Tính toán thiết kế hệ thống xử lý nước thải bệnh viện Trảng Bàng-Tây Ninh

Chương I : MỞ ĐẦU Lý do chọn đề tài : Cùng với sự phát triển toàn diện của đất nước, chất lượng cuộc sống ngày càng được cải thiện và nâng cao, con người quan tâm nhiều hơn đến các vấn đề về chăm sóc và bảo vệ sức khỏe. Nhu cầu khám và chữa bệnh của người dân cũng do đó mà không ngừng tăng lên. Theo chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước về việc chú trọng xây dựng và phát triển toàn diện mạng lưới dịch vụ y tế cộng đồng trên phạm vi cả nước, các bệnh viện, trạm y tế đã được mở rộng, cải tạo và nâng cấp nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu khám chữa bệnh cho người dân. Trong những năm gần đây, hoạt động của các bệnh viện ở nước ta hiện nay đang dần được cải thiện cả về chất và lượng đối với không chỉ riêng các bệnh viện nhà nước mà cả sự đóng góp của các bệnh viện tư nhân. Song song với việc tăng cường khả năng phục vụ khám chữa bệnh cho người dân, các hoạt động của bệnh viện cũng thải ra một lượng lớn nước thải chứa các chất hóa học, hỗn hợp chất hữu cơ, vi sinh vật…tác động trực tiếp lên sức khỏe con người đồng thời gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống. Tuy nhiên, hiện nay, việc xử lý nước thải y tế chưa được các bệnh viện quan tâm đúng mức nên hầu hết các bệnh viện, cơ sở y tế không trang bị hệ thống xử lý nước thải hoặc hệ thống không đảm bảo tiêu chuẩn. Việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống xử lý nước thải y tế tại các bệnh viện là một trong những giải pháp được nhà nước và các cơ quan ban ngành chức năng quan tâm và tiến tới bắt buộc thực hiện. Nước thải bệnh viện với các đặc tính: ngoài những yếu tố ô nhiễm thông thường như chất hữu cơ, vi khuẩn, còn có những chất bẩn khoáng và hữu cơ đặc thù như các phế phẩm thuốc, các chất khử trùng, các dung môi hóa học, dư lượng thuốc kháng sinh, và có thể có cả các đồng vị phóng xạ được sử dụng trong quá trình chẩn đoán và điều trị bệnh…Như vậy, nếu không được xử lý triệt để, song hành với chức năng chữa bệnh, hệ thống bệnh viện lại trở thành nguồn lây bệnh vì phát tán loại nước thải “nhạy cảm” dễ gây ra phản ứng mạnh mẽ trong cộng đồng dân cư. Maët khaùc, trong nöôùc thaûi coøn chöùa moät soá vi khuaån gaây beänh, caùc ñoäc toá gaây nguy haïi ñeán söùc khoûe con ngöôøi vaø heä thuûy sinh cuûa nguoàn tieáp nhaän. Chính vì nhöõng nguyeân nhaân treân maø vieäc xöû lyù nöôùc thaûi laø moät ñieàu kieän raát caàn thieát hieän nay. Nhaän thöùc saâu saéc nhöõng vaán ñeà caáp baùch treân. Ñeà Taøi Toát Nghieäp: “ TÍNH TOAÙN THIEÁT KEÁ HEÄ THOÁNG XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI BEÄNH VIỆN TRẢNG BÀNG, HUYỆN TRẢNG BÀNG _ TỈNH TÂY NINH ’’ đã ra đời nhằm goùp phaàn caûi thieän moâi tröôøng, ngaên ngöøa oâ nhieãm moâi tröôøng do nước thải y tế gaây ra, đồng thời ñeà xuaát bieän phaùp kyõ thuaät xöû lyù thích hôïp, phaàn naøo khaéc phuïc tình hình oâ nhieãm thöïc taïi, ñaûm baûo tieâu chuaån xaû thaûi theo quy ñònh vôùi kinh phí ñaàu tö phuø hôïp. Mục tiêu nghiên cứu : Ñeà taøi nghieân cöùu thöïc traïng xaû thaûi vaø ñaëc tính cuûa nöôùc thaûi beänh vieän Trảng Bàng, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh, từ đó tính toán thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi phuø hôïp vôùi bệnh viện hướng tới mục tiêu hạn chế sự tác động ô nhiễm của nước thải bệnh viện lên môi trường. Phương pháp nghiên cứu : Phương pháp nghieân cöùu taøi lieäu: ñoïc vaø thu thaäp soá lieäu veà tình hình nöôùc thaûi y teá vaø caùc heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi y teá, beänh vieän nói chung. Phương pháp khảo sát: khảo sát tình hình thực tế của bệnh viện Trảng Bàng, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh và tính chất của maãu nöôùc thaûi bệnh viện Trảng Bàng, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh. Phương pháp tính toaùn: tính toaùn thieát keá caùc coâng trình ñôn vò trong hệ thống xử lý đề xuất. Nội dung nghiên cứu : Nghieân cöùu cô sôû lyù thuyeát coù lieân quan veà nöôùc thaûi vaø nöôùc thaûi bệnh viện Tìm hieåu caùc bieän phaùp xöû lyù nöôùc thaûi bệnh viện nói chung . Tìm hieåu hieän traïng phaùt sinh nöôùc thaûi vaø ñaëc tröng cuûa nöôùc thaûi taïi Beänh Vieän Trảng Bàng, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh. Đề xuất và löïa choïn coâng ngheä phuø hôïp vôùi tính chaát nöôùc thaûi vaø ñieàu kieän thöïc teá cuûa beänh vieän Trảng Bàng, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh. Tính toaùn - thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cho Beänh Vieän Trãng Bàng, Huyện Trãng Bàng, Tỉnh Tây Ninh, công suất 180 m3 / ngày đêm trên cơ sở công nghệ đã lựa chọn. Khaùi toaùn giaù thaønh các công trình đơn vị trong hệ thống xöû lyù nöôùc thaûi. Ý nghĩa đề tài : Đề tài naøy goùp phaàn ñeà xuaát bieän phaùp kyõ thuaät xöû lyù thích hôïp, phaàn naøo khaéc phuïc tình hình oâ nhieãm thöïc taïi, ñaûm baûo tieâu chuaån xaû thaûi theo quy ñònh vôùi kinh phí ñaàu tö phuø hôïp, đồng thời thieát keá moät heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi ñeå goùp phaàn baûo veä moâi tröôøng trong saïch khoâng aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng, söùc khoûe coäng ñoàng. Ngoài ra, keát quaû tính toaùn vaø thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi coù thể được sử dụng như một tài liệu tham khảo cho beänh vieän Trảng Bàng, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh khi ñaàu tö xaây döïng trong thöïc teá. Đồng thời, đây cũng có thể được xem như là một mô hình thí điểm để mở rộng phạm vi xử lý nước thải cho các trung tâm y tế trên địa bàn tỉnh đảm bảo tiêu chuẩn xả thải trước khi thải ra nguồn tiếp nhận. Chương II : TỔNG QUAN VỀ NƯỚC THẢI BỆNH VIỆN _ CÁC PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ NƯỚC THẢI BỆNH VIỆN Khái quát về ngành Y Tế : Y teá laø moät ngaønh coù truyeàn thoáng laâu ñôøi, söï keát hôïp giöõa Y hoïc coå truyeàn vaø Y hoïc hieän ñaïi ñaõ taïo neân ñaëc tröng cô baûn cuûa neàn Y teá. Nhìn một cách tổng quát ở mọi góc độ khác nhau, ngành y tế Việt Nam đã có những biến đổi sâu sắc về tất cả các mặt, cùng với sự phát triển của đất nước và sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật ngành y tế đã được trang bị những trang thiết bị hiện đại nhằm phục vụ và chăm sóc sức khỏe tốt cho người dân, từ nhận thức tư tưởng cho đến tổ chức, phương thức hoạt động ngày một tốt hơn từ y thuật cho đến y đức của các cán bộ trong ngành y tế. Theo thống kê của bộ y tế năm 2006, trên cả nước hiện nay tổng số cơ sở khám chữa bệnh là 13.232 cơ sở, trong đó bao gồm bệnh viện, phòng khám đa khoa khu vực, bệnh viện điều dưỡng và phục hồi chức năng, trạm y tế phường, xã, trạm y tế cơ quan, xí nghiệp và các cơ sở khác. Bên cạnh các cơ sở y tế nhà nước đã bắt đầu hình thành hệ thống y tế tư nhân gồm: 19.895 cơ sở hành nghề y, 14.048 cơ sở hành nghề dược, 7.015 cơ sở hành nghề y học cổ truyền, 5 bệnh viện tư có vốn đầu tư nước ngoài đã góp phần giảm bớt sự quá tải của các bệnh viện nhà nước. Rieâng huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh coù một beänh vieän huyện vaø 8 trung taâm y teá xã , bôûi theá nhu caàu cho hoaït ñoäng ngaønh y teá laø raát lôùn, vaø löôïng nöôùc cung caáp luoân tæ leä thuaän vôùi löôïng nöôùc thaûi ra. Caùc loại nước thải phaùt sinh trong bệnh viện : Nöôùc thaûi laø nöôùc möa : Nöôùc möa quy öôùc saïch : Laø loaïi nöôùc thaûi sinh ra do löôïng möa rôi treân khuoân vieân beänh vieän. Chaát löôïng nöôùc möa khi chaûy vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc phuï thuoäc vaøo noàng ñoä trong saïch cuûa khí quyeån taïi khu vöïc ñang xeùt vaø ñaëc ñieåm maët baèng bị röûa troâi. Theo