Tính tóan thiết kế hệ thống xử lý nước thải công ty Song Thủy

MUÏC LUÏC Danh muïc baûng Bảng 1 Tình hình saûn xuaát - xuaát khaåu ngaønh Deät -May giai ñoaïn 1990-2000 8 Baûng 2 Phaân loaïi vuøng 8 Bảng 3 Soá lieäu thöïc teá taïi coâng ty Song Thuûy: 49 Bảng 4 Keát quaû tính toaùn Song chaén raùc: 51 Bảng 5 Caùc thoâng soá trong tính toaùn beå ñieàu hoaø: 55 Bảng 6 Caùc thoâng soá tính toaùn 58 Bảng 7 Löôïng khoâng khí caàn: 62 Bảng 8 Thoâng soá tính toaùn beå Aerotank: 64 Bảng 9 Thoâng soá tính toaùn beå laéng xoaùy: 67 Danh muïc sô ñoà Sô Ñoà 1 Quy Trình Coâng Ngheä Deät Nhuoäm 18 Sô Ñoà 2 Sô ñoà quy trình saûn xuaát 28 Sô Ñoà 3 Heä thoáng Xöû lyù Nöôùc thaûi 45 Danh muïc hình Hình 1 Song chaén raùc 54 Hình 2 Beå ñieàu hoaø 60 Hình 3 Bể lắng 64 Hình 4 Beå Aerotank 70 Hình 5 Beå laéng xoaùy 74 LÔØI MÔÛ ÑAÀU Deät nhuoäm hieän nay laø moät ngaønh saûn xuaát quan troïng, laø moät trong nhöõng ngaønh coù kim ngaïch xuaát khaåu lôùn, thu huùt ñöôïc nhieàu lao ñoäng, nhaát laø lao ñoäng nöõ. Nhöng hieän nay, raát nhieàu cô sôû vaãn ñang hoaït ñoäng naèm xen keõ trong khu daân cö, khaû naêng oâ nhieãm raát lôùn ñoái vôùi moâi tröôøng xung quanh. Heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cuûa caùc cô sôû naøy haàu heát ñeàu chöa ñaït yeâu caàu. Song veà toång theå, ngaønh deät – nhuoäm – hoaøn taát vaûi ôû nöôùc ta vaãn coøn ñang aùp duïng caùc coâng ngheä vaø maùy moùc thieát bò truyeàn thoáng. Do vaäy naêng suaát chöa cao, chaát löôïng chöa thaät toát vaø söû duïng nhieàu hoùa chaát, thuoác nhuoäm, toán nhieàu nöôùc vaø naêng löôïng. Ñaëc tröng cuûa nöôùc thaûi deät nhuoäm laø mức độ oâ nhiễm lớn, yeâu cầu đặt ra cho coâng taùc nghieân cứu laø phải thiết lập được caùc hệ thống xử lí hiệu quả ñoái vôùi taùc nhaân chính gaây oâ nhiễm như tính kiềm, haøm lượng kim loại nặng, caùc chất hoạt động bề mặt khoù phaân giải vi sinh, caùc hợp chất halogen hữu cơ, caùc muối trung tính vaøo trong nước thải. Ngoaøi ra, ôû TP. HCM ñaõ hình thaønh vaø phaùt trieån caùc cô sôû nhuoäm loaïi nhoû vôùi coâng ngheä giaùn ñoaïn nhaèm phuïc vuï cho caùc cô sôû deät kim, deät thoi ngoaøi quoác doanh. Nhöõng cô sôû naøy naèm raûi raùc trong caùc khu daân cö vôùi daây chuyeàn thieáu ñoàng boä vaø löôïng nöôùc thaûi ra khoâng ñöôïc kieåm soaùt moät caùch chaët cheõ. Ñaây laø nguoàn gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ñaùng keå maø thaønh phoá muoán di dôøi ra khu coâng nghieäp môùi. Do tính chaát treân neáu khoâng xöû lyù trieät ñeå thì veà laâu daøi löôïng nöôùc thaûi naøy seõ tích tuï, gaây oâ nhieãm deán caùc nguoàn nöôùc xung quanh vaø aûnh höôøng ñeán söùc khoeû cuaû coäng ñoàng. : MÔÛ ÑAÀU Muïc Tieâu Ñeà xuaát moät soá coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi. Tính toaùn coâng trình xöû lyù cho coâng ty Song Thuûy H.K. Thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cho coâng ty Song Thuûy H.K. YÙ Nghóa KH, KT,XH Ngaønh coâng nghieäp deät nhuoäm laø moät trong nhöõng nghaønh coâng nghieäâp truyeàn thoáng ôû thaønh phoá Hoà Chí Minh cuõng nhö caùc tænh laân caän. Hieän nay, ngaønh cuõng chieám moät vò trí quan troïng trong neàn kinh teá, ñoùng goùp raát lôùn cho ngaân saùch nhaø nöôùc vaø giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho khaù nhieàu lao ñoäng Ñeå coù theå chuû ñoäng vaø giaûm nheï chi phí trong vieäc khaéc phuïc oâ nhieãm. Naém baét ñöôïc nhöõng vaán ñeà chính cuûa coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi deät nhuoäm vaø töø ñoù coù theå ñöa ra moät coâng ngheä phuø hôïp vôùi töøng qui moâ saûn xuaát. Giaûm thieåu taùc ñoäng cuûa noù ñeán moâi tröôøng, nhaát laø nhöõng khu daân cö xung quanh. Phöông Phaùp Nghieân Cöùu Phöông phaùp laáy maãu vaø phaân tích caùc chæ tieâu veà nöôùc thaûi. Phöông phaùp so saùnh : so saùnh caùc chæ tieâu phaân tích vôùi tieâu chuaån cho pheùp, töø ñoù coù theå xaùc ñònh