Tính tóan thiết kế bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt cho huyện Chợ Gạo - Tỉnh Tiền Giang
Tài liệu Tính tóan thiết kế bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt cho huyện Chợ Gạo - Tỉnh Tiền Giang: ... Ebook Tính tóan thiết kế bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt cho huyện Chợ Gạo - Tỉnh Tiền Giang
Tóm tắt tài liệu Tính tóan thiết kế bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt cho huyện Chợ Gạo - Tỉnh Tiền Giang, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Chöông 1
MÔÛ ÑAÀU
1.1. Ñaët vaán ñeà
Chôï Gaïo laø moät trong 4 huyeän phía ñoâng tænh Tieàn Giang. Maät ñoä daân soá cuûa huyeän khaù cao 808 ngöôøi/km2. Tröôùc ñaây, kinh teá huyeän chuû yeáu döïa vaøo saûn xuaát noâng nghieäp; löôïng raùc thaûi sinh hoaït tuy lôùn nhöng ña phaàn laø pheá phaåm noâng nghieäp coù theå vöùt boû ngoaøi vöôøn hoaëc san laáp choã truõng. Rieâng ôû thò traán Chôï Gaïo thì CTR sinh hoaït ñöôïc ñoäi veä sinh moâi tröôøng thu gom vaän chuyeån vaø ñoå ñoáng ôû nhöõng baõi raùc loä thieân. Hieän nay, vôùi xu theá hoäi nhaäp vaø phaùt trieån kinh teá, toác ñoä ñoâ thò hoùa ngaøy caøng taêng vaø söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp, dòch vuï…daãn ñeán möùc soáng cuûa ngöôøi daân ngaøy caøng ñöôïc naâng leân roõ reät. Löôïng chaát thaûi phaùt sinh töø nhöõng hoaït ñoäng sinh hoaït ngaøy moät nhieàu hôn phöùc taïp veà thaønh phaàn vaø ñoäc hôn veà tính chaát laøm naûy sinh nhieàu vaán ñeà môùi trong coâng taùc baûo veä moâi tröôøng vaø chaêm soùc söùc khoûe coäng ñoàng.
Moät trong nhöõng phöông phaùp xöû lí CTR ñöôïc xem laø kinh teá nhaát ñoù laø xöû lí CTR theo phöông phaùp choân laáp hôïp veä sinh. Ñaây cuõng laø phöông phaùp ñöôïc duøng phoå bieán ôû caùc quoác gia phaùt trieån vaø ñang phaùt trieån. Nhöng phaàn lôùn caùc baõi choân laáp CTR ôû nöôùc ta khoâng ñöôïc qui hoaïch vaø thieát keá theo ñuùng tieâu chuaån cuûa baõi choân laáp hôïp veä sinh.
Ñöùng tröôùc caùc vaán ñeà caáp baùch cuûa huyeän, ñoà aùn: “Tính toaùn, thieát keá baõi choân laáp CTR sinh hoaït cho huyeän Chôï Gaïo, tænh Tieàn Giang töø nay ñeán 2020” ñöôïc thöïc hieän nhaèm giaûi quyeát caùc vaán ñeà hieän taïi vaø ñònh höôùng cho töông lai; goùp phaàn thöïc hieän chuû tröông phaùt trieån kinh teá beàn vöõng cuøng vôùi baûo veä moâi tröôøng cuûa nhaø nöôùc.
1.2. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi
Muïc tieâu cuûa ñeà taøi laø thieát keá moät baõi choân laáp CTR hôïp veä sinh cho huyeän Chôï Gaïo, tænh Tieàn Giang töø nay ñeán 2020.
1.3. Giôùi haïn cuûa ñeà taøi
Ñeà taøi taäp trung nghieân cöùu caùc vaán ñeà lieân quan tôùi quaù trình thu gom, vaän chuyeån vaø xöû lyù CTR sinh hoaït baèng phöông phaùp xaây döïng baõi choân laáp hôïp veä sinh treân ñòa baøn huyeän Chôï Gaïo vaø khoâng tìm hieåu caùc vaán ñeà ngoaøi huyeän.
1.4. Noäi dung nghieân cöùu
Ñeà taøi taäp trung giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà sau:
Ñieàu tra khaûo saùt veà hieän traïng phaùt sinh CTR sinh hoaït vaø hieän traïng quaûn lyù CTR sinh hoaït treân ñòa baøn huyeän Chôï Gaïo;
Döï baùo taûi löôïng CTR sinh hoaït taïi huyeän Chôï Gaïo giai ñoaïn 2007 – 2020;
Ñeà xuaát coâng ngheä xöû lyù CTR sinh hoaït baèng phöông phaùp choân laáp hôïp veä sinh;
Tính toaùn, thieát keá baõi choân laáp CTR sinh hoaït cho huyeän Chôï Gaïo giai ñoaïn 2007 – 2020.
1.5. Phöông phaùp nghieân cöùu
1.5.1. Khaûo cöùu taøi lieäu
Caùc vaên baûn phaùp quy cuûa trung öông vaø ñòa phöông coù lieân quan ñeán vaán ñeà quaûn lyù veä sinh moâi tröôøng ñoái vôùi CTR;
Caùc vaên baûn vaø caùc quy ñònh ñoái vôùi vieäc xaây döïng baõi choân laáp CTR hôïp veä sinh;
Caùc döõ lieäu veà ñieàu kieän töï nhieân: ñòa chaát, ñòa hình, ñòa maïo, ñaát, khí töôïng thuûy vaên;
Caùc döõ lieäu veà hieän traïng vaø quy hoaïch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa huyeän Chôï Gaïo.
1.5.2. Nghieân cöùu thöïc ñòa
Ñieàu tra khaûo saùt hieän traïng CTR sinh hoaït vaø caùc bieän phaùp xöû lyù cuûa huyeän;
Khaûo saùt hieän traïng caùc baõi raùc vaø khu vöïc döï kieán xaây döïng baõi choân laáp;
Tham khaûo tình hình hoaït ñoäng cuûa 2 baõi choân laáp ñang hoaït ñoäng cuûa tænh Tieàn Giang.
1.5.3. Phöông phaùp löïa choïn ñòa ñieåm, xaäy döïng vaø vaän haønh baõi choân laáp
AÙp duïng caùc qui ñònh theo Thoâng tö 01/2001/TTLT-BKHCNMT-BXD ngaøy 18/01/2001 veà “Höôùng daãn caùc qui ñònh veà baûo veä moâi tröôøng ñoái vôùi vieäc löïa choïn ñòa ñieåm, xaây döïng vaø vaän haønh baõi choân laáp CTR”.
Tham khaûo caùc kyõ thuaät thieát keá baõi choân laáp CTR hieän nay taïi Vieät Nam.
Chöông 2
TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT THAÛI RAÉN SINH HOAÏT
2.1. Toång quan veà CTR sinh hoaït
2.1.1. Ñònh nghóa CTR
CTR (Solid Waste) laø toaøn boä caùc loaïi vaät chaát ñöôïc con ngöôøi loaïi boû trong caùc hoaït ñoäng kinh teá xaõ hoäi cuûa mình (bao goàm caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, caùc hoaït ñoäng soáng vaø duy trì söï toàn taïi cuûa coäng ñoàng…) trong ñoù quan troïng nhaát laø caùc loaïi chaát thaûi sinh ra töø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát vaø hoaït ñoäng soáng. (Nguoàn: Quaûn lyù CTR, Taäp 1, NXB Xaây Döïng).
Theo quan ñieåm môùi: CTR ñoâ thò (goïi chung laø raùc thaûi ñoâ thò) ñöôïc ñònh nghóa laø: vaät chaát maø con ngöôøi taïo ra ban ñaàu vöùt boû ñi trong khu vöïc ñoâ thò maø khoâng ñoøi hoûi söï boài thöôøng cho söï vöùt boû ñoù. Theâm vaøo ñoù, chaát thaûi ñöôïc coi laø CTR ñoâ thò neáu chuùng ñöôïc xaõ hoäi nhìn nhaän nhö moät thöù maø thaønh phoá phaûi coù traùch nhieäm thu gom vaø tieâu huûy (Nguoàn: Quaûn lyù CTR, Taäp 1, NXB Xaây Döïng).
2.1.2. Chaát thaûi raén sinh hoaït
CTR sinh hoaït laø chaát thaûi lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, nguoàn taïo thaønh chuû yeáu töø khu daân cö, caùc cô quan tröôøng hoïc, caùc trung taâm dòch vu,ï thöông maïi…
2.1.3. Phaân bieät giöõa CTR sinh hoaït vaø CTR coâng nghieäp
a. CTR sinh hoaït
CTR bao goàm caùc thaønh phaàn:
Chaát thaûi thöïc phaåm: goàm thöùc aên thöøa, rau quaû… loaïi chaát thaûi naøy mang baûn chaát deã bò phaân huyû sinh hoïc;
Chaát thaûi tröïc tieáp cuûa ñoäng vaät chuû yeáu laø phaân;
Chaát thaûi loûng: chuû yeáu laø buøn ga coáâng raõnh, laø caùc chaát thaûi ra töø caùc khu vöïc sinh hoaït cuûa daân cö;
Caùc CTR töø ñöôøng phoá coù thaønh phaàn chuû yeáu laø laù caây, que, cuûi, nilon, bao goùi…;
Ngoaøi ra coøn coù thaønh phaàn caùc chaát thaûi khaùc nhö: kim loaïi, saønh söù, thuûy tinh, gaïch ngoùi vôõ, ñaát ñaù, cao su, chaát deûo, tro xæ vaø caùc chaát deã chaùy khaùc.
b. Chaát thaûi raén coâng nghieäp
Thaønh phaàn CTR ña daïng. Phaàn lôùn laø caùc pheá thaûi töø vaät lieäu trong quaù trình saûn xuaát, pheá thaûi töø nhieân lieäu phuïc vuï cho saûn xuaát, caùc pheá thaûi trong quaù trình coâng ngheä, bao bì ñoùng goùi saûn phaåm.
2.1.4. Nguoàn goác phaùt sinh CTR
CTR sinh hoaït phaùt sinh töø nhieàu nguoàn khaùc nhau, coù theå ôû nôi naøy hay ôû nôi khaùc; chuùng khaùc nhau veà soá löôïng, kích thöôùc, phaân boá veà khoâng gian. Vieäc phaân loaïi caùc nguoàn phaùt sinh CTR ñoùng vai troø quan troïng trong coâng taùc quaûn lyù CTR. CTR sinh hoaït coù theå phaùt sinh trong hoaït ñoäng caù nhaân cuõng nhö trong hoaït ñoäng xaõ hoäi nhö töø caùc khu daân cö, chôï, nhaø haøng, khaùch saïn, coâng ty, vaên phoøng vaø caùc nhaø maùy coâng nghieäp. Moät caùch toång quaùt CTR sinh hoaït ôû huyeän Chôï Gaïo ñöôïc phaùt sinh töø caùc nguoàn sau:
Khu daân cö:
CTR töø khu daân cö phaàn lôùn laø caùc loaïi thöïc phaåm dö thöøa hay hö hoûng nhö rau, quaû, vv…; bao bì haøng hoùa (giaáy vuïn, goã, vaûi da, cao su, PE, PP, thuûy tinh, tro, vv…), moät soá chaát thaûi ñaëc bieät nhö ñoà ñieän töû, vaät duïng hö hoûng (ñoà goã gia duïng, boùng ñeøn, ñoà nhöïa, thuûy tinh…), chaát thaûi ñoäc haïi nhö chaát taåy röûa (boät giaët, chaát taåy traéng vv…), thuoác dieät coân truøng, nöôùc xòt phoøng baùm treân caùc raùc thaûi.
Khu thöông maïi:
Chôï, sieâu thò, cöûa haøng, nhaø haøng, khaùch saïn, khu vui chôi giaûi trí, traïm baûo haønh, traïm dòch vuï…, khu vaên phoøng (tröôøng hoïc, vieän nghieân cöùu, khu vaên hoùa, vaên phoøng chính quyeàn …), khu coâng coäng (coâng vieân, khu nghæ maùt…) thaûi ra caùc loaïi thöïc phaåm (haøng hoùa hö hoûng, thöùc aên dö thöøa töø nhaø haøng khaùch saïn), bao bì (nhöõng bao bì ñaõ söû duïng, bò hö hoûng) vaø caùc loaïi raùc röôûi, xaø baàn, tro vaø caùc chaát thaûi ñoäc haïi…
Khu xaây döïng vaø phaù huûy:
Nhö caùc coâng trình ñang thi coâng, caùc coâng trình caûi taïo naâng caáp… thaûi ra caùc loaïi xaø baàn, saét theùp vuïn, voâi vöõa, gaïch vôõ, goã, oáng daãn … Caùc dòch vuï ñoâ thò (goàm dòch vuï thu gom, xöû lyù chaát thaûi vaø veä sinh coâng coäng nhö röûa ñöôøng, veä sinh coáng raõnh…) bao goàm raùc queùt ñöôøng, buøn coáng raõnh, xaùc suùc vaät…
Khu coâng nghieäp, noâng nghieäp:
CTR sinh hoaït thaûi ñöôïc thaûi ra töø caùc hoaït ñoäng sinh hoaït cuûa coâng nhaân, caùn boä vieân chöùc ôû caùc xí nghieäp coâng nghieäp, caùc cô sôû saûn xuaát tieåu thuû coâng nghieäp. ÔÛ khu vöïc noâng nghieäp chaát thaûi ñöôïc thaûi ra chuû yeáu laø: laù caây, caønh caây, xaùc gia suùc, thöùc aên gia suùc thöøa hay hö hoûng; chaát thaûi ñaëc bieät (nhö: thuoác saùt truøng, phaân boùn, thuoác tröø saâu) ñöôïc thaûi ra cuøng vôùi bao bì ñöïng caùc hoaù chaát ñoù.
2.1.5. Thaønh phaàn vaø tính chaát CTR sinh hoaït
2.1.5.1. Thaønh phaàn CTR
Thaønh phaàn cuûa CTR moâ taû caùc phaàn rieâng bieät maø töø ñoù taïo neân caùc doøng chaát thaûi. Moái quan heä giöõa caùc thaønh phaàn naøy thöôøng ñöôïc bieåu thò baèng phaàn traêm theo khoái löôïng.
Thaønh phaàn lyù, hoaù hoïc cuûa CTR ñoâ thò raát khaùc nhau tuøy thuoäc vaøo töøng ñòa phöông, vaøo caùc muøa khí haäu, caùc ñieàu kieän kinh teá vaø nhieàu yeáu toá khaùc.
Caùc ñaëc tröng ñieån hình cuûa CTR nhö sau:
Hôïp phaàn coù nguoàn goác höõu cô cao (50,27% - 62,22%);
Chöùa nhieàu ñaát caùt, soûi, ñaù vuïn, gaïch vôõ;
Ñoä aåm cao, nhieät trò thaáp (900 Kcal/kg).
Vieäc phaân tích thaønh phaàn CTR ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc löïa choïn coâng ngheä xöû lyù.