phöông aùn boá trí maët baèng beänh vieän, trung taâm y teá, caùc khu vöïc saân baõi ñeàu traùng nhöïa, khoâng ñeå haøng hoùa hoặc raùc röôûi tích tuï laâu ngaøy treân khu vöïc saân baõi. Do ñoù, nöôùc möa khi chaûy traøn qua khu vöïc naøy coù möùc ñoä oâ nhieãm khoâng ñaùng keå vaø ñöôïc xem laø nöôùc thaûi "qui öôùc saïch" cuøng vôùi nöôùc möa thu gom treân maùi caùc khu nhaø trong beänh vieän. Nöôùc bò nhieãm baån : Nöôùc möa coù khaû naêng bò nhieãm baån khi chaûy qua moät soá vò trí vaø khu cöïc ñaëc bieät nhö: caùc gioû raùc ñaët ngoaøi ñöôøng, khu vöïc ñaët boàn chöùa nhieân lieäu cho maùy phaùt ñieän döï phoøng … Thaønh phaàn nöôùc möa trong tröôøng hôïp naøy seõ coù khaû naêng chöùa caùc chaát gaây baån vaø vaùng daàu môõ. Nöôùc thaûi sinh hoaït : Laø loaïi nöôùc thaûi sau khi söû duïng cho caùc nhu caàu sinh hoaït trong beänh vieän: aên uoáng, taém röûa, veä sinh… töø caùc khu laøm vieäc, caùc khu nhaø veä sinh, nhaø aên, caên tin… thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi sinh hoaït töø caùc cuïm daân cö ñoâ thò khaùc: chöùa caùc chaát cặn baõ, chaát höõu cô hoøa tan, caùc chaát dinh döôõng vaø vi truøng. Chaát löôïng nöôùc thaûi sinh hoaït naøy vöôït quaù tieâu chuaån quy ñònh hieän haønh vaø coù khaû naêng gaây oâ nhieãm höõu cô, laøm giaûm löôïng oxy hoøa tan voán raát quan troïng ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa thuûy sinh vaät taïi nguoàn tieáp nhaän. Nöôùc thaûi khaùm vaø ñieàu trò beänh : Loaïi nöôùc thaûi naøy coù theå noùi laø loaïi nöôùc thaûi coù möùc ñoä oâ nhieãm höõu cô vaø chöùa nhieàu vi truøng gaây beänh nhaát trong soá caùc doøng thaûi nöôùc cuûa beänh vieän. Nöôùc thaûi loaïi naøy phaùt sinh töø nhieàu khaâu vaø quaù trình khaùc nhau trong beänh vieän: giặt taåy aùo quaàn beänh nhaân, khaên lau, chaên meàn, drap cho caùc giöôøng beänh, suùc, röûa caùc vaät duïng y khoa, xeùt nghieäm, giaûi phẫu, saûn nhi, veä sinh lau chuøi caùc phoøng beänh vaø caùc phoøng laøm vieäc… Tuøy theo töøng khaâu vaø quaù trình cuï theå maø tính chaát nöôùc thaûi vaø möùc ñoä oâ nhieãm khi ñoù seõ khaùc nhau Nhìn chung, nöôùc thaûi beänh vieän ñaëc tröng laø chöùa nhieàu maàm beänh, ñaëc bieät laø caùc beänh truyeàn nhieãm. Moät soá khu vöïc coù möùc ñoä nhieãm vi sinh gaây beänh, cặn lô löûng, caùc chaát höõu cô raát cao. Nöôùc thaûi khu moå: chöùa maùu vaø caùc beänh phaåm… Nöôùc thaûi khu xeùt nghieäm: chöùa nhieàu vi truøng gaây beänh khaùc nhau. Ngoaøi ra, nöôùc thaûi coøn coù khaû naêng nhieãm xaï töø caùc khu X - Quang, röûa phim. Vieäc xöû lyù nöôùc thaûi bò nhieãm phoùng xaï raát khoù khaên vaø toán keùm (do chu kyø phaân huûy caùc chaát phoùng xaï khaù laâu). Về nguyên tắc, loại nước thải này phải được thải bỏ và xử lý riêng biệt với các loại nước thải khác vì nó được xếp vào loại chất thải nguy hại. Caùc chæ tieâu cô baûn veà chaát löôïng nöôùc thaûi bệnh viện : Caùc chæ tieâu lyù hoùa : Chaát raén toång coäng : Chaát raén toång coäng trong nöôùc thaûi bao goàm caùc chaát raén khoâng tan hoặc lô löûng vaø caùc hôïp chaát tan ñaõ ñöôïc hoøa tan vaøo trong nöôùc. Muøi : Hôïp chaát gaây muøi ñaëc tröng nhaát laø H2S _ muøi tröùng thoái. Caùc hôïp chaát khaùc, chaúng haïn nhö indol, skatol, cadaverin vaø cercaptan ñöôïc taïo thaønh döôùi ñieàu kieän yeám khí coù theå gaây ra nhöõng muøi khoù chòu hôn caû H2S. Ñoä maøu : Maøu cuûa nöôùc thaûi laø do caùc chaát thaûi sinh hoaït, coâng nghieäp, thuoác nhuoäm hoặc do caùc saûn phaåm đöôïc tao ra töø caùc quaù trình phaân huûy caùc chaát höõu cô. Ñôn vò ño ñoä maøu thoâng duïng laø mgPt/L (thang ño Pt _Co). Ñoä maøu laø moät thoâng soá thöôøng mang tính chaát cảm quan, coù theå ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù traïng thaùi chung cuûa nöôùc thaûi. Ñoä ñuïc : Ñoä ñuïc cuûa nöôùc thaûi laø do caùc chaát lô lửng vaø caùc chaát daïng keo chöùa trong nöôùc thaûi taïo neân. Ñôn vò ño ñoä ñuïc thoâng duïng laø NTU. Caùc chæ tieâu hoùa hoïc vaø sinh hoïc : pH : pH laø chæ tieâu đặc tröng cho tính axit hay bazô cuûa nöôùc vaø ñöôïc tính baèng noàng ñoä cuûa ion Hydro ( pH = -lg[H+]). pH laø chæ tieâu quan troïng nhaát trong quaù trình sinh hoùa bôûi toác ñoä cuûa quaù trình naøy phuï thuoäc ñaùng keå vaøo söï thay ñoåi cuûa pH. Nhu caàu oxy hoùa hoïc _ COD : Laø löôïng oxy caàn thieát ñeå oxy hoùa caùc chaát höõu cô coù trong nöôùc thaûi, keå caû caùc chaát höõu cô khoâng bò phaân huûy sinh hoïc. Nhu caàu oxy sinh hoùa _ BOD : Laø moät trong nhöõng thoâng soá cô baûn ñaëc tröng cho möùc ñoä oâ nhieãm nöôùc thaûi bôûi caùc chaát höõu cô coù theå bò oxy hoùa sinh hoùa. Ñaây laø thoâng soá quan troïng ñeå chæ möùc ñoä nhieãm baån nöôùc thaûi baèng caùc chaát höõu cô coù theå phaân huyû sinh hoïc, do ñoù laø thoâng soá ñöôïc söû duïng trong tính toaùn, thieát keá coâng trình xöû lyù baèng phöông phaùp sinh hoïc. Nitô : Nitô coù trong nöôùc thaûi ôû daïng lieân keát höõu cô vaø voâ cô. Nước thải beänh vieän luoân coù một số hợp chất höõu cô chứa nitơ. Trong nöôùc,caùc hôïp chaát naøy daàn daàn bò chuyeån hoaù veà caùc daïng NH3, NO2-, vaø NO3- . Ñaây ñeàu laø caùc daïng deã haáp thuï cuûa thöïc vaät baäc thaáp (rong, reâu, taûo…). Do ñoù, nếu haøm lượng nitơ coù trong nước thải xả ra soâng, hồ quaù mức cho pheùp sẽ gaây ra hiện tượng phuù dưỡng hoaù kích thích sự phaùt triển nhanh của rong, reâu, tảo laøm bẩn nguồn nước. Chaát hoaït ñoäng beà maët : Caùc chaát hoaït ñoäng beà maët laø nhöõng chaát höõu cô goàm 2 phaàn: kị nöôùc vaø öa nöôùc taïo neân söï phaân taùn cuûa caùc chaát ñoù trong daàu vaø trong nöôùc. Nguoàn taïo ra caùc chaát hoaït ñoäng beà maët laø do vieäc söû duïng caùc chaát taåy röûa trong sinh hoaït vaø trong một số ngành coâng nghieäp. Ñoái vôùi nöôùc thaûi beänh vieän, nhu caàu söû duïng chaát taåy röûa khaù lôùn,do ñoù noàng ñoä caùc chaát hoaït ñoäng beà maët trong nöôùc thaûi beänh vieän coù theå khaù cao. Oxy hoøa tan _ DO : Laø löôïng oxy töø khoâng khí coù theå hoaø tan vaøo nöôùc trong ñieàu kieän nhieät ñoä, aùp suaát nhaát ñònh (mg/l). Oxy laø chaát khí quan troïng nhaát trong soá caùc chaát khí hoaø tan trong moâi tröôøng nöôùc. Noù raát caàn ñoái vôùi ñôøi soáng sinh vaät ñaëc bieät ñoái vôùi thuyû sinh vaät. Theo nghieân cöùu thì noàng ñoä oxy hoaø tan trong nöôùc lyù töôûng cho caùc thuyû sinh vaät laø treân 5 mg/l. DO laø moät thoâng soá raát quan troïng trong thieát keá vaø vaän haønh caùc heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi baèng phöông phaùp sinh hoïc (hieáu khí, thieáu khí, kî khí) cuõng nhö laø chæ tieâu ñöôïc söû duïng ñeå giaùm saùt vaø quaûn lyù chaát löôïng nöôùc nguoàn. Kim loaïi naëng vaø caùc chaát ñoäc haïi : Caùc kim loaïi naëng ñoäc haïi goàm : Niken, Đoàng, Chì, Coban, Crom, Thuûy ngaân, Cadimi. Ngoaøi ra coù moät nguyeân toá ñoäc haïi khaùc khoâng phaûi kim loaïi naëng nhö: Xianua, Stibi(Sb), Bo… Trong nöôùc thaûi chuùng thöôøng toàn taïi döôùi daïng cation vaø trong caùc lieân keát vôùi caùc chaát höõu cô vaø voâ cô. Vi sinh vaät gaây beänh : Nhiều vi sinh vật gây bệnh có mặt trong nước thải có thể truyền hoặc gây bệnh cho người. Chúng vốn không bắt nguồn từ nước mà cần có vật chủ để sống ký sinh, phát triển và sinh sản. Một số các sinh vật gây bệnh có thể sống một thời gian khá dài trong nước và là nguy cơ truyền bệnh tiềm tàng, bao gồm vi khuẩn, vi rút, giun sán. * Vi khuẩn : Các loại vi khuẩn gây bệnh có trong nước thường gây các bệnh về đường ruột, như dịch tả (cholera) do vi khuẩn Vibrio comma), bệnh thương hàn (typhoid) do vi khuẩn Salmonella typhosa... * Vi rút : Vi rút có trong nước thải có thể gây các bệnh có liên quan đến sự rối loạn hệ thần kinh trung ương, viêm tủy xám, viêm gan... Thông