Tổ chức hoạt động phục vụ thiếu nhi ở thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh

à nơi tập hợp kho tàng kinh nghiệm của loài người vể đủ các ngành tri thức. Nó đáp ứng đầy đủ nhu cầu tin của người dùng tin. Trong đó thư viện thiếu nhi là một loại thư viện đặc biệt, quá trình công tác của nó mang một nội dung và tính chất giáo dục sâu sắc: Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là sự nghiệp trọng đại của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta. Ngay từ đầu thành lập nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, Bác Hồ đã từng nói: "Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có được vẻ vang sánh vai với các cường quốc năm châu hay không chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các cháu". Ngành giáo dục đã đóng vai trò to lớn trong việc đào tạo hàng triệu thanh thiếu nên có trình độ văn hóa, khoa học kỹ thuật có lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, biết sống và chiến đấu vì lý tưởng vĩ đại của Bác Hồ: "Không có gì quý hơn độc lập, tự do". Thế hệ thanh niên dũng cảm và thông minh ấy không chỉ là kết quả giáo dục của gia đình, nhà trường, đoàn thể mà còn là kết quả giáo dục của xã hội, trong đó có thư viện. Qua quá trình học tập và lĩnh hội, dần dần các môn học, hứng thú và nhu cầu đọc của các em được phát triển và mở rộng. Sự quan tâm đối với sách, đối với thư viện ngày càng tăng lên. Các thư viện thiếu nhi với hoạt động sách báo muôn màu muôn vẻ sẽ thu hút các em ngoài giờ học, thỏa mãn lòng ham học, ham đọc của các lứa tuổi, nhất là trong các dịp nghỉ hè ở khắp các thành phố, thị trấn, các huyện và xã, chính nơi đây, các mầm non tài năng khoa học kỹ thuật nghệ thuật và những năng lực hoạt động thực tiễn được bồi dưỡng, vun trồng hàng ngày qua từng trang sách. Hiện nay, nước ta đã có trên 20 thư viện thiếu nhi độc lập trong các thành phố, thị xã với vốn sách 187.288 bản và có 11.817 bạn đọc đăng ký. Ngoài ra, trong hầu hết thư viện huyện và xã thuộc hệ thống thư viện công cộng Nhà nước của Bộ văn hóa thông tin (250 thư viện huyện và 899 thư viện xã) đều có bộ phận phục vụ thiếu nhi riêng hoặc phục vụ các em cùng với người lớn. Đó là chưa kể các thư viện trong các cung thiếu nhi, nhà văn hóa, câu lạc bộ... Ngoài ra còn có thư viện trường học thuộc hệ thống của Bộ Giáo dục - một mạng lưới thống nhất phục vụ học sinh các trường phổ thông cấp 1, cấp 2 và cấp 3. Trong đó thư viên thiếu nhi thành phố Bắc Ninh đã thu hút đông đảo các em thiếu nhi và phong trào đọc sách, mở rộng diện phục vụ, tiến hành biện pháp tổ chức quần chúng đa dạng, sinh động, có hiệu quả giáo dục cao. Để nâng cao chất lượng phục vụ thiếu nhi, công tác tổ chức hoạt động thiếu nhi rất quan trọng. Công tác này giúp các em biết cách đọc tài liệu và đọc có hiệu quả. Vì vậy tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: "Tổ chức hoạt động phục vụ thiếu nhi ở thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh". Đề tài nghiên cứu khoa học này khá phong phú song vì khả năng nghiên cứu và tìm hiểu thực tế của bản thân có giới hạn nên không thể tránh khỏi những sai xót. Tôi rất mong nhận được sự góp ý của các thầy, các cô, các bạn sinh viên và các em thiếu nhi để đề tài ngày càng hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! II. Mục tiêu nghiên cứu đề tài Trên cơ sở khảo sát tình hình thực tế về tổ chức hoạt động phục vụ thiếu nhi của thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh, để đề ra một số giải pháp nâng cao hoạt động tổ chức phục vụ thiếu nhi của thư viên thiếu nhi thành phố Bắc Ninh. III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 1. Đối tượng: Các em thiếu nhi ở thành phố Bắc Ninh 2. Phạm vi: Thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh IV. