Tính toán thiết kế bãi chôn lấp họp vệ sinh chất thải rắn cho TP Đồng Hới và huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình

CHÖÔNG1. TOÅNG QUAN NGHIEÂN CÖÙU Lyù do choïn ñeà taøi Thaønh phoá Ñoàng Hôùi laø trung taâm kinh teá - chính trò, vaên hoaù vaø laø ñaàu moái giao thoâng quan troïng cuûa tænh Quaûng Bình. Beân caïnh ñoù, Ñoàng Hôùi cuõng laø moät ñieåm du lòch haáp daãn vôùi nhöõng di tích lòch söû vaên hoaù noåi tieáng vaø nhöõng baõi bieån ñeïp. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, Ñoàng Hôùi ñaõ vaø ñang böôùc vaøo thôøi kyø ñoåi môùi toaøn dieän treân moïi lónh vöïc. Cuøng vôùi söï phaùt trieån maïnh meõ laø quaù trình caûi thieän, naâng caáp, môû roäng ñoâ thò hieän taïi, phaùt trieån khu ñoâ thò coâng nghieäp vaø caùc khu du lòch môùi. Ñaây môùi chæ laø böôùc ñaàu cuûa quaù trình ñoâ thò hoaù, song Ñoàng Hôùi ñang thöïc söï lôùn maïnh khoâng nhöõng veà tieàm löïc kinh teá - xaõ hoäi maø coøn phaùt trieån caû veà tieàm naêng du lòch vaø vaên hoaù. Tuy nhieân, ñoàng haønh vôùi söï phaùt trieån saûn xuaát, dòch vuï cuûa thaønh phoá laø nhöõng aùp löïc veà oâ nhieãm moâi tröôøng do nhieàu loaïi chaát thaûi, trong ñoù chuû yeáu laø chaát thaûi raén gaây ra. Vaán ñeà naøy ñang ñaët ra moät nhieäm vuï khaù naëng neà cho söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa ñoâ thò. Veà khía caïnh quaûn lyù moâi tröôøng, coù theå noùi chaát thaûi raén laø nguoàn goác chuû yeáu daãn ñeán söï phaù huyû moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi. Neáu con ngöôøi khoâng quan taâm ñeán chaát thaûi raén hoâm nay, chaát thaûi raén seõ loaïi boû chính con ngöôøi ra khoûi moâi tröôøng ñoù. Ñoâ thò hoùa caøng taêng, chaát thaûi raén caøng lôùn, vieäc giaûi quyeát (thu gom vaø xöû lyù) chaát thaûi cuûa caùc cô sôû saûn xuaát, dòch vuï vaø khu daân cö laø moät yeâu caàu khoâng theå thieáu. Vì vaäy moät baõi raùc hôïp veä sinh laø moät taát yeáu gaén lieàn vôùi quaù trình ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa ñoâ thò noùi rieâng, phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi noùi chung. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi Thieát keá baõi choân laáp hôïp veä sinh chaát thaûi raén chung cho thaønh phoá Ñoàng Hôùi vaø huyeän Boá Traïch tænh Quaûng Bình. Noäi dung ñeà taøi Toång quan veà CTR ñoâ thò vaø baõi choân laáp CTR hôïp veä sinh; Toång quan veà hieän traïng töï nhieân, kinh teá – xaõ hoäi vaø moâi tröôøng khu vöïc xaây döïng baõi raùc; Tính toaùn thieát keá BCL CTR cho thaønh phoá Ñoàng Hôùi vaø huyeän Boá Traïch, tænh Quaûng Bình. Phaïm vi nghieân cöùu Chæ nghieân cöùu treân ñòa baøn thaønh phoá Ñoàng Hôùi vaø huyeän Boá Traïch tænh Quaûng Bình; Chæ tính toaùn cho CTR sinh hoaït. Phöông phaùp nghieân cöùu 1.5.1 Nghieân cöùu lyù thuyeát Thu thaäp, söu taäp soá lieäu; Tham khaûo yù kieán caùc chuyeân gia. 1.5.2 Nghieân cöùu thöïc ñòa Khaûo saùt thöïc ñòa ñòa ñieåm xaây döïng baõi choân laáp; Khaûo saùt thöïc ñòa caùc coâng trình töông töï. 1.6 YÙ nghóa cuûa ñeà taøi Baõi raùc chung ñöôïc thöïc hieän seõ coù yù nghóa tích cöïc trong coâng taùc baûo veä söùc khoeû moâi tröôøng, laøm saïch ñeïp caûnh quan cho ñoâ thò Ñoàng Hôùi vaø huyeän phuï caän Boá Traïch; Naâng caáp trình ñoä quaûn lyù, thu gom vaø xöû lyù CTR cuûa ñòa phöông; Ñoùng goùp vaøo quaù trình phaùt trieån beàn vöõng vaø baûo veä moâi tröôøng ôû thaønh phoá Ñoàng Hôùi vaø huyeän Boá Traïch. CHÖÔNG 2. TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN ÑOÂ THÒ VAØ BAÕI CHOÂN LAÁP HÔÏP VEÄ SINH 2.1 Toång quan veà chaát thaûi raén (CTR) 2.1.1 Khaùi nieäm Chaát thaûi raén laø toaøn boä caùc loaïi vaät chaát ñöôïc con ngöôøi loaïi boû trong caùc hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi cuûa mình (bao goàm caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, caùc hoaït ñoäng soáng vaø duy trì söï toàn taïi cuûa coäng ñoàng ...). Trong ñoù quan troïng nhaát laø caùc loaïi chaát thaûi sinh ra töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø hoaït ñoäng soáng. Theo quan ñieåm môùi: chaát thaûi raén ñoâ thò (goïi chung laø raùc thaûi ñoâ thò) ñöôïc ñònh nghóa laø: vaät chaát maø ngöôøi taïo ra ban ñaàu vöùt boû ñi trong khu vöïc ñoâ thò maø khoâng ñoøi hoûi ñöôïc boài thöôøng cho söï vöùt boû ñoù. Theâm vaøo ñoù, chaát thaûi ñöôïc coi laø CTR ñoâ thò neáu chuùng ñöôïc xaõ hoäi nhìn nhaän nhö moät thöù maø thaønh phoá phaûi coù traùch nhieäm thu gom vaø tieâu huyû. 2.1.2 Nguoàn goác phaùt sinh Nguoàn goác phaùt sinh, thaønh phaàn, toác ñoä phaùt sinh cuûa chaát thaûi raén laø cô sôû quan troïng ñeå thieát keá, löïa choïn coâng ngheä xöû lyù vaø ñeà xuaát caùc chöông trình quaûn lyù heä thoáng quaûn lyù CTR. Caùc nguoàn chuû yeáu phaùt sinh vaø thaønh phaàn CTR ñöôïc trình baøy trong baûng 1: Baûng 1 : Nguoàn goác vaø thaønh phaàn CTR ñoâ thò Nguoàn phaùt sinh Hoaït ñoäng vaø vò trí phaùt sinh CTR Loaïi chaát thaûi raén Khu daân cö Caùc hoä gia ñình, caùc bieät thöï vaø caùc caên hoä chung cö Thöïc phaåm, giaáy, carton, plastic, goã, thuyû tinh, can thieác, nhoâm, caùc kim loaïi khaùc, tro, caùc “chaát thaûi ñaëc bieät” (bao goàm vaät duïng to lôùn, ñoà ñieän töû gia duïng, raùc vöôøn, voû xe...chaát thaûi ñoäc haïi) Khu trung taâm thöông maïi Cöûa haøng baùch hoaù, nhaø haøng, khaùch saïn, sieâu thò, vaên phoøng giao dòch, nhaø maùy in, cöûa haøng söûa chöõa... Giaáy carton, plastic, goã, thöïc phaåm, thuyû tinh, kim loaïi, chaát thaûi ñaëc bieät, chaát thaûi ñoäc haïi. Cô quan, coâng sôû Tröôøng hoïc, beänh vieän, nhaø tuø, vaên phoøng cô quan nhaø nöôùc. Caùc loaïi chaát thaûi gioáng nhö khu thöông maïi. Chuù yù, haàu heát CTR y teá (raùc beänh vieän) ñöôïc thu gom vaø xöû lyù taùch rieâng bôûi vì tính chaát ñoäc haïi cuûa noù Coâng trình xaây döïng vaø phaù huûy Caùc coâng trình xaây döïng, coâng trình söõa chöõa hoaëc laøm môùi ñöôøng giao thoâng, cao oác, san neàn xaây döïng vaø caùc maõnh vôõ cuûa vaät lieäu loùt væa heø. Goã, theùp, beâ toâng, thaïch cao, gaïch, buïi.... Dòch vuï coâng coäng Hoaït ñoäng veä sinh ñöôøng phoá, laøm ñeïp caûnh quan, laøm saïch caùc hoà chöùa, baõi ñaäu xe vaø baõi bieån, khu vui chôi, giaûi trí. Chaát thaûi ñaëc bieät, raùc queùt ñöôøng, caønh caây vaø laù caây, xaùc cheát ñoäng vaät.... Caùc nhaø maùy xöû lyù chaát thaûi ñoâ thò Nhaø maùy xöû lyù nöôùc caáp, nöôùc thaûi vaø caùc quaù trình xöû lyù chaát thaûi coâng nghieäp khaùc Buøn, tro Chaát thaûi raén ñoâ thò Taát caû caùc nguoàn keå treân Bao goàm taát caû caùc loaïi keå treân Coâng nghieäp Caùc nhaø maùy saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng, nhaø maùy hoaù chaát, nhaø maùy loïc daàu, caùc nhaø maùy cheá bieán thöïc phaåm, caùc ngaønh coâng nghieäp naëng vaø nheï,... Chaát thaûi saûn xuaát coâng nghieäp, vaät lieäu pheá thaûi, chaát thaûi ñoäc haïi, chaát thaûi ñaëc bieät. Noâng nghieäp Caùc hoaït ñoäng thu hoaïch treân ñoàng ruoäng, trang traïi, noâng tröôøng vaø caùc vöôøn caây aên quaû, saûn xuaát söõa vaø loø gieát moå suùc vaät. Caùc loaïi saûn phaåm phuï cuûa quaù trình nuoâi troàng vaø thu hoaïch cheá bieán nhö rôm raï, rau quaû, saûn phaåm thaûi cuûa caùc loø gieát moå heo boø,... 2.1.3 Phaân loaïi CTR Caùc loaïi chaát raén ñöôïc thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng khaùc nhau ñöôïc phaân loaïi theo nhieàu caùch khaùc nhau : Theo vò trí hình thaønh: ngöôøi ta phaân bieät raùc hay chaát thaûi raén trong nhaø, ngoaøi nhaø, treân ñöôøng phoá, chôï,... Theo thaønh phaàn hoaù hoïc vaø vaät lyù: ngöôøi ta phaân loaïi theo caùc thaønh phaàn höõu cô, voâ cô, chaùy ñöôïc, khoâng chaùy ñöôïc, kim loaïi, phi kim loaïi, da, gieû vuïn, cao su, chaát deûo.... Theo baûn chaát nguoàn taïo thaønh, CTR ñöôïc phaân thaønh caùc loaïi: Chaát thaûi raén sinh hoaït: Laø nhöõng chaát thaûi lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, nguoàn taïo thaønh chuû yeáu töø caùc khu daân cö, caùc cô quan, tröôøng hoïc, caùc trung taâm dòch vuï, thöông maïi. Chaát thaûi raén sinh hoaït coù thaønh phaàn bao goàm kim loaïi, saønh söù, thuyû tinh, gaïch ngoùi vôõ, ñaát, ñaù, cao su, chaát deûo, thöïc phaåm dö thöøa hoaëc quaù haïn söû duïng, xöông ñoäng vaät, tre, goã, loâng gaø, loâng vòt, vaûi, giaáy, rôm, raï, xaùc ñoäng vaät, voû rau quaû.... Theo phöông dieän khoa hoïc, coù theå phaân bieät caùc loaïi chaát thaûi raén sau: Chaát thaûi thöïc phaåm bao goàm thöùc aên thöøa, rau, quaû...loaïi chaát thaûi naøy mang baûn chaát deã bò phaân huyû sinh hoïc, quaù trình phaân huyû taïo ra caùc muøi khoù chòu, ñaëc bieät trong ñieàu kieän thôøi tieát noùng aåm. Ngoaøi ra loaïi thöùc aên dö thöøa töø gia ñình coøn coù thöùc aên dö thöøa töø caùc beáp aên taäp theå, caùc nhaø haøng, khaùch saïn, kyù tuùc xaù, chôï... Chaát thaûi tröïc tieáp cuûa ñoäng vaät, chuû yeáu laø phaân, bao goàm phaân ngöôøi vaø phaân cuûa caùc ñoäng vaät khaùc; Chaát thaûi loûng chuû yeáu laø buøn ga coáng raõnh, laø caùc chaát thaûi ra töø caùc khu vöïc sinh hoaït cuûa daân cö; Tro vaø caùc chaát dö thöøa thaûi boû khaùc bao goàm: caùc loaïi vaät lieäu sau ñoát chaùy, caùc saûn phaåm sau khi ñun naáu baèng than, cuûi vaø caùc chaát thaûi deã chaùy khaùc trong gia ñình, trong kho caùc cô sôû, cô quan, xí nghieäp, caùc loaïi xæ than; Caùc chaát thaûi raén töø ñöôøng phoá coù thaønh phaàn chuû yeáu laø laù caây, que, cuûi, nilon, voû bao goùi.... Laø chaát thaûi phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp. Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi coâng nghieäp goàm: Caùc pheá thaûi töø vaät lieäu trong quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp, tro , xæ trong caùc nhaø maùy nhieät ñieän; Caùc pheá thaûi töø nguyeân, nhieân lieäu phuïc vuï cho saûn xuaát; Caùc pheá thaûi trong quaù trình coâng ngheä; Bao bì ñoùng goùi saûn phaåm. Chaát thaûi xaây döïng: laø caùc pheá thaûi nhö ñaát, ñaù, gaïch ngoùi, beâ toâng vôõ do caùc hoaït ñoäng phaù dôõ, xaây döïng coâng trình... chaát thaûi xaây döïng goàm: Vaät lieäu xaây döïng trong quaù trình dôõ boû coâng trình xaây döïng; Ñaát ñaù do vieäc ñaøo moùng trong xaây döïng; Caùc vaät lieäu nhö kim loaïi, chaát deûo...; Caùc chaát thaûi töø caùc heä thoáng cô sôû haï taàng kyõ thuaät nhö traïm xöû lyù nöôùc thieân nhieân, nöôùc sinh hoaït buøn caën töø caùc coáng thoaùt nöôùc thaønh phoá. Chaát thaûi noâng nghieäp: laø nhöõng chaát thaûi vaø maåu thöøa thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp, thí duï nhö troàng troït, thu hoaïch caùc loaïi caây troàng, caùc saûn phaåm thaûi ra töø cheá bieán söõa, cuûa caùc loø gieát moå.... Hieän taïi vieäc quaûn lyù vaø xaû caùc loaïi chaát thaûi noâng nghieäp khoâng thuoäc veà traùch nhieäm cuûa caùc coâng ty moâi tröôøng ñoâ thò cuûa caùc ñòa phöông. Theo möùc ñoä nguy haïi Chaát thaûi nguy haïi: Bao goàm caùc loaïi hoaù chaát deã gaây phaûn öùng, ñoäc haïi, chaát thaûi sinh hoïc deã thoái röõa, caùc chaát deã chaùy, noå hoaëc caùc chaát phoùng xaï, caùc chaát thaûi nhieãm khuaån, laây lan.... coù nguy cô ñe doaï tôùi söùc khoeû con ngöôøi, ñoäng vaät vaø caây coû. Nguoàn phaùt sinh ra chaát thaûi nguy haïi chuû yeáu töø caùc hoaït ñoäng kinh teá, coâng nghieäp vaø noâng nghieäp. Chaát thaûi y teá nguy haïi: Laø chaát thaûi coù chöùa caùc chaát hoaëc hôïp chaát coù moät trong caùc ñaëc tính gaây nguy haïi tröïc tieáp hoaëc töông taùc vôùi caùc chaát khaùc gaây nguy haïi tôùi moâi tröôøng vaø söùc khoeû coäng ñoàng. Theo quy cheá quaûn lyù chaát thaûi y teá, caùc loaïi chaát thaûi y teá nguy haïi ñöôïc phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng chuyeân moân trong caùc beänh vieän, traïm xaù vaø traïm y teá. Caùc nguoàn phaát sinh ra chaát thaûi nguy haïi y teá bao goàm: Caùc loaïi boâng, baêng, gaïc, neïp; Caùc loaïi kim tieâm, oáng tieâm; Caùc chi theå caét boû, toå chöùc moâ caét boû; Chaát thaûi sinh hoaït töø caùc beänh nhaân; Caùc chaát thaûi coù chöùa noàng ñoä cao: thuyû ngaân, chì, Cadmi, Xianua...; Caùc chaát thaûi phoùng xaï trong beänh vieän. Caùc chaát thaûi nguy haïi do caùc cô sôû coâng nghieäp hoaù chaát thaûi ra coù tính ñoäc haïi cao, taùc ñoäng xaáu ñeán söùc khoeû, do ñoù vieäc xöû lyù chuùng phaûi coù giaûi phaùp kyõ thuaät ñeå haïn cheá taùc ñoäng ñoäc haïi ñoù. Caùc chaát thaûi nguy haïi töø caùc hoaït ñoäng noâng nghieäp chuû yeáu laø caùc loaïi phaân boùn hoaù hoïc, caùc loaïi thuoác baûo veä thöïc vaät. Chaát thaûi khoâng nguy haïi: laø nhöõng loaïi chaát thaûi khoâng chöùa caùc chaát vaø caùc hôïp chaát coù moät trong caùc ñaëc tính nguy haïi tröïc tieáp hoaëc töông taùc thaønh phaàn. Caùc quaù trình phi saûn xuaát Hoaït ñoäng soáng vaø taùi saûn sinh cuûa con ngöôøi Caùc hoaït ñoäng quaûn lyù Caùc hoaït ñoäng giao tieáp vaø ñoái ngoaïi Caùc quaù trình saûn xuaát CHAÁT THAÛI Daïng khí Daïng raén Daïng loûng Caùc hoaït ñoäng kinh teá xaõ hoäi cuûa con ngöôøi Buøn ga coáng Chaát loûng daàu môõ Hôi ñoäc haïi Chaát thaûi sinh hoaït Chaát thaûi coâng nghieäp Caùc loaïi khaùc Hình 1. Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi vaø phaân loaïi chaát thaûi 2.1.4 Thaønh phaàn CTR Thaønh phaàn cuûa chaát thaûi raén moâ taû caùc phaàn rieâng bieät maø töø ñoù taïo neân caùc doøng chaát thaûi. Moái quan heä giöõa caùc thaønh phaàn naøy thöôøng ñöôïc bieåu thò baèng phaàn traêm theo khoái löôïng. Thaønh phaàn lyù, hoaù hoïc cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò raát khaùc nhau tuyø thuoäc vaøo töøng ñòa phöông, vaøo caùc muøa khí haäu, caùc ñieàu kieän kinh teá vaø nhieàu yeáu toá khaùc. Caùc ñaëc tröng ñieån hình cuûa chaát thaûi raén nhö sau: Hôïp phaàn coù nguoàn goác höõu cô cao (50.27% - 62.22%); Chöùa nhieàu ñaát caùt, soûi ñaù vuïn, gaïch vôõ; Ñoä aåm cao, nhieät trò thaáp (900 Kcal/kg). Vieäc phaân tích thaønh phaàn chaát thaûi raén ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc löïa choïn coâng ngheä xöû lyù. Baûng 2 : Thaønh phaàn phaân loaïi cuûa chaát thaûi raén ñoâ thò Hôïp phaàn % troïng löôïng Ñoä aåm (%) Troïng löôïng rieâng (kg/m3) Khoaûng giaù trò (KGT) Trung bình (TB) KGT TB KGT TB Chaát thaûi thöïc phaåm Giaáy Catton Chaát deûo Vaûi vuïn Cao su Da vuïn Saûn phaåm vöôøn Goã Thuyû tinh Can hoäp Kim loaïi khoâng theùp Kim loaïi theùp Buïi, tro, gaïch 6 – 25 25 – 45 3 – 15 2 – 8 0 – 4 0 – 2 0 – 2 0 – 20 1 – 4 4 – 16 2 – 8 0 – 1 1 – 4 0 - 10 15 40 4 3 2 0.5 0.5 12 2 8 6 1 2 4 50 – 80 4 – 10 4 – 8 1 – 4 6 – 15 1 – 4 8 – 12 30 – 80 15 – 40 1 – 4 2 – 4 2 – 4 2 – 6 6 - 12 70 6 5 2 10 2 10 60 20 2 3 2 3 8 182 – 80 32 – 128 38 – 80 32 – 128 32 – 96 96 – 192 96 – 256 84 – 224 128 – 20 160 – 480 48 – 160 64 – 240 128 – 1120 320 - 960 228 81.6 49.6 64 64 128 160 104 240 193.6 88 160 320 480 2.1.5 Tính chaát CTR 2.1.5.1 Tính chaát vaät lyù cuûa chaát thaûi raén Nhöõng tính chaát vaät lyù quan troïng nhaát cuûa CTR ñoâ thò laø troïng löôïng rieâng, ñoä aåm, kích thöôùc, söï caáp phoái haït, khaû naêmg giöõ aåm taïi thöïc ñòa (hieän tröôøng) vaø ñoä xoáp cuûa raùc neùn cuûa caùc vaät chaát trong thaønh phaàn chaát thaûi raén. Troïng löôïng rieâng Troïng löôïng rieâng cuûa chaát thaûi raén ñöôïc ñònh nghóa laø troïng löôïng moät ñôn vò vaät chaát tính treân moät ñôn vò theå tích (Kg/m3). Bôûi vì chaát thaûi raén coù theå ôû caùc traïng thaùi nhö : xoáp, chöùa trong caùc container, khoâng neùn, neùn,… neân khi baùo caùo giaù trò troïng löôïng rieâng phaûi chuù thích traïng thaùi cuûa maãu raùc moät caùch roõ raøng. Döõ lieäu troïng löôïng rieâng raát caàn thieát ñöôïc söû duïng ñeå öôùc löôïng toång khoái löôïng vaø theå tích raùc phaûi quaûn lyù. Troïng löôïng rieâng thay ñoåi phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö : Vò trí ñòa lyù, muøa trong naêm, thôøi gian löu tröõ chaát thaûi do ñoù caàn phaûi thaän troïng khi choïn giaù trò thieát keá. Troïng löôïng rieâng cuûa moät chaát raén ñoâ thò ñieån hình laø khoaûng 500lb/yd3 (300kg/m3). Phöông phaùp xaùc ñònh troïng löôïng rieâng cuûa chaát thaûi raén : maãu chaát thaûi raén söû duïng ñeå ñeå xaùc ñònh troïng löôïng rieâng coù theå tích khoaûng 500lit sau khi xaùo troän ñeàu baèng kyõ thuaät “moät phaàn tö “. Caùc böôùc tieán haønh nhö sau: Ñoå nheï maãu CTR vaøo phoøng thí nghieäm coù theå tích ñaõ bieát (toát nhaát laø thuøng coù theå tích 100lít) cho ñeán khi chaát thaûi daày ñeán mieäng thuøng; Naâng thuøng leân caùch maët saøn khoaûng 30 cm thaû rôi töï do 4 laàn; Tieáp tuïc laøm ñaày thuøng; Caân vaø ghi laïi keát quaû troïng löôïng cuûa caû thuøng vaø chaát thaûi; Laáy keát quaû cuûa böôùc vöøa roài tröø ñi troïng löôïng thuøng chöùa; Laáy keát quaû cuûa böôùc 5 chia cho dung tích cuûa thuøng chöùa ta thu ñöôïc tyû troïng theo ñôn vò kg/lit. Laøm ñieàu naøy 2 laàn vaø laáy keát quaû trung bình. Ñoä aåm Laø löôïng nöôùc chöùa trong moät ñôn vò troïng löôïng chaát thaûi ôû traïng thaùi nguyeân thuyû. Xaùc ñònh ñoä aåm ñöôïc tuaân theo coâng thöùc : a – b Ñoä aåm = % a Trong ñoù : a: Troïng löôïng ban ñaàu cuûa maãu b: Troïng löôïng cuûa maãu sau khi saáy khoâ ôû t0 = 1050C Ñoä aåm vaø troïng löôïng rieâng cuûa caùc hôïp phaàn trong chaát thaûi raén ñoâ thò ñöôïc bieåu dieãn ôû baûng 3. Baûng 3 : Ñònh nghóa caùc thaønh phaàn lyù hoïc cuûa chaát thaûi Thaønh phaàn Ñònh nghóa Thí duï Caùc chaát thaáy ñöôïc Giaáy Haøng deät Thöïc phaåm Coû, goã cuûi, rôm, raï.... Chaát deûo Da vaø cao su Caùc chaát khoâng chaùy Caùc kim loaïi saét Caùc kim loaïi phi saét Thuyû tinh Ñaù vaø saønh söù Caùc chaát hoãn hôïp Caùc vaät lieäu laøm töø giaáy vaø boät giaáy Coù nguoàn goác töø caùc sôïi Caùc chaát thaûi ra töø ñoà aên thöïc phaåm Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø tre, goã vaø rôm... Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø chaát deûo. Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø da vaø cao su. Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø saét maø deã bò nam chaâm huùt Caùc loaïi vaät lieäu khoâng bò nam chaâm huùt. Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø thuyû tinh. Baát kyø caùc loaïi vaät lieäu khoâng chaùy khaùc ngoaøi kim loaïi vaø thuyû tinh. Taát caû caùc loaïi vaät lieäu khaùc khoâng phaân loaïi ôû baûng naøy. Loaïi naøy coù theå chia thaønh hai phaàn : Kích thöôùc lôùn hôn 5mm vaø loaïi nhoû hôn 5mm. Caùc tuùi giaáy, caùc maûnh bìa, giaáy veä sinh… Vaûi. Len. Nilon … Caùc coïng rau, voû quaû, thaân caây, loõi ngoâ… Ñoà duøng baèng goã nhö baøn gheá, thanh giöôøng, ñoà chôi, voû döøa… Phim cuoän, tuùi chaát deûo, chai, loï chaát deûo, caùc ñaàu voi baèng chaát deûo, daây beän… Boùng, giaày, ví, baêng cao su... Voû hoäp, daây ñieän, haøng raøo, dao, naép loï... Voû hoäp nhoâm, giaáy bao goùi, ñoà ñöïng.. Chai loï, ñoà ñöïng baèng thuyû tinh. boùng ñeøn,... Voû trai, oác, xöông, gaïch ñaù, goám.... Ñaù cuoäi, caùt, ñaát, toùc.... Kích thöôùc vaø caáp phoái haït; Khaû naêng giöõ nöôùc taïi thöïc ñòa; Ñoä thaám (tính thaám) cuûa chaát thaûi ñaõ ñöôïc neùn. 2.1.5.2 Tính chaát hoaù hoïc cuûa CTR Caùc thoâng tin veà thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa caùc vaät chaát caáu taïo neân chaát thaûi raén ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc ñaùnh giaù caùc phöông thöùc xöû lyù vaø taùi sinh chaát thaûi. Neáu chaát thaûi raén ñöôïc söû duïng laøm nhieân lieäu cho quaù trình ñoát thì 4 böôùc phaân tích hoaù hoïc quan troïng nhaát laø: Phaân tích sô boä Phaân tích sô boä ñoái vôùi caùc thaønh phaàn coù theå chaùy ñöôïc trong CTR bao goàm caùc thí nghieäp sau: Ñoä aåm (löôïng nöôùc maát ñi sau khi saáy ôû 1000C trong 1giôø); Chaát deã chaùy bay hôi (troïng löôïng maát ñi theâm vaøo khi ñem maãu ñaõ saáy ôû 1000C trong 1h ñoát chaùy ôû nhieät ñoä 9500C trong loø nung kín); Cacbon coá ñònh (phaàn vaät lieäu coøn laïi deã chaùy sau khi loaïi boû caùc chaát bay hôi); Tro (troïng löôïng coøn laïi sau khi ñoát chaùy trong loø hôi). Ñieåm noùng chaûy cuûa tro Laø nhieät ñoä ñoát chaùy chaát thaûi ñeå tro hình thaønh moät khoái raén (goïi laø Clinker) do söï naáu chaûy vaø keát tuï. Nhieät ñoä noùng chaûy ñeå hình thaønh Clinker töø CTR trong khoaûng 2000 – 22000F (1100 – 12000C). Phaân tích cuoái cuøng (caùc nguyeân toá chính) Phaân tích cuoái cuøng caùc thaønh phaàn chaát thaûi chuû yeáu xaùc ñònh phaàn traêm cuûa caùc nguyeân toá C, H, O, N, S vaø tro. Trong suoát quaù trình ñoát CTR seõ phaùt sinh caùc hôïp chaát Chlor hoaù neân phaân tích cuoái cuøng thöôøng bao goàm phaân tích xaùc ñònh caùc Halogen. Keát quaû phaân tích cuoái cuøng ñöôïc söû duïng ñeå moâ taû caùc thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa chaát höõu cô trong CTR. Keát quaû phaân tích naøy coøn ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc xaùc ñònh tyû soá C/N cuûa chaát thaûi coù thích hôïp cho quaù trình chuyeån hoaù sinh hoïc hay khoâng. Haøm löôïng naêng löôïng cuûa chaát thaûi raén coù theå ñöôïc xaùc ñònh baèng moät trong nhöõng caùch sau: Söû duïng noài hay loø chöng caát quy moâ lôùn; Söû duïng bình ño nhieät trò trong phoøng thí nghieäm; Baèng caùch tính toaùn. 2.1.5.3 Tính chaát sinh hoïc cuûa chaát thaûi raén Caùc thaønh phaàn höõu cô (khoâng keå caùc thaønh phaàn nhö plastic, cao su, da) cuûa haàu heát chaát thaûi raén coù theå ñöôïc phaân loaïi veà phöông dieän nhö sau: Caùc phaân töû coù theå hoaø tan trong nöôùc nhö: ñöôøng, tinh boät, amino acid vaø nhieàu acid höõu cô; Baùn Cellulose: saûn phaåm ngöng tuï cuûa 2 ñöôøng 5 vaø 6 Cacbon; Cellulose: saûn phaåm ngöng tuï cuûa ñöôøng glucose 6 cacbon; Daàu, môõ vaø saùp: laø nhöõng ester cuûa alcohols vaø acid beùo maïch daøi; Ligin: Moät polymer chöùa caùc voøng thôm vôùi methoxul(OCH3); Lignocelloza: hôïp chaát do lignin vaø celluloza keát hôïp; Protein: chaát taïo thaønh caùc amino acid maïch thaúng. Tính chaát quan troïng nhaát cuûa thaønh phaàn höõu cô cuûa CTR ñoâ thò laø haàu heát caùc thaønh phaàn höõu cô coù theå ñöôïc chuyeån hoaù sinh hoïc thaønh khí, caùc chaát voâ cô vaø caùc chaát trô khaùc. Söï taïo muøi hoâi vaø phaùt sinh ruoài cuõng lieân quan ñeán tính deã phaân huyû cuûa caùc vaät lieäu höõu cô trong CTR ñoâ thò nhö raùc thöïc phaåm. 