Baûng1. Thaønh phaàn phaân loaïi cuûa CTR ñoâ thò
(KGT: khoaûng giaù trò; TB: trung bình)
Hôïp phaàn
% Troïng löôïng
Ñoä aåm (%)
Troïng löôïng rieâng (kg/m3)
Khoaûng giaù trò (KGT)
Trung bình
(TB)
KGT
TB
KGT
TB
Chaát thaûi thöïc phaåm
Giaáy
Carton
Chaát deûo
Vaûi vuïn
Cao su
Da vuïn
Saûn phaåm vöôøn
Goã
Thuûy tinh
Can, hoäp
Kim loaïi khoâng theùp
Kim loaïi theùp
Buïi, tro, gaïch
6 – 25
25 – 45
3 – 15
2 – 8
0 – 4
0 – 2
0 – 2
0 – 20
1 – 4
4 – 16
2 – 8
0 – 1
1 – 4
0 - 10
15
40
4
3
2
0,5
0,5
12
2
8
6
1
2
4
50 – 80
4 – 10
4 – 8
1 – 4
6 – 15
1 – 4
8 – 12
30 – 80
15 – 40
1 – 4
2 – 4
2 – 4
2 – 6
6 - 12
70
6
5
2
10
2
10
60
20
2
3
2
3
8
182 – 80
32 – 128
38 – 80
32 – 128
32 – 96
96 – 192
96 – 256
84 – 224
128 – 20
160 – 480
48 – 160
64 – 240
128 – 1120
320 - 960
228
81,6
49,6
64
64
128
160
104
240
193,6
88
160
320
480
Toång hôïp
100
15-40
20
180-420
300
(Nguoàn: Traàn Hieáu Nhueä, 2001, Giaùo trình quaûn lyù chaát thaûi raén, NXB Xaây Döïng).
2.1.5.2. Tính chaát CTR
a. Tính chaát vaät lyù cuûa CTR
Nhöõng tính chaát vaät lyù quan troïng nhaát cuûa CTR ñoâ thò laø troïng löôïng rieâng, ñoä aåm, kích thöôùc, söï caáp phoái haït, khaû naêmg giöõ aåm taïi thöïc ñòa (hieän tröôøng) vaø ñoä xoáp cuûa raùc neùn cuûa caùc vaät chaát trong thaønh phaàn CTR.
Tyû troïng cuûa CTR
Troïng löôïng rieâng cuûa CTR ñöôïc ñònh nghóa laø troïng löôïng moät ñôn vò vaät chaát tính treân moät ñôn vò theå tích (kg/m3). Bôûi vì CTR coù theå ôû caùc traïng thaùi nhö: xoáp, chöùa trong caùc container, khoâng neùn, neùn,… neân khi baùo caùo giaù trò troïng löôïng rieâng phaûi chuù thích traïng thaùi cuûa maãu raùc moät caùch roõ raøng. Döõ lieäu troïng löôïng rieâng raát caàn thieát ñöôïc söû duïng ñeå öôùc löôïng toång khoái löôïng vaø theå tích raùc phaûi quaûn lyù.
Troïng löôïng rieâng thay ñoåi phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö: vò trí ñòa lyù, muøa trong naêm, thôøi gian löu tröõ chaát thaûi do ñoù caàn phaûi thaän troïng khi choïn giaù trò thieát keá. Troïng löôïng rieâng cuûa moät chaát raén ñoâ thò ñieån hình laø khoaûng 500lb/yd3 (300kg/m3).
Vieäc xaùc ñònh tyû troïng cuûa raùc thaûi coù theå tham khaûo treân cô sôû caùc soá lieäu thoáng keâ veà tyû troïng cuûa caùc thaønh phaàn trong raùc thaûi sinh hoaït. Tyû troïng cuûa raùc ñöôïc xaùc ñònh baèng tyû leä giöõa troïng löôïng cuûa maãu vôùi theå tích cuûa noù (kg/m3).
Baûng 2. Tyû troïng cuûa caùc thaønh phaàn trong raùc thaûi sinh hoaït
Thaønh phaàn
Tyû troïng (kg/m3)
Dao ñoäng
Trung bình
- Thöïc phaåm
4,75 - 17,8
10,68
- Giaáy
1,19 – 4,75
3,03
- Carton
1,19 – 2,97
1,84
- Nhöïa (Plastics)
1,19 – 4,75
2,37
- Vaûi
1,19 – 3,56
2,37
- Cao su
3,56 – 7,12
4,75
- Da
3,56 – 9,49
5,93
- Raùc laøm vöôøn
2,37 – 8,31
3,86
- Goã
4,75 - 11,87
8,90
- Thuûy tinh
5,93 - 17,8
7,18
- Ñoà hoäp
1,78 – 5,93
3,26
- Kim loaïi maøu
2,37 - 8,9
5,93
- Kim loaïi ñen
4,75 - 41,53
11,87
- Buïi, tro, gaïch
11,87 - 35,6
17,80
(Nguoàn: Sôû Taøi Nguyeân vaø Moâi Tröôøng tænh Tieàn Giang, 2006).
Baûng 3. Tyû troïng raùc thaûi theo caùc nguoàn phaùt sinh
Nguoàn thaûi
Tyû troïng (kg/m3)
Dao ñoäng
Trung bình
Khu daân cö (raùc khoâng eùp)
- Raùc röôûi
89 - 178
131
- Raùc laøm vöôøn
59 - 148
104
- Tro
653 - 831
742
Khu daân cö (raùc ñaõ ñöôïc eùp)
- Trong xe eùp
178
297
- Trong baõi choân laáp (neùn thöôøng)
356 - 504
445
- Trong baõi choân laáp (neùn toát)
593 - 742
593
Khu daân cö (raùc sau xöû lyù)
- Ñoùng kieän
593 - 1068
712
- Baêm, khoâng eùp
119 - 267
214
- Baêm, eùp
653 - 1068
771
Khu thöông maïi coâng nghieäp (raùc khoâng eùp)
- Chaát thaûi thöïc phaåm (öôùt)
475 - 949
534
- Raùc röôûi ñoát ñöôïc
47 - 178
119
- Raùc röôûi khoâng ñoát ñöôïc
178 - 356
297
(Nguoàn: Sôû Taøi Nguyeân vaø Moâi Tröôøng tænh Tieàn Giang, 2006).
Ñoä aåm
Laø löôïng nöôùc chöùa trong moät ñôn vò troïng löôïng chaát thaûi ôû traïng thaùi nguyeân thuûy. Xaùc ñònh ñoä aåm ñöôïc tuaân theo coâng thöùc:
Ñoä aåm =
Trong ñoù: a - Troïng löôïng ban ñaàu cuûa maãu;
b - Troïng löôïng cuûa maãu sau khi saáy khoâ ôû t0 = 1050C.
Ñoä aåm vaø troïng löôïng rieâng cuûa caùc hôïp phaàn trong CTR ñoâ thò ñöôïc bieåu dieãn ôû baûng döôùi ñaây.
Baûng 4. Ñònh nghóa caùc thaønh phaàn lyù hoïc cuûa chaát thaûi
Thaønh phaàn
Ñònh nghóa
Thí duï
Caùc chaát thaáy ñöôïc
Giaáy
Haøng deät
Thöïc phaåm
Coû, goã cuûi, rôm, raï....
Chaát deûo
Da vaø cao su
Caùc chaát khoâng chaùy
Caùc kim loaïi saét
Caùc kim loaïi phi saét
Thuûy tinh
Ñaù vaø saønh söù
Caùc chaát hoãn hôïp
Caùc vaät lieäu laøm töø giaáy vaø boät giaáy
Coù nguoàn goác töø caùc sôïi
Caùc chaát thaûi ra töø ñoà aên thöïc phaåm
Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø tre, goã vaø rôm...
Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø chaát deûo.
Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø da vaø cao su.
Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø saét maø deã bò nam chaâm huùt
Caùc loaïi vaät lieäu khoâng bò nam chaâm huùt.
Caùc vaät lieäu vaø saûn phaåm ñöôïc cheá taïo töø thuyû tinh.
Baát kyø caùc loaïi vaät lieäu khoâng chaùy khaùc ngoaøi kim loaïi vaø thuyû tinh.
Taát caû caùc loaïi vaät lieäu khaùc khoâng phaân loaïi ôû baûng naøy. Loaïi naøy coù theå chia thaønh hai phaàn: Kích thöôùc lôùn hôn 5mm vaø loaïi nhoû hôn 5mm.
Caùc tuùi giaáy, caùc maûnh bìa, giaáy veä sinh…
Vaûi, len, nilon …
Caùc coïng rau, voû quaû, thaân caây, loõi ngoâ…
Ñoà duøng baèng goã nhö baøn gheá, thanh giöôøng, ñoà chôi, voû döøa…
Phim cuoän, tuùi chaát deûo, chai, loï, chaát deûo, caùc ñaàu voi baèng chaát deûo, daây beän…
Boùng, giaày, ví, baêng cao su...
Voû hoäp, daây ñieän, haøng raøo, dao, naép loï...
Voû hoäp nhoâm, giaáy bao goùi, ñoà ñöïng…
Chai loï, ñoà ñöïng baèng thuyû tinh. boùng ñeøn,...
Voû trai, oác, xöông, gaïch ñaù, goám....
Ñaù cuoäi, caùt, ñaát, toùc....
b. Tính chaát hoaù hoïc cuûa CTR
Caùc thoâng tin veà thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa caùc vaät chaát caáu taïo neân CTR ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc ñaùnh giaù caùc phöông thöùc xöû lyù vaø taùi sinh chaát thaûi.
Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa CTR ñoâ thò bao goàm chaát höõu cô, chaát tro, haøm löôïng carbon coá ñònh, nhieät löôïng.
Chaát höõu cô:
Chaát höõu cô ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch laáy maãu raùc ñaõ laøm phaân tích xaùc ñònh ñoä aåm ñem ñoát ôû 9500C. Phaàn bay hôi ñi laø chaát höõu cô hay coøn goïi laø toån thaát khi nung, thoâng thöôøng chaát höõu cô dao ñoäng trong khoaûng 40 – 60% giaù trò trung bình 53%.
Chaát höõu cô ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc sau:
Chaát höõu cô (%) = c – d / c * 100
Trong ñoù: - c: laø troïng löôïng ban ñaàu
- d: laø troïng löôïng maãu CTR sau khi ñoát ôû 9500C. Töùc laø caùc chaát trô dö hay chaát voâ cô vaø ñöôïc tính:
Chaát voâ cô (%) = 100 – chaát höõu cô (%)
Ñieåm noùng chaûy cuûa tro ôû nhieät ñoä 9500C theå tích cuûa raùc coù theå giaûm 95%. Caùc thaønh phaàn phaàn traêm cuûa C (carbon), H (hydro), N (nitô), S (löu huyønh) vaø tro ñöôïc duøng ñeå xaùc ñònh nhieät löôïng cuûa raùc.
Haøm löôïng carbon coá ñònh:
Haøm löôïng carbon coá ñònh laø haøm löôïng carbon coøn laïi sau khi ñaõ loaïi boû caùc phaàn voâ cô khaùc khoâng phaûi laø carbon trong tro khi nung ôû 9500 C. Haøm löôïng naøy thöôøng chieám khoaûng 5 – 12%, giaù trò trung bình laø 7%. Caùc chaát voâ cô chieám khoaûng 15 - 30%, giaù trò trung bình laø 20%.
Nhieät löôïng:
Laø giaù trò nhieät taïo thaønh khi ñoát CTR, giaù trò nhieät ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc Dulong:
Btu = 145.4C + 620 (H 1/8 O) + 41S
Trong ñoù: + C: Carbon (%)
+ H: Hydro (%)
+ O: Oxy (%)
+ S: Löu huyønh (%)
Baûng 5. Keát quaû phaân tích caùc thaønh phaàn cô baûn cuûa raùc thaûi ñoâ thò
Thaønh phaàn
raùc thaûi
% Troïng löôïng
C
H
O
N
S
Tro
-Thöïc phaåm
48
6,4
38
2,5
0,5
5
- Giaáy
43,5
6
44
0,3
0,2
6
- Nhöïa
60
7
23
10
- Thuûy tinh
0,5
0,1
0,4
<0,1
99
- Kim loaïi
5
0,6
4,3
0,1
90
- Da, cao su, vaûi
55
7
30
5
0,2
3
- Buïi, tro, gaïch
26
3
2
0,5
0,2
68
(Nguoàn: Giaùo trình xöû lyù CTR, Vieän Taøi nguyeân vaø Moâi Tröôøng).
Baûng 6. Giaù trò nhieät löôïng cuûa raùc thaûi caùc ñoâ thò
Thaønh phaàn
Giaù trò nhieät löôïng (KJ/ Kg)
Khoaûng giaù trò
Trung bình
- Thöïc phaåm
3489 - 6978
4652
- Giaáy
11630 - 1608
16747,2
- Plastic
27912 - 37216
32564
- Vaûi
15119 - 18608
17445
- Cao su
20934 - 27912
23260
- Da
15119 - 19771
17445
- Goã
17445 - 19771
17445
- Raùc laøm vöôøn
2326 - 18608
6512,8
- Thuûy tinh
116,3 – 22,6
18608
- Kim loaïi
232,6 - 1163
697,8
- Tro, buïi, gaïch....
2326 - 11630
6978
(Nguoàn: Giaùo trình xöû lyù CTR, Vieän Taøi nguyeân vaø Moâi Tröôøng).
2.2. Caùc phöông phaùp xöû lyù CTR
Xöû lyù CTR laø phöông phaùp laøm giaûm khoái löôïng vaø tính ñoäc haïi cuûa raùc, hoaëc chuyeån raùc thaønh vaät chaát khaùc ñeå taän duïng thaønh taøi nguyeân thieân nhieân. Khi löïa choïn caùc phöông phaùp xöû lyù CTR caàn xem xeùt caùc yeáu toá sau:
Thaønh phaàn tính chaát CTRSH
Toång löôïng CTR caàn ñöôïc xöû lyù
Khaû naêng thu hoài saûn phaåm vaø naêng löôïng
Yeâu caàu baûo veä moâi tröôøng
2.2.1. Phöông phaùp xöû lyù cô hoïc
Phöông phaùp xöû lyù cô hoïc bao goàm caùc phöông phaùp cô baûn:
- Phaân loaïi;
- Giaûm theå tích cô hoïc;
- Giaûm kích thöôùc cô hoïc.
2.2.1.1. Phaân loaïi CTR
Phaân loaïi chaát thaûi laø quaù trình taùch rieâng bieät caùc thaønh phaàn coù trong CTR sinh hoaït, nhaèm chuyeån chaát thaûi töø daïng hoãn taïp sang daïng töông ñoái ñoàng nhaát. Quaù trình naøy caàn thieát ñeå thu hoài nhöõng thaønh phaàn coù theå taùi sinh coù trong CTR sinh hoaït, taùch rieâng nhöõng thaønh phaàn mang tính nguy haïi vaø nhöõng thaønh phaàn coù khaû naêng thu hoài naêng löôïng.
2.2.1.2. Giaûm theå tích baèng phöông phaùp cô hoïc
Neùn, eùp raùc laø khaâu quan troïng trong quaù trình xöû lyù CTR. ÔÛ haàu heát caùc thaønh phoá, xe thu gom thöôøng ñöôïc trang bò boä phaän eùp raùc nhaèm taêng khoái löôïng raùc, taêng söùc chöùa cuûa raùc vaø taêng hieäu suaát chuyeân chôû cuõng nhö keùo daøi thôøi gian phuïc vuï cho baõi choân laáp.
2.2.1.3. Giaûm kích thöôùc cô hoïc
Laø vieäc caét, baêm raùc thaønh caùc maûnh nhoû ñeå cuoái cuøng ta ñöôïc moät thöù raùc ñoàng nhaát veà kích thöôùc. Vieäc giaûm kích thöôùc raùc coù theå khoâng laøm giaûm theå tích maø ngöôïc laïi coøn laøm taêng theå tích raùc. Caét, giaõ, nghieàn raùc coù yù nghóa quan troïng trong vieäc ñoát raùc, laøm phaân vaø taùi cheá vaät lieäu.