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 1. Chức năng, nhiệm vụ 2. Kho sách thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh 3. Hướng dẫn thiếu nhi đọc sách 4. Hoạt động quần chúng của thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh 5. Kiến nghị và giải pháp cho việc tổ chức hoạt động phục vụ thiếu nhi ở thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh V. Phương pháp nghiên cứu đề tài - Phương pháp quan sát - Phương pháp thống kê - Phương pháp phỏng vấn - Phương pháp phân tích VI. Kế hoạch nghiên cứu của đề tài Từ ngày 25/2/2008--->10/3/2008: Thu nhập tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu Từ 11/3/2008--->17/3/2008: Khảo sát vốn tài liệu của thư viện và thực trạng tổ chức phục vụ thiếu nhi ở thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh Từ 18/3/2008--->28/3/2008: Tổng hợp số liệu tham khảo có liên quan đến đề tài Từ 29/3/2008--->3/4/2008: Viết báo cáo nghiên cứu Phần II: Nội dung I. Chức năng, nhiệm vụ của thư viện Sách có tác dụng lớn trong việc giáo dục thiếu niên và nhi đồng. Sách giúp các em mở mang kiến thức, hiểu biết về thế giới tự nhiên và xã hội, bồi dưỡng và nâng cao lý tưởng tình cảm và hành động tốt đẹp. Grup-Xkai-a đã viết: "Vấn đề đọc sách của trẻ em là một trong các vấn đề quan trọng. Đọc sách đóng vai trò lớn trong cuộc sống của các em. Những sách được đọc trong thời niên thiếu không những có thể lưu lại trong trí nhớ các em suốt đời mà còn có ảnh hưởng đến sự phát triển tương lai của các em nữa..." Thư viện thiếu nhi tổ chức phục sách báo chung cho tất cả các em ở thành phố Bắc Ninh. Nhiệm vụ của các thư viện này ngoài việc giúp đỡ các em nắm được các nguyên lý khoa học nói chung còn có nhiệm vụ lớn lao hơn là thỏa mãn những nhu cầu và hứng thú đọc toàn diện của các em, trên cơ sở một kho sách, báo tổng hợp. Phương thức hoạt động của thư viện dựa trên nguyên tắc phục vụ theo từng lứa tuổi, với các hình thức phục vụ theo từng lứa tuổi, với các hình thức hoạt động quần chúng muôn màu muôn vẻ. Đối tượng của các thư viện này mang tính chất rộng rãi hơn: Từ lứa tuổi vỡ lòng biết đọc đến các học sinh lớp 9, các giáo viên, cán bộ phụ trách. Đội thiếu niên và cả phụ huynh học sinh - những người có trách nhiệm hướng dẫn đọc sách cho các em ở trường học, thư viện và gia đình lôi cuốn sự tham gia của các đối tượng này vào các hoạt động khác nhau của thư viện thiếu nhi, là một nhân tố được sử dụng tích cực và rộng rãi. Như vậy, những nhiệm vụ chủ yếu của thư viện thiếu nhi là: - Cùng với nhà trường và các cơ quan đoàn thể có trách nhiệm giáo dục cho các em đạo đức, lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy, bồi dưỡng cho các em trở thành những công dân phát triển toàn diện vể thể lực, tư tưởng, trí tuệ và thẩm mỹ. - Hướng dẫn đọc và gây thói quen đọc sách cho các em, thu hút toàn thể học sinh ở khu vực thư viện phụ trách, đến thư viện đọc sách có hệ thống - Tuyên truyền những kiến thức cơ bản về thư viện - thư mục + Yêu cầu đối với cán bộ thư viện thiếu nhi Người cán bộ thư viện thiếu nhi không phải là người cho mượn và nhận sách trả về một cách thụ động. Yêu cầu hoạt động đòi hỏi thư viện phải trở thành một cơ quan giáo dục và người cán bộ thư viện phải là một nhà sư phạm trong lĩnh vực hưỡng dẫn đọc sách cho thiếu nhi. Người cán bộ thư viện phải nắm được toàn bộ những gì có liên quan đến từng bạn đọc của mình, biết sức học của từng em, công việc ở nhà thậm chí tính tình của từng em để hướng em đó đọc những gì cần thiết nhất, bổ ích nhất. Cán bộ thư viện thiếu nhi cần phải hiểu rõ nội dung các loại sách báo thiếu nhi trước khi giới thiệu một cuốn sách nào đó cho các em, cán bộ thư viện cần phải hiểu rõ nội dung và giá trị của nó. Để đáp ứng được những yêu cầu đó cán bộ thư viện cần có trình độ kiến thức tổng hợp về các ngành đồng thời hiểu rõ nhiềm vụ giáo dục xã hội chủ nghĩa cho thiếu nhi, nắm được hoạt động giảng dạy và học tập của trường học, hoạt