2.1.6 Toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén Löôïng chaát thaûi taïo thaønh hay tieâu chuaån taïo ra löôïng raùc thaûi phaùt sinh töø hoaït ñoäng cuûa moät ngöôøi trong moät ngaøy ñeâm (kg/ngöôøi/ngaøy ñeâm). Tieâu chuaån taïo raùc trung bình theo ñaàu ngöôøi ñoái vôùi töøng loaïi chaát thaûi raén mang tính ñaëc thuø cuûa töøng ñòa phöông vaø phuï thuoäc möùc soáng, vaên minh cuûa daân cö ôû moãi khu vöïc. 2.2 Toång quan veà baõi choân laáp hôïp veä sinh 2.2.1 Khaùi nieäm Trong caùc phöông phaùp xöû lyù vaø tieâu huyû chaát thaûi raén, choân laáp laø phöông phaùp phoå bieán vaø ñôn giaûn nhaát. Phöông phaùp naøy ñöôïc aùp duïng roäng raõi ôû haàu heát caùc nöôùc treân theá giôùi. Veà thöïc chaát, choân laáp laø phöông phaùp löu giöõ chaát thaûi trong moät baõi vaø coù phuû ñaát leân treân. Choân laáp hôïp veä sinh laø moät phöông phaùp kieåm soaùt söï phaân huyû cuûa chaát thaûi raén khi chuùng ñöôïc choân neùn vaø phuû laáp beà maët. Chaát thaûi raén trong baõi choân laáp seõ bò tan röûa nhôø quaù trình phaân huyû sinh hoïc beân trong ñeå taïo ra saûn phaåm cuoái cuøng laø caùc chaát giaøu dinh döôõng nhö axit höõu cô, nitô, caùc hôïp chaát amon vaø moät soá khí nhö: CO2, CH2. Nhö vaäy veà thöïc chaát, choân laáp hôïp veä sinh chaát thaûi raén ñoâ thò vöøa laø phöông phaùp tieâu huyû sinh hoïc vöøa laø bieän phaùp kieåm soaùt caùc thoâng soá chaát löôïng moâi tröôøng trong quaù trình phaân huyû chaát thaûi khi choân laáp. Theo quy ñònh cuûa TCVN 6696 – 2000, baõi choân laáp chaát thaûi raén hôïp veä sinh ñöôïc ñònh nghóa laø: khu vöïc ñöôïc quy hoaïch thieát keá, xaây döïng ñeå choân laáp caùc chaát thaûi phaùt sinh töø caùc khu daân cö , ñoâ thò vaø caùc khu coâng nghieäp. Baõi choân laáp chaát thaûi raén bao goàm caùc oâ choân laáp chaát thaûi, vuøng ñeäm, caùc coâng trình phuï trôï khaùc nhö traïm xöû lyù nöôùc, traïm xöû lyù khí thaûi, traïm cung caáp ñieän nöôùc, vaên phoøng laøm vieäc,… 2.2.2 Phaân loaïi baõi choân laáp hôïp veä sinh Hieän nay treân theá giôùi thöôøng söû duïng caùc loaïi baõi choân laáp sau: Loaïi 1: baõi choân laáp raùc thaûi ñoâ thò: loaïi baõi naøy ñoøi hoûi coù heä thoáng thu gom vaø xöû lyù nöôùc roø ræ, heä thoáng thu gom nöôùc beà maët, thu hoài khí taïo thaønh; Loaïi 2: baõi choân laáp chaát thaûi nguy haïi: loaïi baõi naøy ñoøi hoûi phaûi coù nhieàu ñaàu tö veà quaûn lyù vaø ñöôïc kieåm soaùt nghieâm ngaët trong quaù trình thi coâng vaø vaän haønh; Loaïi 3: baõi choân laáp chaát thaûi ñaõ xaùc ñònh, thöôøng choân laáp caùc loaïi chaát thaûi ñaõ ñöôïc xaùc ñònh tröôùc nhö: tro sau khi ñoát, caùc loaïi chaát thaûi coâng nghieäp khoù phaân huyû,… Theo cô cheá phaân huyû sinh hoïc, baõi choân laáp ñöôïc phaân thaønh caùc loaïi: Baõi choân laáp kî khí; Baõi choân laáp kî khí vôùi lôùp phuû haøng ngaøy; Baõi choân laáp veä sinh kî khí vôùi heä thoáng thu gom nöôùc raùc; Baõi choân laáp yeám khí vôùi heä thoáng thoâng gioù töï nhieân, heä thoáng thu gom vaø xöû lyù nöôùc raùc; Baõi choân laáp hieáu khí vôùi nguoàn caáp khí cöôõng böùc. Theo phöông thöùc vaän haønh, baõi choân laáp ñöôïc chia thaønh: Baõi choân laáp khoâ: baõi choân laáp khoâ laø daïng phoå bieán nhaát ñeå choân laáp chaát thaûi sinh hoaït vaø chaát thaûi coâng nghieäp. Chaát thaûi ñöôïc choân laáp ôû daïng khoâ hoaëc daïng öôùt töï nhieân trong ñaát khoâ vaø coù ñoä aåm töï nhieân. Ñoâi khi caàn phaûi töôùi nöôùc cho chaát thaûi khoâ ñeå traùnh buïi khi vaän chuyeån vaø taïo ñoä aåm caàn thieát. Baõi choân laáp ñöôïc xaây döïng ôû nôi khoâ raùo. Baõi choân laáp öôùt: baõi choân laáp öôùt laø moät khu vöïc ñöôïc ngaên ñeå choân laáp chaát thaûi thöôøng laø tro hoaëc caùc pheá thaûi khai thaùc moû coù daïng buøn. Caùc daïng chính cuûa baõi choân laáp öôùt laø daïng baõi choân laáp chaát thaûi aåm öôùt nhö buøn nhaõo ñöôïc ñeå trong ñaát. Ôû daïng naøy thöôøng laø moät khu vöïc ñöôïc ñoå ñaát leân, chaát thaûi nhaõo chaûy traøn vaø laéng xuoáng. Baõi coù caáu taïo ñeå chöùa caùc chaát thaûi chöùa nöôùc nhö buøn nhaõo. Phöông tieän vaän chuyeån laø ñöôøng oáng. Vì nöôùc chaûy ra thöôøng bò nhieãm baån neân caàn ñöôïc tuaàn hoaøn trôû laïi. Daïng thöù hai laø daïng baõi choân laáp chaát thaûi khoâ trong ñaát aåm öôùt. Öu ñieåm: Baõi choân laáp öôùt chæ thích hôïp vôùi vaän chuyeån chaát thaûi nhaõo vì ñeå hôïp lyù hoaù vaän chuyeån baèng ñöôøng oáng. Nhöôïc ñieåm: Beà maët thoaùt nöôùc keùm, ñöôøng oáng deã bò taéc vaø chi phí cho vieäc ñaøo ñaép lôùn. Loaïi keát hôïp: xöû lyù buøn ôû baõi choân laáp öôùt laø raát toán keùm neân thoâng thöôøng ngöôøi ta xöû lyù buøn taïi baõi choân laáp khoâ cuøng vôùi raùc thaûi sinh hoaït. Ñieàu caàn löu yù laø ñoái vôùi caùc oâ daønh ñeå choân laáp öôùt vaø keát hôïp, baét buoäc khoâng cho pheùp nöôùc raùc thaám ñeán nöôùc ngaàm trong baát kyø tình huoáng naøo. Öu ñieåm: phöông phaùp naøy cho pheùp kinh phí ñaàu tö ban ñaàu cuõng nhö chi phí trong vaän haønh laø töông ñoái nhoû. Nhöôïc ñieåm: laøm taêng möùc nguy hieåm cuûa nöôùc raùc. Neáu baõi choân laáp naèm ôû khu vöïc coù khaû naêng gaây oâ nhieãm cho nguoàn nöôùc ngaàm thì buøn coù haøm löôïng höõu cô vaø saét cao khoâng neân choân laáp ôû baõi naøy. Trong hai kieåu baõi choân laáp khoâ vaø öôùt thì baõi choân laáp khoâ ñöôïc aùp duïng roäng raõi treân theá giôùi vì noù phuø hôïp vôùi vieäc choân laáp raùc thaûi sinh hoaït, raùc thaûi coâng nghieäp, raùc thaûi thöông nghieäp. Ôû ñieàu kieän Vieät Nam baõi choân laáp khoâ laø thích hôïp nhaát. Ngoaøi ra, theo keát caáu vaø hình daïng töï nhieân cuõng coù theå phaân caùc baõi choân laáp thaønh caùc loaïi sau: Baõi choân laáp noåi: laø caùc baõi ñöôïc xaây döïng ôû nhöõng khu vöïc coù ñòa hình baèng phaúng, baõi ñöôïc söû duïng theo phöông phaùp choân laáp beà maët. Chaát thaûi ñöôïc chaát thaønh ñoáng cao töø 10 ñeán 15 meùt. Xung quanh caùc oâ choân laáp phaûi xaây döïng caùc ñeâ bao. Caùc ñeâ naøy khoâng coù khaû naêng thaám nöôùc ñeå ngaên chaën söï thaåm thaáu cuûa nöôùc raùc ra moâi tröôøng xung quanh. Baõi choân laáp chìm: laø caùc baõi taän duïng ñieàu kieän ñòa hình taïi nhöõng khu vöïc ao hoà töï nhieân, caùc moong khai thaùc moû, caùc haøo, raõnh hay thung luõng coù saün. Treân cô sôû ñoù keát caáu caùc lôùp loùt ñaùy baõi vaø thaønh baõi coù khaû naêng choáng thaám. Raùc thaûi seõ ñuôïc choân laáp theo phöông thöùc laáp ñaày. 2.2.3 Caùc yeáu toá caàn xem xeùt khi löïa choïn baõi choân laáp 2.2.3.1 Quy moâ baõi Quy moâ baõi choân laáp chaát thaûi raén ñoâ thò phuï thuoäc vaøo quy moâ cuûa ñoâ thò nhö daân soá, löôïng raùc thaûi phaùt sinh, ñaëc ñieåm raùc thaûi… Coù theå caên cöù vaøo ñaëc ñieåm ñoâ thò Vieät Nam coù tính ñeán khaû naêng phaùt trieån ñoâ thò ñeå phaân loaïi quy moâ baõi vaø coù theå tham khaûo theo baûng sau: Baûng 4 - Phaân loaïi quy moâ BCL CTR ñoâ thò STT Quy moâ baõi choân laáp Daân soá Ngaøn ngöôøi Löôïng chaát thaûi raén Taán/naêm Dieän tích baõi (ha) Thôøi haïn söû duïng (naêm) 1 Loaïi nhoû 5 - 10 20.000 5 <10 2 Loaïi vöøa 100 - 350 65.000 10 - 30 10 – 30 3 Loaïi lôùn 350 – 1000 200.000 30 – 50 30 – 50 4 Loaïi raát lôùn >1000 >200.000 ³50 >50 (Nguoàn: Thoâng tö lieân tòch 01/2001, ngaøy 18/01/2001, Boä KHCNMT – Boä Xaây Döïng) 2.2.3.2 Vò trí Vò trí baõi choân laáp phaûi gaén nôi sinh chaát thaûi, nhöng phaûi coù khoaûng caùch thích hôïp vôùi nhöõng vuøng daân cö gaàn nhaát. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán caùc vuøng daân cö naøy laø loaïi chaát thaûi( möùc ñoä ñoäc haïi), ñieàu kieän höôùng gioù, nguy cô gaây luït loäi,… caàn löu yù theâm laø baõi choân laáp raát haáp daãn vôùi chim muoâng, moät nguy cô tieàm taøng ñoái vôùi maùy bay thaáp. Vì vaäy, ñòa ñieåm caùc baõi choân laáp caàn phaûi xa caùc saân bay, laø caùc nôi coù caùc khu vöïc ñaát troáng vaéng, tính kinh teá khoâng cao. Vò trí baõi choân laáp phaûi naèm trong taàm khoaûng caùch hôïp lyù, nguoàn phaùt sinh raùc thaûi. Ñieàu naøy tuyø thuoäc vaøo baõi ñaát, ñieàu kieän kinh teá, ñòa hình, xe coä thu gom raùc thaûi. Ñöôøng xaù ñi ñeán nôi thu gom raùc phaûi ñuû toát vaø ñuû chòu taûi cho nhieàu xe taûi haïng naëng ñi laïi trong caû naêm. Taùc ñoäng cuûa vieäc môû roäng giao thoâng cuõng caàn ñöôïc xem xeùt. Taát caû vò trí ñaët baõi choân laáp phaûi ñöôïc quy hoaïch caùch nguoàn nöôùc caáp sinh hoaït vaø nguoàn nöôùc söû duïng cho coâng nghieäp cheá bieán thöïc phaåm ít nhaát laø 1000m. Ngoaøi ra, chuù yù caùc khoaûng caùch khaùc ñeå ñaûm baûo an toaøn cho khu vuïc xung quanh. Caùc quy ñònh veà khoaûng caùch toái thieåu töø baõi choân laáp tôùi caùc coâng trình ñöôïc ghi ôû baûng 5. Baûng 5 : Quy ñònh veà khoaûng caùch toái thieåu töø haøng raøo baõi choân laáp tôùi caùc coâng trình Coâng trình Khoaûng caùch toái thieåu (m) Khu trung taâm ñoâ thò Saân bay, haûi caûng Khu coâng nghieäp Ñöôøng giao thoâng quoác loä Caùc coâng trình khai thaùc nöôùc ngaàm Coâng suaát lôùn hôn 10.000m3/ngñ Coâng suaát nhoû hôn 10.000m3/ngñ Coâng suaát nhoû hôn 100m3/ngñ Caùc cuïm daân cö ôû mieàn nuùi 3.000 3.000 3.._.000 500 ³500 ³100 ³50 5.000 ( Nguoàn: Giaùo trình quaûn lyù CTR, taäp 1) Caàn ñaëc bieät löu yù caùc vaán ñeà sau: Baõi choân laáp hôïp veä sinh khoâng ñöôïc ñaët taïi caùc khu ngaäp luït; Khoâng ñöôïc ñaët vò trí baõi choân laáp chaát thaûi hôïp veä sinh ôû nhöõng nôi coù tieàm naêng nöôùc ngaàm lôùn; Baõi choân laáp chaát thaûi hôïp veä sinh phaûi coù moät vuøng ñeäm roäng ít nhaát 50m caùch bieät vôùi beân ngoaøi. Bao boïc beân ngoaøi vuøng ñeäm laø haøng raøo baõi; Baõi choân laâp chaát thaûi hôïp veä sinh phaûi hoaø nhaäp vôùi caûnh quan moâi tröôøng toång theå trong voøng baùn kính 1000m. Ñeå ñaït muïc ñích naøy coù theå söû duïng caùc bieän phaùp nhö: taïo thaønh vaønh ñai caây xanh, caùc moâ ñaát hay caùc hình thöùc khaùc ñeå beân ngoaøi baõi khoâng nhìn thaáy ñöôïc. 2.2.3.3 Ñòa chaát coâng trình thuyû vaên Ñòa chaát toát nhaát laø coù lôùp ñaù neàn chaéc vaø ñoàng nhaát, neân traùnh vuøng ñaù voâi vaø traùnh caùc veát nöùt kieán taïo, vuøng ñaát deã bò raïn nöùt. Neáu lôùp ñaù neàn coù nhieàu veát nöùt vaø vôõ toå ong thì ñieàu cöïc kyø quan troïng laø ñaûm baûo lôùp phuû beà maët phaûi daøy vaø thaåm thaáu chaäm. Vieäc löïa choïn vaät lieäu phuû beà maët phuø hôïp laø raát caàn thieát trong suoát thôøi gian hoaït ñoäng cuûa baõi thaûi. Ñaát caàn phaûi mòn ñeå laøm chaäm quaù trình roø ræ. Haøm löôïng seùt trong ñaát caøng cao caøng toát ñeå taïo ra khaû naêng haáp thuï cao vaø thaåm thaáu chaäm. Hoãn hôïp giöõa ñaát seùt buøn vaø caùt laø lyù töôûng nhaát. Khoâng neân söû duïng caùt soûi vaø ñaát höõu cô. Doøng chaûy nöôùc maët caàn taäp trung taïo moät nôi. Caàn kieåm soaùt söï chuyeån dòch cuûa maïch nöôùc ngaàm vaø bieát chaéc chaén taát caû caùc gieáng söû duïng laøm nöôùc uoáng trong khu vöïc. Khi xem xeùt caàn söû duïng baûn ñoà ñòa chaát, thuyû vaên, ñòa hình ñoàng thôøi tham khaûo yù kieán cuûa caùc cô quan ñòa phöông ñang hoaït ñoäng trong lónh vöïc naøy. 2.2.3.4 Nhöõng khía caïnh moâi tröôøng Quaù trình phaân huyû caùc hôïp chaát höõu cô taïi baõi choân laáp coù theå gaây ra moät soá nguy haïi cho moâi tröôøng. Caùc nguy haïi naøy bao goàm: Taïo ra moät soá vaät chuû trung gian gaây beänh nhö ruoài, muoãi, caùc loaïi coân truøng coù caùnh vaø caùc loaøi gaëm nhaám; Mang raùc röôûi cuoán theo gioù gaây oâ nhieãm cho caùc khu vöïc xung quanh; Gaây caùc vuï chaùy, noå; Gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Ngoaøi nhöõng yeáu toá ñaõ neâu, caàn xem xeùt theâm caùc taùc ñoäng moâi tröôøng. Ví duï moät baõi choân laáp seõ taïo ra buïi do xöû lyù vaø vuøi laáp chaát thaûi, chaát thaûi töôi vaø söï phaân huyû cuûa noù toaû ra muøi hoâi thoái. Gioù coù theå cuoán theo raùc röôûi rôi vaõi ra ngoaøi khu vöïc vaø caùc phöông tieän chuyeân chôû cuõng laøm rôi vaõi raùc trong quaù trình vaän chuyeån ñeán nôi choân laáp. Löu löôïng xe coä taêng leân coù theå gaây aùch taéc. Tieáng oàn vaø khí xaû gaây xaùo troän. Ñieàu quan troïng ñeå chaáp nhaän ñoái vôùi moät baõi choân laáp laø coá gaéng boá trí baõi choân laáp xa khoûi taàm nhìn vaø xa caùc khu vöïc giaûi trí, ñòa ñieåm neân khuaát gioù vaø coù höôùng gioù xa haún khu daân cö. Moät ñieàu quan troïng nöõa laø baõi choân laáp khoâng ôû gaàn caùc ngaõ tö ñöôøng hoaëc khoâng gaây caûn trôû naøo khaùc ñoái vôùi truïc ñöôøng giao thoâng chính. Sau cuøng laø phaûi giöõ gìn khu vöïc saïch seõ, ñaây laø khaû naêng ñaït ñöôïc toát nhaát veà chi phí, hieäu quaû vaø laøm giaûm bôùt söï phaûn khaùng cuûa coâng chuùng. 