caùc chæ tieâu caàn xöû lyù. Phöông phaùp phaân tích toång hôïp: thu thaäp soá lieäu töø nhieàu nguoàn ñaùng tin caäy sau ñoù ñeà ra phöông aùn xöû lyù coù hieäu quaû. Phöông phaùp tham khaûo: tham khaûo yù kieán töø nhöõng kyõ sö ñi tröôùc vaø ñang tröïc tieáp vaän haønh heä thoáng xöû lyù, yù kieán töø caùc thaày coâ thuoäc chuyeân ngaønh. Noäi Dung Thöïc Hieän Xaùc ñònh thaønh phaàn vaø tính chaát cuûa nöôùc thaûi deät nhuoäm taïi coâng ty TNHH Song Thuûy H.K. Tìm hieåu moät soá phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi trong vaø ngoaøi nöôùc. Phaân tích löïa choïn phöông aùn coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi deät nhuoäm döïa treân maët baèng nhaø maùy, tieâu chuaån xaû thaûi, tính kinh teá (chi phí xaây döïng vaø chi phí vaän haønh). Tính toaùn thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi. Giôùi Haïn Ñeà Taøi Thôøi gian thöïc hieän ñöôïc tieán haønh töø thaùng 4/2005 ñeán thaùng 6/2005. Nöôùc thaûi söû duïng ñeå nghieân cöùu ñöôïc laáy tröïc tieáp taïi coâng ty Song Thuûy – KCN Taân Taïo, TP.HCM. Maãu phaân tích ñöôïc thöïc hieän taïi Vieän Taøi Nguyeân vaø Moâi Tröôøng Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Tính toaùn thieát keá heä thoáng trong phaïm vi dieän tích cho saün . Vì thôøi gian coù haïn neân khoâng ñuû ñeå chaïy caùc moâ hình tính toaùn. Soá lieäu thöïc teá veà ngaønh deät nhuoäm khoâng nhieàu do ñoù luaän vaên coøn coù moät soá maët haïn cheá. TOÅNG QUAN VEÀ NGAØNH DEÄT NHUOÄM Tình Hình Phaùt Trieån Ngaønh Deät Nhuoäm Treân theá giôùi : Deät nhuoäm ñöôïc coi laø ngaønh phaùt trieån nhaát ôû caùc nöôùc Ñoâng AÂu taïi theå kyû 20 trôû veà tröôùc. Coâng ngheä deät nhuoäm treân theá giôùi ñaõ phaùt trieån töø raát laâu vaø song trong nhöõng naêm gaàn ñaây ñaõ coù söï chöõng laïi, do vaáp phaûi moät soá raøo caûn veà tieâu chuaån ngaøy caøng cao cuûa moâi tröôøng cuõng nhö nguoàn lao ñoäng. Taïi Vieät Nam : Deät nhuoäm laø ngaønh coâng nghieäp ñang phaùt trieån maïnh trong neàn coâng nghieäp cuûa nöôùc ta. Ngaønh coâng nghieäp naøy chieám vò trí quan troïng trong neàn kinh teá quoác daân, ñoùng goùp ñaùng keå cho ngaân saùch nhaø nöôùc vaø giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho nhieàu lao ñoäng. Coâng nghiệp Dệt Nhuộm Việt Nam những năm qua luoân coù sự tăng tröôûng lớn. Giaù trị saûn xuaát năm 2004 ñaït 8.915 tỷ ñoàng. Saûn xuất coâng nghieäp, beân caïnh nhöõng lợi ích taïo ra giaù trị thaëng dö ñoùng goùp cho sự phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, thì những taùc haïi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ñem laïi cuõng khoâng phaûi laø nhoû. Bảng 1 Tình hình saûn xuaát - xuaát khaåu ngaønh Deät -May giai ñoaïn 1990-2000 Saûn phaåm Ñôn vò 1990 1995 1996 1997 1998 1999 KH 2000 Sôïi caùc loaïi 1000taán 58 59 65 67.5 72 80 85 Vaûi luïa Trieäu m 318 263 285 298 316 346 380 Haøngmay maëc Trieäu sp 125 171 206.9 302 289.9 320 360 Haøng deät kim Trieäu sp 29 30 25.2 25.1 29 29.6 32.3 Kim ngaïch XK Tr.USD 178.7 850 1150 1350 1450 1747 2000 Tình hình saûn xuaát phaân theo vuøng cuõng seõ ñöôïc phaûn aùnh theo vieäc phaân boå naêng löïc saûn xuaát nhö ôû phaàn 1 treân: Baûng 2 Phaân loaïi vuøng Vuøng Sôïi caùc loaïi (1000 taán) Vaûi caùc loaïi (trieäu m) Haøng may maëc (trieäu sp) Naêm 1998 Naêm 1999 Naêm 1998 Naêm 1999 Naêm 1998 Naêm 1999 Vuøng 1 3 3.6 31.9 35 6.5 7.2 Vuøng 2 27 27.8 35.9 39.4 62.1 68.4 Vuøng 3 16 16.6 26.2 28.8 45.7 50.3 Vuøng 4 0 0 0 0 3.6 3.9 Vuøng 5 29 30 192.8 212.1 145.5 160 Vuøng 6 0 2 28.4 31.2 26.1 28.7 Toång coäng 75 80 315.2 346.5 289.5 318.5 Do tình hình saûn xuaát cuûa caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö taêng nhanh neân saûn löôïng vaûi naêm 1999 so vôùi 1998 taêng 39,7%, saûn phaåm may taêng 36,6% taïi vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, taïi caùc vuøng khaùc toác ñoä taêng