm cña m×nh vµ ®¹t ®­îc môc tiªu cuèi cïng lµ lîi nhuËn. Hoµ cïng víi kh«ng khÝ héi nhËp kinh tÕ vµ khu vùc sù ®æi míi trong qu¶n lý kinh tÕ nãi chung th× lÜnh vùc kÕ to¸n cµng ph¶i ®­îc quan t©m mét c¸ch th­êng xuyªn liªn tôc, trong sè ®ã kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt lu«n lu«n quan t©m s¸t sao. ViÖc sö dông chi phÝ tiÕt kiÖm, hîp lý vµ c¸ch tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho doanh nghiÖp vÒ mÆt gi¸ c¶ , ®ång thêi chi phÝ vµ gi¸ thµnh còng lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ quan träng trong viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp tõ ®ã nhµ qu¶n trÞ cã thÓ ra nh÷ng quyÕt ®Þnh mét c¸ch kÞp thêi, ®Ò ra nh÷ng ph­¬ng h­íng kÕ ho¹ch cÇn thiÕt. VÒ mÆt vÜ m«, tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh cßn gãp phÇn tiÕt kiÖm cña c¶i x· héi, t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng ®ã, XÝ nghiÖp c¬ khÝ 79 ®· liªn tôc ®æi míi m¸y mãc trang thiÕt bÞ , n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ c«ng nh©n viªn, ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c kÕ to¸n, trong ®ã cã c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trªn c¬ së t×m hiÓu thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i xÝ nghiÖp c¬ khÝ 79, em xin lùa chän ®Ò tµi kÕ to¸n “ Tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm”. N«Þ dung luËn v¨n bao gåm: Ch­¬ng 1: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n ph©m trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt Ch­¬ng 2: Thùc tÕ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i xÝ nghiÖp c¬ khÝ 79 Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Do cßn h¹n chÕ vÒ thêi gian vµ kiÕn thøc, bµi luËn v¨n nµy kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong cã sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c c« chó trong phßng kÕ to¸n xÝ nghiÖp c¬ khÝ 79 ®Ó b¶n luËn v¨n nay cµng hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy gi¸o – Th.S NguyÔn V¨n DËu vµ c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa kÕ to¸n Häc ViÖn Tµi ChÝnh, c¶m ¬n sù gióp ®ì cña c¸c c« chó phßng kÕ to¸n vµ c¸c phßng ban kh¸c cña XÝ nghiÖp c¬ khÝ 79. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Chương 1 Lý luận chung về kế to¸n chi phÝ sản xuất vµ tÝnh Gi¸ thµnh sản phẩm trong c¸c doanh nghiệp s¶n xuÊt 1.1.Nhiệm vụ kế toán chi phí sản xuất và tính gtsp 1.1.1. Chi phí sản xuất và phân loại chi phí sản xuất 1.1.1.1.Khái niệm chi phí sản xuất: Để tiến hành sản xuất, các doanh nghiệp phải có ba yếu tố cơ bản đó là tư liệu lao động, đối tượng lao động và lao động của con người . Sự tham gia của ba yếu tố này vào quá trình sản xuất có khác nhau dẫn đến hình thành các hao phí tương ứng. Hao phí vì khấu hao tư liệu lao động và đối tượng lao động hình thành nên hao phí lao động vật hoá. Hao phí vì tiền lương phải trả cho nguời lao động hình thành nên lao động sống. Trong nền sản xuất hàng hoá các hao phí trên đuợc biểu hiện bằng tiền gọi là chi phí sản xuất. Chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí về lao động sống và lao động vật hóa và các khoản chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp phải bỏ ra có liên quan đến việc chế tạo sản phẩm, lao vụ, dịch vụ trong một thời kì nhất định. Chi phí sản xuất của doanh nghiệp phụ thuộc vào 2 nhân tố chủ yếu: khối lượng lao động, tư liệu sản xuất đã tiêu hao trong kì và giá cả của một đơn vị yếu tố sản xuất đã hao phí. 1.1.1.2. Phân loại chi phí sản xuất: Chi phí sản xuất bao gồm nhiều loại và theo nhiều tiêu thức phân loại khác nhau. Để thuận tiện cho công tác quản lý, hạch toán, ra các quyết định, chi phí sản xuất cần phải được phân loại theo các tiêu thức phù hợp. Sau đây xin giới thiệu một số tiêu thức phân loại chi phí chủ yếu. a) Phân loại chi phí sản xuất theo nội dung, tính