2.2.3.5 Caùc chæ tieâu kinh teá Löïa choïn baõi choân laáp pheá thaûi coøn phaûi chuù yù ñeán kinh teá, coá gaéng giaûm moïi chi phí coù theå ñöôïc ñeå ñaït ñöôïc yeâu caàu veà voán ñaàu tö hôïp lyù nhöng khoâng ñöôïc giaûm nheï lôïi ích coâng coäng vaø hieäu quaû xaõ hoäi. 2.2.4 Quaù trình hình thaønh khí baõi choân laáp Quaù trình hình thaønh caùc khí chuû yeáu töø baõi choân laáp xaûy ra 5 giai ñoaïn: Giai ñoaïn 1: giai ñoaïn thích nghi Giai ñoaïn 2: giai ñoaïn chuyeån hoaù Giai ñoaïn 3: giai ñoaïn acid hoaù Giai ñoaïn 4: giai ñoaïn methan hoaù Giai ñoaïn 5: giai ñoaïn hoaøn taát 2.2.4.1 Giai ñoaïn 1: Trong giai ñoaïn naøy, quaù trình phaân huyû sinh hoïc xaûy ra trong ñieàu kieän hieáu khí vì moät phaàn khoâng khí bò giöõ laïi trong baõi choân laáp. Nguoàn vi sinh vaät hieáu khí vaø kî khí coù töø lôùp ñaát phuû haøng ngaøy hoaëc lôùp ñaát phuû cuoái cuøng khi ñoùng cöûa baõi choân laáp. Beân caïnh ñoù, buøn töø traïm xöû lyù nöôùc thaûi ñöôïc ñoå boû taïi baõi choân laáp vaø nöôùc roø ræ tuaàn hoaøn laïi baõi choân laáp cuõng laø nguoàn cung caáp vi sinh vaät caàn thieát ñeå phaân huyû raùc thaûi. 2.2.4.2 Giai ñoaïn 2: Trong giai ñoaïn naøy, haøm löôïng oxy trong baõi choân laáp giaûm daàn vaø ñieàu kieän kî khí baét ñaàu hình thaønh. Khi moâi tröôøng trong baõi choân laáp trôû neân kî khí hoaøn toaøn, nitrate vaø sulphat, caùc chaát ñoùng vai troø laø chaát nhaän ñieän töû trong caùc phaûn öùng chuyeån hoaù sinh hoïc tröôøng bò khöû thaønh N2 vaø khí H2S. Söï gia taêng möùc ñoä kî khí trong moâi tröôøng baõi choân laáp coù theå kieåm soaùt ñöôïc baèng caùch ño ñieän theá oxy hoaù khöû cuûa chaát thaûi. Quùa trình khöû nitrate vaø sulphat xaûy ra ôû ñieän theá oxy hoaù khöû trong khoaûng 50 – 100mV. Khí CH4 ñöôïc taïo thaønh khi ñieän theá oxy hoaù khöû dao ñoäng khoaûng töø 105 – 300 mV. Khi ñieän theá oxy hoaù khöû tieáp tuïc giaûm, thaønh phaàn taäp hôïp vi sinh vaät chuyeån hoaù caùc chaát höõu cô phöùc taïp thaønh caùc acid höõu cô vaø caùc saûn phaåm trung gian khaùc nhö trình baøy trong giai ñoaïn 3. Ôû giai ñoaïn 2, pH cuûa nöôùc roø ræ baét ñaàu giaûm do söï coù maët cuûa caùc acid höõu cô vaø aûnh höôûng cuûa khí CO2 sinh ra trong baõi choân laáp. 2.2.4.3 Giai ñoaïn 3: Trong giai ñoaïn naøy, toác ñoä taïo thaønh caùc acid höõu cô taêng nhanh. Böôùc thöù nhaát cuûa quaù trình 3 giai ñoaïn thuyû phaân caùc hôïp chaát cao phaân töû ( nhö lipids, polysaccharides, protein, nucleic acid,…) thaønh caùc chaát thích hôïp cho vi sinh vaät. Böôùc thöù hai laø quaù trình chuyeån hoaù sinh hoïc caùc hôïp chaát sinh ra töø giai ñoaïn 1 thaønh caùc hôïp chaát trung gian coù phaân töû löôïng thaáp hôn maø ñaëc tröng laø acetic acid, moät phaàn nhoû acid sulvic vaø moät soá acid höõu cô khaùc. CO2 laø khí chuû yeáu sinh ra trong giai ñoaïn 3. Moät phaàn nhoû khí H2 cuõng ñöôïc hình thaønh trong giai ñoaïn naøy. 2.2.4.4 Giai ñoaïn 4: Trong giai ñoaïn methan hoaù, nhoùm vi sinh vaät chuyeån hoaù acetic acid vaø hydro thaønh CH4 vaø CO2 chieám öu theá. Trong moät soá tröôøng hôïp, caùc nhoùm vi sinh vaät cuûa giai ñoaïn 3 baét ñaàu phaùt trieån. Ñaây laø nhöõng vi sinh vaät kî khí baét buoäc vaø ñöôïc goïi laø methanogenic – vi sinh vaät methan hoaù. Trong giai ñoaïn 4, quaù trình hình thaønh methan vaø acid xaûy ra ñoàng thôøi nhöng toác ñoä taïo thaønh acid giaûm ñaùng keå. Vì caùc acid vaø caùc hydro hình thaønh bò chuyeån hoaù thaønh CH4 vaø CO2 trong giai ñoaïn 4 neân pH trong baõi choân laáp seõ taêng ñeán khoaûng trung bình töø 6.8 ñeán 8. Giaù trò pH cuûa nöôùc roø ræ hình thaønh cuõng gia taêng vaø noàng ñoä BOD5, COD vaø doä daãn ñieän cuûa nöôùc roø ræ seõ giaûm. Khi pH cuûa nöôùc roø ræ caøng cao, caøng coù ít thaønh phaàn chaát voâ cô toàn taïi trong dung dòch, noàng ñoä kim loaïi naëng trong nöôùc roø ræ cuõng giaûm ñi. 2.2.4.5 Giai ñoaïn 5: Giai ñoaïn naøy xaûy ra sau khi caùc chaát höõu cô coù khaû naêng phaân huyû sinh hoïc saün coù ñaõ ñöôïc chuyeån hoaù hoaøn toaøn thaønh CH4 vaø CO2 ôû giai ñoaïn 4. Khi löôïng aåm tieáp tuïc thaám vaøo phaàn chaát thaûi môùi theâm vaøo, quaù trình chuyeån hoaù laïi tieáp tuïc xaûy ra. Toác ñoä sinh khí seõ giaûm ñaùng keå ôû giai ñoaïn 5 vì haàu heát caùc chaát dinh döôõng saün coù ñaõ bò röûa troâi theo nöôùc roø ræ trong caùc giai ñoaïn tröôùc ñoù vaø caùc chaát coøn laïi haàu heát laø nhöõng chaát coù khaû naêng phaân huyû chaäm. Khí chuû yeáu sinh ra ôû giai ñoaïn 5 laø khí CH4 vaø CO2. Caùc giai ñoaïn naøy xaûy ra theo nhöõng khoaûng thôøi gian khaùc nhau tuyø thuoäc vaøo söï phaân boá thaønh phaàn chaát höõu cô trong baõi choân laáp, vaøo löôïng chaát dinh döôõng, ñoä aåm cuûa raùc thaûi, ñoä aåm cuûa khu vöïc choân laáp vaø möùc ñoä eùp raùc. Neáu khoâng ñuû ñoä aåm, toác ñoä sinh khí baõi choân laáp seõ giaûm. Söï gia taêng maät ñoä choân laáp raùc seõ giaûm khaû naêng thaám öôùt chaát thaûi trong baõi choân laáp vaø daãn ñeán giaûm toác ñoä chuyeån hoaù sinh hoïc vaø sinh khí. 2.2.5 Quaù trình hình thaønh nöôùc roø ræ Cuõng nhö trong tröôøng hôïp khí thaûi töø baõi raùc khoù ñöa ra moät sô ñoà cuï theå ñoái vôùi quaù trình hình thaønh nöôùc roø ræ vì caû theå tích vaø thaønh phaàn nöôùc roø ræ töø baõi raùc phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö tính chaát chaát thaûi, phöông phaùp choân laáp vaø möùc ñoä neùn raùc, vieäc thieát keá raùc vaø löôïng möa haøng naêm ôû töøng ñòa phöông. Löôïng nöôùc roø ræ sinh ra töø baõi raùc phuï thuoäc vaøo löôïng möa cuûa vuøng, möùc ñoä phuû kín baõi raùc vaø löôïng nöôùc saün coù trong raùc thaûi. Theo IFEU(1992), khoaûng 13% löôïng nöôùc möa thaám vaøo baõi raùc seõ trôû thaønh nöôùc roø ræ. Ôû Ñöùc vôùi löôïng möa trung bình haøng naêm 750mm, nöôùc roø ræ sinh ra khoaûng 100 l/m2 dieän tích baõi raùc/naêm. Moät baõi raùc vôùi chieàu cao lôùp raùc 20m vaø troïng löôïng rieâng raùc khoaûng 1 taán/m3 seõ sinh ra 5l nöôùc roø ræ/taán raùc/naêm. Nhö vaäy, sau 30 naêm toång löôïng nöôùc roø ræ seõ laø 150l/taán raùc. CHÖÔNG 3. HIEÄN TRAÏNG ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN – KINH TEÁ – XAÕ HOÄI VAØ MOÂI TRÖÔØNG KHU VÖÏC XAÂY DÖÏNG BAÕI RAÙC 3.1 Thoâng tin veà ñieàu kieän, ñòa hình, ñòa chaát, thuyû vaên 3.1.1 Vò trí ñòa lyù Baõi raùc môùi naèm ôû xaõ Lyù Traïch, caùch Ñoàng Hôùi khoaûng 10km veà phía Taây Baéc vaø Hoaøn Laõo 12 km veà phía Nam. Töø thaønh phoá Ñoàng Hôùi coù theå ñeán baõi raùc qua moät con ñöôøng ñaát noái ñöôøng tænh loä 3B khoaûng 3km, hoaëc ñi theo ñöôøng vaøo baõi raùc Loäc Ninh 1km, sau ñoù ñi tieáp theo ñöôøng ñaát daøi khoaûng 2km nöõa laø ñeán vò trí baõi raùc môùi. Töø Hoaøn Laõo coù theå ñi vaøo baõi raùc baèng ñöôøng quoác loä 1A, vaø ñi tieáp theo con ñöôøng raûi nhöïa khoaûng 3km. Vò trí baõi raùc laø moät thung luõng thaáp naèm theo höôùng Baéc Nam. Hình daïng thung luõng ôû ñaây khaù thích hôïp cho vieäc söû duïng baõi raùc. Khu ñaát xaây döïng baõi raùc coù moät phaàn ñöôïc troàng thoâng, moät phaàn ñöôïc troàng hoa maøu nhö ñaäu, saén, döùa vaø döa haáu. Ôû haï nguoàn coù moät vaøi maûnh ruoäng ñang troàng luùa, caùch ñoù khoâng xa khoaûng 500m coù moät hoä daân cö laøm laùn traïi ñeå canh taùc theo chöông trình 327. Khaûo saùt ñòa hình vaø ñòa chaát thuyû vaên vò trí baõi raùc ñeà xuaát ñaõ ñöôïc thöïc hieän trong naêm 2001. 3.1.2 Ñòa hình Khu vöïc döï kieán thöïc hieän Döï aùn vuøng baùn trung du, ñòa hình khu vöïc naøy laø caùc quaû ñoài thaáp, thoaûi. Dieän tích quy hoaïch cho baõi raùc naèm treân söôøn ñoài thaáp, coù ñoä cao giaûm töø Baéc ñeán Nam. Phía Nam khu vöïc baõi raùc coù moät con raïch nhoû chaûy veà khe Caàu Boán. Quanh con raïch laø daûi ruoäng heïp cuûa xaõ Lyù Traïch. Hieän taïi coù moät nhaø daân canh taùc theo chöông trình 327 sinh soáng ôû phía Nam vò trí xaây döïng baûi raùc (caùch ranh giôùi baõi raùc khoaûng 300m). 3.1.3 Ñòa chaát, ñòa maïo Khaûo saùt ñòa chaát khu vöïc baõi raùc cho thaáy ñaát neàn chuû yeáu laø ñaù traàm tích ñöôïc hình thaønh trong thôøi kyø Ñeä Tam, Ñeä Töù. Ñaát aù seùt ñeán seùt coù xen laãn nhieàu ñaù cuoäi soûi laterit. Ñaát neàn khu vöïc ñöôïc taïm phaân chia thaønh 2 lôùp chính: Lôùp ñaát 1: Naèm töø maët ñaát ñeán ñoä saâu 2m, ñaát aù seùt ñeán laån nhieàu soûi, maøu naâu vaøng keát caáu xoáp vöøa, traïng thaùi deûo cöùng. Lôùp ñaát 2: Töø ñoä saâu 2m ñeán cuoái loã khoan: Ñaát aù seùt ñeán laãn soûi, keát caáu xoáp vöøa, traïng thaùi nöûa. Moät soá tính chaát cô lyù cuûa ñaát khu vöïc ñöôïc ñöa ra ôû baûng 6 Baûng 6: Ñaëc ñieåm ñòa chaát ôû khu vöïc baõi raùc Ñoä saâu TB (m) Thaønh phaàn Heä soá thaám 10-6 cm/s Ñaát seùt <0.005mm Buøn 0.005-0.05 mm Caùt 0.05-2 mm Soûi 2-20 mm Ñaù 20-40 mm Lôùp 1 Lôùp 2 0-2 2-5 9.5% 13.1% 23.2% 30.5% 24.9% 31.8% 20.2% 21.9% 22.2% 2.7% 96 91 (Nguoàn: baùo caùo ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng xaây döïng baõi raùc chung Ñoàng Hôùi – Boá Traïch) 3.1.4 Ñòa chaát – thuyû vaên Khaûo saùt ñòa chaát cho thaáy ñoä saâu möïc nöôùc oån ñònh ôû 6m (caùc loã khoan tuyeán beân) vaø 3m (caùc loã khoan tuyeán giöõa). Do khaûo saùt ñöôïc thöïc hieän vaøo cuoái muøa möa, neân nhöõng thoâng soá naøy chæ bieåu hieän trong muøa möa. Do trung taâm baõi raùc coù ñöôøng phaân thuyû cuûa hai trieàn ñoài neân söï dao ñoäng möïc nöôùc ngaàm lôùn döï kieán möïc nöôùc ngaàm seõ chaûy theo ñöôøng maët caét ñaøo cuûa baõi choân laáp, vaø oáng thu gom nöôùc ngaàm ñöôïc xaây döïng ôû döôùi lôùp ñaát seùt thu löôïng nöôùc ngaàm. Nöôùc maët chuû yeáu chaûy xuoáng töø caùc ngoïn ñoài ôû phía Taây vaø Ñoâng, trong vaø sau nhöõng traän möa lôùn. Ngoaøi ra nöôùc maët khu vöïc coøn hieän dieän bôûi nöôùc ruoäng luùa ven con raïch phía Nam baõi raùc. Vôùi ñaëc ñieåm ñòa chaát coâng trình khu vöïc ñaõ ñöôïc neâu treân cho thaáy ñòa ñieåm döï kieán xaây döïng baõi raùc laø cô baûn thuaän lôïi vaø phuø hôïp cho coâng taùc xaây döïng cuõng nhö coâng ngheä choân laáp raùc hôïp veä sinh. Nhaän xeùt: Ñieàu kieän ñòa chaát, ñòa hình khu vöïc coù caùc ñieàu kieän thuaän lôïi cô baûn cho vieäc xaây döïng baõi raùc, giaûm ñöôïc chi phí ñaøo ñaát vaø phuø hôïp vôùi ñoä doác thieát keá heä thoáng thoaùt nöôùc raùc, lôùp ñaát ñaùy coù heä soá thaám nhoû. 3.1.5 Ñaëc ñieåm khí haäu khu vöïc 3.1.5.1 Nhieät ñoä khoâng khí Theo söï phaân boá veà thôøi gian, nhieät ñoä taïi khu vöïc ñöôïc phaân boá thaønh 2 muøa: Muøa laïnh: Theo quan ñieåm laø khoaûng thôøi gian maø nhieät ñoä trung bình ngaøy oån ñònh döôùi 200C thì muøa laïnh baét ñaàu töø thaùng 11 naêm tröôùc ñeán thaùng 3 naêm sau. Muøa noùng: Laø thôøi kyø nhieät ñoä trung bình oån ñònh ban ngaøy cao hôn 250C muøa noùng baét ñaàu töø thaùng 4 ñeán thaùng 10. Hai khoaûng thôøi gian chuyeån tieáp laø: Thôøi gian quaù ñoä töø laïnh sang noùng: töø cuoái thaùng 2 ñeán cuoái thaùng 4. Thôøi gian quaù ñoä töø noùng sang laïnh: töø thaùng 9 ñeán cuoái thaùng 10 Bình quaân nhieät ñoä caùc thaùng nhö sau: Baûng 7 : Nhieät ñoä trung bình thaùng trong naêm 2001 (0C) Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 0C 20.3 19.4 22.1 26.5 27.7 29.6 30.2 28.2 27.1 25.5 21.7 19.5 Nhieät ñoä cao nhaát trung bình thaùng – naêm 2001 (0C) 23.6 22.3 25.1 30.9 31.8 33.8 34.5 32.4 30.9 28.9 25.3 22.3 Nhieät ñoä thaáp nhaát trung bình thaùng – naêm 2001 18.3 17.4 20.3 23.7 25.1 26.9 27.3 25.4 24.2 23.5 19.2 17.7 ( Nguoàn: Baùo caùo ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng xaây döïng baõi raùc chung Ñoàng Hôùi – Boá Traïch) Nhieät ñoä trung bình caû naêm 24.60 C Nhö vaäy vaøo muøa noùng nhieät ñoä taïi khu vöïc ñaït chæ soá cao, coäng theâm söï keát hôïp cuûa gioù muøa Taây Nam vôùi taàn suaát lôùn laøm taêng khaû naêng khueách taùn chaát oâ nhieãm. 