Tính tổng sản phẩm quốc nội (GDP) quy khu vực I (nông - Lâm - thuỷ sản) theo phương pháp sản Xuất của Việt Nam thời kỳ 1999-2002
Tài liệu Tính tổng sản phẩm quốc nội (GDP) quy khu vực I (nông - Lâm - thuỷ sản) theo phương pháp sản Xuất của Việt Nam thời kỳ 1999-2002: ... Ebook Tính tổng sản phẩm quốc nội (GDP) quy khu vực I (nông - Lâm - thuỷ sản) theo phương pháp sản Xuất của Việt Nam thời kỳ 1999-2002
Tóm tắt tài liệu Tính tổng sản phẩm quốc nội (GDP) quy khu vực I (nông - Lâm - thuỷ sản) theo phương pháp sản Xuất của Việt Nam thời kỳ 1999-2002, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LÔØI NOÙI ÑAÀU.
Ñaát nöôùc ta ñang ñöùng tröôùc nhieàu thaùch thöùc to lôùn, maø moät trong nhöõng thaùch thöùc to lôùn ñoù laø söï tuït haäu veà kinh teá so vôùi theá giôùi. Vì vaäy, Ñaûng vaø Nhaø ta raát caàn ñöôïc cung caáp thoâng tin moät caùch ñaày ñuû, chính xaùc, thöôøng xuyeân vaø caäp nhaäp veà söï thay ñoåi hoaït ñoäng kinh teá ñaát nöôùc, toác ñoä taêng tröôûng kinh teá, thöïc traïng kinh teá… ñeå kòp thôøi vaø nhanh choùng ñeà xuaát caùc chính saùch, chieán löôïc phaùt trieån kinh teá ngaén haïn cuõng nhö daøi haïn phaùt trieån neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Chính vì theá, ngaønh Thoáng keâ khoâng nhöõng phaûi tính caùc chæ tieâu kinh teá toång hôïp theo naêm maø coøn phaûi tính theo quyù, ñaëc bieät laø chæ tieâu GDP ñeå coù theå cuøng vôùi GDP naêm taïo neân moät heä thoáng thoâng tin toång hôïp ñeå giaùm saùt vaø quaûn lyù neàn kinh teá.
Khu vöïc 1 laø moät trong ba khu vöïc kinh teá troïng yeáu cuûa ñaát nöôùc ta, chieám vò trí quan troïng haøng ñaàu trong vieäc cung caáp löông thöïc – thöïc phaåm cho ñôøi soáng caùc taàng lôùp daân cö; cung caáp nguyeân lieäu cho caùc ngaønh khaùc hoaït ñoäng nhö: coâng nghieäp cheá bieán, xuaát khaåu…, vaø giaûi quyeát vaán ñeà vieäc laøm cho xaõ hoäi. Vì vaäy, moät söï thay ñoåi cuûa khu vöïc 1 seõ aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån kinh teá vaø oån ñònh xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc.
Töø yù nghóa to lôùn ñoù cuûa GDP quyù vaø vai troø cuûa khu vöïc 1 trong neàn kinh teá quoác daân, sau moät thôøi gian thöïc taäp taïi Vuï heä thoáng taøi khoaûn quoác gia – Toång cuïc Thoáng keâ toâi ñaõ choïn ñeà taøi: Tính Toång saûn phaåm quoác noäi (GDP) quyù khu vöïc 1 (Noâng – Laâm – Thuyû saûn ) theo phöông phaùp saûn xuaát cuûa Vieät Nam thôøi kyø 1999 – 2002 laøm ñeà taøi nghieân cöùu cho luaän vaên toát nghieäp cuûa mình.
Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, keát caáu luaän vaên goàm 3 chöông:
Chöông I: Nhöõng vaán ñeà lyù luaän chung veà Heä thoáng taøi khoaûn quoác gia - SNA vaø Toång saûn phaåm trong nöôùc - GDP.
Chöông II: Tính GDP quyù cuûa khu vöïc 1 (noâng – laâm – thuyû saûn) theo phöông phaùp saûn xuaát.
Chöông III: Vaän duïng phöông phaùp saûn xuaát tính GDP khu vöïc 1 theo quyù thôøi kyø 1999 – 2002.
Ch¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung
vÒ HEÄ THOÁNG TAØI KHOAÛN QUOÁC GIA – SNA
VAØ TOÅNG SAÛN PHAÅM TRONG NÖÔÙC – GDP.
I. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN CHUNG vÒ HEÄ THOÁNG TAØI KHOAÛN QUOÁC GIA – SNA.
1. Kh¸i niÖm veà heä thoáng taøi khoaûn quoác gia - SNA.
HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia (System of National Accounts –SNA) lµ mét trong hai hÖ thèng th«ng tin kinh tÕ x· héi tæng hîp trªn thÕ giíi, ®îc h×nh thµnh bëi mét hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, tr×nh bµy díi d¹ng nh÷ng b¶ng c©n ®èi hoÆc nh÷ng tµi kho¶n tæng hîp nh»m ph¶n ¸nh toµn bé qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi nh: ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, kÕt qu¶ s¶n xuÊt, chi phÝ s¶n xuÊt; qu¸ tr×nh ph©n phèi, ph©n phèi l¹i thu nhËp gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ, gi÷a c¸c khu vùc thÓ chÕ vµ c¸c nhãm d©n c; ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh sö dông cuèi cïng kÕt qu¶ s¶n xuÊt cho c¸c nhu cÇu: tiªu dïng cuèi cïng cña c¸ nh©n d©n c vµ x· héi ,tÝch lòy tµi s¶n, xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô víi níc ngoµi ...cña mét quèc gia.
2. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng taøi khoaûn quoác gia.
Cuoäc ñaïi suy thoaùi kinh teá caùc naêm 1930 cuøng vôùi söï phaùt trieån caùc lyù thuyeát kinh teá vó moâ ñaõ thuùc ñaåy caùc nöôùc chuù yù nghieân cöùu veà thu nhaäp quoác gia cuõng nhö thoáng nhaát caùch tính caùc chæ tieâu kinh teá ñeå coù theå so saùnh ñöôïc treân phaïm vi theá giôùi.
Naêm 1947, baûn baùo caùo ñaàu tieân veà SNA cuûa Richard Stone ñöôïc coâng boá. Khi ñoù, SNA goàm 9 baûng bieåu vaø 24 taøi khoaûn, trong ñoù theå hieän roõ caùch tieáp caän haïch toaùn treân phaïm vi xaõ hoäi (Social accounting approach). Caùch tieáp caän haïch toaùn xaõ hoäi ñöôïc xem nhö laø söï phaùt trieån logic vaø trôû thaønh nguyeân lyù cô baûn cho caùc höôùng hoaøn thieän SNA sau naøy. Tuy nhieân SNA 1947 chæ aùp duïng ñöôïc ñoái vôùi nhöõng nöôùc phaùt trieån vaø caùc giao dòch chuû yeáu laø caùc giao dòch veà tieàn teä.
Naêm 1952, Lieân hôïp quoác ñaõ toå chöùc nghieân cöùu, xaây döïng moät heä thoáng taøi khoaûn quoác gia chuaån coâng boá naêm 1953 döïa treân baùo caùo ñaàu tieân veà SNA naêm 1947. Trong SNA 1953 coù 6 taøi khoaûn chuaån vaø 12 bieåu trình baøy chi tieát caùc luoàng ghi taøi khoaûn. SNA 1953 phaùt trieån theâm caùc giao dòch veà voán vaø môû roäng phaïm vi aùp duïng cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Tuy nhieân SNA naêm 1953 khoâng coù baûng I-O.
Naêm 1968, Uyû ban thoáng keâ Lieân hieäp quoác coâng boá SNA 1968 laàn thöù 2 sau khi ñieàu chænh laàn ñaàu. Trong SNA 1968 ngoaøi phaàn môû roäng vaø chi tieát hoaù caùc taøi khoaûn, xaây döïng caùc moâ hình toaùn hoïc ñeå hoã trôï cho phaân tích kinh teá vaø phaân tích chính saùch, caùc chuyeân gia coá gaéng soaïn thaûo, boå sung ñeå phuø hôïp vôùi nhöõng noäi dung chæ tieâu kinh teá toång hôïp thuoäc MPS. Ngoaøi caùc noäi duïng ñoåi môùi heä thoáng haïch toaùn quoác gia, môû roäng theâm phaïm vi hoaït ñoäng saûn xuaát ñeå ñaùp öùng yeâu caàu nghieân cöùu vaø phaân tích kinh teá, moät soá nöôùc ñaõ laäp baûng I-O vaø caùc baûng caân ñoái taøi saûn.
Vaøo nhöõng naêm 85, Lieân Hôïp Quoác giao cho nhoùm chuyeân gia veà taøi khoaûn quoác gia, bao goàm: Uyû ban Thoáng keâ Chaâu aâu (Eorostat), Quyõ tieàn teä quoác teá (IMF), Toå chöùc hôïp taùc kinh teá vaø phaùt trieån (OECD), Uyû ban thoáng keâ LHQ vaø Ngaân haøng theá giôùi(WB) ñaõ phoái hôïp söûa ñoåi vaø hoaøn thieän heä thoáng SNA vaø coâng boá vaøo naêm 1993. SNA 1993 khaùc SNA 1968 khoâng ñaùng keå. Tuy nhieân, SNA 1993 ñaõ chuù yù ñeán caùc hoaït ñoäng dòch vuï, ñaëc bieät laø dòch vuï kinh doanh thoâng tin lieân laïc, maùy tính, caùc toå chöùc taøi chính vaø thò tröôøng taøi chính, caùc moái quan heä giöõa moâi tröôøng vaø neàn kinh teá… Hôn nöõa, SNA 1993 ñaõ coù nhieàu coá gaéng phoái hôïp caùc khaùi nieäm, caùc ñònh nghóa sao cho phuø hôïp vôùi MPS ñaùp öùng yeâu caàu cuûa caùc nöôùc ñang trong quaù trình chuyeån ñoåi töø cô cheá keá hoaïch taäp trung bao caáp sang thò tröôøng.
Ôû Vieät Nam, tröôùc naêm 1993 ñaõ tieán haønh toå chöùc haïch toaùn neàn KTQD theo heä thoáng caân ñoái KTQD – MPS (Material Product System). Tuy nhieân, ñeå phuø hôïp vôùi quaù trình chuyeån ñoåi neàn kinh teá quoác daân töø kinh teá keá hoaïch sang kinh teá thò tröôøng coù söï ñieàu tieát vó moâ cuûa Nhaø nöôùc, Nhaø nöôùc Vieät Nam ñaõ taïo ñieàu kieän cho thoáng keâ Vieät Nam tieáp caän vôùi thoáng keâ caùc Toå chöùc quoác teá vaø caùc nöôùc treân theá giôùi. Sau khi thöïc hieän thaønh coâng döï aùn VIE/88 – 032 “Thöïc hieän Heä thoáng taøi khoaûn quoác gia ôû Vieät Nam” do Hoäi ñoàng Boä tröôûng giao cho Toång cuïc thoáng keâ tieán haønh, ngaøy 25/12/1992, Thuû töôùng Chính phuû ra Quyeát ñònh soá 183/TTg veà vieäc chính thöùc aùp duïng heä thoáng taøi khoaûn quoác gia SNA thay cho heä thoáng baûng caân ñoái kinh teá quoác daân treân toaøn laõnh thoå Vieät nam. Nhö vaäy, töø naêm 1993, Vieät Nam ñaõ aùp duïng heä thoáng taøi khoaûn quoác gia thay cho baûng caân ñoái kinh teá quoác daân. Ñeán nay, sau 10 aùp duïng SNA, vuï heä thoáng taøi khoaûn quoác gia nöôùc ta ñaõ thu ñöôïc nhöõng thaønh töïu nhaâùt ñònh: ñaõ tính ñöôïc moät soá chæ tieâu kinh teá toång hôïp nhö: GDP, tích luyõ taøi saûn, tieâu duøng cuoái cuøng, GNI… vaø ñaõ laäp ñöôïc moät soá taøi khoaûn chuû yeáu phuïc vuï quaûn lyù vó moâ cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc.
3. Taùc duïng cuûa heä thoáng taøi khoaûn quoác gia.
HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia lµ mét c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã cã nh÷ng t¸c dông sau:
- Sè liÖu cña SNA ph¶n ¸nh mét c¸ch tæng hîp toµn bé kÕt qu¶ s¶n xuÊt nÒn kinh tÕ quèc d©n, cung cÊp th«ng tin chi tiÕt ®Ó theo dâi mét c¸ch toµn diÖn c¸c diÔn biÕn cña nÒn kinh tÕ: tÝch luü tµi s¶n, xuÊt nhËp khÈu, tiªu dïng cuèi cïng cña d©n c vµ x· héi.
- Cung cÊp th«ng tin ®Ó tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp nhö: GDP, GNI, GO, IC…; nghiªn cøu c¸c c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ quèc d©n: c©n ®èi gi÷a tiªu dïng vµ s¶n xuÊt, xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu, tiªu dïng vµ tÝch luü … vµ c¸c c¬ cÊu kinh tÕ.
- Nghiªn cøu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i vµ sö dông cuèi cïng keát quaû saûn xuaát cuûa neàn KTQD, nghiªn cøu c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ th«ng qua c¸c m« h×nh kinh tÕ vÜ m« do c¸c nhµ kinh tÕ thÕ giíi ®Ò xuÊt. Trªn c¬ së kÕt qu¶ ph©n tÝch vµ dù b¸o, ®Ò ra chiÕn lîc vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hîp.
- HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia lµ mét chuÈn mùc cña hÖ thèng kª Liªn HiÖp Quèc, thèng nhÊt ®îc ph¹m vi, néi dung vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n nÒn kinh tÕ, do ®ã ®¶m b¶o tÝnh so s¸nh ®îc trong so s¸nh quèc tÕ, ®¸nh gi¸ tr×nh ®é t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¸c quèc gia.
Trªn ®©y lµ nh÷ng t¸c dông cña SNA. ChÝnh nh÷ng t¸c dông nµy cña SNA ®· kh¼ng ®Þnh vai trß to lín cña SNA trong qu¶n lý kinh tÕ ë tÇm vÜ m«.
4. C¸c tµi kho¶n chñ yÕu cña SNA.
Nh ®· nãi ë trªn, SNA lµ mét hÖ thèng nh÷ng tµi kho¶n cã liªn hÖ víi nhau vµ c¸c phô b¶ng nh»m bæ sung, ph©n tÝch cô thÓ tõng mÆt cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt.
Néi dung vµ t¸c dông cña mçi tµi kho¶n kh¸c nhau, song ®Òu nh»m môc tiªu cuèi cïng lµ m« t¶ qóa tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt x· héi cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, tÝch luü tµi s¶n cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña thêi kú tiÕp theo, xuÊt khÈu ra níc ngoµi, chuyÓn nhîng vèn - tµi s¶n.
HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia gåm caùc tµi kho¶n chñ yÕu sau:
Tµi kho¶n s¶n xuÊt (Domestic product account)
Tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu (Income and outlay account)
Tµi kho¶n vèn- tµi s¶n- tµi chÝnh(Capital finance account)
Tµi kho¶n quan hÖ kinh tÕ víi níc ngoµi (Account on rest of the world)
B¶ng vµo /ra(Input/ Ouput –I/O)
B¶ng kinh tÕ tæng hîp.
4.1. Tµi kho¶n s¶n xuÊt
a. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa taøi khoaûn saûn xuaát.
Tµi kho¶n s¶n xuÊt lµ hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp cã liªn hÖ víi nhau, ®îc tr×nh bµy díi d¹ng tµi kho¶n nh»m ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph©n phèi lÇn ®Çu vµ sö dông tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO), tæng s¶n phÈm trong níc (GDP) trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh (thêng lµ mét n¨m).
Töø ñònh nghóa treân, coù theå thaáy ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa TKSX laø caùc quaù trình saûn xuaát vaø söû duïng keát quaû saûn xuaát (GO) neáu xeùt theo quan ñieåm vaät chaát) hoaëc quaù trình saûn xuaát vaø söû duïng GDP (quaù trình phaân phoái laàn ñaàu) neáu xeùt theo quan ñieåm taøi chính.
b. T¸c dông cña tµi kho¶n s¶n xuÊt.
- Tµi kho¶n s¶n xuÊt lµ tµi kho¶n ®îc thiÕt lËp ®Çu tiªn vµ lµ tµi kho¶n quan träng nhÊt cña hÖ thèng tµi kho¶n quèc gia. Vai trß nµy ®îc quy ®Þnh bëi vai trß cña s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. V× vËy, c¸c chØ tiªu trong tµi kho¶n lµ c¬ së ®Ó lËp c¸c tµi kho¶n kh¸c.
- Tµi kho¶n s¶n xuÊt cã t¸c dông ®¸nh gi¸ tæng hîp kÕt qu¶ xuÊt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Th«ng qua tµi kho¶n s¶n xuÊt ta cã thÓ n¾m b¾t ®îc c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp nh: gi¸ trÞ s¶n xuÊt, chi phÝ trung gian, gi¸ trÞ t¨ng thªm, thÆng d s¶n xuÊt, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Trªn c¬ së ®ã nghiªn cøu kÕt cÊu gi¸ trÞ cña s¶n phÈm (C, V, M).
- Tµi kho¶n s¶n xuÊt ®îc thiÕt lËp víi c¸c ph©n tæ nh: theo nghµnh kinh tÕ, theo thµnh phÇn kinh tÕ, theo khu vùc thÓ chÕ... cã ý nghÜa quan träng trong viÖc nghiªn cøu c¬ cÊu s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ.