động của Đội thiếu niên và phương pháp hướng dẫn đọc cho các em. Ngoài ra, cán bộ thư viện cần biết làm công tác quần chúng trong thiếu nhi, có uy tín đối với các em, được các em tin yêu. Chúng ta không thể bắt buộc cho một em nào đó phải đọc một cuốn sách nhất định, dù cuốn sách đó tốt hay hấp dẫn đến mấy. Các em chỉ đọc khi có hứng thú. Nhiệm vụ và trách nhiệm của cán bộ thư viện thiếu nhi là phải tạo nên hứng thú đó, ngoài ra phải cố gắng biến nhu cầu đọc thành hứng thú đọc của các em. Đó là một quá trình lâu dài, phức tạp, khó khăn mà cán bộ thiếu nhi phải thực hiện. Trong hoạt động thư viện thiếu nhi cần quan hệ chặt chẽ với các trường học, bởi vì cán bộ thư viện thiếu nhi không trực tiếp phụ trách các em mà là các thầy cô giáo ở trường. Mặt khác, nhà trường cần biết kết quả đọc sách của các em ở thư viện thiếu nhi ra sao. Cán bộ thư viện thiếu nhi là người hỗ trợ đắc lực cho chương trình học tập của các trường học. Ngược lại, các thầy cô giáo cũng giúp thư viện trong việc bổ sung vốn sách thiếu nhi sát hợp, loại bỏ những sách không còn giá trị về tư tưởng và khoa học đồng thời giúp đỡ thêm cán bộ thư viện hiểu sâu hơn về từng em. Nhiều thầy cô kèm cặp toàn bộ học sinh của mình đọc sách tại thư viện thiếu nhi, tiến hành điểm sách mới, trao đổi với thư viện chương trình học tập ngoai khóa cho các em. Các phụ huynh học sinh cũng có trách nhiệm lớn trong việc hưỡng dẫn đọc sách cho con em mình. Các đoàn viên thanh niên, các Đội trưởng thiếu niên tiền phong cũng là người bạn của thư viện. Họ giúp vào việc vận động các em đọc sách, tổ chức triển lãm sách nhân dịp các ngày kỷ niệm hoặc tổ chức "Tuần sách thiếu nhi". Cán bộ về hưu cũng là những người cộng tác đắc lực của thư viện thiếu nhi. Nhiệm vụ của cán bộ thư viện là lôi cuốn các tổ chức, các nghành, các giới trong xã hội tham gia công tác sách thiếu nhi. Về phần mình, cán bộ thư viện cần giới thiệu có hệ thống sách thiếu nhi cho họ, giúp họ phương pháp hướng dẫn đọc sách cho các em. II. Kho sách thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh 1. Vốn tài liệu Tài liệu là phương tiện quan trọng góp phần không nhỏ vào việc quyết định chất lượng và kết quả học tập giải trí của các em thiếu nhi. Nếu các em thiếu nhi học chỉ nghe giảng không thì chưa đủ mà cần phải đọc thêm sách, tài liệu nhiều để bổ sung thêm tri thức, để tự rèn luyện phẩm chất đạo đức, giải quyết đúng, nhanh, sáng tạo các vấn đề của đời sống và xã hội. Vì vậy cần phải xây dựng thật tốt kho sách cho phù hợp với đặc điểm và nhu cầu đọc của các em. ở nước ta, Đảng và Nhà nước ta hết sức quan tâm tới việc xuất bản sách cho thiếu nhi. Ngoài nhà xuất bản Kim Đồng có nhiệm vu cung cấp các loại xuất bản phẩm có tính tư tưởng và tính nghệ thuật cao cho các em thuộc lứa tuổi khác nhau, nhiều nhà xuất bản khác như: Giáo dục, thanh niên, chính trị quốc gia, văn hóa...cũng phát hành nhiều tài liệu quý phù hợp với nhu cầu đọc của thiếu nhi. Thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh vốn sách có 5000 bản trong đó có 3000 tên sách và 15 đầu báo, tạp chí. Vốn tài liệu của thư viện thiếu nhi chủ yếu là những tác phẩm văn học, nghệ thuật đặc biệt là truyện thiếu nhi, truyện cổ tích, có tác động lớn đến tư tưởng, tình cảm của các em và đước các em cảm thụ nhanh chóng. Các sách chính trị - xã hộ cũng chiếm tỷ lệ lớn trong kho sách thiếu nhi. Đó là một số tác phẩm của các nhà sáng lập chủ nghĩa Mac - Lenin, các tài liệu về tiểu sử hoạt động của Mac, Anghen, Lê Nin, Hồ Chí Minh. Các tài liệu nói về Đòan, Đội...sách về những anh hùng, chiến sỹ và đoàn viên thanh niên cộng sản và Đội thiếu niên tiền phong. Sách về khoa học tự nhiên giúp hỗ trợ cho các em học tập và mở rộng kiến thức về những môn học ở trường: Sách Vật lý, Toán, hóa học, sinh vật học, giải phẫu và sinh lý học về cơ thể người. Các loại sách về lịch sử của đất nước ta