3.1.5.2 Gioù, taàn suaát vaø höôùng gioù Khu vöïc Boá Traïch mang tính chaát chung cuûa khí haäu gioù muøa ôû tænh ta: Gioù muøa ñoâng vaø gioù muøa heø. - Gioù muøa ñoâng chuû yeáu coù höôùng Taây Baéc ñeán Ñoâng Baéc. Tuy nhieân thænh thoaûng cuõng xuaát hieän caùc höôùng gioù traùi muøa nhö gioù Ñoâng Nam hoaëc gioù Taây Nam, nhöng taàn suaát caùc höôùng gioù naøy khoâng ñaùng keå. - Gioù muøa heø chuû yeáu laø gioù Taây Nam, ngoaøi ra cuõng coøn xuaát hieän caùc höôùng gioù khaùc nhö gioù Ñoâng, Ñoâng Nam thoåi xen keõ vôùi taàn suaát töông ñoái cao. Caùc soá lieäu khaùc xem baûng sau: Baûng 8 : Toác ñoä gioù trung bình caùc thaùng trong naêm (m/s) Thaùng I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Trung bình 3.2 2.9 2.5 2.4 2.5 2.7 3.1 2.5 2.5 3.2 3.5 3.1 Cao nhaát 12 11 12 13 12 12 14 12 16 14 14 13 ( Nguoàn: Baùo caùo ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng xaây döïng baõi raùc chung Ñoàng Hôùi – Boá Traïch) 3.1.5.3 Ñoä aåm khoâng khí Baûng 9: Ñoä aåm khu vöïc Thaùng I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ñoä aåm (%) Ñoä aåm trung bình khu vöïc thaùng – naêm 2001 90 88 89 86 82 72 68 83 86 91 82 87 Ñoä aåm thaáp nhaát thaùng – 2001 56 56 55 43 47 44 43 46 57 70 51 60 ( Nguoàn: Baùo caùo ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng xaây döïng baõi raùc chung Ñoàng Hôùi – Boá Traïch) Ñoä aåm trung bình naêm : 82% Nhö vaäy taïi khu vöïc coù söï hình thaønh hai thôøi kyø khoâ aåm khaùc nhau trong naêm. Thôøi kyø aåm keùo daøi töø thaùng 9 naêm tröôùc ñeán thaùng 4 naêm sau, truøng vôùi thôøi kyø hoaït ñoäng cuûa khoâng khí laïnh cöïc ñôùi bieán tính. Trong nhöõng thaùng naøy ñoä aåm töông ñoái ñaït töø 86% ñeán 92%. Ñoä aåm lôùn nhaát xaûy ra vaøo thaùng 2 vaø thaùng 3. Töø thaùng 5 ñeán thaùng 8 laø thôøi kyø khoâ raùo, töùc laø truøng vôùi thôøi kyø hoaït ñoäng maïnh cuûa gioù Taây Nam. Ñaây cuõng laø thôøi kyø caùc chaát oâ nhieãm khueách taùn maïnh nhaát, ñaëc bieät vaøo thaùng 6 vaø 7 haøng naêm, khi ñoä aåm ñaït ñeán möùc thaáp nhaát. 3.1.5.4 Cheá ñoä möa Xeùt chung treân ñòa baøn thôøi kyø töø thaùng 2 ñeán thaùng 7 thöôøng ít möa. Toång löôïng möa cuûa thaùng naøy chæ chieám töø 25% ñeán 30% löôïng möa caû naêm. Thôøi kyø ít möa nhaát laø thaùng 2, 3, 4. Löôïng möa chuû yeáu taäp trung vaøo caùc thaùng 9,10,11, chuùng chieám töø 70% ñeán 75% toång löôïng möa caû naêm. Baûng 10: Löôïng möa trung bình qua caùc thaùng – naêm 2001 (mm) Thaùng I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Löôïng möa Tb (mm) 40.2 34.2 84.6 10.7 395.6 12.7 13.9 373.7 226.0 513.6 347.8 292.3 Toång löôïng möa caû naêm (trung bình) laø 2.251,8 mm. Söï phaân boá löôïng möa nhö treân laøm cho muøa möa nôi ñaây coù nhöõng ñaëc ñieåm nhö sau: - Söï taêng voït löôïng möa töø thaùng 8 ñeán thaùng 11 vaø söï giaûm nhanh löôïng möa töø thaùng 11 qua thaùng 12; - Söï taêng löôïng möa ôû thôøi kyø naøy vaø giaûm löôïng möa ôû thôøi kyø khaùc; - Tính oån ñònh löôïng möa trong moät thôøi kyø naøo ñoù cuûa naêm. Söï taêng giaûm löôïng möa vaøo nhöõng thôøi kyø khaùc nhau trong naêm laø ñieàu coù yù nghóa nhaát ñoái vôùi quaù trình lan truyeàn vaø phaân huyû caùc chaát oâ nhieãm. 3.1.5.5 Böùc xaï maët trôøi Löôïng böùc xaï maët trôøi (Kcal/cm2 – thaùng), toång soá giôø naéng trung bình thaùng vaø toång löôïng boác hôi trung bình qua caùc thaùng trong naêm ñöôïc theå hieän ôû baûng 11 Baûng 11 : Löôïng böùc xaï maët trôøi ( Kcal/cm2 – thaùng) vaø soá giôø naéng trung bình thaùng (giôø) vaø löôïng boác hôi trung bình thaùng – naêm 2001 (mm) Thaùng Löôïng böùc xaï Soá giôø naéng Löôïng boác hôi I 6.43 88.7 48.8 II 6.46 63.4 40.5 III 9.75 80.9 43.7 IV 13.67 181.2 85.5 V 14.66 163.6 97.0 VI 13.02 212.4 140.7 VII 14.30 207.1 196.2 VIII 11.46 183.7 94.0 IX 10.73 171.1 93.3 X 3.75 101.5 46.8 XI 7.33 126.3 85.2 XII 6.25 59.7 56.7 ( Nguoàn: Baùo caùo ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng xaây döïng baõi raùc chung Ñoàng Hôùi – Boá Traïch) Trong ñoù: Toång böùc xaï naêm ( trung bình): 122.72 Kcal/cm Toång soá giôø naéng trung bình naêm: 1786 giôø Toùm laïi caùc ñaëc ñieåm veà hieän traïng nhö ñaát, nöôùc, khí haäu khu vöïc ñöôïc xem xeùt ôû treân coù nhöõng aûnh höôûng nhaát ñònh ñeán khaû naêng phaùt taùn lan truyeàn vaø phaân huyû caùc chaát gaây oâ nhieãm maø do hoaït ñoäng cuûa Döï aùn gaây ra. 3.2 Hieän traïng moâi tröôøng khu vöïc döï kieán xaây döïng baõi raùc Chaát löôïng nöôùc: Ñeå xem xeùt chaát löôïng nöôùc lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa Döï aùn Chi cuïc Tieâu chuaån – Ño löôøng – Chaát löôïng tieán haønh laáy maãu nöôùc maët, nöôùc ngaàm vaø phaân tích moät soá chæ tieâu laøm soá lieäu neàn cuûa phoøng moâi tröôøng nhaèm xem xeùt caùc taùc ñoäng coù theå coù cuûa Döï aùn coù theå coù trong quaù trình vaän haønh. Nöôùc maët: Coâng taùc khaûo saùt hieän traïng moâi tröôøng ñöôïc baõi raùc tieán haønh vaøo ñaàu thaùng 10 naêm 2002 truøng vôùi muøa möa ôû khu vöïc. Nöôùc maët ñöôïc phaùt hieän vaøo ñoaïn cuoái ñöôøng phaân huyû giöõa chieàu doïc baõi raùc. Thöïc chaát, nöôùc maët hieän dieän ôû ñaây laø nöôùc ngaàm noâng ñöôïc thoaùt töø caùc trieàn ñoài xung quanh. Chaát löôïng nguoàn nöôùc naøy ñöôïc ñöa ra ôû baûng sau: Baûng 12: Chaát löôïng nguoàn nöôùc taïi khu vöïc xaây döïng baõi raùc STT Chi cuïc kieåm tra ÑVT Keát quaû TCVN 5542 – 1995 (B) 1 PH 4.55 5.5 – 9 2 Ñoä ñuïc mg/l 40.0 80 3 BOD5 mg/l 40.0 <25 4 COD mg/l 80.0 <35 5 Crom VI mg/l 0.001 0.1 6 Amonium mg/l 0.01 1 7 Nitrat mg/l 0.2 15 8 Saét toång soá mg/l 0.08 2 9 Cu mg/l 0.012 1 10 Zn mg/l 0.039 2 11 Cyanua mg/l 0.001 0.05 12 Hydrosulfua mg/l 0.001 13 Camidi mg/l 0.137 0.02 14 Chì mg/l 0.001 0.1 15 Mangan mg/l 0.008 0.8 ( Nguoàn: Baùo caùo ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng xaây döïng baõi raùc chung Ñoàng Hôùi – Boá Traïch) Nöôùc ngaàm: Taïi khu vöïc baõi raùc ñaõ ñöôïc thöïc hieän treân moät loã khoan khaûo saùt chaát löôïng nöôùc ngaàm nhöng taïi thôøi ñieåm quan troïng, ngöôøi daân ñaõ phaù hoûng loã khoan neân khoâng laáy ñöôïc maãu nöôùc ngaàm saâu. Vieäc laáy maãu ñöôïc thay theá baèng nöôùc gieáng ñaøo coù ñoä saâu 5m cuûa nhaø daân caùch ranh giôùi baõi raùc 300m veà phía Nam (nhaø oâng Leâ Xuaân Huøng). Chaát löôïng nguoàn nöôùc naøy ñöôïc ñöa ra ôû baûng sau: Baûng 13 : Chaát löôïng nöôùc gieáng ñaøo khu vöïc. STT Chi cuïc kieåm tra ÑVT Keát quaû TCVN 5542 – 1995 (B) 1 5.04 6-8.5 2 Ñoä cöùng toång mg/l 20 300-500 3 Ñoä oâxy hoaù mg/l 2.8 - 4 BOD5 mg/l 32 - 5 Chaát raén lô löõng mg/l 6 - 6 Caën toaøn phaàn mg/l 167 750-1500 7 Amonium mg/l 0.01 - 8 Nitrat mg/l 0.3 45 9 Clorua mg/l 26.6 200-600 10 Saét toång soá mg/l 0.03 1-5 11 Chì mg/l 0.001 0.05 12 Crom VI mg/l 0.001 0.05 13 Cyanua mg/l 0.001 0.01 14 Slfua mg/l 0.001 - 15 Camidi mg/l 0.0408 0.01 16 Keûm mg/l 0.051 5 17 Ñoàng mg/l 0.001 1 ( Nguoàn: Baùo caùo ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng xaây döïng baõi raùc chung Ñoàng Hôùi – Boá Traïch) Qua soá lieäu phaân tích ñöôïc ñöa ra ôû treân cho thaáy: - Veà nöôùc maët: Keát quaû kieåm tra ôû baûng 12 khi so saùnh vôùi TCVN 5942 – 1995 “ Tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc maët (coät B)” cho thaáy taát caû caùc chæ tieâu kieåm tra ñeàu coù keát quaû naèm trong giôùi haïn cho pheùp theo TCVN 5942 – 1995, rieâng chæ tieâu PH, BOD5 vaø Cadimi vöôït quaù möùc giôùi haïn cho pheùp. - Veà nöôùc ngaàm: keát quaû kieåm tra ôû baûng 13, khi so saùnh vôùi TCVN 5944 – 1995 “tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc ngaàm” cho thaáy: haàu heát caùc chæ tieâu phaân tích ñeàu naèm trong giôùi haïn cho pheùp so vôùi TCVN 5944 – 1995, rieâng chæ coù Cadimi vöôït quaù chæ tieâu cho pheùp. - Keát quaû phaân tích chaát löôïng nöôùc khu vöïc cho thaáy raèng haøm löôïng Cadimi hieän dieän trong nöôùc khu vöïc raát cao. - Chaát löôïng khoâng khí khu vöïc baõi raùc. Ñeå coù soá lieäu neàn veà chaát löôïng khoâng khí khu vöïc baõi raùc laøm caên cöù cho quaù trình taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng khoâng khí trong quaù trình xaây döïng cuõng nhö vaän haønh baõi raùc. Chi cuïc Tieâu chuaån ño löôøng chaát löôïng Quaûng Bình ñaõ khaûo saùt moät soá chæ tieâu chaát löôïng khoâng khí chung quanh. Keát quaû khaûo saùt ñöôïc theå hieän trong baûng 14. Baûng 14 : Chaát löôïng khoâng khí taïi khu vöïc baõi raùc STT Chæ tieâu khaûo saùt ÑTV Keát quaû 1 Buïi mg/l 0.024 0.23 2 Ñoä oàn dba 36.7 37.5 3 Khí H2S mg/m3 KPH KPH 4 Khí NH3 mg/m3 KPH KPH 5 Khí SO2 mg/m3 KPH KPH 6 Khí NO2 mg/m3 KPH KPH 7 Khí HC mg/m3 KPH KPH ( Nguoàn: Baùo caùo ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng xaây döïng baõi raùc chung Ñoàng Hôùi – Boá Traïch) Keát quaû khaûo saùt chaát löôïng khoâng khí ñöôïc theå hieän ôû baûng 14 cho thaáy chaát löôïng khoâng khí khu vöïc raát trong saïch, chöa coù daáu hieäu cuûa söï oâ nhieãm. 3.3 Ñaëc ñieåm sinh vaät vaø heä sinh thaùi Thaønh phaàn loaøi thöïc vaät trong vuøng mang tính chaát chung cuûa khu heä thöïc vaät ñoài khoâ, ngheøo cuûa mieàn Trung Vieät Nam. Moät soá loaøi ñaëc tröng ôû ñaây tuy soá löôïng khoâng nhieàu nhö: Sim (Rhodomyrtus tomentosa), Mua (melastoma candum), Choåi (Baeekea frutescens), Chaønh raønh (Dodonea viscosa). Taùc ñoäng cuûa con ngöôøi theo thôøi gian ñaõ aûnh höôûng lôùn ñeán heä thöïc vaät töï nhieân ôû ñaây nhö vieäc chaët phaù, canh taùc laøm cho chuùng giaûm haún veà soá löôïng vaø thaønh phaàn loaøi. Trong thôøi gian gaàn ñaây, thoâng qua chöông trình kinh teá laäp nghieäp vaø döï aùn 327 ñaõ troàng laïi caùc loaøi caây phoå bieán nhö: thoâng hai laù (Pinus mercusiana), keo laù traøm (Acaia auriculiforrmis) vaø baïch ñaøn uùc(Eucalyptus camldulensis). Phía Nam baûi raùc coù con suoái nhoû vaø vuøng ruoäng luùa. Ôû ñaây xuaát hieän caùc loaøi thöïc vaät ôû nöôùc hay buøn aåm nhö roâng vaø nhieàu loaïi hoï coû, moät soá loaøi Taûo luïc thuoäc gioáng (Spyrogyra), Taûo maét (Euglena). Ñaây cuõng laø nhoùm taûo ñaëc tröng cho vuøng nöôùc nhieàu pheøn chöa coù daáu hieäu oâ nhieãm. Heä thöïc vaät ôû khu vöïc xaây döïng baõi raùc , nhìn chung coøn ngheøo naøn, ñoä che phuû haàu nhö raát ít. Caùc loaøi caây coù ích, caùc caây döôïc lieäu, caùc caây coù nguoàn quùy hieám haàu nhö khoâng gaëp trong khu vöïc naøy. Khu heä ñoäng vaät: Naèm trong vuøng heä sinh thaùi bò taøn phaù do chieán tranh vaø hoaït ñoäng khai thaùc ñoát phaù cuûa nhaân daân ñòa phöông trong vuøng, neân thaûm thöïc vaät töï nhieân khoâng phaùt trieån, chuû yeáu laø ñöôïc phuïc hoài qua caùc chöông trình troàng röøng trong maáy naêm trôû laïi ñaây vì theá khu heä ñoäng vaät raát ngheøo, vaéng maët nhieàu loaïi caây ñaëc tröng cuûa vuøng ñoài caây buïi. Do tính chaát ñaát caèn, nhieàu soûi ñaù, ñoä aåm thaáp neân caùc loaøi ñoäng vaät ñaát raát keùm phaùt trieån. Qua söï phaân laäp, khoâng tìm thaáy caùc loaïi