2.2.2. Phöông phaùp taùi cheá
Taùi cheá laø hoaït ñoäng thu hoài laïi töø chaát thaûi caùc thaønh phaàn coù theå söû duïng ñeå cheá bieán thaønh caùc saûn phaåm môùi söû duïng laïi cho caùc hoaït ñoäng sinh hoaït vaø saûn xuaát. Coâng ngheä taùi cheá phuø hôïp vôùi raùc khoái löôïng lôùn vaø nguoàn thaûi raùc coù ñôøi soáng cao.
Öu ñieåm:
Tieát kieäm taøi nguyeân thieân nhieân bôûi vieäc söû duïng vaät lieäu ñöôïc taùi cheá thay cho vaät lieäu goác;
Giaûm löôïng raùc thoâng qua vieäc giaûm chi phí ñoå thaûi, giaûm taùc ñoäng moâi tröôøng do ñoå thaûi gaây ra, tieát kieäm dieän tích choân laáp;
Coù theå thu hoài lôïi nhuaän töø caùc hoaït ñoäng taùi cheá.
Nhöôïc ñieåm:
Chæ xöû lyù ñöôïc vôùi tyû leä thaáp khoái löôïng raùc (raùc coù theå taùi cheá);
Chi phí ñaàu tö vaø vaän haønh cao;
Ñoøi hoûi coâng ngheä thích hôïp;
Phaûi coù söï phaân loaïi raùc trieät ñeå ngay taïi nguoàn.
2.2.3. Phöông phaùp hoùa hoïc
Ñeå giaûm theå tích vaø thu hoài caùc saûn phaåm, caùc phöông phaùp hoùa hoïc chuû yeáu söû duïng trong xöû lyù CTR sinh hoaït bao goàm: ñoát, nhieät phaân vaø khí hoùa. Thöôøng ñoát baèng nhieân lieäu gas hoaëc daàu trong caùc loø ñoát chuyeân duïng vôùi nhieät ñoä treân 10000C.
2.2.3.1. Ñoát raùc
Ñoát raùc laø giai ñoaïn xöû lyù cuoái cuøng ñöôïc aùp duïng cho moät loaïi raùc nhaát ñònh khoâng theå xöû lyù baèng caùc bieän phaùp khaùc. Phöông phaùp thieâu huûy raùc thöôøng ñöôïc aùp duïng ñeå xöû lyù caùc loaïi raùc thaûi coù nhieàu thaønh phaàn deã chaùy.
Öu ñieåm:
Öu ñieåm cuûa phöông phaùp naøy laø khaû naêng tieâu huûy toát ñoái vôùi nhieàu loaïi raùc thaûi. Coù theå ñoát chaùy caû kim loaïi, thuûy tinh, nhöïa, cao su, moät soá loaïi chaát döôùi daïng loûng vaø baùn raén vaø caùc loaïi chaát thaûi nguy haïi. Theå tích raùc coù theå giaûm töø 75 - 96%, thích hôïp cho nhöõng nôi khoâng coù ñieàu kieän veà maët baèng choân laáp raùc, haïn cheá toái ña vaán ñeà oâ nhieãm do nöôùc raùc, coù hieäu quaû cao ñoái vôùi chaát thaûi coù chöùa vi truøng deã laây nhieãm vaø caùc chaát ñoäc haïi. Naêng löôïng phaùt sinh khi ñoát raùc coù theå taän duïng cho caùc loø hôi, loø söôûi hoaëc caùc ngaønh coâng nghieäp caàn nhieät vaø phaùt ñieän.
Nhöôïc ñieåm:
Khí thaûi töø caùc loø ñoát coù nguy cô gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, ñaëc bieät laø caùc vaán ñeà phaùt thaûi chaát oâ nhieãm dioxin trong quaù trình thieâu ñoát caùc thaønh phaàn nhöïa;
Vaän haønh daây chuyeàn phöùc taïp, ñoøi hoûi naêng löïc kyõ thuaät vaø tay ngheà cao;
Giaù thaønh ñaàu tö lôùn, chi phí tieâu hao naêng löôïng vaø chi phí xöû lyù cao.
2.2.3.2. Nhieät phaân
Laø caùch duøng nhieät ñoä cao vaø aùp suaát tro ñeå phaân huûy raùc thaønh caùc khí ñoát hoaëc daàu ñoát, coù nghóa laø söû duïng nhieät ñoát. Quaù trình nhieät phaân laø moät quaù trình kín neân ít taïo khí thaûi oâ nhieãm, coù theå thu hoài nhieàu vaät chaát sau khi nhieät phaân. (Thí duï: moät taán raùc thaûi ñoâ thò ôû Hoa Kyø sau khi nhieät phaân coù theå thu hoài laïi 2 gallons daàu nheï, 5 gallons haéc in vaø nhöïa ñöôøng, 25 pounds chaát amonium sulfate, 230 pounds than, 133 gallons chaát loûng röôïu. Taát caû caùc chaát naøy ñeàu coù theå taùi söû duïng nhö nhieân lieäu.)
2.2.3.3. Khí hoùa
Quaù trình khí hoùa bao goàm quaù trình ñoát chaùy moät phaàn nhieân lieäu carton ñeå hoaøn thaønh moät phaàn nhieân lieäu chaùy ñöôïc giaøu CO2, H2 vaø moät soá hydrocarbon no, chuû yeáu laø CH4. Khí nhieân lieäu chaùy ñöôïc sau ñoù ñöôïc ñoát chaùy trong ñoäng cô ñoát trong hoaëc noài hôi. Neáu thieát bò khí hoùa ñöôïc vaän haønh ôû ñieàu kieän aùp suaát khí quyeån söû duïng khoâng khí laøm taùc nhaân oxy hoùa, saûn phaåm cuoái cuøng cuûa quaù trình khí hoùa laø khí naêng löôïng thaáp chöùa CO, CO2, H2, CH4 vaø N2, haéc ín chöùa C vaø chaát trô chöùa saün trong nhieân lieäu vaø chaát loûng gioáng nhö daàu nhieät phaân.
2.2.4. Phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc
2.2.4.1. UÛ raùc thaønh phaân compost
UÛ sinh hoïc (compost) coù theå ñöôïc coi nhö laø quaù trình oån ñònh sinh hoùa caùc chaát höõu cô ñeå thaønh caùc chaát muøn. Vôùi thao taùc saûn xuaát vaø kieåm soaùt moät caùch khoa hoïc taïo moâi tröôøng toái öu ñoái vôùi quaù trình.
Quaù trình uû höõu cô töø raùc höõu cô laø moät phöông phaùp truyeàn thoáng, ñöôïc aùp duïng phoå bieán ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån hay ngay caû caùc nöôùc phaùt trieån nhö Canada. Phaàn lôùn caùc gia ñình ôû ngoaïi oâ caùc ñoâ thò töï uû raùc cuûa gia ñình mình thaønh phaân boùn höõu cô (compost) ñeå boùn cho vöôøn cuûa chính mình. Caùc phöông phaùp xöû lyù phaàn höõu cô cuûa CTR sinh hoaït coù theå aùp duïng ñeå giaûm khoái löôïng vaø theå tích chaát thaûi, saûn phaåm phaân compost duøng ñeå boå sung chaát dinh döôõng cho ñaát, vaø saûn phaåm khí methane. Caùc loaïi vi sinh vaät chuû yeáu tham gia quaù trình xöû lyù chaát thaûi höõu cô bao goàm vi khuaån, naám, men vaø antinomycetes. Caùc quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän trong ñieàu kieän hieáu khí hoaëc kî khí, tuøy theo löôïng oxy coù saün.
Quaù trình laøm compost coù theå phaân ra laøm caùc giai ñoaïn khaùc nhau döïa theo söï bieán thieân nhieät ñoä:
Pha thích nghi: laø giai ñoaïn caàn thieát ñeå vi sinh vaät thích nghi vôùi moâi tröôøng môùi;
Pha taêng tröôûng: ñaëc tröng bôûi söï gia taêng nhieät ñoä do quaù trình phaân huûy sinh hoïc ñeán ngöôõng nhieät mesophilic;
Pha öa nhieät: laø giai ñoaïn nhieät ñoä taêng cao nhaát. Ñaây laø giai ñoaïn oån ñònh hoùa chaát thaûi vaø tieâu dieät vi sinh vaät gaây beänh hieäu quaû nhaát;
Pha tröôûng thaønh: laø giai ñoaïn giaûm nhieät ñoä ñeán möùc mesophilic vaø cuoái cuøng baèng nhieät ñoä moâi tröôøng. Quaù trình leân men laàn thöù hai chaäm vaø thích hôïp cho söï hình thaønh keo muøn (laø quaù trình chuyeån hoùa caùc chaát höõu cô thaønh muøn vaø caùc khoaùng chaát saét, canxi, nitô …) vaø cuoái cuøng thaønh muøn.
Öu ñieåm:
Loaïi tröø ñöôïc 50% löôïng raùc sinh hoaït bao goàm caùc chaát höõu cô laø thaønh phaàn gaây oâ nhieãm moâi tröôøng ñaát, nöôùc vaø khoâng khí;
Söû duïng laïi ñöôïc 50% caùc chaát höõu cô coù trong thaønh phaàn raùc thaûi ñeå cheá bieán laøm phaân boùn phuïc vuï noâng nghieäp theo höôùng caân baèng sinh thaùi, haïn cheá vieäc nhaäp khaåu phaân hoùa hoïc ñeå baûo veä ñaát ñai;
Tieát kieäm ñaát söû duïng laøm baõi choân laáp, taêng khaû naêng choáng oâ nhieãm moâi tröôøng, caûi thieän ñôøi soáng coäng ñoàng;
Vaän haønh ñôn giaûn, baûo trì deã daøng, deã kieåm soaùt chaát löôïng saûn phaåm.
Giaù thaønh töông ñoái thaáp, coù theå chaáp nhaän ñöôïc;
Phaân loaïi raùc thaûi ñöôïc caùc chaát coù theå taùi cheá nhö (kim loaïi maøu, theùp, thuûy tinh, nhöïa, giaáy, bìa…) phuïc vuï cho coâng nghieäp.
Trong quaù trình chuyeån hoùa, nöôùc raùc seõ chaûy ra. Nöôùc naøy seõ thu laïi baèng moät heä thoáng raõnh xung quanh khu vöïc ñeå tuaàn hoaøn töôùi vaøo raùc uû ñeå boå sung ñoä aåm.
Nhöôïc ñieåm:
Möùc ñoä töï ñoäng cuûa coâng ngheä chöa cao;
Vieäc phaân loaïi chaát thaûi vaãn phaûi ñöôïc thöïc hieän baèng phöông phaùp thuû coâng neân deã gaây aûnh höôûng ñeán söùc khoûe;
Naïp lieäu thuû coâng, naêng suaát keùm;
Phaàn tinh cheá chaát löôïng keùm do töï trang töï cheá;
Phaàn pha troän vaø ñoùng bao thuû coâng, chaát löôïng khoâng ñeàu.
2.2.4.2. Biogas
Raùc coù nhieàu chaát höõu cô, nhaát laø phaân gia suùc ñöôïc taïo ñieàu kieän cho vi khuaån kî khí phaân huûy taïo thaønh khí methane. Khí methane ñöôïc thu hoài duøng laøm nhieân lieäu.
2.2.4.3. Choân laáp hôïp veä sinh
Choân laáp hôïp veä sinh laø moät phöông phaùp kieåm soaùt söï phaân huûy cuûa CTR khi chuùng ñöôïc choân neùn vaø phuû laáp beà maët. CTR trong baõi choân laáp seõ bò tan röõa nhôø quaù trình phaân huûy sinh hoïc beân trong ñeå taïo ra saûn phaåm cuoái cuøng laø caùc chaát giaøu dinh döôõng nhö axit höõu cô, nitô, caùc hôïp chaát amon vaø moät soá khí nhö CO2, CH4.
Nhö vaäy veà thöïc chaát choân laáp hôïp veä sinh CTR ñoâ thò vöøa laø phöông phaùp tieâu huûy sinh hoïc, vöøa laø bieän phaùp kieåm soaùt caùc thoâng soá chaát löôïng moâi tröôøng trong quaù trình phaân huûy chaát thaûi khi choân laáp.
Phöông phaùp naøy ñöôïc nhieàu ñoâ thò treân theá giôùi aùp duïng trong quaù trình xöû lyù raùc thaûi. Thí duï ôû Hoa Kyø treân 80% löôïng raùc thaûi ñoâ thò ñöôïc xöû lyù baèng phöông phaùp naøy; hoaëc ôû caùc nöôùc Anh, Nhaät Baûn… Ngöôøi ta cuõng hình thaønh caùc baõi choân laáp raùc veä sinh theo kieåu naøy.
Hieän nay treân theá giôùi thöôøng söû duïng caùc loaïi baõi choân laáp sau:
Loaïi 1: Baõi choân laáp raùc thaûi ñoâ thò: loaïi baõi naøy ñoøi hoûi coù heä thoáng thu gom vaø xöû lyù nöôùc roø ræ, heä thoáng thu gom nöôùc beà maët, thu hoài khí taïo thaønh;
Loaïi 2: Baõi choân laáp chaát thaûi nguy haïi: loaïi baõi naøy ñoøi hoûi phaûi coù nhieàu ñaàu tö veà quaûn lyù vaø ñöôïc kieåm soaùt nghieâm ngaët trong quaù trình thi coâng vaø vaän haønh;
Loaïi 3: Baõi choân laáp chaát thaûi ñaõ xaùc ñònh, thöôøng choân laáp caùc loaïi chaát thaûi ñaõ ñöôïc xaùc ñònh tröôùc nhö: tro sau khi ñoát, caùc loaïi chaát thaûi coâng nghieäp khoù phaân huûy,…
Theo cô cheá phaân huûy sinh hoïc, baõi choân laáp ñöôïc phaân thaønh caùc loaïi:
Baõi choân laáp kî khí;
Baõi choân laáp kî khí vôùi lôùp phuû haøng ngaøy;
Baõi choân laáp veä sinh kî khí vôùi heä thoáng thu gom nöôùc raùc;
Baõi choân laáp yeám khí vôùi heä thoáng thoâng gioù töï nhieân, heä thoáng thu gom vaø xöû lyù nöôùc raùc;
Baõi choân laáp hieáu khí vôùi nguoàn caáp khí cöôõng böùc.
Theo phöông thöùc vaän haønh, baõi choân laáp ñöôïc chia thaønh:
Baõi choân laáp khoâ: Baõi choân laáp khoâ laø daïng phoå bieán nhaát ñeå choân laáp chaát thaûi sinh hoaït vaø chaát thaûi coâng nghieäp. Chaát thaûi ñöôïc choân laáp ôû daïng khoâ hoaëc daïng öôùt töï nhieân trong ñaát khoâ vaø coù ñoä aåm töï nhieân. Ñoâi khi caàn phaûi töôùi nöôùc cho chaát thaûi khoâ ñeå traùnh buïi khi vaän chuyeån vaø taïo ñoä aåm caàn thieát, baõi choân laáp ñöôïc xaây döïng ôû nôi khoâ raùo.
Baõi choân laáp öôùt: Baõi choân laáp öôùt laø moät khu vöïc ñöôïc ngaên ñeå choân laáp chaát thaûi thöôøng laø tro hoaëc caùc pheá thaûi khai thaùc moû coù daïng buøn.
Caùc daïng chính cuûa baõi choân laáp öôùt laø daïng baõi choân laáp chaát thaûi aåm öôùt nhö buøn nhaõo ñöôïc ñeå trong ñaát. ÔÛ daïng naøy thöôøng laø moät khu vöïc ñöôïc ñoå ñaát leân, chaát thaûi nhaõo chaûy traøn vaø laéng xuoáng. Baõi coù caáu taïo ñeå chöùa caùc chaát thaûi chöùa nöôùc nhö buøn nhaõo. Phöông tieän vaän chuyeån laø ñöôøng oáng. Vì nöôùc chaûy ra thöôøng bò nhieãm baån neân caàn ñöôïc tuaàn ._.hoaøn trôû laïi. Daïng thöù hai laø daïng baõi choân laáp chaát thaûi khoâ trong ñaát aåm öôùt.