và của nước ngoài đã được dịch ra tiếng việt giúp các em hiểu được quy luật phát triển của xã hội. Ngoài ra còn có tài liệu khoa học thưởng thức. Báo, tạp chí cũng là phương tiện thông tin đại chúng rất tốt với thiếu nhi. Vì vậy thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh có 15 đầu báo và tạp chí. Chủ yếu gồm các loại: Báo nhi đồng, tuổi trẻ, thiếu niên tiền phong... Ngoài sách dành cho các em, thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh còn thu thập những tài liệu tham khảo cho cán bộ thư viện, các giáo viên và phụ huynh học sinh các loại sách về phương pháp đọc sách và các tài liệu nghiên cứu về văn học thiếu nhi, sách về tâm lý giáo dục học, tâm lý trẻ em... Nhìn chung, thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh có khá đầy đủ vốn tài liệu: các tác phẩm kinh điển, các tài liệu khoa học phổ thông, sách giáo khoa và các sách hỗ trợ cho học tập, các ấn phẩm định kỳ, bản đồ, tranh vẽ... 2. Công tác bổ sung vốn tài liệu của thư viện thiếu nhi thanh phố Bắc Ninh Vốn tài liệu là một bộ sưu tập theo những chủ đề và nội dung nhất định được xử lý theo quy trình khoa học của nghiệp vụ thư viện nhằm phục vụ người dùng tin. Xây dựng vốn sách có nghĩa là lựa chọn và thu thập để đưa ra sử dụng một cách có mục đích, có kế hoạch...những ấn phẩm mà nội dung, giá trị tư tưởng, khoa học đáp ứng được nhu cầu của giáo dục, những ấn phẩm lựa chọn phải phù hợp với đặc điểm của thư viện. Thư viện phản ánh sự phát triển của đất nước nên vốn tài liệu luôn ở trạng thái động, diễn biến qua các thời kỳ lịch sử. Do vậy công tác bổ sung vốn tài liệu thường xuyên là rất quan trọng. Công tác này đòi hỏi người cán bộ ngoài nghiệp vụ chuyên môn giỏi cần phải có kỹ năng giao tiếp tốt để nắm được yêu cầu cần thiết của người dùng tin từ đó định hướng nên bổ sung những tài liệu gì. Đồng thời cần phải tham khảo ý kiến của độc giả, cán bộ nghiên cứu khoa học để có nguồn tài liệu đúng. Thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh căn cứ vào nhiệm vụ giáo dục, thành phần lứa tuổi, hứng thú của các em và vốn sách hiện có của thư viện để bổ sung kho sách thư viện thiếu nhi thành phố. Quá trình bổ sung kho sách tạo cơ sở cho việc thực hiện chức năng giáo dục tư tưởng, phát triển trí tuệ và lãnh đạo đọc cho các em. Bổ sung kho sách phải tuân theo các nguyên tắc chủ đạo như: Tính Đảng cộng sản, tính kế hoạch, tính hệ thống và tính phù hợp với đặc điểm thư viện và nhu cầu hứng thú của các em. Phương pháp bổ sung tốt nhất là đến hiệu sách để chọn. Như vậy cán bộ thư viện có điều kiện nắm được nội dung và giá trị của sách vừa đặt mua số bản thích hợp. 3. Tổ chức kho Phương thức phục vụ của thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh là kho mở cho các em tự do chọn sách trên giá. Kho mở có tác dụng lớn trong việc rèn luyện tính độc lập, sáng tạo của các em, giáo dục những kiến thức về thư viện, thư mục, mở rộng hứng thú đọc đồng thời còn tuyên truyền trực quan những sách tốt cho các em. 4. Cách tổ chức quản lý vốn tài liệu và phục vụ nhu cầu tin của thư viện đối với các em thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh Để các em thiếu nhi được sử dụng triệt để kho sách, mục đích chủ yếu của thư viện hiện đại là phục vụ một cách tối đa nhu cầu tin của bạn đọc. Công tác thư viện từ khâu nhập sách vào kho đến khi sách tới tay bạn đọc đã và đang được thực hiện. Và vấn đề này thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh đã tổ chức được. Người cán bộ thư viện được ví như là "Linh hồn của thư viện" cần phải nắm được yêu cầu, tính chất, đặc điểm của thư viện để có định hướng phục vụ tốt nhu cầu tin của bạn đọc. Cần xác định được hình thức phục vụ thích hợp, có 2 hình thức phục vụ chính: cho các em mượn về nhà và cho mượn tại chỗ. Thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh có phòng đọc thoáng mát sạch sẽ, đủ ánh sáng, yên tĩnh, cách tổ chức sắp xếp sách, thư mục, bảng phân loại thuận tiện cho các em đến đọc sách. Ngoài ra hàng năm thư viện đã tổ chức trưng cầu ý kiến của các em. Hàng tháng thống kê kết quả về tình hình mượn sách của các em thiếu nhi. Ngoài vấn đề phục vụ bạn đọc thì quản lý vốn tài liệu của thư viện là một việc làm rất cần thiết. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến việc sử dụng sách của thư viện. Trách nhiệm của thư viện là bảo quản vốn tài liệu và phục vụ tốt nhu cầu tin cho bạn đọc. Bảo quản tốt là tiền đề cơ sở vật chất cho việc sử dụng được tốt hơn, hạn chế độc hại. Còn bảo quản không tốt sẽ dễ mất mát hư hỏng đặc biệt là tài liệu quý. Tất nhiên sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu bạn đọc, bảo quản tốt còn có ý nghĩa về mặt khoa học, vật chất. III. Hướng dẫn thiếu nhi đọc sách Chúng ta đều biết là các em rất ham đọc sách thậm chí có em mê sách đến nỗi quên ăn, quên ngủ nhưng không phải em nào cũng biết nên đọc sách gì và đọc như thế nào cho bổ ích và hiệu quả. Có em khi đọc một cuốn sách hay thì đọc một mạch cho đến hết. Có em lúc đọc sách chỉ chú ý đến một số tình tiết của câu chuyện, giở sách lung tung theo ý thích thậm chí bỏ nhiều chương sách không đọc. Có em chỉ chú ý đến tranh minh họa và các hình vẽ mà không để ý gì đến nội dung. Có em lướt qua vài trang, xem mục lục rồi cho la sách không hấp dẫn, nhảy qua cuốn khác. Một số em đọc các truyện kiếm hiệp, truyện chưởng, sách hoang đường, phản khoa học. Một trong những nguyên nhân chủ yếu là do cán bộ thư viện, thầy giáo, cán bộ phụ trách Đội thiếu niên và các bậc cha mẹ học sinh chưa quan tâm đầy đủ đến việc đọc sách của các em và chưa hướng dẫn các em đọc sách đến nơi đến chốn. 1. Đặc điểm về nhu cầu đọc của các lứa tuổi Hiểu được đặc điểm của trẻ em ở các lứa tuổi về nhu cầu đọc sẽ giúp chúng ta trong công tác hướng dẫn đọc sách cho các em. Nhu cầu là đòi hỏi khách quan của con người trong những điều kiện nhất định nhằm duy trì sự sống và phát triển của con người. Nhu cầu đọc là đòi hỏi khách quan của con người đối với việc tiếp nhận và sử dụng tài liệu nhằm duy trì và phát triển hoạt động sống con người ai cũng muốn vươn lên, ai cũng muốn hiểu biết. Chúng ta tiếp nhận sự hiểu biết qua lao động, qua học tập mà đã là học thì đều phải đọc sách, đọc tài liệu. Nhu cầu đọc được phát triển cùng với kỹ xảo đọc. Ban đầu là nhu cầu đọc nói chung, sau đó các em có nhu cầu đọc truyện cổ tích, truyện viễn tưởng với nhiều tình tiết ly kỳ phiêu lưu, các em tưởng tượng các nhân vật, các sự kiện theo suy nghĩ của riêng mình. Thực tiễn thư viện học thế giới đã khẳng định ở mỗi lứa tuổi, trẻ em có nhu cầu, quy luật đọc khác nhau. ở lứa tuổi mẫu giáo, các em còn ngỡ ngàng trước cuộc sống. Mọi thứ xung quanh các em đều là những điều bí ẩn cần phải khám phá: Con người xã hội và thế giới tự nhiên. Các em thích nghe kể chuyện, thích xem các truyện tranh chữ to, màu sắc đẹp, những tranh minh họa đơn giản, ngộ nghĩnh làm các em nhận thức được mọi vật xung quanh. Do các em chưa biết chữ nên cảm thụ chủ yếu qua lời kể của người lớn và qua hình ảnh trực quan. Vì thế những tranh vẽ cần phản ánh cả nông thôn, thành phố để mở rộng tầm hiểu biết cho các em. Và đối với các em những hình ảnh đó cũng không kém phần hứng thú so với các loại truyện thần thoại và các nàng tiên cá... vì vậy chọn những cuốn sách có hình ảnh đẹp, ngôn ngữ trong sáng cho lứa tuổi này là một yêu cầu quan trọng từ chỗ quen nghe kể, bước đầu xem sách tranh, truyện cổ minh họa, các em sẽ quen dần với cách loại sách khi bước vào lớp 1 - thời kỳ này tư duy của các em còn non nớt, chưa hình thành hứng thú rõ ràng, kỹ thuật đọc mới hình thành nên chưa hoàn thiện nhưng các em rất ham đọc sách, có khả năng lớn trong việc cảm thụ và hiểu các tác phẩm văn học. Thời kỳ này, trẻ em bát đầu chuyển từ nghe