vi khuaån, vi khuaån phaân giaûi celluloza, phaân giaûi khoaùng. Gaëp moät vaøi vi khuaån coá ñònh ñaïm gaàn vuøng coù caùc caây hoï ñaäu (Fabaceae). Nhoùm ñoäng vaät ñaát thöôøng gaëp nhö giun ñaát (Megascolides australis), giun khoang (Pherelima aspergilam)...coù soá löôïng caù theå khoâng nhieàu vaø chæ cö truù ôû vuøng ñaát caùt pha do phuø sa boài laáp ôû hai beân caùc khe suoái nhoû. Caùc loaøi eách nhaùi cuõng thöa thôùt vaø söùc soáng cuûa chuùng döôøng nhö keùm ñi, coù ba loaøi eách nhaùi soá löôïng khoâng nhieàu vaø chæ gaëp ôû nhöõng vuøng suoái caïn nöôùc. Ñoù laø caùc loaøi nhaùi beùn (Rana Limnocharit), chaøng hui (Rana guelthery) vaø Coùc nhaø (Buffo buffo melanostus). Maëc duø vuøng ñaát khoâ noùng, song nhoùm boø saùt khoâng nhieàu. Trong thôøi gian khaûo saùt chæ gaëp hai loaøi laø Taéc keø (Colotes versicolor) vaø Thaèn laèn boùng (Mabuya longicaudata). Ñang keå nhaát trong vuøng veà ñoäng vaät laø caùc loaøi chim. Nhaát laø caùc loaøi chim aên saâu boï. Phaàn lôùn chuùng thuoäc boä seõ (Passerformes). Trong ñoù ñaùng keå nhaát laø caùc loaøi: Chieàn chieän (Alauda sp), Sôn ca (Alauda galgula), Baùch thanh (Larius collurioides), Cheøo beûo (Dicrirus macrocecus), Chích naâu (Philloscopus fuscatus), Boâng lau (Pienonocus joccosus), Saùo saäu (sturnus nigiricollis), Saùo moû vaøng (ridotheres tristis), Chim khaùch (Cryp sirina temia), Quaï ñen (Corvusm rorhynchus)... Ngoaøi ra coøn coù moät soá loaøi chim khaùc khoâng thuoäc boä seõ, ñaëc tröng cho vuøng ñoài coù maët ñaùng keå laø: Cu gaùy (streptopeia chines), Cu naâu (Halcion smirensis), Dieäc xaùm (Ardea cinerea)... Trong soá caùc loaøi chim ñaõ gaëp ôû ñaây coù moät soá loaøi chim quyù soáng ñònh cö. Caùc loaøi thuoäc boä chim seõ (Passeriformes) laø nhöõng loaøi aên saâu boï giuùp ích cho noâng nghieäp vaø caây röøng. Moät soá loaøi aên haït phaùt taùn cho caây, soá khaùc aên muoãi, nhö cuù muoãi. Tuy nhieân khi baõi raùc hoaït ñoäng caây xanh ñöôïc troàng theâm, caùc loaøi chim coù ít nay coù theå taêng theâm veà soá löôïng, khoâng coù daáu hieäu ñaåy luøi chuùng sang phaân boá ôû vuøng khaùc. Nhoùm thuù coù caùc thaønh phaàn loaøi vaø soá löôïng caù theå ít nhaát ôû ñaây. Trong thôøi gian khaûo saùt chöa baét gaëp loaøi thuù hoang daïi naøo. Tuy nhieân theo ñieàu tra trong nhaân daân vaø nguoàn taøi lieäu coù ñöôïc cho thaáy trong vuøng ñoâi khi xuaát hieän caùc loaøi Raùi caù, Choàn baïc maù. Nhìn chung caùc loaøi thuù ôû ñaây khoâng soáng coá ñònh vaø ít coù giaù trò veà kinh teá, döôïc lieäu vaø sinh thaùi trong vuøng. Nhö vaäy, hieän traïng sinh thaùi Lyù Traïch raát ngheøo veà thaønh phaàn vaø veà soá löôïng ñoäng vaät, song söï toàn taïi cuûa caùc loaøi trong chuùng coù yù nghóa raát lôùn cho vieäc taùi laäp söï caân baèng sinh thaùi, baûo toàn ñöôïc tính ña daïng sinh hoïc vaø phaùt trieån nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân. Caùc loaøi thöïc vaät ñaõ troàng (chuû yeáu laø thoâng phuïc vuï cho muïc ñích khai thaùc laáy nhöïa), taïo ñöôïc vaønh ñai choáng gioù, baûo veä ñöôïc vuøng ñaát, choáng söï xoùi moøn, röûa troâi khi möa naéng. Caùc loaøi caây coû, caây buïi hình thaønh ñöôïc thaûm thöïc vaät taïo ñoä aåm cho ñaát vaø ñoäng vaät phaùt trieån. Caùc loaøi ñoäng vaät tuy khoâng nhieàu veà thaønh phaàn vaø soá löôïng caù theå, song trong chuùng chöùa moät nguoàn Gen quyù hieám cuûa caùc loaøi coù ích nhö chim, thuù, vaø eách nhaùi. 3.4 Ñieàu kieän cô sôû haï taàng xaõ Lyù Traïch (nôi xaây döïng baõi raùc) 3.4.1 Veà ñieàu kieän giao thoâng Giao thoâng ñöôøng saét: Lyù Traïch laø moät xaõ coù heä thoáng ñöôøng saét ñi ngang qua nhöng laø moät trong nhöõng xaõ cuûa huyeän Boá Traïch naèm ôû vò trí xa ga ñoã. Giao thoâng ñöôøng boä : Xaõ Lyù Traïch naèm saùt tuyeán ñöôøng quoác loä 1A. Ngoaøi ra, xaõ cuõng coù heä thoáng ñöôøng giao thoâng lieân thoân thuaän tieän tuy nhieân nhieàu tuyeán ñaõ xuoáng caáp laøm aûnh höôûng ñeán khaû naêng ñi laïi cuûa ngöôøi daân. Döï kieán trong naêm 2006 caùc tuyeán ñöôøng noäi vuøng vaø giao thoâng lieân thoân seõ ñöôïc ñaàu tö caûi taïo, naâng caáp ñaûm baûo phuïc vuï toát cho caùc._.10-3(kg/g) = 9 kgSS/ngñ Tính heä soá tuaàn hoaøn a = Qt/Qv (1) döïa vaøo caân baèng sinh khoái Qv ´ X0 + Qt ´ Xt = (Qt+Qt) ´ X (2) Trong ñoù: X0 laø haøm löôïng buøn hoaït tính ñi vaøo beå; X0=0 Qv laø löu löôïng nöôùc thaûy vaø beå; Qv=33m3/ngñ Qt laø löu löôïng buøn tuaàn hoaøn Xt laø noàng ñoï buøn hoaït tính tuaàn hoaøn; Xt=8.000mg/l X laø noàng ñoä buøn hoaït tính caàn duy trì trong beå; X=3.000mg/l (2) Þ Qt ´ Xt = Qv ´ X + Qt ´ X Þ Qt/Qv = X/(Xt-X) Þ a = X/(Xt-X) = 3.000/(8.000-3.000) = 0,6 Löu löôïng buøn tuaàn hoaøn Qt = 0,6 ´ Qv = 0,6 ´ 33 = 19,8m3/ngñ Löôïng buøn xaû ra haèng ngaøy Vôùi Ct = Xt/0,8 noàng ñoâï caën trong doøng thaûy boû Þ Qxaû = 0,72 m3/ngñ Kieåm tra taûi troïng theå tích LBOD vaø tæ soá F/M Taûi troïng theå tích LBOD= = Tæ soá F/M Tính löôïng oxi caàn thieát OC0 = Trong ñoù: Q = 33m3/ngaøy ñeâm, löu löôïng caàn xöû lyù S0 = 840 mg/l, noàng ñoä BOD ñaàu vaøo S = 7,45mg/l, noàng ñoä BOD ñaàu ra f laø heä soá chuyeån ñoåi giöõa BOD5 sang COD hay BOD20, thöôøng f = 0,45 – 0,68, choïn f = 0,68. OC0 löôïng oxy caàn thieát theo ñieàu kieän tieâu chuaån cuûa phaûn öùng ôû 200C Px phaàn trung bình dö xaû ra ngoaøi theo buøn dö, Px = 7,7(kg/ngaøy) 1,42 heä soá chuyeån ñoåi töø trung bình sang COD Vaäy OC0 = Löôïng oxy caàn thieát trong ñieàu kieän thöïc teá OCt = OC0 Trong ñoù: :heä soá ñieàu chænh löïc caêng beà maët theo haøm löôïng muoái, ñoùi vôùi nöôùc thaûi thöôøng laáy =1. CS20: noàng ñoä oxy baõo hoaø trong nöôùc saïch ôû nhieät ñoä t = 200C, CS20 = 9,08(mg/l) Cd: noàng ñoä oxy caàn duy trì trong coâng trình, Cd = 1,5 – 2mg/l, choïn Cd = 2mg/l : heä soá ñieàu chænh löôïng oxy ngaám vaøo nöôùc thaûi do aûnh höôûng cuûa haøm löôïng caën, chaát hoaït ñoäng beà maët, =0,6 – 0,94, choïn =0.7 Vaäy OCt = Löôïng khoâng khí caàn thieát Ok = Trong ñoù: OCt : löôïng oxy caàn thieát, OCt = 54(kg/ngaøy) f : heä soá an toaøn, f = 1,5 – 2, choïn f = 2 OU = Ou*h: coâng suaát hoaø tan oxy vaøo nöôùc thaûi cuûa thieát bò phaân phoái tính theo gram oxy cho 1m3 khoâng khí. Ou: coâng suaát hoaø tan oxy vaøo nöôùc thaûi cuûa thieát bò phaân phoái tính theo gram oxy cho 1m3 khoâng khí ôû ñoä saâu ngaäp nöôùc h =1. Ou = 7gr O2/m3.m ( Tra baûng 7.1 saùch TTTKHTXLNT, Trònh Xuaân Lai) Beå saâu 4m, h = 3,8m OU = 3.8*7 = 26,6(grO2/m3) Vaäy Ok = Beå laéng ñôït 2 Hoãn hôïp nöôùc vaø buøn hoaït tính hình thaønh töø beå Aeroten ñöôïc daãn ñeán beå laéng ñôït II. Nöôùc ræ raùc sau xöû lyù sinh hoïc coù mang theo buøn hoaït tính caàn phaûi loaïi boû tröôùc khi ñeán caùc coâng trình xöû lyù tieáp theo, vì vaäy beå laéng ñôït II coù nhieäm vuï laéng vaø taùch buøn hoaït tính ra khoûi nöôùc. Taïi ñaây nöôùc ñöôïc ñöa vaøo oáng trung taâm ñi xuoáng ñaùy beå vaø ñi ngöôïc trôû leân vaø ñöôïc thu vaøo maùng thu. Buøn sau khi laéng ñöôïc gaït vaøo hoá thu caën nhôø heä thoáng moâ tô thanh gaït buøn ñaët trong beå. Buøn laéng trong hoá thu caën cuûa beå laéng II cuõng ñöôïc xaû ra nhôø aùp löïc thuûy tónh. Tính toaùn: Löu löôïng nöôùc tính toaùn coù theå keå ñeán söï tuaàn hoaøn cuûa nöôùc Qℓ = Q ´ (1 + a) = 33 ´ (1 + 0,6) = 52,8m3/ngñ Taûi troïng beà maët : LA = [16¸32.8](m3/m2ngñ) Choïn LA = 20(m3/m2ngñ) Dieän tích beà maët beå laéng theo taûi troïng beà maët: FA = Qℓ/LA = 52,8/20 » 2,64m2 (1) Taûi troïng buøn Lb = [3,9¸5,85] kg/m2h Choïn Lb = 5 kg/m2h Dieän tích beà maët beå laéng theo taûi troïng buøn: Vôùi MLSS = X/0,8 = (3.000/0,8) ´ 10-3 = 3,75kg/m3 FA > Fb neân dieän tích maët beå laéng II tính theo (1) F = FA = 2,64m2 Ñöôøng kính beå laéng II Ñöôøng kính oáng trung taâm d = 20%D = 0,37m Choïn chieàu saâu höõu ích beå laéng hhi = 3m Chieàu cao lôùp buøn hb = 1,5m Chieàu cao an toaøn hbv = 0,3m Chieàu cao thöïc cuûa beå H = hhi + hb + hbv = 3 + 1,5 + 0,3 = 4,8mÎ[3,7¸6]m Chieàu cao oáng trung taâm h = 60%hhi = 0,6 ´ 3 = 1,8m Theå tích phaàn laéng Taûi troïng maùng traøn LS = Qℓ/(pD) = 52,8/(3,14 ´ 1,83) = 9,2m3/m.ngñ Hoà sinh hoïc Hoà sinh hoïc hieáu khí duøng khi nöôùc thaûi coù taûi troïng BOD thaáp (döôùi 10kg/ha.ngaøy). Hoà ñöôïc thieát keá ñeå khöû caùc chaát dinh döôõng (N,P) vaø khöû truøng nöôùc thaûi tröôùc khi xaû ra nguoàn vôùi yeâu caàu laøm saïch cao. Caùc loaïi vi khuaån vaø tröùng giun saùn ñöôïc tieâu dieät haàu heát nhôø taûo, vi khuaån hieáu khí vaø tia cöïc tím töø aùnh saùng maët trôøi. Maët khaùc, hoà sinh vaät hieáu khí giuùp oån ñònh nöôùc thaûi tröôùc khi xaû ra nguoàn tieáp nhaän neân goïi laø hoà sinh vaät oån ñònh. Tính toaùn: Choïn thôøi gian löu nöôùc trong hoà; t = 10ngaøy Theå tích cuûa hoà hoaøn thieän V = Q ´ t = 33 ´ 10 = 330m3 Choïn chieàu cao cuûa hoà h = 2m, chieàu cao baûo veä hbv = 0,3m Dieän tích hoà F = = 165m2 Þ Kích thöôùc cuûa hoà L ´ B ´ H = 16,5 ´ 10 ´ 2m Beå neùn buøn Phaàn buøn dö töø beå thu buøn ñöôïc bôm vaøo beå neùn buøn ñeå xöû lyù. Beå neùn buøn coù taùc duïng laøm giaûm ñoä aåm cuûa buøn vaø theå tích buøn. Haøm löôïng chaát raén (TS) cuûa buøn töôi töø beå laéng 1 khoaûng 3-4% vaø buøn dö töø beå laéng 2 coù TS thaáp khoaûng 0,75%. TS cuûa hoãn hôïp buøn sau khi neùn buøn taêng leân 4-5%. Nöôùc sau khi taùch buøn quay ngöôïc veà hoà chöùa. Thuaän lôïi cuûa beå neùn buøn laø laøm giaûm kích thöôùc coâng trình xöû lyù tieáp theo, tieát kieäm chi phí nhaân coâng vaø naêng löôïng. Tính toaùn: Löu löôïng buøn xaû töø beå laéng ñôït 1 Qc = Trong ñoù: : haøm löôïng chaát lô löûng trong nöôùc thaûi daãn vaøo beå laéng ñôït I = 2.200 mg/l Q = 33 m3/ngñ E = 60% K: heä soá tính ñeán khaû naêng taêng löôïng caën do coù côõ haït lô löûng lôùn K = 1,1 ¸ 1.2; choïn K = 1,1 P: ñoä aåm cuûa caën töôi; P = 96% Þ Qc= Qc = 1,2m3/ngñ Löu löôïng buøn vaøo beå neùn buøn Qb = Qc + Qx = 1,2 + 0,72 = 1,92 m3/ngñ Dieän tích beà maët cuûa beå neùn buøn F1 = m2 Trong ñoù: V1: vaän toác laéng; choïn V1 = 0,1mm/s Dieän tích oáng trung taâm F2 = = 0,001 m2 Trong ñoù: V2: vaän toác doøng buøn trong oáng trung taâm; choïn V2 = 20mm/s Dieän tích toång coäng cuûa beå neùn buøn F = F1 + F2 = 0,22 + 0,001 = 0,22 m2 Ñöôøng kính beå neùn buøn D = = 0,53m Choïn D = 1,5m Ñöôøng kính oáng trung taâm d = = 0,035m Choïn d = 0,1m Ñöôøng kính mieäng loe cuûa oáng trung taâm dl = 1,35 ´ d = 1,35 ´ 0,1 = 1,35 ´ 0,1 = 0,135m Ñöôøng kính taám chaén dt = 1,3 ´ dl = 1,3 ´ 0,135 = 0,176m Chieàu cao phaàn laêùng cuûa beå neùn buøn hl = V1 ´ t = 0,1´ ´ 10 ´ 3.600 = 3,6m Trong ñoù: t: thôøi gian löu buøn; t = 10 ¸ 14h Þ choïn t = 10h Ñaùy beå coù daïng hình noùn, choïn ñöôøng kính ñaùy beå Dñ = 0,5m, goùc nghieâng cuûa ñaùy so vôùi phöông ngang laø 45o. Chieàu cao phaàn ñaùy beå hñ = tg45 ´ (1,5 – 0,5) = 0,5m Choïn chieàu cao baûo veä; hbv = 0,3m Toång chieàu cao cuûa beå neùn buøn H = hl + hñ + hbv = 3,6 + 0,5 + 0,3 = 4,4m. 4.8 Quy trình vaän haønh baõi choân laáp raùc 4.8.1 Giai ñoaïn hoaït ñoäng cuûa baõi choân laáp a/ Tính toaùn khoái löôïng chaát thaûi raén Raùc tröôùc khi vaøo baõi ñoå phaûi qua saøn tieáp nhaän. Khoái löôïng raùc cuûa moãi chuyeán chuyeân chôû ñöôïc caân baèng caân ñieän töû ñaët ôû tröôùc coång. Khoái löôïng raùc moãi ngaøy chuyeån ñeán baõi choân laáp raùc ñöôïc thoáng keâ vaø ñöa vaøo maùy tính haøng ngaøy. Ngoaøi ra, Ban quaûn lyù baõi choân laáp phaûi xaùc ñònh ñuùng caùc loaïi chaát thaûi ñöôïc pheùp choân laáp khi tieáp nhaän vaøo baõi choân