chất kinh tế của chi phí: ( còn gọi là cách phân loại theo yếu tố) Toàn bộ các chi phí sản xuất trong kì đuợc chia làm các yếu tố chi phí sau: Chi phí nguyên vật liệu: bao gồm các chi phí NVL chính, chi phí NVL phụ, nhiên liệu, phụ tùng thay thế, vật liệu và thiết bị xây dựng cơ bản… Chi phí nhân công: là các chi phí về tiền lương, tiền công phải trả cho người lao động và các khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ trên tiền lương, tiền công Chi phí khấu hao TSCĐ Chi phí dịch vụ mua ngoài Chi phí khác bằng tiền Cách phân loại này có tác dụng rất lớn trong quản lý chi phí sản xuất, nó cho biết kết cấu, tỷ trọng của từng yếu tố chi phí sản xuất để phân tích đánh giá tình hình thực hiện dự toán chi phí sản xuất và giúp cho việc lập phần chi phí sản xuất ở bảng thuyết minh báo cáo tài chính, phục vụ cho yêu cầu thông tin và quản trị doanh nghiệp. b).Phân loại cpsx theo mục đích, công dụng của chi phí: Theo cách phân loại này căn cứ vào mục đích và công dụng thực tế của chi phí để chia thành các khoản mục, không phân biệt chi phí đó có nội dung kinh tế như thế nào. Toàn bộ chi phí sản xuất trong kì được chia thành các khoản mục chi phí sau: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Chi phí nhân công trực tiếp Chi phí sản xuất chung Đây là cách phân loại có tác dụng phục vụ cho yêu cầu quản lý chi phí sản xuất theo định mức; cung cấp số liệu cho công tác tính giá thành và là căn cứ để phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành, lập kế hoạch giá thành sản phẩm cho kì sau… c) Phân loại chi phí sản xuất theo phương pháp tập hợp chi phí sản xuất và mối quan hệ với đối tượng chịu chi phí: Có 2 loại: Chi phí trực tiếp Chi phí gián tiếp Trong đó chi phí trực tiếp là những chi phí có thể qui nạp trực tiếp cho từng đối tượng còn chi phí gián tiếp là các chi phí liên quan đến nhiều đối tượng khác nhau được tập hợp cho mỗi đối tượng chịu chi phí theo phương pháp phân bổ gián tiếp. Cách phân loại này nhằm xác định phương pháp kế toán tập hợp và phân bổ chi phí cho các đối tượng một cách đúng đắn và hợp lý. d) Phân loại chi phí sản xuất theo nội dung cấu thành của chi phí: Chi phí đơn nhất: là chi phí do một yếu tố duy nhất cấu thành như: Nguyên vật liệu chính dùng trong sản xuất . Chi phí tổng hợp: là chi phí do nhiều yếu tố khác nhau tập hợp lại theo cùng một công dụng hoặc một địa điểm phát sinh như chi phí sản xuất chung. Cách phân loại này giúp ta nhận thức vị trí của từng loại chi phí trong việc hình thành giá thành sản phẩm từ đó tổ chức tốt hơn công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất thích hợp với từng loại. e) Phân loại chi phí sản xuất trong mối quan hệ với khối lượng sản phẩm Chi phí khả biến (biến phí): là các chi phí mà sự thay đổi về tổng số tỉ lệ với sự thay đổi của mức độ hoạt động, ví dụ chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp. Chi phí bất biến (định phí): là các chi phí mà tổng số không thay đổi khi có sự thay đổi về mức độ hoạt động, ví dụ; chi phí khấu hao TSCĐ theo thời gian, tiền lương trả cho công nhân sản xuất theo lương sản phẩm Chi phí hỗn hợp: là loại chi phí mà bản thân nó bao gồm cả yếu tố định phí và biến phí. Cách phân loại này giúp cho các nhà quản trị doanh nghiệp thiết kế và tạo dựng được các mô hình chi phí trong mối quan hệ giữa chi phí, khối lượng, lợi nhuận và làm cơ sở để xác định điểm hòa vốn cùng với các phương hướng để nâng cao hiệu quả của chi phí. 1.1.2. Giá thành sản phẩm và các loại giá thành 1.1.2.1.Khái niệm giá thành sản phẩm. Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ chi phí sản xuất tính cho một khối lượng sản phẩm dịch vụ đã hoàn thành. Giá thành sản phẩm là một chỉ tiêu kinh tế quan trọng trong hệ thống các chỉ tiêu quản lý của doanh nghiệp .Nó là một chỉ tiêu tổng hợp, phản ánh kết quả sử dụng các loại tài sản trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh cũng như tính đúng đắn của các giải pháp mà doanh nghiệp đã thực hiện nhằm mục đích hạ thấp chi phí, tăng lợi nhuận . Để giúp cho việc nghiên cứu và quản lý tốt giá thành sản phẩm, kế toán cũng cần phải phân biệt các loại giá thành khác nhau 1.1.2.2. Các loại giá thành sản phẩm: a).Phân loại theo thời gian và cơ sở số liệu tính giá thành (phân loại giá thành theo thời điểm và cơ sở số liệu tính giá thành): - Giá thành kế hoạch: là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở chi phí sản xuất kế hoạch và sản lượng kế hoạch. Giá thành định mức: là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở các định mức chi phí hiện hành và chỉ tính cho đơn vị sản phẩm. Giá thành thực tế: là giá thành sản phẩm được tính trên cơ sở số liệu chi phí sản xuất thực tế đã phát sinh và tập hợp được trong kì và sản lượng sản phẩm thực tế đã sản xuất ra trong kì. Cách phân loại này có tác dụng trong việc theo dõi việc thực hiện kế hoạch giá thành hay việc chấp hành các định mức.Khác với gía thành định mức và giá thành kế hoạch, gía thành thực tế được tính sau khi kết thúc quá trình sản xuất. đây cũng là cơ sở để tìm ra các giải pháp kinh tế kĩ thuật mà doanh nghiệp áp dụng nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh. b).Phân loại giá thành theo phạm vi tính toán giá thành: Giá thành sản xuất toàn bộ Giá thành toàn bộ sản phẩm tiêu thụ Giá thành sản xuất toàn bộ là giá thành được cấu thành bởi toàn bộ các chi phí sản xuất sản phẩm thực hiện các lao vụ dịch vụ tính cho số sản phẩm lao vụ dịch vụ hoàn thành . Nghiên cứu giá thành sản xuất toàn bộ sẽ giúp cho nhà quản trị doanh nghiệp ra được các quyết định dài hạn. Giá thành toàn bộ sản phẩm tiêu thụ là giá thành bao gồm giá thành sản xuất toàn bộ, chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp . Chỉ tiêu này chỉ xác định khi sản phẩm đã tiêu thụ và được sử dụng để xác định kết quả tiêu thụ của doanh nghiệp. 1.1.3. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành. Chi phí sản xuất và giá thành là biểu hiện hai mặt của quá trình sản xuất kinh doanh, chúng giống nhau về chất nhưng khác nhau về lượng . - Chi phí sản xuất luôn gắn với từng thời kì đã phát sinh chi phí, còn giá thành lại gắn với khối lượng sản phẩm, công việc lao vụ đã sản xuất hoàn thành. - Chi phí sản xuất trong kì bao gồm cả những chi phí sản xuất đã trả trước trong kì nhưng chưa phân bổ trong kì này và những chi phí phải trả kì trước nhưng kì này mới phát sinh thực tế nhưng không bao gồm các chi phí trả trước của kì trước phân bổ cho kì này và chi phí phải trả kì này nhưng chưa thực tế phát sinh. Ngược lại giá thành sản phẩm lại chỉ liên quan đến chi phí phải trả trong kì và chi phí trả trước được phân bổ trong kỳ. - Chi phí sản xuất trong kỳ không chỉ liên quan đến những sản phẩm đã hoàn thành mà còn liên quan đến những sản phẩm đang còn dở dang cuối kỳ và sản phẩm hỏng còn giá thành sản phẩm không liên quan đến chi phí sản xuất của sản phẩm dở dang cuối kỳ và sản phẩm hỏng nhưng lại liên quan đến chi phí sản xuất của sản phẩm dở dang kỳ trước chuyển sang. 1.1.4. Nhiệm vụ kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Tồ chức kế toán đúng, hợp lý và chính xác chi phí sản xuất và tính đúng, đủ giá thành sản phẩm có ý nghĩa rất lớn trong công tác quản lý chi phí, giá thành …,là tiền đề để xác định kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Do vậy đội ngũ kế toán của doanh nghiệp đặc biệt là kế toán trưởng cần phải chú trọng việc tổ chức sao cho có hiệu quả nhất ,cụ thể là phải thực hiện tốt các nhiệm vụ sau: - Căn cứ vào đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh, đặc điểm QTCN, loại hình sản xuất, đặc điểm sản phẩm, khả năng hạch toán, yêu cầu cụ thể của doanh nghiệp để lựa chọn phương