Tính toán và thiết kế hệ thống xử lý nước thải bệnh viện phụ sản Từ Dũ với công suất 770m3/ngày đêm

GIÔÙI THIEÄU VEÀ ÑEÀ TAØI Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, vaán ñeà moâi tröôøng ñang laø moái quan taâm haøng ñaàu cuûa toaøn nhaân loaïi. Söï phaùt trieån vöôït baäc cuûa xaõ hoäi vaø khoa hoïc kyõ thuaät nhaèm ñaùp öùng caùc nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa con ngöôøi ñaõ laøm cho moâi tröôøng soáng cuûa chuùng ta ñang daàn daàn xaáu ñi. Thieân tai, luõ luït, caïn kieät nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân... xaûy ra thöôøng xuyeân, nghieâm troïng hôn, gaây aûnh höôûng xaáu ñeán cuoäc soáng con ngöôøi. Ñöùng tröôùc hieän traïng moâi tröôøng soáng ñang bò suy thoaùi, söùc khoeû cuûa con ngöôøi cuõng bò ñe doaï. Nhieàu beänh vieän ñaõ ñöôïc thaønh laäp chæ trong moät thôøi gian ngaén nhaèm phuïc vuï cho nhu caàu chaêm soùc söùc khoeû cho ngöôøi daân vaø ñaõ gaët haùi ñöôïc raát nhieàu keát quaû toát ñeïp Tuy nhieân, vaán ñeà ñaùng lo ôû ñaây laø veà hieän traïng moâi tröôøng chung taïi caùc beänh vieän laïi laø baøi toaùn khoù cho caùc cô quan chöùc naêng. Chaát thaûi noùi chung, vaø nöôùc thaûi noùi rieâng taïi caùc beänh vieän haàu heát vaãn chöa ñöôïc xöû lyù cuõng nhö chöa coù chieán löôïc quaûn lyù moät caùch coù hieäu quaû. Trong thôøi gian gaàn ñaây, chæ moät soá ít beänh vieän laø coù ñaàu tö xaây döïng heä thoáng xöû lyù. Ña phaàn coøn laïi cho chaûy vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc chung cuûa thaønh phoá, thaäm chí chaûy traøn treân maët ñaát gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ñaát, laøm maát veû ñeïp myõ quan cuûa beänh vieän noùi rieâng vaø thaønh phoá noùi chung. Vôùi xu theá hoäi nhaäp theá giôùi cuûa Vieät Nam nhö hieän nay vieäc ñaàu tö cho chieán löôïc baûo veä moâi tröôøng noùi chung vaø xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi noùi rieâng laø moät vieäc laøm thieát thöïc nhaát. Khoâng chæ rieâng caùc coâng ty, caùc doanh nghieäp hay caùc khu coâng nghieäp coù nöôùc thaûi oâ nhieãm ñöôïc thaûi ra töø quaù trình saûn xuaát maø ngay caû nöôùc thaûi sinh hoaït töø caùc ñoâ thò cuõng phaûi ñöôïc xöû lyù tröôùc khi thoaùt ra moâi tröôøng. Chính vì theá nöôùc ñöôïc thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng cuûa beänh vieän caàn phaûi ñöôïc xöû lyù ñaït tieâu chuaån cho pheùp. Töø Duõ laø moät trong nhöõng beänh vieän phuï saûn lôùn nhaát cuûa Vieät Nam vaø laø beänh vieän phuï saûn ñaàu tieân ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh.Vôùi ñoäi nguõ caùc y baùc só coù kinh nghieäm, trang thieát bò hieän ñaïi, khoa hoïc kyõ thuaät tieán boä, trong moät thôøi gian daøi, beänh vieän ñaõ hoaøn thaønh toát nhieäm vuï cuûa mình moät caùch xuaát saéc. Ñeå khaúng ñònh vò trí cuûa mình trong loøng ngöôøi daân vaø ñoái vôùi baïn beø theá giôùi, vieäc ñaàu tö xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän laø moät vieäc laøm caàn thieát nhaát hieän nay. Chính vì nhöõng lyù do ñoù em ñaõ choïn vaø tieán haønh thöïc hieän ñeà taøi: “Tính toaùn vaø thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän Töø Duõ vôùi coâng suaát 770m3/ngaøy ñeâm” ñeå thöïc hieän ñoà aùn toát nghieäp naøy MUÏC TIEÂU CUÛA ÑEÀ TAØI Muïc tieâu cuûa ñeà taøi nhaèm höôùng ñeán vieäc caûi thieän chaát löôïng moâi tröôøng nöôùc noùi rieâng vaø baûo veä moâi tröôøng xung quanh noùi chung. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi bao goàm: Tìm hieåu veà hieän traïng moâi tröôøng chung cuûa beänh vieän Töø Duõ Tính toaùn vaø thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cho beänh vieän vôùi coâng suaát 770 m3/ngaøy ñeâm. NOÄI DUNG CUÛA ÑEÀ TAØI Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñeà ra, ñeà taøi seõ thöïc hieän caùc noäi dung sau: Khaûo saùt tình hình hoaït ñoäng cuûa beänh vieän; Tìm hieåu hieän traïng moâi tröôøng chung cuûa beänh vieän ñaëc bieät quan taâm veà vaán ñeà nöôùc thaûi; Tìm hieåu caùc phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän hieän nay cuûa caùc quoác gia treân theá giôùi noùi chung vaø Vieät Nam noùi rieâng; Ñeà xuaát caùc phöông aùn xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän coù khaû naêng thöïc thi; Löïa choïn phöông aùn thích hôïp nhaát phuø hôïp vôùi yeâu caàu vaø thöïc teá; Tính toaùn, thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi; Phaïm vi cuûa ñeà taøi taäp trung vaøo vieäc tìm hieåu tình hình hoaït ñoäng cuûa beänh vieän Töø Duõ ñeå coù theå ñaùnh giaù hieän traïng moâi tröôøng chung ñaëc bieät laø nöôùc thaûi vaø töø ñoù ñöa ra phöông phaùp xöû lyù thích hôïp Giôùi haïn cuûa ñeà taøi: Do thôøi gian thöïc hieän coøn haïn cheá neân ñeà taøi chæ taäp trung vaøo vieäc xöû lyù nöôùc thaûi maø boû qua caùc khía caïnh moâi tröôøng khaùc. Beân caïnh ñoù ñeà taøi chæ mang tính chaát “xöû lyù cuoái ñöôøng oáng”, chöa theå aùp duïng saûn xuaát saïch hôn vaøo ñeå tieát kieäm nguoàn taøi nguyeân nöôùc PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Phöông phaùp luaän Xöû lyù chaát thaûi ñaëc bieät laø nöôùc thaûi trong giai ñoaïn naøy laø bieän phaùp höõu hieäu nhaát ñeå taïm thôøi giaûi quyeát tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng nhö hieän nay. Ñöùng tröôùc nguy cô caïn kieät nguoàn taøi nguyeân nöôùc, vieäc xöû lyù nöôùc thaûi sau khi söû duïng nhaèm caùc muïc ñích khaùc nhau nhö sinh hoaït, saûn xuaát...laø moät vieäc laøm raát caàn thieát. Heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi ñöôïc xaây döïng phaûi döïa treân boä tieâu chuaån Vieät Nam ñeå phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thôøi tieát, khí haäu cuûa nöôùc ta. Tính chaát nöôùc thaûi tröôùc khi thaûi vaøo moâi tröôøng phaûi ñaït möùc ñoä cho pheùp nhaèm ñaûm baûo nguoàn tieáp nhaän coù khaû naêng pha loaõng noàng ñoä oâ nhieãm ñeán möùc cao nhaát. Vôùi nhu caàu xaõ hoäi nhö hieän nay, boä tieâu chuaån Vieät Nam veà giôùi haïn cho pheùp cuûa nöôùc thaûi thay ñoåi theo xu höôùng ngaøy caøng cao nhöõng ñoøi hoûi veà chaát löôïng nguoàn nöôùc. Chính vì theá, vieäc thay ñoåi, caûi tieán, cuõng nhö naâng caáp caùc heä thoáng ñaõ ñöôïc xaây döïng laø moät nhu caàu thieát yeáu. Heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi moät maët coù theå giaûm möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng, maët khaùc coù theå giuùp caùc ñôn vò taùi söû duïng laïi nguoàn nöôùc tieát kieäm nguoàn taøi nguyeân goùp phaàn giaûm chi phí söû duïng mang laïi lôïi nhuaän laâu daøi cho beänh vieän Phöông phaùp cuï theå Nghieân cöùu tö lieäu: thu thaäp vaø bieân hoäi soá lieäu veà tình hình nöôùc thaûi y teá vaø caùc heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi y teá vaø caùc heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän. Khaûo saùt thöïc teá beänh vieän phuï saûn Töø Duõ; Duøng caùc phaàn meàm tin hoïc ñeå tính toaùn vaø thieát keá heä thoáng : Word, Excel. Autocad, Equation 3.0. GIÔÙI THIEÄU Lòch söû hình thaønh Beänh vieän Töø Duõ _TUDU HOSPITAL Ñiaï chæ: 284 Coáng Quyønh, Q.1, TPHCM Website: Email: tudu@org.vn Beänh vieän ñöôïc xaây döïng xong naêm 1937 treân ñöôøng Arras cuõ hieän nay laø 284 Coáng Quyønh, Q1, Tp.HCM nhöng beänh vieän chöa ñöôïc söû duïng ngay vì lieân tieáp bò quaân ñoäi Phaùp, roài phaùt xít Nhaät tröng duïng laøm nôi truù quaân cho binh lính. Ñeán thaùng 9 naêm 1943, cô sôû naøy môùi ñöôïc hoaøn traû laïi cho ngaønh y teá vôùi soá giöôøng beänh treân döôùi 100. Teân goïi nguyeân thuûy laø MATERNIEÙ INDOCHINOISE (Baûo Sanh Vieän Ñoâng Döông) vaø teân goïi cuûa beänh vieän qua caùc thôøi kì nhö sau: Töø naêm 1944 – 1946: Vieät Nam Baûo Sanh Vieän; Töø naêm 1946 – 1948: Materniteù Geores Beùchamps; Töø naêm 1948 – 1975: Baûo sanh Vieän Töø Duõ; Töø thaùng 5/1975 – 12/1977: Vieän Baûo veä Baø meï vaø Treû em; Töø 1978 – 5/2003: Beänh vieän Phuï saûn Tp.Hoà Chí Minh Töø 2004 ñeâán nay: Beänh vieän Töø Duõ Tp.Hoà Chí Minh HÌnh 2.1 Beänh vieän Töø Duõ hieän nay Qui moâ Soá giöôøng : 1550 giöôøng Toång soá CBCC – VC – LÑ : 1067 ngöôøi Trong ñoù coù: Bieân cheá nhaân vieân hieän coù : 776 ngöôøi Hôïp ñoàng trong chæ tieâu bieân cheá : 198 ngöôøi Hôïp ñoàng theo NÑ68 : 66 ngöôøi Hôïp ñoàng ngoaøi chæ tieâu bieân cheá : 242 ngöôøi Thôøi vuï : 147 ngöôøi Ñaûng boä : 112 Ñaûng vieân Coâng ñoaøn : 1504 Ñoaøn vieân Ñoaøn TNCSHCM : 427 Ñoaøn vieân Cô caáu toå chöùc Vôùi moät quy moâ lôùn, soá löôïng coâng nhaân vieân nhieàu, vieäc phaân coâng nhieäm vuï hôïp lyù laø nhaân toá quan troïng naâng cao chaát löôïng phuïc vuï cuõng nhö goùp phaàn thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa beänh vieän. Cô caáu cuûa beänh vieän goàm hai boä phaän hoaït ñoäng song song coù nhieäm vuï hoã trôï nhau trong coâng taùc quaûn lyù vaø phaùt trieån beänh vieän laø Ñaûng Uûy vaø Giaùm Ñoác. Sô ñoà toå chöùc cuûa beänh vieän xem phuï luïc CAÙC HÌNH THÖÙC HOAÏT ÑOÄNG Beänh vieän Töø Duõ laø beänh vieän chuyeân khoa ñaàu ngaønh veà saûn phuï khoa, sô sinh, coù nhieäm vuï chæ ñaïo 32 tænh thaønh phoá phía Nam töø Ñaø Naüng ñeán muõi Caø Mau. Ñôn vò hoaït ñoäng veà lónh vöïc chaêm soùc söùc khoeû sinh saûn, tö vaán, hoã trôï ñaëc bieät nghieân cöùu caùc bieän phaùp ñieàu trò voâ sinh. Töø Duõ laø beänh vieän ñaàu tieân nghieân cöùu thaønh coâng caùc giaûi phaùp thuï tinh nhaân taïo trong oáng nghieäm ôû Vieät Nam. Beänh vieän ñaõ thaønh laäp khoa hieám muoän nhaèm giaûi quyeát tình traïng tyû leä voâ sinh ñang gia taêng nhö hieän nay. Beänh vieän coøn coù nhieäm vuï ñaøo taïo, boài döôõng caùn boä cho ngaønh y teá, goùp phaàn naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc cho xaõ hoäi töông lai. THAØNH QUAÛ ÑAÏT ÑÖÔÏC TRONG QUAÙ TRÌNH HOAÏT ÑOÄNG Ñaûng laõnh ñaïo chính quyeàn vaø caùc ñoaøn theå toå chöùc thöïc hieän toát phong traøo thi ñua, toaøn theå CBCC-VC-LÑ tích cöïc tham gia taát caû caùc phong traøo, goùp phaàn hoaøn thaønh xuaát saéc nhieäm vuï chính trò cuûa beänh vieän. Vôùi söï phaán ñaáu lieân tuïc ngaøy ñeâm cuûa hôn 1000 CBCC-VC, cuoái naêm 2003 vaø trong naêm 2004 beänh vieän ñaõ nhaän ñöôïc nhieàu danh hieäu thi ñua nhö: Ñaûng Boä trong saïch vöõng maïnh tieâu bieåu naêm 2003 Baèng khen cuûa Thuû töôùng Chính phuû veà coâng taùc thi ñua khen thöôûng töø naêm 2001 ñeán naêm 2003 Baèng khen cuûa UBND TP.Hoà Chí Minh: Ñaõ coù thaønh tích trong coâng taùc xoaù ñoùi giaûm ngheøo 11 naêm (1992 – 2003) Tham gia mua traùi phieáu chính phuû Giaûi thöôûng khoa hoïc vaø coâng ngheä nhaân tuaàn leã Khoa hoïc coâng ngheä vaø giaùo duïc ñaïi hoïc TP. Hoà Chí Minh naêm 2004 Baèng khen cuûa Boä Y Teá vì ñaõ coù thaønh tích xuaát saéc trong coâng taùc phoøng choáng suy dinh döôõng treû em töø 1998 – 2003 Coâng ñoaøn ngaønh Y Teá coâng nhaän Beänh vieän xuaát saéc toaøn dieän naêm 2003. Lieân ñoaøn lao ñoäng Thaønh phoá taëng: Côø Coâng ñoaøn cô sôû vöõng maïnh xuaát saéc naêm 2003 Baèng khen Beänh vieän Töø Duõ vì ñaõ coù thaønh tích trong xaây döïng vaø phaùt trieån hoïc boång Nguyeãn Ñöùc Caûnh Baèng khen vì ñaõ coù thaønh tích xuaát saéc trong coâng taùc xaây döïng Coâng ñoaøn cô sôû vöõng maïnh töø naêm 2000 – 2004 Hoäi cöïu chieán binh nhaän baèng khen cuûa UBND TP. Hoà Chí Minh Hoäi chöõ thaäp ñoû beänh vieän nhaän baèng khen cuûa Thuû töôùng Chính phuû vaø côø ñôn vò xuaát saéc cuûa UBND TP. Hoà Chí Minh Nghieân cöùu thaønh coâng phöông phaùp thuï tinh nhaân taïo trong oáng nghieäm mang laïi nieàm vui cho nhieàu gia ñình HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG CHUNG. Moâi tröôøng