ñaït 10-12%. Saûn phaåm deät - may cuûa caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ngaøy caøng chieám tyû troïng lôùn:  - Vaûi caùc loaïi: naêng löïc thieát keá chieám 52,5%, saûn löôïng thöïc hieän naêm 1998 chieám 23%, naêm 1999 chieám 28,7% saûn löôïng caû nöôùc vaø keá hoaïch naêm 2000 chieám 32%. - Saûn phaåm may cuõng töông töï vì caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù thò tröôøng xuaát khaåu, maùy moùc thieát bò môùi vaø coâng ngheä tieân tieán hôn neân naêng suaát cao hôn. Naêm 1998 vaø 1999 saûn löôïng cuûa caùc doanh nghieäp naøy chieám 40% toång saûn löôïng toaøn ngaønh. Söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa ngaønh Deät- May thôøi gian qua coù vai troø raát quan troïng cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Vieäc phaân boá naêng löïc saûn xuaát khoâng ñeàu ñöa ñeán tình hình saûn xuaát cuûa ngaønh Dệt Nhuộm hieän nay taäp trung vaøo hai vuøng kinh teá troïng ñieåm Baéc boä vaø Nam boä. Vieäc phaân boá löïc löôïng saûn xuaát 10 naêm qua mang tính lòch söû, coù tính töï phaùt döïa theo truyeàn thoáng ngaønh ngheà, chöa ñöôïc ñieàu tieát bôûi quy hoaïch ngaønh. Quy hoaïch Toång theå phaùt treån ngaønh coâng nghieäp Dệt Nhuộmñeán naêm 2010 môùi ñöôïc Nhaø nöôùc quan taâm vaø giao cho Boä Coâng nghieäp vaø Toång coâng ty Dệt May Vieät nam xaây döïng töø naêm 1995 vaø ñöôïc Thuû töôùng Chính phuû pheâ duyeät theo Quyeát ñònh soá 161/1998/QÑ-TTg ngaøy 4/9/1998. Quy hoaïch ñaõ ñöôïc duyeät chöa phaùt huy taùc duïng vaøo vieäc thay ñoåi cô caáu kinh teá giöõa caùc vuøng, chöa taïo ñieàu kieän ñeå giaûi quyeát lao ñoäng theo vuøng. Vieäc di daân töï do ñeå tìm vieäc laøm ngaøy caøng phoå bieán ñaõ baét ñaàu gaây maát caân ñoái veà ñôøi soáng xaõ hoäi, nhaø ôû, tröôøng hoïc... Ñeå khaéc phuïc tình hình treân, Toång Coâng ty Dệt Nhuộmñaõ coù moät soá bieän phaùp nhö lieân doanh giöõa caùc Coâng ty lôùn cuûa Toång Coâng ty vôùi caùc doanh nghieäp ñòa phöông nhö giöõa Coâng ty may Vieät Tieán ( Tp. Hoà Chí Minh - Khu kinh teá troïng ñieåm phía Nam) vôùi moät soá doanh nghieäp cuûa Ñoàng baèng soâng Cöûu Long, Coâng ty may Ñöùc Giang, Coâng ty may Chieán Thaéng... lieân doanh ñeå môû caùc xí nghieäp may ôû Thaùi Nguyeân (Vuøng nuùi phía Baéc), Coâng ty may Phöông Ñoâng (Tp. Hoà Chí Minh) lieân doanh môû xí nghieäp may ôû Quaûng Ngaõi (Vuøng 3)... ñaõ baét ñaàu taïo ñieàu kieän ñieàu chænh, phaân boå laïi saûn xuaát giöõa caùc vuøng. Tuy nhieân, vieäc naøy môùi baét ñaàu trieån khai töø naêm 1997 ñeán nay. Hôn nöõa vieäc thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi môùi taïo ñieàu kieän  thay ñoåi phaân boå löïc löôïng saûn xuaát nhanh hôn, nhaát laø ñoái vôùi ngaønh Deät laø ngaønh ñoøi hoûi voán ñaàu tö lôùn. Ñeå taïo ñieàu kieän thu huùt voán ñaàu tö vaøo caùc vuøng kinh teá khoù khaên nhö: Vuøng 1, Vuøng 3 caàn coù cô cheá thoâng thoaùng hôn veà giaù thueâ ñaát, tieàn löông coâng nhaân... Caùc vuøng, ñòa phöông caàn taïo ñieàu kieän nhieàu hôn nöõa cho caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc, veà cô cheá chính saùch caàn thay ñoåi kòp thôøi vaø ngöôøi thöïc thi cô cheá chính saùch caàn naêng ñoäng, linh hoaït phuø hôïp vôùi ñieàu kieän trong khu vöïc vaø caû nöôùc. Toùm laïi, vieäc phaân vuøng saûn xuaát ngaønh sôïi-deät-nhuoäm töø 1990-2000  trong thôøi gian ñaàu tuy chöa coù quy hoaïch, nhöng ñaõ theo ñuùng höôùng cuûa quy hoaïch ñöôïc duyeät. Ngaønh sôïi-deät-nhuoäm chuû yeáu taäp trung vaøo moät soá vuøng: Vuøng 2, Vuøng 3, Vuøng 5 vì coù löïc löôïng lao ñoäng coù kyõ thuaät, coù truyeàn thoáng, nhöng ñieàu quan troïng hôn caû laø vieäc ñaàu tö vaøo ngaønh sôïi-deät-nhuoäm caàn voán lôùn vôùi quy moâ hôïp lyù, thuaän lôïi veà giao thoâng vaän taûi vaø phaûi thöïc hieän xöû lyù moâi tröôøng, xöû lyù nöôùc thaûi, caùc yeâu caàu naøy caàn phaûi ñöôïc quan taâm ñuùng möùc môùi