Öu ñieåm: Baõi choân laáp öôùt chæ thích hôïp vôùi vaän chuyeån chaát thaûi nhaõo vì ñeå hôïp lyù hoùa vaän chuyeån baèng ñöôøng oáng.
Nhöôïc ñieåm: Beà maët thoaùt nöôùc keùm, ñöôøng oáng deã bò taéc vaø chi phí cho vieäc ñaøo ñaép lôùn.
Loaïi keát hôïp: Xöû lyù buøn ôû baõi choân laáp öôùt laø raát toán keùm neân thoâng thöôøng ngöôøi ta xöû lyù buøn taïi baõi choân laáp khoâ cuøng vôùi raùc thaûi sinh hoaït.
Ñieàu caàn löu yù laø ñoái vôùi caùc oâ daønh ñeå choân laáp öôùt vaø keát hôïp, baét buoäc khoâng cho pheùp nöôùc raùc thaám ñeán taàng nöôùc ngaàm trong baát kì tình huoáng naøo.
Öu ñieåm: Phöông phaùp naøy cho pheùp kinh phí ñaàu tö ban ñaàu cuõng nhö chi phí trong vaän haønh laø töông ñoái nhoû.
Nhöôïc ñieåm: laøm taêng möùc nguy hieåm cuûa nöôùc raùc. Neáu baõi choân laáp naèm ôû khu vöïc coù khaû naêng gaây oâ nhieãm cho nguoàn nöôùc ngaàm thì buøn coù haøm löôïng höõu cô vaø saét cao khoâng neân choân laáp ôû baõi naøy.
Trong hai kieåu baõi choân laáp khoâ vaø öôùt thì baõi choân laáp khoâ ñöôïc aùp duïng roäng raõi treân theá giôùi vì noù phuø hôïp vôùi vieäc choân laáp raùc thaûi sinh hoaït, raùc thaûi coâng nghieäp, raùc thaûi thöông nghieäp. ÔÛ ñieàu kieän Vieät Nam baõi choân laáp khoâ laø thích hôïp nhaát.
Ngoaøi ra, theo keát caáu vaø hình daïng töï nhieân cuõng coù theå phaân caùc baõi choân laáp thaønh caùc daïng sau:
Baõi choân laáp noåi: laø caùc baõi ñöôïc xaây döïng ôû nhöõng khu vöïc coù ñòa hình baèng phaúng, baõi ñöôïc söû duïng theo phöông phaùp choân laáp beà maët. Chaát thaûi ñöôïc chaát thaønh ñoáng cao töø 10 ñeán 15m. Xung quanh caùc oâ choân laáp phaûi xaây döïng caùc ñeâ bao. Caùc ñeâ naøy khoâng coù khaû naêng thaám nöôùc ñeå ngaên chaën söï thaåm thaáu cuûa nöôùc raùc ra moâi tröôøng xung quanh.
Baõi choân laáp chìm: laø caùc baõi taän duïng ñieàu kieän ñòa hình taïi nhöõng khu vöïc ao hoà töï nhieân, caùc moong khai thaùc moû, caùc haøo, raõnh hay thung luõng coù saün. Treân cô sôû ñoù keát caáu caùc lôùp loùt ñaùy baõi vaø thaønh baõi coù khaû naêng choáng thaám. Raùc thaûi seõ ñuôïc choân laáp theo phöông thöùc laáp ñaày.
Öu ñieåm cuûa choân laáp raùc hôïp veä sinh:
Coù theå xöû lyù moät löôïng lôùn CTR;
Chi phí ñieàu haønh caùc hoaït ñoäng cuûa baõi choân laáp khoâng quaù caùo;
Do bò neùn chaët vaø phuû ñaát leân treân neân caùc loaïi coân truøng, chuoät boï, ruoài muoãi khoù coù theå sinh soâi naûy nôû;
Caùc hieän töôïng chaùy ngaàm hay chaùy buøng khoù coù theå xaûy ra, ngoaøi ra coøn giaûm thieåu ñöôïc muøi hoâi thoái gaây oâ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí;
Laøm giaûm naïn oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët;
Caùc baõi choân laáp khi bò phuû ñaày, chuùng ta coù theå söû duïng chuùng thaønh caùc coâng vieân, laøm nôi sinh soáng hoaëc caùc hoaït ñoäng khaùc;
Ngoaøi ra trong quaù trình hoaït ñoäng baõi choân laáp chuùng ta coù theå thu hoài khí ga phuïc vuï phaùt ñieän hoaëc caùc hoaït ñoäng khaùc;
Baõi choân laáp laø phöông phaùp xöû lyù CTR reû tieàn nhaát ñoái vôùi nhöõng nôi coù theå söû duïng ñaát;
Ñaàu tö ban ñaàu thaáp so vôùi nhöõng phöông phaùp khaùc;
Baõi choân laáp laø moät phöông phaùp xöû lyù CTR trieät ñeå khoâng ñoøi hoûi caùc quaù trình xöû lyù khaùc nhö xöû lyù caën, xöû lyù caùc chaát khoâng theå söû duïng, loaïi boû ñoä aåm (trong caùc phöông phaùp thieâu raùc, phaân huûy sinh hoïc…).
Nhöôïc ñieåm cuûa choân laáp raùc hôïp veä sinh:
Caùc baõi choân laáp ñoøi hoûi dieän tích ñaát ñai lôùn, moät thaønh phoá ñoâng daân coù soá löôïng raùc thaûi caøng nhieàu thì dieän tích baõi thaûi caøng lôùn;
Caàn phaûi coù ñuû ñaát ñeå phuû laáp leân CTR ñaõ ñöôïc neùn chaët sau moãi ngaøy;
Caùc lôùp ñaát phuû ôû caùc baõi choân laáp thöôøng hay bò gioù thoåi moøn vaø phaùt taùn ñi xa;
Ñaát trong baõi choân laáp ñaõ ñaày coù theå bò luùn vì vaäy caàn ñöôïc baûo döôõng ñònh kyø;
Caùc baõi choân laáp thöôøng taïo ra khí methane hoaëc hydrogen sunfite ñoäc haïi coù khaû naêng gaây noå hay gaây ngaït. Tuy nhieân ngöôøi ta coù theå thu hoài khí methane coù theå ñoát vaø cung caáp nhieät.
2.2.5. Caùc yeáu toá caàn xem xeùt khi löïa choïn baõi choân laáp
2.2.5.1. Quy moâ caùc baõi choân laáp
Quy moâ baõi choân laáp CTR ñoâ thò phuï thuoäc vaøo quy moâ cuûa ñoâ thò nhö daân soá, löôïng raùc thaûi phaùt sinh, ñaëc ñieåm raùc thaûi…
Baûng 7. Quy moâ caùc baõi choân laáp
STT
Loaïi baõi
Daân soá ñoâ thò hieän taïi (ngöôøi)
Löôïng raùc
(taán/naêm)
Dieän tích
(ha)
1
Nhoû
100.000
20.000
≤ 10
2
Vöøa
100.000 – 300.000
65.000
10 – 30
3
Lôùn
300.000 – 1.000.000
200.000
30 – 50
4
Raát lôùn
≥ 1.000.000
>200.000
≥ 50
(Nguoàn: Thoâng tö lieân tòch soá 01/2001/TTLT-BKHCNMT-BXD ngaøy 18/01/2001)
2.2.5.2. Vò trí
Vò trí baõi choân laáp phaûi gaén nôi sinh chaát thaûi, nhöng phaûi coù khoaûng caùch thích hôïp vôùi nhöõng vuøng daân cö gaàn nhaát. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán caùc vuøng daân cö naøy laø loaïi chaát thaûi (möùc ñoä ñoäc haïi), ñieàu kieän höôùng gioù, nguy cô gaây luït loäi,…
Vò trí baõi choân laáp phaûi naèm trong taàm khoaûng caùch hôïp lyù, nguoàn phaùt sinh raùc thaûi. Ñieàu naøy tuøy thuoäc vaøo baõi ñaát, ñieàu kieän kinh teá, ñòa hình, xe coä thu gom raùc thaûi. Ñöôøng xaù ñi ñeán nôi thu gom raùc phaûi ñuû toát vaø ñuû chòu taûi cho nhieàu xe taûi haïng naëng ñi laïi trong caû naêm. Taùc ñoäng cuûa vieäc môû roäng giao thoâng cuõng caàn ñöôïc xem xeùt.
Taát caû vò trí ñaët baõi choân laáp phaûi ñöôïc quy hoaïch caùch nguoàn nöôùc caáp sinh hoaït vaø nguoàn nöôùc söû duïng cho coâng nghieäp cheá bieán thöïc phaåm ít nhaát laø 1000m. Ngoaøi ra, chuù yù caùc khoaûng caùch khaùc ñeå ñaûm baûo an toaøn cho khu vöïc xung quanh.
Baûng 8. Quy ñònh veà khoaûng caùch toái thieåu töø haøng raøo baõi choân laáp tôùi caùc coâng trình
Coâng trình
Khoaûng caùch toái thieåu (m)
Khu trung taâm ñoâ thò
Saân bay, haûi caûng
Khu coâng nghieäp
Ñöôøng giao thoâng quoác loä
Caùc coâng trình khai thaùc nöôùc ngaàm:
Coâng suaát lôùn hôn 10.000m3/ngñ
Coâng suaát nhoû hôn 10.000m3/ngñ
Coâng suaát nhoû hôn 100m3/ngñ
Caùc cuïm daân cö ôû mieàn nuùi
3.000
3.000
3.000
500
³500
³100
³50
5.000
(Nguoàn: Traàn Hieáu Nhueä, 2001, Giaùo trình quaûn lyù chaát thaûi raén, NXB Xaây Döïng).
Caàn ñaëc bieät löu yù caùc vaán ñeà sau:
Baõi choân laáp hôïp veä sinh khoâng ñöôïc ñaët taïi caùc khu ngaäp luït;
Khoâng ñöôïc ñaët vò trí baõi choân laáp chaát thaûi hôïp veä sinh ôû nhöõng nôi coù tieàm naêng nöôùc ngaàm lôùn;
Baõi choân laáp chaát thaûi hôïp veä sinh phaûi coù moät vuøng ñeäm roäng ít nhaát 50m caùch bieät vôùi beân ngoaøi. Bao boïc beân ngoaøi vuøng ñeäm laø haøng raøo baõi;
Baõi choân laáp chaát thaûi hôïp veä sinh phaûi hoøa nhaäp vôùi caûnh quan moâi tröôøng toång theå trong voøng baùn kính 1000m. Ñeå ñaït muïc ñích naøy coù theå söû duïng caùc bieän phaùp nhö: taïo thaønh vaønh ñai caây xanh, caùc moâ ñaát hay caùc hình thöùc khaùc ñeå beân ngoaøi baõi khoâng nhìn thaáy ñöôïc.
2.2.5.3. Ñòa chaát coâng trình vaø thuûy vaên
Ñòa chaát toát nhaát laø coù lôùp ñaát ñaù neàn chaéc vaø ñoàng nhaát, neân traùnh vuøng ñaù voâi vaø traùnh caùc veát nöùt kieán taïo, vuøng ñaát deã bò raïn nöùt. Neáu lôùp ñaù neàn coù nhieàu veát nöùt vaø vôõ toå ong thì ñieàu cöïc kyø quan troïng laø ñaûm baûo lôùp phuû beà maët daøy vaø thaåm thaáu chaäm. Vaät lieäu phuû beà maët thích hôïp nhaát laø ñaát caàn phaûi mòn ñeå laøm chaäm quaù trình roø ræ, haøm löôïng seùt trong ñaát caøng cao caøng toát ñeå taïo ra khaû naêng haáp thuï cao vaø thaåm thaáu chaäm. Hoãn hôïp giöõa ñaát seùt buøn vaø caùt laø lyù töôûng nhaát. Khoâng neân söû duïng caùt soûi vaø ñaát höõu cô. Ñoàng thôøi vieäc löïa choïn vò trí baõi choân laáp cuõng caàn xem xeùt ñeán ñieàu kieän khí haäu, thuûy vaên (höôùng gioù, toác ñoä gioù, ít ngaäp luït,…).
Neáu nhö caùc ñieàu kieän thuûy vaên khoâng thoûa maõn, baõi choân laáp chaát thaûi ñöôïc choïn phaûi ñöôïc loùt baèng nhöõng chaát sao cho chuùng coù khaû naêng ngaên ngöøa oâ nhieãm nöôùc ngaàm vaø caùc nguoàn nöôùc maët khu vöïc laân caän. Coù nhieàu kyõ thuaät laøm lôùp loùt, caùc chaát coù theå söû duïng laøm lôùp loùt nhö: ñaát seùt bieån, nhöïa ñöôøng, hoùa chaát toång hôïp (caùc polymer, cao su), caùc maøng loùt toång hôïp.
Ngoaøi ra, baõi choân laáp caàn coù heä thoáng thu khí, nöôùc roø ræ, traïm xöû lyù nöùôc raùc cuïc boä hoaëc daãn nöôùc thaûi vaøo moät khu vöïc tieáp nhaän nöôùc thaûi chung ñeå xöû lyù.
2.2.5.4. Nhöõng khía caïnh moâi tröôøng
Quaù trình phaân huûy caùc hôïp chaát höõu cô taïi baõi choân laáp coù theå gaây ra moät soá nguy haïi cho moâi tröôøng, caùc nguy haïi naøy bao goàm:
Taïo ra moät soá vaät chuû trung gian gaây beänh nhö ruoài, muoãi, caùc loaïi coân truøng coù caùnh vaø caùc loaøi gaëm nhaám;
Mang raùc röôûi cuoán theo gioù gaây oâ nhieãm cho caùc khu vöïc xung quanh;
Gaây caùc vuï chaùy, noå;
Gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc.
Ngoaøi nhöõng yeáu toá ñaõ neâu, caàn xem xeùt theâm caùc taùc ñoäng moâi tröôøng. Ví duï moät baõi choân laáp seõ taïo ra buïi do xöû lyù vaø vuøi laáp chaát thaûi, chaát thaûi töôi vaø söï phaân huûy cuûa noù toûa ra muøi hoâi thoái. Gioù coù theå cuoán theo raùc röôûi rôi vaõi ra ngoaøi khu vöïc vaø caùc phöông tieän chuyeân chôû cuõng laøm rôi vaõi raùc trong quaù trình vaän chuyeån ñeán nôi choân laáp. Löu löôïng xe coä taêng leân coù theå gaây aùch taéc. Tieáng oàn vaø khí xaû gaây xaùo troän. Ñieàu quan troïng ñeå chaáp nhaän ñoái vôùi moät baõi choân laáp laø coá gaéng boá trí baõi choân laáp xa khoûi taàm nhìn vaø xa caùc khu vöïc giaûi trí, ñòa ñieåm neân khuaát gioù vaø coù höôùng gioù xa haún khu daân cö. Moät ñieàu quan troïng nöõa laø baõi choân laáp khoâng ôû gaàn caùc ngaõ tö ñöôøng hoaëc khoâng gaây caûn trôû naøo khaùc ñoái vôùi truïc ñöôøng giao thoâng chính. Sau cuøng laø phaûi giöõ gìn khu vöïc saïch seõ, ñaây laø khaû naêng ñaït ñöôïc toát nhaát veà chi phí, hieäu quaû vaø laøm giaûm bôùt söï phaûn khaùng cuûa coâng chuùng.