pháp tập hợp chi phí và xác định đối tượng cho phù hợp. - Trên cơ sở mối quan hệ giữa đối tượng kế toán chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành đã xác định để áp dụng phương pháp tính giá thành cho phù hợp. - Tổ chức bộ máy kế toán một cách khoa học hợp lý trên cơ sở phân công rõ ràng trách nhiệm từng nhân viên, từng bộ phận kế toán liên quan đặc biệt là bộ phận yếu tố chi phí. - Thực hiện tổ chức chứng từ, hạch toán ban đầu, hệ thống tài khoản, sổ kế toán phù hợp với các chuẩn mực, chế độ kế toán đảm bảo đáp ứng được nhu cầu thu nhận - xử lý - hệ thống hoá thông tin về chi phí, giá thành của doanh nghiệp - Thường xuyên kiểm tra thông tin về kế toán chi phí, giá thành sản phẩm của các bộ phận kế toán liên quan và bộ phận kế toán chi phí, giá thành sản phẩm - Tổ chức lập và phân tích các báo cáo về chi phí, giá thành sản phẩm, cung cấp những thông tin cần thiết về chi phí, giá thành sản phẩm giúp cho nhà quản trị ra được quyết định nhanh chóng, phù hợp với quá trình sản xuất- tiêu thụ sản phẩm. 1.2. Đối tượng kế toán chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành 1.2.1. Đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất và căn cứ xác định. 1.2.1.1. Đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất Đối tượng kế toán chi phí sản xuất là phạm vi giới hạn mà chi phí phát sinh cần được tập hợp theo đó nhằm đáp ứng yêu cầu kiểm tra phân tích chi phí và tính giá thành sản phẩm. Phạm vi, giới hạn đó có thể là nơi phát sinh chi phí (địa điểm phát sinh) như phân xưởng, tổ đội, trại, tổ sản xuất hay là nơi gánh chịu chi phí như các sản phẩm, các hạng mục công trình. 1.2.1.2. Căn cứ xác định đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất - Căn cứ vào mục đích tác dụng của việc sử dụng chi phí - Căn cứ vào đặc điểm loại hình sản xuất( sản xuất đơn chiếc, sản xuất theo đơn đặt hàng, sản xuất với khối lượng lớn, chu kì sản xuất ngắn…) - Căn cứ vào đặc điểm qui trình công nghệ sản xuất sản phẩm ( QTCN giản đơn, QTCN phức tạp…) - Căn cứ vào yêu cầu tính giá thành cho từng đối tượng tính giá thành - Căn cứ vào trình độ và yêu cầu quản lý của cán bộ quản lý và trình độ chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ kế toán cũng như trình độ trang bị các phương tiện kĩ thuật xử lý thông tin trong kế toán . 1.2.2. Đối tượng tính giá thành và căn cứ xác định 1.2.2.1. Khái niệm: Đối tượng tính giá thành là các loại sản phẩm công việc lao vụ do doanh nghiệp sản xuất chế tạo và thực hiện đã hoàn thành cần tính được tổng giá thành và giá thành đơn vị. 1.2.2.2. Căn cứ xác định đúng đắn đối tượng tính giá thành - Căn cứ vào loại hình sản xuất - Căn cứ vào đặc điểm QTCN sản xuất sản phẩm - Căn cứ vào đặc điểm sử dụng sản phẩm và căn cứ vào các quyết định của nhà quản trị doanh nghiệp - Căn cứ vào khả năng, trình độ của cán bộ quản lý, cán bộ kế toán cũng như trình độ trang bị các phương tiên kế toán 1.2.3. Mối quan hệ giữa đối tượng tập hợp chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành Đối tượng kế toán chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành về bản chất đều là phạm vi giới hạn mà chi phí sản xuất được tập hợp và tính toán. Tuy nhiên giữa chúng cũng có sự khác nhau. Đối tượng kế toán chi phí sản xuất có thể là nơi phát sinh chi phí hoặc là nơi gánh chịu chi phí, trong khi đó đối tượng tính giá thành chỉ là nơi gánh chịu chi phí. Đối tượng kế toán chi phí sản xuất rộng hơn đối tượng tính giá thành. Việc xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là cơ sở tiền đề để kế toán tính giá thành theo từng đối tượng tính giá thành. Mặt khác đối tượng và yêu cầu tính giá thành cũng là căn cứ để xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất . Trong thực tế một đối tượng tập hợp chi phí sản xuất có thể trùng với một đối tượng tính giá thành hoặc bao gồm nhiều đối tượng tính giá thành . Trái lại, một đối tượng tính giá thành cũng có thể gồm nhiều đối tượng tập hợp chi phí sản xuất . Mối quan hệ này sẽ quyết định phương pháp tính giá thành và kĩ thuật tính giá thành . 