nöôùc Nguoàn nöôùc caáp ñaùp öùng nhu caàu söû duïng cho beänh vieän ñöôïc cung caáp töø heä thoáng caáp nöôùc thaønh phoá. Laø beänh vieän chuyeân khoa saûn neân löôïng nöôùc söû duïng haèng ngaøy töông ñoái lôùn. Nguoàn nöôùc thaûi cuûa beänh vieän phuï saûn Töø Duõ: Nguoàn nöôùc thaûi sinh ra trong toaøn boä khuoân vieân cuûa beänh vieän Töø Duõ bao goàm caùc loaïi khaùc nhau vôùi nguoàn thaûi töông öùng nhö sau: Nöôùc thaûi laø nöôùc möa thu gom treân toaøn boä dieän tích khuoân vieân cuûa beänh vieän; Nöôùc thaûi sinh hoaït cuûa CBCNV trong beänh vieän, cuûa beänh nhaân vaø thaân nhaân beänh nhaân thaêm nuoâi beänh; Nöôùc thaûi phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng khaùm vaø ñieàu trò beänh; Nöôùc thaûi thaûi ra töø caùc coâng trình phuï trôï (thieát bò xöû lyù khí thaûi, giaûi nhieät maùy phaùt ñieän döï phoøng, giaûi nhieät cho caùc maùy ñieàu hoaø khoâng khí....) . Chaát thaûi raén Beân caïnh nhöõng vaán ñeà oâ nhieãm do nöôùc thaûi, moät vaán ñeà khaùc veà moâi tröôøng raát ñaùng quan taâm trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa beänh vieän laø chaát thaûi raén. Caùc chaát thaûi raén phaùt sinh trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa beänh vieän coù theå ñöôïc xem laø chaát thaûi nguy haïi caàn coù bieän phaùp quaûùn lyù thích hôïp. Chaát thaûi raén cuûa beänh vieän chuû yeáu laø : Chaát thaûi töø caùc hoaït ñoäng khaùm chöõa beänh: goàm caùc loaïi beänh phaåm vöùt boû sau caùc ca phaãu thuaät, boâng baêng, chaên maøn, duïng cuï y khoa sau khi söû duïng (oáng tieâm, oáng chuyeàn, kim tieâm, voû oáng thuoác thuûy tinh, chai loï ñöïng thuoác ...).. Ñaây ñöôïc ñaùnh giaù laø chaát coù möùc oâ nhieãm cao, chöùa nhieàu vi truøng gaây beänh, deã gaây taùc ñoäng xaáu ñeán moâi tröôøng vaø con ngöôøi. Ngoaøi ra coøn coù theå keå ñeán caùc loaïi bao bì y teá. Raùc sinh hoaït cuûa CBCNV beänh vieän vaø thaân nhaân beänh nhaân. Beân caïnh ñoù coøn goàm caû caùc loaïi caën buøn sinh ra do quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi, caùc taøn tro sinh ra sau moãi haønh trình vaän haønh loø ñoát raùc Moâi tröôøng khoâng khí Trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa beänh vieän, 2 nguoàn chuû yeáu coù khaû naêng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí laø: Söï hoaït ñoäng cuûa caùc phöông tieän löu thoâng trong khuoân vieân beänh vieän. Tuy nhieân löôïng xe coä cho pheùp löu thoâng trong beänh vieän coù giôùi haïn neân möùc ñoä gaây oâ nhieãm khoâng khí cuõng töông ñoái khoâng ñaùng keå. Khí thaûi töø caùc hoaït ñoäng sinh hoaït khaùc cuûa con ngöôøi: caùc hoaït ñoäng sinh hoaït cuûa con ngöôøi cuõng gaây ra oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí nhö saûn phaûm chaùy do ñoát nhieân lieäu phuïc vuï böõa aên, buïi vaø khoùi thaûi do hoaït ñoäng vaän taûi, khoùi thuoác do huùt thuoác laù. Ngoaøi ra, vieäc söû duïng maùy phaùt ñieän cuõng goùp phaàn gaây oâ nhieãm tieáng oàn. ¯Nhìn chung vaán ñeà moâi tröôøng cuûa beänh vieän chuû yeáu laø quan taâm veà nöôùc vaø chaát thaûi raén ñaëc bieät laø nöôùc thaûi. Veà vaán deà raùc thaûi, beänh vieän ñaõ kyù hôïp ñoàng vôùi coâng ty moâi tröôøng ñoâ thò, coâng ty naøy coù traùch nhieäm thu gom vaø tieâu huûy. GIÔÙI THIEÄU Khaùi nieäm nöôùc thaûi Nöôùc thaûi laø chaát loûng ñöôïc thaûi ra sau quaù trình söû duïng cuûa con ngöôøi vaø ñaõ bò thay ñoåi tính chaát ban ñaàu cuûa chuùng. Thoâng thöôøng nöôùc thaûi ñöôïc phaân loaïi theo nguoàn goác phaùt sinh ra chuùng. Ñaây cuõng laø cô sôû cho vieäc löïa choïn caùc bieän phaùp hoaëc coâng ngheä xöû lyù thích hôïp Phaân loaïi nöôùc thaûi Haàu heát caùc nöôùc treân theá giôùi phaân loaïi nöôùc thaûi theo nguoàn goác phaùt sinh chung. Nöôùc thaûi ñöôïc chia ra thaønh nhöõng loaïi sau: ¯Nöôùc thaûi coâng nghieäp (hay coøn goïi laø nöôùc thaûi saûn xuaát): Nöôùc thaûi coâng nghieäp: laø nöôùc thaûi töø caùc nhaø maùy coâng nghieäp nhö nhaø maùy luyeän kim, hoaù chaát, deät nhuoäm, cheá bieán thöïc phaåm...ñang hoaït ñoäng coù caû nöôùc thaûi sinh hoaït nhöng trong ñoù nöôùc thaûi saûn xuaát laø chuû yeáu. Thaønh phaàn vaø tính chaát cuûa nöôùc thaûi coâng nghieäp raát ña daïng, phuï thuoäc vaøo töøng quaù trình saûn xuaát, vaøo trình ñoä vaø baûn chaát cuûa daây chuyeàn coâng ngheä. Ví duï: nöôùc thaûi töø caùc nhaø maùy cheá bieán thöïc phaåm coù nhieàu caùc chaát höõu cô deã phaân huûy; töø xí nghieäp thuoäc da – coù chaát höõu cô, tanin coù maøu naâu ñen vaø ñaëc bieät coù maët moät soá kim loaïi naëng cuøng vôùi sunfua; töø caùc xí nghieäp hoaù chaát – coù maët caùc hoaù chaát ñaõ söû duïng vaø coù theå gaây ñoäc haïi. Trong caùc xí nghieäp coâng nghieäâp coøn coù loaïi nöôùc thaûi qui öôùc laø saïch. Ñoù laø nöôùc laøm nguoäi thieát bò, nhaát laø ôû caùc nhaø maùy nhieät ñieän. Tuy khoâng baån nhöng sau khi söû duïng coù theå coù nhieät ñoä cao, keùo theo gæ saét ôû caùc thieát bò trao ñoåi nhieät, ñöôøng oáng hoaëc ngaãu nhieân bò söï coá, laøm cho nöôùc bò nhieãm baån. Nöôùc thaûi loaïi naøy laøm cho nguoàn nöôùc taêng nhieät ñoä, ngheøo oxy hoaø tan hoaëc coù theå laøm cheát caùc sinh vaät trong nöôùc. ¯Nöôùc thaûi sinh hoaït : Laø nöôùc thaûi töø caùc khu daân cö, vuøng thöông maïi, khu vui chôi giaûi trí goàm nöôùc röûa, veä sinh, giaët giuõ... cuõng nhö nöôùc thaûi töø tröôøng hoïc, coâng sôû, beänh vieän. Ñaëc ñieåm cô baûn cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït laø trong ñoù coù haøm löôïng cao caùc chaát höõu cô deã phaân huûy (nhö caùc hydratcacbon, protein, chaát beùo daàu môõ) vaø caùc chaát khoaùng dinh döôõng (phosphat, nitô, magie...) caùc chaát raén huyeàn phuø vaø ñaëc bieät laø caùc vi sinh vaät Ngöôøi ta chia nöôùc thaûi sinh hoaït theo ba möùc ñoä oâ nhieãm: naëng, trung bình, nheï. Nöôùc thaûi 99.9% 0.1% Nöôùc Caùc chaát raén 50 – 70% 30 – 50% Caùc chaát höõu cô Caùc chaát voâ cô 65% 25% 10% Proteâin Cacbonhydrat Caùc chaát beùo Caùt Muoái Kim loaïi Hình 3.1. Thaønh phaàn caùc chaát baån trong nöôùc thaûi sinh hoaït Nguoàn: XLNT sinh hoaït quy moâ vöøa vaø nhoû_TS. Traàn Ñöùc Haï [2] ¯Beân caïnh nöôùc thaûi do con ngöôøi söû duïng coøn coù moät phaàn nöôùc thaûi do töï nhieân “ñoùng goùp” nhö möa, nöôùc ngaàm. CAÙC THOÂNG SOÁ CÔ BAÛN CUÛA NÖÔÙC THAÛI Caùc chæ tieâu lyù hoïc Chaát raén toång coäng (SS) Chaát raén laø nhöõng thaønh phaàn khoâng hoaø tan trong nöôùc. Chuùng ñöôïc chia ra laøm hai loaïi theo kích thöôùc cuûa chuùng: Chaát raén coù kích thöôùc raát nhoû coù theå qua loïc coù ñöôøng kính < 1µm Chaát raén coù kích thöôùc >1µm . Veà baûn chaát hoaù hoïc, chuùng coù theå laø nhöõng haït chaát höõu cô, voâ cô, hoaëc laø nhöõng xaùc cuûa VSV nguyeân sinh ñoäng vaät hay phieâu sinh vaät. Caùc chaát raén coù trong nöôùc ñöôïc ñaùnh giaù qua nhöõng thoâng soá cô baûn sau: ­Toång soá chaát raén (TS) Toång soá chaát raén ñöôïc xaùc ñònh baèng phöông phaùp ño troïng löôïng khoâ coøn laïi sau khi ñem saáy khoâ 1lít ôû nhieät ñoä 1030C ñeán troïng löôïng khoâng ñoåi. Toång soá chaát raén ñöôïc bieåu thò baèng mg/l hay g/l. ­Chaát raén lô löûng (SS) Trong nöôùc thaûi goàm caùc chaát khoâng tan hoaëc lô löûng vaø caùc hôïp chaát ñaõ ñöôïc hoaø tan vaøo trong nöôùc. Haøm löôïng chaát raén lô löûng ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch loïc moät theå tích xaùc ñònh maãu nöôùc thaûi qua giaáy loïc vaø saáy khoâ giaáy loïc ôû 1050C ñeán troïng löôïng khoâng ñoåi. Ñoä cheânh leäch khoái löôïng giöõa giaáy loïc tröôùc khi loïc maãu vaø sau khi loïc maãu trong cuøng moät ñieàu kieän caân chính laø löôïng chaát raén lô löûng coù trong moät theå tích maãu ñaõ ñöôïc xaùc ñònh. Khi phaàn caën treân giaáy loïc ñöôïc ñoát chaùy thì caùc chaát raén deã bay hôi bò chaùy hoaøn toaøn. Caùc chaát raén deã bay hôi ñöôïc xem nhö laø phaàn vaät chaát höõu cô, cho duø moät vaøi chaát höõu cô khoâng bò chaùy vaø moät vaøi chaát raén voâ cô bò phaân ly ôû nhieät ñoä cao. Vaät chaát höõu cô bao goàm caùc protein, caùc carbohydrate vaø caùc chaát beùo. Söï hieän dieän caùc chaát beùo vaø daãu môõ trong nöôùc thaûi ôû nhöõng löôïng quaù möùc coù theå gaây trôû ngaïi cho quaù trình xöû lyù. Trong nöôùc thaûi ñoâ thò coù khoaûng 40 – 65% chaát raén naèm ôû traïng thaùi lô löûng. Caùc chaát raén naøy coù theå noåi leân treân maët nöôùc hay laéng xuoáng döôùi ñaùy vaø coù theå hình thaønh neân caùc baõi buøn khoâng mong muoán khi thaûi nöôùc thaûi coù chöùa nhieàu chaát raén vaøo moät con soâng. Moät soá chaát raén lô löûng coù khaû naêng laéng raát nhanh, tuy nhieân caùc chaát raén lô löûng ôû kích thöôùc haït keo thì laéng raát chaäm chaïp hoaëc hoaøn toaøn khoâng theå laéng ñöôïc. Caùc chaát raén coù theå laéng ñöôïc laø nhöõng chaát raén maø chuùng coù theå ñöôïc loaïi boû bôûi quaù trình laéng vaø thöôøng ñöôïc bieåu dieãn baèng ñôn vò mg/l. Thoâng thöôøng khoaûng 60% chaát raén lô löûng trong nöôùc thaûi ñoâ thò laø chaát raén coù theå laéng ñöôïc. Toång coäng (720 mg/L) Theo Metcals, thaønh phaàn nöôùc thaûi cuûa chaát raén trong nöôùc thaûi sinh hoaït ñöôïc moâ taû moät caùch töông ñoái nhö hình 3 – 2. Loïc ñöôïc (500 mg/L) Lô löûng (220 mg/L) Khoâng laéng (60 mg/L) Laéng ñöôïc (160 mg/L) Keo (50 mg/L) Hoaø tan (450 mg/L) Höõu cô 45 mg/l Voâ cô 15 mg/l Voâ cô 45 mg/l Höõu cô 120mg/l Höõu cô 40 mg/l Voâ cô 10 mg/l Höõu cô 160mg/l Voâ cô 290mg/l Hình 3.2 . Thaønh phaàn chaát raén trong nöôùc thaûi sinh hoaït chöa ñöôïc xöû lyù Nguoàn: Xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò vaø coâng nghieäp, Laâm Minh Trieát [9] Muøi Vieäc xaùc ñònh muøi cuûa nöôùc thaûi ngaøy caøng trôû neân quan troïng, ñaëc bieät laø tröôùc caùc phaûn öùng gay gaét cuûa daân chuùng ñoái vôùi caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi khoâng ñöôïc vaän haønh toát. Muøi cuûa nöôùc thaûi coøn môùi thöôøng khoâng gaây ra caùc caûm giaùc khoù chòu, nhöng moät loaït caùc hôïp chaát gaây muøi khoù chòu seõ ñöôïc toaû ra khi nöôùc thaûi bò phaân huûy sinh hoïc döôùi caùc ñieàu kieän yeám khí. Nhieät ñoä Nhieät ñoä cuûa nöôùc thaûi thöôøng cao hôn nhieät ñoä cuûa nöôùc caáp do vieäc xaû caùc doøng nöôùc noùng hoaëc aám töø caùc hoaït ñoäng sinh hoaït, thöông maïi hay coâng nghieäp vaø nhieät ñoä cuûa nöôùc thaûi thöôøng thaáp hôn nhieät ñoä cuûa khoâng khí. Nhieät ñoä cuûa nöôùc thaûi laø moät trong nhöõng thoâng soá quan troïng bôûi vì phaàn lôùn caùc sô ñoà coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi ñeàu öùng duïng caùc quaù trình xöû lyù sinh hoïc maø caùc quaù trình ñoù thöôøng bò aûnh höôûng maïnh bôûi nhieät ñoä. Nhieät ñoä cuûa nöôùc thaûi aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng cuûa thuûy sinh vaät, ñeán söï hoaø tan cuûa oxy trong nöôùc. Nhieät ñoä coøn laø moät trong nhöõng thoâng soá quan troïng lieân quan ñeán quaù trình laéng caùc haït caën, do nhieät ñoä coù aûnh höôûng ñeán ñoä nhôùt cuûa chaát loûng vaø do ñoù coù lieân quan ñeán löïc caûn cuûa quaù trình laéng caùc haït caën trong nöôùc thaûi. Nhieät ñoä cuûa nöôùc thaûi thöôøng thay ñoåi theo muøa vaø vò trí ñòa lyù. ÔÛ nhöõng vuøng khí haäu laïnh, nhieät ñoä cuûa nöôùc thaûi coù theå thay ñoåi töø 7 – 180C, trong khi ñoù ôû nhöõng vuøng coù khí haäu aám aùp hôn, nhieät ñoä cuûa nöôùc thaûi coù theå thay ñoåi trong khoaûng töø 13 ñeán 240C. ÔÛ thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø caùc tænh phía Nam, nhieät ñoä cuûa nöôùc thaûi thöôøng dao ñoäng ôû möùc 24 – 290C, ñoâi khi leân ñeán treân 300C. Ñoä maøu: Maøu cuûa nöôùc thaûi laø do caùc