2.2.6. Nhöõng taùc ñoäng cuûa CTR trong baõi choân laáp ñoái vôùi moâi tröôøng
Coù raát nhieàu khía caïnh aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng trong moät baõi choân laáp CTR sinh hoaït maø chuùng ta caàn quan taâm nhö: vaán ñeà nöôùc thaûi roø ræ, vaán ñeà khí thaûi phaùt sinh trong baõi choân laáp, vaán ñeà caûnh quan xung quanh baõi..., seõ aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán moâi tröôøng ñaát, nöôùc, khoâng khí, aûnh höôûng khoâng toát ñeán söùc khoûe cuûa coäng ñoàng.
2.2.6.1. Taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng nöôùc
CTR ñoâ thò, ñaëc bieät laø chaát thaûi höõu cô, trong moâi tröôøng nöôùc seõ bò phaân huûy nhanh choùng.
Taïi caùc baõi raùc, nöôùc coù trong raùc seõ keát hôïp vôùi caùc nguoàn nöôùc khaùc nhö: nöôùc möa, nöôùc ngaàm, nöôùc maët, hình thaønh nöôùc roø ræ baõi raùc. Nöôùc roø ræ di chuyeån trong baõi raùc cuõng seõ laøm taêng khaû naêng phaân huûy sinh hoïc trong raùc cuõng nhö quaù trình vaän chuyeån caùc chaát gaây oâ nhieãm ra moâi tröôøng xung quanh.
Caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc roø ræ goàm caùc chaát ñöôïc hình thaønh trong quaù trình phaân huûy sinh hoïc, hoùa hoïc…. Nhìn chung, möùc ñoä oâ nhieãm trong nöôùc roø ræ raát cao COD: töø 3.000 - 45.000mg/l, N-NH3: töø 10-800 mg/l, BOD5: töø 2.000 -30.000 mg/l, TOC (Carbon höõu cô toång coäng: 1.500 – 20.000 mg/l, Phosphorus toång coäng: töø 1-70 mg/l... vaø löôïng lôùn caùc vi sinh vaät). Ñoái vôùi caùc baõi raùc thoâng thöôøng (ñaùy baõi khoâng coù lôùp choáng thaám, suït luùn hoaëc lôùp choáng thaám bò thuûng...) caùc chaát oâ nhieãm seõ thaám saâu vaøo nöôùc ngaàm, gaây oâ nhieãm cho taàng nöôùc vaø seõ raát nguy hieåm khi con ngöôøi söû duïng taàng nöôùc naøy phuïc vuï cho aên uoáng, sinh hoaït. Ngoaøi ra, chuùng coøn coù khaû naêng di chuyeån theo phöông ngang, ræ ra beân ngoaøi baõi raùc gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët.
Neáu raùc thaûi coù chöùa kim loaïi naëng, noàng ñoä kim loaïi naëng trong giai ñoaïn leân men axit seõ cao hôn so vôùi giai ñoaïn leân men meâtan. Ñoù laø do caùc axit beùo môùi hình thaønh taùc duïng vôùi kim loaïi taïo thaønh phöùc kim loaïi. Caùc hôïp chaát hydroxyl voøng thôm, axit humic vaø axit fulvic coù theå taïo phöùc vôùi Fe, Pb, Cu, Cd, Mn, Zn.... Hoaït ñoäng cuûa caùc vi khuaån kî khí khöû saét coù hoùa trò (III) thaønh saéùt hoùa trò (II) seõ keùo theo söï hoøa tan cuûa caùc kim loaïi nhö Ni, Pb, Cd vaø Zn. Vì vaäy, khi kieåm soaùt chaát löôïng nöôùc ngaàm trong khu vöïc baõi raùc phaûi kieåm tra xaùc ñònh noàng ñoä kim loaïi naëng trong thaønh phaàn nöôùc ngaàm.
Ngoaøi ra, nöôùc roø ræ coù theå chöùa caùc hôïp chaát höõu cô ñoäc haïi nhö: caùc chaát höõu cô bò halogen hoùa, caùc hydrocarbon ña voøng thôm..., chuùng coù theå gaây ñoät bieán gen, gaây ung thö. Caùc chaát naøy neáu thaám vaøo taàng nöôùc ngaàm hoaëc nöôùc maët seõ xaâm nhaäp vaøo chuoãi thöùc aên, gaây haäu quaû nghieâm troïng cho söùc khoûe, sinh maïng cuûa con ngöôøi ôû hieän taïi vaø töông.
2.2.6.2. AÛnh höôùng ñeán moâi tröôøng khoâng khí
Caùc loaïi raùc thaûi deã phaân huûy (nhö thöïc phaåm, traùi caây hoûng...), trong ñieàu kieän nhieät ñoä vaø ñoä aåm thích hôïp (nhieät ñoä toát nhaát laø 35o C vaø ñoä aåm 70 – 80%) seõ ñöôïc caùc vi sinh vaät phaân huûy taïo ra muøi hoâi vaø nhieàu loaïi khí oâ nhieãm khaùc coù taùc ñoäng xaáu ñeán moâi tröôøng ñoâ thò, söùc khoûe vaø khaû naêng hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi.
Baûng 9. Thaønh phaàn moät soá chaát khí cô baûn trong khí thaûi baõi raùc
Thaønh phaàn khí
% Theå tích
- CH4
- CO2
- N2
- O2
- NH3
- SOx, H2S
- Mercaptan…
- H2
-CO
- Chaát höõu cô bay hôi vi löôïng
45 – 60
40 - 60
2 - 5
0,1 - 1,0
0,1 - 1,0
0 - 1,0
0 - 0,2
0 - 0,2
0,01 – 0,6
(Nguoàn: Xöû lyù CTR, Vieän Taøi Nguyeân – Moâi Tröôøng).
Baûng 9 cho thaáy noàng ñoä CO2 trong khí thaûi baõi raùc khaù cao. Khí CH4 ñöôïc hình thaønh trong ñieàu kieän phaân huûy kî khí taêng nhanh vaø ñaït cöïc ñaïi. Do vaäy, ñoái vôùi caùc baõi choân raùc coù qui moâ lôùn ñang hoaït ñoäng hoaëc ñaõ hoaøn taát coâng vieäc choân laáp nhieàu naêm, caàn kieåm tra noàng ñoä khí CH4 ñeå haïn cheá khaû naêng gaây chaùy noå taïi khu vöïc.
Baûng 10. Dieãn bieán thaønh phaàn khí thaûi baõi raùc
Khoaûng thôøi gian töø luùc hoaøn thaønh choân laáp (thaùng)
% Trung bình theo theå tích
N2
CO2
CH4
0 - 3
5,2
88
5
3 - 6
3,8
76
21
6 - 12
0,4
65
29
12 - 18
1,1
52
40
18 - 24
0,4
53
47
24 - 30
0,2
52
48
30 - 36
1,3
46
51
36 - 42
0,9
50
47
42 - 48
0,4
51
48
(Nguoàn: Xöû lyù CTR, Vieän Taøi nguyeân – Moâi tröôøng).
2.2.6.3. AÛnh höôûng ñeán moâi tröôøng ñaát
Caùc chaát thaûi höõu cô seõ ñöôïc vi sinh vaät phaân huûy trong moâi tröôøng ñaát trong hai ñieàu kieän hieáu khí vaø kî khí, khi coù ñoä aåm thích hôïp seõ taïo ra haøng loaït caùc saûn phaåm trung gian, cuoái cuøng hình thaønh caùc chaát khoaùng ñôn giaûn, nöôùc, CO2, CH4....
Vôùi moät löôïng raùc thaûi vaø nöôùc roø ræ vöøa phaûi thì khaû naêng töï laøm saïch cuûa moâi tröôøng ñaát seõ phaân huûy caùc chaát naøy trôû thaønh caùc chaát ít oâ nhieãm hoaëc khoâng oâ nhieãm.
Nhöng vôùi löôïng raùc quaù lôùn vöôït quaù khaû naêng töï laøm saïch cuûa ñaát thì moâi tröôøng ñaát seõ trôû neân quaù taûi vaø bò oâ nhieãm. Caùc chaát oâ nhieãm naøy cuøng vôùi kim loaïi naëng, caùc chaát ñoäc haïi vaø caùc vi truøng theo nöôùc trong ñaát chaûy xuoáng nguoàn nöôùc ngaàm laøm oâ nhieãm taàng nöôùc naøy.
Ñoái vôùi raùc khoâng phaân huûy (nhöïa, cao su,...) neáu khoâng coù giaûi phaùp xöû lyù thích hôïp laø nguy cô gaây thoaùi hoùa vaø giaûm ñoä phì cuûa ñaát.
2.2.6.4. AÛnh höôûng ñeán caûnh quan vaø söùc khoûe coäng ñoàng
Thaønh phaàn CTR raát phöùc taïp, trong ñoù coù chöùa caùc maàm beänh töø ngöôøi hoaëc gia suùc, caùc chaát thaûi höõu cô, xaùc suùc vaät cheát... taïo ñieàu kieän toát cho muoãi, chuoät, ruoài..., sinh saûn vaø laây lan maàm beänh cho ngöôøi, nhieàu luùc trôû thaønh dòch. Moät soá vi khuaån, sieâu vi khuaån, kyù sinh truøng... toàn taïi trong raùc coù theå gaây beänh cho con ngöôøi nhö beänh: soát reùt, beänh ngoaøi da, dòch haïch, thöông haøn, phoù thöông haøn, tieâu chaûy, giun saùn, lao....
Taïi caùc baõi raùc loä thieân, neáu khoâng ñöôïc quaûn lyù toát seõ gaây ra nhieàu vaán ñeà nghieâm troïng cho baõi raùc vaø coâng ñoàng daân cö trong khu vöïc: gaây oâ nhieãm khoâng khí, caùc nguoàn nöôùc, oâ nhieãm ñaát vaø laø nôi nuoâi döôõng caùc vaät chuû trung gian truyeàn beänh cho ngöôøi.
Khí SO2, NO2 laø caùc chaát khí kích thích, khi tieáp xuùc vôùi nieâm maïc aåm öôùt taïo thaønh caùc axít. SO2, NO2 vaøo cô theå qua ñöôøng hoâ haáp hoaëc hoøa tan vaøo nöôùc boït roài chuyeån vaøo maùu tuaàn hoaøn. SO2, NO2 khi keát hôïp vôùi buïi taïo thaønh caùc haït buïi axít lô löûng, neáu kích thöôùc nhoû hôn 2 - 3 micromeùt seõ vaøo tôùi pheá nang, bò ñaïi thöïc baøo phaù huûy hoaëc ñöa ñeán heä thoáng baïch huyeát.
Söï tích luõy SO2, NO2 trong khí quyeån daãn ñeán axít hoùa nöôùc möa. Khí SO2 laø taùc nhaân chính gaây neân hieän töôïng möa axít ñang xaûy ra ôû nhieàu nôi treân theá giôùi.
OÂxít cacbon (CO) laø moät loaïi khí ñoäc do noù coù caûm öùng raát maïnh vôùi hoàng caàu trong maùu taïo ra CacboxyHemoglobin laøm haïn cheá söï trao ñoåi vaø vaän chuyeån oxy cuûa maùu ñi nuoâi cô theå.
2.3. Ñaùnh giaù öu nhöôïc ñieåm cuûa caùc phöông aùn xöû lí CTR
Coù nhieàu phöông aùn ñeå xöû lí CTR, rieâng huyeän Chôï Gaïo CTR coù theå ñöôïc xöû lí bôûi caùc phöông aùn sau:
1. Phöông aùn A: Ñoát raùc;
2. Phöông aùn B: UÛ phaân compost;
3. Phöông aùn C: Choân laáp hôïp veä sinh.
2.3.1. Khaùi quaùt öu nhöôïc ñieåm chính cuûa caùc coâng ngheä xöû lí CTR
Baûng 11. Öu nhöôïc ñieåm cuûa caùc coâng ngheä xöû lyù CTR
Coâng ngheä xöû lyù
Öu ñieåm chính
Nhöôïc ñieåm chính
Tính phuø hôïp
Choân laáp hôïp veä sinh
Chi phí ñaàu tö vaø vaän haønh thaáp
Ñoøi hoûi dieän tích maët baèng lôùn
Phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cuûa Huyeän Chaâu Thaønh – Tænh Tieàn Giang coù maët baèng ñuû roäng nhöng laïi haïn heïp trong chi phí ñaàu tö
Compost
Taän duïng ñöôïc nguoàn raùc thaûi ñeå saûn xuaát ra phaân boùn phuïc vuï noâng nghieäp, tieát kieäm ñaát ñai cho vieäc choân laáp
Ñoøi hoûi phaûi phaân loaïi raùc trieät ñeå, chi phí ñaàu tö ban ñaàu vaø vaän haønh khaù cao, yeâu caàu kyõ thuaät phöùc taïp, löôïng raùc thaûi ñaàu vaøo cho vieäc cheá bieán phaûi oån ñònh.
Phuø hôïp vôùi nguoàn raùc thaûi coù nhieàu thaønh phaàn höõu cô
Loø ñoát raùc
Cho pheùp xöû lyù ñoàng thôøi nhieàu loaïi raùc thaûi coù nguoàn goác khaùc nhau
Chi phí ñaàu tö vaø vaän haønh cao, haïn cheá trong vieäc kieåm soaùt khí thaûi coù chöùa dioxin, ít hieäu quaû ñoái vôùi raùc maø thaønh phaàn höõu cô chieám öu theá, raùc coù ñoä aåm cao.
Phuø hôïp vôùi raùc coâng nghieäp, raùc y teá coù nhieàu thaønh phaàn nguy haïi
(Nguoàn: Ñaùnh giaù, ñeà xuaát phöông phaùp xöû lyù CTR tænh Tieàn Giang Sôû Taøi Nguyeân & Moâi Tröôøng Tieàn Giang, 2006).
2.3.2. Khaû naêng ñaùp öùng yeâu caàu kyõ thuaät cuûa caùc phöông aùn
Baûng 12. Khaû naêng ñaùp öùng yeâu caàu kyõ thuaät cuûa caùc phöông aùn
STT
Chæ soá ñaùnh giaù
Choân laáp
Compost
Loø ñoát
1
Tính phuø hôïp vôùi caùc ñieàu kieän töï nhieân taïi khu xöû lyù raùc.
TB
Cao
Thaáp
2
Khaû naêng ñaùp öùng yeâu caàu veà maët baèng.
Cao
TB
Raát cao
3
Tính phuø hôïp vôùi loaïi raùc ñöa tôùi khu vöïc xöû ly.ù
Cao
TB
Raát cao
4
Tính chaéc chaén veà hieäu quaû xöû lyù.
TB
TB
Cao
5
Khaû naêng ñaùp öùng yeâu caàu veà cô sôû haï taàng.
Cao
Thaáp
Cao
6
Khaû naêng ñaùp öùng yeâu caàu veà maùy moùc thieát bò saüng coù trong nöôùc.
Cao
TB
Raát thaáp
7
Khaû naêng ñaùp öùng caùc yeâu caàu trong vieäc thi coâng xaây döïng coâng trình.
TB
Cao
Thaáp
8
Möùc ñoä ñoøi hoûi boå sung caùc nguyeân lieäu nhieân lieäu vaø hoaù chaát.
Raát thaáp
Cao
Thaáp
9
Khaû naêng saüng coù caùc giaûi quyeát trong tình huoáng baát traéc.
Cao
TB
Thaáp
10
Yeâu caàu veà caùn boä coù trình ñoä chuyeân moân.
Thaáp
TB
Cao
11
Tính phöùc taïp trong vaän haønh vaø quaûn lyù.