1.3. Nội dung phương pháp kế toán chi phí sản xuất Phương pháp kế toán chi phí sản xuất là một phương pháp hoặc hệ thống các phương pháp được sử dụng nhằm tập hợp, hệ thống hoá các chi phí đã phát sinh trong quá trình sản xuất của doanh nghiệp ở từng thời kỳ nhất định vào các tài khoản kế toán và phân chia các chi phí đó theo các yếu tố chi phí, khoản mục chi phí theo đúng đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất . Tuỳ vào khả năng qui nạp chi phí sản xuất vào đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất mà kế toán vận dụng phương pháp tập hợp chi phí phù hợp Các phương pháp tập hợp chi phí sản xuất: Phương pháp tập hợp trực tiếp : được áp dụng đối với các chi phí có liên quan trực tiếp đến đối tượng tập hợp chi phí đã xác định và được căn cứ trực tiếp vào chứng từ hạch toán ban đầu . Phương pháp phân bổ gián tiếp : được áp dụng đối với chi phí có liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí dựa trên các tiêu chuẩn phân bổ. Tiêu chuẩn phân bổ càng hợp lý thì việc phân bổ chi phí cho đối tượng càng chính xác, càng đáp ứng được yêu cầu quản trị chi phí. Việc phân bổ được tiến hành theo trình tự: - Xác định hệ số phân bổ: SC H = ST Hệ số : Trong đó: H: Hệ số phân bổ C: Tổng chi phí cần phân bổ theo khoản mục chi phí T: Tổng đại lượng của tiêu thức phân bổ của các đối tượng. - Tính mức chi phí phân bổ của các đối tượng: Ci=H xTi 1.3.1. Kế toán tập hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm các chi phí về nguyên vật liệu chính và nguyên vật liệu phụ sử dụng trực tiếp vào việc chế tạo, sản xuất sản phẩm. Chi phí NVLTT thường tập hợp như sau: Phương pháp trực tiếp được áp dụng cho các chi phí nguyên vật liệu chỉ liên quan đến đối tượng kế toán chi phí sản xuất . Phương pháp phân bổ gián tiếp áp dụng trong trường hợp CPNVLTT có liên quan đến nhiều đối tượng khác nhau. Đối với chi phí nguyên liệu, vật liệu chính, nửa thành phẩm mua ngoài có thể chọn là: chi phí kế hoạch, khối lượng sản phẩm sản xuất. Đối với chi phí vật liệu phụ, nhiên liệu có thể chọn tiêu chuẩn phân bổ là: chi phí định mức, chi phí thực tế của nguyên vật liệu chính, khối lượng sản phẩm sản xuất… Tỉêu chuẩn phân bổ có thể là định mức chi phí hoặc khối lượng sản phẩm hoặc tuỳ theo mục đích sử dụng mà còn tiêu chuẩn phân bổ khác nhau. Để tập hợp chính xác CPNVLTT kế toán cần chú ý kiểm tra số nguyên vật liệu đã nhận nhưng cuối kỳ chưa sử dụng hết và trị giá của phế liệu thu hồi (nếu có) để loại ra khỏi chi phí về nguyên vật liệu trực tiếp trong kỳ . Tổng CPNVLTT phải phân bổ trong kì = Trị giá thực tế các NVL đã xuất dùng trong kì - Trị giá phế liệu thu hồi - Trị giá NVL không dùng hết vào cuối kì Để kế toán CPNVLTT sử dụng tài khoản 621-CPNVLTT. Tài khoản này được mở chi tiết theo từng đối tượng tập hợp chi phí. Trình tự kế toán được thể hiện qua sơ đồ 1-1 1.3.2. Kế toán chi phí nhân công trực tiếp Chi phí nhân công trực tiếp là những khoản phải trả cho công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm hoặc trực tiếp thực hiện các loại laovụ, dịch vụ bao gồm: tiền lương chính, tiền lương phụ, các khoản phụ cấp , tiền trích BHXH, BHYT, KPCĐ theo số tiền lương của công nhân sản xuất. Về nguyên tắc, CPNVLTT liên quan đến một đối tượng thì tập hợp tương tự như CPNVLTT, còn liên quan tới nhiều đối tượng thì phải lựa chọn tiêu chuẩn phân bổ. Số tiền lương phải trả cho công nhân sản xuất cũng như các đối tượng lao động khác thể hiện trên bảng tính lương và thanh toán lương, được tổng hợp phân bổ cho các đối tượng kế toán chi phí sản xuất trên bảng tính lương . Để kế toán chi phí nhân công trực tiếp ta sử dụng TK 622-CPNCTT , trình tự kế toán được thể hiện qua sơ đồ 1-2. 