coù hieäu quaû. Vieäc xaùc ñònh quy moâ ñaàu tö phaûi phuø hôïp vôùi trình ñoä coâng ngheä vaø trình ñoä quaûn lyù, ñaûm baûo ñoä linh hoaït trong neàn kinh teá thò tröôøng caïnh tranh; veà ngaønh May (ôû ñaây chuû yeáu laø noùi veà may coâng nghieäp) coù theå phaùt trieån roäng raõi hôn, tuy nhieân neân taäp trung vaøo caùc khu coâng nghieäp, vaøo caùc thaønh phoá, thò xaõ. Hieän nay, vieäc phaân boá naêng löïc ngaønh may ôû caû 6 vuøng, nhöng taäp trung chuû yeáu vaøo 4 vuøng lôùn laø: Vuøng 2, Vuøng 3, Vuøng 5 vaø Vuøng 6. Suaát ñaàu tö vaøo ngaønh May khoâng lôùn (600.000-800.000 USD/Trieäu saûn phaåm quy chuaån), vieäc ñaøo taïo coâng nhaân ngaønh May khoâng khoù, thôøi gian khoâng daøi, laø ngaønh coù söùc thu huùt löïc löôïng lao ñoäng lôùn, chuû yeáu laø lao ñoäng nöõ , laø ngaønh khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Do ñoù, ngaønh May maëc coâng nghieäp neân phaùt trieån taäp trung vaøo caùc Khu coâng nghieäp, thaønh phoá vaø thò xaõ, gaàn caùc coâng ty vaø caùc doanh nghieäp Deät caøng toát. Qua phaân tích tình hình saûn xuaát vaø phaân vuøng ngaønh Deät May, ñeå ñaûm baûo phaùt trieån trong thôøi gian tôùi coù hieäu quaû hôn, caàn ruùt ra moät soá baøi hoïc kinh nghieäm sau: Caùc doanh nghieäp trong ngaønh chuû yeáu laø caùc doanh nghieäp trong nöôùc coøn non yeáu trong coâng taùc thò tröôøng, phuï thuoäc nhieàu vaøo ñoái taùc trong löïa choïn maët haøng, quaûn lyù saûn xuaát, löïa choïn coâng ngheä vaø thöôøng tieáp caän theo höôùng ñaàu tö - saûn xuaát, maø xem nheï phöông thöùc thò tröôøng vaø hieäu quaû. Caùc doanh nghieäp thöôøng khoâng coù chieán löôïc veà maët haøng, neân khoâng choïn cho mình ñöôïc maët haøng chuû löïc, muõi nhoïn ñeå töø ñoù xaây döïng keá hoaïch phaùt trieån hôïp lyù maø thöôøng chaïy theo nhu caàu thò tröôøng moät caùch thuï ñoäng. Doanh nghieäp naøo coù maët haøng chuû löïc, maët haøng chính, thöôøng laø doanh nghieäp gaët haùi ñöôïc thaønh coâng vaø hoaït ñoäng coù hieäu quaû nhö: Coâng ty May 10 choïn sô mi laø maët haøng chuû löïc, Coâng ty Deät Thaønh Coâng: sôïi vaø haøng deät kim, Coâng ty Deät Phong Phuù choïn vaûi jean, vaûi daày; Vieät Thaéng choïn vaûi pha (KT) cho may aùo, Coâng ty Thaùi Tuaán choïn vaûi  toång hôïp ñeå phuïc vuï nhu caàu may maëc cuûa phuï nöõ laø chính... Trong caùc nhaø maùy Deät, vieäc ñaàu tö coøn thieáu söï caân ñoái, ñoàng boä giöõa caùc khaâu veà thieát bò coâng ngheä cuõng nhö veà saûn löôïng töøng coâng ñoaïn; maët khaùc moái quan heä trong ngaønh cuõng chöa chaët cheõ, chöa coù söï phoái hôïp giöõa caùc doanh nghieäp coù coâng ngheä sôïi toát, nhuoäm toát vôùi caùc doanh nghieäp coù coâng ngheä deät toát. Caùc doanh nghieäp ñeàu muoán ñaàu tö kheùp kín trong khi nguoàn voán ñaàu tö vaø khaû naêng traû nôï bò haïn cheá. Do ñoù, vieäc khai thaùc naêng löïc saûn xuaát chöa cao, chaát löôïng saûn phaåm coøn keùm, hieäu quaû ñaàu tö thaáp. Vaûi ngaønh deät saûn xuaát ra chöa ñaùp öùng yeâu caàu tieâu duøng cuûa xaõ hoäi vaø phuïc vuï cho ngaønh may xuaát khaåu. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy, Chính phuû ñaõ thaønh laäp Toång Coâng ty Dệt NhuộmVieät Nam treân cô sôû hôïp nhaát: Toång Coâng ty Deät vôùi Toång Coâng ty May, nhöng vieäc toå chöùc naøy chöa thöïc söï phaùt huy ñöôïc hieäu quaû nhö mong muoán. Do haïn cheá veà voán, nhieàu doanh nghieäp söû duïng voán vay ngaén haïn, trung haïn, hoaëc duøng caû voán löu ñoäng ñeå ñaàu tö neân saûn xuaát khoâng buø ñaép ñuû caùc chi phí vaø laõi vay, daãn ñeán tình traïng moät soá doanh nghieäp khoâng traû ñöôïc nôï ñeán haïn, laâm vaøo tình caûnh khoù khaên veà voán saûn xuaát- kinh doanh, chuû yeáu taäp trung vaøo caùc doanh nghieäp Deät nhö: Coâng ty Deät 8/3, Nam Ñònh, Vónh Phuù, Hoaø Thoï, Hueá... Tröôùc thöïc traïng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng coâng nghieäp ôû nöôùc ta ngaøy caøng