4.2. Tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu.
a. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa taøi khoaûn thu nhaäp vaø chi tieâu.
Tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu lµ hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp cã liªn heä h÷u c¬ víi nhau ®îc tr×nh bµy díi d¹ng tµi kho¶n nh»m ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i c¸c kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu gi÷a c¸c thµnh viªn cña khu vùc thÓ chÕ vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh (thöôøng laø 1 naêm)
Khaùc vôùi taøi khoaûn saûn xuaát, taøi khoaûn thu nhaäp vaø chi tieâu chæ nghieân cöùu quaù trình taùi saûn xuaát theo quan ñieåm taøi chính, töùc laø taøi khoaûn thu nhaäp vaø chi tieâu ngieân cöùu quaù trình saûn xuaát vaø phaân phoái keát quaû saûn xuaát
b. T¸c dông cña tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu .
Tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu lµ mét trong 4 tµi kho¶n chÝnh, chñ yÕu cña SNA, ®øng thø 2 sau tµi kho¶n s¶n xuÊt. Nã cã nh÷ng t¸c dông chñ yÕu sau:
- Tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i tæng s¶n phÈm trong níc (GDP), qu¸ tr×nh chuyÓn nhîng thu nhËp gi÷a c¸c thµnh viªn trong c¸c khu vùc thÓ chÕ vµ gi÷a c¸c khu vùc thÓ chÕ, gi÷a trong níc vµ níc ngoµi. tõ ®ã h×nh thµnh thu nhËp cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung còng nh tõng khu vùc thÓ chÕ nãi riªng.
- Th«ng qua tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu ta cã thÓ tÝnh ®îc c¸c chØ tiªu: Tæng thu nhËp quèc gia (GNI), Thu nhËp quèc gia (NI), thu nhËp quèc gia sö dông (NDI)... X¸c ®Þnh c¸c quan hÖ tû lÖ gi÷a nguån thu nhËp trong níc víi nguån thu nhËp tõ níc ngoµi, gi÷a chi cho tiªu dïng cuèi cïng vÒ nhu cÇu ®êi sèng vµ sinh ho¹t cña hé gia ®×nh d©n c vµ x· héi víi kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó dµnh tõ néi bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó tÝch luü tµi s¶n, më réng s¶n xuÊt vµ n©ng cao ®êi sèng.
- Ngoµi t¸c dông ph¶n ¸nh vµ ph©n tÝch nãi trªn, tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu cßn ®îc sö dông lµm c¬ së ®Ó Nhµ níc ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch x· héi, chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt thu nhËp ( qua hÖ thèng thuÕ hoÆc c¸c kho¶n ®ãng gãp b¾t buéc...), x¸c ®Þnh c¸c kh¶ n¨ng tÝch luü vèn (tõ nguån trong níc, ®i vay hoÆc ®Çu t níc ngoµi ...).
4.3. Tµi kho¶n vèn –tµi s¶n –tµi chÝnh
a. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa taøi khoaûn voán – taøi saûn – taøi chính.
Tµi kho¶n vèn –tµi s¶n –tµi chÝnh lµ hÖ thèng chØ tiªu cã liªn hÖ h÷u c¬ víi nhau, ®îc tr×nh bµy díi h×nh thøc tµi kho¶n, ph¶n ¸nh tæng tÝch luü cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, tõng khu vùc thÓ chÕ trong mét chu kú kinh tÕ (thêng lµ mét n¨m) vµ nguån vèn cho tæng tÝch luü ®ã.
Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa taøi khoaûn voán - taøi saûn - taøi chính laø söï hình thaønh vaø söû duïng nguoàn voán cho tích luyõ.
b. T¸c dông cña tµi kho¶n vèn –tµi s¶n –tµi chÝnh
- Tµi kho¶n vèn –tµi s¶n –tµi chÝnh ph¶n ¸nh tæng gÝa trÞ ®Çu t tÝch luü bao gåm: tÝch luü tµi s¶n vËt chÊt cho s¶n xuÊt, tÝch luü tµi s¶n tµi chÝnh cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n còng nh cña tõng khu vùc thÓ chÕ. ®ång thêi còng ph¶n ¸nh c¸c nguån vèn cho ®Çu t tÝch luü ®ã.
- Tµi kho¶n vèn –tµi s¶n –tµi chÝnh lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh c¬ cÊu vµ sù biÕn ®éng cña tõng nguån vèn, cô thÓ: ®Ó dµnh, ®i vay, ®Çu t tõ níc ngoµi, chuyÓn nhîng hoÆc tõ ph¸t hµnh tiÒn mÆt, c«ng tr¸i... cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ tõng khu vùc thÓ chÕ .
- Th«ng qua tµi kho¶n nµy, cã thÓ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tÝch luü tõ nguoàn s¶n xuÊt trong níc, møc ®é phô thuéc vµo nguån vèn níc ngoµi, ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nãi chung vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt nãi riªng trªn nÒn t¶ng hiÖn cã.
4.4. Tµi kho¶n quan hÖ kinh tÕ víi níc ngoµi
a. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa taøi khoaûn quan heä kinh teá vôùi nöôùc ngoaøi
Taøi khoaûn quan heäï kinh teá vôùi nöôùc ngoaøi laø moät heä thoáng caùc chæ tieâu kinh teá toång hôïp trình baøy döôùi daïng taøi khoaûn, phaûn aùnh moái quan heä kinh teá cuûa neàn kinh teá quoác daân vôùi nöôùc ngoaøi.
Nhö vaäy, ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa taøi khoaûn quan heä kinh teá vôùi nöôùc ngoaøi laø caùc quan heä kinh teá cuûa neàn kinh teá vôùi nöôùc ngoaøi. Ñoù laø caùc quan heä kinh teá thöôøng xuyeân vôùi nöôùc ngoaøi nhö: quan heä trao ñoåi haøng hoaù dòch vuï (coøn goïi laø hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu), quan heä thu – chi nhaân toá saûn xuaát nhö: lao ñoäng, voán, taøi saûn, caùc quan heä thu - chi chuyeån nhöôïng thöôøng xuyeân döôùi hình thöùc baét buoäc vaø töï nguyeän, quan heä mua baùn taøi saûn vaät chaát vaø taøi saûn taøi chính; vaø caùc quan heä veà voán - taøi saûn – taøi chính vôùi nöôùc ngoaøi.
b. T¸c dông cña tµi kho¶n quan hÖ kinh teá víi níc ngoµi .
- Tµi kho¶n quan hÖ kinh tÕ víi níc ngoµi ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh trao ®æi, giao lu s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô, chuyÓn nhîng hiÖn hµnh, chuyÓn nhîng vèn, còng nh quan hÖ thu nhËp vÒ c¸c nh©n tè s¶n xuÊt víi níc ngoµi .
- Nghiªn cøu mèi quan hÖ c©n ®èi gi÷a xuÊt khÈu víi nhËp khÈu, thu nhËp vµ chi tr¶ vÒ lîi tøc së h÷u c¸c nh©n tè s¶n xuÊt nh: lao ®éng, vèn kinh doanh, ®Êt, tµi nguyªn... chuyÓn nhîng hiÖn hµnh díi h×nh thøc b¾t buéc vµ tù nguyÖn, chuyÓn nhîng vèn (t b¶n) díi h×nh thøc viÖn trî, cho kh«ng, quµ biÕu cña c¸c tæ chøc chÝnh phñ vµ phi chÝnh phñ, vay vµ cho vay víi níc ngoµi. Trªn c¬ së ®ã ®Þnh ra c¸c chÝnh s¸ch vµ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i.
- Tµi kho¶n quan hÖ kinh tÕ víi níc ngoµi cßn ®îc sö dông lµm c¬ së ®Ó kiÓm tra l¹i mét sè chØ tiªu trong c¸c tµi kho¶n kh¸c, nh tµi kho¶n s¶n xuÊt, tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu, tµi kho¶n vèn –tµi s¶n –tµi chÝnh.
4.5. B¶ng vµo /ra
a. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa baûng I-O
B¶ng vµo – ra (I/O) lµ mét bé phËn cÊu thµnh, bé phËn trung t©m cña SNA, lµ hÖ thèng chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp tr×nh bµy díi d¹ng c©n ®èi, cho phÐp nghiªn cøu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph©n phèi vµ sö dông s¶n phÈm x· héi theo mËt sè ngµnh kinh tÕ hoÆc ngµnh s¶n phÈm.
Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa baûng I – O laø toaøn boä quaù trình saûn xuaát, phaân phoái, phaân phoái laïi vaø söû duïng cuoái cuøng saûn phaåm xaõ hoäi.
b. Taùc duïng cuûa baûng I –O.
- Baûng I – O coù taùc duïng phaûn aùnh moái lieân heä giöõa caùc ngaønh kinh teá trong quaù trình saûn xuaát vaø söû duïng saûn phaåm vaät chaát trong moät thôøi gian nhaát ñònh, thöôøng laø moät naêm.
- Baûng I – O coøn laø caên cöù ñeå xaây döïng ñònh möùc chi phí trong keá hoaïch saûn xuaát, xaây döïng coâng ngheä saûn xuaát cho töøng loaïi saûn phaåm, xaây döïng keá hoaïch döï tröõ vaø cung caáp vaät tö trong neàøn kinh teá quoác daân.
- Ngoaøi ra, baûng I –O coøn laø caên cöù nghieân cöùu moái lieân heä giöõa saûn xuaát vaø söû duïng cuõng nhö cô caáu neàn kinh teá, hieäu quaû saûn xuaát, xaây döïng keá hoaïch saûn xuaát cuûa töøng ngaønh trong moái lieân heä vôùi caùc ngaønh kinh teá khaùc cuûa neàn kinh teá quoác daân, lieân heä kinh teá vôùi nöôùc ngoaøi veà nhu caàu tieâu duøng cuoái cuøng, tích luyõ vaø xuaát nhaäp khaåu…
- Maët khaùc, nghieân cöùu keát hôïp oâ I vaø oâ III giuùp ta xem xeùt maët keát caáu giaù trò veà chi phí trung gian, giaù trò taêng theâm, coøn thoâng qua oâ I vaø oâ II giuùp ta nghieân cöùu maët keát caáu söû duïng saûn phaåm vaät chaát vaø dòch vuï trong neàn kinh teá quoác daân. Treân cô sôû ñoù ñònh caùc chính saùch veà giaù caû, tieâu duøng, thu nhaäp, veà tyû suaát laõi, tyû suaát thueá… trong töøng ngaønh saûn phaåm vaø toaøn boä neàn kinh teá.
4.6 Mèi liªn hÖ gi÷a c¸c chØ tiªu trong hÖ thèng Tµi kho¶n quèc gia.
HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia bao gåm nh÷ng tµi kho¶n tæng hîp, mçi tµi kho¶n cã ®Æc ®iÓm, nhiÖm vô vµ môc ®Ých nghiªn cøu kh¸c nhau. Mçi tµi kho¶n trong hÖ thèng Tµi kho¶n quèc gia ®îc cÊu thµnh bëi c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp kh¸c nhau. Song gi÷a chóng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Mèi quan hÖ ®ã ®îc thÓ hiÖn th«ng qua ph¬ng ph¸p kÕ to¸n kÐp. Mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp nµo ®ã ®îc thÓ hiÖn bªn nguån (thu, cã) cña tµi kho¶n nµy, ®ång thêi nã còng ®îc thÓ hiÖn bªn sö dông (chi, nî) cña tµi kho¶n kh¸c vµ ngîc l¹i. Cuï theå, ta coù sô ñoà sau:
Nhaäp khaåu
TK
Thu - chi
TK voán – taøi saûn - taøi chính
TK quan heä KT vôùi NN
TK
saûn xuaát
thuaàn thu LTNT vôùi NN
Traû coâng ngöôøi SX
Thueá SX thuaàn thu CNHH khaùc vôùi NN
Thaëng dö SX
TDCC hoä gia ñình thuaàn
TLTS coá ñònh ñeå daønh
TLTS löu ñoäng
TLTS quyù hieâùm
thuaàn thu veà CN voán vôùi NN
Khaáu hao TSCÑ thuaàn thu veà TSTC
Thuaàn thöïc teá caùc khoaûn nôïï
Vôùi NN
Nhaäp khaåu
: coù taøi khoaûn naøy vaø nôï cuûa taøi khoaûn khaùc.
5. Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n cña heä thoáng traøi khoaûn quoác gia - SNA.
5.1. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt
Ho¹t ®éng s¶n xuÊt víi t c¸ch lµ ho¹t ®éng t¹o ra cña c¶i cho con ngêi. V× vËy, nã cã mét vÞ trÝ rÊt quan träng trong cuéc sèng. Tuy nhiªn, cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt dùa trªn c¬ së c¸c häc thuyÕt kinh tÕ kh¸c nhau.
Trªn c¬ së häc thuyÕt t¸i s¶n xuÊt x· héi cña M¸c- tøc lµ theo quan niÖm cña MPS, ®Þnh nghÜa vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®îc giíi h¹n trong ph¹m vi hÑp, chØ bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng cña con ngêi nh»m t¹o ra s¶n phÈm vËt chÊt hoÆc lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ cña nh÷ng s¶n phÈm vËt chÊt khi chuyÓn tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng. Vµ còng theo quan niÖm cña MPS cho r»ng, chØ cã lao ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt míi t¹o ra s¶n phÈm x· héi vµ thu nhËp quèc d©n.
Theo quan niÖm cña SNA, trªn c¬ së c¸c lý thuyÕt kinh tÕ cña thÞ trêng, ®Æc biÖt lµ c¸c lý thuyÕt kinh tÕ vÒ nh©n tè s¶n xuÊt vµ thu nhËp, nªn ®Þnh nghÜa vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cã ph¹m vi réng h¬n. Cã rÊt nhiÒu dÞnh nghÜa vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, nhng ®Þnh nghÜa ®Çy ®ñ nhÊt vµ thêng gÆp nhÊt lµ:
Ho¹t ®éng s¶n xuÊt lµ mäi ho¹t ®éng cña con ngêi víi t c¸ch lµ c¸ nh©n hay mét tæ chøc b»ng n¨ng lùc cña m×nh, cïng c¸c yÕu tè: tµi nguyªn, ®Êt ®ai, vèn (t b¶n), s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô h÷u Ých vµ cã hiÖu qu¶, nh»m tho¶ m·n nhu cÇu sö dông cho s¶n xuÊt, sö dông cho nhu cÇu tiªu dïng cuèi cïng cña d©n c vµ x· héi, tÝch luü tµi s¶n ®Ó më réng s¶n xuÊt vµ n©ng cao ®êi sèng x· héi, xuÊt khÈu ra níc ngoµi… vµ qu¸ tr×nh nµy tån t¹i, vËn ®éng kh¸ch quan, kh«ng ngõng ®îc lÆp ®i lÆp l¹i trong c¸c thêi kú.
Nh vËy theo quan niÖm cña SNA, ho¹t ®éng s¶n xuÊt cã nh÷ng ®Æc trng sau:
1. Lµ ho¹t ®éng cã môc ®Ých cña con ngêi, vµ ngêi kh¸c cã thÓ lµm thay ®îc.
2. Bao gåm c¶ ho¹t ®éng t¹o ra s¶n phÈm vËt chÊt vµ ho¹t ®éng t¹o ra s¶n phÈm dÞch vô.
3. S¶n phÈm vËt chÊt vµ s¶n phÈm dÞch vô t¹o ra ph¶i h÷u Ých vµ ph¶i ®îc x· héi chÊp nhËn, tøc tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi, cña s¶n xuÊt, cho ®êi sèng vµ cho tÝch luü.
Quan niÖm vÒ s¶n suÊt trªn ®©y cuûa SNA ®· më réng ph¹m vi tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp trong tÊt c¶ c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ngoaøi ra, noù coøn cho pheùp phaân ñònh hoaït ñoäng naøo laø hoaït ñoäng saûn xuaát, hoaït ñoäng naøo laø hoaït ñoäng phi saûn xuaát; chi phí naøo ñöôïc tính vaøo chi phí saûn xuaát (tieâu duøng trung gian), chi phí naøo ñöïôc tính vaøo tieâu duøng cuoái cuøng, keát quaû naøo ñöôïc tính vaøo keát quaû saûn xuaát… Tuy nhieân, trong thöïc teá, khi xaây döïng SNA, phaûi caên cöù vaøo ñaëc ñieåm kinh teá xaõ hoäi, ñieàu kieän thu thaäp thoâng tin vaø trình ñoä haïch toaùn thoáng keâ ôû moãi nöôùc maø coù nhöõng quy ñònh theâm.
5.2. L·nh thæ kinh tÕ.
Trong nÒn kinh tÕ më, khi mµ tÊt c¶ c¸c quèc gia ®Òu cã nh÷ng mèi quan hÖ giao lu kinh tÕ xÐt trªn tÊt c¶ c¸c mÆt: s¶n xuÊt, xuÊt nhËp khÈu… víi nhau vµ nh÷ng mèi quan hÖ nµy thêng rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p th× vÊn ®Ò ®Æt ra cã tÝnh nguyªn t¾c trong SNA lµ ph¶i x¸c ®Þnh râ rµng vµ cô thÓ ph¹m vi h¹ch to¸n kinh tÕ ë tõng quèc gia. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, SNA sö dông hai kh¸i niÖm cã liªn quan rÊt chÆt chÏ víi nhau lµ: l·nh thæ kinh tÕ, ®¬n vÞ thêng tró vaø ñôn vò khoâng thöôøng truù.
* L·nh thæ kinh tÕ.
C¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp trong c¸c tµi kho¶n thuéc SNA ®îc tÝnh theo ph¹m vi l·nh thæ kinh tÕ. L·nh thæ kinh tÕ cña mét quèc gia lµ l·nh thæ ®Þa lý cña quèc gia ®ã, kh«ng kÓ phÇn ®Þa giíi c¸c sø qu¸n, l·nh sù qu¸n, khu qu©n sù, c¬ quan lµm viÖc cña c¸c tæ chøc quèc tÕ … mµ c¸c quèc gia kh¸c, c¸c tæ chøc cña Liªn HiÖp Quèc, c¸c tæ chøc phi ChÝnh phñ… thuª vµ ho¹t ®éng trªn l·nh thæ quèc gia ®ã vµ ®îc tÝnh thªm phÇn ®Þa giíi c¸c tæ chøc t¬ng øng cña quèc gia ®ã thuª vµ ho¹t ®éng trªn l·nh thæ ®Þa lý cña quèc gia kh¸c.
* §¬n vÞ thêng tró vaø ñôn vò khoâng thöôøng truù.
§¬n vÞ thêng tró lµ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ cña quèc gia vµ níc ngoµi cã ®¨ng ký thêi gian ho¹t ®éng t¹i l·nh thæ quèc gia ®ã trªn 1 n¨m vµ chÞu sù qu¶n lý vÒ luËt ph¸p cña quèc gia ®ã.
§¬n vÞ thêng tró cña mét quèc gia gåm:
- C¸c c¬ quan nhµ níc, c¸c tæ chøc x· héi, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ thuéc tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c hé gia ®×nh … cña quèc gia vµ ®ang ho¹t ®éng trªn l·nh thæ ®Þa lý cña quèc gia ®ã.
- C¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ cña níc ngoµi ®Çu t trùc tiÕp, liªn doanh… ë quèc gia së t¹i v¬Ý thêi gian trªn 1 n¨m.
- C¸c toµ ®¹i sø, l·nh sù qu¸n, c¸c tæ chøc qu©n sù… cña quèc gia ®ãng ë níc ngoµi.
- Nh÷ng ngêi trong níc lµm thuª, lµm hîp ®ång ng¾n h¹n vµ dµi h¹n cho tæ chøc quèc tÕ vµ níc ngoµi ®ãng ë níc së t¹i.
- Nh÷ng ngêi ®i lµm thuª cã tÝnh chÊt t¹m thêi, nh÷ng ngêi ®i c«ng t¸c, häc tËp, bu«n b¸n, du lÞch, th¨m viÕng ngêi th©n ë níc ngoµi víi thêi gian díi 1 n¨m.
Ngîc víi kh¸i niÖm ®¬n vÞ thêng tró lµ kh¸i niÖm ®¬n vÞ kh«ng thêng tró dïng ®Ó chØ tÊt c¶ c¸c tæ chøc hay c¸ nh©n kh«ng ph¶i lµ ®¬n vÞ thêng tró cu¶ mét quèc gia, bao gåm:
- PhÇn cßn l¹i cña c¸c ®¬n vÞ thuéc c¸c níc kh«ng ho¹t ®éng trªn l·nh thæ ®Þa lý ViÖt nam .
- C¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh cña ViÖt Nam ho¹t ®éng ë níc ngoµi víi thêi gian trªn 1 n¨m.
- C¸c tæ chøc hoÆc d©n c níc ngoµi ho¹t ®éng ë ViÖt Nam thêi gian díi 1 n¨m, kÓ c¶ häc sinh níc ngoµi lµm viÖc t¹i ViÖt Nam.
- C¸c ®¹i sø qu¸n, l·nh sù qu¸n, tæ chøc quèc phßng, an ninh cña níc ngoµi lµm viÖc t¹i ViÖt Nam.
ViÖc x¸c ®Þnh ®¬n vÞ thêng tró vµ l·nh thæ kinh tÕ ®ãng vai trß quan träng khi tÝnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ®Ó lËp c¸c tµi kho¶n. V× vËy, tuú theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi mçi níc, thêi gian ho¹t ®éng vµ lîi Ých kinh tÕ cña tõng ®¬n vÞ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ cã quy ®Þnh cô thÓ cho phï hîp víi kh¶ n¨ng h¹ch to¸n vµ thu thËp th«ng tin.
5.3. NÒn kinh tÕ quèc d©n.
NÒn kinh tÕ quèc d©n lµ mét hÖ thèng bao gåm toµn bé c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ hay chñ thÓ kinh tÕ cã chøc n¨ng ho¹t ®éng kh¸c nhau, tån t¹i trong mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau trªn c¬ së ph©n c«ng lao ®éng x· héi, ®îc h×nh thµnh trong mét giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh.
So víi quan niÖm vÒ nÒn kinh tÕ quèc d©n cña MPS, quan niÖm vÒ nÒn kinh tÕ quèc d©n cña SNA cã nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau:
- Theo MPS: nÒn kinh tÕ quèc d©n g¾n liÒn víi l·nh thæ ®Þa lý, lµ tæng thÓ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ thêng tró vµ kh«ng thêng tró trong ph¹m vi l·nh thæ nghiªn cøu, tån t¹i trong mèi quan hÖ h÷u c¬ víi nhau, thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kh¸c nhau trong hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng x· héi.
- Theo SNA: nÒn kinh tÕ quèc d©n g¾n liÒn víi l·nh thæ kinh tÕ, lµ tæng thÓ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ thêng tró cña l·nh thæ nghiªn cøu, tån t¹i trong mèi quan hÖ h÷u c¬ víi nhau, thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng kh¸c nhau trong hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng x· héi.
6. C¸c ph©n tæ chñ yÕu cña SNA.
§Ó ph©n tÝch qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh qu¸ tr×nh t¹o thu nhËp lÇn ®Çu vµ ph©n phèi thu nhËp, nghiªn cøu c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ mèi quan hÖ tû lÖ gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c khu vùc thÓ chÕ vµ c¸c khu kinh tÕ.., trong SNA thêng sö dông ph¬ng ph¸p ph©n tæ .
Trong hÖ thèng tµi kho¶n quèc gia cã sö dông c¸c ph©n tæ chñ yÕu sau:
6.1 Ph©n tæ theo khu vùc thÓ chÕ.
§Ó ph¶n ¸nh mèi quan hÖ giao dÞch kinh tÕ gi÷a c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ, trong hÖ thèng tµi kho¶n quèc gia ®· ph©n lo¹i c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng ®ã thµnh c¸c nhãm lín theo tõng khu vùc thÓ chÕ dùa trªn c¸c ®Æc ®iÓm vÒ nguån vèn, môc ®Ých vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng cña chóng.
Khu vùc thÓ chÕ lµ tËp hîp c¸c chñ thÓ kinh tÕ cã t c¸ch ph¸p nh©n, cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh vÒ kinh tÕ vµ tµi chÝnh, cã nguån vèn ho¹t ®éng, môc ®Ých vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng gièng nhau.
C¨n cø ®Ó ph©n c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng theo tõng khu vùc thÓ chÕ lµ:
- Cã cïng chøc n¨ng ho¹t ®éng hoÆc cã cïng chøc n¨ng ho¹t ®éng t¬ng tù nhau.
- Nguån kinh phÝ cho ho¹t ®éng t¬ng tù nhau.
- C¸c ®¬n vÞ ®ã lµ nh÷ng chñ thÓ kinh tÕ cã t c¸ch ph¸p nh©n, h¹ch to¸n ®éc lËp, cã quyÒn thu chi, më tµi kho¶n.
C¨n cø vµo nguyªn t¾c trªn, nÒn kinh tÕ quèc d©n cña mçi quèc gia ®îc ph©n thµnh 5 khu vùc thÓ chÕ:
- Khu vùc thÓ chÕ Nhµ níc: bao gåm c¸c ®¬n vÞ qu¶n lý Nhµ níc, an ninh quèc phßng, b¶o ®¶m x· héi, nghiªn cøu khoa häc, ho¹t ®éng sù nghiÖp vÒ y tÕ, v¨n ho¸, gi¸o dôc, thÓ thao… Nguån kinh phÝ ®Ó chi tiªu cho c¸c ®¬n vÞ nµy do ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp.
- Khu vùc thÓ chÕ tµi chÝnh: gåm c¸c ®¬n vÞ cã chøc n¨ng ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ, ng©n hµng, tÝn dông, b¶o hiÓm… Nguån kinh phÝ ®Ó ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ chñ yÕu dùa vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tiÒn tÖ vµ tµi chÝnh cña ®¬n vÞ.
- Khu vùc thÓ chÕ phi tµi chÝnh: gåm c¸c ®¬n vÞ cã chøc n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô thuéc c¸c lÜnh vùc n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, x©y dùng, th¬ng nghiÖp… Nguån kinh phÝ ho¹t ®éng chñ yÕu dùa vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh s¶n phÈm hµng ho¸ - dÞch vô cña ®¬n vÞ.
- Khu vùc thÓ chÕ v« vÞ lîi: gåm c¸c ®¬n vÞ s¶n cung cÊp c¸c dÞch vô phôc vô nhu cÇu tiªu dïng sinh ho¹t, tÝn ngìng cña d©n c nh: c¸c hiÖp héi, c¸c héi tõ thiÖn, c¸c tæ chøc tÝn ngìng… Nguån kinh phÝ ho¹t ®éng chñ yÕu dùa vµo sù ®ãng gãp tù nguyÖn cña c¸c thµnh viªn, sù ®ãng gãp vµ gióp ®ì cña c¸c tæ chøc.
- Khu vùc thÓ chÕ hé gia ®×nh. Hé gia ®×nh d©n c võa lµ ®¬n vÞ tiªu dïng cuèi cïng, võa lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã chøc n¨ng s¶n xuÊt ra s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô. Khu vùc hé gia ®×nh bao gåm toµn bé c¸c hé gia ®×nh d©n c víi t c¸ch lµ ®¬n vÞ tiªu dïng vµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt c¸c thÓ. Nguån kinh phÝ chñ yÕu ®Ó chi tiªu cña c¸c hé gia ®×nh dùa vµo s¶n xuÊt kinh doanh c¸ thÓ, thu nhËp vµ tiÒn l¬ng, l·i tiÒn göi ng©n hµng …
Phaân toå theo khu vöïc theå cheá seõ giuùp cho vieäc xaùc ñònh caùc chæ tieâu kinh teá toång hôïp ñöôïc chính xaùc hôn, phaïm vi nghieân cöùu roâïng hôn, ña daïng hôn ñeå phuïc vuï coâng taùc laõnh ñaïo caùc caáp vaø quaûn lyù neàn kinh teá ôû taàm vó moâ ñaït keát quaû cao nhaát.
6.2 Ph©n ngµnh kinh tÕ quèc d©n.
Ph©n ngµnh kinh tÕ quèc d©n lµ sù ph©n chia nÒn kinh tÕ quèc d©n thµnh c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c nhau dùa trªn c¬ së vÞ trÝ, chøc n¨ng ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ hay chñ thÓ kinh tÕ trong hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng x· héi.
ViÖc ph©n lo¹i c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµo c¸c ngµnh kinh tÕ thÝch hîp ph¶i c¨n cø vµo c¸c nguyªn t¾c sau:
- Ph¶i c¨n cø vµo häc thuyÕt ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng x· héi.
- Ph¶i c¨n cø vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ cña ®Êt níc trong tõng thêi kú.
Tøc lµ ph¶i c¨n cø vµo ®Æc trng cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c tæ chøc cã chøc n¨ng ho¹t ®éng gièng nhau hoÆc gÇn gièng nhau.
- Ph¶i ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña c«ng t¸c so s¸nh quèc tÕ.
- §¬n vÞ gèc tham gia ph©n ngµnh kinh tÕ quèc d©n lµ c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ cã t c¸ch ph¸p nh©n tøc lµ cã h¹ch to¸n ®éc lËp hoÆc tù h¹ch to¸n.
- Ph¶i dùa vµo chøc n¨ng vµ ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ.
- Ph¶i thêng xuyªn hoµn thiÖn hÖ thèng ph._.©n ngµnh kinh tÕ quèc d©n.
Trªn c¬ së ph¹m trï s¶n xuÊt theo SNA, dùa trªn nguyªn t¾c chung vÒ ph©n ngµnh kinh tÕ quèc tÕ, toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña quèc gia ®îc chia thµnh 3 khu vùc:
- Khu vùc 1: gåm nh÷ng ho¹t ®éng khai th¸c s¶n phÈm tõ tù nhiªn nh: N«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, thuû s¶n.
- Khu vùc 2: bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng khai th¸c vµ chÕ biÕn s¶n phÈm tõ má c¸c lo¹i, c«ng nghiÖp chÕ biÕn; s¶n xuÊt vµ ph©n phèi ®iÖn, níc ga; x©y dùng.
- Khu vùc 3: bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng dÞch vô: th¬ng nghiÖp, vËn t¶i, bu chÝnh viÔn th«ng, qu¶n lý Nhµ níc, an ninh quèc phßng…
Ph©n ngµnh kinh tÕ quèc d©n cã t¸c dông v« cïng quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu kinh tÕ, x¸c ®Þnh mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c ngµnh nh»m ®¶m b¶o tèc ®é t¨ng trëng cña tõng ngµnh vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tõ ®ã ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ, phôc vô viÖc x©y dùng c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch nh»m chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo môc tiªu chiÕn lîc trong tõng giai ®o¹n lÞch sö cña kinh tÕ ®Êt níc.
XÐt trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ, ph©n ngµnh kinh tÕ quèc d©n ®· m« t¶ chi tiÕt h¬n, chÝnh x¸c h¬n, cô thÓ h¬n mét bíc cña ph©n lo¹i theo khu vùc thÓ chÕ.
6.3. Ph©n toå theo s¶n phÈm.
NÕu ph©n ngµnh kinh tÕ, vÒ c¬ b¶n vÉn dùa vµo chøc n¨ng s¶n xuÊt chÝnh cña tõng ®¬n vÞ ho¹t ®éng kinh tÕ, trong ®ã bao gåm nhiÒu lo¹i s¶n phÈm dÞch vô thuéc ngµnh kinh tÕ kh¸c nhau th× ph©n theo ngµnh s¶n phÈm dùa vµo :
- Nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô cã cïng c«ng dông.
- Nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô cã cuøng quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt t¬ng tù nhau.
- Sö duïng nguyªn vËt liÖu chñ yÕu t¬ng tù nhau.
Ph©n theo ngµnh s¶n phÈm sÏ chi tiÕt h¬n n÷a ®èi víi tõng ngµnh kinh tÕ,vµ ®îc sö dông trong b¶ng I/O, trong c«ng t¸c kiÓm kª s¶n phÈm hµng ho¸, tån kho, tµi s¶n cè ®Þnh, hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu…
6.4 Ph©n toå theo thµnh phÇn kinh tÕ.
Ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ lµ c¨n cø vµo chÕ ®é së h÷u ®èi víi c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt ®Ó tËp trung c¸c ®¬n vÞ hay chñ thÓ kinh tÕ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n thµnh tõng nhãm kh¸c nhau.
Ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ lµ c¨n cø quan träng ®Ó ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ®óng ®¾n, khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn, ®ång thêi cñng cè vµ hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa.
Theo NghÞ QuyÕt §¹i Héi 9 cña §¶ng vµ Nhµ níc, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ níc ta hiÖn nay gåm cã:
Kinh tÕ Nhµ níc.
Kinh tÕ tËp thÓ
Kinh tÕ c¸ thÓ vµ tiÓu chñ.
Kinh tÕ t b¶n t nh©n
Kinh tÕ hçn hîp
Kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi
6.5 Ph©n toå theo vïng l·nh thæ.
Ph©n theo vïng l·nh thæ lµ c¨n cø vµo c¸c ®Æc ®iÓm vÒ tù nhiªn, qu¶n lý hµnh chÝnh vµ kinh tÕ x· héi ph©n chia nÒn kinh tÕ quèc d©n cña mçi quèc gia ra thµnh c¸c vïng, c¸c l·nh thæ kh¸c nhau.
Ph©n tæ theo vïng, l·nh thæ cã ý nghÜa quan träng trong viÖc nghiªn cøu sù ph©n bæ c¸c nguån lùc vµ kÕt qu¶ cña nÒn s¶n xuÊt x· héi theo vïng, l·nh thæ. ®¸nh gi¸ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña tõng vïng, l·nh thæ vµ so s¸nh gi÷a c¸c vïng, l·nh thæ víi nhau. Trªn c¬ së ®ã ®Ò ra c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ x· héi hîp lý, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c vïng, l·nh thæ ph¸t triÓn ®ång ®Òu.
6.6 Ph©n tæ giao dÞch.
§©y lµ ph©n tæ riªng cña SNA. Ph©n tæ giao dÞch lµ c¨n cø vµo tÝnh chÊt giao dÞch ®Ó ph©n chia c¸c giao dÞch trong nÒn kinh tÕ thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau, gåm
- Mua b¸n s¶n phÈm.
- Tr¶ vµ nhËn l¬ng.
- Tr¶ vµ nhËn l·i tiÒn vay.
- Tr¶ vµ nhËn dÞchvô b¶o hiÓm.
- ThuÕ thu nhËp.
- §ãng gãp cho c¸c tæ chøc v« vÞ lîi.
- ChuyÓn nhîng…
Mçi lo¹i ph©n tæ cã t¸c dông vµ ý nghÜa kh¸c nhau, chóng ph¶n ¸nh c¬ cÊu nÒn kinh tÕ theo mét gãc ®é nghiªn cøu nhÊt ®Þnh. V× vËy, tuú theo môc ®Ých nghiªn cøu mµ SNA sö dông lo¹i ph©n tæ nhÊt ®Þnh.