Thaáp
TB
Cao
(Nguoàn: Ñaùnh giaù, ñeà xuaát phöông phaùp xöû lyù CTR tænh Tieàn Giang Sôû Taøi Nguyeân
& Moâi Tröôøng Tieàn Giang, 2006).
2.3.3. Xeùt theo möùc ñoä an toaøn ñoái vôùi moâi tröôøng cuûa caùc phöông aùn
Baûng 13. Möùc ñoä an toaøn ñoái vôùi moâi tröôøng cuûa caùc phöông aùn
STT
Chæ soá ñaùnh giaù
Choân laáp
Compost
Loø ñoát
1
Ñoä an toaøn veà chaùy noå.
TB
TB
TB
2
Lieân quan ñeán caùc maàm beänh.
TB
TB
Cao
3
OÂ nhieãm nuôùc maët.
Thaáp
TB
Cao
4
OÂ nhieãm nöôùc ngaàm.
Thaáp
TB
Cao
5
Muøi hoâi.
Thaáp
TB
Cao
6
Lieân quan ñeán caùc hieäu öùng phuï khi söû duïng cheá phaåm sinh hoïc.
Thaáp
Thaáp
Cao
7
Caën buøn phaùt sinh do vieäc xöû lyù nöôùc raùc.
Thaáp
TB
Cao
8
Phaùt thaûi caùc chaát khí oâ nhieãm.
TB
Cao
Cao
(Nguoàn: Ñaùnh giaù, ñeà xuaát phöông phaùp xöû lyù CTR tænh Tieàn Giang Sôû Taøi Nguyeân
& Moâi Tröôøng Tieàn Giang, 2006).
Nhaän xeùt:
Moãi coâng ngheä xöû lyù CTR treân ñeàu coù nhöõng öu khuyeát ñieåm rieâng cuûa chuùng. Phöông aùn choân laáp raùc hôïp veä sinh tuy coù moät soá nhöôïc ñieåm vaø ñoøi hoûi dieän tích maët baèng lôùn; song, theo em phöông phaùp naøy raát phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cuûa huyeän Chôï Gaïo – tænh Tieàn Giang coù maët baèng ñuû roäng nhöng laïi haïn heïp trong chi phí ñaàu tö.
UÛ phaân compost cuõng laø moät phöông aùn khaû thi cho huyeän vì löôïng raùc coù thaønh phaàn höõu cô cao, ruùt kinh nghieäm veà nhaø maùy phaân compost hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû ôû thò xaõ Goø Coâng neân theo em choïn phöông aùn C “xöû lí CTR baèng bieän phaùp choân laáp hôïp veä sinh” laø toái öu nhaát.
Chöông 3
HIEÄN TRAÏNG QUAÛN LYÙ CTR TREÂN ÑÒA BAØN HUYEÄN CHÔÏ GAÏO
3.1. Khoái löôïng CTR phaùt sinh hieän nay
Toång khoái löôïng CTR phaùt sinh cuûa toaøn huyeän khoaûng 50 taán/ngaøy (naêm 2007). Tuy nhieân theo soá lieäu thoáng keâ cuûa Phoøng Taøi Nguyeân & Moâi Tröôøng huyeän Chôï Gaïo thì khoái löôïng CTR thu gom thöïc teá chæ 30% toång soá löôïng CTR phaùt sinh.
Baûng 14. Khoái löôïng raùc thaûi nhöõng naêm gaàn ñaây cuûa huyeän Chôï Gaïo
Naêm
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Khoái löôïng raùc
(taán/ naêm)
15.950
16.348
16.647
17.216
17.678
18.230
(Nguoàn: Phoøng Taøi Nguyeân & Moâi Tröôøng huyeän Chôï Gaïo, 2006).
3.2. Thaønh phaàn CTR cuûa huyeän Chợ Gạo
Baûng 15. Thaønh phaàn raùc thaûi sinh hoaït ôû huyeän Chôï Gaïo
STT
Thaønh phaàn
% Khoái löôïng
1
Giaáy
4,20
2
Kim loaïi
1,02
3
Thuûy tinh
0,01
4
Gieû
1,01
5
Cao su, da, giaû da…
2,26
6
Nhöïa, bao nilon caùc loaïi
5,63
7
Raùc höõu cô
68,67
8
Chaát trô
17,20
Coäng
100
(Nguoàn: Phoøng Taøi Nguyeân & Moâi Tröôøng huyeän Chôï Gaïo 05/2006).
Töø keát quaû phaân tích cho thaáy:
Raùc sinh hoaït ôû huyeän Chôï Gaïo coù thaønh phaàn höõu cô deã phaân huyû khaù cao vaø ñaây laø moät trong nhöõng ñaëc ñieåm ñeå coù theå löïa choïn coâng ngheä xöû lyù cho phuø hôïp;
Raùc töø huyeän ra ñeán baõi raùc ñaõ thay ñoåi nhieàu veà thaønh phaàn do nhöõng ngöôøi nhaët raùc ôû nhieàu khaâu ñaõ loaïi ñi nhöõng thaønh phaàn coù theå baùn ñöôïc;
Thaønh phaàn raùc theo thôøi gian cuõng thay ñoåi ñaùng keå do taäp quaùn tieâu duøng, taêng tröôûng kinh teá vaø möùc soáng;
Trong töông lai khi ñôøi soáng ngöôøi daân taêng cao thì moät soá thaønh phaàn raùc seõ daàn daàn giaûm ñi nhö thöïc phaåm, caønh caây, ñaát caùt vaø taêng moät soá thaønh phaàn khaùc nhö giaáy, ñoà hoäp….
3.3. Hieän traïng heä thoáng thu gom vaø xöû lyù CTR taïi huyeän Chôï Gaïo
Huyeän Chôï Gaïo goàm coù 18 xaõ vaø moät thò traán (Xaõ Trung Hoøa, Hoøa Tònh, Myõ Tònh An, Taân Bình Thaïnh, Phuù Kieát, Löông Hoøa Laïc, Thanh Bình, Song Bình, Long Bình Ñieàn, Ñaêng Höng Phöôùc, Taân Thuaän Bình, Quôn Long, Bình Phuïc Nhöùt, Bình Phan, An Thaïnh Thuûy, Bình Ninh, Hoøa Ñinh, Xuaân Ñoâng vaø thò traán Chôï Gaïo). Vieäc thu gom chaát thaûi phaàn lôùn chæ ñöôïc tieán haønh ôû thò traán Chôï Gaïo vaø caùc xaõ laân caän, nhöõng nôi ñoâng daân cö, coù chôï. Soá coøn laïi moät phaàn do caùc hoä töï xöû lyù coøn laïi ña phaàn ñöôïc neùm xuoáng keânh raïch, ñoå ra ñöôøng, khu ñaát troáng, möông thoaùt nöôùc….
Treân toaøn huyeän coù moät baõi raùc taäp trung, ñöôïc xaäy döïng taïi xaõ Taân Thuaän Bình vôùi dieän tích 4.800 m2 taát caû raùc thaûi ôû caùc ñieåm chôï, khu daân cö taäp trung vaø caäp quoác loä 50…; haøng ngaøy löïc löôïng coâng nhaân Ban quaûn lí chôï thu gom, vaän chuyeån ñoå vaøo baõi raùc naøy vôùi khoái löôïng 15 taán/ngaøy. Ñoái vôùi moät soá chôï ôû xa thì coù xaây döïng hoá chöùa raùc taïm, khoaûng 3 – 5 ngaøy xe raùc seõ ñeán thu gom ñoå vaøo baõi raùc taäp trung. Tuy nhieân baõi raùc Taân Thuaän Bình hieän khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu do gaàn cuïm coâng nghieäp Taân Thuaän Bình vaø thöïc hieän döï aùn ñöôøng Chôï Gao – Caàn Ñöôùc (Long An), UBND huyeän Chôï Gaïo hieän ñang qui hoaïch xaây döïng baõi raùc hôïp veä sinh cho toaøn huyeän ôû xaõ Thanh Bình.
Trong naêm 2005 vaø 2006 phoøng Taøi Nguyeân & Moâi Tröôøng ñaõ ñeà nghò UBND huyeän Chô Gaïo cho xaây döïng theâm hoá raùc mini taïi caùc chôï xaõ nhaèm thu gom raùc ñeå quaûn lí vaø xöû lí nhö: Löông Hoøa Laïc, Phuù Kieát, Myõ Tònh An, Bình Phuïc Nhöùt, Quôn Long vaø Bình Ninh…, nhöng hieän nay nhieàu nôi ñaõ quaù taûi.
Nhaân löïc, thieát bò vaø phöông tieän thu gom:
ÔÛ caáp huyeän: Ban quaûn lí chôï huyeän thaønh laäp ñoäi veä sinh goàm 7 ngöôøi, ñöôïc boá trí 2 taøi xeá, 2 aùp taûi, 3 coâng nhaân queùt doïn; ngoaøi ra coøn hôïp ñoàng theâm 1 nhaân vieân thu phí.
Veà phöông tieän coù trang bò 2 xe eùp raùc (1 xe 5 taán, 1 xe 2,5 taán) vaø treân 60 thuøng chöùa raùc caùc loaïi.
ÔÛ caáp xaõ: Caùc chôï xaõ ñeàu coù toå chöùc laøm veä sinh thu gom raùc, vaän chuyeån baèng phöông tieän thoâ sô veà baõi raùc xaõ hoaëc hôïp ñoàng thueâ vaän chuyeån baèng xe eùp raùc cuûa huyeän veà baõi raùc taäp trung cuûa huyeän.
Toång soá tieàn phaûi chi cho hoaït ñoäng thu gom, xöû lí raùc laø 315.801.000 ñ/naêm, toång soá tieàn thu ñöôïc töø hôïp ñoàng laáy raùc laø 153.816.000 ñ/naêm, thaáp hôn so vôùi soá tieàn phaûi chi laø 161.985.000ñ/naêm.
Tuy nhieân, phí raùc hieän nay thu chöa oån ñònh, thaùng naéng soá thu giaûm do hoä daân töï xöû lí taïi choå, thaùng möa thì phí raùc taêng do hoä daân khoâng xöû lí ñöôïc.
3.4. Ñaùnh giaù chung veà hieän traïng quaûn lyù CTR huyeän Chôï Gaïo
- Ngoaøi nhöõng ñieåm taäp trung thu gom raùc treân, hieän taïi huyeän khoâng coù phöông aùn naøo ñeå thu gom, xöû lí raùc sinh hoaït cuûa nhöõng hoä daân soáng raûi raùc, khoâng taäp trung.
- Raùc thaûi y teá laø moät trong nhöõng loaïi raùc thaûi nguy haïi, khoù xöû lí. Hieän taïi beänh vieän ña khoa Chôï Gaïo chöa coù heä thoáng xöû lí maø chæ coù loø ñoát thoâ sô, haøng ngaøy löôïng raùc y teá ñöôïc ñoát khoaûng 40 – 50 kg, haøm löôïng khoái vaø CTR sau khi ñoát raát cao, do ñoù caàn xaây döïng moät loø ñoát ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng.
- Chaát thaûi chæ môùi thu gom ñöôïc moät löôïng nhoû so vôùi löôïng phaùt sinh, phaàn coøn laïi bò thaûi xuoáng soâng hoaëc ôû trong caùc ngoõ, möông, raõnh thoaùt nöôùc laøm taéc ngheõn heä thoáng thoaùt nöôùc gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët, nöôùc ngaàm.
- Caùc khu chöùa raùc taïm, caùc baõi raùc mini khoâng hôïp veä sinh laø nguoàn gaây oâ nhieãm cho ñaát, nöôùc vaø khoâng khí.
- Phöông tieän thu gom coøn thieáu vaø laïc haäu.
- Coâng nhaân veä sinh moâi tröôøng phaûi laøm vieäc trong ñieàu kieän naëng nhoïc, thieáu thieát bò vaø caùc bieän phaùp phoøng choáng ñoäc haïi. Taïi caùc ñieåm taäp keát, raùc haàu nhö khoâng ñöôïc phaân loaïi maø ñoå laãn loän thaønh moät khoái, laøm maát veä sinh gaây oâ nhieãm tôùi moâi tröôøng.
- Ñoái vôùi chaát thaûi chaên nuoâi: Hieän nay treân ñòa baøn huyeän tyû leä hoä daân chaên nuoâi raát cao, soá löôïng gia suùc 151.405 con, gia caàm 1.418.404 con, löôïng phaân thaûi ra raát lôùn neáu khoâng coù bieän phaùp xöû lí, quaûn lí seõ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc maët, khoâng khí cuõng nhö moâi tröôøng soáng cuûa coäng ñoàng daân cö.
Chöông 4
PHAÂN TÍCH CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN SÖÏ HÌNH THAØNH BAÕI CHOÂN LAÁP CTR CUÛA HUYEÄN CHÔÏ GAÏO
4.1. Tieâu chí
Baõi choân laáp raùc laø coâng ngheä ñôn giaûn vaø reû tieàn nhaát, phuø hôïp vôùi caùc nöôùc ngheøo vaø ñang phaùt trieån nhöng toán dieän tích ñaát raát lôùn vaø coøn coù nguy cô gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Vì vaäy, vieäc löïa choïn vò trí baõi choân laáp laø heát söùc quan troïng, sao cho ñaûm baûo caùc yeâu caàu nhö quy moâ, ñòa chaát thuûy vaên (xaây döïng ôû vuøng ñaát ít thaám)… Theo döï thaûo höôùng daãn cuûa ñeà taøi nghieân cöùu veà kieåm soaùt CTR cuûa Cuïc Moâi tröôøng naêm 1998 thì vieäc xaây döïng baõi choân laáp caàn thoûa maõn caùc ñieàu kieän sau:
Khoâng aûnh höôûng nguy haïi ñeán ñieàu kieän moâi tröôøng (chaát löôïng nöôùc, khoâng khí);
Khoaûng caùch li ñeán khu daân cö, coâng trình vaên hoaù, toân giaùo, giaûi trí, nguoàn nöôùc soâng, gieáng khoan, keânh coâng coäng gaàn nhaát laø treân 400m;
Khoaûng caùch töø ñöôøng giao thoâng coâng coäng ñeán baõi choân laáp laø100-300m, khoaûng caùch li töø ñaùy baõi choân laáp raùc ñeán taàng nöôùc ngaàm coù tröõ löôïng lôùn laø treân 3m;
Baõi choân laáp phaûi ñöôïc thieát keá coù lôùp loùt choáng thaám (vaûi ñòa chaát, caùc lôùp choáng thaám HDPE…) ôû ñaùy vaø caùc thaønh xung quanh, coù heä thoáng thu khí, nöôùc roø ræ, traïm xöû lyù nöôùc raùc khi thaûi vaøo moâi tröôøng. Chaát thaûi ñöôïc raûi thaønh töøng lôùp, ñaàm neùn ñeán theå tích nhoû nhaát vaø phuû ñaát vaøo cuoái moãi ngaøy;
Moät baõi choân laáp hôïp veä sinh ñuùng tieâu chuaån phaûi ñöôïc trang bò heä thoáng oáng thu thaäp, taäp trung nöôùc ræ raùc ñeå ñöa ñi xöû lyù vaø phaûi ñöôïc loùt bôûi nhöõng lôùp phuû (ñaát seùt, vaûi ñòa chaát…) coù tính naêng ngaên chaën söï di chuyeån cuûa nöôùc ræ thaám vaøo ñaùy baõi choân laáp;
Lôùp loùt baõi choân laáp ñöôïc thieát keá ñeå haïn cheá söï thaám nöôùc roø ræ qua lôùp caùt döôùi ñaùy baõi choân laáp, nhôø ñoù haïn cheá möùc gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm. Lôùp loùt coù theå goàm nhieàu loaïi vaät lieäu khaùc nhau, moãi vaät lieäu coù tính n._.ùc kim loaïi (As, Cd,Cr3+, Cu, Fe, Pb, Ni, Zn…) vaø nhieàu loaïi anion (PO43-, SO42-, F-…).