chaát thaûi sinh hoaït, coâng nghieäp, thuoác nhuoäm, hoaëc do caùc saûn phaåm ñöôïc taïo ra töø caùc quaù trình phaân huûy chaát höõu cô. Ñôn vò ño ñoä maøu thoâng duïng laø Platin – Coban (Pt-Co). Ñoä maøu laø moät thoâng soá thöôøng mang tính chaát ñònh tính, coù theå ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù traïng thaùi chung cuûa nöôùc thaûi. Nöôùc thaûi sinh hoaït ñeå chöa quaù 6 giôø thöôøng coù maøu naâu nhaït. Maøu xaùm nhaït ñeán trung bình laø ñaëc tröng cuûa caùc loaïi nöôùc thaûi ñaõ bò phaân huûy moät phaàn. Neáu xuaát hieän maøu xaùm saãm hoaëc ñen, nöôùc thaûi coi nhö ñaõ bò phaân huyû hoaøn toaøn bôûi caùc vi khuaån trong ñieàu kieän yeám khí. Hieän töôïng nöôùc thaûi ngaõ maøu ñen thöôøng laø do söï taïo thaønh caùc sulfide khaùc nhau, ñaëc bieät laø sunlfide saét. Ñieàu naøy xaûy ra khi hydro sulfua ñöôïc saûn sinh ra döôùi caùc ñieàu kieän yeám khí keát hôïp vôùi moät kim loaïi hoaù trò hai coù trong nöôùc thaûi chaúng haïn nhö saét Ñoä ñuïc Ñoä ñuïc cuûa nöôùc thaûi laø do caùc chaát lô löûng vaø caùc chaát daïng keo chöùa trong nöôùc thaûi taïo neân. Ñôn vò ño ñoä ñuïc thoâng duïng laø NTU Giöõa ñoä ñuïc vaø haøm löôïng chaát lô löûng trong nöôùc thaûi ban ñaàu (chöa xöû lyù) chöa coù moái quan heä ñaùng keå naøo, tuy nhieân moái quan heä naøy theå hieän roõ ôû nöôùc sau khi ra khoûi beå laéng ñôït 2 Caùc chæ tieâu hoaù hoïc vaø sinh hoaù pH Trò soá pH cho bieát nöôùc thaûi coù tính trung hoaø pH = 7 hay tính axit pH 7, ñöôïc tính baèng noàng ñoä cuûa ion hydro ( pH =– lg[H+]) . pH laø chæ tieâu quan troïng nhaát trong quaù trình sinh hoaù bôûi toác ñoä cuûa quaù trình naøy phuï thuoäc ñaùng keå vaøo söï thay ñoåi pH. Quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi baèng phöông phaùp sinh hoïc raát nhaïy caûm vôùi söï dao ñoäng cuûa trò soá pH. Quaù trình xöû lyù hieáu khí ñoøi hoûi giaù trò pH trong khoaûng 6.548.5, khoaûng giaù trò toát nhaát laø töø 6.8 4 7.4 Ñoái vôùi nöôùc thaûi sinh hoaït, pH thöôøng dao ñoäng trong khoaûng 6.947.8. Nöôùc thaûi cuûa moät soá ngaønh coâng nghieäp coù theå coù nhöõng giaù trò pH khaùc nhau, ví duï nhö nöôùc thaûi coâng nghieäp saûn xuaát boät giaáy thöôøng coù pH khaù cao (10 411) trong khi ñoù coâng nghieäp xi maï thöôøng coù pH khaù thaáp (2.543.5 ), nöôùc thaûi coâng nghieäp sô cheá muû cao su coù pH khoaûng 444.5. Ñeå xöû lyù caùc loaïi nöôùc thaûi naøy caàn thöïc hieän trung hoaø. Nhu caàu oxy sinh hoaù – NOS (BOD) Nhu caàu oxy sinh hoaù (vieát taét laø NOS hay BOD) laø löôïng oxy caàn thieát cho vi khuaån soáng vaø hoaït ñoäng ñeå oxy hoaù caùc chaát höõu cô coù trong nöôùc thaûi. Nhu caàu oxy sinh hoaù laø moät trong nhöõng thoâng soá cô baûn ñaëc tröng, laø chæ tieâu raát quan troïng vaø tieän duøng ñeå chæ möùc ñoä nhieãm baån cuûa nöôùc thaûi bôûi caùc chaát höõu cô coù theå bò oxy hoaù sinh hoaù (caùc chaát höõu cô deã phaân huûy sinh hoïc). BOD ñöôïc xaùc ñònh baèng löôïng oxy caàn thieát ñeå oxy hoaù caùc chaát höõu cô daïng hoaø tan, daïng keo vaø moät phaàn daïng lô löûng vôùi söï tham gia cuûa caùc vi sinh vaät trong ñieàu kieän hieáu khí, ñöôïc tính baèng mgO2/L hay ñôn giaûn laø mg/l.. Nhu caàu oxy hoaù hoïc (COD) Nhu caàu oxy hoaù hoïc (vieát taét laø NOH hay COD – Chemical Oxygen Demand) laø löôïng oxy caàn thieát ñeå oxy hoaù toaøn boä caùc chaát höõu cô, moät phaàn nhoû caùc chaát voâ cô deã bò oxy hoaù coù trong nöôùc thaûi, keå caû caùc chaát höõu cô khoâng bò phaân huûy sinh hoïc. CODø ñöôïc xaùc ñònh baèng phöông phaùp bicromat trong moâi tröôøng axit sunfuric coù theâm chaát xuùc taùc – sunfat baïc. Ñôn vò ño cuûa COD laø mgO2/L hay ñôn giaûn laø mg/l. Chæ tieâu nhu caàu oxy sinh hoaù BOD5 khoâng ñuû ñeå phaûn aùnh khaû naêng oxy hoaù caùc chaát höõu cô khoù bò phaân oxy hoaù vaø caùc chaát voâ cô coù theå bò oxy hoaù coù trong nöôùc thaûi, nhaát laø nöôùc thaûi coâng nghieäp. Vì vaäy caàn phaûi xaùc ñònh nhu caàu oxy hoaù hoïc (COD mg/l) ñeå oxy hoaù hoaøn toaøn caùc chaát baån coù trong nöôùc thaûi. Trò soá COD luoân luoân lôùn hôn trò soá BOD5 vaø tyû soá COD treân BOD luoân thay ñoåi tuyø thuoäc vaøo tính chaát cuûa nöôùc thaûi. Tyû soá COD : BOD caøng nhoû thì xöû lyù sinh hoïc caøng deã. Ñoái vôùi nöôùc thaûi sinh hoaït, thoâng thöôøng BOD = 68% COD, coøn ñoái vôùi nöôùc thaûi coâng nghieäp thì quan heä giöõa BOD vaø COD raát khaùc nhau, tuyø theo töøng ngaønh coâng nghieäp cuï theå. Nitô Nöôùc thaûi sinh hoaït luoân coù moät soá hôïp chaát chöùa nitô. Nitô laø chaát dinh döôõng quan troïng trong quaù trình phaùt trieån cuûa vi sinh trong caùc coâng trình xöû lyù sinh hoïc. Nitô coù trong nöôùc thaûi ôû daïng lieân keát höõu cô vaø voâ cô. Trong nöôùc thaûi sinh hoaït, phaàn lôùn caùc lieân keát höõu cô laø caùc chaát coù nguoàn goác protit, thöïc phaåm dö thöøa. Moät nhoùm caùc hôïp chaát chöùa nitô laø proteâin vaø caùc saûn phaåm phaân huûy cuûa noù nhö amino axit laø nguoàn thöùc aên höõu cô cuûa vi khuaån. Moät nhoùm khaùc cuûa hôïp chaát höõu cô chöùa nitô coù trong nöôùc thaûi baét nguoàn töø phaân vaø nöôùc tieåu (ureâ) cuûa ngöôøi vaø ñoäng vaät. Ureâ bò phaân huyû ngay khi coù taùc duïng cuûa vi khuaån thaønh amoni (NH4+) vaø NH3 laø hôïp chaát voâ cô chöùa nitô trong nöôùc thaûi. Hai daïng hôïp chaát voâ cô chöùa nitô coù trong nöôùc thaûi laø nitrit vaø nitrat. Nitrat laø saûn phaåm oxy hoaù cuûa amoni (NH4+) khi toàn taïi oxy, thöôøng goïi quaù trình naøy laø quaù trình nitrat hoaù. Coøn nitrit (NO2-) laø saûn phaåm trung gian cuûa quaù trình nitrat hoaù, nitrit laø hôïp chaát khoâng beàn vöõng deã bò oxy hoaù thaønh nitrat (NO3-). Bôûi vì amoni tieâu thuï oxy trong quaù trình nitrat hoaù vaø caùc vi sinh vaät nöôùc, rong taûo duøng nitrat laøm thöùc aên ñeå phaùt trieån, cho neân neáu haøm löôïng nitô coù trong nöôùc thaûi xaû ra soâng, hoà, quaù möùc cho pheùp seõ gaây ra hieän töôïng phuù döôõng kích thích söï phaùt trieån nhanh cuûa rong, reâu, taûo laøm baån nguoàn nöôùc. Tuy nhieân trong nöôùc thaûi chöa xöû lyù veà nguyeân taéc thöôøng khoâng coù NO2- vaø NO3-. Phoát pho Phoát pho cuõng gioáng nhö nitô, laø chaát dinh döôõng cho vi khuaån soáng vaø phaùt trieån trong caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi. Phoát pho laø chaát dinh döôõng ñaàu tieân caàn thieát cho söï phaùt trieån cuûa thaûo moäc soáng döôùi nöôùc, neáu noàng ñoä phoát pho trong nöôùc thaûi xaû ra soâng, suoái hoà quaù möùc cho pheùp seõ gaây ra hieän töôïng phuù döôõng. Phoát pho thöôøng ôû daïng photphat voâ cô vaø baét nguoàn töø chaát thaûi laø phaân, nöôùc tieåu, ureâ, phaân boùn trong noâng nghieäp vaø töø caùc chaát taåy röûa duøng trong sinh hoaït haèng ngaøy. Oxy hoaø tan Noàng ñoä oxy hoaø tan (DO) trong nöôùc thaûi tröôùc vaø sau khi xöû lyù laø chæ tieâu raát quan troïng ñaëc bieät laø trong quaù trình xöû lyù sinh hoïc hieáu khí. Löôïng oxy hoaø tan trong nöôùc thaûi ban ñaàu daãn vaøo traïm xöû lyù thöôøng baèng khoâng hoaëc raát nhoû. Trong khi ñoù, trong caùc coâng trình xöû lyù sinh hoïc hieáu khí thì löôïng oxy hoaø tan caàn thieát töø 1.5 – 2 mg/l ñeå quaù trình oxy hoaù dieãn ra theo yù muoán vaø ñeå hoãn hôïp khoâng rôi vaøo tình traïng yeám khí. Oxy laø khí coù ñoä hoaø tan thaáp vaø noàng ñoä oxy hoaø tan phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä, vaø noàng ñoä muoái trong nöôùc. Trong quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi, vi sinh vaät tieâu thuï oxy hoaø tan ñeå ñoàng hoaù caùc chaát dinh döôõng vaø chaát neàn BOD, N, P caàn thieát cho vieäc duy trì söï soáng, sinh saûn vaø taêng tröôûng cuûa chuùng. Trong nöôùc thaûi sau xöû lyù, löôïng oxy hoaø tan khoâng ñöôïc nhoû hôn 4mg/l ñoái vôùi nguoàn nöôùc duøng ñeå caáp nöôùc (loaïi A) vaø khoâng nhoû hôn 6mg/l ñoái vôùi nguoàn nöôùc duøng ñeå nuoâi caù. Kim loaïi naëng vaø caùc chaát ñoäc haïi Kim loaïi naëng trong nöôùc thaûi coù aûnh höôûng ñaùng keå ñeán caùc quaù trình xöû lyù, nhaát laø xöû lyù sinh hoïc. Caùc kim loaïi naëng ñoäc haïi bao goàm : niken, ñoàng, chì, coban, croâm, thuûy ngaân, cadmi. Ngoaøi ra, coøn coù moät nguyeân toá ñoäc haïi khaùc khoâng phaûi kim loaïi naëng nhö: Xianua, stibi(Sb), Bo... Kim loaïi naëng thöôøng coù trong nöôùc thaûi cuûa moät soá ngaønh coâng nghieäp hoaù chaát, xi maï, deät nhoäm vaø moät soá ngaønh coâng nghieäp khaùc. Vi sinh vaät Nöôùc thaûi sinh hoaït chöùa voâ soá vi sinh vaät chuû yeáu laø vi sinh vaät vôùi soá löôïng töø 105 – 106 con trong 1ml. Hai nguoàn chuû yeáu ñöa vi sinh vaøo nöôùc thaûi laø phaân, nöôùc tieåu vaø töø ñaát. Teá baøo vi sinh hình thaønh töø chaát höõu cô neân coù theå coi taäp hôïp vi sinh laø moät phaàn cuûa toång chaát höõu cô coù trong nöôùc thaûi. Phaàn lôùn vi sinh coù trong nöôùc._. thaûi khoâng phaûi laø vi khuaån gaây beänh. Coù theå coù moät soá ít vi khuaån gaây beänh nhö: thöông haøn, taû lî vaø vi truøng gan. ¯Toùm laïi Moãi chæ tieâu veà chaát löôïng nöôùc thaûi ñöôïc giôùi thieäu treân khoâng nhöõng coù yù nghóa rieâng maø trong nhöõng tröôøng hôïp cuï theå chuùng coøn coù lieân quan vôùi nhieàu chæ tieâu khaùc. Thoâng thöôøng ñeå ñaùnh giaù thaønh phaàn vaø tính chaát cuûa nöôùc thaûi caàn phaân tích ñaày ñuû caùc chæ tieâu. Nhöng cuõng coù theå chæ löïa choïn moät soá chæ tieâu quan troïng nhaát ñeå phaân tích nhaèm phuïc vuï cho ñaùnh giaù sô boä möùc ñoä oâ nhieãm cuûa nöôùc thaûi. Hai chæ tieâu quan troïng nhaát ñoái vôùi nöôùc thaûi ñoâ thò laø: chaát raén lô löûng (SS) vaø nhu caàu oxy sinh hoaù (BOD) Nöôùc thaûi oâ nhieãm nheï khi SS vaø BOD<100 mg/L Nöôùc thaûi oâ nhieãm trung bình khi SS vaø BOD = 100 ÷ 500mg/l Nöôùc thaûi oâ nhieãm naëng khi SS vaø BOD > 500mg/l Löôïng chaát höõu cô khoâng coù khaû naêng oxy hoaù sinh hoaù coù theå ñaùnh giaù baèng hieäu soá: COD – BOD, coøn tæ soá BOD/COD ñaëc tröng cho khaû naêng oxy hoaù sinh hoaù caùc chaát höõu cô trong nöôùc thaûi. Ñoái vôùi nöôùc thaûi sinh hoaït BOD/COD = 0.68, coøn ñoái vôùi nöôùc thaûi coâng nghieäp tæ leä naøy dao ñoäng khaù roäng nhöng thöôøng thaáp hôn so vôùi nöôùc thaûi sinh hoaït. Khi tính ñeán nhu caàu chaát dinh döôõng (N, P) cho quaù trình xöû lyù sinh hoïc, tæ leä COD : N : P caàn phaûi duy trì ôû möùc 100 : 5 : 1. ÑAËC TÍNH CHUNG NÖÔÙC THAÛI BEÄNH VIEÄN Nguoàn goác nöôùc thaûi beänh vieän: Trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa beänh vieän, nöôùc thaûi sinh ra trong toaøn boä khuoân vieân beänh vieän bao goàm caùc loaïi khaùc nhau vôùi nguoàn thaûi töông öùng nhö sau: Nöôùc thaûi laø nöôùc möa thu gom treân toaøn boä dieän tích khuoân vieân beänh vieän; Nöôùc thaûi sinh hoaït cuûa CBCNV trong beänh vieän, cuûa beänh nhaân vaø thaân nhaân beänh nhaân thaêm nuoâi beänh; Nöôùc thaûi phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng khaùm vaø ñieàu trò beänh; Nöôùc thaûi thaûi ra töø caùc coâng trình phuï trôï (thieát bò xöû lyù khí thaûi, giaûi nhieät maùy phaùt ñieän döï phoøng, giaûi nhieät cho caùc maùy ñieàu hoaø khoâng khí .....) Nöôùc thaûi laø nöôùc möa Loaïi nöôùc thaûi naøy sinh ra do löôïng nöôùc möa rôi treân maët baèng khuoân vieân beänh vieän. Chaát löôïng nöôùc möa khi chaûy ñeán heä thoáng thoaùt nöôùc phuï thuoäc vaøo ñoä trong saïch cuûa khí quyeån taïi khu vöïc ñang xeùt vaø ñaëc ñieåm maët baèng röûa troâi. Theo phöông aùn boá trí maët baèng beänh vieän, caùc khu vöïc saân baõi vaø ñöôøng giao thoâng noäi boä ñeàu ñöôïc traõi nhöïa hoaëc loùt baèng BTCT, khoâng ñeå haøng hoaù hoaëc raùc röôõi tích tuï laâu ngaøy treân khi vöïc saân baõi, do