laáp vaø phaûi laäp soå ñaêng kyù theo doõi ñònh kyø haøng naêm theo caùc ñeà muïc sau : Teân ngöôøi laùi xe vaän taûi chaát thaûi ; Tính chaát cuûa chaát thaûi, neáu laø buøn seät phaûi ghi roõ haøm löôïng caën ; Löôïng chaát thaûi ; Thôøi gian (ngaøy, thaùng, naêm) vaän chuyeån chaát thaûi ; Nguoàn phaùt sinh chaát thaûi, neáu laø chaát thaûi coâng nghieäp thì phaûi ghi roõ teân nhaø maùy, xí nghieäp. Soå saùch ghi cheùp phaûi ñöôïc löu giöõ vaø baûo quaûn taïi baõi choân laáp trong thôøi gian vaän haønh vaø sau ít nhaát laø 5 naêm keå töø ngaøy ñoùng baõi choân laáp. b/ Saøn tieáp nhaän chaát thaûi raén Saøn tieáp nhaän raùc (löu raùc) coù dieän tích khoaûng 1.000m2 vì moät phaàn raùc ñöôïc chuyeån thaúng ñeán oâ choân raùc. Trong caùc ngaøy leã teát, hoaëc trong tröôøng hôïp coù söï coá oâ choân laáp raùc seõ ñöôïc tröõ taïm taïi saøn tieáp nhaän. Ngoaøi ra, khi coù möa lôùn lieân tuïc, raùc seõ ñöôïc löu laïi saøn tieáp nhaän maø khoâng chuyeån ra oâ choân laáp ñeå traùnh aûnh höôûng ñeán quaù trình ñaàm neùn raùc. Khu naøy cuõng ñöôïc duøng ñeå chöùa pheá lieäu taùi söû duïng vaø khoù phaân huyû. Töø saøn trung chuyeån raùc seõ ñöôïc phun EM vaø raûi Bokasi khöû muøi, phun thuoác dieät maàm beänh. c/ OÂ choân laáp Töø saøn trung chuyeån raùc seõ ñöôïc caùc xe chuyeân duïng vaän chuyeån raùc vaøo caùc oâ choân laáp. Xe raùc ñöôïc höôùng daãn vaøo ñoå ñuùng khu vöïc quy ñònh. Vieäc höôùng daãn naøy do nhöõng coâng nhaân cuûa Ban quaûn lyù baõi raùc ñöôïc huaán luyeän thöïc hieän. Raùc ñöôïc ñoå ñeán ñaâu thì seõ ñöôïc uûi san laáp ñeàu ñeán ñoù vaø ñöôïc xe lu ñaàm chaïy nhieàu laàn treân maët raùc nhaèm neùn raùc kyõ hôn ñeå giaûm theå tích raùc vaø ñaït tyû leä 0,7 taán/m3. Khi ñaõ tieán haønh hoaøn taát vieäc san uûi thì tieán haønh phun cheá phaåm EM baèng xe boàn leân toaøn boä beà maët cuûa raùc nhaèm laøm giaûm muøi hoâi, sau ñoù phun thuoác dieät coân truøng nhaèm haïn cheá söï lan truyeàn beänh taät qua caùc loaïi vi truøng gaây beänh, chuoät boï.... Khi ñoå ñöôïc 1,0m raùc thì seõ ñöôïc phuû 0,2m ñaát trung gian, cöù theá, raùc ñöôïc ñoå lieân tuïc cho ñeán khi ñaït chieàu cao 14,4m (12 lôùp). Sau ñoù, phuû kín treân cuøng baèng lôùp ñaát ñaøo 0,6m, ñeán lôùp caùt thoaùt nöôùc daøy 0,3m, ñeán lôùp maøng ñòa chaát VLD daøy 1,5mm vaø cuoái cuøng laø lôùp ñaát seùt pha daøy 0,5m ñeå troàng caây Þ chieàu cao toång coäng cuûa lôùp che phuû cuoái cuøng laø 1,4m. Sau moät thôøi gian, do phaàn chaát höõu cô bò phaân huûy thaønh khí laøm cho chieàu cao cuûa baõi choân laáp giaûm xuoáng khoaûng 40%. Sau khi giaûm theå tích, chieàu cao trung bình cuûa baõi choân laáp coøn khoaûng 6,3m so vôùi maët ñaát. Raùc sinh hoaït ñöôïc thu gom Caân Taäp keát taïi saøn trung chuyeån Trung chuyeån raùc Ñoå raùc taïi hoá choân San uûi, ñaàm neùn Laép gieáng thu khí, phuû ñaát trung gian vaø phuû baït taùch nöôùc möa Veä sinh coâng tröôøng haøng ngaøy Kieåm tra kyõ thuaät haøng ngaøy Phuû lôùp treân cuøng vaø hoaøn taát heä thoáng thu khí Ñoùng baõi Phun thuoác dieät maàm beänh Phun EM vaø raûi Pokasi khöû muøi Chöa ñuû 12 lôùp raùc Ñuû 12 lôùp raùc Hình 8: Quy trình choân laáp raùc taïi baõi choân laáp d/ Heä thoáng thu gom vaø xöû lyù nöôùc roø ræ Löu löôïng nöôùc roø ræ sinh ra öôùc tính cho caùc oâ choân raùc khoaûng 33m3/ngaøy. Nöôùc roø ræ sinh ra töø caùc oâ choân raùc ñöôïc thu gom baèng heä thoáng thu gom vaø ñöôïc xöû lyù taïi traïm xöû lyù nöôùc roø ræ. Tuyeán oáng thu gom ñöôïc laép ñaët taïi ñaùy oâ choân laáp, trong lôùp soûi laøm vaät lieäu loïc ngaên chaát thaûi raén loït vaøo oáng. Cuoái oáng noái vaøo hoá ga cuûa tuyeán oáng chính thu gom nöôùc roø ræ cho toaøn baõi choân laáp. Tuyeán oáng chính seõ daãn nöôùc roø ræ veà traïm xöû lyù cuûa baõi choân laáp. Heä thoáng xöû lyù nöôùc roø ræ phaûi ñöôïc vaän haønh lieân tuïc ñeå traùnh hieän töôïng tích tuï nöôùc roø ræ trong baõi choân laáp gaây caûn trôû quaù trình thoaùt khí vaø quaù taûi cho heä thoáng. e/ Heä thoáng thu gom vaø xöû lyù khí baõi choân laáp Vôùi thaønh phaàn vaø khoái löôïng chaát thaûi raén sinh hoaït döï kieán xöû lyù taïi baõi choân laáp chaát thaûi raén thaønh phoá Ñoàng Hôùi vaø huyeän Boá Traïch. Thaønh phaàn caùc khí sinh ra coù chöùa CH4, CO2, NH3, H2S..trong ñoù, thaønh phaàn khí CH4 chieám töø 40-60% toång theå tích gaây hieäu öùng nhaø kính. Do ñoù ñeå giaûm thieåu taùc ñoäng ñeán chaát löôïng moâi tröôøng khoâng khí xung quanh, löôïng khí sinh ra phaûi ñöôïc thu gom vaø xöû lyù. Vôùi kinh phí coù haïn, phöông aùn löïa choïn ôû ñaây laø ñoát boû gas thay vì thu hoài taùi söû duïng. Khí sinh ra töø caùc oâ choân laáp seõ ñöôïc thu gom baèng heä thoáng oáng thu khí ñöùng vaø ñöôïc noái vôùi thieát bò ñoát töï ñoäng (flare). Quaù trình ñoát khí ñöôïc thöïc hieän lieân tuïc. g/ Kieåm tra chaát löôïng coâng trình veà moâi tröôøng Coâng taùc kieåm tra trong xaây döïng, vaän haønh vaø ñoùng cöûa baõi choân laáp phaûi ñöôïc tieán haønh thöôøng xuyeân. Trong soá caùc haïng muïc phaûi kieåm tra chaát löôïng veà moâi tröôøng caàn ñaëc bieät chuù yù kieåm tra caùc heä thoáng thaám; heä thoáng thu gom vaø xöû lyù nöôùc roø ræ; heä thoáng thu gom vaø xöû lyù khí baõi choân laáp cuõng nhö heä thoáng gieáng quan traéc nöôùc ngaàm. Coâng taùc kieåm tra phaûi ñöôïc tieán haønh caû ôû hieän tröôøng vaø trong phoøng thí nghieäm, ñuùng haïng muïc vaø phuø hôïp vôùi töøng thôøi ñieåm caàn thieát nhaèm ñaûm baûo sao cho nhöõng vaät lieäu vaø thieát bò söû duïng trong khu vöïc baõi choân laáp raùc xaõ Lyù Traïch ñaùp öùng caùc tieâu chuaån Vieät Nam veà moâi tröôøng (TCVN). h/ Giaùm saùt chaát löôïng moâi tröôøng khu vöïc baõi choân laáp Coâng taùc giaùm saùt bao goàm giaùm saùt chaát löôïng moâi tröôøng khoâng khí, moâi tröôøng nöôùc, moâi tröôøng ñaát vaø heä sinh thaùi, moâi tröôøng lao ñoäng vaø söùc khoûe coäng ñoàng khu vöïc phuï caän ñeå coù theå xaùc ñònh caùc dieãn bieán cuûa chaát löôïng moâi tröôøng chòu aûnh höôûng cuûa caùc hoaït ñoäng cuûa baõi choân laáp raùc gaây ra trong suoát thôøi gian vaän haønh vaø trong voøng 15 naêm sau khi ñoùng cöûa hoaøn toaøn. Beân caïnh ñoù, coâng taùc kieåm tra ñoä doác, ñoä suït luùn oâ choân laáp cuõng phaûi ñöôïc quan taâm. 4.8.2 Giai ñoaïn ñoùng cöûa baõi choân laáp a/ Ñieàu kieän ñoùng baõi Vieäc ñoùng cöûa baõi choân laáp ñöôïc thöïc hieän khi : Löôïng raùc thaûi ñöôïc choân trong baõi choân laáp ñaõ ñaït ñöôïc dung tích lôùn nhaát nhö thieát keá kyõ thuaät ; Cô quan vaän haønh baõi choân laáp khoâng muoán tieáp tuïc vaän haønh baõi raùc ; Baõi raùc ñoùng cöûa vôùi caùc lyù do khaùc. Vieäc ñoùng cöûa baõi choân laáp phaûi ñöôïc tuaân thuû caùc nguyeân taéc sau Trong moãi tröôøng hôïp, cô quan vaän haønh baõi choân laáp phaûi göûi coâng vaên tôùi Cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc veà Baûo veä moâi tröôøng ñeå thoâng baùo chính thöùc thôøi gian ñoùng cöûa baõi choân laáp ; Trong thôøi haïn saùu thaùng keå töø ngaøy ñoùng baõi choân laáp, chuû vaän haønh baõi choân laáp phaûi ñeä trình ñeán Cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc veà Baûo veä moâi tröôøng moät baùo caùo hieän traïng ñoùng baõi. Baùo caùo naøy do moät toå chöùc chuyeân moân ñoäc laäp thöïc hieän, bao goàm caùc noäi dung sau: Hieän traïng hoaït ñoäng, hieäu quaû vaø khaû naêng vaän haønh cuûa taát caû caùc coâng trình trong baõi choân laáp bao goàm: heä thoáng choáng thaám cuûa baõi choân laáp, heä thoáng thu gom vaø xöû lyù nöôùc raùc, heä thoáng quaûn lyù nöôùc maët, heä thoáng thu gom khí sinh hoïc cuõng nhö toaøn boä heä thoáng giaùm saùt chaát löôïng nöôùc ngaàm; Vieäc tuaân thuû caùc tieâu chuaån thaûi veà thaûi nöôùc, raùc ra moâi tröôøng, veà chaát löôïng nöôùc ngaàm cuõng nhö veà phaùt thaûi khí sinh hoïc; Vieäc tuaân thuû nhöõng quy ñònh hieän haønh cuûa quy cheá naøy hoaëc giaáy pheùp lieân quan ñeán lôùp phuû cuoái cuøng cuõng nhö phuïc hoài caûnh quan khu vöïc baõi choân laáp. Baõi choân laáp phaûi laøm roõ caùc tröôøng hôïp khoâng tuaân thuû caùc quy ñònh cuûa quy cheá naøy hoaëc cuûa giaáy pheùp vaän haønh vaø phaûi ghi roõ caùc bieän phaùp khaéc phuïc. Taïi caùc oâ ñaõ ñoùng cöûa phaûi döïng raøo chaén vaø gaén bieån thoâng baùo. Bieån baùo ñöôïc ñaët ôû vò trí deã nhaän thaáy, ghi roõ raøng chæ daãn an toaøn trong baõi choân laáp. b/ Trình töï ñoùng baõi choân laáp Khi raùc thaûi cuûa oâ choân laáp ñaït ñoä cao cho pheùp. Lôùp che phuû cuoái cuøng ñöôïc thieát keá theo Thoâng tö 01/2001 goàm coù lôùp ñaát 0,6m, lôùp caùt thoaùt nöôùc daøy 0,3m, lôùp maøng ñòa chaát VLD (Very low Density) daøy 1,5mm, lôùp ñaát troàng caây 0,6m, treân cuøng laøm thaûm thöïc vaät duøng ñeå phuû leân phaàn oâ choân laáp ñaõ coù ñoå ñaày (coù chieàu cao lôùp raùc 14,4m). Ñoä doác töø chaân ñeán ñænh baõi taêng daàn töø 3 – 5% vaø cuûa phaàn chôùp laø 3% nhaèm thoaùt hoaøn toaøn löôïng nöôùc möa treân phaàn oâ choân laáp naøy. Trong caùc baõi choân laáp lôùn, caàn phaûi tieán haønh song song vieäc vaän haønh baõi choân laáp vôùi vieäc xaây döïng caùc oâ choân laáp môùi, ñoùng caùc oâ naøy. Vì vaäy, caùc coâng vieäc ñeàu phaûi tuaân thuû caùc quy ñònh cho töøng coâng ñoaïn neâu treân. c/ Taùi söû duïng dieän tích baõi choân laáp Khi quy hoaïch söû duïng vaø thieát keá baõi choân laáp phaûi tính ñeán khaû naêng taùi söû duïng maët baèng baõi choân laáp sau khi baõi choân laáp ñoùng cöûa nhö: giöõ nguyeân traïng thaùi baõi choân laáp, laøm coâng vieân, khu vui chôi giaûi trí, saân theå thao, baõi ñaäu xe hay troàng caây xanh. Muoán taùi söû duïng baõi choân laáp phaûi tieán haønh khaûo saùt, ñaùnh giaù caùc yeáu toá moâi tröôøng coù lieân quan, neáu ñaûm baûo môùi tieán haønh taùi söû duïng. Trong suoát thôøi gian chôø söû duïng laïi dieän tích baõi choân laáp, vieäc xöû lyù nöôùc raùc, khí gas vaãn phaûi tieáp tuïc hoaït ñoäng bình thöôøng. Sau khi ñoùng baõi choân laáp: vaãn phaûi tieán haønh theo doõi söï bieán ñoäng cuûa moâi tröôøng taïi caùc traïm quan traéc, phaûi thaønh laäp laïi baûn ñoà ñòa hình cuûa khu vöïc baõi choân laáp, phaûi baùo caùo ñaày ñuû veà quy trình hoaït ñoäng cuûa baõi choân laáp, ñeà xuaát caùc bieän phaùp tích cöïc kieåm soaùt moâi tröôøng trong nhöõng naêm tieáp theo, laøm thuû tuïc baøn giao cho caùc cô quan vaø ñôn vò coù thaåm quyeàn tieáp tuïc quaûn lyù, söû duïng laïi maët baèng cuûa baõi choân laáp. Khi taùi söû duïng laïi phaûi tieán haønh kieåm tra chaët cheõ caùc loã khoan thu hoài khí gas. Khi aùp suaát cuûa caùc loã khoan khí khoâng coøn cheânh leäch vôi aùp suaát khí quyeån vaø noàng ñoä khí gas khoâng lôùn hôn 5% môùi ñöôïc pheùp san uûi laïi. 4.9 Tính toaùn kinh teá 4.9.1 Kinh phí döï truø cho töøng döï aùn Baûng 25 : Döï truø kinh phí caàn thieát cho töøng döï aùn STT Döï aùn Toång chi phí 1 Ñöôøng vaøo töø TP Ñoàng Hôùi 1.831.400.000 2 Ñöôøng vaøo töø phía Boá Traïch 867.300.000 3 Baõi raùc chung 6.543.000.170 Toång coäng 9.241.700.170 4.9.2 Chi phí xaây döïng baõi raùc chung Baûng 26 : Toång hôïp caùc chi phí xaây döïng baõi raùc chung STT Haïng muïc Ñôn vò Soá löôïng Ñôn giaù Toång chi phí 1 Coâng taùc khai hoang vaø chuaån bò maët baèng m2 - 50.000.000 2 Ñöôøng noäi boä m2 2.000 200.000 400.000.000 3 Oáng nhöïa HDPE, D250 m 500 180.000 90.000.000 4 Oáng nhöïa HDPE, D150 m 1.500 120.000 180.000.000 5 Phuï kieän oáng - - - 700.000.000 6 Maøng ñòa chaát HDPE m2 45.000 44.000 1.980.000.000 7 Khoái löôïng ñaát ñaøo m3 10.000 800 8.000.000 