thường sự khử trùng bằng các quá trình khác nhau trong các giai đoạn xử lý có thể diệt được vi rút. * Giun sán (helminths) Giun sán là loại sinh vật ký sinh có vòng đời gắn liền với hai hay nhiều động vật chủ, con người có thể là một trong số các vật chủ này. Chất thải của người và động vật là nguồn đưa giun sán vào nước. Tuy nhiên, các phương pháp xử lý nước hiện nay tiêu diệt giun sán rất hiệu quả. Thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi cuûa moät soá beänh vieän ôû tænh Tây Ninh : Baûng 2.1: Thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi Beänh Vieän Ña Khoa Tænh Tây Ninh TT Các chỉ tiêu ô nhiễm Đơn vị Nồng độ TCVN 7382 -2004 1 pH 7,86 6,5-8,5 2 Chất rắn lơ lửng mg/l 198 50 3 Nhu cầu oxi sinh học (BOD5) mg/l 290 20 4 Tổng Nito (tính theo N) mg/l 96 30 5 Tổng photpho (tính theo P) mg/l 56 4 6 E.coli MPN/100ml 13600 1000 Nguồn: Sở tài nguyên môi trường tỉnh Tây Ninh, 2004 Baûng 2.2 : Thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi trung tâm y tế huyện Hòa Thành, tænh Tây Ninh TT Các chỉ tiêu ô nhiễm Đơn vị Nồng độ TCVN 7382-2004 1 pH 7,77 6,5-8,5 2 Chất rắn lơ lửng mg/l 215 50 3 Nhu cầu oxi sinh học (BOD5) mg/l 305 20 4 Tổng Nito (tính theo N) mg/l 97 30 5 Tổng photpho (tính theo P) mg/l 48 4 6 E.coli MPN/100ml 1380 1000 Nguồn: Sở tài nguyên môi trường tỉnh Tây Ninh, 2004 Baûng 2.3: Thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi trung tâm y tế huyện Gò Dầu, tænh Tây Ninh TT Các chỉ tiêu ô nhiễm Đơn vị Nồng độ TCVN 7382-2004 1 pH 8,36 6,5-8,5 2 Chất rắn lơ lửng mg/l 56 50 3 Nhu cầu oxi sinh học (BOD5) mg/l 260 20 4 Tổng Nito (tính theo N) mg/l 104 30 5 Tổng photpho (tính theo P) mg/l 36 4 6 E.coli MPN/100ml 465 1000 Nguồn: Sở tài nguyên môi trường tỉnh Tây Ninh, 2004 Baûng 2.4: Thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi trung tâm y tế huyện Châu Thành, tænh Tây Ninh TT Các chỉ tiêu ô nhiễm Đơn vị Nồng độ TCVN 7382-2004 1 pH 7,56 6,5-8,5 2 Chất rắn lơ lửng mg/l 80 50 3 Nhu cầu oxi sinh học (BOD5) mg/l 210 20 4 Tổng Nito (tính theo N) mg/l 98,7 30 5 Tổng photpho (tính theo P) mg/l 45 4 6 E.coli MPN/100ml 2000 1000 Nguồn: Sở tài nguyên môi trường tỉnh Tây Ninh, 2004 Từ các bảng số liệu trên, rút ra một số nhận xét chung về chất lượng nước thải y tế trên địa bàn tỉnh Tây Ninh như sau: Haàu heát caùc maãu treân ñeàu coù giaù trò pH naèm trong tieâu chuaån cho pheùp. Chaát raén lô löûng (SS) thì cao hôn khoảng từ 1,12 - 4 lần so với chæ tieâu cho pheùp xả thải, riêng tại trung tâm y tế huyện Hòa Thành chỉ tiêu này vượt hơn đến 4,3 lần. Chaát höõu cô (BOD) thì cao hôn khoảng từ 10,5 – 15,25 lần so với chæ tieâu cho pheùp xả thải. + Caùc chaát dinh döôõng (N), vi sinh vaät cuõng töông ñoái naèm trong chæ tieâu cho pheùp. Nhö vaäy, nước thải bệnh viện trên địa bàn tỉnh Tây Ninh bị ô nhiễm chất hữu cơ nặng nề, vì vậy bắt buộc phải xử lý lượng nước thải này trước khi thải ra môi trường. Toång quan veà caùc phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi bệnh viện : Nước thải thường chứa nhiều tạp chất và vi sinh vật có bản chất khác nhau. Vì vậy mục đích của việc xử lý nước thải là làm sao để nước thải sau khi được xử lý đạt được những tiêu chuẩn đã đề ra. Đặc trưng của nước thải bệnh viện tương tự như nước thải sinh hoạt, nhưng có điểm khác là nước thải bệnh viện có nhiều vi trùng gây bệnh, chất tẩy rửa và các loại hóa chất. trong phần này có thể đưa ra những phương pháp cơ bản có thể được áp dụng trong dây chuyền xử lý nước thải. Phương pháp cơ học : Xử lý nước thải bằng phương pháp cơ học nhằm mục đích: Tách những chất không hòa tan, những vật chất lơ lửng có kích thước lớn (rác, nhựa, dầu mỡ, cặn lơ lửng, các tạp chất nổi…) ra khỏi nước thải. Loại bò cặn nặng như: sỏi, cát, kim loại nặng, thủy tinh… Điều hòa lưu lượng và các chất ô nhiễm trong nước thải Phương pháp cơ học có thể giúp loại bỏ đến 60% các tạp chất không ta trong nước thải và giảm đến 30% BOD. Phương pháp cơ học là giai đoạn chuẩn bị và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình xử l1 hóa lý và sinh học. Song chaén raùc : Song chaén raùc laø thieát bò ñaàu tieân trong daây chuyeàn xöû lyù, saøng ñöôïc ñaët trong hoá thu gom nöôùc thaûi, coù taùc duïng loaïi boû caùc taïp chaát kích thöôùc lôùn cuoán theo nöôùc, thöôøng ñöôïc laøm baèng kim loaïi, ñaët ôû cöûa vaøo keânh daãn. Tuøy theo kích thöôùc khe hôû, song chaén raùc ñöôïc phaân thaønh loaïi thoâ, trung bình vaø mòn. Song chaén raùc thoâ coù khoaûng caùch giöõa caùc thanh töø 60 – 100 mm vaø song chaén raùc mòn coù khoaûng caùch giöõa caùc thanh töø 10 – 25 mm. Raùc coù theå laáy baèng phöông phaùp thuû coâng hoaëc thieát bò caøo raùc cô khí. Beå laéng caùt : Beå laéng caùt ñaët sau song chaén raùc vaø ñaët tröôùc beå ñieàu hoøa löu löôïng vaø chaát löôïng, ñaët tröôùc beå laéng ñôït moät. Beå laéng caùt coù nhieäm vuï loaïi boû caùt, cuoäi, xæ loø hoaëc caùc loaïi taïp chaát voâ cô khaùc coù kích thöôùc töø 0,2 – 2 mm ra khoûi nöôùc thaûi nhaèm ñaûm baûo an toaøn cho bôm khoûi bò caùt, soûi baøo moøn, traùnh taéc ñöôøng oáng daãn vaø traùnh aûnh höôûng ñeán coâng trình sinh hoïc phía sau. Theo ñaëc tính doøng chaûy coù theå phaân loaïi beå laéng caùt: beå laéng caùt coù doøng chaûy ngang trong möông tieát dieän hình chöõ nhaät, beå laéng caùt coù doøng chaûy doïc theo maùng tieát dieän hình chöõ nhaät ñaët theo chu vi cuûa beå troøn, beå laéng caùt suïc khí, beå laéng caùt coù doøng chaûy xoaùy, beå laéng caùt ly taâm. Beå ñieàu hoøa : Beå coù nhieäm vuï caân baèng löu löôïng vaø noàng ñoä nöôùc thaûi nhaèm ñaûm baûo hieäu suaát cho caùc coâng ñoaïn xöû lyù tieáp theo. Moät ñaëc tröng cuûa nöôùc thaûi beänh vieän laø haøm löôïng BOD khaù cao neân thöôøng coù muøi khoù chòu do nhöõng khí sinh ra trong quaù trình phaân huûy caùc chaát höõu cô. Trong beå ñieàu hoøa coù laép ñaët heä thoáng suïc khí, ngoaøi nhieäm vuï khuaáy troän laøm ñoàng ñeàu noàng ñoä cuûa caùc chaát oâ nhieãm coøn coù taùc duïng khöû muøi nöôùc thaûi. Có hai loại bể điều hoà: Beå ñieàu hoøa löu löôïng vaø chaát löôïng naèm tröïc tieáp treân ñöôøng chuyeån ñoäng cuûa doøng chaûy. Beå ñieàu hoøa löu löôïng laø chuû yeáu, coù theå naèm tröïc tieáp treân ñöôøng vaän chuyeån cuûa doøng chaûy hay naèm ngoaøi ñöôøng ñi cuûa doøng chaûy. Ñeå ñaûm baûo chöùc naêng ñieàu hoøa löu löôïng vaø chaát löôïng nöôùc thaûi, ta caàn boá trí trong beå heä thoáng, thieát bò khuaáy troän ñeå san baèng noàng ñoä caùc chaát baån cho toaøn boä theå tích nöôùc thaûi coù trong beå vaø ñeå ngaên ngöøa caën laéng, pha loaõng noàng ñoä caùc chaát ñoäc haïi neáu coù, nhaèm loaïi tröø hieän töôïng bò soác veà chaát löôïng khi ñöa nöôùc vaøo xöû lyù sinh hoïc. Phương pháp hóa lý : Cơ sở của phương pháp hoá lý là các phản ứng hoá học diễn ra giữa các chất ô nhiễm và các chất thêm vào. Các phương pháp hoá lý thường được sử dụng là oxy hoá và trung hoà. Đi đôi với các phản ứng này còn kèm theo các quá trình kết tủa và nhiều hiện tượng khác. Nói chung bản chất của quá trình xử lý nước thải bằng phương pháp hoá lý là áp dụng các quá trình vật lý và hoá học để loại bớt các chất ô nhiễm mà không dùng quá trình lắng ra khỏi nước thải. Cac công trình tiêu biểu của việc áp dụng phương pháp này bao gồm: Beå keo tuï, taïo boâng : Quaù trình keo tuï taïo boâng ñöôïc öùng duïng ñeå loaïi boû caùc chaát raén lô löõng vaø caùc haït keo coù kích thöôùc raát nhoû (10-7-10-8 cm). Caùc chaát naøy toàn taïi ôû daïng khueách taùn vaø khoâng theå loaïi boû baèng quaù trình laéng vì toán raát nhieàu thôøi gian. Ñeå taêng hieäu quaû laéng, giaûm bôùt thôøi gian laéng cuûa chuùng thì ta theâm vaøo nöôùc thaûi moät soá hoùa chaát nhö pheøn nhoâm, pheøn saét, polymer,… Caùc