1.3.3. Kế toán chi phí sản xuất chung Chi phí sản xuất chung là những chi phí liên quan đến việc tổ chức sản xuất, quản lý phục vụ quản lý sản xuất trong phạm vi các phân xưởng(đội, công trường). Chi phí sản xuất chung theo chế độ hiện hành gồm các nội dung : chi phí nhân viên phân xưởng, chi phí vật liệu quản lý, chi phí công cụ dụng cụ, chi phí khấu hao TSCĐ, chi phí dịch vụ mua ngoài và chi phí khác bằng tiền. Chi phí sản xuất chung khi thực sự phát sinh được tập hợp theo địa điểm phát sinh (phân xưởng, đội, trại) và tập hợp theo nội dung của chi phí sản xuất chung. Cuối kì chi phí sản xuất chung được phân bổ cho các đối tượng trong phân xưởng đó theo các tiêu chuẩn phân bổ thích hợp Để kế toán chi phí sản xuất chung ta sử dụng Tài khoản 627-CPSXC .Trình tự kế toán chi phí sản xuất chung được thể hiện qua sơ đồ 1-3. 1.3.4. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp Chi phí sản xuất sau khi tập hợp riêng từng khoản mục : CPNVLTT, CPNCTT, CPSXC cần được kết chuyển để tập hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp và chi tiết theo từng đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất. Tuỳ thuộc phương pháp kế toán hàng tồn kho mà doanh nghiệp đang áp dụng, toàn bộ chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ sẽ được tập hợp trên TK154- CPSXKDDD hay TK631- GTSX. Đối với các doanh nghiệp áp dụng phương pháp kế toán hàng tồn kho theo KKTX sử dụng TK154- Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang để tập hợp chi phí sản xuất cho doanh nghiệp. Kế toán chi phí sản xuất trong trường hợp doanh nghiệp áp dụng kế toán tổng hợp hàng tồn kho theo phương pháp KKĐK thường sử dụng TK 621,622,627 giống như phương pháp KKTX, TK631 – Giá thành sản xuất thay cho TK154 ở phương pháp KKTX còn TK 154 dùng để phản ánh chi phí sản xuất kinh doanh dở dang đầu kỳ và cuối kỳ. ( Xem sơ đồ1- 4 và 1-5) 1.4. Đánh giá sản phẩm dở dang Sản phẩm dở dang là khối lượng sản phẩm, công việc còn đang nằm trong quá trình sản xuất, chế biến, đang nằm trên dây chuyền công nghệ hoặc đã hoàn thành một số qui trình công nghệ nhưng vẫn phải gia công chế biến tiếp mới trở thành sản phẩm hoàn thành. Đánh giá SPDD là tính toán xác định phần chi phí sản xuất mà SPDD cuối kỳ phải chịu. Các thông tin về SPDD không những ảnh hưởng đến giá trị hàng tồn kho trên bảng cân đối kế toán mà còn ảnh hưởng đến lợi nhuận trên báo cáo kết quả kinh doanh khi thành phẩm xuất bán trong kỳ. Vì vậy việc đánh giá SPDD đúng đắn, khoa học là một trong những nhân tố quan trọng quyết định đến tính trung thực hợp lý của giá thành sản xuất. Tuỳ thuộc vào đặc điểm tình hình cụ thể của doanh nghiệp để áp dụng phương pháp đánh giá SPDD thích hợp 1.4.1. Đánh giá SPDD theo phương pháp Chi phí nguyên vật liệu chính trực tiếp hay chi phí nguyên vật liệu trực tiếp : Theo phương pháp này, SPDD cuối kỳ chỉ bao gồm CPNVL chính trực tiếp (hoặc CPNVLTT), còn các chi phí gia công chế biến tính cả cho giá thành sản phẩm chịu. Công thức tính toán như sau: Phương pháp này thường áp dụng trong trường hợp chi phí NVL trực tiếp chiếm một tỷ trọng lớn trong tổng chi phí sản xuất, khối lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ ít và không biến động nhiều so với đầu kì. 1.4.2. Đánh giá sản phẩm dở dang theo khối lượng sản phẩm hoàn thành tương đương Căn cứ vào khối lượng sản phẩm dở dang vả mức độ chế biến hoàn thành của chúng để tính đổi khối lượng sản phẩm dở dang ra khối lượng sản phẩm hoàn thành tương đương. Sau đó mới tổ chức đánh giá : Dđk + Cvl Dck = x Sd Sht + Sd + Đối với chi phí sản xuất bỏ ngay một lần từ đầu như chi phí NVL trực tiếp hay chi phí NVL chính trực tiếp thì tính cho sản phẩm dở dang theo công thức : + Đối với chi phí phân bổ dần trong quá trình sản xuất như chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung : Dđk + C Dck = x S’d Sht + S’d Trong đó : C được tính theo từng khoản mục chi phí tương ứng S’d là khối lượng sản phẩm dở dang đã tính đổi ra khối lượng sản phẩm tương đương theo tỷ lệ chế biến hoàn thành ( %HT) Phương pháp này thường áp dụng với các doanh nghiệp sản xuất có chi phí NVL trực tiếp hoặc nguyên vật liệu chính trực tiếp chiếm tỷ trọng không lớn trong tổng chi phí và sản phẩm làm dở nhiều và không đồng đều giữa các kì. 1.4.3. Đánh giá sản phẩm làm dở theo chi phí sản xuất định mức Kế toán căn cứ vào khối lượng sản phẩm dở dang đã kiểm kê vàmức độ hoàn thành của chúng cũng như yêu cầu quản lý chi phí ở từng doanh nghiệp để tính phần chi phí cho SPDD cuối kì. Và để đơn giản có thể tính phần CPNVLTT hoặc tính cả theo 3 khoản mục chi phí. Tóm lại, đánh SPDD cuối kì theo phương pháp thích hợp với đặc điểm cụ thể của doanh nghiệp sẽ đảm bảo xác định đúng đắn phần chi phí cấu thành nên giá thành sản phẩm và giúp cho việc đảm bảo kết quả kinh doanh được chính xác. 1.5. Phương pháp tính giá thành trong các doanh nghiệp sản xuất Phương pháp tính giá thành là phương pháp sử dụng số liệu chi phí sản xuất tập hợp theo đối tượng để tính ra tổng giá thành đơn vị theo khoản mục giá thành qui định. Các phương pháp tính giá thành mà các Doanh nghiệp hiện nay đang áp dụng là: 1.5.1. Phương pháp tính giá thành theo công việc Phương pháp này được áp dụng trong các doanh nghiệp mà sản phẩm được sản xuất đơn chiếc hoặc sản xuất hàng loạt vừa và nhỏ theo các đơn đặt hàng . Mỗi đơn đặt hàng có thể là một sản phẩm, một loại sản phẩm (loạt hàng), từng công trình, từng hạng mục công trình hoặc từng loại công việc khác nhau. Phương pháp này thường áp dụng trong các doanh nghiệp công nghiệp, xây dựng. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là đơn đặt hàng hoặc theo từng sản phẩm, loại sản phẩm nhất định. Đối tượng tính giá thành là loại sản phẩm, đơn vị sản phẩm thuộc từng đơn đặt hàng hoàn thành. Chi phí sản xuất được luỹ kế và cộng dồn theo từng công việc hay từng đơn đặt hàng giúp các nhà quản trị kiểm soát chi phí và điều chỉnh kịp thời chi phí theo từng đơn đặt hàng. Đối tượng kế toán chi phí sản xuất và đối tượng tính giá thành theo công việc phù hợp với nhau, kế toán sử dụng phương pháp giản đơn để tính giá thành với kì tính giá thành phù hợp với chu kì sản xuất. Theo phương pháp này, mỗi ĐĐH được mở một phiếu tính giá thành công việc. Phiếu này được lập cho từng ĐĐH khi phòng kế toán nhận được thông báo và lệnh sản xuất đã được phát ra cho công việc đó. Tất cả các phiếu này được lưu lại khi sản phẩm đang sản xuất giống như Báo cáo sản xuất dở dang. Khi sản phẩm này hoàn thành và giao cho người mua thì các phiếu này được chuyển từ khâu sản xuất sang khâu thành phẩm. 1.5.2. Phương pháp tính giá thành theo qui trình công nghệ sản xuất giản đơn. Phương pháp này còn được gọi là phương pháp tính trực tiếp. Phương pháp này áp dụng với những sản phẩm, công việc có qui trình công nghệ sản xuất giản đơn khép kín, tổ chức sản xuất nhiều, chu kì sản xuất ngắn và xen kẽ liên tục. Đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất là toàn bộ qui trình công nghệ, đối tượng tính giá thành là thành phẩm hoàn thành, có thể là thành phẩm chính, nhóm sản phẩm, qui cách sản phẩm .Vì vậy mà chia ra : - Phương pháp tính giá thành giản đơn - Phương pháp loại trừ chi phí sản xuất sản phẩm phụ - Phương pháp tính giá thành theo hệ số - Phương pháp tính giá thành theo tỷ lệ 1.5.3. Phương pháp tính giá theo quá trình sản xuất : Phương pháp này được sử dụng trong các doanh nghiệp có QTCN phức tạp, sản phẩm phải trải qua nhiều giai đoạn sản xuất. Mỗi giai đoạn sản xuất do một bộ phận hay một phân xưởng đảm nhận, NTP của giai đoạn trước trở thành đối tượng của giai đoạn kế tiếp. Ở