trôû neân böùc xuùc do söï phaùt trieån vôùi toác ñoä cao cuûa caùc hoaït ñoäng saûn xuaát caû veà soá löôïng cô sôû vaø qui moâ. Ngoaøi ra, deät nhuoäm laø loaïi hình coâng nghieäp ña daïng veà chuûng loaïi saûn phaåm vaø coù söï thay ñoåi lôùn veà nguyeân lieäu, ñaëc bieät laø thuoác nhuoäm. Hieän nay, ña soá ngaønh deät nhuoäm khoâng ñöôïc phaùt trieån ñoàng boä. Chæ coù moät soá Coâng ty lôùn ñaàu tö kyõ thuaät deät nhuoäm hieän ñaïi, coøn laïi laø ña soá caùc xí nghieäp deät nhuoäm vöøa vaø nhoû ñang söû duïng caùc thieát bò thuoäc loaïi cuõ kyõ laïc haäu, soá löôïng maùy thuû coâng vaø cô khí chieám tyû leä lôùn, do ñoù löôïng chaát thaûi taïo ra lôùn vaø gaây aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng laø ñieàu taát yeáu. Nhöõng Vaán Ñeà Moâi Tröôøng Cuûa Ngaønh Deät Nhuoäm Taùc Nhaân Gaây OÂ Nhieãm Moâi Tröôøng: OÂ nhieãm nöôùc thaûi: coâng ngheä xöû lyù hoaù hoïc vaät lieäu deät söû duïng raát nhieàu nöôùc vaø hoaù chaát, chaát trôï (textile auxiliaries) vaø thuoác nhuoäm (dyestuffs). Möùc ñoä gaây oâ nhieãm ñoäc haïi phuï thuoäc vaøo chuûng loaïi vaø soá löôïng söû duïng chuùng vaø vaøo caû coâng nghieäp aùp duïng. Coù theå chia ra caùc chaát thoâng thöôøng söû duïng laøm 3 nhoùm chính: Nhoùm thöù nhaát: caùc chaát ñoäc haïi vôùi vi sinh vaø caù Xuùt ( NaOH) vaø natri cacbonat ( Na2CO3) ñöôïc söû duïng vôùi soá löôïng lôùn ñeå naáu vaûi sôïi boâng vaø xöû lyù tröôùc sôïi pha ( chuû yeáu laø polyester/boâng). Axit voâ cô ( H2SO4) duøng giaët, trung hoaø xuùt, vaø hieän maøu thuoác nhuoäm hoaøn nguyeân tan indigosol. Caùc chaát khöû voâ cô nhö natri hydrosulfit ( Na2S2O4) duøng trong nhuoäm hoaøn nguyeân ( vat dyeing). Natri sulfur ( Na2S) duøng khöû thuoác nhuoäm löu hoaù (sulfur dyes). Dung moâi höõu cô clo hoaù, nhö caùc chaát taûi trong nhuoäm muøng tuyn hoaøn taát Formandehyt coù trong thaønh phaàn caùc chaát caàm maøu vaø caùc chaát xöû lyù hoaøn taát Crom VI (K2Cr2O7) trong nhuoäm len baèng thuoác nhuoäm Crom Daàu môõ duøng ñeå cheá taïo hoà in pigment. Caùc chaát ngaâm thaáu vaø taåy röûa khoâng ion treân cô sôû ankyiphenol etoxylat (APOE). Moät haøm löôïng nhaát ñònh kim loaïi naëng ñi vaøo nöôùc thaûi. Trong moät taán xuùt coâng nghieäp neáu saûn xuaát baèng ñieän cöïc thuyû phaân coù 4g thuyû phaân. Taïp chaát kim loaïi naëng coù trong thuoác nhuoäm söû duïng, nhö trong thuoác nhuoäm hoaøn nguyeân. Haøm löôïng halogen höõu cô AOX ñoäc haïi( Organo-halogen content) ñöa vaøo nöôùc thaûi töø moät soá thuoác nhuoäm hoaøn nguyeân, moät soá thuoác nhuoäm phaân taùn (disperse dyes), moät vaøi thuoác nhuoäm ( reactive dyes), moät soá ít pigment vaø thuoác nhuoäm cation ( cation dyes). Muoái aên (NaCl) hay muoái glaube ( Na2SO4) duøng nhuoäm thuoác hoaït tính theo phöông phaùp “ taän trích” (exhaust dyeing) thaûi ra vôùi noàng ñoä >2mg/l ñoái vôùi vi sinh vaät. Nhoùm thöù hai: caùc chaát khoù phaân giaûi vi sinh. Caùc chaát giaët voøng thôm, maïch etylenoxit daøi hoaëc caùc caáu truùc maïch. Caùc polymer toång hôïp caùc chaát hoà hoaøn taát, caùc chaát hoà sôïi doïc ( sôïi toång hôïp hay sôïi pha) nhö PAV, polyacrylat. Phaàn lôùn caùc chaát nhö hoaù, caùc chaát laøm meàm, caùc chaát taïo phöùc taïp trong lyù hoaù hoïc. Taïp chaát daàu khoaùng, silicon töø daàu keùo sôïi taùch ra. Xô sôïi vaø caùc taïp thieân nhieân coù trong xô sôïi bò loaïi boû trong caùc coâng ñoaïn xöû lyù nöôùc. Caùc chaát duøng hoà sôïi doïc treân cô sôû tinh boät bieán tính. Caùc chaát giaët vôùi ankyl maïch thaúng – chaát taåy röûa meàm. Muoái trung tính ( NaCl, Na2SO4) ôû noàng ñoä thaáp. Do ñaëc ñieåm cuûa nghaønh coâng nghieäp deät nhuoäm laø coâng nghieäp saûn xuaát goàm nhieàu coâng ñoaïn, thay ñoåi theo maët haøng, neân khoù xaùc ñònh chính xaùc thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi. Trong nöôùc thaûi deät nhuoäm coù chöùa nhieàu chaát xô, sôïi, chaát