chaát naøy coù taùc duïng keát dính caùc chaát kheách taùn trong dung dòch thaønh caùc haït coù kích côõ vaø tyû troïng lôùn hôn neân seõ laéng nhanh hơn. Caùc chaát keo tuï duøng laø pheøn nhoâm: Al2(SO4)3.18H2O, NaAlO2, Al2(OH)3Cl, KAl(SO4)2.12H2O, NH4Al(SO4)2.12H2O; pheøn saét: Fe2(SO4)3.2H2O, FeSO4.7H2O, FeCl3 hay chaát keo tuï khoâng phaân ly, daïng cao phaân töû coù nguoàn goác thieân nhieân hay toång hôïp. Trong khi tiến hành quá trình keo tụ, tạo bong cần chú ý: pH cuûa nöôùc thaûi. Baûn chaát cuûa heä keo. Söï coù maët cuûa caùc ion trong nöôùc. Thaønh phaàn cuûa caùc chaát höõu cô trong nöôùc. Nhieät ñoä. Caùc phöông phaùp keo tuï coù theå laø keo tuï baèng chaát ñieän ly, keo tuï baèng heä keo ngöôïc daáu. Trong quaù trình XLNT baèng chaát keo tuï, sau khi keát thuùc giai ñoaïn thuûy phaân caùc chaát keo tuï (pheøn nhoâm, pheøn saét, pheøn keùp), giai ñoaïn tieáp theo laø giai ñoaïn hình thaønh boâng caën. Ñeå cho quaù trình taïo boâng caën dieãn ra thuaän lôïi ngöôøi ta xaây döïng caùc beå phaûn öùng ñaùp öùng caùc cheá ñoä khuaáy troän. Beå phaûn öùng theo cheá ñoä khuaáy troän ñöôïc chia laøm 2 loaïi: thuûy löïc vaø cô khí. Thoâng thöôøng, sau khi dieãn ra quaù trình keo tuï taïo boâng, nöôùc thaûi seõ ñöôïc ñöa qua beå laéng ñeå tieán haønh loaïi boû caùc boâng caën coù kích thöôùc lôùn ñöôïc hình thaønh. Phöông phaùp keo tuï coù theå laøm trong nöôùc vaø khöû maøu nöôùc thaûi vì sau khi taïo boâng caën, caùc boâng caën lôùn laéng xuoáng thì nhöõng boâng caën naøy coù theå keùo theo caùc chaát phaân taùn khoâng tan gaây ra maøu. Bể tuyến nổi : Tuyeån noåi laø phöông phaùp ñöôïc aùp duïng töông ñoái roäng raõi nhaèm loaïi boû caùc taïp chaát khoâng tan, khoù laéng. Trong nhieàu tröôøng hôïp, tuyeån noåi coøn ñöôïc söû duïng ñeå taùch caùc chaát tan nhö chaát hoaït ñoäng beà maët. Baûn chaát cuûa quaù trình tuyeån noåi ngöôïc laïi vôùi quaù trình laéng vaø cuõng ñöôïc aùp duïng trong tröôøng hôïp quaù trình laéng xaûy ra raát chaäm vaø raát khoù thöïc hieän. Caùc chaát lô löõng nhö daàu, môõ seõ noåi leân treân beà maët cuûa nöôùc thaûi döôùi taùc duïng cuûa caùc boït khí taïo thaønh lôùp boït coù noàng ñoä taïp chaát cao hôn trong nöôùc ban ñaàu. Hieäu quaû phaân rieâng baèng tuyeån noåi phuï thuoäc kích thöôùc vaø soá löôïng bong boùng khí. Kích thöôùc toái öu cuûa bong boùng khí laø 15 - 30.10-3mm. Phương pháp hấp thụ : Tách các chất hữu cơ và khí hòa tan ra khỏi nước thải bằng cách tập trung các chất đó lên bề mặt chất rắn hoặc bằng cách tương tác giữa chất bẩn hòa tan với chất rắn. Phương pháp hấp phụ được dùng để loại bỏ hầu hết các chất bẩn hòa tan vào nước mà các phương pháp khác không là được. Thông thường đây là những hợp chất có độc tính cao hoặc các chất có mùi, vị, màu khó bị phân hủy sinh học. Các chất hấp phụ thường được dùng là than hoạt tính, chất rắn hoạt tính, silicagen, keo nhôm và một số chất tổng hợp khác hoặc các chất thải trong sản xuất như xỉ tro, xỉ mạ sắt, trong đó than hoạt tính được sử dụng nhiều nhất. Phương pháp trích ly : Trích ly laø phöông phaùp taùch caùc chaát baån hoøa tan ra khoûi nöôùc thaûi baèng dung moâi naøo ñoù nhöng vôùi ñieàu kieän dung moâi ñoù khoâng tan trong nöôùc vaø ñoä hoøa tan chaát baån trong dung moâi cao hôn trong nöôùc. Ngoài ra còn các phương pháp khác như: Chöng bay hôi laø chöng nöôùc thaûi ñeå caùc chaát hoøa tan trong ñoù cuøng bay leân theo hôi nöôùc. Trao ñoåi ion laø phöông phaùp thu hoài caùc cation vaø anion baèng caùc chaát trao ñoåi ion (ionit) caùc chaát trao ñoåi ion laø caùc chaát raén trong thieân nhieân hoaëc vaät lieäu nhöïa nhaân taïo. Chuùng khoâng hoøa tan trong nöôùc vaø trong dung moâi höõu cô, coù khaû naêng trao ñoåi ion. Phöông phaùp trao ñoåi ion cho pheùp thu ñöôïc nhöõng chaát quí trong nöôùc thaûi vaø cho hieäu suaát xöû lyù khaù cao. Tinh theå hoùa laø phöông phaùp loaïi boû caùc chaát baån khoûi nöôùc ôû traïng thaùi tinh theå. Ngoaøi caùc phöông phaùp hoùa lyù keå treân, ñeå xöû lyù – khöû caùc chaát baån trong nöôùc thaûi ngöôøi ta coøn duøng caùc phöông phaùp nhö: khöû phoùng xaï, khöû khí, khöû muøi, khöû muoái trong nöôùc thaûi. Phương pháp hóa học : Các phương pháp hóa học thường được ứng dụng trong xử lý nước thải: trung hòa, Oxi hóa và khử. Tùy theo tính chất nước thải và mục đích cần xử lý mà công đoạn xử lý hóa học được đưa vào vị trí nào. Chi phí của các phương pháp xử lý này thường cao. Phöông phaùp naøy thöôøng ñöôïc duøng ñeå thu hoài caùc chaát quí hoaëc ñeå khöû caùc chaát ñoäc hoaëc caùc chaát aûnh höôûng xaáu ñoái vôùi giai ñoaïn xöû lyù sinh hoùa sau naøy . Cô sôû cuûa caùc phöông phaùp hoùa hoïc laø caùc phaûn öùng hoùa hoïc, caùc quaù trình lyù hoùa dieãn ra giöõa chaát baån vôùi hoùa chaát cho vaøo trong nöôùc thaûi. Nhöõng phaûn öùng dieãn ra coù theå laø phaûn öùng oxy hoùa - khöû, caùc phaûn öùng taïo chaát keát tuûa hoaëc caùc phaûn öùng phaân huûy chaát ñoäc haïi. Caùc phöông phaùp hoùa hoïc laø oxy hoùa, trung hoøa vaø keo tuï (hay coøn goïi laø keo tuï taïo boâng). Thoâng thöôøng ñi ñoâi vôùi trung hoøa coù keøm theo quaù trình keo tuï vaø nhieàu hieän töôïng vaät lyù khaùc. Phương pháp trung hòa: Nước thải cần được trung hòa, đưa pH về khoảng 6,5 ÷8,5 trước khi thải ra nguồn tiếp nhận hoặc sử dụng cho công nghệ xử lý tiếp theo. Tùy vào thể tích, nồng độ của nước thải, chế độ thải, khả năng sẵn có và giá thành của tác nhân hóa học để lựa chọn phương pháp trung hòa. Trung hòa nước thải có thể được thực hiện bằng nhiều cách khác nhau: Trung hòa bằng trộn lẫn khí thải Trung hòa bằng tác nhân hóa học Trung hòa nước thải axit bằng cách lọc qua vật liệu Trung hòa bằng các khí axit Phương pháp oxy hóa khử : Nhôø caùc quaù trình oxy hoùa – khöû maø caùc chaát baån ñoäc haïi ñöôïc bieán thaønh caùc chaát khoâng ñoäc, moät phaàn ôû daïng laéng caën, phaàn ôû daïng khí deã bay hôi. Vì vaäy ñeå khöû caùc chaát ñoäc haïi trong nöôùc thaûi thöôøng duøng phöông phaùp noái tieáp: oxy hoùa – laéng caën vaø haáp phuï, töùc laø hoùa hoïc – cô hoïc vaø hoùa lyù. Để làm sạch nước thải, ta có thể sử dụng các chất oxy hóa như Clo ở dạng khí hoặc hóa lỏng, các hợp chất của Clo như: NaOCl, Ca(OCl)2 …KMnO4. K2Cr2O7, H2O2, oxy không khí, O3…Trong quá trình oxy hóa các chất độc hại trong nước thải chuyển thành các chất không độc hại hoặc ít độc hại hơn và tách ra khỏi nước. Quá trình này tiêu tốn lượng lớn các tác nhân hóa học Khử trùng nước thải : Nöôùc sau khi xöû lyù baèng phöông phaùp sinh hoïc coøn coù theå chöùa khoaûng 105-106 vi khuaån trong 1ml nöôùc. Haàu heát caùc loaïi vi khuaån coù trong nöôùc thaûi khoâng phaûi laø vi truøng gaây beänh, nhöng khoâng loaïi tröø khaû naêng toàn taïi cuûa chuùng. Neáu xaû nöôùc thaûi ra nguoàn caáp nöôùc, hoà nuoâi caù thì khaû naêng lan truyeàn beänh seõ raát lôùn. Do vaäy, caàn phaûi coù bieän phaùp khöû truøng nöôùc thaûi tröôùc khi thaûi ra nguoàn tieáp nhaän. Dùng các chất hoặc các tác nhân có tính độc đối với vi sinh vật, tảo, động vật nguyên sinh…trong một thời gian nhất định để đảm bảo các tiêu chuẩn về vệ sinh. Tốc độ khử trùng phụ thuộc vào nồng độ chất khử trùng, nhiệt độ nước, hàm lượng cặn và khả năng phân ly của chất khử trùng. Các chất khử trùng thường được sử dụng: khí hoặc nước Clo, vôi clorua , nước javel, các hipoclorit… Các phương pháp khử trùng được sử dụng hiện nay: Phương pháp Chlor hóa Phương pháp Chlor hóa nước thải bằng clorua vôi Phương pháp khử trùng nước thải bằng Iod Phương pháp khử trùng nước thải bằng ozon Phương pháp khử trùng nước thải bằng tia tử ngoại Trong caùc phöông phaùp treân thì phöông phaùp duøng Clo hôi vaø caùc hôïp chaát cuûa Clo laø ñöôïc söû duïng phoå bieán vì chuùng