8 Gieáng thu khí Caùi 70 2.000.000 140.000.000 9 Thu nöôùc möa Heä thoáng 01 70.000.000 70.000.000 10 Thu nöôùc ræ raùc Heä thoáng 01 90.000.000 11 Cuïm beå sinh hoïc Caùi 170.000.000 12 Beå ñieàu hoaø Caùi 75.000.000 13 Hoà sinh hoïc Caùi 02 32.000.000 64.000.000 14 Thieát bò saøn raùc Caùi 01 50.000.000 50.000.000 15 Boàn chöùa hoaù chaát Caùi 05 2.000.000 10.000.000 16 Nhaø haønh chính – nhaø nghæ coâng nhaân Caùi 01 150.000.000 17 Nhaø baûo veä - coång, ñaøo möông laøm raõnh, ñöôøng vaøo vaø noäi boä Caùi - - 2.000.000.000 18 Saøn tieáp nhaän raùc Caùi 01 - 80.000.000 19 Caây xanh - - - 200.000.000 20 Gieáng quan traéc nöôùc ngaàm Caùi 03 12.000.000 36.000.000 Toång 6.543.000.170 CHÖÔNG 5. CAÙC BIEÄN PHAÙP BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG TRONG QUAÙ TRÌNH XAÂY DÖÏNG VAØ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA BAÕI CHOÂN LAÁP. 5.1 Trong quaù trình xaây döïng Quaù trình xaây döïng ñöôïc thöïc hieän trong phaïm vi heïp, caùc hoaït ñoäng xaây döïng dieãn ra caùch xa khu vöïc daân cö, thôøi gian xaây döïng ngaén neân caùc taùc ñoäng ñeán caùc yeáu toá taøi nguyeân moâi tröôøng ñöôïc döï baùo laø khoâng lôùn. Tuy vaäy, caàn coù moät soá bieän phaùp giaûm thieåu oâ nhieãm thích hôïp phaùt sinh töø hoaït ñoäng xaây döïng sau ñaây : Ñaây laø khu vöïc chòu aûnh höôûng cuûa chieán tranh phaù hoaïi cuûa Myõ tröôùc ñaây, coù theå coøn nhieàu bom ñaïn chöa noå coøn soùt laïi. Vì vaäy tröôùc khi xuùc tieán hoaït ñoäng xaây döïng caàn tieán haønh raø phaù bom mìn ñeå haïn cheá nhöõng khaû naêng ruûi ro cho tính maïng vaø taøi saûn vaät chaát trong quaù trình xaây döïng ; Chaát thaûi sinh hoaït cuûa coâng nhaân vôùi soá löôïng lôùn treân coâng tröôøng trong khoaûng thôøi gian xaây döïng daøi seõ aûnh höôûng ñeán myõ quan vaø moâi tröôøng khu vöïc. Ñeå haïn cheá taùc ñoäng naøy, tröôùc khi ñi vaøo xaây döïng caùc haïng muïc coâng trình chính cuûa baõi raùc caàn xaây döïng khu vöïc phuïc vuï ñeå coâng nhaân coù ñieàu kieän nghæ ngôi vaø thöïc hieän veä sinh caù nhaân thuaän tieän ñoàng thôøi khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khu vöïc ; Quaù trình vaän chuyeån nguyeân vaät lieäu, ñaát ñaù trong quaù trình xaây döïng vaøo muøa naéng noùng coù theå gaây buïi cuoán, aûnh höôûng ñeán chaát löôïng cuoäc soáng cuûa caùc khu daân cö treân ven caùc tuyeán ñöôøng vaän chuyeån lieân quan. Vì vaäy, coâng taùc xaây döïng caàn chuù troïng keá hoaïch phun aåm maët ñöôøng trong ñieàu kieän ñöôïc döï baùo treân nhaèm haïn cheá nhöõng aûnh höôûng xaáu ñeán chaát löôïng cuoäc soáng cuûa coäng ñoàng. 5.2 Trong quaù trình hoaït ñoäng Ñeå ñaûm baûo yeâu caàu veà baûo veä moâi tröôøng cuûa baõi raùc döï aùn seõ tuaân thuû theo höôùng daãn cuûa thoâng tö Lieân tòch soá 01/2001/TTLT – BKHCNMT – BXD giöõa Boä KHCN&MT vaø Boä XD ban haønh ngaøy 18/01/2001 ( höôùng daãn caùc quy ñònh veà baûo veä moâi tröôøng ñoái vôùi vieäc löïa choïn ñòa ñieåm, xaây döïng vaø vaän haønh baõi choân laáp chaát thaûi raén). Baõi raùc môùi seõ ñi vaøo hoaït ñoäng laø baõi raùc coù kieåm soaùt vaø phaûi thöïc hieän nhöõng tieâu chuaån ñaët ra nhö sau : Phaûi traùnh khoâng cho nöôùc maët chaûy thaám vaøo raùc caøng nhieàu caøng toát baèng caùch xaây möông thoaùt nöôùc maët bao quanh vaø thöïc hieän lôùp phuû khoâng thaám ôû ngoaøi cuøng ; Thöïc hieän moïi bieän phaùp nhaèm ngaên ngöøa muøi hoâi vaø ruoài nhaëng baèng caùch söû duïng cheá phaåm EM, thöïc hieän lôùp phuû trung gian vaø lôùp phuû ngoaøi cuøng ; Nöôùc raùc phaûi ñöôïc xöû lyù nhaèm traùnh oâ nhieãm nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët. Vì theá moät heä thoáng thu gom nöôùc raùc vaø heä thoáng xöû lyù nöôùc raùc seõ ñöôïc xaây döïng ; Khí sinh ra töø quaù trình phaân huyû raùc phaûi ñöôïc daãn ra ngoaøi traùnh söï taäp trung tích tuï khí trong baõi raùc. 5.2.1 Giaûm thieåu oâ nhieãm khoâng khí Caùc taùc nhaân chính taùc ñoäng ñeán chaát löôïng khoâng khí khi döï aùn ñi vaøo hoaït ñoäng laø : Buïi vi sinh vaät phaùt sinh töø caùc oâ chöùa ; Caùc khí cuûa saûn phaåm phaân huyû ( CH4, NH3, H2S, SO2,…) ; Vôùi ñaëc ñieåm khu vöïc döï aùn laø xa khu daân cö, ñòa hình thoaùng roäng, xung quanh laø caùc ñoài thoâng neân caùc taùc nhaân oâ nhieãm khoâng khí treân khoù coù theå gaây aûnh höôûng ñeán söùc khoeû, moâi tröôøng vì deã daøng ñöôïc phaùt taùn vaø pha loaõng. Tuy nhieân, caàn chuù troïng aùp duïng moät soá bieän phaùp sau : Caùc giaûi phaùp kyõ thuaät : Choân laáp raùc thöôøng xuyeân, raùc ñöôïc ñaàm chaët theo töøng lôùp daøy 0,5 – 0,55m ñaûm baûo tyû troïng ñaït 0,52 – 0,8 taán/m3, phuû lôùp ñaát trung gian treân beà maët raùc khi ñöôïc ñaàm chaët( theo caùc lôùp)coù ñoä cao toái ña töø 2 – 2,2m. Ñaát phuû ñöôïc choïn coù thaønh phaàn haït seùt lôùn hôn 30%, ñuû aåm ñeå deã ñaàm neùn. Lôùp ñaát phuû phaûi ñöôïc traûi ñeàu khaép vaø kín lôùp chaát thaûi vaø sau khi ñaàm neùn thì coù beà daøy khoaûng 20cm. Bieän phaùp treân cho pheùp giaûm thieåu ñöôïc söï phaùt taùn lan truyeàn buïi vi sinh vaät, haïn cheá ñöôïc söï phaùt trieån cuûa caùc loaïi coân truøng coù khaû naêng mang truyeàn maàm beänh, haïn cheá ñöôïc muøi thoái ueá cuûa quaù trình phaân huyû ; Söû duïng caùc cheá phaåm EM ñeå boå trôï cho quaù trình phaân huyû raùc ñoàng thôøi khöû ñöôïc caùc muøi hoâi ueá thoaùt ra töø quaù trình phaân huyû raùc ; Laép ñaët heä thoáng thoaùt khí thuï ñoäng : heä thoáng thu khí seõ ñöôïc xaây döïng trong giai ñoaïn vaän haønh cuûa baõi raùc. Vì theá noù khoâng phaûi laø moät haïng muïc trong phaàn xaây döïng. Heä thoáng naøy seõ bao goàm caùc coät truï ñöùng ñöôïc xaây döïng baèng saïn/ ñaù daêm ñöôïc phaân boá ñeàu treân toaøn boä khu vöïc baõi raùc. Caùc truï ñöùng naøy seõ ñöôïc laøm baèng oáng loàng saét vaø ñoå soûi vaøo. Oáng loàng saét naøy seõ ñöôïc naâng leân theo ñoä cao cuûa raùc. Khi ñaït tôùi ñoä cao cuoái cuøng thì caùc truï soûi seõ ñöôïc noái vôùi caùc raõnh soûi, treân ñænh cuûa caùc oáng truï seõ laép ñaët oáng thoâng khí. Vieäc laép ñaët caùc oáng thoaùt khí thuï ñoäng seõ giaûi quyeát ñöôïc caùc vaán ñeà sau : Khí gas thoaùt töø töø ; Traùnh tích tuï khí trong ñoáng raùc choân laáp ; Kieåm soaùt ñöôïc caùc khaû naêng gaây chaùy noå vaø khaû naêng gaây maát an toaøn lao ñoäng do khí thaûi gaây ra. 5.2.2 Giaûm thieåu caùc taùc ñoäng ñeán chaát löôïng nöôùc Ñoái vôùi nöôùc ngaàm Ñeå haïn cheá khaû naêng thaám nöôùc cuûa raùc xuoáng caùc taàng nöôùc ngaàm khu vöïc, quaù trình xaây döïng, vaän haønh caàn ñöôïc tuaân thuû theo caùc yeâu caàu sau : Vieäc ñaøo ñaát caùc oâ chöùa raùc khoâng vöôït quaù lôùp ñaát 2(ôû ñoä saâu töø 1,5 – 5m tính töø maët ñaát theo ñòa hình khu vöïc) laø lôùp ñaát aù seùt laãn nhieàu soûi saïn nhoû traïng thaùi deûo meàm ñeán cöùng, coù ñoä daøy 1,5 – 5m, coù heä soá thaám K » 13 *10-5cm/s ; Moät lôùp ñaát seùt daøy 60cm ñöôïc ñaàm chaët ôû maët ñaùy cuûa baõi raùc vaø ñöôïc baûo veä baèng moät lôùp vaûi ñòa kyõ thuaät ñeå khoûi tan raû do nöôùc chaûy ; Döôùi lôùp seùt choáng thaám ñöôïc ñaët oáng HDPE f100mm ñuïc loã chaïy doïc giöõa baõi raùc vôùi ñoä doác ³ 1%, bao quanh laø möông soûi( 50cm *50cm) ñeå thu caùc doøng nöôùc ngaàm coù khaû naêng xaâm thöïc leân lôùp seùt, loaïi tröø khaû naêng laøm vôõ lôùp seùt do aùp löïc cuûa nöôùc ngaàm gaây ra. Chaát löôïng nöôùc töø oáng thu nöôùc ngaàm qua vieäc phaân tích thöôøng xuyeân cho bieát khaû naêng roø ræ nöôùc raùc qua lôùp seùt choáng thaám. Nöôùc ngaàm khoâng bò oâ nhieãm ñöôïc thaûi ra moâi tröôøng. Trong quaù trình vaän haønh neáu phaùt hieän nöôùc ngaàm coù daáu hieäu oâ nhieãm do nöôùc raùc thaám thì seõ ñöôïc bôm chuyeån qua heä thoáng xöû lyù nöôùc raùc ñoàng thôøi coù bieän phaùp xöû lyù boå sung. b. Ñoái vôùi nöôùc maët Giaûm löôïng nöôùc raùc do nöôùc maët xaâm nhaäp : Ñeå ñaït muïc ñích naøy heä thoáng raõnh thoaùt nöôùc bao quanh ñöôïc xaây döïng. Chöùc naêng chính cuûa heä thoáng raõnh thoaùt nöôùc bao quanh laø ngaên nöôùc möa töø caùc söôøn ñoài ngoaøi khu vöïc baõi raùc vaø nöôùc maët treân lôùp phuû cuoái cuøng cuûa baõi raùc chaïy vaøo khu vöïc baõi raùc vaø do ñoù chaûy vaøo heä thoáng xöû lyù, giaûm löôïng nöôùc caàn xöû lyù. Caùc raõnh thoaùt nöôùc ñöôïc xaây döïng theo maët caét hình thang vôùi maùi doác 1 :1 vaø ñöôïc xaây baèng caùc taám laùt beâtoâng ñeå deã laøm veä sinh vaø choáng xoùi moøn. Kích thöôùc caùc raõnh seõ khaùc nhau tuyø vaøo löu löôïng thoaùt nöôùc. Ngoaøi ra, nöôùc thoaùt ra töø khu vöïc chöa ñoå raùc seõ chaûy vaøo möông thoaùt nöôùc bao quanh. Cuoái cuøng caùc möông thoaùt nöôùc seõ chaûy vaøo raïch nöôùc töï nhieân ôû phía Nam baõi raùc. 5.2.3 Giaûm thieåu caùc khaû naêng laây lan maàm beänh Nhö ñaõ neâu ôû phaàn tröôùc, trong raùc coù haøng loaït caùc maàm vi khuaån gaây beänh nhö : tröïc khuaån lao, tröïc khuaån dòch haïch, vi khuaån cuùm, vi khuaån vieâm gan,…chuùng coù theå lan truyeàn qua caùc yeáu toá sau : Daãn theo nöôùc raùc thaûi ra moâi tröôøng ; Lan truyeàn thoâng qua caùc vectô gaây beänh nhö : ruoài, chuoät, chim choùc. Caùc bieän phaùp kyõ thuaät chuû yeáu ñeå giaûm thieåu khaû naêng laây lan maàm beänh töø baõi raùc laø : Choân laáp thöôøng xuyeân : Coù taùc duïng ngaên chaën phaùt taùn buïi vi sinh vaät baõi raùc. Raùc sau khi ñöôïc ñaàm neùn vaø phuû lôùp ñaát maët seõ dieãn ra quaù trình phaân huyû hôïp chaát höõu cô giaûi phoùng naêng löôïng vaø nhieät ñoä trong khoái raùc coù theå ñaït 65 – 750C. Trong ñieàu kieän ñoù, caùc maàm beänh noùi treân gaàn nhö bò tieâu dieät hoaøn toaøn. Phun thuoác (cheá phaåm ) Coù theå keát hôïp phun thuoác dieät coân truøng (khoâng ñöôïc ôû daïng dung dòch vaø loaïi thuoäc danh muïc cho pheùp) vaø raéc voâi boät. Taàn suaát phun seõ ñöôïc caên cöù vaøo möùc ñoä phaùt trieån thöïc teá cuûa caùc loaïi coân truøng nhaèm dieät khuaån, khöû truøng, tieâu dieät coân truøng ngaên chaën söï phaùt trieån cuûa chuùng, taàn suaát ñeà xuaát laø 1 tuaàn/ laàn (vaøo giöõa chu kyø thôøi gian hai laàn phuû ñaát). KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ 1. Keát luaän Giaûi quyeát vaán ñeà raùc thaûi ôû caùc ñoâ thò noùi chung vaø treân ñòa baøn thaønh phoá Ñoàng Hôùi vaø huyeän Boá Traïch noùi rieâng laø moät thaùch thöùc veà quaûn lyù moâi tröôøng ñoâ thò vôùi caùc cô quan, ban, ngaønh lieân quan thuoäc thaåm quyeàn quaûn lyù Nhaø nöôùc cuûa tænh Quaûng Bình. Trong quaù trình xaây döïng vaø vaän haønh BCL phaûi tuaân thuû ñuùng quy trình, kyõ thuaät ñoái vôùi moät BCL hôïp veä sinh ñeå ñaûm baûo khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng cho khu vöïc. Vieäc nghieân cöùu vaø laäp döï aùn ñaàu tö “Xaây döïng baõi choân laáp raùc cho thaønh phoá Ñoàng Hôùi vaø huyeän Boá Traïch ” laø kòp thôøi vaø heát söùc caàn thieát nhaèm hình thaønh heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén cho huyeän trong vieäc xaây döïng chieán löôïc baûo veä moâi tröôøng cho tænh hieän taïi cuõng nhö trong giai ñoaïn ñeán naêm 2020. 2. Kieán nghò Trong quaù trình xaây döïng vaø hoaït ñoäng cuûa BCL, ñôn vò quaûn lyù vaø vaän haønh BCL caàn coù söï lieân heä chaët cheõ vôùi caùc cô quan quaûn lyù moâi tröôøng khu vöïc huyeän Boá Traïch vaø thaønh phoá Ñoàng Hôùi ñeå nhaän ñöôïc söï giuùp ñôõ veà maët quaûn lyù nhaø nöôùc. Caàn toå chöùc tuyeân truyeàn, vaän ñoäng ngöôøi daân tham gia thu gom, phaân loaïi raùc taïi nguoàn ñeå laøm giaûm aùp löïc veà löôïng raùc choân laáp, traùnh laõng phí chi phí vaän chuyeån. ._.