taïo moâi tröôøng, tinh boät, men, chaát oxy hoaù, kim loaïi naëng… Coù theå chaát löôïng nöôùc thaûi trong caùc coâng ñoaïn sau: Naáu Löôïng nöôùc thaûi 60m3/taán vaûi. BOD5 = 20-60kg/taán vaûi. pH = 12 -14. Giaët taåy: Löôïng nöôùc thaûi 5-6 m3/ taán vaûi. BOD5 = 20 -150kg/taán vaûi. pH = 11-13 Ruõ hoà Löôïng nöôùc thaûi 10-20 m3/ taán vaûi. BOD5 = 20 -50kg/taán vaûi. COD/BOD = 1.5 Taåy traéng, nhuoäm, in vaø hoaøn taát: löôïng nöôùc thaûi tuyø thuoäc vaøo loaïi sôïi: Sôïi Acrylic: 35m3 nöôùc thaûi/taán vaûi. Len (PE): 70m3 nöôùc thaûi/taán vaûi. Cotton (Co):100m3 nöôùc thaûi /taán vaûi. Vaûi thaám: 200m3 nöôùc thaûi /taán vaûi. Thoâng thöôøng, trong caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi nhaø maùy deät nhuoäm, löôïng nöôùc thaûi ñöôïc tính 100m3/taán vaûi. Taûi löôïng oâ nhieãm tuyø thuoäc vaøo nhieàu loaïi sôïi ( töï nhieân hay toång hôïp), coâng ngheä nhuoäm ( nhuoäm lieân tuïc hay giaùn ñoaïn), coâng ngheä in vaø ñoä hoaø tan cuûa hoaù chaát söû duïng. Khoù hoaø troän nöôùc thaûi cuûa caùc coâng ñoaïn, thaønh phaàn nöôùc thaûi coù theå khaùi quaùt nhö sau: pH: pH = 4 -12; pH=4.5 cho coâng ngheä sôïi PE. pH= 11cho coâng nghieäp nhuoäm sôïi Co. Nhieät ñoä: Dao ñoäng theo thôøi gian, thaáp nhaát laø 400C. So saùnh vôùi nhieät ñoä cao nhaát khoâng öùc cheá hoaït ñoäng cuûa vi sinh laø 370C thì nöôùc thaûi ra ôû ñaây gaây aûnh höôûng baát lôïi ñeán hieäu quaû xöû lyù. COD COD =250 -1500mgO2/l ( 50 -150kg/taán vaûi). BOD BOD = 80-500mgO2/l, tyû leä COD/BOD5 =3-5, nöôùc thaûi khoù bò phaân giaûi do vi sinh vaät. Ñoä maøu: Ñoä maøu = 500-2000 ñv Pt/Co. SS Chaát raén lô löûng =30 - 400mg/l, ñoâi khi cao ñeán 1000mg/l ( trong tröôøng hôïp nhuoäm sôïi cotton). Chaát hoaït tính beà maët Chaát hoaït tính beà maët: 10 -50mg/l. Nhìn chung, nöôùc thaûi töø nghaønh deät nhuoäm coù ñoä kieàm khaù cao, coù ñoä maøu vaø haøm löôïng caùc chaát höõu cô, toång chaát raén cao. Ñaëc tính nöôùc thaûi vaø caùc chaát gaây oâ nhieãm trong nöôùc thaûi ngaønh deät nhuoäm ñöôïc toång keát ôû baûng sau: Bảng 3 Caùc chaát gaây oâ nhieãm vaø ñaëc tính cuûa nöôùc thaûi ngaønh deät – nhuoäm. Coâng ñoaïn Chaát oâ nhieãm trong nöôùc thaûi Ñaëc tính cuûa nöôùc thaûi Hoà sôïi, giuõ hoà Tinh boät, glucose, carboxy metyl xenlulo, polyvinyl alcaol, nhöïa, chaát beùo, saùp BOD cao ( 34-50%toång saûn löôïng BOD Naáu taåy NaOH, chaát saùp vaø daàu môõ, tro, soda, silicat natri vaø xô sôïi vuïn Ñoä kieàm cao, maøu toái, BOD cao( 30% toång BOD) Taåy traéng Hypoclorit, hôïp chaát chöùa clo, NOH,axit… Ñoä kieàm cao, chieám 5%BOD Laøm boùng NaOH, taïp chaát Ñoä kieàm cao, BOD thaáp (döôùi 1%BOD) Nhuoäm Caùc loaïi thuoác nhuoäm, axit axetic vaø caùc muoái kim loaïi Ñoä maøu raát cao, BOD khaù cao(6%toång BOD, TS cao) In Chaát maøu, tinh boät, daàu, ñaát seùt, muoái kim loaïi, axít… Ñoä maøu cao, BOD cao vaø daàu môõ Hoaøn thieän Veát tinh boät, môõ ñoäng vaät, muoái Kieàm nheï, BOD thaáp. ( Nguoàn: Giaùo trình coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi – Nhaø xuaát baûn khoa hoïc kyõ thuaät). Tính Chaát: Nöôùc thaûi deät nhuoäm raát ña daïng vaø phöùc taïp. Caùc loaïi hoùa chaát söû duïng nhö: phaåm nhuoäm, chaát hoaït ñoäng beà maët, chaát ñieän ly, chaát ngaäm, chaát taïo moâi tröôøng, tinh boät, men, chaát oxi hoùa … Caùc chaát naøy hoøa tan döôùi daïng ion vaø caùc chaát kim loaïi naëng ñaõ laøm taêng theâm tính ñoäc haïi khoâng nhöõng trong thôøi gian tröôùc maét maø coøn veà laâu daøi ñeán moâi tröôøng soáng. Coâng ngheä deät nhuoäm söû duïng moät löôïng nöôùc thaûi lôùn phuïc vuï cho caùc coâng ñoaïn saûn xuaát ñoàng thôøi thaûi ra moät löôïng nöôùc thaûi raát lôùn töông öùng bình quaân khoaûng 12 – 300 m3/taán vaûi. Trong soá ñoù hai nguoàn nöôùc caàn giaûi quyeát chính laø töø coâng ñoaïn deät nhuoäm vaø naáu taåy. Nöôùc thaûi taåy giaët coù pH lôùn töø 9 – 12, haøm