ñöôïc ngaønh coâng nghieäp duøng nhieàu, coù saün vôùi giaù thaønh chaáp nhaän ñöôïc vaø hieäu quaû khöû truøng cao nhöng caàn phaûi coù theâm caùc coâng trình ñôn vò nhö traïm cloratô (khi duøng clo hôi) , traïm clorua voâi (khi duøng clorua voâi), beå troän, beå tieáp xuùc. Phương pháp ozone hóa : Ñoù laø phöông phaùp XLNT coù chöùa caùc chaát baån höõu cô daïng hoøa tan vaø keo baèng ozon. Ñaëc tính cuûa ozon laø coù khaû naêng oxy hoùa raát cao, deå daøng nhöôøng ._.oxy nguyeân töû hoaït tính cho caùc taïp chaát höõu cô. So vôùi phöông phaùp sinh hoïc, kyõ thuaät oxy hoùa khöû cuõng ñöôïc söû duïng roäng raõi vaø hieäu quaû trong nhieàu tröôøng hôïp. Phương pháp sinh học : Sử dụng phương pháp sinh học để làm sạch nước thải khỏi các hợp chất hữu cơ và một số chất vô cơ như H2S, các sunfit, ammoniac, nito…Phương pháp này dực trên cơ sở sự hoạt động của các vi sinh vật, chủ yếu là vi khuẩn dị dưỡng hoại sinh có trong nước thải để phân hủy các chất hữu cơ gây nhiễm bẩn trong nước thải. Các vi sinh vật sử dụng các chất hữu cơ và một số chất khoáng làm chất dinh dưỡng và tạo năng lượng. Kết quả là các chất hữu cơ này bị khoáng hóa trở thành các chất vô cơ, các chất khí đơn giản và nước. Trong quá trình dinh dưỡng, chúng sử dụng các chất dinh dưỡng để tái tạo tế bào, sinh trưởng, sinh sản nên sinh khối, đồng thời có thể làm sạch các chất hữ cơ hòa tan hoặc các chất phân tán nhỏ. Nguyên lý chung của quá trình oxy hóa sinh hóa: thực hiện quá trình oxy hóa sinh hóa các chất hữu cơ hòa tan, các chất keo phân tán nhỏ trong nước thải cần được di chuyển vào bên trong tế bào vi sinh vật. Tóm lại quá trình xử lý sinh học gồm các giai đoạn sau: Chuyển các hợp chất ô nhiễm từ pha lỏng tới bề mặt tế bào vi sinh vật do khuếch tán đối lưu và phân tử. Di chuyển chất từ bề mặt ngoài tế bào qua màng bán thấm bằng khuếch tán do sự chênh lệch nồng độ giữa các chất bên trong và bên ngoài tế bào. Quá trình chuyển hóa các chất bên trong tế bào vi sinh vật với sự sản sinh năng lượng và tổng hợp các chất mới của tế bào với sự hấp thu năng lượng. Beå phaûn öùng yeám khí tieáp xuùc : Quaù trình phaân huûy xaûy ra trong beå kín vôùi buøn tuaàn hoaøn. Hoãn hôïp buøn vaø nöôùc thaûi trong beå ñöôïc khuaáy troän hoaøn toaøn, sau khi phaân huûy hoãn hôïp ñöôïc ñöa sang beå laéng hoaëc beå tuyeån noåi ñeå taùch rieâng buøn vaø nöôùc. Buøn tuaàn hoaøn trôû laïi beå kî khí, löôïng buøn dö thaûi boû thöôøng raát ít do toác ñoä sinh tröôûng cuûa vi sinh vaät khaù chaäm. Beå xöû lyù baèng lôùp buøn kî khí vôùi doøng nöôùc ñi töø döôùi leân (UASB) : Ñaây laø moät trong nhöõng quaù trình kî khí öùng duïng roäng raõi nhaát treân theá do hai ñaëc ñieåm chính sau : Caû ba quaù trình phaân huûy-laéng buøn-taùch khí ñöôïc laép ñaët trong cuøng moät coâng trình. Taïo thaønh caùc loaïi buøn haït coù maät ñoä vi sinh vaät raát cao vaø toác ñoä laéng vöôït xa so vôùi buøn hoaït tính hieáu khí daïng lô löûng. Beân caïnh ñoù, quaù trình xöû lyù sinh hoïc kî khí UASB coøn coù nhöõng öu ñieåm so vôùi quaù trình buøn hoaït tính hieáu khí nhö: Ít tieâu toán naêng löôïng vaän haønh. Ít buøn dö neân giaûm chi phí xöû lyù buøn. Buøn sinh ra deã taùch nöôùc. Nhu caàu dinh döôõng thaáp neân giaûm chi phí boå sung dinh döôõng. Coù khaû naêng thu hoài naêng löôïng töø khí Methane. Beå loïc kî khí : Beå loïc kî khí laø moät beå chöùa vaät lieäu tieáp xuùc ñeå xöû lyù chaát höõu cô chöùa carbon trong nöôùc thaûi. Nöôùc thaûi ñöôïc daãn vaøo beå töø döôùi leân hoaëc töø treân xuoáng, tieáp xuùc vôùi lôùp vaät lieäu treân ñoù coù vi sinh vaät kî khí sinh tröôûng vaø phaùt trieån. Vì vi sinh vaät ñöôïc giöõ treân beà maët vaät lieäu tieáp xuùc vaø khoâng bò röûa troâi theo nöôùc sau xöû lyù neân thôøi gian löu cuûa teá baøo sinh vaät raát cao (khoaûng 100 ngaøy). Quaù trình xöû lyù hieáu khí vôùi vi sinh vaät sinh tröôûng daïng lô löûng : Trong quaù trình buøn hoaït tính, caùc chaát höõu cô hoøa tan vaø khoâng hoøa tan chuyeån hoùa thaønh boâng buøn sinh hoïc – quaàn theå vi sinh vaät hieáu khí – coù khaû naêng laéng döôùi taùc duïng cuûa troïng löïc. Nöôùc chaûy lieân tuïc vaøo beå aeroten, trong ñoù khí ñöôïc ñöa vaøo cuøng xaùo troän vôùi buøn hoaït tính cung caáp oâxy cho vi sinh vaät phaân huûy chaát höõu cô. Döôùi ñieàu kieän nhö theá, vi sinh vaät sinh tröôûng taêng sinh khoái vaø keát thaønh boâng buøn. Hoãn hôïp buøn vaø nöôùc thaûi chaûy ñeán beå laéng ñôït 2 vaø taïi ñaây buøn hoaït tính laéng xuoáng ñaùy. Moät löôïng lôùn buøn hoaït tính (25 – 75% löu löôïng) tuaàn hoaøn veà beå aeroten ñeå giöõ oån ñònh maät ñoä vi khuaån, taïo ñieàu kieän phaân huûy nhanh chaát höõu cô. Löôïng sinh khoái dö moãi ngaøy cuøng vôùi löôïng buøn töôi töø beå laéng 1 ñöôïc daãn tieáp tuïc ñeán coâng trình xöû lyù buøn. Moät soá daïng beå öùng duïng quaù trình buøn hoaït tính lô löûng nhö: Beå aeroten thoâng thöôøng, beå aeroten xaùo troän hoaøn chænh, möông oâxy hoùa, beå hoaït ñoäng giaùn ñoaïn, . . . Quaù trình xöû lyù hieáu khí vôùi vi sinh vaät sinh tröôûng daïng dính baùm : Beå loïc sinh hoïc Beå loïc sinh hoïc chöùa ñaày vaät lieäu tieáp xuùc, laø giaù theå cho vi sinh vaät soáng baùm. Vaät lieäu tieáp xuùc thöôøng laø ñaù coù ñöôøng kính trung bình 25 – 100 mm, hoaëc vaät lieäu nhöïa coù hình daïng khaùc nhau, … coù chieàu cao töø 4 – 12 m. Nöôùc thaûi ñöôïc phaân boá ñeàu treân maët lôùp vaät lieäu baèng heä thoáng quay hoaëc voøi phun. Quaàn theå vi sinh vaät soáng baùm treân giaù theå taïo neân maøng nhaày sinh hoïc coù khaû naêng haáp phuï vaø phaân huûy chaát höõu cô chöùa trong nöôùc thaûi. Quaàn theå vi sinh vaät naøy coù theå bao goàm vi khuaån hieáu khí, kî khí vaø tuøy tieän, naám, taûo, vaø caùc ñoäng vaät nguyeân sinh, … trong ñoù vi khuaån tuøy tieän chieám öu theá. Phaàn beân ngoaøi lôùp maøng nhaày (khoaûng 0,1 – 0,2 mm) laø loaïi vi sinh hieáu khí. Khi vi sinh phaùt trieån, chieàu daøy lôùp maøng ngaøy caøng taêng, vi sinh lôùp ngoaøi tieâu thuï heát löôïng oâxy khueách taùn tröôùc khi oâxy thaám vaøo beân trong. Vì vaäy, gaàn saùt beà maët giaù theå moâi tröôøng kî khí hình thaønh. Khi lôùp maøng daøy, chaát höõu cô bò phaân huûy hoaøn toaøn ôû lôùp ngoaøi, vi sinh soáng gaàn beà maët giaù theå thieáu nguoàn cô chaát, chaát dinh döôõng daãn ñeán tình traïng phaân huûy noäi baøo vaø maát ñi khaû naêng baùm dính. Nöôùc thaûi sau xöû lyù ñöôïc thu qua heä thoáng thu nöôùc ñaët beân döôùi. Sau khi ra khoûi beå, nöôùc thaûi vaøo beå laéng ñôït hai ñeå loaïi boû maøng vi sinh taùch khoûi giaù theå. Nöôùc sau xöû lyù coù theå tuaàn hoaøn ñeå pha loaõng nöôùc thaûi ñaàu vaøo beå loïc sinh hoïc, ñoàng thôøi duy trì ñoä aåm cho maøng nhaày. Beå loïc sinh hoïc tieáp xuùc quay (RBC) RBC bao goàm caùc ñóa troøn polystyren hoaëc polyvinyl chloride ñaët gaàn saùt nhau. Ñóa nhuùng chìm moät phaàn trong nöôùc thaûi vaø quay ôû toác ñoä chaäm. Töông töï nhö beå loïc sinh hoïc, maøng vi sinh hình thaønh vaø baùm treân beà maët ñóa. Khi ñóa quay, mang sinh khoái treân ñóa tieáp xuùc vôùi chaát höõu cô trong nöôùc thaûi vaø sau ñoù tieáp xuùc vôùi oâxy. Ñóa quay taïo ñieàu kieän chuyeån hoùa oâxy vaø luoân giöõ sinh khoái trong ñieàu kieän hieáu khí. Ñoàng thôøi, khi ñóa quay taïo neân löïc caét loaïi boû caùc maøng vi sinh khoâng coøn khaû naêng baùm dính vaø giöõ chuùng ôû daïng lô löûng ñeå ñöa sang beå laéng ñôït hai. Một số sơ đồ công nghệ xử lý nước thải bệnh viện do ban chỉ đạo quốc gia về vệ sinh môi trường đề nghị : Döïa vaøo keát quaû khaûo saùt treân vaø ñieàu kieän thöïc teá cuûa Vieät Nam hieän nay, PGS. Nguyeãn Xuaân Nguyeân cuøng nhoùm nghieân cöùu trong Ban chæ ñaïo Quoác gia ñaõ choïn 4 phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän tieâu bieåu ñeå giôùi thieäu cho caùc ñòa phöông. Phöông phaùp thöù nhaát : Xöû lyù buøn baèng phöông phaùp neùn. Chế phẩm BIOWC 96, DW 97 Nöôùc thải Saøng raùc Ñieàu hoøa löu löôïng Laéng sô caáp keát hôïp keo tuï Loïc sinh hoïc Laéng thöù caáp Khöû truøng Nguoàn tieáp nhaän Öu ñieåm : Phöông phaùp naøy ñaûm baûo xöû lyù trieät ñeå caùc chaát oâ nhieãm coù trong nöôùc thaûi beänh vieän vaø vôùi keát caáu goïn nheï nhaát. Do aùp duïng phöông phaùp loïc sinh hoïc keát hôïp vôùi coâng ñoaïn xöû lyù hoùa lí khaùc. Phöông phaùp 1 coù söû duïng BIOWC 96 , DW 97 vaø PACN 95 coù hieäu suaát xöû lyù cao, coù theå ñaït tôùi treân 90 – 96 % vôùi BOD, 90% vôùi SS vaø tieâu dieät gaàn nhö hoaøn toaøn caùc loaïi vi khuaån. Coâng ñoaïn laéng sô caáp keát hôïp keo tuï laøm giaûm ñaùng keå löôïng SS trong nöôùc thaûi. Do ñoù, haïn cheá toái ña khaû naêng taéc ñeäm trong beå sinh hoïc do vi sinh vaät phaùt trieån. Trong phöông phaùp naøy duøng laéng thöù caáp neân ñaûm baûo giaûm löôïng lôùn SS sau coâng ñoaïn loïc sinh hoïc. Beå loïc sinh hoïc cao taûi daïng thaùp ñeäm coù beà maët tieáp xuùc pha lôùn ñaûm baûo hieäu suaát xöû lyù cao nhöng chieám dieän tích nhoû vaø goïn nheï hôn so vôùi beå aerotank vaø beå tieáp xuùc vi sinh. Maët khaùc, buøn ñöôïc xöû lyù baèng phöông phaùp neùn coù theå giaûm theå tích khoaûng 4 laàn maø khoâng phaùt sinh oâ nhieãm trong quaù trình xöû lyù. Nhöôïc ñieåm : ñaàu tö kinh phí ban ñaàu lôùn, bể lọc sinh học khó vận hành. Phöông phaùp thöù hai : Chế phẩm BIOWC 96, DW 97 Nöôùc thaûi Saøng raùc Ñieàu hoøa löu löôïng Laéng sô caáp Tieáp xuùc sinh hoïc Laéng thöù caáp Khöû truøng Nguoàn tieáp nhaän Öu ñieåm : Phöông phaùp naøy coù öu ñieåm laø caùc thieát bò töông ñoái ñôn giaûn, deã daøng trong thi coâng vaø vaän haønh. Nhöôïc ñieåm : Phöông phaùp naøy coù nhöôïc ñieåm veà maët coâng ngheä laø do laéng sô boä ñöôïc keát hôïp ôû beå ñieàu hoøa neân hieäu suaát laéng thaáp, daãn tôùi khaû naêng laøm giaûm hieäu suaát cuûa quaù trình xöû lyù. Beå tieáp xuùc vi sinh coù beà maët tieáp xuùc pha nhoû, do ñoù, khoái löôïng ñeäm vaø theå tích caàn thieát cuûa beå laø raát lôn neân tieâu toán nhieàu naêng löôïng daønh cho caáp khí. Chế phẩm BIOWC 96, DW 97 Nöôùc thaûi Saøng raùc Ñieàu hoøa löu löôïng Laéng sô caáp keát hôïp vôùi keo tuï PACN 95 Xöû lyù vi sinh Aerotank Khöû truøng Nguoàn tieáp nhaän Phöông phaùp thöù ba : Phöông phaùp thöù tö : Chế phẩm BIOWC96,DW97 Nöôùc thaûi Saøng raùc Ñieàu hoøa löu löôïng Laéng sô caáp Xöû lyù vi sinh Aerotank Khöû truøng Nguoàn tieáp nhaän Öu ñieåm của phöông phaùp thöù 3 & 4 : Phöông phaùp 3 vaø 4 ñeàu coù öu ñieåm laø hieäu suaát xöû lyù coù theå ñaït tôùi 85 – 95 % BOD, voán ñaàu tö ban ñaàu nhoû, bể Aeroten vận hành dễ dàng Nhöôïc ñieåm của phöông phaùp thöù 3 & 4 : Hai phöông phaùp naøy ñeàu söû duïng phöông phaùp xöû lyù baèng Aerotank maø haïn cheá chính cuûa noù laø caàn nhieàu naêng löôïng hôn cho vieäc thoaùng gioù trong beå. Kết luận Trong caùc sô ñoà coâng ngheä cuûa 4 phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän ñeàu caàn boå sung toå hôïp vi sinh thuûy phaân nhanh chaát thaûi höõu cô keå caû phaân. Ñieàu naøy xuaát phaùt töø thöïc teá : caùc beänh vieän haàu heát ñeàu quaù taûi veà hoá xí vaø beå phoát. Söû duïng các cheá phaåm BIOWC 96 ; DW 97 cho pheùp giaûi toûa söï quaù taûi naøy vì noù laøm cho quaù trình phaân hủy seõ dieãn ra nhanh hôn. Maët khaùc BIOWC 96 vaø DW 97 coù taùc duïng dieät tröùng giun saùn vaø phaàn lôùn vi khuaån gaây haïi. Hiện trạng xử lý nước thải y tế của một số bệnh viện hiện nay : Nöôùc thaûi ñaàu ra Laéng 2 Xaû caën Beå ñieàu hoøa Thieát bò oxy hoùa Laéng 1 Xaû caën Khöû truøng Nöôùc thaûi ñaàu vaøo Troän thuûy löïc Song chaén raùc Keo tuï Beänh vieän Nguyeãn Traõi : Hình 2.1: Quy trình coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi Beänh vieän Nguyeãn Traõi Beänh vieän Nhi Ñoàng I : Nöôùc thaûi ñaàu vaøo Song chaén raùc Beå ñieàu hoøa Beå xöû lyù sinh hoïc Beå laéng Xaû caën Beå khöû truøng Nöôùc thaûi ñaàu ra Hình 2.2 : Quy trình coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi Beänh vieän Nhi Ñoàng I Beänh vieän Da lieãu TPHCM : Song chaén raùc Nöôùc thaûi Ngaên tieáp nhaän Beå ñieàu hoøa coù thoåi khí Beå laéng keát hôïp vôùi phaân huûy kò khí Beå Aerotank Beå laéng ñôït II Beå khöû truøng Thaûi ra coáng Beå oån ñònh buøn Dung dòch Ca(OH)2 Dung dòch clorine Maùy thoåi khí Beänh vieän ñöôïc ñaàu tö xaây döïng moät heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi vôùi coâng suaát 200 m3 / ngaøy ñeâm, nhaèm ñaûm baûo nguoàn nöôùc saïch cho nhaân daân. Hình2.3 : Quy trình coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi Beänh vieän Da lieãu Nhận xét về công nghệ xử lý nước thải ở các bệnh viện : Caùc quy trình coâng ngheä cuûa caùc Beänh vieän noùi treân ñeàu ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu veà moät quy trình xöû lyù nöôùc thaûi thoâng thöôøng : tieàn xöû lyù, xöû lyù sô boä, xöû lyù baäc 2, tieät truøng, xöû lyù caën. Beänh vieän Nguyeãn Traõi sử dụng phương phaùp hoùa học oxy hoùa vaø keo tụ ñể xử lyù nước thải. Phương phaùp hoùa học naøy tieâu tốn một năng lượng lớn caùc taùc nhaân hoùa học, do ñoù, chæ aùp duïng cho những trường hợp khi caùc tạp chất gaây nhiễm bẩn trong nước thải khoâng thể taùch bằng những phương phaùp khaùc. Phương phaùp sinh học thường ñược ưu tieân lựa chọn ñể xử lyù nước thải chứa nhiều chất hữu cơ vì hiệu quả xử lyù cao vaø thiết kế , trang thiết bị ñơn giản hơn. Beänh vieän Nhi Ñoàng 1 söû duïng quy trình coâng ngheä ñôn giaûn, chæ coù beå sinh hoïc hieáu khí laø coâng trình xöû lyù chính trong toaøn boä quy trình. Neáu keát hôïp phöông phaùp hieáu khí vaø kò khí thì seõ ñaït hieäu quaû xöû lyù cao hôn, hoaëc coù theå xöû lyù hieáu khí keát hôïp vôùi caùc cheá phaåm sinh hoïc phuø hôïp ( nhö ñeà xuaát cuûa Ban chæ ñaïo quoác gia veà VSMT ) thì hieäu quaû seõ toát hôn. Quy trình xöû lyù nöôùc thaûi cuûa beänh vieän Da lieãu ñoøi hoûi xöû lyù kò khí keát hôïp hieáu khí. Xöû lyù kò khí thöôøng keøm theo muøi hoâi vaø thôøi gian xöû lyù keùo daøi. Nhö vaäy, töø caùc sô ñoà XLNT Beänh vieän ñeà xuaát bôûi Ban chæ ñaïo quoác gia veà VSMT caùc heä thoáng XLNT ñang ñöôïc vaän haønh taïi moät soá beänh vieän, coù theå thaáy phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc hieáu khí laø phuø hôïp vôùi loaïi nöôùc thaûi beänh vieän, nhöng vôùi ñaëc tröng oâ nhieãm höõu cô khaù cao ( haøm löôïng BOD qua caùc baûng 2.1, 2.2, 2.3, 2.4 thì vieäc söû duïng caùc cheá phaåm sinh hoïc hoã trôï cho quaù trình xöû lyù laø caàn thieát vaø naâng cao hieäu quaû xöû lyù. Chương III : TỔNG QUAN VỀ BỆNH VIỆN TRẢNG BÀNG, HUYỆN TRẢNG BÀNG, TỈNH TÂY NINH Khái quát về bệnh viện Trảng Bàng, Huyện Trảng Bàng, Tỉnh Tây Ninh : Lịch sử hình thành và phát triển : Tên đơn vị : Bệnh viện đa khoa Trảng Bàng, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh. Tên thường gọi : Bệnh viện Trảng Bàng. Địa chỉ : Quốc lộ 22, thị trấn Trảng Bàng, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh. Trước năm 1975 beänh vieän đa khoa Trảng Bàng, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh đã ñöôïc thaønh laäp và sữa chữa nâng cấp nhiều lần treân cô sôû goäp lai töø 3 vieän: Phoøng y teá, trung taâm y tế, trung taâm y teá döï phoøng, Đến năm 2005, Bệnh viện được Uỷ Ban nhân dân tỉnh ký quyết định cho xây mới lại hoàn toàn với cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật, trang thiết bị điều trị và chữa bệnh hiện đại phục vụ cho công tác khám chữa bệnh cho người dân trong Huyện, Tỉnh và nhân dân ở các vùng lân cận. Dự kiến đến cuối năm 2010,đầu năm 2011 đưa vào hoạt động. Nguoàn tieáp nhaän