đọc sang tự mình đọc sách. Đây là thời kỳ khó khăn và quan trọng nhất trong việc hình thành ở trẻ em hứng thú và thói quen đọc sách. Học sinh lớp 3 - 4 yêu cầu hiểu biết của các em rất rộng nhưng không ổn định. Tư duy của các em đã phát triển khá, có khả năng suy luận, nhận xét. Tuy nhiên các em vẫn quan niệm đơn giản và ngây thơ về các quyển sách đã đọc. Học sinh lớp 3 - rất thích đọc sách viết về Bác Hồ, thích đọc truyện tranh, truyện các thiếu niên anh hùng, truyện lịch sử, báo thiếu niên tiền phong. Tuy vậy học sinh lớp 4 khác nhiều so với học sinh lớp 3, nhiều em bắt đầu quan tâm tới quá khứ của đất nước, tiểu sử các nhân vật nổi tiếng, một số bộc lộ ý muốn đọc sách về kỹ thuật bởi vì các môn học tự nhiên và lịch sử ở lớp 4 đã bắt đầu có tác dụng khơi gợi những hứng thú mới. Các em đã hình thành tính tập thể, dễ dàng tiếp xúc với người lớn, muốn được mọi người tin cậy và gánh vác những trách nhiệm chung. Cán bộ thư viện có thể sử dụng đặc điểm đó để thu hút các em vào các hoạt động của thư viện. Trong việc đọc sách, các em ở lứa tuổi này thường bộc lộ những thiếu xót nhất định. Có em đọc rất phiến diện, chỉ đọc truyện phưu lưu mạo hiểm, hoặc sách về chiến đấu. Có em đọc rất hời hợt, lướt qua những đoạn không hứng thú. Có em chỉ theo dõi cốt truyện vì vậy thường không hiểu sâu nội dung tư tưởng cũng nhu giá trị nghệ thuật của sách. Cán bộ thư viện cần chú ý những hiện tượng này để giúp đỡ. ở các em lớp 5 -6 bắt đầu có những thay đổi lớn về mặt phát triển cá tính và hoạt động tâm lý. Các em rất quan tâm đến nhân cách, có xu hướng bộc lộ phẩm chất và hành động, khát khao tìm hiểi đời sống bên ngoài và đã hình thành thái độ của mình đối với các sự kiện và những người xung quanh. Nhiều em ở lứa tuổi này đã có những suy nghĩ độc lập. Các em chú ý tới những chiến công của các nhân vật, tính chất lãng mạn của những cuộc phưu lưu khám phá, phát minh, cải tạo thiên nhiên, đã bắt đầu thích đọc sách khoa học kỹ thuật phổ thông. các em hiểu những gì đã đọc, ngây thơ nhưng thực thế hơn lứa tuổi trước đó, đã biết phê phán. Giai đoạn này rất cần sự quan tâm, định hướng hứng thú đọc lành mạnh. Các em lớp 7->9 đã có nhiều hứng thú đối với khoa học, văn học, kỹ thuật hiện đại. Có em yêu toán học, có em thích môn địa lý, có em lại say sưa với văn học. Sở trường và năng khiếu của các em được hình thành rõ rệt. Cán bộ thư viện phải chinh phục được các em. Các em bắt đầu yêu cầu người lớn tôn trọng mình, tôn trọng ý kiến và quan điểm của mình. Các em suy nghĩ nhiều hơn về tình bạn, tình đồng chí, và về xây dựng tính cách cá nhân. các em mê say các nhân vật trong các truyện, các em bắt đầu đòi hỏi đọc nhiều loại sách khác nhau, tuy nhiên hứng thú đọc của các em vẫn còn tiếp tục biến đổi do sự biến đổi của trạng thái tâm lý, hoàn cảnh sống và học tập. Kết quả khảo sát việc đọc của thiếu nhi Việt Nam trên phạm vi quốc tế (2002-2003) của nhóm tác giả đề tài nghiên cứu cấp Bộ thư viện Việt Nam với việc giáo dục nhân cách cho bạn đọc lứa tuổi thiếu nhi cho thấy truyện võ hiệp mạng tậm tính bạo lực vẫn được một số em yêu thích: 13,18 %. Đặc biệt, lứa tuổi nhi đồng ít có khả năng phân biệt tốt xấu, dễ bị ảnh hưởng của những tác động bên ngoài lại có xu hướng ham mê loại truyện này hơn lứa tuổi thiếu niên (nhi đồng 18,08% , thiếu niên 13,6%) 2. Nghiên cứu hứng thú đọc sách của thiếu nhi Mục đích chính của việc nghiên cứu bạn đọc là nhằm tìm ra những biện pháp thiết thực nhất để giúp các em thông qua việc đọc sách, xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa. Hứng thú đọc của các em trước hết lệ thuộc vào đặc điểm của lứa tuổi và được nghiên cứu trong quá trình phục vụ sách cho các em hằng ngày. Khi các em đến thư viện buổi đầu tiên, cần trò chuyện để xác định hứng thú và thái độ đối với học tập và đọc sách của các em. Cần phải biết rõ em có đăng ký đọc sách ở