löôïng chaát höõu cô cao (COD = 1000 – 3000 mg/l) do thaønh phaàn caùc chaát taåy gaây neân. Ñoä maøu cuûa nöôùc taåy khaù lôùn ôû nhöõng giai ñoaïn taåy ban ñaàu vaø coù theå leân ñeán 10.000 Pt – Co, haøm löôïng caën lô löûng SS coù theå ñaït ñeàn trò soá 2000 mg/l, noàng ñoä naøy giaûm daàn ôû cuoái chu kì xaû vaø giaët. Thaønh phaàn cuûa nöôùc thaûi chuû yeáu bao goàm: thuoác nhuoäm thöøa, chaát hoaït ñoäng beà maët, caùc chaát oxi hoùa, saùp xuùt, chaát ñieän ly v.vv. Thaønh phaàn nöôùc thaûi nhuoäm thì khoâng oån ñònh vaø ña daïng, thay ñoåi ngay trong töøng nhaø maùy khi nhuoäm caùc loaïi vaûi khaùc nhau. Nhìn chung nöôùc thaûi deät nhuoäm bao goàm caùc goác nhö: R – SO3Na, N – OH, R – NH2, R – Cl… pH nöôùc thaûi thay ñoåi töø 2 – 14, ñoä maøu raát cao coù khi leân ñeán 50.000 Pt – Co, haøm löôïng COD thay ñoåi töø 80 – 18000 mg/l. Tuøy theo töøng loaïi phaåm nhuoäm maø aûnh höôûng ñeán tính chaát nöôùc thaûi. Thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi thay ñoåi lieân tuïc trong ngaøy. Nhaát laø taïi caùc nhaø maùy saûn xuaát theo qui trình giaùn ñoaïn, caùc coâng ñoaïn nhö giaët, naáu taåy, nhuoäm ñeàu thöïc hieän treân cuøng moät maùy. Do vaäy tuøy theo töøng giai ñoaïn, nöôùc thaûi cuõng bieán ñoåi, daãn ñeán ñoä maøu, haøm löôïng chaát höõu cô, ñoä pH, haøm löôïng caën ñeàu khoâng oån ñònh. Beân caïnh hai nguoàn ñaëc tröng treân, nöôùc thaûi ôû caùc khaâu hoà sôïi, giaët xaû cuõng coù haøm löôïng höõu cô cao, pH vöôït tieâu chuaån xaû thaûi. Tuy nhieân coâng ñoaïn hoà sôïi, löôïng nöôùc ñöôïc söû duïng raát nhoû, haàu nhö toaøn boä phaåm hoà ñöôïc baùm treân vaûi, nöôùc thaûi chæ xaû ra khi laøm veä sinh thieát bò neân khoâng ñaùng keå. Maët khaùc moät soá caùc hoùa chaát chöùa kim loaïi nhö croâm, nhaân thôm, caùc phaàn chöùa ñoäc toá khoâng nhöõng coù theå tieâu dieät thuûy sinh vaät maø coøn gaây haïi tröïc tieáp ñeán ngöôøi daïn ôû khu vöïc laân caän vaø gaây ra moät soá beänh nguy hieåm nhö ung thö. Moät yeáu toá nöõa, ñoä maøu cao trong nöôùc thaûi, neáu xaû thaûi lieân tuïc vaøo nguoàn nöôùc seõõ laøm cho ñoä maøu taêng daàn, daãn ñeán hieän traïng nguoàn nöôùc bò vaãn ñuïc, chính caùc thuoác nhuoäm thöøa coù khaû naêng haáp thuï aùnh saùng, ngaên caûn söï khueách taùn cuûa aùnh saùng vaøo nöôùc, do vaäy thöïc vaät daàn daàn bò huûy dieät, sinh thaùi nguoàn nöôùc coù theå bò aûnh höôûng nghieâm troïng. Nöôùc thaûi deät nhuoäm coù haøm löôïng COD, BOD, ñoä maøu cao vaø pH khoâng oån ñònh. Nöôùc thaûi coâng ngheä deät nhuoäm gaây ra oâ nhieãm nghieâm troïng ñoái vôùi moâi tröôøng soáng: ñoä maøu, pH, TS, COD, nhieät ñoä vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp xaû vaøo nguoàn. Haøm löôïng chaát beà maët ñoâi khi quaù cao, khi thaûi vaøo nguoàn nöôùc nhö soâng, keânh raïch taïo maøng noãi treân beà maët, ngaên caûn söï khueách taùn cuûa oxi vaøo moâi tröôøng nöôùc gaây nguy haïi cho caùc hoaït ñoäng cuûa thuûy sinh vaät. Sô Ñoà 1 Quy Trình Coâng Ngheä Deät Nhuoäm Chuaån bò nhuoäm: Ruõ, hoà, naáu,taåy Laøm boùng Nhuoäm In boâng Caàm maøu Hoà vaêng Caïo loâng Co uûi Ñoùng kieän Chuaån bò sôïi nguyeân lieäu Kieåm gaáp Giaët, taåy Hoà sôïi Chuaån bò sôïi nguyeân lieäu: sôïi nguyeân lieäu ñöôïc nhaäp vaøo ñaàu tieân qua coâng ñoaïn ñaùnh oáng nhaèm loaïi boû xô, caën baån. Hoà sôïi: ñöôïc tieán haønh tröôùc khi deät coù taùc duïng taêng cöôøng löïc cho sôïi trong quaù trình deät, sau khi hoà sôïi xong vaûi seõ ñem ñi deät. Chaát hoà sôïi bao goàm: tinh boät, keo ñoäng vaät, (cazein vaø zelatin), chaát laøm meàm, daàn thaûo moäc, chaát beùo, chaát giöõ aåm CaCl2, glyxerin, chaát choáng moác fenol. Chuaån bò nhuoäm bao goàm: Phaân truïc, taåy vaø giuõ hoà: Phaân truïc: xaùc ñònh löôïng phaåm maøu nhuoäm vaø caùc phuï gia khaùc theo khoái löôïng vaûi caàn nhuoäm. Naáu taåy: coù taùc duïng phaù huûy caùc taïp chaát xenluloza nhö peptin