ñoù nöôùc möa khi chaûy traøn qua caùc khu vöïc naøy coù möùc ñoä oâ nhieãm khoâng ñaùng keå ñöôïc xem laø nöôùc thaûi “qui öôùc saïch” cuøng vôùi nöôùc möa thu gom treân maùi nhaø cuûa caùc khu nhaø trong beänh vieän. Loaïi nöôùc thaûi naøy ñöôïc toå chöùc thu gom baèng heä thoáng thoaùt nöôùc daønh rieâng cho nöôùc möa, sau ñoù ñöa vaøo heä thoáng coáng thoaùt nöôùc thaønh phoá, khoâng caàn thieát phaûi xöû lyù. Nöôùc möa coù khaû naêng nhieãm baån khi chaûy ngang qua moät soá vò trí vaø khu vöïc ñaët bieät nhö: caùc gioû raùc ñaët ngoaøi ñöôøng, baõi raùc vaø caùc hoá raùc beänh vieän, khu vöïc ñaët boàn chöùa nhieân lieäu daàu Diezel cho maùy phaùt ñieän döï phoøng. Thaønh phaàn nöôùc möa trong tröôøng hôïp naøy seõ coù khaû naêng chöùa caùc chaát gaây baån vaø vaùng daàu môõ. Nöôùc thaûi sinh hoaït Laø loaïi nöôùc thaûi ra sau khi söû duïng cho caùc nhu caàu sinh hoaït trong beänh vieän: aên uoáng, taém röûa, veä sinh... töø caùc nhaø laøm vieäc, caùc khu nhaø veä sinh, nhaø aên, caên tin...Thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi sinh hoaït trong beänh vieän cuõng gioáng nhö nöôùc thaûi sinh hoaït töø caùc khu daân cö: coù chöùa caùc chaát caën baõ, caùc chaát höõu cô hoaø tan (caùc chæ tieâu BOD, COD), caùc chaát dinh döôõng (nitô, phoát pho) vaø vi truøng. Chaát löôïng nöôùc thaûi sinh hoaït naøy vöôït quaù tieâu chuaån qui ñònh hieän haønh vaø coù khaû naêng gaây oâ nhieãm höõu cô, laøm giaûm löôïng oxy hoaø tan (DO) voán raát quan troïng ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa thuûy sinh vaät taïi nguoàn tieáp nhaän. Löu löôïng nöôùc thaûi sinh hoaït cuûa beänh vieän hieän nay öôùc tính vaøo khoaûng 102 m3/ngaøy. Nöôùc thaûi do caùc hoaït ñoäng khaùm vaø ñieàu trò beänh Loaïi nöôùc thaûi naøy coù theå dnoùi laø loaïi nöôùc thaûi coù möùc oâ nhieãm höõu cô vaø chöùa nhieàu vi truøng gaây beänh nhaát trong soá caùc doøng thaûi nöôùc cuûa beänh vieän. Nöôùc thaûi loaïi naøy phaùt sinh töø nhieàu khaâu vaø quaù trình khaùc nhau trong beänh vieän: giaët, taåy quaàn aùo beänh nhaân, khaên lau chaên meàn drap cho caùc giöôøng beänh, suùc röûa caùc vaät duïng y khoa, xeùt nghieäm, giaûi phaãu, saûn nhi, veä sinh lau chuøi laøm saïch caùc phoøng beänh vaø phoøng laøm vieäc... Tuyø theo töøng khaâu vaø quaù trình cuï theå maø tính chaát nöôùc thaûi vaø möùc ñoä oâ nhieãm khi ñoù seõ khaùc nhau. Nöôùc thaûi töø caùc coâng trình phuï trôï Hoaït ñoäng cuûa beänh vieän ñoøi hoûi phaûi söû duïng moät löôïng nöôùc nhaát ñònh ñeå phuïc vuï cho caùc maùy moùc vaø thieát bò phuï trôï.... Tuyø theo tính chaát söû duïng maø möùc ñoä oâ nhieãm khaùc nhau nhö nöôùc thaûi giaûi nhieät maùy phaùt ñieän döï phoøng coù nhieät ñoä cao hôn so vôùi ban ñaàu nhöng vaãn coù theå khoáng cheá naèm döôùi möùc cho pheùp thaûi (<450C). ¯ Nhìn chung nöôùc thaûi beänh vieän ñaëc tröng laø chöùa nhieàu maàm beänh ñaëc bieät laø caùc beänh truyeàn nhieãm. Moät soá khu vöïc coù möùc ñoä nhieãm vi sinh gaây beänh, caën lô löûng, caùc chaát höõu cô raát cao nhö: Nöôùc thaûi khu moå: chöùa maùu vaø caùc beänh phaåm... Nöôùc thaûi khu xeùt nghieäm: chöùa nhieàu vi truøng gaây beänh khaùc nhau. Giaù trò BOD, COD, caën ôû khu naøy vöôït quaù nhieàu laàn chæ tieâu cho pheùp. Ngoaøi ra nöôùc thaûi coøn coù khaû naêng nhieãm xaï töø caùc khu X – Quang, röûa phim. Vieäc XLNT bò nhieãm phoùng xaï raát khoù khaên vaø toán keùm (do chu kì phaân huûy caùc chaát phoùng xaï khaù laâu). Trong ñieàu kieän hieän nay khoâng ñeà caäp ñeán vieäc xöû lyù loaïi nöôùc thaûi naøy maø chæ xöû lyù coù tính chaát sô boä trong toaøn boä daây chuyeàn XLNT cuûa beänh vieän. Moät soá beänh vieän ôû khu vöïc Thaønh phoá Hoà Chí Minh hieän nay cuõng ñaõ tieán haønh caùc bieän phaùp khoáng cheá oâ nhieãm nguoàn nöôùc baèng caùch taäp trung toaøn boä taát caû caùc loaïi nöôùc thaûi khaùm chöõa beänh vaø nöôùc thaûi sinh hoaït sau khi xöû lyù cuïc boä treân caùc beå töï hoaïi daãn ñeán traïm XLNT taäp trung tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng ngoaøi Thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi moät soá beänh vieän Thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi hoãn hôïp (khoâng tính nöôùc möa) cuûa moät soá beänh vieän ñöôïc daãn ra trong phuï luïc. Nhìn chung nöôùc thaûi ôû moät soá beänh vieän ña khoa coù möùc ñoä oâ nhieãm vöôït quaù giôùi haïn cho pheùp thaûi vaøo nguoàn tieáp nhaän vaø coù ñaëc tính oâ nhieãm trung bình nhö sau: pH : 6.8 – 7.2 Caën lô löûng : 120 – 210 BOD5 (mg/l) : 80 – 152 COD (mg/l) : 110 – 220 Toång Nitô (mg/l) : 30 –40 Toång Phoát pho (mg/l) : 3 – 5 Toång Coliform (MNP/ 100ml) : 104 – 106 Ecoli (MNP/ 100ml) : 104 - 106 Ñöùng tröôùc tình hình ñoù, caùc caáp chính quyeàn cuõng nhö ban laõnh ñaïo cuûa caùc beänh vieän ñaõ ñaàu tö nhieàu cho vieäc xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi moät soá beänh vieän nhö: beänh vieän Chôï Raãy, beänh vieän Nguyeãn Traõi, beänh vieän Truyeàn maùu vaø huyeát hoïc.... TOÅNG QUAN VEÀ CAÙC PHÖÔNG PHAÙP XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI Xöû lyù nöôùc thaûi baèng phöông phaùp cô hoïc Nöôùc thaûi coù thaønh phaàn heát söùc phöùc taïp. Trong nöôùc thaûi khoâng chæ chöùa caùc thaønh phaàn hoaù hoïc hoaø tan, caùc loaøi VSV, maø coøn chöùa caùc chaát khoâng tan. Muïc ñích cuûa phöông phaùp naøy laø loaïi boû taát caû caùc taïp chaát thoâ khoâng tan vaø moät phaàn caùc chaát khoâng hoaø tan ôû daïng lô löûng ra khoûi moâi tröôøng nöôùc tröôùc khi aùp duïng caùc phöông phaùp hoaù lyù hoaëc caùc phöông phaùp sinh hoïc baèng caùc quaù trình gaïn, loïc vaø laéng. Caùc vaät chaát goàm caùc chaát coù kích thöôùc lôùn nhö caùc caønh caây, bao bì, chaát deûo, giaáy... vaø caùc taïp chaát lô löûng ôû daïng raén loûng taïo vôùi nöôùc thaønh heä huyeàn phuø. Tuyø theo tính chaát hoaù lyù, noàng ñoä haït lô löûng, kích thöôùc haït, löu löôïng nöôùc thaûi vaø möùc ñoä laøm saïch caàn thieát maø ta coù theå aùp duïng caùc coâng trình xöû lyù cô hoïc cho phuø hôïp. Nhöõng phöông phaùp loaïi caùc chaát raén coù kích thöôùc lôùn vaø tyû troïng lôùn trong nöôùc ñöôïc goïi chung laø phöông phaùp cô hoïc. Caùc coâng trình xöû lyù cô hoïc goàm : Phöông phaùp duøng thieát bò chaén raùc Thieát bò chaén raùc duøng ñeå giöõ laïi caùc taïp chaát thoâ nhö raùc, tuùi nilon, voû caây... nhaèm ñaûm baûo cho maùy bôm, caùc coâng trình vaø thieát bò xöû lyù nöôùc thaûi hoaït ñoäng oån ñònh. Thieát bò chaén raùc laø caùc thanh saép xeáp keá tieáp nhau vôùi caùc khe hôû töø 16 ñeán 50 mm. Caùc thanh coù theå baèng theùp, nhöïa hoaëc goã. Tieát dieän cuûa caùc thanh naøy laø hình chöõ nhaät, hình troøn hoaëc elip. Soá löôïng thieát bò chaén raùc trong traïm XLNT toái thieåu laø 2. Thieát bò chaén raùc thöôøng ñaët nghieâng theo chieàu doøng chaûy moät goùc 50 ñeán 900. Löôïng raùc giöõ laïi treân thieát bò chaén raùc phuï thuoäc vaøo khe hôû vaø phöông phaùp vôùt raùc Baûng 4.1 Löôïng raùc giöõ laïi treân thieát bò chaén raùc, l/ngöôøi.naêm Khe hôû song chaén ,mm 16 20 25 30 40 50 Löôïng raùc giöõ laïi a 6/5 5/4 3.5/3 3/2.5 2.5/1.5 2 Ghi chuù: - töû soá laø löôïng raùc giöõ laïi trong song chaén raùc cô giôùi - maãu soá laø löôïng raùc giöõ laïi trong song chaén raùc thuû coâng Nguoàn. Tính toaùn thieát keá caùc coâng trình XLNT-TS Trònh Xuaân Lai [7] Ngöôøi ta phaân loaïi thieát bò chaén raùc theo caùch vôùt raùc nhö sau: Thieát bò chaén raùc vôùt raùc thuû coâng, duøng cho caùc traïm XLNT coâng suaát nhoû, löôïng raùc döôùi 0.1m3/ngaøy; Thieát bò chaén raùc vôùt raùc cô giôùi baèng caùc baêng caøo duøng cho caùc traïm XLNT coù löôïng raùc lôùn hôn 0.1m3/ngaøy . Thieát bò chaén raùc boá trí taïi maùng daãn nöôùc thaûi tröôùc traïm bôm nöôùc thaûi vaø tröôùc caùc coâng trình XLNT. Tröôøng hôïp traïm bôm naèm trong khu vöïc traïm xöû lyù thì ngöôøi ta chæ caàn boá trí moät thieát bò chaén raùc ngay taïi traïm bôm vôùi chieàu roäng khe hôû baèng 16mm. Trong caùc traïm xöû lyù nöôùc thaûi quy moâ vöøa, coâng suaát nöôùc thaûi treân 5000 m3/ngaøy coù theå duøng thieát bò chaén raùc – maùy nghieàn raùc keát hôïp. Raùc ñöôïc nghieàn vaø xaû luoân vaøo trong loøng maùng daãn nöôùc, sau ñoù ñöôïc giöõ laïi trong caùc beå laéng cuøng caën baõ. Thieát bò chaén raùc coù theå bao goàm: Song chaén raùc vaø löôùi chaén raùc : Song chaén raùc thöôøng ñaët ñöùng vuoâng goùc vôùi doøng chaûy, song chaén goàm caùc thanh kim loaïi tieát dieän 5 x 20mm ñaët caùch nhau 20 – 50mm trong moät khung theùp haøn hình chöõ nhaät, deã daøng tröôït leân xuoáng doïc theo 2 khe ôû thaønh möông daãn. Löôùi chaén raùc thöôøng ñaët nghieâng 45 – 600 so vôùi phöông thaúng ñöùng. Khe roäng cuûa maét löôùi thöôøng töø 10 – 20 mm. Ñieàu hoaø löu löôïng doøng chaûy Löu löôïng vaø chaát löôïng nöôùc thaûi töø heä thoáng thu gom chaûy veà nhaø maùy xöû lyù thöôøng xuyeân dao ñoäng theo caùc giôø trong ngaøy. Beå ñieàu hoaø coù nhieäm vuï caân baèng löu löôïng vaø noàng ñoä nöôùc thaûi nhaèm ñaûm baûo hieäu suaát cho caùc coâng ñoïan xöû lyù tieáp theo. Coù 2 loaïi beå ñieàu hoaø Beå ñieàu hoaø löu löôïng vaø chaát löôïng naèm tröïc tieáp treân ñöøông chuyeån ñoäng cuûa doøng chaûy (hình a); Beå ñieàu hoaø löu löôïng laø chuû yeáu, coù theå naèm tröïc tieáp treân ñöôøng vaän chuyeån cuûa doøng chaûy hoaëc naèm ngoaøi ñöôøng ñi cuûa doøng chaûy (hình b) a) Bôm hoaëc van ñieàu chænh löu löôïng Töø coáng Ñi xöû lyù ñeán baäc 2 Löôùi, song chaén Beå laéng caùt Beå ñieàu hoaø löu Beå laéng ñôït 1 löôïng & chaát löôïng b) Bôm hoaëc van ñieàu chænh löu löôïng Töø coáng Ñi xöû lyù ñeán baäc 2 Löôùi, song chaén Beå laéng caùt Beå laéng ñôït 1 Beå ñieàu hoaø löu löôïng Hình 4.1 Sô ñoà boá trí beå ñieàu hoaø trong heä thoáng xöû lyù Nguoàn. Tính toaùn thieát keá caùc coâng trình XLNT,TS.Trònh Xuaân Lai [7]. Tuyø theo ñieàu kieän ñaát ñai, vaø chaát löôïng nöôùc thaûi, khi maïng coáng thu gom laø maïng coáng chung thöôøng aùp duïng beå ñieàu hoaø löu löôïng ñeå tích tröõ ñöôïc löôïng nöôùc sau côn möa. ÔÛ caùc maïng thu gom laø heä thoáng coáng rieâng vaø ôû nhöõng nôi coù chaát löôïng nöôùc thaûi thay ñoåi thöôøng aùp duïng beå ñieàu hoaø caû löu löôïng vaø chaát löôïng. Quaù trình laéng Laéng laø quaù trình chuyeån ñoäng cuûa nhöõng loaïi taïp chaát ôû daïng huyeàn phuø thoâ xuoáng döôùi ñaùy nguoàn nöôùc thaûi nhôø taùc duïng cuûa troïng löïc. Döïa vaøo chöùc naêng, vò trí coù theå chia beå laéng thaønh caùc loaïi : beå laéng caùt, beå laéng ñôït 1 ¯Beå laéng caùt: Trong thaønh phaàn caën laéng nöôùc thaûi thöôøng coù caùt vôùi ñoä lôùn thuûy löïc u/18mm/s. Ñaây laø caùc phaàn töû voâ cô coù kích thöôùc vaø tyû troïng lôùn. Ñeå ñaûm baûo cho caùc coâng trình xöû lyù sinh hoïc nöôùc thaûi hoaït ñoäng oån ñònh caàn phaûi coù coâng trình vaø thieát bò laéng caùt phía tröôùc. Beå laéng caùt ñaët sau song chaén, löôùi chaén vaø ñaët tröôùc beå ñieàu hoaø löu löôïng, ñaët tröôùc beå laéng ñôït moät. Nhieäm vuï cuûa beå laéng caùt laø loaïi boû caën thoâ vaø naëng nhö caùt soûi, maõnh vôõ thuûy tinh, maûnh kim loaïi , tro taøn, than vuïn, voû tröùng... ñeå baûo veä caùc thieát bò cô khí deã bò maøi moøn, giaûm caân naëng ôû caùc coâng ñoaïn xöû lyù sau. Döôùi taùc ñoäng cuûa löïc troïng tröôøng, caùc phaàn töû raén (caùt, xæ) coù tyû troïng lôùn hôn tyû troïng cuûa nöôùc seõ ñöôïc laéng xuoáng ñaùy beå trong quaù trình chuyeån ñoäng. Theo ñaëc tính doøng chaûy vaø nguyeân taéc chuyeån ñoäng cuûa nöôùc trong beå laéng caùt cho caùc traïm XLNT quy moâ nhoû vaø vöøa