thư viện trường học không? ở nhà có tủ sách không? Em muốn đọc loại sách gì? Học tập như thế nào? Nếu là học sinh lớp 1 thì kiểm tra xem em đã biết đọc chưa, đọc nhanh hay đọc chậm. Cần ghi những nhận xét này trên phiếu đăng ký bạn đọc sau đó cần phân tích cách ghi chú này để theo dõi tiếp việc đọc của từng em. Như vậy là phiếu đăng ký bạn đọc có ý nghĩa lớn trong việc nghiên cứu hứng thú đọc sách. Mỗi cuốn sách mà các em mượn phản ánh sự biến đổi hứng thú, đồng thời nói lên vai trò hướng dẫn của cán bộ thư viện đã có tác dụng như thế nào trên thực tế. Chúng ta có thể phân tích việc đọc của các em thuộc một lớp hay một lứa tuổi. Qua kết quả nghiên cứu bạn đọc cán bộ thư viện có thể phân thành 2 nhóm: - Nhóm bạn đọc tích cực, biết tự mình chọn sách đọc toàn diện và nắm được nội dung sách. - Nhóm ít đọc, đọc phiến diện và không có yêu cầu nhất định Một số công trình nghiên cứu xã hội học gần đây cho thấy hầu hết trẻ em Việt Nam ngày nay đều yêu thích đọc sách và có khả năng lĩnh hội đầy đủ các giá trị trong sách. Đa số bạn đọc thiếu nhi chỉ đạt mức độ trung bình trong việc cảm thụ sách: 70,94% nhớ nội dung, tỷ lệ các em đạt trình độ cao trong cảm thụ sách tức là hiểuvà rung động sâu sắc với tác phẩm vẫn còn ở mức độ khiêm tốn 29,87%. Vẫn còn một số lượng đáng kể các em có khả năng cảm thụ tác phẩm rất thấp 17,21%. ở mức độ cảm thụ thấp, các em chỉ nhớ những chi tiết gây ấn tượng mà không nắm được toàn vẹn nội dung tác phẩm, càng không hiểu được nội dung tư tưởng và giá trị nghệ thuật của tác phẩm. 3. Nhiệm vụ hướng dẫn thiếu nhi đọc sách Hướng dẫn các em đọc sách không phải chỉ để giúp các em nắm được kỹ năng đọc sách đơn thuần mà là nhằm những mục tiêu giáo dục nhất định. Cán bộ thư viện cần xác định nhiệm vụ giáo dục cụ thể đối với từng lứa tuổi, từng nhóm, thậm chí đối với từng em. Tiếp đó, vạch ra biện pháp và hình thức công tác sách báo cần thực hiện Nói chung, bằng phương tiện sách báo "chúng ta phải giáo dục thế hệ trẻ thành những con người phát triển toàn diện có lý tưởng và đọc đức xã hội chủ nghĩa, có hiểu biết về khoa học, có kỹ năng lao động, có óc thẩm mỹ và có sức khỏe, để từ đó đào tạo thành những người lao động tốt, những chiến sỹ tốt, những công dân tốt, những cán bộ tốt". Cụ thể cán bộ thư viện cần nắm vững nội dung và yêu cầu của 5 điều Bác Hồ dạy là: 1 - Yêu tổ quốc, yêu đồng bào 2 - Học tập tốt, lao động tốt 3 - Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt 4 - Giữ gìn vệ sinh thật tốt 5 - Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm Để bồi dưỡng tình cảm, tài năng và phẩm chất tốt đẹp cho các em thông qua sách báo của thư viện a. Giáo dục chính trị Thư viện được giao trách nhiệm cung cấp cho học sinh những kiến thức vững vàng về các nguyên lý khoa học, xây dựng thế giới quan cách mạng. Một trong những nhiệm vụ quan trọng của thư viện là giới thiệu cho các em sách về lịch sử của Đội, về các tấm gương đội viên dũng cảm và anh hùng. Khi sắp trở thành đoàn viên, thư viện giới thiệu cho các em sách về nhiệm vụ, lịch sử của Đoàn và iểu sử của đoàn viên thanh niên ưu tú, chúng ta có thể tổ chức các cuộc triển lãm, nói chuyện giới thiệu sách về các đề tài: "Điện Biên Phủ", "Ngày 30-4", "Mùa xuân đại thắng"....Một loại tài liệu khá quan trọng cần giới thiệu cho các em là tài liệu địa chí (sách báo nói về tỉnh, thành phố quê hương các em) đồng thời tổ chức các cuộc nói chuyện của những anh hùng chiến sĩ trong lao động và bảo vệ tổ quốc. Giới thiệu cho các em những tài liệu thờ sự chính trị phổ thông nói về chính sách đường lối của Đảng, về các nước xã hội chủ nghĩa, các nước dân tộc độc lập. Nói chuyện với thiếu nhi về những sự kiện quan trọng diễn ra trong nước và trên thế giới mà các em đã nghe ở nhà hoặc qua đài phát thanh cũng góp phần đáng kể cho hoạt động giáo dục chính trị của thư viện. b. Giáo dục lao động Hiện