đây, sản phẩm có đặc điểm là sản xuất hàng loạt lớn, đồng nhất về qui cách, kích cỡ, kích thước sản phẩm nhỏ, giá trị sản phẩm không lớn, sản phẩm được đặt mua sau hoặc trong khi sản xuất . Đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất là từng phân xưởng (bộ phận) và từng giai đoạn sản xuất. Đối tượng tính giá thành là NTP hoàn thành ở từng giai đoạn và thành phẩm hoàn thành ở giai đoạn cuối. Do đối tượng tính giá thành có giá thành nên phương pháp này chia ra : Phương pháp tính giá thành phân bước có tính giá thành NTP Phương pháp tính giá thành phân bước không tính NTP Trình tự kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành theo quá trình sản xuất được thể hiện qua sơ đồ 1-6 1.6. Hệ thống sổ kế toán phản ánh kế toán chi phí sản xuất Mỗi một hình thức kế toán sẽ có một hệ thống sổ kế toán áp dụng để ghi chép tập hợp chi phí sản xuất . Với mục đích nghiên cứu thực tế kế toán tại Xí nghiệp cơ khí 79, luận văn này chỉ đề cập đến hệ thống sổ kế toán chi phí sản xuất theo hình thức nhật kí chứng từ ( sơ đồ 1-7). Theo hình thức này, quá trình tập hợp chi phí sản xuất được ghi chép vào các sổ kế toán sau: - Bảng phân bổ NVL và CCDC - Bảng tính và phân bổ khấu hao TSCĐ - Bảng phân bổ tiền lương và BHXH - Các loại bảng kê 4,5,6 - NKCT số 7 - Sổ cái TK621,622,627,154 - Sổ chi tiết hoặc thẻ chi tiết. Ch­¬ng 2 Thùc tÕ tæ chøc kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i XÝ nghiÖp c¬ khÝ 79 2.1. §Æc ®iÓm chung vÒ XÝ nghiÖp c¬ khÝ 79 2.1.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn Lóc ®Çu, Z179 lµ nhµ m¸y s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trùc thuéc Tæng Côc Kü ThuËt (nay gäi lµ Tæng côc c«ng nghiÖp quèc phßng – Bé quèc phßng), chuyªn s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng phôc vô cho ho¹t ®éng quèc phßng vµ nÒn kinh tÕ quèc d©n. TiÒn th©n cña nhµ m¸y Z179 lµ c¸c tr¹m söa ch÷a trong chiÕn tranh, mét bé phËn cña phßng c«ng nghÖ thuéc Tæng côc cã tªn lµ Q179. Nhµ m¸y ®· ph¶i tr¶i qua kh«ng Ýt khã kh¨n nhÊt lµ vµo thêi gian ®Çu khi míi thµnh lËp. §ã lµ viÖc tËp hîp ®éi ngò c¸n bé, kÜ s­ c«ng nh©n lµnh nghÒ vµ viÖc huy ®éng c¸c trang thiÕt bÞ ®Ó chÕ thö mét sè mÆt hµng míi, phôc håi phô tïng míi ®Ó kÞp thêi thay thÕ cho c¸c xe c¬ giíi bÞ háng. H¬n n÷a, do chiÕn tranh nªn nhiÖm vô ®Æt ra cho nhµ m¸y cµng lín. Ngµy 15/3/1971, Côc qu¶n lý quyÕt ®Þnh t¸ch x­ëng mÉu khái phßng c«ng nghÖ vµ chÝnh thøc thµnh lËp nhµ m¸y A179. Cho ®Õn ngµy 10/9/1974 víi nhiÖm vô míi ®Æt ra, Tæng côc kü thuËt ra ®êi, A179 ®­îc ®æi tªn thµnh Z179 trùc thuéc Tæng Côc kü thuËt. Th¸ng 10/2003 theo chØ thÞ sè 37/CT-BQP 03/07/2003 cña Bé quèc phßng vÒ triÓn khai, s¾p xÕp, ®æi míi trong qu©n ®éi giai ®o¹n 2003-2005 vµ theo quyÕt ®Þnh sè 123/2002/Q§-BQP ngµy 09/09/03 , c«ng ty c¬ khÝ 79 ®­îc s¸p nhËp vµo nhµ m¸y c¬ khÝ chÝnh x¸c 11( Thanh Ho¸ ) .Víi quyÕt ®Þnh nµy , nhµ m¸y Z179 chÝnh thøc ®æi tªn thµnh XÝ nghiÖp c¬ khÝ 79 trùc thuéc nhµ m¸y c¬ khÝ chÝnh x¸c 11 – Tæng côc C«ng nghiÖp quèc phßng. Tuy nhiªn, vÒ c¬ XÝ nghiÖp c¬ khÝ 79 vÉn kh«ng cã nhiÒu thay ®æi vÒ bé m¸y qu¶n lý, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. XÝ nghiÖp c¬ khÝ 79 n»m trªn Km 12 Quèc lé 1A- Tø HiÖp – Thanh Tr× - Hµ Néi cã diÖn tÝch 83016m2. Toµn bé kinh phÝ ®Ó ®Çu t­ m¸y mãc trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ, ®µo t¹o c¸n bé c«ng nh©n viªn ®Òu do Bé quèc phßng cÊp. Song song víi sù chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ, tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®¬n vÞ còng tõ viÖc ®­îc h­ëng chÕ ®é bao cÊp sang tù h¹ch to¸n kinh doanh . Do vËy, xÝ nghiÖp ®· nç lùc t×m kiÕm thÞ tr­êng, t×m kiÕm kh¸ch hµng vµ ®¶m b¶o kinh doanh cã l·i . Thêi k× chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ còng lµ thêi gian thÞ tr­êng c¬ khÝ bÞ gi¶m sót , ®iÒu nµy._.