ñöôïc chia ra caùc loaïi sau: beå laéng caùt coù doøng chaûy ngang trong möông tieát dieän hình chöõ nhaät, beå laéng caùt coù doøng chaûy doïc theo maùng tieát dieän hình chöõ nhaät ñaët theo chu vi cuûa beå troøn, beå laéng caùt suïc khí, beå laéng caùt coù doøng chaûy xoaùy, beå laéng caùt ly taâm. Beå laéng caùt ngang laø ñoaïn môû roäng cuûa maùng daãn nöôùc thaûi, coù hoá taäp trung caùt phía ñaàu. Thôøi gian löu trong beå töø 0.5 ñeán 2 phuùt. Beå laéng caùt ñöùng coù hình truï hoaëc laêng truï ñöùng, trong ñoù nöôùc thaûi ñöôïc daãn vaøo phía döôùi ñaùy ra khoûi beå ôû phía treân. Thôøi gian nöôùc löu laïi trong beå töø 2 ñeán 3 phuùt. Beå (hoaëc thieát bò xiclon) laéng caùt vôùi doøng chaûy theo phöông tieáp tuyeán coù hieäu quaû giöõ laïi caùt cao. Cuõng do nöôùc chuyeån ñoäng voøng, moät phaàn chaát höõu cô ñöôïc taùch khoûi caùt vaø laáy ra khoûi beå baèng phöông phaùp thuû coâng, bôm, thieát bò naâng thuûy löïc. Caùt löu giöõ trong beå töø 2 ñeán 5 ngaøy. Caùc loaïi beå laéng caùt thöôøng duøng cho caùc traïm XLNT coâng suaát treân 100 m3/ngaøy. Do caáu taïo ñôn giaûn beå laéng caùt ngang ñöôïc söû duïng roäng raõi hôn caû. Tuy nhieân trong ñieàu kieän caàn thieát phaûi keát hôïp khoái caùc coâng trình XLNT, ngöôøi ta coù theå duøng beå laéng caùt ñöùng, beå laéng caùt tieáp tuyeán hoaëc thieát bò xiclon hôû moät taàng, nhieàu taàng hoaëc xiclon thuyû löïc ¯Beå laéng ñôït 1: Beå laéng coù caáu taïo maët baêøng laø hình chöõ nhaät hay hình troøn, ñöôïc thieát keá ñeå loaïi boû baèng troïng löïc caùc haït caën coù trong nöôùc theo doøng chaûy lieân tuïc vaøo beå vaø ra beå. Beå laéng chia laøm 4 vuøng Vuøng phaân phoái nöôùc vaøo Vuøng laéng caùc haït caën Vuøng chöùa vaø coâ ñaëc caën Vuøng thu nöôùc ra Hình 4.2 Sô ñoà maët ñöùng theå hieän ôû 4 vuøng trong beå laéng Nguoàn:Tính toaùn thieát keá caùc coâng trình XLNT,Trònh Xuaân Lai[7]. Phöông phaùp loïc Nhaèm ñeå taùch caùc daïng taïp chaát phaân taùn kích thöôùc nhoû ra khoûi nöôùc thaûi maø caùc beå laéng khoâng theå loaïi ñöôïc chuùng. Ngöôøi ta tieán haønh quaù trình loïc naøy nhôø caùc vaùch ngaên xoáp, cho pheùp chaát loûng ñi qua vaø giöõ pha phaân taùn laïi. Quaù trình loïc coù theå xaûy ra döôùi taùc duïng cuûa aùp suaát thuyû tónh cuûa coät chaát loûng hay aùp suaát cao tröôùc vaùch ngaên hay aùp suaát chaân khoâng sau vaùch ngaên. Beå vôùt daàu môõ Thöôøng aùp duïng khi XLNT coù chöùa daàu môõ, taùch caùc taïp chaát nheï. Nhöôïc ñieåm cuûa phöông phaùp naøy chæ loaïi boû ñöôïc caùc taïp chaát raén thoâ 60% caùc haït huyeàn phuø vaø giaûm BOD ñeán 20% nhöng khoâng taùch ñöôïc caùc chaát gaây oâ nhieãm ôû daïng keo vaø hoaø tan. Xöû lyù nöôùc thaûi baèng phöông phaùp hoaù hoïc vaø hoaù – lyù Laø quaù trình moät soá hoaù chaát vaø beå phaûn öùng nhaèm naâng cao chaát löôïng nöôùc thaûi ñeå ñaùp öùng hieäu quaû xöû lyù cuûa caùc coâng ñoaïn sau. XLNT baèng phöông phaùp hoaù hoïc – lyù hoaù goàm caùc phöông phaùp sau: Phöông phaùp trung hoaø Nöôùc thaûi coù chöùa axit hoaëc kieàm caàn ñöôïc trung hoaø vôùi ñoä pH = 6.5 – 8.5 tröôùc khi thaûi vaøo heä thoáng coáng chung hoaëc tröôùc khi daãn ñeán caùc coâng trình xöû lyù khaùc. Trung hoaø nöôùc thaûi ñöôïc thöïc hieän baèng nhieàu caùch: Trung hoaø baèng caùch troän laãn chaát thaûi: Khi coù hai loaïi nöôùc thaûi moät mang tính chaát axit vaø moät mang tính chaát kieàm ta coù theå troän hai doøng nöôùc thaûi aáy laïi vôùi nhau baèng caùch coù hoaëc khoâng coù caùnh khuaáy cuõng coù theå hoaø troän baèng caùch suïc khí vôùi vaän toác ôû ñöôøng oáng caáp vaøo baèng 20 ñeán 40m/s. Trung hoaø baèng caùch boå sung taùc nhaân hoaù hoïc: tuyø thuoäc tính chaát, noàng ñoä cuûa töøng loaïi nöôùc thaûi maø ta löïa choïn caùc taùc nhaân ñeå trung hoaø cho phuø hôïp. Ñeå trung hoaø nöôùc axit, coù theå söû duïng caùc taùc nhaân hoaù hoïc nhö NaOH, KOH, Na2CO3, CaCO3, MgCO3. Taùc nhaân thöôøng söû duïng nhaát laø söõa voâi 5 ñeán 10% Ca(OH)2, tieáp ñoù laø soâña vaø NaOH ôû daïng pheá thaûi do giaù thaønh reû. Thôøi gian tieáp xuùc cuûa nöôùc thaûi vôùi taùc nhaân hoaù hoïc trong thieát bò phaûn öùng khoâng ñöôïc döôùi 5 phuùt vaø ñoái vôùi nöôùc thaûi axit coù chöùa caùc muoái kim loaïi naëng caàn khoâng ñöôïc döôùi 30 phuùt. Thôøi gian löu nöôùc trong beå laéng khoaûng 2h. Ñeå trung hoaø nöôùc thaûi kieàm ngöôøi ta söû duïng caùc axit khaùc nhau hoaëc khí thaûi mang tính axit. Trung hoaø nöôùc thaûi axit baèng caùch loïc vaät lieäu coù taùc duïng trung hoaø: trong tröôøng hôïp naøy ngöôøi ta thöôøng duøng caùc vaät lieäu nhö manhetit (MgCO3). Phöông phaùp oxy hoaù – khöû Ñeå laøm saïch nöôùc thaûi ngöôøi ta coù theå söû duïng caùc chaát oxy hoaù maïnh nhö clo ôû daïng khí vaø hoaù loûng, dioxyt clo, clorat canxi, hypoclorit canxi vaø natri, oxy khoâng khí, ozon,.... Trong quaù trình oxy hoaù caùc chaát ñoäc haïi trong nöôùc thaûi ñöôïc chuyeån thaønh caùc chaát ít ñoäc haïi hôn vaø taùch ra khoûi nöôùc. Quaù trình naøy tieâu toán moät naêng löôïng lôùn caùc taùc nhaân hoaù hoïc. Do ñoù quaù trình oxy hoaù hoaù hoïc chæ ñöôïc duøng trong nhöõng tröôøng hôïp khi caùc taïp chaát gaây nhieãm baån trong nöôùc thaûi khoâng theå taùch baèng nhöõng phöông phaùp khaùc. Beå keo tuï taïo boâng Khi chaát keo tuï cho vaøo nöôùc vaø nöôùc thaûi, caùc haït keo baûn thaân trong nöôùc bò maát tính oån ñònh töông taùc vôùi nhau, keát cuïm laïi hình thaønh caùc boâng caën lôùn, deã laéng Quaù trình keo tuï – taïo boâng thöôøng aùp duïng ñeå khöû maøu, giaûm haøm löôïng caën lô löûng trong xöû lyù nöôùc thaûi . Quaù trình tuyeån noåi Quaù trình naøy ñöôïc öùng duïng ñeå loaïi ra khoûi nöôùc caùc taïp chaát phaân taùn khoâng tan vaø khoù laéng. Ngöôøi ta söû duïng phöông phaùp naøy ñeå xöû lyù nöôùc thaûi trong caùc ngaønh saûn xuaát nhö cheá bieán daàu môõ, da... vaø duøng ñeå taùch buøn hoaït tính sau khi xöû lyù hoaù sinh. Quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän baèng caùch suïc khí nhoû vaøo pha loûng. Caùc khí ñoù keát dính vôùi caùc haït lô löûng vaø khi löïc noåi cuûa taäp hôïp caùc boùng khí vaø haït ñuû lôùn seõ keùo theo haït cuøng noåi leân treân maët nöôùc taïo thaønh lôùp boït coù noàng ñoä taïp chaát cao hôn trong nöôùc luùc ban ñaàu. Quaù trình haáp phuï Quaù trình naøy ñöôïc söû duïng roäng raõi ñeå laøm saïch trieät ñeå nöôùc thaûi khoûi caùc chaát höõu cô hoaø tan sau khi xöûu lyù sinh hoïc cuõng nhö xöû lyù cuïc boä. Caùc chaát haáp phuï goàm: than hoaït tính, caùc chaát toång hôïp vaø chaát thaûi cuûa moät soá qui trình saûn xuaát (tro xæ, maït cöa...). Quaù trình xöû lyù nöôùc baèng phöông phaùp haáp phuï tieán haønh vôùi söï khuaáy troän maõnh lieät chaát haáp phuï vôùi nöôùc, loïc nöôùc qua lôùn chaát haáp phuï ñöùng yeân hoaëc trong lôùp giaû loûng, trong caùc thieát bò hoaït ñoäng giaùn ñoaïn hay lieân tuïc. Quaù trình trao ñoåi ion Phöông phaùp naøy öùng duïng ñeå laøm saïch nöôùc thaûi khoûi caùc kim loaïi nhö: keõm, ñoàng, croâm, thuûy ngaân... cuõng nhö caùc hôïp chaát cuûa asen, phoát pho, xianua, caùc chaát phoùng xaï. Phöông phaùp naøy cho pheùp thu hoài caùc chaát coù giaù trò vôùi ñoä laøm saïch nöôùc cao Baûn chaát cuûa quaù trình trao ñoåi ion laø moät quaù trình töông taùc cuûa dung dòch vôùi pha raén trong nöôùc thaûi, maø noù coù tính chaát trao ñoåi ion. Caùc chaát caáu thaønh pha raén naøy ñöôïc goïi laø ionit, chuùng khoâng tan trong nöôùc. Trong ñoù, caùc ionit treân beà maët cuûa chaát raén coù khaû naêng haáp thuï caùc ion döông ñöôïc goïi laø cationit vaø caùc ion coù khaû naêng haáp thu caùc ion aâm goïi laø amionit Quaù trình trích ly: Trích ly pha loûng ñöôïc öùng duïng ñeå laøm saïch nöôùc thaûi chöùa phenol, daàu, axit höõu cô, caùc ion kim loaïi... Phöông phaùp naøy ñöôïc aùp duïng khi noàng ñoä chaát thaûi lôùn hôn 3 – 4 g/l, vì khi ñoù giaù trò chaát thu hoài môùi buø ñaép chi phí cho quaù trình trích ly. Laøm saïch nöôùc thaûi baèng trích ly bao goàm 3 giai ñoaïn: Giai ñoaïn 1: troän maïnh nöôùc thaûi vôùi chaát trích ly (dung moâi höõu cô) trong ñieàu kieän beà maët tieáp xuùc phaùt trieån giöõa caùc chaát loûng hình thaønh hai pha loûng. Moät pha laø chaát trích vôùi chaát trích coøn pha kia laø nöôùc thaûi vôùi chaát trích; Giai ñoaïn 2: phaân chia hai pha loûng noùi treân; Giai ñoaïn 3: taùi sinh chaát trích. Ñeå giaûm noàng ñoä taïp chaát tan thaáp hôn giôùi haïn cho pheùp caàn phaûi choïn ñuùng chaát trích. ¯Toùm laïi: Vieäc öùng duïng caùc phöông phaùp naøy ñeå XLNT, coù öu ñieåm sau: Coù khaû naêng loaïi caùc chaát ñoäc höõu cô khoâng bò oxy hoaù sinh hoïc Hieäu quaû xöû lyù cao hôn, oån ñònh hôn Kích thöôùc heä thoáng xöû lyù nhoû heïp Ñoä nhaïy ñoái vôùi söï thay ñoåi taûi troïng thaáp hôn Coù theå töï ñoâïng hoaù hoaøn toaøn Ñoäng hoïc cuûa caùc quaù trình hoaù lyù ñaõ ñöôïc nghieân cöùu saâu hôn Phöông phaùp hoùa lyù khoâng caàn theo doõi caùc hoaït ñoäng cuûa sinh vaät Coù theå thu hoài caùc chaát coù giaù trò kinh teá Xöû lyù nöôùc thaûi baèng phöông phaùp sinh hoïc Laø phöông phaùp duøng vi sinh, chuû yeáu laø vi khuaån ñeå phaân huûy sinh hoïc caùc hôïp chaát höõu cô, bieán caùc hôïp chaát coù khaû naêng thoái röõa thaønh caùc chaát oån ñònh vôùi saûn phaåm cuoái cuøng laø cacbonic, nöôùc vaø caùc chaát voâ cô khaùc Muïc ñích cuûa quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi baèng phöông phaùp sinh hoïc laø laøm saïch nöôùc thaûi sinh hoaït cuõng nhö nöôùc thaûi saûn xuaát khoûi caùc chaát höõu cô hoaø tan, caùc chaát ñoäc haïi, vi khuaån vaø virut gaây beänh vaø moät soá chaát voâ cô nhö H2S, caùc Sunfit, amoniac, nitô... ñeán noàng ñoä cho pheùp theo tieâu chuaån xaû thaûi vaøo nguoàn tieáp nhaän. Phöông phaùp naøy döïa treân cô sôû hoaït ñoäng cuûa vi sinh vaät ñeå phaân huûy caùc chaát höõu cô gaây nhieãm baån trong nöôùc thaûi. Caùc vi sinh vaät söû duïng caùc chaát höõu cô vaø moät soá chaát khoaùng laøm nguoàn dinh döôõng vaø taïo naêng löôïng. Trong quaù trình dinh döôõng, chuùng nhaän caùc chaát dinh döôõng ñeå xaây döïng teá baøo, sinh tröôûng vaø sinh saûn neân sinh khoái cuûa chuùng ñöôïc taêng leân. Quaù trình phaân huûy caùc chaát höõu cô nhôø vi sinh vaät goïi laø quaù trình oxy hoaù sinh hoaù. Phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc coù theå chia laøm 2 loaïi: xöû lyù hieáu khí vaø xöû lyù yeám khí treân cô sôû coù oxy hoaø tan vaø khoâng coù oxy hoaø tan. Phöông phaùp hieáu khí: söû duïng caùc vi sinh vaät hieáu khí coù saün trong töï nhieân vôùi hoaït ñoäng soáng cuûa chuùng caàn cung caáp oxy vaø nhieät ñoä caàn duy trì töø 20 – 400C. Khi thay ñoåi cheá ñoä cung caáp oxy vaø nhieät ñoä thì thaønh phaàn vaø soá löôïng vi sinh vaät cuõng thay ñoåi theo. Trong xöû lyù baèng phöông phaùp hieáu khí caùc vi sinh vaät ñöôïc gieo caáy trong buøn hoaït tính taïo thaønh maøng sinh hoïc. Quaù trình xöû lyù ñöôïc döïa treân cô sôû phaân huûy caùc chaát höõu cô giöõ laïi trong coâng trình nhôø leân men kò khí. Ñoái vôùi caùc heä thoáng thoaùt nöôùc quy moâ nhoû vaø vöøa ngöôøi ta thöôøng duøng caùc coâng trình keát hôïp giöõa vieäc taùch caën laéng (laøm trong nöôùc) vôùi phaân huûy yeám khí caùc chaát höõu cô trong pha raén vaø pha loûng. Caùc coâng trình ñöôïc öùng duïng roäng raõi laø caùc loaïi beå töï hoaïi, gieáng thaám, beå laéng hai voû (beå laéng Imhoff), beå laéng trong keát hôïp vôùi ngaên leân men, beå loïc ngöôïc qua taàng caën kò khí (UASB) Phöông phaùp yeám khí: laø phöông phaùp söû duïng caùc vi sinh vaät yeám khí hoaït ñoäng soáng cuûa