nay, cuộc cải cách giáo dục đang đặt ra những nhiệm vụ cho các cơ quan văn hóa, giáo dục phải gắn liền học tấp tới sản xuất. Trong đó, định hướng nghề nghiệp không phải là phát hiện một cách khách quan hứng thú và khuynh hướng của học sinh mà là xây dựng những hứng thú cho phù hợp với yêu cầu của nền kinh tế quốc dân. Một mặt, trường học chăm lo sao cho thanh thiếu niên sử dụng năng lực của mình có lợi ích nhất cho xã hội và bản thân trong bước đường tương lai và nghề nghiệp. Mặt khác nhiệm vụ của thư viện thiếu nhi là chuẩn bị về mặt tâm lý lao động, rèn luyện hứng thú rộng rãi với các nghề nghiệp để phát triển con người toàn diện. Đối với các em học sinh lớp 1-->4 nên giáo dục lòng yêu lao động, quý trọng người lao động. Đối với học sinh lớp 5,6 giới thiệu sách về các nghề phổ cập nhất. Học sinh lớp 7 đến lớp 9 giúp họ xây dựng và củng cố hứng thú đối với nghề nghiệp mình chọn. Trong khi xây dựng hứng thú nghề nghiệp cho các em cần giáo dục ý thức trách nhiệm đối với xã hội nghĩa là không những phải giải quyết vấn đề làm nghề gì mà là làm như thế nào. c. Giáo dục thẩm mỹ Thư viện có trách nhiệm góp phần giáo dục thẩm mỹ cho thiếu nhi một cách có hệ thống và liên tục. Nếu nhà trường tạo hình cho những khái niệm về thẩm mỹ thì thư viện mở rộng và củng cố những khái niệm đó. IV. Hoạt động quần chúng của thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh Đây là một hoạt động tích cực của thư viện giúp cho người đọc nói chung và các em nhỏ nói riêng định hướng về tài liệu, sự cần thiết hay không cần thiết để đọc cuốn sách đó. Tuyên truyền thông tin của thư viện mang tính chất cổ động, chỉ dẫn cho các em thiếu nhi về giá trị, nội dung, hình thức của tài liệu để giúp các em có cơ sở lựa chọn, tìm kiếm thông tin. Thư viện thiếu nhi thành phố Bắc Ninh đã sử dụng các hình thức tuyên truyền sau: 1. Triển lãm sách Một trong các phương tiện tuyên truyền tài liệu trực quan và có hiệu quả là triển lãm sách. Triển lãm sách của thư viện thiếu nhi bao gồm: - Triển lãm sách nhân dịp ngày lễ, ngày kỷ niệm (ngày quốc khánh, ngày thành lập quân đội nhân dân, ngày quốc tế thiếu nhi...) - Triển lãm về các môn loại sách trong kho, giúp cho các em đọc toàn diện hơn hoặc mở rộng thêm kiến thức về môn học ở trường. - Triển lãm sách về các vấn đề chính trị xã hội cấp bách trong nước hoặc trên thế giới - Tổ chức triển lãm chuyên đề về sáng tác của một nhà văn hoặc về một thể loại tác phẩm văn học nhất định. 2. áp phích, pa-nơ thư viện Đây là hình thức tuyên truyền sách của thư viện có hiệu quả. Nó có ưu thế trong hoạt động của thư viện thiếu nhi. Trên áp phích, pa-nơ thường vẽ các bìa sách nên thuật tiện trong việc giới thiệu dần dần một kho sách nhỏ, ít bản. vì pa-nơ dễ di chuyển từ chỗ này đến chỗ khác nên có nhiều em được xem. Nội dung của áp phích, pa-nơ tuyên truyền sách cũng như trển lãm, có thể mang tính chất chuyên đề nếu giới thiệu sách về một đề tài nhân dịp ngày lễ, ngày kỷ niệm hoặc ngày hội. áp phích, pa-nơ có thể giới thiệu tác phẩm của một tác giả, các sách về một môn học hay một ngành khoa học nghệ thuật. Mỗi áp phích bao gồm danh mục sách hoặc các hình vẽ, bìa, lời trích, minh họa hoặc dẫn giải có thể sử dụng những nhận xét của bạn đọc, bài giới thiệu sách cắt ở báo hoặc tạp chí. Trong pa-nô về các nhân vật có thể ghe thêm tiểu sử hoặc niên biểu thời gian sống, hoạt động hay sáng tác của họ. Để minh họa, có thể sử dụng rộng rãi tranh, ảnh trên áp phích, pa-nô không nên giới thiệu quá nhiều tên sách mà chỉ ghi những cuốn cơ bản nhằm thu hút sự chú ý của các em. Còn những tài liệu khác có thể ghi trên phích và xếp vào một túi giấy dán ở phần dưới pa-nơ 3. Kể chuyện Kể chuyện sách là hình thức tuyên truyền sách có hiệu quả và được các thư viện thiếu nhi áp dụng rộng rãi. Kể chuyện hấp dẫn và có truyền cảm sẽ thu hút đông đảo các em không những chú ý ._.