7. C¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp chñ yÕu trong hÖ thèng tµi kho¶n quèc gia.
Trong hÖ thèng tµi kho¶n quèc gia sö dông c¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp sau:
7.1 Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt (Gross output-GO)
Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt lµ ph¶n ¸nh toµn bé gi¸ trÞ cña s¶n phÈm do lao ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n t¹o ra trong 1 thêi kú nhÊt ®Þnh (th¸ng, quý, 6 th¸ng, n¨m) thêng lµ mét n¨m.
GO neàn KTQD ®îc x¸c ®Þnh theo 3 ph¬ng ph¸p:
a. Ph¬ng ph¸p xÝ nghiÖp.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, lÊy xÝ nghiÖp lµm ®¬n vÞ tÝnh, thùc chÊt lµ tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña tÊt c¶ c¸c xÝ nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
GOXN =XN1.
b. Ph¬ng ph¸p ngµnh.
LÊy ngµnh lµm ®¬n vÞ tÝnh, thùc chÊt lµ tæng céng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña tÊt c¶ c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.
GONGµNH = ngµnh I
=GOXN I - gi¸ trÞ s¶n phÈm chu chuyÓn
gi÷a c¸c xÝ nghiÖp cïng 1 ngµnh.
c. Ph¬ng ph¸p kinh tÕ quèc d©n.
Ph¬ng ph¸p nµy lÊy nÒn kinh tÕ quèc d©n lµm ®¬n vÞ tÝnh, ph¶n ¸nh ®îc kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
GOKTQD = GONGµNH - gi¸ trÞ s¶n phÈm chu chuyÓn
gi÷a c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Thùc chÊt cña 3 ph¬ng ph¸p nµy lµ lo¹i trõ dÇn phÇn bÞ tÝnh trïng gi¸ trÞ s¶n phÈm cña c¸c xÝ nghiÖp, cña c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Caû 3 phöông phaùp naøy khoâng ñöôïc söû duïng ñeå tính GO cho caùc xí nghieäp, caùc doanh nghieäp maø ñöôïc aùp duïng ñeå tính GO cuûa toaøn neàn kinh teá quoác daân
7.2. Chi phí trung gian.
Chi phÝ trung gian lµ mét bé phËn cÊu thµnh tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt, lµ chi phÝ s¶n phÈm c¸c ngµnh kh¸c nhau ®Ó s¶n xuÊt s¶n phÈm cña mét ngµnh nµo ®ã, bao gåm chi phÝ vËt chÊt: nguyªn vËt liÖu chÝnh phô, b¸n thµnh phÈm, nhiªn liÖu … vµ chi phÝ dÞch vô: cíc phÝ vËn t¶i, bu ®iÖn, chi phÝ tuyªn truyÒn, qu¶ng c¸o …
7.3 Tæng s¶n phÈm quèc néi( Gross Domestic Product – GDP)
7.4 Tæng thu nhËp quèc gia (Gross National Income -GNI)
GNI =GDP +D nh©n tè s¶n xuÊt vôùi NN.
7.5 Thu nhËp quèc gia (National Income – NI)
NI= GNI – KHTSC§.
7.6 Thu nhËp quèc gia sö dông (National Disposable Income – NDI)
NDI= NI + D chuyÓn nhîng hiÖn hµnh vôùi NN.
7.7 Tiªu dïng cuèi cïng (Final Consumption - C)
Tiªu dïng cuèi cïng lµ mét phÇn cña Tæng s¶n phÈm x· héi sö dông ®Ó tho· m·n nhu cÇu tiªu dïng ®êi sèng, sinh ho¹t cña c¸c nh©n d©n c, hé gia ®×nh vµ nhu cÇu tiªu dïng chung cña x· héi (Nhµ Níc), gåm: tiªu dïng cuèi cïng cña d©n c vµ tiªu dïng cuèi cïng cña Nhµ níc.
7.8 Tæng tÝch luü tµi s¶n (Gross Capital Formation)
Tæng tÝch luü tµi s¶n lµ mét bé phËn cña GDP ®îc sö dông ®Ó ®Çu t t¨ng tµi s¶n nh»m më réng s¶n xuÊt vµ n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña d©n c, gåm tÝch luü tµi s¶n cè ®Þnh, tÝch luü tµi s¶n lu ®éng vµ tÝch luü tµi s¶n quý hiÕm.
7.9. XuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô.
XuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô bao gåm toµn bé s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô ®îc mua b¸n, trao ®æi, chuyÓn nhîng… gi÷a c¸c ®¬n vÞ thêng tró cña níc ta víi c¸c ®¬n vÞ thêng tró cña níc ngoµi.
7.10.§Ó dµnh (Sn).
§Ó dµnh lµ phÇn tiÕt kiÖm hoÆc ®Ó dµnh tõ néi bé nÒn kinh tÕ, lµ mét trong nh÷ng nguån vèn ®Ó tÝch luü tµi s¶n.
§Ó dµnh ®îc tÝnh cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ tõng khu vùc thÓ chÕ. Cã 3 lo¹i ®Ó dµnh:
+ ÑÓ dµnh tõ thu nhËp trong níc:
Sn = GDPthuÇn – TDCC
= GDP – C1- TDCC
+ ®Ó dµnh tõ thu nhËp quèc gia
Sn = NI – TDCC
= GNI – C1- TDCC
+ ®Ó dµnh tõ thu nhËp quèc gia sö dông
Sn = NDI – TDCC.
II. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ TOÅNG SAÛN PHAÅM TRONG NÖÔÙC - GDP
1. Kh¸i niÖm.
Tæng s¶n phÈm trong níc ( GDP- Gross Domestic Product) lµ mét bé phËn cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt cßn l¹i sau khi trõ ®i chi phÝ trung gian. §ã lµ mét bé phËn gi¸ trÞ míi do lao ®éng s¶n xuÊt t¹o ra vµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh thêng lµ mét n¨m.
Tæng s¶n phÈm trong níc lµ chØ tiªu tuyÖt ®èi thêi kú, ®îc tÝnh theo ®¬n vÞ gi¸ trÞ (theo gi¸ hiÖn hµnh, gi¸ so s¸nh).
2. Noäi dung kinh teá caùc yeáu toá caáu thaønh GDP.
GDP ñöôïc caáu thaønh bôûi 4 yeáu toá cô baûn sau:
- Giaù trò coâng lao ñoäng cuûa ngöôøi lao ñoäng
- Thueá saûn xuaát (khoâng keå trôï caáp saûn xuaát).
- Khaáu hao taøi saûn coá ñònh.
- Thaëng dö saûn xuaát.
Neáu ñöùng ôû giaùc doä ngöôøi saûn xuaát thì 4 yeáu toá caáu thaønh treân laø nhöõng khoaûn chi phí maø chuû saûn xuaát thöïc hieän trong thôøi kyø saûn xuaát ñeå laøm taêng giaù trò saûn phaåm ñöôïc saûn xuaát ra.
Neáu ñöùng ôû giaùc ñoä ngöôøi thu nhaäp trong saûn xuaát thì 4 yeáu toá treân laø nhöõng khoaûn thu nhaäp ñeå tieâu duøng hoaëc laø thu nhaäp ñeå ñaàu tö tích luyõ voán taøi saûn.
2.1. Traû coâng cho ngöôøi lao ñoäng (Compensation of employees).
Traû coâng lao ñoäng cho ngöôøi saûn xuaát laø toaøn boä caùc khoaûn thu nhaäp maø ngöôøi sanû xuaát nhaän ñöôïc töø coâng lao ñoäng cuûa mình ñöôïc chuû saûn xuaát huy ñoäng söû duïng trong quaù trình saûn xuaát .
Thöïc chaát chæ tieâu naøy laø toaøn boä caùc khoaûn chi phí maø chuû saûn xuaát traû cho ngöôøi tröïc tieáp saûn xuaát ñeå buø ñaép laïi söùc lao doäng ñaõ hao phí trong quaù trình saûn xuaát taïo ra saûn phaåm môùi.
Thu nhaäp veà tieàn coâng lao ñoäng cuûa ngöôøi saûn xuaát (goàm tieàn maët, hieän vaät) ñöôïc theå hieän ôû nhöõng khoaûn sau;
- Tieàn löông.
- Traû tieàn coâng lao ñoäng.
- Trích baûo hieåm xaõ hoäi.
- Caùc khoaûn thu nhaäp coù tính chaát khaùc: tieàn aên tröa, ca ba; tieàn boài döôõng ñoäc haïi; tieàn hao moøn, xe maùy, xe ñaïp cho CNVC ñi laøm vieäc thöôøng ngaøy; tueàn phong bao hoäi nghò veà chuyeân ngaønh; tieâng phuï caáp löu truù, tieàn ñi coâng taùc…
2.2. Thueá saûn xuaát (Tax on production).
Thueá saûn xuaát laø toaøn boä caùc khoaûn ñoùng goùp theo nghóa vuï cuûa moïi hoaït ñoäng saûn xuaát treân laõnh thoå kinh teá cuûa quoác gia ñoùng goùp vaøo ngaân saùch nhaø nöôùc trong naêm (khoâng keå phaàn trôï caáp cuûa Nhaø nöôùc cho nhöõng hoaït ñoäng saûn xuaát ñaëc bieät vì muïc ñích chính trò, xaõ hoäi).
Thueá saûn xuaát bao goàm caùc khoaûn sau:
- Thueá phaûi noäp.
+ Thueá doanh nghieäp.
+ Thueá moân baøi.
+ Thueá haøng hoaù.
+ Thueá buoân chuyeán.
+ Thueá noâng nghieäp.
+ Caùc loaïi thueá saûn xuaát khaùc.
- Caùc loaïi phí phaûi noäp
+ Phí giao thoâng.
+ Phí caàu phaø
+ Phí hoä chieáu, giaáy tôø khaùc.
+ Caùc loaiï phí phaûi noäp khaùc.
Toaøn boä caùc loaïi thueá, phí maø caùc ñôn vò saûn xuaát kinh doanh phaûi noäp vaøo ngaân saùch ñöôïc haïch toaùn vaøo giaù thaønh saûn phaåm thì môùi ñöa vaøo ñieàu khoaûn thueá saûn xuaát vaø laø moät yeáu toá cuûa GDP.
2.3. Khaáu hao taøi saûn coá ñònh (Consumption of fixed capital).
Khaáu hao taøi saûn coá ñònh laø toaøn boä giaù trò hao moøn cuûa moïi taøi saûn coá ñònh tham gia vaøo quaù trình saûn xuaát xaõ hoäi trong naêm.
2.4. Thaëng dö saûn xuaát (Operating surplus).
Thaëng dö saûn xuaát laø phaàn giaù trò keát dö giöõa giaù trò saûn xuaát vôùi caùc yeáu toá phaùt sinh trong quaù trình saûn xuaát:
- Chi phí saûn phaåm vaät chaát vaø saûn phaåm dòch vuï cho saûn xuaát.
- Traû coâng lao ñoäng cho ngöôøi saûn xuaát.
- Thueá saûn xuaát (khoâng keå trôï caáp saûn xuaát cuûa Nhaø nöôùc) noäp vaøo ngaân saùch Nhaø nöôùc.
- Hao moøn taøi saûn coá ñònh.
Veà baûn chaát, thaëng dö saûn xuaát chæ phaùt sinh ôû nhöõng ngaønh hoaït ñoäng mang tính chaát saûn xuaát kinh doanh vaø laø phaàn nguoàn cho vieäc chi traû lôïi töùc sôû höõu trong quan heä saûn xuaát.
YÙù nghóa kinh teá cuûa chæ tieâu GDP.
Gi¸ trÞ t¨ng thªm vµ tæng s¶n phÈm trong níc lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp quan träng ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cuèi cïng cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c ngµnh vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Chóng cã nh÷ng ý nghÜa sau:
- Lµ nguån gèc mäi kho¶n thu nhËp, nguån gèc sù giµu cã vµ phån vinh cña x· héi.
- Lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ nÒn s¶n xuÊt x· héi.
- BiÓu hiÖn hiÖu qu¶ t¸i s¶n xuÊt x· héi theo chiÒu s©u vµ chiÒu réng .
- Lµ mét trong nh÷ng c¬ së quan träng ®Ó tÝnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ kh¸c.
- H¬n n÷a, chóng cßn lµ mét trong nh÷ng c¨n cø quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ sù t¨ng trëng cña mét quèc gia, nghiªn cøu kh¶ n¨ng tÝch luü, huy ®éng vèn, tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ møc sèng d©n c, so s¸nh quèc tÕ, x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña mçi níc ®èi víi c¸c tæ chøc quèc tÕ…
4. Ph¬ng ph¸p tÝnh.
4.1 Nguyªn t¾c tÝnh.
Còng nh GO, khi tÝnh VA vµ GDP cÇn tu©n theo c¸c nguyªn t¾c sau:
- Nguyªn t¾c thêng tró ( hay theo l·nh thæ kinh tÕ): chØ tÝnh vµo VA vµ GDP kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c ®¬n vÞ thêng tró.
- TÝnh theo thêi ®iÓm s¶n xuÊt: kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña thêi kú nµo ®îc tÝnh vµo VA vµ GDP cña thêi kú ®ã.
TÝnh theo gi¸ thÞ trêng töùc laø giaù söû duïng cuoái cuøng.
Giaù söû dung cuoái cuøng = chi phí saûn xuaát + lôïi nhuaän xí nghieäp + thueá saûn xuaát haøng hoaù + chi phí löu thoâng.
4.2 Ph¬ng ph¸p tÝnh.
GDP lµ mét chØ tiªu biÓu hiÖn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, do ®ã tr¶i qua 3 giai ®o¹n vËn ®éng:
- Giai ®o¹n 1: ®îc s¶n xuÊt ra trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt.
- Giai ®o¹n 2: ®îc ph©n phèi ®Ó h×nh thµnh c¸c kho¶n thu nhËp.
Giai ®o¹n 3: ®îc ®em sö dông ®Ó tho¶ m·n c¸c nhu cÇu cña c¸ nh©n vµ x· héi.
øng víi ba giai ®o¹n trªn lµ 3 ph¬ng ph¸p tÝnh GDP kh¸c nhau: ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt, ph¬ng ph¸p ph©n phèi vµ ph¬ng ph¸p sö dông cuèi cïng.
Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt.
Theo ph¬ng ph¸p nµy cã 2 c¸ch tÝnh GDP;
C1: GDP = SGO - SIC.
C2: GDP = SVA+ thuÕ nhËp khÈu hµng ho¸, dÞch vô níc ngoµi.
Trong ®ã: VA= GO – IC.
Ph¬ng ph¸p ph©n phèi.
TÝnh GDP theo ph¬ng ph¸p nµy lµ c¨n cø vµo thu nhËp cña c¸c thµnh viªn tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Thu nhËp nµy do ph©n phèi lÇn ®Çu mµ cã. Khi ®ã:
GDP = TN1LÑ + TN1DN + TN1NN.
Trong ®ã:
TN1LÑ hay coøn goïi laø thu nhaäp töø saûn xuaát cuûa ngöôøi saûn xuaát goàm:
- Tieàn löông vaø caùc khoaûn coù tính chaát löông.
- Traû coâng lao ñoäng (baèng tieàn vaø baèng hieän vaät) trong kinh teá taäp theå.
- Trích baûo hieåm xaõ hoäi traû thay löông.
- Thu nhaäp khaùc nhö: aên tröa, ca ba, phuï caáp ñoäc haïi ñi ñöôøng, löu truù trong coâng taùc phí, phong bao hoäi nghò, trang bò baûo hoä lao ñoäng duøng trong sinh hoaït ngoaøi thôøi gian laøm vieäc.
- Thu nhaäp hoãn hôïp trong kinh teá phuï vaø kinh teá caù theå.
TN1DN chính laø thu nhaäp laàn ñaàu cuûa caùc ñôn vò kinh teá (thaëng dö saûn xuaát) goàm:
- Lôïi töùc voán saûn xuaát ñoùng goùp.
- Lôïi töùc veà thueâ ñaát ñai, vuøng trôøi, vuøng bieån phuïc vuï saûn xuaát.
- Lôïi töùc kinh doanh…
- Khaáu hao taøi saûn coá ñònh ñeå laïi doanh nghieäp.
- Traû laõi ñi vay.
TN1NN goàm:
- Thueá giaùn thu nhö: thueá doanh thu hoaëc thueá VAT, thueá tieâu thuï ñaëc bieät, thueá xuaát nhaäp khaåu, thueá nhaø ñaát, thueá taøi nguyeân: ñaát, röøng, haàm moû…,, thueá voán, thueá moân baøi, thueá saûn xuaát khaùc…
- Khaáu hao taøi saûn coá ñònh noäp cho ngaân saùch.
KÕt thóc giai ®o¹n ph©n phèi lÇn ®Çu, GDP tiÕp tôc ®îc ph©n phèi l¹i ®Ó ®iÒu tiÕt thu nhËp, vµ h×nh thµnh nªn thu nhËp cuèi cïng. Khi ®ã:
GDP = STN1 = S TNCC
Víi TNCC = TN1 + kÕt d ph©n phèi l¹i.
Trªn ph¹m vi nÒn kinh tÕ, kÕt d ph©n phèi l¹i b»ng kh«ng.
Ph¬ng ph¸p sö dông cuèi cïng.
GDP = C + G + S + X – M
Víi :
C: tiªu dïng cuèi cïng cña d©n c.
G: tiªu dïng cuèi cïng cña Nhµ níc.
S : tÝch luü tµi s¶n (TSC§, TSL§)
X: xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô.