chaát thaûi raén : Chaát thaûi raén sinh hoaït phaùt sinh töø beänh vieän ñöôïc hôïp ñoàng vôùi coâng ty moâi tröôøng ñoâ thò tỉnh Tây Ninh thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù haøng ngaøy. Nguoàn tieáp nhaän nöôùc thaûi : Nguoàn tieáp nhaän nöôùc thaûi cuûa beänh vieän laø heä thoáng coáng thoaùt nöôùc thaûi tỉnh Tây Ninh, nước thải sau khi xử lý phải đạt TCVN 7382-2004 ( Tiêu chuẩn nước thải bệnh viện ) ở mức 1 trước khi thải ra nguồn tiếp nhận. Nöôùc thaûi bao goàm caùc nguoàn: nöôùc thaûi töø nhöõng phoøng khaùm, chöõa beänh vaø nöôùc möa chaûy qua khu vöïc beänh vieän. Nước thải sinh hoạt từ các công trình được dẫn vào hệ thống cống ngầm và tự chảy vào hệ thống xử lý chung của bệnh viện. Nước sau khi được xử lý sẽ tự chảy vào hệ thống thoát nước mưa của bệnh viện, cuối cùng chảy vào hệ thống thoát nước chung của tỉnh. Nước mưa được thoát bằng hệ thống cống riêng của bệnh viện, sau đó chảy vào hệ thống thoát nươc chung của tỉnh Hiện trạng môi trường bệnh viện Trảng Bàng, huyện Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh : Hiện trạng quản lý chất thải : Beänh vieän coù maät ñoä beänh nhaân cö truù khá cao neân nguoàn phaùt sinh chaát thaûi raén trong ngaøy lôùn, do ñoù beänh vieän ñaõ quan taâm, vaø coù bieän phaùp xöû lyù thích hôïp ñuùng quy cheá phaân loaïi raùc sinh hoaït vaø raùc thaûi y teá theo quyeát ñònh soá 2575/ 1999/ QÑ – BYT. Beänh vieän ñaõ phaân loaïi raùc taïi nguoàn töø nôi phaùt sinh: moãi khoa, phoøng ñeàu coù 2 loaïi thuøng raùc (taùch rieâng raùc thaûi sinh hoaït vaø raùc thaûi Y teá). Beänh vieän cuõng höôùng daãn nhaân vieân vaø thaân nhaân beänh nhaân boû raùc ñuùng nôi qui ñònh. Vaán ñeà xöû lyù raùc thaûi, Beänh vieän ñaõ hôïp ñoàng vôùi coâng ty thu gom rác moãi ngaøy thu gom raùc y teá 01 lần. Hiện trạng quản lý nước thải : Nöôùc thaûi sinh hoaït: Nöôùc thaûi sinh hoaït phaùt sinh töø khu veä sinh cuûa nhaân vieân, beänh nhaân ñieàu trò vaø khu noäi truù cuûa beänh vieän. Löu löôïng trung bình khoaûng180m3/ngaøy. Trong nöôùc thaûi sinh hoaït chöùa voâ soá caùc vi khuaån gaây beänh töø chaát baøi tieát cuûa con ngöôøi vaø coù theå chöùa caùc ñoäc toá gaây nguy haïi ñeán söùc khoûe con ngöôøi vaø heä thuûy sinh cuûa nguoàn tieáp nhaän. Ngoaøi ra trong nöôùc thaûi sinh hoaït coù chöùa moät löôïng töông ñoái cao caùc chaát chöùa Nitô vaø Photpho khi nguoàn nöôùc giaøu chaát dinh döôõng (chuû yeáu laø caùc hôïp chaát Nitô vaø Photpho), noù seõ kích thích söï phaùt trieån cuûa moät soá loaøi thực vật bậc thấp dẫn đến nguồn nước bị phu dưỡng hóa. Nöôùc thaûi töø caùc hoaït ñoäng khaùm chöõa beänh vaø veä sinh duïng cuï y teá: Ñaây laø nguoàn nöôùc thaûi coù thaønh phaàn oâ nhieãm cao nhaát, coù caùc thaønh phaàn COD, BOD, vaø vi sinh vaät raát nhieàu laàn so vôùi tieâu chuaån cho pheùp xaû vaøo nguoàn tieáp nhaän. Nöôùc möa: Beänh vieän coù heä thoáng nöôùc möa rieâng, taùch giöõa nöôùc möa vaø nöôùc thaûi, coù ñöôøng coáng caäp theo ñöôøng coáng daãn nöôùc thaûi sinh hoaït sau ñoù ñöôïc thoaùt ra ngoaøi chung theo coáng sau heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cuûa beänh vieän. Đặc tính nước thải bệnh viện huyện Trảng Bàng: Nöôùc thaûi caùc beänh vieän nhìn chung coù thaønh phaàn töông ñoái ñoàng nhaát. Qua tham khaûo caùc soá lieäu ñaõ coù veà tính chaát nöôùc thaûi taïi moät soá beänh vieän, coù theå ñöa ra caùc tính chaát ñaïi dieän nhaát cuûa nöôùc thaûi beänh vieän ( Baûng 2.1, 2.2, 2.3, 2.4 ) laøm cô sôû tính toaùn thieát keá cho beänh vieän Traûng Baøng. Thoâng soá Ñaàu vaøo TCVN 7382-2004 (mức 1) Daõy giaù trò Giaù trò trung bình pH 6.0 – 8.0 6.7 6,5-8,5 COD toång, mg/l 250 - 350 320 Khoâng quy ñònh BOD5 toång, mg/l 200 – 300 230 20 Caën lô löõng (SS), mg/l 130 - 200 180 50 Toång P, mg/l 2.0 – 4.0 3.5 4 Toång N, mg/l 20 - 30 27 30 Toång Coliform, MPN/100 ml 107 – 108 5.107 1000 Bảng 3.1: Thành phần và tính chất đại diện cho đặc tính của nước thải bệnh viện Trảng Bàng. Từ các bảng số liệu trên, rút ra một số nhận xét về chất lượng nước thải bệnh viện Trảng Bàng như sau: giaù trò pH naèm trong tieâu chuaån cho pheùp. Chaát raén lô löûng (SS) thì cao hôn khoảng 3,6 lần so với chæ tieâu cho pheùp xả thải Chaát höõu cô (BOD) thì cao hôn khoảng 11,5 lần so với chæ tieâu cho pheùp xả thải Caùc chaát dinh döôõng (N) và (P) trong nước thải đạt tiêu chuẩn cho phép Nồng độ vi sinh vaät cuõng cao hôn chi tieâu cho pheùp Có thể rút ra kết luận rằng: Nước thải bệnh viện Trảng Bàng bị ô nhiễm chất hữu cơ và vi sinh vật nặng nề, vì vậy bắt buộc phải xử lý lượng nước thải này trước khi thải ra môi trường, tiêu chuẩn nước thải sau khi xử lý áp dụng theo TCVN 7382-2004 mức 1 Sự cần thiết xây dựng hệ thống xử lý nước thải : Trước đây, heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi bệnh viện chưa được xây dựng mà chỉ thải theo đường ống ra ngoài môi trường. Ñeå coù bieän phaùp baûo veä moâi tröôøng trong khu vöïc cuûa beänh vieän vaø moâi tröôøng chung cuûa huyện theo tieâu chuaån moâi tröôøng Vieät Nam, Beänh Vieän caàn phaûi ñaàu tö xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá. Vieäc ñaàu tö xây dựng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi beänh vieän nhaèm nhöõmg muïc tieâu sau: Goùp phaàn baûo veä moâi trường huyện, khoâng gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët cuûa huyện. Giaûm oâ nhieãm moâi tröôøng khu vöïc chung quanh beänh vieän. Đề xuất phương án xử lý nước thải : Phương án 1 :Beå chöùa trung gian Nöôùc buøn Nöôùc sau röûa loïc Röûa loïc Beå chöùa nöôùc saïch Thieát bò loïc aùp löïc Beå tieáp nhaän Nöôùc thaûi Khí neùn Maùy thoåi khí Buøn tuaàn hoaøn Buøn dư Beå laéng II Song chaén raùc Xe chôû buøn ñònh kyø Möông khöû truøng Bể Aerotank Beå ñieàu hoøa Beå neùn buøn Chế phẩm sinh học Clo Xaû ra cống chung theo TCVN 7382-2004 mức 1 Phương án 2: Nöôùc thaûi Song chaén raùc Chế phẩm sinh học Beå tieáp nhaän Khí neùn Beå ñieàu hoøa Nöôùc buøn Nöôùc sau röûa loïc Buøn tuaàn hoaøn Maùy thoåi khí Beå neùn buøn Mương oxi hoá Beå laéng II Buøn laéng Xe chôû buøn ñònh kyø Beå chöùa trung gian Beå chöùa nöôùc saïch Röûa loïc Thieát bò loïc aùp löïc Clo Möông khöû truøng Xaû ra cống chung theo TCVN 7382-2004 mức 1 * Lựa chọn phương án xử lý : Lựa chọn sơ đồ công nghệ ở phương án 1,vì mương oxi hoá và bể aerotank có hiệu suất xử lý nước thải gần như nhau,nhưng mương oxi hoá khi xây dựng lại tốn diện tích nhiều hơn,tốn kém chi phí nhiều hơn,và khó vận hành hơn. Phương án 1 có ưu điểm : + Chòu ñöôïc taûi troïng cao. + Chi phí quaûn lyù vaø vaän haønh thaáp do öùng duïng quaù trình sinh hoïc. + Hieäu quaû khöû truøng cao. + An toaøn vi sinh gaây beänh veà maët quaûn lyù buøn thaûi do aùp duïng quaù trình phaân huûy buøn hieáu khí vaø naâng cao pH. Chương IV : TÍNH TOÁN - THIẾT KẾ HỆ THỐNG XỬ LÝ NƯỚC THẢI BỆNH VIỆN TRẢNG BÀNG, HUYỆN TRẢNG BÀNG – TỈNH TÂY NINH Cô sôû ñeå löïa choïn phöông aùn xöû lyù : Heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cuûa Beänh vieän ñöôïc thieát keá döïa treân caùc cô sôû sau : Thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi ñaàu vaøo. Löu löôïng nöôùc thaûi haèng ngaøy cuûa beänh vieän, Q = 180m3/ngaøy. Dieän tích maët baèng. Quy moâ vaø xu höôùng phaùt trieån cuûa beänh vieän. Khaû naêng taøi chính. Yeâu caàu veà tieâu chuaån nöôùc thaûi beänh vieän. Tính chất nước thải đầu vào và yêu cầu nước thải sau khi xử lý : Như đã nhận xét, nước thải bệnh viện nói chung có thành phần và tính chất tương đối tương đồng với nhau.Bảng 4.1 trình bày các thông số ô nhiễm đặc trưng điển hình của nước thải bệnh viện. Các thông số này cũng là cơ sở tính toán thiết kế các công trình trong hệ thống xử lý. Thoâng soá Ñaàu vaøo Đầu ra theo