chuùng khoâng coù söï cung caáp oxy. Phöông phaùp naøy aùp duïng chuû yeám ñeå khöû ñoäc caën. Quaù trình XLNT ñöôïc döïa treân söï oxy hoaù caùc chaát höõu cô coù trong nöôùc thaûi nhôø oxy töï do hoaø tan. Neáu oxy ñöôïc caáp baèng thieát bò hoaëc nhôø caáu taïo coâng trình, thì ñoù laø quaù tình xöû lyù sinh hoïc hieáu khí trong ñieàu kieän nhaân taïo. Ngöôïc laïi, neáu oxy ñöôïc vaän chuyeån vaø hoaø tan trong nöôùc nhôø caùc yeáu toá töï nhieân thì ñoù laø quaù trình xöû lyù sinh hoïc hieáu khí trong ñieàu kieän töï nhieân. Caùc coâng trình xöû lyù sinh hoïc hieáu khí trong ñieàu kieän nhaân taïo thöôøng döïa treân nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa buøn hoaït tính (beå aerotank troän, keânh oxy hoaù tuaàn hoaøn) hoaëc maøng sinh vaät (beå loïc sinh hoïc, ñóa loïc sinh hoïc). Xöû lyù sinh hoïc hieáu khí trong ñieàu kieän töï nhieân thöôøng ñöôïc tieán haønh trong hoà (hoà sinh vaät oxy hoaù, hoà sinh vaät oån ñònh) hoaëc trong ñaát ngaäp nöôùc (caùc loaïi baõi loïc, ñaàm laày nhaân taïo). Caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi baèng phöông phaùp sinh hoïc ñöôïc phaân chia thaønh 2 nhoùm: Nhöõng coâng trình trong ñoù quaù trình xöû lyù thöïc hieän trong ñieàu kieän töï nhieân nhö hoà sinh vaät, caùnh ñoàng töôùi caùnh ñoàng loïc. Quaù trình xöû lyù dieãn ra chaäm chuû yeáu döïa vaøo nguoàn vi sinh vaät vaø oxy coù saün trong ñaát vaø nöôùc; Nhöõng coâng trình trong ñoù quaù trình xöû lyù thöïc hieän trong ñieàu kieän nhaân taïo nhö beå loïc sinh hoïc, beå hieáu khí coù buøn hoaït tính, ñóa quay sinh hoïc, beå UASB, beå metan. Caùc phöông phaùp sinh hoïc coù nhöõng öu ñieåm sau: Coù theå xöû lyù nöôùc thaûi coù nhieãm baån höõu cô töông ñoái roäng; Heä thoáng coù theå töï ñieàu chænh theo phoå caùc chaát nhieãm baån vaø noàng ñoä caùc chaát nhieãm baån; Thieát keá vaø trang thieát bò ñôn giaûn. Beân caïnh ñoù vaãn toàn taïi moät soá nhöôïc ñieåm nhö sau: Ñaàu tö cô baûn cho vieäc xaây döïng khaù toán keùm; Phaûi coù cheá ñoä coâng ngheä laøm saïch ñoàng boä vaø hoaøn chænh; Caùc chaát höõu cô khoù phaân huûy cuõng nhö caùc chaát coù ñoäc tính aûnh höôûng ñeán thôøi gian vaø hieäu quaû laøm saïch. Caùc chaát coù ñoäc tính taùc ñoäng ñeán quaàn theå sinh vaät laøm giaûm hieäu suaát xöû lyù cuûa quaù trình; Coù theå laøm loaõng nöôùc thaûi coù noàng ñoä chaát baån cao, nhö vaäy seõ laøm taêng löôïng nöôùc thaûi. Xöû lyù nöôùc thaûi baèng phöông phaùp sinh hoïc trong ñieàu kieän töï nhieân: Caùc phöông phaùp sinh hoïc XLNT trong ñieàu kieän töï nhieân döïa treân khaû naêng laøm saïch sinh hoïc trong moâi tröôøng ñaát, nöôùc. Coù theå bao goàm moät soá phöông phaùp sau: Hoà sinh vaät Hoà sinh vaät laø caùc thuûy löïc töï nhieân hoaëc nhaân taïo, khoâng lôùn, maø ôû ñaáy seõ dieãn ra quaù trình chuyeån hoaù caùc chaát baån. Quaù trình naøy dieãn ra töông töï nhö töï laøm saïch trong moät soá hoà töï nhieân vôùi vai troø chuû yeáu laø caùc vi khuaån vaø taûo. Khi vaøo hoà, do vaän toác doøng chaûy nhoû, caùc loaïi caën ñöôïc laéng xuoáng ñaùy. Caùc chaát baån höõu cô coøn laïi trong nöôùc seõ ñöôïc vi khuaån haáp phuï vaø oxy hoaù maø saûn phaåm taïo ra laø sinh khoái cuûa noù, CO2, caùc muoái nitrat, nitrit... Khí cacbonic vaø caùc hôïp chaát nitô, photpho ñöôïc rong taûo söû duïng trong quaù trình quang hôïp. Trong giai ñoaïn naøy seõ giaûi phoùng khí oxy cung caáp cho quaù trình oxy hoaù caùc chaát höõu cô cuûa vi khuaån. Söï hoaït ñoäng cuûa rong taûo taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho quaù trình trao ñoåi chaát cuûa vi khuaån. Tuy nhieân trong tröôøng hôïp nöôùc thaûi ñaäm ñaëc chaát höõu cô, taûo coù theå chuyeån töø hình thöùc töï döôõng sang dò döôõng, tham gia vaøo quaù trình oxy hoaù chaát höõu cô. Naám moác, xaï khuaån coù trong nöôùc thaûi cuõng thöïc hieän vai troø töông töï. Hoà chöùa nöôùc thaûi ñöôïc thieát keá sao cho caùc quaù trình töï laøm saïch töï nhieân phaùt huy toái ña khaû naêng hoaït ñoäng cuûa chuùng. Hoà sinh vaät coù öu ñieåm : Ñaây laø phöông phaùp reû nhaát, ñeã thieát keá vaø xaây döïng, deã vaän haønh khoâng ñoøi hoûi cung caáp naêng löôïng (söû duïng naêng löôïng maët trôøi); Coù khaû naêng laøm giaûm caùc vi sinh vaät oâ nhieãm , keå caû vi sinh vaät gaây beänh xuoáng tôùi möùc thaáp nhaát; Khaû naêng loaïi ñöôïc caùc höõu cô, voâ cô tan trong nöôùc; Heä vi sinh vaät hoaït ñoäng ôû ñaây chòu ñöïng ñöôïc noàng ñoä caùc kim loaïi naëng töông ñoái cao (>30mg/l). Nhöõng hoà sinh hoïc naøy cuõng coù moät soá nhöôïc ñieåm cô baûn nhö: Thôøi gian xöû lyù töông ñoái daøi ngaøy. Ñoøi hoûi maët baèng roäng. Vaø trong qua._.baûo veä h = 0.5m Toång chieàu cao xaây döïng H =H1 + h = 3.7 + 0.5 = 4.2m Dieän tích maët thoaùng cuûa beå: Choïn kích thöôùc cuûa beå laø: L x B x H1 = 10 x 3 x 4.2 Beà thaønh beå daøy 0.2m Tính löu löôïng caën dö xaû haøng ngaøy sau khi heä thoáng hoaït ñoäng oån ñònh Heä soá caën töø BOD5 Löôïng buøn hoaït tính sinh ra do khöû BOD5 Toång caën lô löûng sinh ra theo ñoä tro cuûa caën , Z =0.2 Löôïng caën dö haøng ngaøy phaûi xaû ñi: Pxaû = Px1 – Q * 22 mg/l.10-3 = 34 – 770*22.10-3 =17.06 kg/ng.d Tính löôïng buøn xaû ra haøng ngaøy Qxaû töø ñaùy beå laéng theo ñöôøng tuaàn hoaøn caën Trong ñoù: Löu löôïng nöôùc ñaõ ñöôïc xöû lyù ra khoûi beå laéng, Noàng ñoä buøn hoaït tính trong nöôùc ñaõ laéng Noàng ñoä buøn hoaït tính (caën khoâng tro) laáy töø ñaùy beå laéng ñeå tuaàn hoaøn laïi beå Aeroten (0.8 laø tyû leä giöõa löôïng chaát raén lô löûng deã bay hôi (MLVSS) vôùi löôïng chaát raén lô löûng (MLSS) coù trong nöôùc thaûi) Tính heä soá tuaàn hoaøn boû qua löôïng buøn hoaït tính taêng leân trong beå Q Xra XT Qxã QT Xt Q + Qt X Q Xo Lắng 2 Aerotank Löôïng tuaàn hoaøn Kieåm tra tæ soá F/M Tæ soá F/M ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc sau: mg BOD5/ mg buøn Kieåm tra chæ tieâu laøm vieäc cuûa beå Aerotan Tính löôïng oxy caàn thieát Tính löôïng oxy caàn thieát trong ñieàu kieän chuaån: Trong ñoù heä soá chuyeån ñoåi giöõa BOD5 vaø BOD20, Löôïng oxy caàn trong ñieàu kieän thöïc ôû 200C Trong ñoù: noàng ñoä baõo hoaø oxy trong nöôùc ôû 200C, Noàng ñoä oxy duy trì trong beå Aeroten, Tính löôïng khoâng khí caàn (m3/ngaøy) Trong ñoù: OCt – löôïng oxy caàn thieát , OCt = 192.4 kg/mg. f – heä soá an toaøn, thöôøng töø 1.5 ñeán 2. Choïn f = 1.5 OU = Ou* h : coâng suaát hoaø tan oxy vaøo nöôùc thaûi cuûa thieát bò phaân phoái khí tính theo gram oxy cho 1m3 khoâng khí, Choïn heä thoáng phaân phoái khí boït trung bình. Baûng 6.8 Coâng suaát hoaø tan oxy vaøo nöôùc Ñieàu kieän thí nghieäm Ñieàu kieän toái öu Ñieàu kieän trung bình Ou=rO2/m3.m OE=kgO2/KW Ou=grO2/m3.m OE=kgO2/KW Nöôùc saïch T = 200C 12 2.2 10 1.7 Nöôùc thaûi α = 0.7 8.5 1.5 7 1.2 Nguoàn Tính toaùn thieát keá caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi – TS. Trònh Xuaân Lai [7]. Tra bảng Ou = 7grO2/m3.m Ou – coâng suaát hoaø tan oxy vaøo nöôùc cuûa thieát bò boït khí mòn, laáy Ou=7grO2/m3.m. h – ñoä saâu ngaäp nöôùc, h = 3.5m ® OU = 7 * 3.5 = 24.5 = 0.0245 (kg O2 /ngaøy) Löôïng khí caáp cho 1m3 nöôùc thaûi m3 khí/m3 nöôùc Vôùi QKK – löu löôïng khoâng khí, QKK = 11779.6 m3/ngaøy Q – löu löôïng nöôùc thaûi, Q = 770m3/ngaøy Löu löôïng khí ñeå khöû 1 kg BOD5: m3 khí/kg BOD5 Löu löôïng khoâng khí tính theo giaây Tính toaùn coâng suaát maùy neùn khí vaø ñöôøng oáng daãn khí: Choïn caùch boá trí oáng: khí ñöôïc cung caáp töø maùy neùn khí, ñi vaøo oáng daãn chính ñaët doïc theo chieàu roäng beå, sau ñoù ñi vaøo caùc oáng nhaùnh ñaët vuoâng goùc vôùi beå vaø doïc theo chieàu daøi beå. Choïn ñóa phaân phoái khí daïng ñóa xoáp ñöôøng kính 170mm, dieän tích beà maët F = 0.03m2. Löu löôïng rieâng phaân phoái khí cuûa ñóa thoåi khí 150 – 200 l/phuùt. Choïn b = 200l/phuùt Soá löôïng ñóa thoåi khí trong beå: Choïn N = 40 ñóa Ñóa phaân phoái thaønh 4 oáng theo chieàu daøi beå . Moãi oáng coù 10 ñóa Tính oáng phaân phoái chính Vaän toác khí trong oáng chính laø V = 10 – 15 m/s. choïn V=15m/s Dieän tích oáng daãn khí chính: Ñöôøng kính oáng chính: Choïn D = 110mm Tính oáng phaân phoái nhaùnh Chieàu daøi oáng nhaùnh baèng chieàu daøi beå vaø baèng 7 m. Khoûang caùch giöõa 2 oáng nhaùnh choïn 0.6 m Soá oáng nhaùnh: Choïn n = 4 oáng. Löu löôïng khí qua moãi oáng nhaùnh Vaän toác khí ñi vaøo trong oáng nhaùnh theo quy ñònh v = 15 ñeán 20m/s. Choïn v= 15 (m/s). Dieän tích oáng nhaùnh Ñöôøng kính oáng nhaùnh: Choïn oáng coù ñöôøng kính 55mm. - Kieåm tra laïi vaän toác + Vaän toác khí trong oáng chính Vkhí = = = 14.7 m/s Vaäy Vkhí naèm trong khoaûng cho pheùp (10-15 m/s) + Vaän toác khí trong oáng nhaùnh v’khí = = = 14,7 m/s Vaäy v’khí naèm trong khoaûng cho pheùp (10-15 m/s) Coâng suaát maùy khí neùn Trong ñoù: q – löôïng khoâng khí caàn cung caáp, q = 0.1 m3/s. h - hieäu suaát maùy bôm, choïn h = 70%. p – aùp löïc cuûa khí neùn (atm), ñöôïc tính theo coâng thöùc: vôùi HC = H +hd + hcb +hp = 3.7 + 0.4 +0.5 = 4.6 m hd– toån thaát aùp löïc do ma saùt doïc chieàu daøi oáng daãn (m); hcb – toån thaát cuïc boä Toång toån thaát hd vaø hcb khoâng vöôït quaù 0.4m hp - toån thaát aùp luïc qua thieát bò phaân phoái khí, giaù trò naøy khoâng vöôït quaù 0.5m. H -chieàu saâu lôùp nöôùc trong beå, H = 3.7m Ñöôøng kính oáng daãn nöôùc thaûi vaøo beå Laáy d = 200mm. Choïn oáng nhöïa PVC coù Þ = 200m Vôùi V0 – vaän toác nöôùc thaûi chaûy trong oáng, choïn V0 = 0.8 m/s. Haøm löôïng Nitô giaûm 40% 43 – ( 43 * 40%) = 25.8 mg/l Haøm löôïng Coliform giaûm 80% 2.4x106 – (2.4x106 x 80%) = 480.000 Haøm löôïng BOD5 sau beå Aeroten giaûm 90%: 97.47 – (97.47 x 90%) = 9.714 mg/l (thoaû ñieàu kieän nguoàn loaïi B) Baûng 6.9 Thoâng soá thieát keá beå Aeroten STT THOÂNG SOÁ ÑÔN VÒ SOÁ LIEÄU THIEÁT KEÁ 01 Chieàu cao xaây döïng m 4.2 02 Chieàu daøi xaây döïng m 10 03 Chieàu roäng xaây döïng m 3 04 Thôøi gian löu nöôùc h 4 06 Ñöôøng kính oáng phaân phoái chính mm 110 07 Soá löôïng oáng nhaùnh Oáng 4 08 Ñöôøng kính oáng nhaùnh mm 55 09 Soá ñóa treân 1 oáng nhaùnh ñóa 10 10 Ñöôøng kính cuûa ñóa phaân phoái khí mm 200 12 Ñöôøng kính oáng daãn nöôùc thaûi mm 200 13 Coâng suaát maùy neùn khí Hp 7.5 BEÅ LAÉNG II Duøng ñeå laéng buøn hoaït tính ñaõ qua xöû lyù ôû beå aeroten Beå laéng II coù theå laø beå laéng ñöùng, laéng ngang hoaëc laéng ly taâm. Ñoái vôùi nhöõng traïm xöû lyù nhoû söû duïng beå laéng ñöùng Ñoái vôùi traïm xöû lyù trung bình vaø lôùn duøng beå laéng ngang vaø beå laéng ly taâm Ñoái vôùi coâng suaát naøy duøng beå laéng ñöùng Dieän tích maët baèng cuûa beå laéng: Trong ñoù: noàng ñoä buøn hoaït tính trong beå Aeroten: vaän toác laéng cuûa beà maët phaân chia öùng vôùi noàng ñoä CL Ta coù Xaùc ñònh vaän toác laéng theo coâng thöùc thöïc nghieäm cuûa Lee-1982 trong ñoù: Dieän tích cuûa beå neáu keå theâm buoàng phaân phoái trung taâm S = 1,1´43 = 47.3 m2 Ñöôøng kính cuûa beå Ñöôøng kính oáng trung taâm baèng 20% ñöôøng kính beå Ñöôøng kính oáng loe d’ = 1,35´ d = 1,35´ 1.95 = 2.63m Chieàu cao oáng loe (h’= 0,2 ¸ 0,5 m) . Choïn h’= 0,3 m. Ñöôøng kính taám chaén d’’= 1,3 ´ d’ = 1,3 ´ 2.63 = 3.42 m Dieän tích buoàng phaân phoái trung taâm F = pd2/4 = 3,14´1.952/4 = 2.98 m2 Dieän tích vuøng laéng cuûa beå SL = 47,3 – 2,98 = 44.32 m2 Taûi troïng thuûy löïc Vaän toác ñi leân cuûa doøng nöôùc trong beå: Maùng thu ñaët ôû voøng troøn coù ñöôøng kính baèng 0,8 ñöôøng kính beå Dmaùng = 0,8´7,8 = 6.24 m Chieàu daøi maùng thu nöôùc L = ´ Dmaùng = 3,14´ 6.24 = 19.6 m Taûi troïng cuûa nöôùc treân moät meùt daøi cuûa maùng aL = = = 39.28 (m3/m