M: nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô.
Trªn gi¸c ®é nÒn kinh tÕ, chØ tiªu GDP ®îc tÝnh theo ®ång thêi c¶ 3 ph¬ng ph¸p nhng cho 3 kÕt qu¶ kh¸c nhau. V× vËy phaûi c¨n cø vµo nguån th«ng tin thu ®îc vµ môc ®Ých nghiªn cøu ®Ó lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh thÝch hîp. ë ViÖt Nam, do vai trß cña s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ nªn ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ®îc coi lµ ph¬ng ph¸p c¬ b¶n vµ ®îc dïng lµm c¨n cø ®Ó kiÓm tra, chØnh lý kÕt qu¶ tõ hai ph¬ng ph¸p trªn.
5. Söï caàn thieát phaûi tính GDP quyù.
§Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý nÒn kinh tÕ ë tÇm vÜ m«, §¶ng vµ Nhµ níc kh«ng chØ yªu cÇu ngµnh thèng kª tÝnh to¸n chÝnh x¸c, kÞp thêi chØ tiªu GDP theo n¨m, mµ cßn ®ßi hái tÝnh chØ tiªu GDP cho tõng quý trong n¨m. ViÖc tÝnh chØ tiªu GDP quý cã ý nghÜa rÊt to lín trong viÖc qu¶n lý nÒn kinh tÕ ë tÇm vÜ m«, cô thÓ:
- ChØ tiªu G§P theo quý m« t¶ kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña tõng ngµnh, ph¶n ¸nh tæng thu nhËp tõ s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n trong mét quý vµ xu híng t¨ng trëng cña tõng ngµnh kinh tÕ cña mçi quý so víi quý cïng kú n¨m tríc vµ víi c¸c quý kh¸c trong n¨m, ®¶m b¶o so s¸nh quèc tÕ.
- KÕt qu¶ tÝnh GDP theo quý gióp Nhµ níc n¾m b¾t kÞp thêi t×nh h×nh diÔn biÕn cña s¶n xuÊt ®Ó ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®· ®óng híng cha, cã thuËn lîi, khã kh¨n g×, ®Ó Nhµ níc ñöa ra c¸c quyÕt s¸ch ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ phï hîp theo tõng quý trong n¨m; nh c¸c chÝnh s¸ch gi¸ c¶, chÝnh s¸ch ®Çu t, chÝnh s¸ch kÝch cÇu ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn…
- H¬n n÷a, viÖc tÝnh ®îc chØ tiªu GDP theo quý cßn lµ c¬ së tin cËy cho c«ng t¸c tÝnh GDP c¶ n¨m ®¶m b¶o chÊt lîng vµ ®é chÝnh x¸c cao.
- Maët khaùc, trong khi thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin caàn thieát ñeå söû duïng cho öôùc tính caùc chæ tieâu chuû yeáu theo quyù, coù theå phaùt hieâïn sôùm ñöôïc nhöõng daáu hieäu nhoû cuûa caùc bieán ñoäng trong neàn kinh teá – xaõ hoäi, giuùp caùc cô quan quaûn lyù kinh teá vó moâ trong vieäc ñaùnh giaù tình hình vaø ñöa ra caùc ñieàu chænh caàn thieát.
- Trong vieäc tính toaùn caùc chæ tieâu chuû yeáu theo quyù cuûa taøi khoaûn quoác gia, yeáu toá muøa vuï trong saûn xuaát vaø tieâu duøng coù aûnh höôûng raát lôùn. Vì vaäy, khi söû duïng caùc chæ tieâu naøy caàn phaûi ñieàu chænh aûnh höôûng cuûa chuùng. Caùc chæ tieâu chuû yeáu tính theo quyù ñaõ ñöôïc ñieàu chænh muøa vuï seõ cung caáp cung cuï ño toát hôn veà söï thay ñoåi töø quyù naøy sang quyù khaùc vaø do ñoù coù theå döï baùo nhöõng thay ñoåi baát thöôøng cuûa caùc hoaït ñoäng kinh teá.
- Ngoµi ra, viÖc nghiªn cøu vµ tÝnh GDP theo quý cßn cã môc ®Ých phÊn ®Êu ®Ó tr×nh ®é thèng kª tµi kho¶n quèc gia ViÖt Nam ngang tÇm víi tr×nh ®é trung b×nh tiªn tiÕn cña c¸c níc trªn thÕ giíi.
ChÝnh v× ý nghÜa to lín nh vËy nªn viÖc tÝnh GDP theo quý ngµy cµng ph¸t triÓn vµ ®îc ¸p dông réng r·i ë ViÖt nam
Ch¬ng II
TÝnh GDP quý cña khu vùc I ( NOÂNG – LAÂM - THUYÛ SAÛN )
theo ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt.
I. VAI TROØ CUÛA KHU VÖÏC I
Heä thoáng ngaønh kinh teá quoác daân ban haønh theo NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ sè 75/CP ngµy 27/10/1993, toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n cña quèc gia ®îc chia thµnh 3 khu vùc :
khu vùc 1: bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng khai th¸c s¶n phÈm tõ tù nhiªn nh: l©m nghiÖp, n«ng nghiÖp, thuû s¶n.
khu vùc 2: bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng khai th¸c vµ chÕ biÕn s¶n phÈm tõ má c¸c lo¹i, c«ng nghiÖp chÕ biÕn; s¶n xuÊt vµ ph©n phèi ®iÖn níc, ga, x©y dùng.
khu vùc 3: bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng dÞch vô: th¬ng nghiÖp, vËn t¶i, bu chÝnh, viÔn th«ng; qu¶n lý Nhµ níc, an ninh quèc phßng, v¨n ho¸, y tÕ, gi¸o dôc, dÞch vô phôc vô c¸ nh©n céng ®ång…
mçi khu vùc cã vai trß, vò trí, vaø söï ñoùng goùp nhaát ñònh trong neàn kinh teá quoác daân, xuaát phaùt töø ñaëc ñieåm cuûa moãi ngaønh.
Nhö treân ñaõ noùi, khu vöïc 1 goàm 3 ngaønh lôùn: noâng nghieäp, laâm nghieäp vaø thuyû saûn. Moãi ngaønh coù vò trí vaø yù nghóa kinh teá nhaát ñònh ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa khu vöïc 1 noùi rieâng vaø cuûa neàn kinh teá noùi chung. Nhöng taát caû ñeàu chieám vò trí ñaëc bieät quan troïng trong neàn kinh teá quoác daân vì noù taïo ra 1 phaàn lôùn saûn phaåm vaät chaát cho xaõ hoäi vaø taïo ñieàu kieän cho caùc ngaønh khaùc phaùt trieån.
Ngaønh noâng nghieäp laø ngaønh saûn xuaát cöïc kyø quan troïng cuûa neàn kinh teá nöôùc ta. Bôûi vì ngaønh coù nhieäm vu ïcung caáp löông thöïc thöïc phaåm chính cho xaõ hoäi, nguyeân lieäu vaø haøng hoaù cho caùc ngaønh khaùc nhö: coâng nghieäp cheá bieán vaø xuaát khaåu. Hôn nöõa, ngaønh noâng nghieäp laø ngaønh thu huùt löïc löôïng lao ñoäng ñoâng ñaûo ôû nöôùc ta, treân 2/3 trong toång soá lao ñoäng cuûa nöôùc ta. Maët khaùc, noâng nghieäp laø ngaønh saûn xuaát chieám treân 23% GDP trong toaøn boä neàn kinh teá quoác daân. Ñoái vôùi nhieàu ñòa phöông nhö: Thaùi Bình, Caàn Thô, Long An, An Giang… giaù trò taêng theâm cuûa ngaønh noâng nghieäp taïo ra chieám treân 50% GDP cuûa ñòa phöông. Nhöõng con soá treân ñaây ñaõ noùi leân phaàn naøo vai troø cuûa ngaønh noâng nghieäp.
Ngaønh laâm nghieäp, thuyû saûn laø nhöõng ngaønh coù nhöõng ñaëc ñieåm veà saûn xuaát gioáng ngaønh noâng nghieäp vaø cuõng ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp cho söï phaùt trieån kinh teá cuûa ñaáùt nöôùc. Ñieàu ñoù theå hieän tröôùc heát ôû toác ñoä taêng tröôûng cuûa 2 ngaønh naøy: naêm 1999, toác ñoä taêng GDP cuûa ngaønh laâm nghieäp laø 3.1%, ngaønh thuyû saûn laø 3.8%; naêm 2000, toác ñoä taêng GDP cuûa ngaønh laâm nghieäp laø 3.3%, ngaønh thuyû saûn laø 11.6%. Theâm vaøo ñoù, löïc löôïng lao ñoäng chieám trong 2 ngaønh naøy ngaøy moät taêng: neáu nhö naêm 1999, löïc löôïng lao ñoäng cuûa ngaønh thuûy saûn chieám 1.83% trong toång soá lao ñoäng cuûa nöôùc ta thì naêm 2000 ñaõ taêng leân laø 1.96%; coøn ngaønh laâm nghieäp, naêm 1999, cô caáu lao ñoâïng chieám trong nguoàn lao ñoäng nöôùc ta laø 1.3% thì naêm 2000 ñaõ laø 1.54%.
Maët khaùc, neáu xeùt veà toác ñoä taêng tröôûng caùc ngaønh cuûa khu vöïc 1 luoân chieám vò trí chuû ñaïo. Naêm 1999 so vôùi naêm 1998, GDP caû nöôùc taêng 4.7%, thì khu vöïc1 taêng 5.23%; naêm 2000 so 1999, GDP caû nöôùc taêng 6.3%, thì khu vöïc1 taêng 3.9%; naêm 2001 so naêm 2000, GDP caû nöôùc taêng 6.84%, thì khu vöïc 1 taêng 2.79%. Xeùt veà cô caáu: naêm 1999, khu vöïc 1 chieám 25.34% GDP caû nöôùc; naêm 2000, khu vöïc 1 chieám 24.29% GDP caû nöôùc; naêm 2001, khu vöïc 1 chieám 23.62% GDP caû nöôùc.
Qua nhöõng soá lieäu treân, ta coù theå khaúng ñònh vai troø to lôùn cuûa khu vöïc 1 trong neàn kinh teá. Khu vöïc 1 vöøa laø ñoäng löïc ñeå thuùc ñaåy caùc ngaønh khaùc phaùt trieån ñeå taïo cô sôû cho neàn kinh teá phaùt trieån, vöøa goùp phaàn oån ñònh cuoäc soáng daân cö cuõng nhö xaõ hoäi thoâng qua vaán ñeà giaûi quyeát vieäc laøm vaø taän duïng tieàm löïc töï nhieân cuûa ñaát nöôùc moät caùch toái ña.
II. NGUYEÂN TAÉC TÍNH GDP QUYÙ ÔÛ VIEÄT NAM .
1. Nguyeân taéc chung.
Còng nh viÖc tÝnh GDP n¨m, viÖc tÝnh GDP quý tu©n theo mét sè nguyªn t¾c sau:
- Tríc hÕt, viÖc tÝnh GDP quý còng ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c cña viÖc tÝnh GDP n¨m, ®ã lµ c¸c nguyªn t¾c: thêng tró, tÝnh theo thêi ®iÓm s¶n xuÊt, vaø tÝnh theo gi¸ trÞ trêng.
- Ngoµi ra cßn ph¶i tu©n theo c¸c nguyªn t¾c sau:
+ Tõ 20-25 th¸ng thø 3 hµng quý ë Tæng côc thèng kª ®· íc tÝnh chØ tiªu GDP cho quý b¸o c¸o, vµ vì vËy khi íc tÝnh quý sau ph¶i tÝnh l¹i chØ tiªu GDP cho quý tríc.
+ GDP íc tÝnh cña 4 quý ph¶i b»ng GDP íc tÝnh cña c¶ n¨m.
+ Ph¶i tiÕn hµnh tÝnh GDP theo quý Ýt nhÊt 3 n¨m liÒn, tríc n¨m b¸o c¸o ®Ó rót ra tÝnh quy luËt cho tõng ngµnh kinh tÕ vµ cã c¬ së sè liÖu ®Ó ñiÒu chØnh mïa vô.
+ GDP quý còng ®îc tÝnh theo 2 lo¹i gi¸: gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ so s¸nh n¨m gèc.
HiÖn nay trªn thÕ giíi còng nh ViÖt nam cã 2 khuynh híng khi tÝnh chØ tiªu GDP quý vÒ gi¸ so s¸nh n¨m gèc:
Mét lµ, tÝnh theo chØ sè gi¸ b×nh qu©n cña tõng quý n¨m b¸o c¸o so víi gi¸ b×nh qu©n cña tõng quý n¨m so s¸nh.
Hai lµ, tÝnh theo chØ sè gi¸ b×nh qu©n n¨m b¸o c¸o so víi gi¸ b×nh qu©n n¨m gèc.
HiÖn nay chóng ta ®ang sö dông gi¸ n¨m 1994 lµm gi¸ n¨m gèc ®Ó so s¸nh.
+ TÝnh GDP theo quý ph¶i g¾n liÒn víi viÖc ®iÒu chØnh mïa vô baèng ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh mïa vô.
Khi öôùc tính GDP theo quyù, soá lieäu tính toaùn coù nhöõng bieán ñoäng raát lôùn töø quyù naøy sang quyù maø nguyeân nhaân laø do caùc yeáu toá muøa vuï: giaù trò saûn xuaát noâng nghieäp, thuyû saûn phuï thuoäc vaøo thôøi vuï trong saûn xuaát vaø thu hoaïch saûn phaåm; tieâu duøng taêng leân cao trong thaùng Teát, muøa cöôùi, leã hoäi; muøa cuûa hoaït ñoäng du lòch… Caùc bieán ñoäng naøy nhieàu khi laøm cho vieäc so saùnh soá lieäu giöõa caùc quyù trôû neân voâ nghóa. Vì vaäy, caàn loaïi boû yeáu toá thay ñoåi do muøa vuï trong soá lieäu tính toaùn baèng phöông phaùp ñieàu chænh muøa vuï. Phöông phaùp ñieàu chænh muøa vuï laø phöông phaùp löôïng hoaù nhöõng thay ñoåi theo muøa vuï thöôøng xuyeân vaø loaïi tröø aûnh höôûng cuûa yeáu toá naøy trong soá lieäu tính toaùn theo quyù. Caùc chæ tieâu chuû yeáu trong SNA tính theo quyù ñaõ ñöôïc ñieàu chænh muøa vuï seõ cho pheùp so saùnh soá lieäu giöõa caùc quyù phuïc vuï cho vieäc nghieân cöùu söï thay ñoåi cuûa caùc chæ tieâu toång hôïp töø quyù naøy sang quyù khaùc trong naêm.
+ Gi¸ trÞ t¨ng thªm theo quý cña c¸c ngµnh trong khu vùc 1 cã thÓ tÝnh ®îc theo 2 ph¬ng ph¸p:
1. Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt: VA = GO - IC.
2. Ph¬ng ph¸p thu nhËp: VA = TN1LÑ + TN1DN +TN1NN.
+ Khi tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ t¨ng thªm cuûa caùc ngaønh vÒ gi¸ so s¸nh theo phöông phaùp saûn xuaát ta cã thÓ ¸p dông caùc ph¬ng ph¸p sau ®©y:
Ph¬ng ph¸p gi¶m ph¸t 1 lÇn (giaûm phaùt ñôn), theo ph¬ng ph¸p nµy, cÇn tÝnh chuyeån chØ tiªu GO quyù baùo caùo theo giaù thöïc teá vÒ gi¸ n¨m gèc vµ tính chi phí trung gian quyù theo giaù naêm goác baèng caùch söû duïng tyû leä giöõa chi phí trung gian quyù so vôùi giaù trò saûn xuaát quyù theo giaù thöïc teá. Töø ñoù tính ñöôïc giaù trò taêng theâm theo giaù so saùnh theo coâng thöùc: VA = GO – IC.
Phöông phaùp giaûm phaùt 2 laàn (giaûm phaùt keùp), theo phöông phaùp naøy, caàn tính chuyeån giaù trò saûn xuaát vaø chi phí trung gian quyù baùo caùo tính theo giaù thöïc teá veà giaù so saùnh naêm goác. Töø ñoù tính giaù trò taêng theâm giaù so saùnh theo coâng thöùc nhö treân.
+ NÕu gi¸ trÞ t¨ng thªm tÝnh theo ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt, th× ph¶i ®iÒu tra tû lÖ chi phÝ trung gian cho tõng quý trong n¨m, theo tõng ngµnh kinh tÕ.
+ Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c quan träng ®Ó tÝnh GDP quý lµ ph¶i chän mét n¨m nµo ®ã cã ®iÒu kiÖn (laø naêm coù ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi cuõng nhö saûn xuaát oån ñònh vaø ngoaøi ra, naêm ñoù phaûi laø naêm coù khaû naêng taøi chính), kÓ c¶ cã ph¶i ®iÒu tra bæ sung sao cho sè liÖu cña thèng kª tÊt c¶ chuyªn ngµnh ®Òu ®îc chia theo 4 quý vµ tõ n¨m ®ã cã thÓ tÝnh ngîc l¹i c¸c n¨m tríc còng nh tÝnh tiÕp ®îc c¸c n¨m sau.