chöùa nitô, pentoza,… ñoàng thôøi taùch deã daøng caùc axit beùo khoûi vaûi, ôû nhieät ñoä lôùn hôn 850C saùp bò noùng chaûy, nhuõ hoùa, taùch khoûi beà maët vaûi. Maët khaùc quaù trình naáu coøn laøm bieán ñoåi caáu truùc xô, deã haáp phuï thuoác nhuoäm. Hoùa chaát trong coâng ñoaïn naøy bao goàm: NaOH, NaHSO3, Na2SiO3, H2O2, chaát hoaït ñoäng beà maët taùc duïng nhuõ hoùa saùp, giaûm söùc caêng beà maët, taïo ñieàu kieän cho dung dòch deã thaám vaøo vaûi. Taåy traéng: coâng ñoaïn naøy ñöôïc duøng cho saûn xuaát caùc loaïi vaûi traéng, do sau khi naáu caùc thaønh phaàn vaûi coøn chöùa caùc chaát maøu thieân nhieân chöa bò huûy hoaïi, ñoàng thôøi xenlulozô coù khaû naêng haáp phuï caùc chaát saãm maøu trong nöôùc naáu. Giuõ hoà: quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän baèng caùch ngaâm uû hoùa chaát, sau ñoù giaët eùp baèng nöôùc noùng ñeå loaïi saïch caùc taïp chaát, tinh boät … Thoâng thöôøng caùc hoùa chaát cho vaøo laø acid loaõng, NaOH, chaát oxi hoùa H2O2, men goác thöïc vaät, ñoäng vaät, xaø boâng …. Nhuoäm sôïi: Ñöôïc tieán haønh sau khi hoaøn taát caùc coâng ñoaïn chuaån bò nhuoäm. Trong giai ñoaïn naøy coù söû duïng caùc hoùa chaát nhö: NaOH, CH3COOH, chaát taïo moâi tröôøng kieàm hay axit, phaåm nhuoäm, chaát hoaït ñoäng beà maët, chaát khöû, chaát ñieän ly. Ñoái vôùi caùc maët vaûi khaùc nhau ñoøi hoûi phaåm nhuoäm vaø moâi tröôøng khaùc nhau. Taåy giaët: Nhaèm laøm saïch vaûi, loaïi boû caùc taïp chaát, maøu thuoác nhuoäm thöøa … qui trình taåy giaët bao goàm xaø phoøng hay hoùa chaát giaët toång hôïp ôû nhieät ñoä khoaûng 800C, sau ñoù xaû laïnh vôùi caùc chaát taåy giaët thoâng duïng nhö laø: xaø phoøng, soâña. Coâng ñoaïn hoaøn taát: laø coâng ñoaïn cuoái cuøng taïo ra vaûi coù chaát löôïng toát vaø theo ñuùng yeâu caàu nhö: choáng moác, choáng chaùy, meàm, choáng phai maøu … hoaëc trôû veà traïng thaùi töï nhieân sau quaù trình caêng keùo, co ruùt ôû caùc khaâu tröôùc hay thaúng neáp ngay ngaén. TOÅNG QUAN VEÀ COÂNG TY TNHH SONG THUÛY H.K Giôùi Thieäu Sô Löôïc Veà Coâng Ty Teân coâng ty: COÂNG TY TNHH SX – TM - XNK SONG THUÛY H.K. Ñòa ñieåm coâng ty: Loâ soá 5, Ñöôøng Taân Taïo, khu coâng nghieäp Taân Taïo. Ngaønh ngheà kinh doanh: saûn xuaát, mua baùn caùc saûn phaåm haøng deät may, nhuoäm vaø hoaøn taát vaûi. Toaøn boä dieän tích cuûa coâng ty khoaûng 7.000m2, maët tieàn cuûa khu ñaát höôùng ra ñöôøng Taân Taïo. Yeâu caàu tieâu chuaån xaû thaûi vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc cuûa Ban Quaûn Lyù Khu Coâng Nghieäp ñoái vôùi caùc Coâng ty trong Khu Coâng Nghieäp ñaït tieâu chuaån thaûi vaøo nguoàn loaïi B (TCVN 5945 – 2005). Hieän Traïng Moâi Tröôøng Taïi Coâng Ty Toùm taét giai ñoaïn saûn xuaát: Bảng 4 Quy trình saûn xuaát: Quaù trình Muïc ñích Nguyeân lieäu ñaàu vaøo Saûn phaåm Chaát thaûi 1. Taåy traéng Nhieät ñoä ban ñaàu 40oC Nhieät ñoä taåy traéng 98oC Phaân huûy caùc chaát maøu vaø laøm traéng vaûi. - Vaûi moäc caùc loaïi nhuoäm maøu saùng - Nöôùc. + Vaûi PE, Vaûi PECO - Hoaù chaát: H2O2, NaOH, chaát trôï, chaát khaùng boït… Vaûi traéng sau taåy. Nöôùc chöùa hoaù chaát dö ôû nhieät ñoä 80oC. 1.1 Xaû noùng Nhieät ñoä ban ñaàu 40oC Nhieät ñoä xaû noùng 80oC Nhieät ñoä xaû noùng 80oC Xaû saïch caùc hoaù chaát coøn dö treân vaûi. - Nöôùc + Vaûi PE, Vaûi PECO Vaûi saïch dung dòch taåy. Nöôùc thaûi chöùa hoaù chaát taåy coøn laïi ôû 80oC. 1.2 Trung hoøa Nhieät ñoä 40oC Loaïi boû NaOH dö baùm treân vaûi - Nöôùc + Vaûi PE, Vaûi PECO - Hoaù chaát: CH3COOH Vaûi saïch chuaån bò nhuoäm Nöôùc thaûi chöùa hoaù chaát dö ôû 40oC. 2. Nhuoäm Chuaån bò ôû 40oC vaø taêng leân 80oC trong 10 phuùt Cho thuoác nhuoäm ôû 80oC Cho muoái ôû 80oC Cho soda ôû 60oC Tieáp tuïc duy trì trong 40 phuùt ôû 60oC Taïo moâi tröôøng cho maøu ñöôïc phaân taùn ñeàu OÅn ñònh maøu treân vaûi OÅn ñònh maøu treân vaûi - Nöôùc + Vaûi PE, Vaûi P._.