Oxy hoùa - khöû: Phöông phaùp oxy hoùa – khöû coù khaû naêng phaân huûy haàu heát caùc chaát höõu cô vaø voâ cô trong nöôùc raùc, chuyeån caùc chaát höõu cô khoù phaân huûy sinh hoïc thaønh deã phaân huûy sinh hoïc (naâng tyû leä BOD/COD, giaûm COD). Phöông phaùp naøy coøn ñöôïc öùng duïng khöû ñoäc moät soá chaát voâ cô (cyanide, amonia, moät soá kim loaïi Fe, Mn, Se, Cr…).
Phöông phaùp naøy ñöôïc thöïc hieän baèng caùch theâm vaøo nöôùc raùc caùc taùc nhaân oxy hoùa, taùc nhaân khöû ôû pH thích hôïp. Caùc chaát oxy hoùa coù theå söû duïng laø clo ôû daïng khí hoaëc hoùa loûng, dioxyt clo, clorat canxi permanganat kali, bicrommat kali, peroxyt hydro (H2O2),ozon, MnO2....
5.3.1. Coâng ngheä xöû lyù nöôùc ræ raùc
Coâng ngheä xöû lyù nöôùc roø ræ töø baõi choân laáp ñöôïc löïa choïn laø phöông phaùp sinh hoïc keát hôïp hoaù lyù. Coâng ngheä xöû lyù ñöôïc löïa choïn döïa treân caùc cô sôû sau:
Löu löôïng nöôùc roø ræ;
Thaønh phaàn vaø tính chaát cuûa nöôùc roø ræ töø baõi choân laáp;
Coâng ngheä xöû lyù phuø hôïp vôùi loaïi nöôùc thaûi coù noàng ñoä oâ nhieãm cao;
Ñieàu kieän kinh teá kyõ thuaät.
Döïa treân tính chaát nöôùc roø ræ töø baõi raùc, ñeà xuaát daây chuyeàn xöû lyù nhö hình 4:
Hồ chứa
Beå ñieàu hoøa
Beå UASB
Beå Aerotank
Beå laéng
Beå khöû truøng
Nguoàn tieáp nhaän
Beå neùn buøn
Hoá choân laáp
Buøn tuaàn hoaøn
Ñöôøng nöôùc raùc
Maùy
caáp khí
caáp khí
Ñöôøng daãn khí
Ñöôøng daãn buøn
Nöôùc ræ raùc
Hình 4. Sô ñoà daây chuyeàn coâng ngheä xöû lyù nöôùc ræ raùc
Thuyeát minh daây chuyeàn coâng ngheä:
Nöôùc ræ raùc (coù haøm löôïng BOD, COD cao) töø heä thoáng oáng, raõnh thu gom nöôùc trong hoá choân laáp ñöôïc ñöa veà hoà chöùa. Töø hoà chöùa nöôùc raùc seõ ñöôïc bôm qua beå ñieàu hoøa nhaèm hoøa troän noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm, giöõ oån ñònh löu löôïng nöôùc cho caùc coâng trình xöû lí tieáp theo. Taïi ñaây, nöôùc raùc ñöôïc bôm vôùi moät löu löôïng oån ñònh vaøo beå phaûn öùng kî khí UASB. Beå UASB seõ laøm giaûm haøm löôïng BOD, COD töø haøm löôïng raát cao xuoáng thaáp hôn nhôø hoaït ñoäng cuûa caùc vi sinh vaät kî khí phaân huûy caùc chaát höõu cô coù trong nöôùc raùc thaønh caùc chaát voâ cô ôû daïng ñôn giaûn vaø khí biogas (CO, CH4, H2S, NH3 …). Tieáp theo, nöôùc thaûi seõ ñöôïc daãn ñeán beå Aerotank, taïi ñaây dieãn ra quaù trình sinh hoïc hieáu khí ñöôïc duy trì nhôø khoâng khí caáp töø maùy thoåi khí. ÔÛ ñaây, caùc vi sinh vaät ôû daïng hieáu khí (buøn hoaït tính) seõ phaân huûy caùc chaát höõu cô coøn laïi trong nöôùc raùc thaønh caùc chaát voâ cô ñôn giaûn. Hoãn hôïp nöôùc raùc vaø buøn hoaït tính töø beå Aerotank seõ ñi qua beå laéng. Beå naøy coù taùc duïng laéng buøn hoaït tính ñaõ qua xöû lyù ôû beå Aerotank. Buøn ôû beå laéng seõ ñöôïc tuaàn hoaøn laïi beå Aerotank, phaàn buøn dö seõ ñöôïc ñöa qua beå neùn buøn. Beå neùn buøn coù taùc duïng taùch nöôùc trong buøn vaø laøm giaûm ñoä aåm cuûa buøn vaø theå tích buøn. Buøn sau taùch nöôùc coù theå xöû lí ôû hoá choân laáp. Töø beå Aerotank nöôùc thaûi ñöôïc daãn sang beå laéng, taïi ñaây dieãn ra quaù trình taùch giöõa nöôùc raùc vaø buøn hoaït tính. Buøn hoaït tính laéng xuoáng ñaùy, nöôùc ôû phía treân ñöôïc daãn qua beå khöû truøng nhaèm tieâu dieät caùc vi khuaån coøn laïi. Nöôùc raùc sau khi qua beå khöû truøng ñaït tieâu chuaån Vieät Nam TCVN 5945 – 2005 vaø ñöôïc thaûi vaøo nguoàn tieáp nhaän.
5.3.2. Tính toaùn caùc thoâng soá cho heä thoáng xöû lyù nöôùc ræ raùc
Caùc thoâng soá tính toaùn:
= 60m3/ngaøy.ñeâm
= 0,000694 m3/s = 0,694 l/s
Nhieät ñoä nöôùc raùc 27 oC
BOD = 4200 mg/l
à COD = BOD / 0,68 = 4200 / 0,68 = 6176 mg/l
SS = 200 mg/l
Beå ñieàu hoøa:
Thôøi gian löu nöôùc trong beå: t = 12 h
Theå tích beå:
m3
Choïn chieàu cao xaây döïng cuûa beå: H = h + hbv = 2,5m
Vôùi: h = 2 m laø chieàu cao phaàn chöùa nöôùc
hbv = 0,5 m chieàu cao baûo veä (qui phaïm 0,3 – 0,5m)
Dieän tích cuûa beå: m2
Choïn chieàu roäng beå laø 3 m vaø chieàu daøi beå laø 4 m
Vaäy: Beå ñieàu hoøa coù kích thöôùc laø 3m x 4m x 2,5 m.
Beå UASB:
Beå xöû lyù sinh hoïc kî khí ñöôïc söû duïng ñoái vôùi nguoàn nöôùc ræ raùc coù noàng ñoä oâ nhieãm cao, nöôùc ræ raùc ñöôïc xöû lyù baèng beå UASB tröôùc khi vaøo beå hieáu khí. Nöôùc ræ raùc khi qua beå sinh hoïc hieáu khí phaûi coù taûi troïng BOD £ 500 mg/l. Vì vaäy, nöôùc ræ raùc phaûi ñi qua coâng trình xöû lyù kî khí tröôùc sau ñoù môùi qua coâng trình hieáu khí.
Thoâng soá ñaàu vaøo:
pH = 6,8¸7,5
BOD5 = 4.200mg/l
COD = 6176 mg/l
SS = 200 mg/l
Yeâu caàu xöû lyù COD ñaàu ra £ 500mg/l ñeå ñöa sang quy trình xöû lyù hieáu khí tieáp theo.
Hieäu quaû laøm saïch:
Löôïng COD caàn khöû trong 1 ngaøy:
Choïn taûi troïng xöû lyù cuûa beå UASB: 4 -10 kgCOD/m3.ngñ
C hoïn L = 10kgCOD/m3.ngñ
(Trònh Xuaân Lai _Tính toaùn thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi).
Dung tích phaàn xöû lyù yeám khí caàn thieát
V = G/L = 340,5/10 = 34,05 m3
Ñeå giöõ cho lôùp buøn hoaït tính ôû traïng thaùi lô löûng thì toác ñoä nöôùc daâng trong beå giöõ trong khoaûng 0,6 ¸ 0,9 m3/h, choïn v= 0,7 m3/h (Trònh Xuaân Lai -Tính toaùn thieát keá HTXLNT.).
Dieän tích beà maët caàn thieát cuûa beå:
F = Q / v = 60 / (24´0,7) = 3,57m2, choïn 4 m2
Choïn beå hình chöõ vuoâng 2m ´ 2m
Chieàu cao phaàn xöû lyù yeám khí
hxl = V/F = 34,05 / 4 = 8,5m
Toång chieàu cao cuûa beå:
H = hxl + hvl + hbv
Trong ñoù hxl: Chieàu cao caàn xöû lyù yeám khí.
hvl: Chieàu cao vuøng laéng, ñeå baûo ñaûm khoâng gian an toaøn cho buøn laéng xuoáng phía döôùi thì chieàu cao vuøng laéng phaûi lôùn hôn 1m neân choïn hvl = 1,2m.
hbv: Chieàu cao baûo veä, hbv = 0,3m (qui phaïm 0,3 – 0,5m)
à H = 8,5 + 1,2 + 0,3 = 10m
Thôøi gian nöôùc löu trong beå:
T = 24 ´ V/ Q = 24 ´ 34 / 60 = 13,6 h
trong ñoù : V = H’ ´ F = 8,5 ´ 4 = 34m3
Thoâng soá ñaàu ra:
COD = 500mg/l
BOD = 500 x 0,68 = 340mg/l
SS = 200 ´ 0,2 = 100 mg/l (E = 80%)
Beå Aerotank:
Beå Aerotank tieáp nhaän nöôùc ræ raùc töø beå UASB. Beå coù nhieäm vuï xöû lyù trieät ñeå caùc chaát höõu cô coøn laïi trong nöôùc. Trong beå buøn hoaït tính dieãn ra quaù trình oxy hoùa sinh hoùa caùc chaát höõu cô hoøa tan vaø daïng keo vôùi söï tham gia cuûa vi sinh vaät hieáu khí. Trong beå coù heä thoáng suïc khí treân khaép dieän tích beå nhaèm cung caáp oxy, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vi sinh vaät hieáu khí sinh tröôûng, phaùt trieån vaø phaân giaûi caùc chaát oâ nhieãm. Haøm löôïng buøn hoaït tính neân duy trì ôû noàng ñoä MLSS trong khoaûng 2.500 – 4.000 mg/l. Do ñoù, taïi beå Aerotank, moät phaàn buøn dö töø beå laéng seõ ñöôïc tuaàn hoaøn trôû laïi ñeå baûo ñaûm noàng ñoä buøn nhaát ñònh trong beå.
Caùc thoâng soá tính toaùn:
Löu löôïng trung bình: QTB = 60m3/ngaøy.ñeâm
Haøm löôïng BOD20 ñaàu vaøo: So = 340 mg/l
à BOD5 = 0,68 x 340 = 231,2 mg/l
Haøm löôïng SS ñaàu vaøo: Co = 100 mg/l
Haøm löôïng BOD5 caàn ñaït sau xöû lyù: 30 mg/l
Haøm löôïng SS trong nöôùc thaûi caàn ñaït sau xöû lyù: 50 mg/l
8
Haøm löôïng caën lô löûng coù 60% laø caën höõu cô vaø ñoä tro z = 0,2
Theå tích beå aerotank:
= 16,6m3
Trong ñoù:
qC: Thôøi gian löu buøn (ñoái vôùi nöôùc roø ræ cuûa baõi choân laáp qC = 5 ¸ 15 ngaøy) choïn qC = 10 ngaøy.
Y : Heä soá naêng suaát söû duïng chaát neàn (heä soá saûn löôïng buøn). Ñoái vôùi nöôùc thaûi roø ræ cuûa baõi choân laáp Y = 0,4 ¸ 0,8 mgVSS/mgBOD.
Choïn Y = 0,6
X : Noàng ñoä buøn hoaït tính trong beå (X= 3.000 mg/l)
Kd: Heä soá phaân huûy noäi baøo, ñoái vôùi nöôùc thaûi roø ræ Kd = 0,06 ngaøy-1.
BOD5 cuûa chaát lô löûng trong nöôùc thaûi ñaàu ra:
Löôïng chaát höõu cô trong nöôùc thaûi ra khoûi beå laéng: 0,6 x 50 = 30 mg/l
Löôïng caën höõu cô tính theo COD:
(1– z)x30 x1,42 = 0,8x30 x1,42 = 34,08 mg/l
(1,42: löôïng mg O2 tieâu thuï treân 1 mg teá baøo bò oxy hoùa).
Löôïng BOD5 coù trong caën ra khoûi beå laéng: 34,08 x 0,6 = 20,448 mg/l
Löôïng BOD5 hoøa tan trong nöôùc ôû ñaàu ra: S = 30 – 20,448 = 9,552 mg/l
Choïn chieàu cao höõu ích hhi=3 m (theo tieâu chuaån xaây döïng 5184 vôùi löu löôïng 60m3/ngaøy.ñeâm thì beå arotank coù chieàu cao töø 3 – 5 m).
Choïn chieàu cao baûo veä hbv = 0,3m
Chieàu cao toång coäng H = 3 + 0,3 = 3,3m
Dieän tích cuûa beå: = 5m2
Choïn beå aerotank hình troøn coù ñöôøng kính:
= 2,5m
Beå laéng:
Löu löôïng tính toaùn coù theå keå ñeán söï tuaàn hoaøn cuûa nöôùc raùc:
Qℓ = Q ´ (1 + a) = 60 ´ (1 + 0,6) = 96m3/ngñ
Taûi troïng beà maët:
LA = [16¸32.8](m3/m2ngñ)
Choïn LA = 20 (m3/m2ngñ)
Dieän tích beà maët beå laéng theo taûi troïng beà maët:
Fa = Qℓ/LA = 96/20 = 4,8m2 (*)
Taûi troïng buøn:
Lb = [3,9¸5,85] kg/m2h
Choïn Lb = 5 kg/m2h
Dieän tích beà maët beå laéng theo taûi troïng buøn:
Vôùi MLSS = X/0,8 = (3.000/0,8) ´ 10-3 = 3,75kg/m3
= 3m2
Fa > Fb neân dieän tích maët beå laéng tính theo (*)
F = Fa = 4,8m2
Ñöôøng kính beå laéng:
= 2,5m
Choïn chieàu cao vuøng laéng hvl = 3m
Chieàu cao lôùp buøn hb = 1,5m
Chieàu cao baûo veä hbv = 0,3m
Chieàu cao thöïc cuûa beå:
H = hvl + hb + hbv = 3 + 1,5 + 0,3 = 4,8m Î [3,7¸6]m
Chieàu cao oáng trung taâm h = 60%hvl = 0,6 ´ 3 = 1,8m
Taûi troïng maùng traøn:
LS = Qℓ/(pD) = 96/(3,14 ´ 1,83) = 17 m3/m2.ngñ
5.4. Heä thoáng thu gom vaø xöû lyù khí baõi choân laáp
5.4.1. Caùc saûn phaåm khí
Caùc saûn phaåm khí chuû yeáu ñöôïc taïo thaønh ôû baõi raùc laø methane, amonia, sulphua hydro, carbondioxide… Khí sinh hoïc laø saûn phaåm cuûa quaù trình phaân huyû cuûa caùc chaát höõu cô coù trong baõi choân laáp. Thaønh phaàn cuûa khí gas trong giai ñoaïn ñaàu chuû yeáu laø carbondioxide (CO2) vaø moät soá loaïi khí nhö N2 vaø O2. Söï coù maët cuûa khí CO2 trong baõi choân laáp taïo ñieàu kieän cho vi sinh vaät kî khí phaùt trieån vaø töø ñoù baét ñaàu giai ñoaïn hình thaønh khí methane. Nhö vaäy, khí gas coù hai thaønh phaàn chuû yeáu laø CH4 vaø CO2 chieám khoaûng töø 40 – 50%. Cô caáu caùc thaønh phaàn khí naøy phuï thuoäc vaøo hình thöùc baõi choân laáp laø kî khí hay hieáu khí. Maëc duø sulphua hydro laø khí ñoäc ñoái vôùi con ngöôøi song hieám khi naøo noù coù theå tích tuï ôû baõi raùc tôùi noàng ñoä coù theå gaây aûnh höôûng ñeán con ngöôøi. Tuy nhieân vaán ñeà caàn chuù yù laø caùc baõi raùc choân laáp kî khí coù chöùa nhieàu chaát höõu cô do vaäy methane coù theå hình thaønh tôùi moät noàng ñoä ñuû cao ñeå coù theå gaây ra tình traïng chaùy noå, oâ nhieãm moâi tröôøng baõi choân laáp vaø caùc khu vöïc xung quanh. Moái nguy hieåm naøy thaäm chí coøn keùo daøi caû sau khi baõi raùc ñaõ hoaøn taát vieäc choân laáp. Vì vaäy baõi choân laáp raùc thaûi hôïp veä sinh nhaát thieát phaûi coù heä thoáng thu gom vaø xöû lyù khí.