2. Nguyeân taéc rieâng.
Trªn ®©y lµ nh÷ng nguyªn t¾c chung khi tÝnh GDP vµ VA. Tuy nhiªn, ®èi mçi ngµnh cña khu vùc 1 cßn cã nh÷ng nguyªn t¾c riªng nhÊt ®Þnh:
2.1. Ngµnh n«ng nghiÖp.
Saûn xuaát noâng nghieäp Vieät Nam coù ñaëc ñieåm laø phaân taùn, chuûng loaïi caây troàng, vaät nuoâi ña daïng, thôøi vuï keùo daøi vaø khoâng phaân bieät roõ raøng. Vì vaäy khi tính GDP quyù cuûa khu vöïc caàn coù nhöõng quy öôùc sau:
- Gi¸ trÞ s¶n xuÊt tÝnh theo quý ñöôïc tÝnh theo s¶n phÈm thu ho¹ch, xuaát chuoàng, doanh thu dòch vuï noâng ngieäp trong quyù, khoâng tính chi phí saûn xuaát dôû dang. Quy íc s¶n phÈm troàng troït, chaên nuoâi quý nµo th× coi lµ kÕt qu¶ s¶n phÈm cña quý ®ã. §èi mét sè s¶n phÈm thu ho¹ch quanh n¨m vµ kh«ng cã th«ng tin vÒ thu ho¹ch theo thêi vô, quy íc s¶n lîng mçi quý b»ng 1/4 c¶ n¨m.
- Trêng hîp s¶n lîng thu ho¹ch c©y trång nµo ®ã ®îc thùc hiÖn trong c¶ 2 quý th× quy ø¬c tÝnh toµn bé s¶n lîng vµo quý nµo cã s¶n lîng thu ho¹ch chñ yÕu.
- Trêng hîp cã nh÷ng lo¹i c©y trång, kh«ng nh÷ng ®îc gieo trång ë vïng tËp trung, mµ cßn ®îc gieo trång r¶i r¸c ë nhiÒu n¬i, thêi gian thu ho¹ch kh«ng thèng nhÊt; quy íc s¶n lîng thu ho¹ch cña c©y trång ®ã ®îc tÝnh theo thêi vô thu ho¹ch cña vïng gieo trång tËp trung. Quy öôùc naøy ñöôïc aùp duïng cho taát caû caùc loaïi caây troàng: caây coù haït, caây löông thöïc khaùc, rau ñaäu, caây coâng nghieäp ngaén ngaøy, daøi ngaøy, caây aên quaû…
- §èi víi c©y ng¾n ngµy nh rau, ®Ëu dùa vµo c¬ cÊu diÖn tÝch gieo trång theo tõng vô trong n¨m ®Ó ph©n bæ s¶n lîng thu ho¹ch theo quý.
- §èi víi c©y ¨n qu¶ dµi ngµy thu ho¹ch quanh n¨m, kh«ng cã th«ng tin vÒ vô thu ho¹ch nh xoµi, chuèi… th× quy íc s¶n lîng mçi quý b»ng s¶n lîng c¶ n¨m chia 4.
- §èi s¶n phÈm phô trång trät nhö: rôm, raï, beï, thaân ngoâ, daây khoai lang…, caùc saûn phaåm phuï chaên nuoâi nhö: caùc loaïi phaân gia suùc, gia caàm, loâng gaø, vòt, söøng, da, loâng thuù… quy íc s¶n phÈm chÝnh thu ho¹ch quý nµo th× s¶n phÈm phô tÝnh theo quý ®ã.
- Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ®îc tÝnh theo gi¸ so s¸nh n¨m 1994, sau ®ã sö dông chØ sè gi¸ ngêi s¶n xuÊt theo nhãm hµng ®Ó tÝnh vÒ gi¸ hiÖn hµnh.
* Quan heä giöõa thôøi vuï thu hoaïch vaø tính GTSX theo quyù.
Theo quy öôùc treân, döïa vaøo nguoàn thoâng tin cuûa thoáng keâ Noâng nghieäp coù theå quy öôùc thôøi vuï thu hoaïch tính cho caùc quyù. Trong “Cheá ñoä baùo caùo thoáng keâ ñònh kyø Noâng – Laâm – Thuyû saûn” ban haønh theo quyeát ñònh soá 657/2002/QÑ – TCTK ngaøy 02/10/2002 cuûa Toång cuïc tröôûng TCTK, quy ñònh lòch thôøi vuï thu hoaïch moät soá caây troàng chuû yeáu ñ tính giaù trò saûn löôïng ngaønh Noâng nghieäp, keát hôïp vôùi yeâu caàu tính theo quyù ta coù baûng sau:
Quy öôùc quan heä giöõa thôøi vuï saûn xuaát vaø tính giaù trò saûn xuaát theo quyù
CAÂY TROÀNG
THÔØI GIAN
THU HOAÏCH
QUY ÖÔÙC TÍNH
VAØO CAÙC QUYÙ
A. LUÙA.
1. Vuï Ñoâng Xuaân
- Ñoàng baèng soâng Hoàng.
Thaùng 5 vaø thaùng 6
Quyù II
- Ñoàng baèng soâng Cöûu Long.
Thaùng 3 vaø thaùng 4
Quyù I
- Mieàn nuùi
Thaùng 6 vaø thaùng 7
Quyù II
- Duyeân haûi mieàn trung
Thaùng 4 vaø thaùng 5
Quyù II
- T.Nguyeân, Ñoâng Nam Boä
Thaùng 5 vaø thaùng 6
Quyù II
2. Vuï heø thu.
- Ñoàng baèng soâng Cöûu Long.
Thaùng 7 vaø thaùng 8
Quyù III
- Duyeân haûi mieàn trung
Thaùng 7 vaø thaùng 8
Quyù III
- T.Nguyeân, Ñoâng Nam Boä
Thaùng 9 vaø thaùng 10
Quyù III
3.Vuï muøa
- Ñoàng baèng soâng Hoàng.
Thaùng 10 vaø thaùng 11
Quyù IV
- Ñoàng baèng soâng Cöûu Long.
+ Moät soá tænh.
Thaùng 10 vaø thaùng 11
Quyù IV
+ Moät soá tænh
Thaùng 11 vaø thaùng 1
Quyù I naêm sau
- Mieàn nuùi
Thaùng 12 vaø thaùng 1
Quyù IV
- Duyeân haûi mieàn trung
Thaùng 11 vaø thaùng 12
Quyù IV
- T.Nguyeân, Ñoâng Nam Boä
Thaùng 10 vaø thaùng 11
Quyù IV
B. CAÂY KHAÙC.
1.Vuï Ñoâng xuaân.
Thaùng 2 vaø thaùng 3
Quyù I
Thaùng 5 vaø thaùng 6
Quyù II
2. Vuï heø thu.
Thaùng 8 vaø thaùng 9
Quyù III
3. Vuï muøa
Thaùng 11 vaø thaùng 12
Quyù IV
2.2. Ngµnh l©m nghiÖp:
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt tÝnh theo quý quy íc nh sau:
- Khai th¸c gç, tre, nøa, cñi… lµ gi¸ trÞ s¶n lîng khai th¸c trong quý.
- C¸c ho¹t ®éng l©m nghiÖp nh: trång rõng tËp trung, ch¨m sãc rõng trång, giao kho¸n qu¶n lý b¶o vÖ rõng … lµ toµn bé chi phÝ ®· thùc hiÖn trong quý.
- C¸c ho¹t ®éng dÞch vô l©m nghiÖp: baûo veä röøng, quaûn lyù laâm nghieäp, phoøng chaùy,._.14
73.264
245.3308
NVLC.P
37.44
42.926
74.151
71.5589
226.0759
38.8058
47.6891
75.6756
77.103
239.2735
VC khaùc
43.056
33.727
58.85
68.2936
203.9266
44.626
37.4636
60.06
73.5839
215.7335
IC
329
334
535
555
1753
341
371
546
598
1856
Töø caùc chæ tieâu GO vaø IC theo quy ùnhö treân, tính ñöôïc VA vaø toång VA theo quyù cuûa töøng ngaønh trong khu vöïc 1 theo caû giaù so saùnh vaø giaù tröïc teá thôøi kyø 1999-2002 theo coâng thöùc:
= -
Vaø:
JQi= + + + .
Vôùi qi laø caùc quyù trong 1 naêm , i = .
J laø caùc ngaønh trong khu vöïc 1: noâng nghieäp, laâm nghieäp vaø thuyû saûn.
N laø soá naêm, töø naêm 1999-2002.
Töø ñoù ta coù keát quaû töø bieåu 23 – 28:
Bieåu 23: VA quyù ngaønh noâng nghieäp giaù so saùnh naêm 1999 – 2002.
Ñôn vò: tyû ñoàng.
NN
1999
2000
2001
2002
1999 - 2002
GO
IC
VA
GO
IC
VA
GO
IC
VA
GO
IC
VA
Q1
10227
3194
7033
10473
3162
7311
10863
3508
7355
11277
3701
7576
42840
13565
29275
Q2
26997
8180
18817
27827
8320
19507
28788
8837
19951
30815
10015
20800
114427
35352
79075
Q3
16193
5057
11136
16734
5189
11545
17421
5658
11763
18203
5952
12251
68551
21856
46695
Q4
22737
7351
15386
24950
8801
16149
24948
8462
16486
25408
8271
17137
98043
32885
65158
CN
76154
23782
52372
79984
25472
54512
82020
26465
55555
85703
27939
57764
323861
103658
220203
Bieåu 24: VA quyù ngaønh laâm nghieäp giaù so saùnh naêm 1999 – 2002.
Ñôn vò: tyû ñoàng.
LN
1999
2000
2001
2002
1999 - 2002
GO
IC
VA
GO
IC
VA
GO
IC
VA
GO
IC
VA
Q1
658
174
484
652
162
490
650
158
492
625
150
475
2585
644
1941
Q2
580
147
433
624
159
465
626
159
467
647
167
480
2477
632
1845
Q3
1085
280
805
1090
301
789
1091
299
792
1093
289
804
4359
1169
3190
Q4
1098
285
813
1072
279
793
1073
274
799
1082
284
798
4325
1122
3203
CN
3421
886
2535
3447
901
2537
3440
890
2550
3447
889
2558
13755
3566
10180
Bieåu 25: VA quyù ngaønh thuyû saûn giaù so saùnh naêm 1999 – 2002.
Ñôn vò: tyû ñoàng.
TS
1999
2000
2001
2002
1999 - 2002
GO
IC
VA
GO
IC
VA
GO
IC
VA
GO
IC
VA
Q1
2118
867
1251
2328
1016
1312
2654
1116
1538
2801
1188
1613
9901
4187
5714
Q2
2750
1126
1624
2968
1303
1665
3409
1462
1947
3767
1676
3091
12894
5567
8327
Q3
2970
1217
1753
3318
1456
1862
3854
1670
2184
4219
1827
2392
14361
6170
8191
Q4
2312
953
1359
2619
1154
1465
3088
1366
1722
3277
1455
1822
11296
4928
6368
CN
10150
4163
5987
11233
4929
6304
13005
5614
7391
14065
6146
7919
48453
20852
27601
Bieåu 26: VA quyù ngaønh noâng nghieäp giaù thöïc teá naêm 1999 – 2002.
Ñôn vò: tyû ñoàng.
NN
1999
2000
2001
2002
1999 - 2002
GO
IC
VA
GO
IC
VA
GO
IC
VA
GO
IC
VA
Q1
17043
5851
11192
17035
5355
11680
17695
5808
11887
19695
6598
13097
71468
23612
47856
Q2
44097
14154
29943
43370
13258
30112
45022
13932
31090
52451
17151
35299
184940
58495
126444
Q3
26979
9262
17717
28258
9129
19129
29634
9722
19912
33309
10925
22383
118180
39038
79141
Q4
37782
13299
24483
41902
14414
27488
42567
13769
28798
47292
14944
32348
169543
56426
113117
CN
125901
42566
83335
130565
42156
88409
134918
43231
91687
152746
49619
103127
544130
177572
366558
Bieåu 27: VA quyù ngaønh laâm nghieäp giaù thöïc teá naêm 1999 – 2002.
Ñôn vò: tyû ñoàng.
LN
1999
2000
2001
2002
1999 - 2002
GO
IC
VA
GO
IC
VA
GO
IC
VA
GO
IC
VA
Q1
1425
329
1096
1443
337
1106
1457
329
1128
1498
341
1157
5823
1336
4487
Q2
1289
309
980
1467
343
1124
1481
334
1147
1629
371
1258
5866
1357
4509
Q3
2379
557
1822
2434
569
1865
2440
535
1905
2599
546
2053
9852
2207
7645
Q4
2366
527
1839
2442
571
1871
2455
555
1900
2610
598
2012
9873
2251
7622
CN
7459
1722
5737
7786
1820
5966
7833
1753
6080
8335
1856
6480
31413
7151
24263
Bieåu 28: VA quyù ngaønh thuûy saûn giaù thöïc teá naêm 1999 – 2002.
Ñôn vò: tyû ñoàng.
TS
1999
2000
2001
2002
1999 - 2002
GO
IC
VA
GO
IC
VA
GO
IC
VA
GO
IC
VA
Q1
4173
1710
2463
4380
1805
2575
5000
1841
3159
5670
2155
3515
19223
7511
11712
Q2
5814
2383
3431
5849
2459
3390
6809
2642
4167
7967
3266
4701
26439
10750
15689
Q3
6279
2575
3704
6947
2839
4108
8114
3040
5074
9493
3607
5886
30833
12061
18772
Q4
5183
2130
3053
5824
2359
3465
6948
2703
4245
7851
3062
4789
25806
10254
15552
CN
21449
8798
12651
23000
9462
13538
26871
10226
16645
30981
12090
18891
102301
40576
61725
Töø caùc keát quaû treân cuûa VA theo quyù cuûa khu vöïc 1, ta tính ñöôïc chæ tieâu GDP töøng quyù cuûa khu vöïc 1 trong 4 naêm theo coâng thöùc 1.
Keát quaû tính GDP quyù cuûa khu vöïc 1 ñöôïc trình baøy trong baûng döôùi:
BIEÅU 29: GDP QUYÙ CUÛA KHU VÖÏC 1 THÔØI KYØ 1999 - 2002
Ñôn vò: tyû ñoàng.
QUYÙ
Giaù SS
Q1
42840
2585
9901
55326
13565
644
4187
18396
29275
1941
5714
36930
Q2
114427
2477
12894
129798
35352
632
5567
41551
79075
1845
7327
88247
Q3
68551
4359
14361
87271
21856
1169
6170
29195
46695
3190
8191
58076
Q4
98043
4325
11296
113664
32885
1122
4928
38935
65158
3203
6368
74729
4Q
323861
13755
48453
386069
103658
3567
20852
128077
220203
10188
27601
257982
Giaù TT
Q1
71468
5823
19223
96514
23612
1336
7511
32459
47856
4487
11712
64055
Q2
184940
5866
26439
217245
58495
1357
10750
70602
126445
4509
15689
146643
Q3
118180
9852
30833
158865
39038
2207
12061
53306
79142
7645
18772
105559
Q4
169543
9873
25806
205222
56426
2251
10254
68931
113117
7622
15552
136291
4Q
544131
31414
102301
677846
177571
7151
40576
225298
366560
24263
61725
452548
II. ÑAÙNH GIAÙ CHUNG VIEÄC TÍNH GDP THEO PHÖÔNG PHAÙP SAÛN XUAÁT.
Treân ñaây laø toaøn boä keát quaû vaän duïng ñeå tính GDP quyù cuûa khu vöïc 1 theo phöông phaùp saûn xuaát thôøi kyø 1999 - 2002. Qua vieäc tính chæ tieâu GDP quyù theo phöông phaùp naøy khoâng chæ ñoái vôùi khu vöïc 1, maø coøn ñoái vôùi caû neàn kinh teá ta coù theå thaáy ñöôïc toác ñoä taêng tröôûng cuûa GDP cuûa khu vöïc 1 töøng quyù so vôùi nhau cuõng nhö cô caáu chi phí trung gian trong toång giaù trò saûn xuaát töøng quyù (nhöõng chæ tieâu naøy ñöôïc phaân tích ôû phaàn döôùi), töø ñoù coù caùi nhìn toång quaùt hôn veà thöïc traïng saûn xuaát cuõng nhö phaùt trieån cuûa khu vöïc 1 cuõng nhö neàn kinh teá quoác daân ñeå coù nhöõng bieâïn phaùp kòp thôøi thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa khu vöïc 1 vaø neàn kinh teá quoác daân.
Tuy nhieân, tính GDP quyù cuûa khu vöïc 1 noùi rieâng vaø cuûa neàn kinh teá noùi chung theo phöông phaùp saûn xuaát ta laïi khoâng theå bieát ñöôïc:
- Naêng suaát lao ñoäng cuûa töøng ngaønh quyù.
=
W quyù GDP quyù theo giaù thöïc teá cuûa ngaønh i
cuûa ngaønh i Soá lao ñoäng bình quaân trong quyù cuûa ngaønh i.
Qua chæ tieâu naøy giuùp cho caùc nhaø quaûn lyù, caùc chuû haõng saûn xuaát… trong vieäc ñieàu haønh lao ñoäng neàn kinh teá xaõ hoäi ñeâû söû duïng hieäu quaû nhaát nguoàn nhaân löïc trong xaõ hoäi vaøo caùc ngaønh saûn xuaát cuûa neàn kinh teá quoác gia trong quyù.
- Tyû leä ñoäng vieân taøi chính theo quyù trong toång saûn phaåm quoác noäi (GDP).
=
Tyû leä ñoäng vieân taøi thueá noäp ngaân saùch quyù cuûa ngaønh i
chính quyù cuûa ngaønh i GDP quyù cuûa ngaønh i.
- Khaû naêng taùi taïo voán coá ñònh cuûa töøng ngaønh trong quyù.