daøi.ngaøy) < 125 Taûi troïng buøn Xaùc ñònh chieàu cao cuûa beå Choïn chieàu cao cuûa beå: H = 4.7m h1: chieàu cao maët thoaùng döï tröõ, h1 =0.5m Chieàu cao coät nöôùc trong beå 4.2m goàm: Chieàu cao phaàn nöôùc trong : h2 = 1.8m Chieàu cao phaàn choùp ñaùy beå coù ñoä doác 10% veà taâm: h3 = 0.1 * R = 0.1* 3.9 = 0.39m. Vôùi R : baùn kính cuûa beå: 3.9m Chieàu cao chöùa buøn phaàn hình truï: h4 = 4.2 – h2 – h3 = 4.2 – 1.8– 0.39 = 2.01m Chieàu cao höõu ích: h = 4.7 – 0.5 – 2.01 = 2.19 Chieàu cao oáng trung taâm htt = 60%h = 60% x 2.19 = 2,1 m Theå tích phaàn chöùa buøn trong beå laéng: V = S * h4 = 44.32* 2.05 = 90.86m2. Noàng ñoä buøn trong beå: Löôïng buøn chöùa trong beå laéng: Thôøi gian löu nöôùc: Dung tích beå laéng V = 3.9´S = 3,9´ 44,32 = 172.85 m3 Löu löôïng nöôùc ñi vaøo beå laéng Thôøi gian löu nöôùc vaø buøn trong beå laéng t = = =3.72 giôø Dung tích phaàn laéng VL = 1,8 ´ S = 1,8 ´ 44.32 = 79.77 m3 Thôøi gian laéng: Maùng thu nöôùc Ñöôøng kính maùng thu Dm = (70 – 80%)D - Choïn maùng thu nöôùc coù chieàu daøi 750 mm - Ñöôøng kính maùng: Dm = 7800 – 750x 2 = 6300 mm = 6,3m Taûi troïng maùng thu Lm = Maùng raêng cöa: - Ñöôøng kính maùng raêng cöa: D’m = 6,3 – 0,01 x 2 = 6,28 m - Noái maùng raêng cöa vôùi maùng thu nöôùc baèng ñeäm coù beà daøy 10 mm vaø baèng bu loâng M10 Choïn maùng raêng cöa: theùp taám khoâng ræ, coù beà daøy 3 mm. -Maùng goàm nhieàu raêng cöa hình chöõ V. Chieàu cao moät raêng cöa: 60 mm Daøi ñoaïn vaùt ñænh raêng cöa: 40 mm Chieàu cao caû thanh: 260 mm Khe dòch chænh: Caùch nhau 450 mm Beà roäng khe: 12 mm Chieàu cao: 150 mm Tính oáng daãn buøn vaø bôm buøn Oáng daãn buøn: Choïn vaän toác buøn chaûy trong oáng v = 0.7 m/s Löu löôïng buøn: Qb = Qt + Qxaõ = 339.26+ 1.86 =340.86 m3/ngaøy Ñöôøng kính oáng Choïn oáng theùp khoâng gæ ñöôøng kính Þ = 100mm Tính bôm buøn Bôm buøn tuaàn hoaøn: Coâng suaát maùy bôm : QT : löu löôïng buøn tuaàn hoaøn QT = 14.136 m3/h = 0.004m3/s : hieäu suaát maùy bôm ; choïn = 0,85 Coâng suaát thöïc cuûa maùy bôm N’ = 1,7N = 1,7 x 0.07 = 0.12Hp Ñeå bôm hoaït ñoäng coù hieäu quaû choïn maùy bôm coù coâng suaát 0.2 Hp Bôm buøn dö: Coâng suaát maùy bôm : Qx : löu löôïng buøn tuaàn hoaøn Qx = 1.86 m3/ngaøy = 2.15*10-5 m3/s : hieäu suaát maùy bôm ; choïn = 0,85 Coâng suaát thöïc cuûa maùy bôm N’ = 1,7N = 1,7 x 0.0035 = 0.006Hp Ñeå bôm hoaït ñoäng coù hieäu quaû choïn maùy bôm coù coâng suaát 0.1 Hp Baûng 6.10 Caùc thoâng soá thieát keá beå laéng II STT TEÂN THOÂNG SOÁ ÑÔN VÒ SOÁ LIEÄU THIEÁT KEÁ 01 Ñöôøng kính beå (D) m 7.8 02 Ñöôøng kính oáng trung taâm (d) m 1.56 03 Ñöôøng kính maùng thu nöôùc(Dmaùng) m 6.3 04 Chieàu cao beå (H) m 5.2 05 Thôøi gian laéng (T) h 1.7 06 Chieàu cao chöùa buøn (h4) m 2.01 07 Ñöôøng kính maùng raêng cöa (Dm ) m 6.28 BEÅ TIEÁP XUÙC ( KHÖÛ TRUØNG ) Tính toaùn boàn pha hoaù chaát Theo tieâu chuaån thieát keá ( Ñieàu 6.20.1 – TCXD-51-84) [1], nöôùc thaûi sau khi xöû lyù ñeàu phaûi ñöôïc khöû truøng tröôùc khi xaû thaûi vaøo nguoàn nöôùc. Ñoái vôùi traïm xöû lyù coù löu löôïng Q < 1000 m3/ngñ thì ta söû duïng Clorua voâi Ca(ClO)2. Lieàu löôïng Clorine caàn thieát ñeå khöû truøng nöôùc thaûi sau khi qua beå phaân huyû sinh hoïc laø 3g/m3. Lieàu löôïng Clo hoaït tính caàn thieát: trong ñoù: a – lieàu löôïng Clo hoaït tính, ñoái vôùi nöôùc thaûi sau khi xöû lyù sinh hoïc hoaøn toaøn, a = 3 g/m3( Ñieàu 6.20.3 – TCXD-51-84)[1]; löu löôïng nöôùc thaûi lôùn nhaát, Löôïng Clo hoaït tính trung bình: Xaùc ñònh dung tích höõu ích thuøng hoaø tan: Trong ñoù: dung tích boàn pha hoaù chaát löu löôïng nöôùc thaûi ñem xöû lyù, haøm löôïng Clo hoaït tính trong Clorua voâi, n – soá laàn hoaø troän dung dòch clorua voâi trong ngaøy ñeâm, n = 2 ÷ 6 phuï thuoäc vaøo coâng suaát traïm. Choïn n = 3 b – Noàng ñoä dung dòch Clorua voâi, b = 2.5% Theå tích toång coäng cuûa thuøng hoaø tan tính caû theå tích phaàn laéng: Vôùi theå tích naøy , chæ caàn choïn 1 thuøng hoaø tan, loaïi thuøng nhöïa 250L coù baùn treân thò tröôøng (D = 0.6m, H = 1.2m) ñeå laøm thuøng hoaø tan. Theå tích thuøng hoaø troän laáy baèng 40% theå tích thuøng hoaø tan: Chieàu cao höõu ích cuûa thuøng hoaø troän laáy baèng 0.25m vaø dieän tích cuûa thuøng hoaø troän treân maët baèng seõ laø: 0.072/0.25=0.288m2. Thuøng hoaø troän coù daïng hình troøn treân maët baèng vôùi ñöôøng kính 0.64m vaø ñöôïc boá trí beân treân thuøng hoaø tan ñeå coù theå thaùo heát dung dòch troän xuoáng thuøng hoaø tan. Dung dòch Clorua voâi hoaø tan seõ ñöôïc bôm theo ñöôøng oáng ñeå vaøo beå tieáp xuùc Löôïng dung dòch Clorua voâi 2.5% lôùn nhaát cung caáp qua bôm ñònh löôïng ñöôïc tính theo coâng thöùc: Bôm ñònh löôïng hoaù chaát ñöôïc choïn coù daõy thang ñieàu chænh löu löôïng trong khoaûng 0.3 ÷ 0.9 L/ph vaø soá maùy bôm ñöôïc choïn laø 2 (1 bôm coâng taùc, 1 bôm döï phoøng ). Taát caû caùc thieát bò söû duïng cho vieäc khöû truøng nöôùc thaûi (thuøng hoaø troän, thuøng hoaø tan, bôm ñònh löôïng hoaù chaát…) ñeàu ñöôïc ñaët trong cuøng moät phoøng chuyeân duïng.Trong phoøng coù boá trí kho chöùa Clorua voâi, heä thoáng caáp thoaùt nöôùc, chieáu saùng Theå tích beå tieáp xuùc: Choïn beå tieáp xuùc daïng beå laéng ngang Choïn thôøi gian tieáp xuùc giöõa hoaù chaát vaø nöôùc thaûi laø 30 phuùt keå caû thôøi gian tieáp xuùc ôû möông daãn nöôùc töø beå ra soâng Theå tích höõu ích cuûa beå tieáp xuùc Vôùi: Qmax – löu löôïng nöôùc thaûi lôùn nhaát giôø, Qmax = 71.86 m3/h t – thôøi gian tieáp xuùc giöõa dung dòch Clorua voâi vaø nöôùc thaûi, t = 30phuùt Dieän tích beå tieáp xuùc: Vôùi h – chieàu cao möïc nöôùc trong beå, h = 2m Choïn chieàu roäng beå 3.6m Chieàu daøi beå Chia beå laøm 3 ngaên chaûy ziczac Chieàu daøi moãi ngaên L = n * l + (n -1) *b Vôùi b – beà daøy vaùch ngaên b = 0.1m N – soá ngaên Choïn chieàu daøi moãi ngaên xaây döïng 1.6m Chieàu daøi beå xaây döïng: L = n * l + (n -1) *b = 3 * 1.6 + ( 3 – 1) * 0.1 = 5m Chieàu cao baûo veä: hbv = 1m Chieàu cao toång coäng beå: H = h + hbv = 2 + 1 = 3m Theå tích caën trong ngaøy ñeâm ôû beå tieáp xuùc ñöôïc tính theo coâng thöùc sau: Trong ñoù: a – löôïng caën trong beå tieáp xuùc ñoái vôùi traïm xöû lyù baèng sinh hoïc hoaøn toaøn trong Aerotank vaø duøng Clorua voâi laáy theo Ñieàu 6.20.7 – TCXD-51-84 : 0.03x2= 0.06l/ng.ngñ N –daân soá söû duïng heä thoáng, N = 1806 Baûng 6.11 Thoâng soá thieát keá beå tieáp xuùc STT THOÂNG SOÁ ÑÔN VÒ SOÁ LIEÄU THIEÁT KEÁ 01 Thuøng hoaø tan Caùi 01 02 Theå tích thuøng hoaø tan m3 0.18 03 Thuøng hoaø troän Caùi 01 04 Theå tích thuøng hoaø troän m3 0.3 05 Chieàu cao höõu ích cuûa thuøng hoaø troän m 0.25 06 Ñöôøng kính thuøng hoaø troän m 0.64 07 Bôm ñònh löôïng hoaù chaát Caùi 02 8 Chieàu daøi beå m 5 9 Chieàu roäng beå m 3.6 10 Chieàu cao beå m 3 BEÅ CHÖÙA BUØN Toång löôïng caën tích luõy sau 1 ngaøy: trong ñoù : Theå tích caën ñöa veà beå: Choïn thôøi gian uû buøn laø 10 ngaøy cho moät laàn laáy ñem thaûi boû. Vaäy dieän tích toái thieåu cuûa beå chöùa buøn laø: 10.94*10=109.4 m3 Kích thöôùc xaây döïng beå : L x B x H = 9 x 4 x 3.2 7.1 CHI PHÍ XAÂY DÖÏNG 7.1.1 PHAÀN XAÂY DÖÏNG CÔ BAÛN Baûng 7.1 Chi phí xaây döïng cô baûn STT Teân coâng trình Theå tích (m3) Soá Löôïng Ñôn giaù (ñoàng/m3) Thaønh tieàn (trieäu ñoàng) 01 Haàm tieáp nhaän 21 1 1,300,000 27.3 02 Beå laéng caùt 1.2 1 1,300,000 1.56 03 Beå ñieàu hoaø 58.8 1 1,300,000 76.44 04 Beå Aerotank 126 1 1,300,000 163.8 05 Beå laéng 224.5 1 1,300,000 291.85 06 Beå khöû truøng 54 1 1,300,000 43.2 07 Beå chöùa buøn 115.2 1 1,300,000 70.2 08 Nhaø ñieàu haønh - 1 50,000,000 50 Toång coäng 724.35 Toång chi phí xaây döïng cô baûn : 724,350,000 ñoàng 7.1.2 PHAÀN THIEÁT BÒ Baûng 7.2 Chi phí ñaàu tö trang thieát bò STT Phaàn thieát bò Soá löôïng Ñôn giaù Thaønh tieàn (trieäu ñoàng) 01 Song chaén raùc 1 5,000,000 5,000,000 02 Bôm chìm haàm tieáp nhaän 5.5Hp 2 28,000,000 56 03 Bôm huùt caùt beå laéng caùt 1 17,000,000 17 04 Maùy neùn khí ôû beå ñieàu hoaø 2.5Hp 2 35,000,000 70 05 Maùy neùn khí beå Aerotank 7.5Hp 2 55,000,000 110 06 Dóa phaân phoái khí 40 350,000 14 07 Oáng phaân phoái trung taâm 1 10,000,000 10 08 Maùng traøn raêng cöa beå laéng II 1 2,000,000 2 09 Giaøn quay ôû beå laéng II 1 40,000,000 40 10 Bôm nöôùc thaûi 4 15,000,000 60 11 Bôm buøn tuaàn hoaøn 0.2Hp 01 13,500,000 13.5 12 Bôm buøn dö 01 3,500,000 3.5 13 Bôm ñònh löôïng Clorine 10 7,500,000 7.5 14 Tuû ñieän ñieàu khieån - 5,000,000 5 15 Vaän chuyeån, laép ñaët, höôùng daãn vaän haønh - 50,000,000 50 16 Daây daãn ñieän, linh kieän PVC baûo veä daây ñieän 1 10,000,000 10 17 Heä thoáng van , ñöôøng oáng, lan can, caùc loaïi phuï kieän - 200,000,000 200 Toång coäng 673.5 Toång coäng :673,500,000 trieäu ñoàng Toång chi phí ñaàu tö cho caùc haïng muïc coâng trình: Sxd = 724,350,000 + 673,500,000 = 1,397,850,000 (ñoàng) Chi phí ñaàu tö ñöôïc tính khaáu hao trong 10 naêm: Tkh = 1,398,850,000 / 10 =139,785,000 (ñoàng) 7.2 CHI PHÍ QUAÛN LYÙ VAÄN HAØNH: 7.2.1 CHI PHÍ NHAÂN COÂNG: Maùy vaän haønh lieân tuïc chia laøm 3 ca, moãi ca 1 ngöôøi Löông coâng nhaân trung bình 1,500,000 ñoàng/thaùng Löông caùn boä trung bình 1,800,000 ñoàng /thaùng Löông coâng nhaân: 3 ngöôøi x 1,500,000 ñoàng/thaùng x 12 thaùng /naêm =54,000,000 ñoàng/naêm Löông caùn boä : 2 ngöôøi x 1,800,000 ñoàng/thaùng x 12 thaùng/naêm = 43,200,000 ñoàng /naêm Toång chi phí coâng nhaân: TCN = 54,000,000 + 43,200,000 = 97,200,000 ñoàng /naêm 7.2.2 CHI PHÍ HOAÙ CHAÁT Chi phí cho dung dòch CaOCl2: 44l/h x 24h/ngaøy x 365 ngaøy/naêm x 1,000 ñ/l = 385,440,000 ñoàng 7.2.3 CHI PHÍ ÑIEÄN NAÊNG Baûng 7.3 Chi phí cung caáp ñieän naêng hoaït ñoäng heä thoáng STT Teân thieát bò Soá maùy hoaït ñoäng Coâng suaát (kW) Thôøi gian laøm vieäc/ngaøy Naêng löôïng tieâu thuï (kWh/ ngaøy) 01 Bôm nöôùc haàm tieáp nhaän 1 3.91 12 46.92 02 Bôm nöôùc thaûi 2 1.75 12 42 04 Maùy neùn khí beå ñieàu hoaø 1 1.66 12 19.92 05 Maùy neùn khí beå Aerotank 1 5.5 12 66 06 Bôm buøn tuaàn hoaøn 1 0.085 24 2.04 07 Bôm buøn dö 1 0.005 24 0.12 08 Bôm huùt caùt 1 0.35 24 8.4 09 Bôm ñònh löôïng 1 0.2 24 4.8 Toång coäng 190.2 Tñ = 190.2 kW/ngaøy x 365 ngaøy/naêm x 1200 ñoàng/kW= 83.307,600 ñoàng/naêm 7.2.4 CHI PHÍ SÖÛA CHÖÕA Chi phí söõa chöõa haèng naêm öôùc tính baèng 1% toång soá voán ñaàu tö vaøo coâng trình xöû lyù Ssc = 0.01 x 1,328,360,000 = 13,283,600 ñoàng 7.3 GIAÙ THAØNH CHI PHÍ XÖÛ LYÙ 1m3 NÖÔÙC THAÛI Toång chi phí caàn thieát T = Tkh + TCN + Tñ + Thc + S = 139,785,000 + 97,200,000 + 83,307,600 + 385,440,000 + 13,283,600 = 719,016,200 Giaù thaønh xöû lyù cho 1m3 nöôùc thaûi ñoàng/ngaøy VAÄN HAØNH HEÄ THOÁNG Coù 3 giai ñoaïn trong vaän haønh moät heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi Chaïy thöû Vaän haønh haøng ngaøy Caùc söï coá vaø bieän phaùp khaéc phuïc Chaïy thöû Khi baét ñaàu vaän haønh moät heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi caàn tuaân thuû moät soá nguyeân taéc sau: - Caàn taêng daàn taûi löôïng cuûa heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi. Khi xaây döïng 1 heä thoáng môùi thì chæ cho 1 phaàn nöôùc thaûi vaøo beå suïc khí ñeå vi sinh vaät daàn daàn thích nghi . - Löôïng DO (oxy hoaø tan) caàn giöõ ôû möùc 2-3 mg/L vaø khoâng suïc khí quaù nhieàu (caàn ñieàu chænh doøng khí moãi ngaøy) - Kieåm tra löôïng DO trong beå suïc khí. Theå tích buøn seõ taêng, khaû naêng taïo boâng vaø laéng cuûa buøn seõ taêng daàn trong giai ñoaïn thích nghi. Vaän haønh haèng ngaøy Kieåm tra theo doõi cheá ñoä laøm vieäc cuûa heä thoáng: Ñeå heä thoáng xaûy ra bình thöôøng phaûi thöôõng xuyeân kieåm tra cheá ñoä coâng