TCVN 7382-2004 (mức 1) Daõy giaù trò Giaù trò trung bình pH 6.0 – 8.0 6.7 6,5-8,5 COD toång, mg/l 250 - 350 320 Không quy định BOD5 toång, mg/l 200 – 300 230 20 Caën lô löõng (SS), mg/l 130 - 200 180 50 Toång P, mg/l 2.0 – 4.0 3.5 4 Toång N, mg/l 20 - 30 27 30 Toång Coliform, MPN/100 ml 107 – 108 5.107 1000 Bảng 4.1: Hàm lượng các chất ô nhiễm đặc trưng có trong nước thải bệnh viện được dùng làm cơ sở tính toán hệ thống xử lý nước thải cho bệnh viện Trảng Bàng. Sơ đồ quy trình công nghệ xử lý nước thải đề xuất : Nöôùc thaûi Song chaén raùc Chế phẩm sinh học Beå tieáp nhaän Khí neùn Beå ñieàu hoøa Nöôùc buøn Maùy thoåi khí Buøn tuaàn hoaøn Beå neùn buøn Bể Aerotank Nöôùc sau röûa loïc Buøn laéng Beå laéng II Beå chöùa trung gian Xe chôû buøn ñònh kyø Röûa loïc Beå chöùa nöôùc saïch Thieát bò loïc aùp löïc Clo Möông khöû truøng Xaû ra cống chung theo TCVN 7382-2004 mức I Thuyeát minh quy trình coâng ngheä : Nöôùc thaûi töø caùc khoa cuûa beänh vieän theo maïng löôùi thoaùt nöôùc rieâng ñöôïc daãn ñeán beå tieáp nhaän nöôùc thaûi. Tröôùc khi chaûy vaøo beå tieáp nhaän, nöôùc thaûi chaûy qua möông daãn coù ñaët song chaén raùc thoâ baèng theùp khoâng ræ, coù nhieäm vuï loaïi boû caùc chaát höõu cô coù kích thöôùc lôùn, nhö bao ny loâng, boâng baêng, vaûi vuïn…nhaèm traùnh gaây hö haïi bôm hoaëc taéc ngheõn caùc coâng trình phía sau.Một số chế phẩm sinh học có thể được thêm vào sau khi qua song chắn rác để gia tăng hiệu quả xử lý của hệ thống. Nöôùc sau khi qua song chaén raùc chaûy vaøo beå tieáp nhaän, sau ñoù nöôùc ñöôïc bôm vaøo beå ñieàu hoøa. Beå ñieàu hoøa coù chöùc naêng ñieàu hoøa löu löôïng vaø noàng ñoä nöôùc thaûi, traùnh hieän töôïng quaù taûi vaøo caùc giôø cao ñieåm, do ñoù giuùp heä thoáng xöû lyù laøm vieäc oån ñònh ñoàng thôøi giaûm kích thöôùc caùc coâng trình ñôn vò tieáp sau. Trong beå ñieàu hoøa coù boá trí heä thoáng thoåi khí. Taùc duïng cuûa heä thoáng naøy laø xaùo troän nöôùc thaûi ñoàng thôøi cung caáp oxy nhaèm giaûm noàng ñoä BOD moät phaàn. Trong beå sinh hoïc tieáp xuùc keát hôïp quaù trình buøn hoaït tính, caùc chaát höõu cô hoøa tan chuyeån hoùa thaønh boâng buøn sinh hoïc - quaàn theå vi sinh vaät hieáu khí, coù khaû naêng laéng döôùi taùc duïng cuûa troïng löïc. Nöôùc thaûi chaûy lieân tuïc vaøo beå sinh hoïc trong ñoù khí ñöôïc ñöa vaøo cuøng xaùo troän vôùi buøn hoaït tính, cung caáp oxy cho vi sinh vaät phaân huûy chaát höõu cô. Vi khuaån vaø vi sinh vaät soáng nhôø vaøo oxy cung caáp vaø chaát dinh döôõng (N, P) laøm thöùc aên ñeå chuyeån hoùa chuùng thaønh caùc chaát trô khoâng hoøa tan vaø teá baøo môùi. Döôùi ñieàu kieän nhö theá, vi sinh vaät taêng tröôûng sinh khoái vaø keát thaønh boâng buøn. Hoãn hôïp buøn hoaït tính vaø nöôùc thaûi goïi laø dung dòch xaùo troän. Hoãn hôïp naøy chaûy ñeán beå laéng II. Beå laéng II coù nhieäm vuï laéng vaø taùch buøn hoaït tính ra khoûi nöôùc thaûi. Buøn sau khi laéng, moät phaàn ñöôïc tuaàn hoaøn laïi beå sinh hoïc ñeå giöõ maät ñoä cao vi sinh vaät taïo ñieàu kieän phaân huûy nhanh chaát höõu cô vaø duy trì maät ñoä sinh vaät trong beå sinh hoïc. Phaàn buøn dö ôû ñaùy beå laéng ñöôïc bôm sang beå oån ñònh buøn hieáu khí. Ñeå khöû caën lô löûng khoâng laéng ñöôïc ôû beå laéng ñôït II, nöôùc thaûi ñöôïc bôm vaøo thieát bò loïc aùp löïc. Sau moät thôøi gian vaän haønh, thieát bò loïc aùp löïc thöôøng bò ngaët loïc do haøm löôïng caën ñöôïc giöõ laïi trong lôùp vaät lieäu loïc. Do vaäy, ñeå duy trì ñöôïc hieäu quaû loïc, ta caàn tieán haønh röûa ngöôïc thieát bò loïc aùp löïc baèng nöôùc saïch. Nöôùc sau khi röûa ñöôïc daãn veà beå ñieàu hoøa. Sau ñoù nước thải tieáp tuïc chaûy vaøo coâng trình cuoái cuøng laø möông khöû truøng. Hôïp chaát chlorine laø chaát oxy hoùa maïnh thöôøng ñöôïc söû duïng roäng raõi trong quaù trình khöû truøng nöôùc thaûi. Ngoaøi muïc ñích khöû truøng coøn coù theå söû duïng ñeå giaûm muøi. Hôïp chaát chlorine söû duïng ôû daïng dung dịch NaOCl được cấp vào hệ thống qua bơm hoá chất Beå neùn buøn coù nhieäm vuï laéng coâ ñaëc buøn vaø taùch phaàn nöôùc laéng, phaàn nöôùc naøy ñöôïc bôm veà beå ñieàu hoaø ñeå tieáp tuïc xöû lyù. Phaàn buøn laéng ñöôïc xe chôû buøn ñònh kyø huùt vaø mang ñi xöû lyù. Tröôùc khi huùt boû caën ñöôïc naâng leân pH >11 baèng voâi/xuùt ñeå dieät khuaån gaây beänh toàn taïi trong buøn. Tính toaùn – thieát keá caùc coâng trình ñôn vò : Caùc thoâng soá tính toaùn : Caùc chæ tieâu oâ nhieãm cuûa nöôùc thaûi Beänh vieän Trảng Bàng : - pH : 6.7 - SS : 180 mg/l - BOD5 : 230 mg/l - COD : 320 mg/l - Tổng N : 27 mg/l - Toång Photpho : 3.5 mg/l - Toång Coliform : 5 107 MNP/ml Löu löôïng tính toaùn : Löu löôïng trung bình 1 ngaøy ñeâm : Qtbngaøy = 180 m3/ngñ Löu löôïng trung bình giôø : Qtbh = 7.5 m3/h Löu löôïng trung bình giôø : Qtbs = 0.0021m3/s Löu löôïng giôø lôùn nhaát : Qmaxh = QTBh . Kh = 7.5 . 2 = 15 m3/h ( Heä soá khoâng ñieàu hoøa chung : ñoái vôùi nöôùc thaûi beänh vieän Kh = 1.8 2.5, choïn Kh = 2 ) Löu löôïng theo giaây lôùn nhaát : Qmaxs = (m3/s) Song chaén raùc : Nhieäm vuï : Nhieäm vuï cuûa song chaén raùc laø giöõ laïi caùc taïp chaát coù kích thöôùc lôùn (chuû yeáu laø raùc). Song chaén raùc ñöôïc ñaët treân ñöôøng daãn nöôùc thaûi vaøo ngaên tieáp nhaän tröôùc khi ñöôïc bôm leân heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi. Vieäc söû duïng song chaén raùc seõ traùnh ñöôïc tình traïng ngheõn ñöôøng oáng, möông daãn vaø hö hoûng do raùc gaây ra. Tính toaùn : Dieän tích tieát dieän öôùt: Trong ñoù: w : dieän tích tieát dieän öôùt (m2) Qmaxs : löu löôïng nöôùc thaûi theo giaây lôùn nhaát (m3) v : vaän toác chuyeån ñoäng cuûa nöôùc thaûi tröôùc song chaén raùc (m/s), Quy phaïm 0.6 – 1 (m/s).Choïn v = 0.8 (m/s) Chieàu saâu möïc nöôùc trong möông daãn : h1 = wBk=0.005250.15=0.035 (m) Trong ñoù: h1 : chieàu saâu möïc nöôùc trong möông daãn (m) Bk : beà roäng möông daãn nöôùc thaûi (m), choïn Bk = 0.15 (m) Soá khe hôû caàn thieát cuûa song chaén raùc : ( Choïn n = 10 khe hôû, vaäy coù 11 thanh chaén (thanh ñaët saùt bôø)) Trong ñoù: n : Soá khe hôû caàn thieát cuûa song chaén raùc. Qmaxs : löu löôïng giaây lôùn nhaát, Qmaxs = 0.0042 (m3/s). b : beà roäng khe hôû thöôøng laáy töø 16 – 25 (mm), choïn b = 16 (mm). h1 : chieàu saâu möïc nöôùc qua song chaén raùc thöôøng laáy baèng chieàu saâu möïc nöôùc trong möông daãn. vmax : vaän toác trung bình qua khe hôû cuûa song chaén raùc. Thöôøng laáy töø 0,6 – 1 m/s . Choïn vmax = 0.8 (m/s) k : heä soá tính ñeàn khaû naêng thu heïp cuûa doøng chaûy, thöôøng laáy k = 1.05 Chieàu roäng cuûa song chaén raùc: => Chọn chiều rộng khi xây mương là 250 mm ( d : tieát dieän cuûa thanh chaén töø 8 ÷ 10 mm. Choïn d = 8 mm ) Chieàu daøi ngaên môû roäng tröôùc song chaén raùc : Trong ñoù: Bk : beà roäng möông daãn, choïn Bk = 0.15m. Bs : beà roäng cuûa song chaén raùc. : goùc môû roäng cuûa buoàng ñaët song chaén raùc, . Chieàu daøi ñoaïn thu heïp sau song chaén raùc : Chieàu daøi xaây döïng cuûa möông ñaët song chaén raùc : ( ls : chieàu daøi phaàn möông ñaët song chaén raùc, choïn ls = 0.7m ) Chieàu cao xaây döïng möông song chaén raùc : => Chọn chiều cao mương khi xây dựng là 0.6 (m) Trong ñoù : h1 : Chieàu saâu möïc nöôùc qua song chaén raùc thöôøng laáy baèng chieàu saâu möïc nöôùc trong möông daãn. hs : Toån thaát aùp löïc qua song chaén raùc. hbv : Chieàu cao baûo veä cuûa song chaén raùc.Theo quy phaïm thì . Hieäu quaû xöû lyù cuûa song chaén raùc ( theo Laâm Minh Trieát, xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò vaø coâng nghieäp. 2006 ). Haøm löôïng chaát lô löûng sau song chaén raùc ñaõ giaûm 4% : SS =180 – (180 * 4% ) = 172.8 mg/l Haøm löôïng BOD5 sau song chaén raùc ñaõ giaûm 5% ._.