Khaû naêng giaù trò TSCÑ tham gia vaøo
=
hoaøn voán saûn xuaát trong quyù cuûa ngaønh i
coá ñònh quyù giaù trò khaáu hao TSCÑ
cuûa ngaønh i trong quyù cuûa ngaønh i.
Chæ tieâu naøy giuùp cho caùc nhaø ñaàu tö, caùc chuû doanh nghieäp xem xeùt vieäc ñaàu tö, voán coá ñònh cho caùc ngaønh naøo maø coù khaû naêng thöïc teá hoaøn voán nhanh nhaát trong quyù.
Hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh.
giaù trò thaëng dö saûn xuaát quyù cuûa caùc khu
Hieäu quaû kinh doanh quyù vöïc hoaëc caùc ngaønh trong neàn KTQD
cuûa caùc khu vöïc hoaëc =
caùc ngaønh trong neàn KTQD GO hoaëc GDP quyù cuûa caùc khu vöïc
hoaëc caùc ngaønh trong neàn KTQD
Chæ tieâu naøy giuùp cho caùc nhaø ñaàu tö, caùc chuû doanh nghieäp xem xeùt vieäc ñaàu tö voán vaøo ngaønh saûn xuaát naøo seõ ñem laïi hieäu quaû cao nhaát trong quyù bôûi vì giaù trò thaëng dö saûn xuaát laø nguoàn chi traû lôïi töùc voán, lôïi töùc kinh doanh saûn xuaát.
Treân ñaây laø nhöõng chæ tieâu phaân tích ñöôïc neáu tính GDP quyù cuûa khu vöïc 1 vaø caùc khu vöïc khaùc cuûa neàn KTQD theo phöông phaùp söû duïng cuoái cuøng.
Nhöõng chæ tieâu naøy seõ giuùp caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch nhìn thaáy ñöôïc naêng suaát lao ñoäng, khaû naêng ñoäng vieân taøi chính, khaû naêng taùi taïo voán coá ñònh … cuûa caùc doanh nghieäp trong neàn kinh teá. Töø ñoù seõ coù bieän phaùp höõu hieäu nhaèm laøm giaûm söï giaøu ngheøo trong xaõ hoäi, goïi voán ñaàu tö töø trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi, caân baèng giöõa thu vaø chi cuûa chính phuû … ñeå neàn kinh teá – xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc ñöôïc oån ñònh hôn vaø coâng baèng hôn.
Nguyeân nhaân laø tính GDP quyù theo phöông phaùp saûn xuaát chæ bieát hai chæ tieâu : GO vaø IC töøng quyù, nhöng khoâng theå bieát ñöôïc caùc chæ tieâu : thu nhaäp 1 cuûa ngöôøi lao ñoäng, thu nhaäp 1 cuûa ngöôøi saûn xuaát, thu nhaäp 1 cuûa Nhaø nöôùc trong töøng quyù. Ñaây chính laø nhöõng maët ñöôïc vaø maët khoâng ñöôïc cuûa phöông phaùp tính GDP quyù theo phöông phaùp saûn xuaát cuûa khu vöïc 1 noùi rieâng vaø neàn kinh teá noùi chung. Tuy nhieân trong thöïc teá, ngaønh Thoáng keâ nöôùc ta môùi tieán haønh tính GDP quyù
III. PHAÂN TÍCH .
Nhö treân ñaõ trình baøy, GDP laø moät chæ tieâu kinh teá toång hôïp phaûn aùnh keát quaû hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa moät quoác gia, laø thöôùc ño ñaùnh giaù hieäu quaû saûn xuaát xaõ hoäi khoâng nhöõng cuûa toaøn boä neàn kinh teá maø coøn cuûa töøng ngaønh saûn xuaát thöïc hieän treân laõnh thoå kinh teá cuûa quoác gia ñoù trong moät thôøi kyø nhaát ñònh, thöôøng laø moät naêm. Töø yù nghóa to lôùn ñoù, qua GDP ngöôøi ta ñaùnh giaù möùc taêng tröôûng kinh teá ñeå coù nhöõng chính saùch ñaàu tö thích ñaùng cho hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa toaøn boä neàn kinh teá vaø cuûa töøng ngaønh saûn xuaát. Caùc nhaø nghieân cöùu kinh teá chieán löôïc taàm vó moâ, ñöùng treân giaùc ñoä giaù trò keát quaû thöïc teá ñaït ñöôïc cuûa neàn saûn xuaát xaõ hoäi theå hieän ôû GDP cuûa naêm hieän taïi, caùc naêm quaù khöù laøm cô sôû ñeå döï baùo caùc naêm töông lai cho neàn kinh teá xaõ hoäi cuûa moät quoác gia. Ngoaøi ra, caùc nhaø nghieân cöùu kinh teá coøn tìm ñeán nhöõng moái lieân quan giöõa keát quaû saûn xuaát vaø söû duïng GDP söû duïng vaøo tieâu duøng cuoái cuøng, vaøo ñaàu tö tích luyõ, cô caáu caùc moái quan heä ñoù ñeå ñònh ra caùc chieán löôïc kinh teá thích hôïp cho töøng quoác gia, töøng naêm, töøng giai ñoaïn (5 naêm, 10 naêm…)
Phöông phaùp saûn xuaát ñeå xaùc ñònh GDP laø phöông phaùp xaùc ñònh tröïc tieáp töø caùc chi phí saûn xuaát phaùt sinh, keát quaû ñaït ñöôïc töø hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa caùc ngaønh treân laõnh thoå kinh teá quoác gia. Söï ñoùng goùp cuûa töøng ngaønh cho xaõ hoäi nhöõng saûn phaåm môùi saûn xuaát ra - toång giaù trò caáu thaønh GDP. Vôùi baûn chaát nhö vaäy, qua phöông phaùp saûn xuaát, chuùng ta thaáy ñöôïc cô caáu ngaønh, hieäu quaû saûn xuaát, möùc taêng tröôûng cuûa töøng ngaønh qua caùc naêm, caùc quyù ñöôïc theå hieän ôû GDP do caùc ngaønh ñoùng goùp.
Vôùi soá lieäu GDP quyù tính ñöôïc ôû treân, chuùng ta coù theå phaân tích moät soá chæ tieâu sau:
1. Toác ñoä phaùt trieån GDP cuûa khu vöïc 1 quyù n so quyù n-1: , (I=1-4 quyù trong naêm. J=1-3: caùc ngaønh cuûa khu vöïc 1)
Chæ tieâu naøy phaûn aùnh toác ñoä taêng cuûa GDP giöõa caùc quyù trong moät thôøi kyø, ôû ñaây laø 4 naêm, vaø chæ tieâu naøy ñöôïc tính theo giaù so saùnh ñeå loaïi tröø aûnh höôûng cuûa yeáu toá giaù caû göõa caùc naêm khi tính toång trong moät quyù.
Toác ñoä phaùt trieån ñöôïc theå hieän baèng 2 chæ tieâu:
- Toác ñoäï phaùt trieån :
- Löôïng taêng tuyeät ñoái:
Töø keát quaû ôû bieåu 29, ta coù bieåu 30 nhö sau:
BIEÅU 30: TOÁC ÑOÄ PHAÙT TRIEÅN GDP QUYÙ CUÛA KHU VÖÏC 1
THÔØI KYØ 1999 –2002.
Toác ñoä phaùt trieån
2.39
0.656
1.286
51317
-30171
16653
Nhaän xeùt: qua baûng treân ta thaáy: trong 4 quyù, toác ñoä phaùt trieån cuûa GDP quyù khu vöïc 1 thôøi kyø 1999 – 2002 quyù 2 so quyù 1 lôùn nhaát (t= 2.39 laàn) vaø thaáp nhaát laø toác ñoä phaùt trieån cuûa GDP quyù khu vöïc 1 thôøi kyø 1999 – 2002 quyù 3 so quyù 2 (t= 0.656 laàn).
2. Hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh quyù cuûa khu vöïc 1.
Hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh laø quan heä giöõa chæ tieâu chi phí ñaàu vaøo (ôû ñaây laø chi phí trung gian) vaø keát quaû ñaàu ra (GO vaø GDP).
Coù hai loaïi chæ tieâu hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh:
- Hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh daïng thuaän: H laø thöông soá giöõa keát quaû kinh teá (GO, GDP) vôùi chi phí ñaàu vaøo (IC). H caøng lôùn caøng toát
- Hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh daïng nghòch: E laø thöông soá giöõa chi phí ñaàu vaøo – IC vaø keát quaû ñaàu ra – GO,GDP. E caøng beù caøng toát
Töø keát quaû bieåu 29 ta coù bieåu sau:
BIEÅU 31: HIEÄU QUAÛ SAÛN SUAÁT KINH DOANH QUYÙ CUÛA
KHU VÖÏC 1 THÔØI KYØ 1999 - 2002
QUYÙ/ CT
Q1
Q2
Q3
Q4
IC
32459
70602
53306
68931
GO
96514
217245
158865
205222
GDP
64055
146643
105559
136291
0.336
0.325
0.335
0.335
0.5067
0.481
0.5049
0.5057
2.973
3.077
2.98
2.977
1.973
2.077
1.98
1.977
Nhaän xeùt: qua bieåûu keát quaû treân ta thaáy:
- Hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh daïng thuaän cuûa khu vöïc 1 thôøi kyø 1999-2002:
Ñoái GO quyù 2 cao nhaát trong 4 quyù, baèng 3.077, nghóa laø: cöù 1 tyû ñoàng IC boû ra, taïo ra 3.077 tyû ñoàng GO; thaáp nhaát laø quyù1, nghóa laø: cöù 1 tyû ñoàng IC boû ra chæ taïo ra coù 2.973 ñoàng GO.
Ñoái GDP quyù 2 cao nhaát trong 4 quyù, baèng 2.077, nghóa laø: cöù 1 tyû ñoàng IC boû ra, taïo ra 2.077 tyû ñoàng GDP; thaáp nhaát laø quyù1, nghóa laø: cöù 1 tyû ñoàng IC boû ra chæ taïo ra coù 1.973 ñoàng GDP.
- Hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh daïng nghòch cuûa khu vöïc 1 thôøi kyø 1999-2002:
Ñoái GO: quyù 1 cao nhaát trong 4 quyù, baèng 0.336, nghóa laø: ñeå taïo ra 1 tyû ñoàng GO, thì phaûi boû ra0.336 tyû ñoàng IC; thaáp nhaát laø quyù1, nghóa laø: ñeå taïo ra 1 tyû ñoàng GO, thì phaûi boû ra0.325 tyû ñoàng IC.
Ñoái GDP: quyù 1 cao nhaát trong 4 quyù, baèng 0.5067, nghóa laø: ñeå taïo ra 1 tyû ñoàng GO, thì phaûi boû ra0.5067 tyû ñoàng IC; thaáp nhaát laø quyù 2 , nghóa laø: ñeå taïo ra 1 tyû ñoàng GO, thì phaûi boû ra0.481 tyû ñoàng IC.
Nhö vaäy, trong caû 4 quyù, quyù 2 khu vöïc 1 saûn xuaát kinh doanh toát nhaát, quyù 1, khu vöïc 1 saûn xuaát keùm nhaát.
3. Cô caáu ñoùng goùp vaøo GDP khu vöïc 1 cuûa töøng ngaønh trong khu vöïc 1 theo quyù: di
Chæ tieâu naøy ñöôïc tính theo giaù thöïc teá: vôùi i laø caùc ngaønh cuûa khu vöïc 1: noâng nghieäp, laâm nghieäp, thuyû saûn.
Töø keát quaû bieåu 29 ta coù bieåu sau:
BIEÅU 31: CÔ CAÁU GDP QUYÙ CUÛA KHU VÖÏC 1 THÔØI KYØ 1999 - 2002.
Quyù
GDPKV1
NN
LN
TS
VA
di
VA
di
VA
di
Q1
64055
47856
0.747
4487
0.07
11712
0.184
Q2
146642
126444
0.862
4509
0.03
15689
0.107
Q3
105558
79141
0.75
7645
0.072
18772
0.178
Q4
136291
113117
0.83
7622
0.056
15552
0.114
4N
452546
366558
0.81
24263
0.053
61725
0.136
Nhaän xeùt: töø baûng treân, thaáy raèng: trong thôøi kyø 1999 – 2002, tyû troïng ngaønh noâng nghieäp ñoùng goùp VA vaøo GDP lôùn nhaát trong khu vöïc 1 (81%), thaáp nhaát laø ngaønh laâm nghieäp (5.3%).
Maët khaùc, trong 4 quyù, tyû troïng VA ngaønh noâng nghieäp ñoùng goùp vaøo GDP cuûa khu vöïc 1 quyù 2 cao nhaát (86.2%), quyù 1 laø thaáp nhaát (74.7%); coøn ñoái ngaønh laâm nghieäp, tyû troïng VA ñoùng goùp vaøo GDP khu vöïc 1 quyù 3 cao nhaát (7.25), quyù 2 thaáp nhaát (3%); ñoái ngaønh thuyû saûn, tyû troïng VA ñoùng goùp vaøo GDP cuûa khu vöïc 1 quyù 1 cao nhaát (18.4%), quyù 2 thaáp nhaát (10.7%).
Chæ soá giaûm phaùt.
Chæ soá giaûm phaùt coù theå laø :
- Chæ soá giaûm phaùt cuûa giaù trò saûn xuaát:
- Chæ soá giaûm phaùt cuûa toång saûn phaûm quoác noäi:
Qua chæ soá giaûm phaùt, ta coù theå thaáy ñöôïc söï taêng leân cuûa GO, GDP giaù thöïc teá so vôùi GO,GDP giaù so saùnh.
Töø daõy soá ôû bieåu 29, ta coù bieåu sau:
BIEÅU 32: CHÆ SOÁ GIAÛM PHAÙT CUÛA GO VAØ GDP QUYÙ KHU VÖÏC 1 THÔØI KYØ 1999 – 2002.
Chæ tieâu
Quyù
Giaù thöïc teá
Giaù so saùnh
Chæ soá giaûm phaùt
GO
GDP
GO
GDP
GO
GDP
Q1
96514
64055
55326
36930
1.744
1.734
Q2
217245
146643
129798
88247
1.673
1.661
Q3
158865
105559
87271
58076
1.82
1.817
Q4
205222
136291
113664
74729
1.805
1.823
CN
677846
452548
386069
257982
1.755
1.754
Nhaän xeùt: töø keát quaû tính toaùn treân, thaáy raèng: trong 4 quyù, chæ soá giaûm phaùt cuûa GO quyù 3 cao nhaát trong 4 quyù (1.82 ), quyù 2 thaáp nhaát (1.673); chæ soá giaûm phaùt cuûa GDP quyù 4 cao nhaát (1.823), quyù 2 thaáp nhaát (1.661).
Qua nhöõng chæ tieâu phaân tích treân, caøng thaáy vieäc tính chæ tieâu GDP quyù theo phöông phaùp saûn xuaát laø raát quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá vaø quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi, bôûi vì qua vieäc tính chæ tieâu naøy ta coù cô sôû ñeå möùc ñoä taêng cuûa GDP quyù, cuõng nhö tyû troïng chi phí trung gian chieám trong toång giaù trò saûn xuaát …ñeå töø ñoù coù caên cöù quan troïng cho vieäc hoaïch ñònh chính saùch, xaây döïng keá hoaïch ngaén haïn cho töøng quyù cuûa neàn kinh teá; caùc heä soá tính toaùn, tính thôøi vuï , tính quy luaät töø vieäc tính chæ tieâu GDP quyù coøn laø cô sôû ñeå tính caùc chæ tieâu GO, IC vaø VA cho caùc quyù cuûa caùc naêm sau. Tuy nhieân, do vieäc tính chæ tieâu naøy coøn raát môùi neân ñang coøn gaëp raát nhieàu khoù khaên trong khi tính toaùn. Vaäy caàn phaûi coù nhöõng kieán nghò ñeå vieäc xaùc ñònh chæ tieâu naøy deõ daøng hôn.
IV. KIEÁN NGHÒ ÑEÅ HOAØN THIEÄN PHÖÔNG PHAÙP TÍNH GDP QUYÙ CUÛA KHU VÖÏC 1.
Qua vieäc nghieân cöùu vaø thöû nghieäm tính toaùn chæ tieâu GDP theo quyù cuûa khu vöïc 1 töø naêm 1999 ñeán naêm 2002, chuùng ta nhaän thaáy raèng coù theå tính chæ tieâu treân theo quyù trong thôøi kyø daøi, cho caùc khu vöïc khaùc vaø toaøn boä neàn KTQD. Keát quaû tính toaùn baûo ñaûm ñöôïc tính thoáng nhaát veà phöông phaùp luaän vaø soá lieäu giöõa vieäc tính toaùn theo quyù vaø theo naêm, baûo ñaûm ñöôïc tíùnh so saùnh ñöôïc veà thôøi gian vaø giöõa caùc ngaønh vôùi nhau.