taùc cuûa töøng coâng trình vaø cuûa toaøn traïm. Kieåm tra caùc chæ tieâu sau: Löôïng nöôùc thaûi chaûy vaøo toaøn traïm vaø töøng coâng trình. Löôïng caùt, caën, buøn thu ñöôïc taïi song chaén raùc, beå laéng caùt vaø beå laéng II. Naêng löôïng ñieän tieâu thuï ñaùp öùng cho nhu caàu xöû lyù. Hieäu suaát caùc coâng trình theo soá lieäu phaân tích hoaù hoïc vaø vi sinh vaät nöôùc thaûi tröôùc vaø sau khi xöû lyù. Lieàu löôïng buøn hoïat tính trong beå Aeroten. Giöõ löôïng DO trong beå suïc khí oån ñònh ( töø 2-4 mg/L) Ñieàu quan troïng laø phaûi xem löu löôïng nöôùc thaûi thöïc teá vaøo heä thoáng xöû lyù coù ñuùng vôùi löu löôïng thieát keá khoâng. Ñoái vôùi moãi coâng trình, thì laáy maãu nöôùc theo thôøi gian nöôùc löu laïi trong ñoù.Vì thaønh phaàn cuûa nöôùc thay ñoåi theo thôøi gian trong ngaøy ñeâm, cho neân moãi thaùng moät laàn laáy maãu nöôùc theo giôø ñeå phaân tích. Moãi quyù moät laàn phaûi tieán haønh phaân tích moät caùch hoaøn chænh toaøn boä nöôùc thaûi tröôùc vaø sau khi xöû lyù. Phaûi laáy maãu nöôùc qua töøng khoaûng thôøi gian nhaát ñònh trong ngaøy ñeâm ñeå phaân tích. Nhöõng maãu nöôùc ñeå phaân tích phaûi laáy ôû nhöõng ñieåm vaø chieàu saâu nhaát ñònh tuyø ngöôøi phuï traùch quy ñònh. Kieåm tra chæ tieâu coâng taùc cuûa töøng coâng trình Ñoái vôùi song chaén raùc: xaùc ñònh löôïng raùc ñöôïc giöõ laïi. Ñoái vôùi beå ñieàu hoaø: caàn xem xeùt thöôøng xuyeân heä thoáng cung caáp khí vaø chaát löôïng nöôùc vaøo beå. Ñeå beå Aerotank laøm vieäc toát phaûi thöôøng xuyeân kieåm tra vaø ñieàu chænh löôïng khoâng khí vaøo beå töông öùng vôùi löôïng oxy hoaø tan vaø möùc ñoä yeâu caàu xöû lyù Beå laéng II: ñaùnh giaù haøm löôïng chaát lô löûng giöõ laïi trong beå, vaø troâi ñi. Beå neùn buøn: chaát löôïng buøn tröôùc khi vaøo vaø sau khi ra khoûi beå neùn. Beå khöû truøng: ñaùnh giaù löôïng vi sinh vaät gaây beänh coøn laïi coù ñaït tieâu chuaån cho pheùp thaûi vaøo nguoàn tieáp nhaän Vieäc phaân tích phaûi tieán haønh thöôøng xuyeân moãi ngaøy. Ñoái vôùi moãi coâng trình phaûi coù soå rieâng, trong ñoù ghi taát caû caùc soá lieäu veà phaân tích ñaëc tröng cho hieäu suaát xöû lyù cuõng nhö taát caû caùc hieän töôïng baát thöôøng xaûy ra. Ñònh kyø veä sinh heä thoáng, baûo trì maùy moùc - Ñieàu chænh löôïng buøn dö baèng caùch chænh doøng buøn tuaàn hoaøn ñeå giöõ cho theå tích buøn ôû möùc oån ñònh. - Laøm saïch maùng traøn - Laáy raùc ôû song chaén raùc. - Vôùt vaät noåi treân beà maët cuûa beå laéng. - Kieåm tra , baûo döôõng caùc thieát bò. Caùc söï coá vaø bieän phaùp khaéc phuïc Nöôùc thaûi sau khi xöû lyù vaø ñöôïc thaûi ra heä thoáng coáng thaûi chung cuûa thaønh phoá phaûi ñaùp öùng yeâu caàu tieâu chuaån nöôùc thaûi loaïi B. Vì vaäy phaûi quaûn lyù toát thöôøng xuyeân theo doõi, kieåm tra caùc coâng trình ñôn vò trong heä thoáng XLNT. Moät soá söï coá thöôøng gaëp khi vaän haønh heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi vaø bieän phaùp xöû lyù: Nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu aûnh höôûng cheá ñoä laøm vieäc bình thöôøng cuûa traïm XLNT laø: Caùc coâng trình bò quaù taûi; Löôïng nöôùc thaûi ñoät xuaát chaûy vaøo quaù lôùn vöôït möùc thieát keá; Nguoàn cung caáp ñieän bò ngaét trong luùc heä thoáng ñang hoaït ñoäng Tôùi kyø haïn nhöng khoâng kòp söûa chöõa caùc coâng trình vaø thieát bò cô ñieän. Caùn boä, coâng nhaân quaûn lyù khoâng tuaân theo quy taùc quaûn lyù kyõ thuaät keå caùc kyõ thuaät an toaøn. Caùc bieän phaùp khaéc phuïc Caàn coù taøi lieäu höôùng daãn veà sô ñoà coâng ngheä cuûa toaøn boä traïm xöû lyù vaø caáu taïo, nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa töøng coâng trình. Trong ñoù ngoaøi caùc soá lieäu veà kyõ thuaät caàn ghi roõ löu löôïng thöïc teá vaø löu löôïng thieát keá cuûa coâng trình. Ñeå choáng hieän töôïng nöôùc thaûi vôùi löu löôïng lôùn ñoät xuaát, caàn thöïc hieän caùc quy ñònh: Nöôùc thaûi cuûa beänh vieän phaûi ñöôïc daãn vaøo ñöôøng coáng chung ñeán thaúng traïm xöû lyù qua ngaên rieáp nhaän; Khi song chaén raùc cuõ, hö hoûng phaûi kòp thôøi thay theá. Phaûi trang bò maùy bôm nöôùc thaûi vôùi soá löôïng ít nhaát laø 2 caùi ñeåâ ñeà phoøng söï coá xaùy ra. Traùnh ngaét nguoàn ñieän ñoät ngoät neân söû duïng 2 nguoàn ñieän ñoäc laäp. Thöôøng xuyeân veä sinh vaø baûo trì nhaèm ñaûm baûo hieäu suaát laøm vieäc cuûa heä thoáng. ¯Moät soá söï coá ôû caùc coâng trình ñôn vò nhö: Song chaén raùc : muøi hoaëc bò ngheït nguyeân nhaân laø do nöôùc thaûi bò laéng tröôùc khi tôùi song chaén raùc. Caàn laøm veä sinh lieân tuïc. Beå ñieàu hoaø : chaát raén laéng trong beå coù theå gaây ngheït ñöôøng oáng daãn khí. Caàn taêng cöôøng suïc khí lieân tuïc vaø taêng toác ñoä suïc khí. Beå suïc khí : Boït traéng noåi treân beà maët laø do theå tích buøn thaáp vì vaäy phaûi taêng haøm löôïng buøn hoaït tính. Buøn coù maøu ñen laø do haøm löôïng oxy hoaø tan trong beå thaáp, taêng cöôøng thoåi khí. Coù boït khí ôû moät soá choã laø do thieát bò phaân phoái khí bò hö hoaëc ñöôøng oáng bò nöùt, caàn thay theá thieát bò phaân phoái khí vaø haøn laïi ñöôøng oáng, tuy nhieân ñaây laø moät coâng vieäc raát khoù khaên do heä thoáng hoaït ñoäng lieân tuïc vì vaäy khi xaây döïng vaø vaän haønh chuùng ta phaûi kieåm tra kyõ. Beå laéng : Buøn ñen noåi treân maët laø do thôøi gian löu buøn quaù laâu, caàn loaïi boû buøn thöôøng xuyeân. Nöôùc thaûi khoâng trong laø do khaû naêng laéng cuûa buøn keùm, caàn taêng haøm löôïng buøn trong beå suïc khí… QUAÛN LYÙ HEÄ THOÁNG VAØ CAÙC KYÕ THUAÄT AN TOAØN TRONG VAÄN HAØNH Toå chöùc quaûn lyù: Traïm xöû lyù phaûi coù phoøng thí nghieäm ñeå kieåm tra chaát löôïng nöôùc tröôùc vaø sau khi xöû lyù, kieåm tra caùc quaù trình coâng ngheä vaø nghieân cöùu caùc bieän phaùp taêng hieäu suaát cho quaù trình ño.ù Nhieäm vuï chöùc naêng caù nhaân, phoøng ban.. ñöôïc phaân coâng roõ raøng. Phoøng kyõ thuaät coù traùch nhieäm quaûn lyù veà an toaøn kyõ thuaät, phoøng chaùy chöõa chaùy. Taát caû caùc coâng trình phaûi coù hoà sô saûn xuaát. Phaûi kòp thôøi boå sung neáu coù nhöõng thay ñoåi veà cheá ñoä quaûn lyù coâng trình Giöõ nguyeân khoâng ñöôïc thay ñoåi veà cheá ñoä coâng ngheä ñoái vôùi taát caû caùc coâng trình. Tieán haønh söûa chöõa, ñaïi tu ñuùng kyø haïn theo keá hoaïch ñaõ duyeät. Nhaéc nhôû nhöõng coâng nhaân thöôøng tröïc ghi ñuùng soå saùch vaø kòp thôøi söûa chöõa sai soùt. Haøng thaùng laäp baùo caùo kyõ thuaät veà ban quaûn lyù coâng trình. Toå chöùc cho coâng nhaân hoïc taäp kyõ thuaät ñeå naâng cao tay ngheà vaø laøm cho vieäc quaûn lyù coâng trình ñöôïc toát hôn ñoàng thôøi boå sung caû kieán thöùc veà thuaät an toaøn lao ñoäng. Kyõ thuaät an toaøn: khi laøm vieäc, nhaân vieân ñaëc bieät löu yù veà an toaøn lao ñoäng. Coâng nhaân phaûi ñöôïc trang bò quaàn aùo vaø caùc phöông tieän baûo hoä lao ñoäng. Haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát tieáp xuùc vôùi nöôùc thaûi vaø caën. Traùnh tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi hoaù chaát. KEÁT LUAÄN Qua quaù trình khaûo saùt, tìm hieåu vaø tieán haønh tính toaùn thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän phuï saûn Töø Duõ, em ñaõ ruùt ra nhöõng keát luaän nhö sau: Beänh vieän phuï saûn Töø Duõ vôùi qui moâ 1550 giöôøng ñöôïc xaây döïng ngay trung taâm, laø moät trong nhöõng beänh vieän chuyeân khoa laâu ñôøi vaø lôùn nhaát cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh. Töø Duõ laø moät beänh vieän chuyeân khoa saûn neân löôïng nöôùc söû duïng vaø thaûi ra haèng ngaøy töông ñoái lôùn. Nöôùc thaûi beänh vieän oâ nhieãm chuû yeáu veà vi sinh vaät nguyeân nhaân laø do maùu töø caùc hoaït ñoäng ñieàu trò beänh. Chính vì theá vieäc xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cuûa beänh vieän laø nhu caàu thieát yeáu. Heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi ñöôïc xaây döïng coù nhöõng ñaëc ñieåm sau: Seõ giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà veà nöôùc thaûi cuûa beänh vieän. Heä thoáng xaây döïng vôùi coâng suaát 770 m3/ngaøy ñeâm döïa treân phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc trong ñieàu kieän nhaân taïo coù nhöõng öu ñieåm: deã xaây döïng, deã vaän haønh vaø quaûn lyù, khoâng ñoøi hoûi trình ñoä chuyeân moân cao, dieän tích xaây döïng töông ñoái. Vieäc xaây döïng heä thoáng döïa treân tính chaát nöôùc thaûi ra cuûa beänh vieän, neân seõ ñaùp öùng tieâu chuaån cho pheùp tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng veà tính chaát hoaù lyù vaø vi sinh cuõng nhö phuø hôïp vôùi khaû naêng veà dieän tích, taøi chính vaø nhaân löïc cuûa beänh vieän. Heä thoáng laø moät daây chuyeàn kheùp kín, ñöôïc xaây döïng cuoái nhaø maùy khoâng gaây aûnh höôûng veà muøi cho caùn boä coâng nhaân vieân vaø beänh nhaân. Goùp phaàn naâng cao chaát löôïng cho hoaït ñoäng khaùm chöõa beänh. Heä thoáng seõ giuùp beänh vieän giaûm ñöôïc söùc eùp veà moâi tröôøng töø phía caùc nhaø quaûn lyù moâi tröôøng vaø coäng ñoàng, goùp phaàn naâng cao hình aûnh cuûa beänh vieän, taïo nieàm tin cho ngöôøi daân. KIEÁN NGHÒ Trong quaù trình tìm hieåu, nghieân cöùu, tính toaùn thieát keá heä thoáng xöû lyù, em coù moät soá yù kieán nhö sau: Heä thoáng hoaït ñoäng coøn phuï thuoäc vaøo nhieàu ñieàu kieän khaùc coù theå aûnh höôûng ñeán hieäu quaû xöû lyù nhö thôøi tieát, nhieät ñoä… Heä thoáng xöû lyù ñöôïc xaây döïng kieân coá neân khoâng theå di dôøi khi coù söï thay ñoåi veà vieäc boá trí maët baèng beänh vieän. Heä thoáng ñöôïc thieát keá xaây döïng vôùi kinh phí khaù lôùn. Töø nhöõng khoù khaên trong quaù trình tính toaùn thieát keá cuõng nhö haïn cheá cuûa heä thoáng, em xin ñöa ra moät soá kieán nghò ñeå hoaøn thieän hôn heä thoáng: Neân xaây döïng caùc coâng trình nhö haàm tieáp nhaän, beå ñieàu hoøa, beå chöùa buøn chìm nhaèm taän duïng maët baèng coâng trình. Beå Aerotank laø beå sinh hoïc neân löôïng vi sinh trong beå laø thoâng soá raát quan troïng. Chính vì theá trong giai ñoaïn ñaàu caàn thöôøng xuyeân kieåm tra thoâng soá buøn hoaït tính vaø löôïng khí cung caáp nhaèm ñaûm baûo tính oån ñònh laâu daøi cho heä thoáng. Thöôøng xuyeân ño ñaïc, kieåm tra caùc thoâng soá hoaït ñoäng cuûa heä thoáng nhaèm phaùt hieän khaéc phuïc vaø ñieàu chænh kòp thôøi caùc thieát soùt. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO š&› Boä xaây döïng, TCXD - 51 - 84 – Thoaùt nöôùc maïng löôùi beân ngoaøi vaø coâng trình, Vieän Moâi tröôøng vaø Taøi nguyeân – Ñaïi hoïc quoác gia TP. Hoà Chí Minh. TS. Traàn Ñöùc Haï, Xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït quy moâ vöøa vaø nhoû, Nhaø xuaát baûn Khoa hoïc vaø Kyõ thuaät Haø Noäi, 2000 PGS. TS. Hoaøng Vaên Hueä, Coâng ngheä moâi tröôøng – Taäp 1, Nhaø xuaát baûn xaây döïng, 2004. PGS. TS. Hoaøng Vaên Hueä, Thoaùt nöôùc – Xöû lí nöôùc thaûi – Taäp 2, Nhaø xuaát baûn Khoa hoïc vaø kyõ thuaät PGS. TS. Hoaøng Hueä, Xöû lyù nöôùc thaûi, Nhaø xuaát baûn Xaây döïng Haø Noäi, 2005 PGS.TS. Hoaøng Hueä, Caáp thoaùt nöôùc, Nhaø xuaát baûn Xaây döïng Haø Noäi, 2005 TS. Trònh Xuaân Lai, Tính toaùn thieát keá caùc coâng trình xöû lí nöôùc thaûi, Nhaø xuaát baûn xaây döïng, 2000. PGS. TS. Löông Ñöùc Phaåm, Coâng ngheä xöû lí nöôùc thaûi baèng bieän phaùp sinh hoïc, Nhaø xuaát baûn giaùo duïc, 2002. Laâm Minh Trieát (Chuû bieân), Xöû lí nöôùc thaûi ñoâ thò vaø coâng nghieäp – Tính toaùn thieát keá coâng trình, Nhaø xuaát baûn Ñaïi hoïc quoác gia TP. Hoà Chí Minh, 2004. Moät soá trang web: www.benhvientudu.org.vn.com www.google.com www.suniair.com/index.htm ._.