Ñeå tính ñöôïc chæ tieâu GDP quyù, caàn phaûi tính ñöôïc caùc chæ tieâu GO, IC, VA theo quyù. Nhöng, nguoàn thoâng tin, taøi lieäu hieän nay ñeå tính 3 chæ tieâu treân raát haïn cheá, ñaëc bieät laø nguoàn thoâng tin ñeå tính theo quyù. Ñoâi khi trong tính toaùn phaûi ñaët ra nhieàu quy öôùc ñeå baûo ñaûm tính thoáng nhaát cho soá lieäu. Vì vaäy, ñeå tính caùc chæ tieâu GO, IC, VA theo quyù ñeå töø ñoù tính chæ tieâu GDP theo quyù ñöôïc thuaän lôïi vaø phaûn aùnh chaân thöïc hôn tình hình saûn xuaát Noâng nghieäp, Laâm nghieäp, Thuyû saûn cuûa khu vöïc 1 trong caùc quyù caàn coù nhöõng kieán nghò sau ñeå hoaøn thieän nguoàn thoâng tin thu thaäp ñeå tính GDP quyù:
- Caàn coù söï phoái hôïp giöõa Vuï thoáng keâ TKQG vôùi Vuï thoáng keâ Noâng – Laâm – Thuyû saûn cuûa Toång cuïc Thoáng keâ veà vieäc cung caáp caùc chæ tieâu coù lieân quan ñeán vieäc tính GDP quyù: naêng suaát troàng troït, saûn löôïng saûn phaåm khai thaùc, thu nhaët, troàng môùi, soá löôïng taàu thuyeàn… vaø xaùc ñònh quan heä giöõa thôøi vuï saûn xuaát vaø tính GTSX. Ngoaøi ra, coøn phaûi phoái hôïp vôùi vuï thoáng keâ Xaõ hoäi vaø Moâi tröôøng nhaèm thu thaäp soá lieäu phuïc vuï cho vieäc tính GDP quyù trong keát quaû “Ñieàu tra möùc soáng hoä gia ñình” : tieâu duøng saûn phaåm chaên nuoâi, troàng troït; chi phí saûn xuaát NLTS cuûa hoä…
- Maët khaùc, cuõng phaûi coù söï phoái hôïp chaët cheõ giöõa Vuï TKQG vaø thoáng keâ cuûa Boä noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân, thoáng keâ cuûa Boä thuyû saûn, thoáng keâ cuûa Boä Laâm nghieäp ñeå khai thaùc soá lieäu cho tính GDP quyù: saûn löôïng khai thaùc, thu hoaïch thuyû saûn theo thaùng, quyù cuûa töøng chuûng loaïi thuyû saûn; dieän tích gieo troàng, chaên nuoâi quyù…
- Caàn toå chöùc caùc cuoäc ñieàu tra maãu chuyeân ñeà trong naêm cô baûn ñeå naém ñöôïc caùc thoâng tin caàn thieát phuïc vuï cho vieäc tính VA theo quyù caùc ngaønh cuûa khu vöïc 1 nhö: saûn löôïng troàng troït, chaên nuoâi, khai thaùc ñaùnh baét caù…, tieâu duøng saûn phaåm chaên nuoâi trong quyù… ñeå töø ñoù xaùc ñònh ñöôïc caùc tyû leä, heä soá nhö: tyû leä giöõa IC/GO theo giaù thöïc teá, tyû leä giöõa tieâu duøng vaø tích luyõ, cô caáu GO theo giaù thöïc teá cuûa caùc quyù so caû naêm…
- Ngoaøi ra, do tính GDP quyù coøn raát môùi neân vuï TKQG _ TCTK caàøn phaûi toå chöùc taäp huaán ñeå caùn boä thoáng keâ cuûa vuï vaø caùn boä thoáng keâ caùc ñòa phöông naâng cao trình ñoä, kyõ naêng tính GDP quyù vaø ñoàng thôøi thaáy ñöôïc söï caàn thieát vaø yù nghóa kinh teá cuûa vieäc tính GDP quyù khoâng chæ ñoái khu vöïc 1 maø coøn ñoái caùc khu vöïc khaùc trong neàn KTQD.
KEÁT LUAÄN.
Qua vieäc tính toaùn vaø phaân tích chæ tieâu GDP quyù cuûa khu vöïc 1 caøng khaúng ñònh taàm quan troïng cuûa vieäc tính GDP quyù vaø caùc chæ tieâu chuû yeáu cuûa heä thoáng taøi khoaûn quoác gia khoâng chæ ñoái vôùi khu vöïc 1 maø coøn ñoái vôùi caû neàn kinh teá quoác daân.
Taøi khoaûn quoác gia haøng naêm coù öu ñieåm laø tính toaùn töông ñoái chi tieát soá lieäu toång hôïp phaûn aùnh toaøn boä hoaït ñoäng kinh teá, nhöng coù nhöôïc ñieåm laø nhöõng thoâng tin ñoù ñaõ xaûy ra vôùi neàn kinh teá trong quaù khöù, caùc döï baùo sôùm cho caû naêm cuõng chæ coù vaøo khoaûng thaùng 6 hoaëc thaùng 9 cuûa naêm ñoù. Do ñoù seõ laøm cho vieäc hoaëch ñònh ra caùc chính saùch kinh teá keùm nhaïy beùn vôùi thöïc teá neàn kinh teá nöôùc ta hôn.
Caùc chæ tieâu tính theo quyù cuûa taøi khoaûn quoác gia, ñaëc bieät laø GDP seõ cung caáp moät soá thöôùc ño kinh teá chuû yeáu thöôøng xuyeân hôn vaø kòp thôøi hôn. So vôùi caùc chæ tieâu trong taøi khoaûn quoác gia hieän nay, caùc chæ tieâu chuû yeáu tính theo quyù ít chi tieát hôn, taäp trung tính toaùn nhöõng thay ñoåi veà möùc ñoä saûn xuaát vaø chi phí cho saûn xuaát, do ñoù noù seõ cung caáp ñöôïc caùc coâng cuï ño löôøng hoaït ñoäng kinh teá ñaày ñuû hôn taøi khoaûn quoác gia haøng naêm. Töø ñoù, cuøng vôùi taøi khoaûn quoác gia haøng naêm, taøi khoaûn quoác gia quyù seõ giuùp cho vieäc hoaïch ñònh chính saùch kòp thôøi hôn vôùi thöïc teá cuûa ñaát nöôùc ta.
Noùi moät caùch khaùc, taøi khoaûn quoác gia quyù boå sung cho taøi khoaûn quoác gia haøng naêm vaø caùc soá lieäu thoáng keâ kinh teá vó moâ khaùc, goùp phaàn taoï neân moät heä thoáng thoâng tin toång hôïp ñeå giaùm saùt vaø quaûn lyù neàn kinh teá ôû taàm vó moâ, töø ñoù coù cô sôû cho vieäc phaùt trieån neàn kinh teá cuûa ñaát nöôùc.
Moät laàn nöõa, em xin chaân thaønh caûm ôn thaày giaùo Buøi Huy Thaûo vaø coâ Hoaøng Phöông Taàn ñaõ taän tình höôùng daãn em hoaøn thaønh luaän vaên toát nghieäp cuûa mình. Tuy nhieân, do kieán thöùc coù haïn neân luaän vaên toát nghieäp cuûa em seõ khoâng traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt, em mong thaày vaø coâ boû qua cho em.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO.
1. Noäi dung kinh teá vaø caùc phöông phaùp tính GDP.
Chuû bieân: Phan Ñình Haøn.
Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ - Haø Noäi - 1994
2. Giaùo trình thoáng keâ kinh teá taäp 1 vaø taäp 2 - Tröôøng ñaïi hoïc kinh teá quoác daân Haø Noäi – Khoa thoáng keâ.
Chuû bieân: Tieán só Phan Coâng Nghóa.
Nhaø xuaát baûn thoáng keâ – Haø Noäi – 1999.
3. Phöông phaùp tính caùc chæ tieâu kinh teá toång hôïp trong SNA.
Chuû bieân: Leâ Xuaân Hoa.
Nhaø xuaát baûn thoáng keâ – Haø Noäi – 1997.
4. Phöông phaùp bieân soaïn heä thoáng taøi khoaûn quoác gia SNA ôû Vieät nam.
Chuû bieân: Tieán Syõ Leâ Vaên Toaøn.
Nhaø xuaát baûn thoáng keâ – Haø Noäi – 1998.
5. Caùc taøi lieäu tham khaûo khaùc .
MUÏC LUÏC
NHAÄN XEÙT CUÛA GIAÙO VIEÂN HÖÔÙNG DAÃN
Muïc luïc
LÔØI NOÙI ÑAÀU. 1
Ch¬ng I 2
Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ HEÄ THOÁNG TAØI KHOAÛN QUOÁC GIA – SNA VAØ TOÅNG SAÛN PHAÅM TRONG NÖÔÙC – GDP. 2
I. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN CHUNG vÒ HEÄ THOÁNG TAØI KHOAÛN QUOÁC GIA – SNA. 2
1. Kh¸i niÖm veà heä thoáng taøi khoaûn quoác gia - SNA. 2
2. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa heä thoáng taøi khoaûn quoác gia. 2
3. Taùc duïng cuûa heä thoáng taøi khoaûn quoác gia. 4
4. C¸c tµi kho¶n chñ yÕu cña SNA. 4
4.1. Tµi kho¶n s¶n xuÊt 5
a. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa taøi khoaûn saûn xuaát. 5
b. T¸c dông cña tµi kho¶n s¶n xuÊt. 5
4.2. Tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu. 5
a. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa taøi khoaûn thu nhaäp vaø chi tieâu. 5
b. T¸c dông cña tµi kho¶n thu nhËp vµ chi tiªu . 6
4.3. Tµi kho¶n vèn –tµi s¶n –tµi chÝnh 6
a. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa taøi khoaûn voán – taøi saûn – taøi chính. 6
b. T¸c dông cña tµi kho¶n vèn –tµi s¶n –tµi chÝnh 6
4.4. Tµi kho¶n quan hÖ kinh tÕ víi níc ngoµi 7
a. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa taøi khoaûn quan heä kinh teá vôùi nöôùc ngoaøi 7
b. T¸c dông cña tµi kho¶n quan hÖ kinh teá víi níc ngoµi . 7
4.5. B¶ng vµo /ra 7
a. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa baûng I-O 7
b. Taùc duïng cuûa baûng I –O. 8
4.6 Mèi liªn hÖ gi÷a c¸c chØ tiªu trong hÖ thèng Tµi kho¶n quèc gia. 8
: coù taøi khoaûn naøy vaø nôï cuûa taøi khoaûn khaùc. 9
5. Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n cña heä thoáng traøi khoaûn quoác gia - SNA. 9
5.1. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt 9
5.2. L·nh thæ kinh tÕ. 10
* L·nh thæ kinh tÕ. 10
* §¬n vÞ thêng tró vaø ñôn vò khoâng thöôøng truù. 10
5.3. NÒn kinh tÕ quèc d©n. 11
6. C¸c ph©n tæ chñ yÕu cña SNA. 12
6.1 Ph©n tæ theo khu vùc thÓ chÕ. 12
6.2 Ph©n ngµnh kinh tÕ quèc d©n. 13
6.3. Ph©n toå theo s¶n phÈm. 14
6.4 Ph©n toå theo thµnh phÇn kinh tÕ. 14
6.5 Ph©n toå theo vïng l·nh thæ. 15
6.6 Ph©n tæ giao dÞch. 15
7. C¸c chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp chñ yÕu trong hÖ thèng tµi kho¶n quèc gia. 15
7.1 Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt (Gross output-GO) 15
a. Ph¬ng ph¸p xÝ nghiÖp. 15
b. Ph¬ng ph¸p ngµnh. 16
c. Ph¬ng ph¸p kinh tÕ quèc d©n. 16
7.2. Chi phí trung gian. 16
7.3 Tæng s¶n phÈm quèc néi( Gross Domestic Product – GDP) 16
7.4 Tæng thu nhËp quèc gia (Gross National Income -GNI) 16
7.5 Thu nhËp quèc gia (National Income – NI) 16
7.6 Thu nhËp quèc gia sö dông (National Disposable Income – NDI) 16
7.7 Tiªu dïng cuèi cïng (Final Consumption - C) 17
7.8 Tæng tÝch luü tµi s¶n (Gross Capital Formation) 17
7.9. XuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô. 17
7.10.§Ó dµnh (Sn). 17
II. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN CHUNG VEÀ TOÅNG SAÛN PHAÅM TRONG NÖÔÙC - GDP 17
1. Kh¸i niÖm. 17
2. Noäi dung kinh teá caùc yeáu toá caáu thaønh GDP. 18
2.1. Traû coâng cho ngöôøi lao ñoäng (Compensation of employees). 18
2.2. Thueá saûn xuaát (Tax on production). 18
2.3. Khaáu hao taøi saûn coá ñònh (Consumption of fixed capital). 19
2.4. Thaëng dö saûn xuaát (Operating surplus). 19
3. YÙù nghóa kinh teá cuûa chæ tieâu GDP. 20
4. Ph¬ng ph¸p tÝnh. 20
4.1 Nguyªn t¾c tÝnh. 20
4.2 Ph¬ng ph¸p tÝnh. 20
GDP lµ mét chØ tiªu biÓu hiÖn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, do ®ã tr¶i qua 3 giai ®o¹n vËn ®éng: 20
a. Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt. 20
b. Ph¬ng ph¸p ph©n phèi. 21
c. Ph¬ng ph¸p sö dông cuèi cïng. 21
5. Söï caàn thieát phaûi tính GDP quyù. 22
Ch¬ng II 24
TÝnh GDP quý cña khu vùc I ( NOÂNG – LAÂM - THUYÛ SAÛN ) theo ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt. 24
I. VAI TROØ CUÛA KHU VÖÏC I 24
II. NGUYEÂN TAÉC TÍNH GDP QUYÙ ÔÛ VIEÄT NAM . 25
1. Nguyeân taéc chung. 25
2. Nguyeân taéc rieâng. 27
2.1. Ngµnh n«ng nghiÖp. 27
2.2. Ngµnh l©m nghiÖp: 29
2.3. Ngµnh thuû s¶n. 30
III. PHÖÔNG PHAÙP TÍNH GDP QUYÙ CUÛA KHU VÖÏC I 30
1.TÝnh GDP cña khu vùc 1 theo ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt. 30
1.1 Ph¬ng ph¸p tÝnh GDP, VA, GO, vµ IC khu vöïc 1 theo gi¸ thùc tÕ. 31
a. Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt- GO. 31
b. Chi phí trung gian-IC. 35
c. Gi¸ trÞ t¨ng thªm- VA. 37
d. Toång saûn phaåm quoác noäi - GDP. 37
1.2 Ph¬ng ph¸p tÝnh GDP, GO, IC vµ VA khu vùc 1 theo gi¸ so s¸nh. 38
a. Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt theo gi¸ so s¸nh 38
b. Chi phÝ trung gian theo gi¸ so s¸nh n¨m gèc 38
c. Giaù trò taêng theâm vaø Tæng s¶n phÈm quèc néi n¨m b¸o c¸o theo gi¸ so s¸nh n¨m gèc ®îc tæng hîp theo b¶ng sau: 39
2. Ph¬ng ph¸p tÝnh GDP quý cña khu vùc 1 theo ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt. 39
2.1. Giaù trò saûn xuaát. 39
a. Ngaønh noâng nghieäp. 39
b. Ngaønh laâm nghieäp. 41
c. Ngaønh thuyû saûn . 42
2.2. Chi phí trung gian. 43
IV. NGUOÀN THOÂNG TIN ÑEÅ TÍNH GDP QUY.Ù 44
- Keát quaû moät soá cuoäc ñieàu tra cuûa Toång cuïc Thoáng keâ nhö: Ñieàu tra doanh nghieäp, ñieàu tra möùc soáng daân cö, ñieàu tra saûn xuaát Noâng nghieäp… vaø caùc cuoäc ñieàu tra ñònh kyø haøng naêm khaùc. 44
Cuï theå, ñoái khu vöïc 1, nguoàn thoâng tin ñeå tính GDP quyù nhö sau: 44
1. Nguoàn thoâng tin ñeå tính GDP quyù. 44
1.1. Ngaønh noâng nghieäp. 45
a. Ho¹t ®éng trång trät. 45
b. Ho¹t ®éng ch¨n nu«i. 46
c. DÞch vô n«ng nghiÖp. 46
1.2, Ngµnh l©m nghiÖp. 46
1.3. Ngµnh thuû s¶n. 46
2. Nguån th«ng tin ®Ó tÝnh IC quyù. 46
CHÖÔNG III 51
VAÄN DUÏNG PHÖÔNG PHAÙP SAÛN XUAÁT TÍNH gdp QUY ÙCUÛA KHU VÖÏC 1 THÔØI KYØ 1999-2002. 51
I. VAÄN DUÏNG. 51
1. Quy trình öôùc tính GDP theo quyù. 51
2. Tính GDP quyù khu vöïc 1 thôøi kyø 1999 - 2002 theo phöông phaùp saûn xuaát. 53
2.1. Tính GO. 53
a. Ngaønh noâng nghieäp. 53
b. Ngaønh laâm nghieäp 53
c. Ngaønh thuyû saûn. 54
Ñôn vò: tyû ñoàng. 83
II. ÑAÙNH GIAÙ CHUNG VIEÄC TÍNH GDP THEO PHÖÔNG PHAÙP SAÛN XUAÁT. 84
III. PHAÂN TÍCH . 85
1. Toác ñoä phaùt trieån GDP cuûa khu vöïc 1 quyù n so quyù n-1: , (I=1-4 quyù trong naêm. J=1-3: caùc ngaønh cuûa khu vöïc 1) 86
2. Hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh quyù cuûa khu vöïc 1. 87
3. Cô caáu ñoùng goùp vaøo GDP khu vöïc 1 cuûa töøng ngaønh trong khu vöïc 1 theo quyù: di 89
4. Chæ soá giaûm phaùt. 89
IV. KIEÁN NGHÒ ÑEÅ HOAØN THIEÄN PHÖÔNG PHAÙP TÍNH GDP QUYÙ CUÛA KHU VÖÏC 1. 90
KEÁT LUAÄN. 93
MUÏC LUÏC Error! Bookmark not defined.
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
NKT126.doc