5.4.2. Cô cheá hình thaønh caùc khí trong baõi choân laáp
Caùc chaát höõu cô trong baõi raùc taïo ra raát nhieàu loaïi khí, phuï thuoäc vaøo quaù trình phaân huûy vaø oån ñònh do caùc vi sinh vaät. Quaù trình phaân huûy thay ñoåi phuï thuoäc vaøo caùc vi sinh vaät lieân quan. Thoâng thöôøng chuùng ñöôïc chia ra thaønh hai daïng: phaân huûy hieáu khí nhôø hoaït ñoäng cuûa caùc vi sinh vaät tieâu thuï oxy vaø phaân huûy kî khí nhôø hoaït ñoäng cuûa caùc vi sinh vaät khoâng caàn ñeán oxy. Quaù trình phaân huûy ñöôïc theå hieän baèng coâng thöùc sau:
Phaân huûy hieáu khí:
(HaObNc + 1/4(4 + a-2b-3c)O2 à CO2 + 1/2(a-3c) H2O + cNH3
Phaân huûy kî khí:
(HaObNc + 1/4(4 + a-2b-3c)H2O à CO2 + 1/8(4-a-2b+3c) CO2
+ 1/8(4+a-2b-3c)CH4 + cNH3
Trong thöïc teá, khoâng theå giöõ toaøn boä moät baõi raùc trong ñieàu kieän kî khí, ñoàng thôøi cuõng khoâng theå traùnh ñöôïc vieäc ñeå chuùng toàn taïi trong ñieàu kieän kî khí. Trong phaân huyû kî khí, caùc chaát khí nhö methane (CH4 ), dioxit carbon (CO2), ammonia (NH3) ñöôïc giaûi phoùng ra cuøng vôùi moät löôïng raát nhoû sulphua hydro (H2S), sulphua methyl (CH3)2S, methyl mecaptan (CH3SH).
5.4.3. Heä thoáng thu khí
Khi moät oâ CTR ñang ñöôïc ñoå ñaày thì gas cuõng baét ñaàu phaùt sinh, vì vaäy heä thoáng thu gom vaø xöû lyù khí cuõng phaûi ñöôïc xaây döïng cuøng luùc vôùi caùc coâng vieäc ban ñaàu cuûa baõi choân laáp.
Coù hai loaïi heä thoáng thoaùt khí cô baûn laø heä thoáng thoaùt khí bò ñoäng (ñoái vôùi baõi choân laáp loaïi nhoû vaø vöøa) hoaëc heä thoáng thu khí gas chuû ñoäng (ñoái vôùi caùc loaïi baõi choân laáp pheá thaûi lôùn, coù nhieàu pheá thaûi). Baõi choân laáp CTR taïi huyeän Chôï Gaïo laø baõi choân laáp thuoäc loaïi nhoû vì vaäy ta seõ thu khí gas baèng caùc gieáng khoan ñöôïc phaân boá ñeàu nhau treân toaøn boä dieän tích baõi chöùa chaát thaûi. Caùc gieáng khoan vaøo lôùp pheá thaûi (döôùi lôùp phuû baõi) toái thieåu laø 1 m. Khoaûng caùch caùc gieáng gas ñöôïc thieát keá caùch nhau khoaûng töø 40 – 70m. Caùc gieáng gas ôû cuøng moät hoá choân laáp seõ ñöôïc noái vaøo oáng gas chính, oáng gas chính naøy seõ daãn gas ñeán heä thoáng xöû lyù. Xung quanh loã khoan thu hoài khí gas phaûi ñöôïc neùn kyõ baèng seùt deûo vaø ximaêng. Chieàu cao oáng thoaùt khí phaûi cao hôn ñænh lôùp ñaát toái thieåu laø 0,2 m ñeå khí thoaùt thaúng ngay treân baõi choân laáp.
5.4.4.Tính toaùn löôïng khí sinh ra töø baõi choân laáp
Thoâng thöôøng löôïng khí gas ôû baõi choân laáp coù saûn löôïng lôùn nhaát laø 5 naêm ñaàu tieân, ñaït ñöôïc khoaûng töø 4 – 14m3 CH4/1 taán pheá thaûi khoâ vaø keùo daøi khoaûng 20 naêm keå töø khi giai ñoaïn yeám khí baét ñaàu xuaát hieän. Sau ñoù khaû naêng saûn sinh khí bò giaûm daàn, thaäm chí coù baõi chæ coøn laø hieän töôïng nhoû gioït (thu hoài khí trong tình traïng ngaét quaõng), khi ñoù coù theå taïm ngöng vieäc thu hoài khí trong moät thôøi gian.
Coù theå döï baùo löôïng khí saûn sinh ra taïi baõi choân laáp cuûa huyeän Chôï Gaïo trong thôøi gian 20 naêm nhö sau:
Löôïng khí gas saûn sinh trung bình laø 13m3/1 taán pheá thaûi khoâ trong thôøi gian 20 naêm sau khi baõi trôû neân yeám khí (Baûng 7.12 – Traàn Hieáu Nhueä – NXBXD 2001).
Löôïng raùc ñöa vaøo baõi töø 2007 ñeán 2020: 356.820 taán
Q = 356.820 * 13
= 4.638.660 m3
Vaäy:
Löôïng khí gas sinh ra trung bình 1 naêm laø: 231.933m3
Löôïng khí gas sinh ra trong moät ngaøy laø: 653 m3
Löôïng khí gas sinh ra trong moät giôø laø: 26 m3
Vôùi löôïng khí sinh ra taïi baõi choân laáp khoâng lôùn laém (26m3/h). Vì vaäy khoâng theå thu hoài laøm nguoàn naêng löôïng, ñeå ñaûm baûo an toaøn cho moâi tröôøng chuùng ta coù theå xöû lyù baèng caùch ñoát boû löôïng khí naøy.
Tính toaùn baùn kính thu hoài khí treân caùc hoá choân:
Giôùi haïn baùn kính cuûa gieáng thu hoài khí gas ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc:
R =
Trong ñoù:
R: baùn kính thu hoài (m)
Q: saûn löôïng khí (m3/h)
D: tyû troïng cuûa raùc thaûi (taán/m3)
h: chieàu saâu choân laáp CTR (m)
q: toác ñoä taïo khí (m3/taán.h)
Caùc thoâng soá tính toaùn:
D = 0,8 taán/m3
h = 10m
q = 8,9*10-4
Q = Ql*13
Trong ñoù:
Q: löôïng khí sinh ra trong hoá choân trong 2 naêm ñaàu
Ql: löôïng raùc ñöôïc choân trong hoá choân laáp
Q = 37.544 * 13 = 488.072 m3
Qh = (488.072) / (2* 365* 24) = 27,86 (m3/h)
è R = 35 (m)
Vaäy baùn kính caùc gieáng thu hoài khí gas trong caùc hoá choân laáp laø 35m. Töùc laø moät hoá choân laáp seõ boá trí 2 gieáng thu khí gas, khoaûng caùch giöõa caùc gieáng laø 50m.
5.5. Boá trí maët baèng
Toång dieän tích cuûa baõi choân laáp CTRSH huyeän Chôï Gaïo laø 6 ha. Vieäc boá trí caùc hoá choân vaø caùc coâng trình trong baõi choân laáp seõ phuï thuoäc vaøo ñòa hình, ñòa maïo cuûa khu ñaát baõi choân laáp. Baõi choân laáp goàm caùc coâng trình sau:
Baõi choân laáp naèm ôû vuøng ñoàng baèng do vaäy caàn coù heä thoáng ñeâ (khoâng thaám) bao quanh baõi choân laáp nhaèm ngaên caùch baõi choân laáp vôùi xung quanh vaø ngaên nöôùc thaám vaøo baõi choân laáp trong muøa möa. Ñeâ bao coù ñoä cao 3m, maët ñeâ roäng 4m coù raøo vaø troàng caây, coù heä thoáng thu gom nöôùc möa rieâng vaø ñoå ra caùc keânh thoaùt nöôùc cuûa khu vöïc.
Haøng raøo vaø vaønh ñai caây xanh:
Ñoái vôùi baõi choân laáp nhaát thieát phaûi coù haøng raøo quanh baõi;
Ñoái vôùi vaønh ñai caây xanh xung quanh baõi choân laáp neân löïa choïn loaïi caây coù taùn roäng, ít ruïng laù, xanh quanh naêm. Chieàu cao cuûa caây toái thieåu thöôøng baèng chieàu cao cuûa baõi choân laáp, troàng töø haøng raøo vaøo baõi khoaûng 10m;
Caây xanh caàn ñöôïc troàng ôû nhöõng khu ñaát chöa ñöôïc söû duïng vaø ñaát troáng ôû khu vöïc nhaø kho vaø coâng trình phuï trôï;
Caây xanh coøn ñöôïc troàng doïc hai beân ñöôøng daãn töø ñöôøng giao thoâng chính vaøo baõi choân laáp.
Ñöôøng trong baõi choân laáp phaûi thuaän tieän, ñuû roäng ñeå caùc loaïi xe, maùy moùc hoaït ñoäng thuaän lôïi.
Nhaø baûo veä
Traïm caân
Khu ñieàu haønh
Khu vöïc choân laáp (43.400m2)
Nhaø kho
Traïm xöû lyù nöôùc roø ræ raùc
Nhaø xe
Khu vöïc thu vaø xöû lyù khí gas
Heä thoáng quan traéc moâi tröôøng
13)Heä thoáng thoaùt vaø ngaên doøng maët.
5.6. Vaän haønh baõi choân laáp
5.6.1. Giai ñoaïn hoaït ñoäng cuûa baõi choân laáp
1) Raùc tröôùc khi vaøo baõi ñoå phaûi qua saøn tieáp nhaän. Khoái löôïng raùc cuûa moãi chuyeán chuyeân chôû ñöôïc caân baèng caân ñieän töû ñaët ôû tröôùc coång. Khoái löôïng raùc moãi ngaøy chuyeån ñeán baõi choân laáp raùc ñöôïc thoáng keâ vaø ñöa vaøo maùy tính haøng ngaøy. Ban quaûn lyù chæ tieáp nhaän caùc loaïi raùc thaûi naèm trong danh muïc cho pheùp ñöôïc choân laáp vaø phaûi laäp soå ñaêng kyù theo doõi ñònh kyø haøng naêm theo caùc ñeà muïc sau:
- Teân ngöôøi laùi xe vaän taûi chaát thaûi;
Tính chaát cuûa chaát thaûi, neáu laø buøn seät phaûi ghi roõ haøm löôïng caën;
Löôïng chaát thaûi;
Thôøi gian (ngaøy, thaùng, naêm) vaän chuyeån chaát thaûi;
Nguoàn phaùt sinh chaát thaûi, neáu laø chaát thaûi coâng nghieäp thì phaûi ghi roõ teân nhaø maùy, xí nghieäp.
Soå saùch ghi cheùp phaûi ñöôïc löu giöõ vaø baûo quaûn taïi baõi choân laáp trong thôøi gian vaän haønh vaø sau ít nhaát laø 5 naêm keå töø ngaøy ñoùng baõi choân laáp.
2) Saøn tieáp nhaän raùc (löu raùc) coù dieän tích khoaûng 1.000m2 vì moät phaàn raùc ñöôïc chuyeån thaúng ñeán oâ choân raùc. Trong caùc ngaøy leã teát, hoaëc trong tröôøng hôïp coù söï coá oâ choân laáp raùc seõ ñöôïc tröõ taïm taïi saøn tieáp nhaän. Ngoaøi ra, khi coù möa lôùn lieân tuïc, raùc seõ ñöôïc löu laïi saøn tieáp nhaän maø khoâng chuyeån ra oâ choân laáp ñeå traùnh aûnh höôûng ñeán quaù trình ñaàm neùn raùc.
Khu naøy cuõng ñöôïc duøng ñeå chöùa pheá lieäu taùi söû duïng vaø khoù phaân huyû.
3) Chaát thaûi phaûi ñöôïc choân laáp thaønh caùc lôùp rieâng reõ vaø ngaên caùch nhau baèng caùc lôùp ñaát phuû.
Chaát thaûi khi choân laáp phaûi ñöôïc san ñeàu vaø ñaàm neùn kyõ (baèng maùy ñaàm neùn 6 – 8 taán) thaønh nhöõng lôùp coù chieàu daøy toái ña 60cm, ñaûm baûo tyû troïng chaát thaûi toái thieåu sau ñaàm neùn 0,8 taán/m3;
Phaûi tieán haønh phuû lôùp ñaát trung gian treân beà maët raùc khi raùc ñaõ ñöôïc ñaàm neùn chaët (theo caùc lôùp) coù ñoä cao 0,6m, beà daøy lôùp ñaát phuû ñaït 20cm;
Ñaát phuû phaûi coù thaønh phaàn haït seùt >30% ñuû aåm ñeå ñaàm neùn. Lôùp ñaát phuû phaûi ñöôïc traûi ñeàu khaép vaø kín lôùp chaát thaûi vaø sau khi ñöôïc ñaàm neùn kyõ thì coù ñoä daøy khoaûng 20cm.
4) OÂ choân laáp:
- Thöïc hieän thi coâng töø hoá choân raùc ñaàu tieân (hoá 1) ôû vò trí ñaõ ñöôïc thieát keá theo maët baèng boá trí. Hoá choân seõ ñöôïc ñaøo saâu 5m, ñaát ñaøo leân töø hoá choân seõ ñöôïc duøng ñeå laøm lôùp phuû vaø laøm ñöôøng leân xuoáng hoá choân;
- Khi raùc ñöôïc ñoå vaøo hoá 1 thì tieán haønh thi coâng hoá 2. Ñaát ñaøo leân töø hoá 2 cuõng seõ ñöôïc duøng ñeå laøm lôùp phuû ôû hoá 1. Cöù nhö vaäy caùc hoá choân trình töï ñöôïc thöïc hieän;
- Raùc thaûi ñoå xuoáng hoá choân theo phöông phaùp ñoå laán daàn.
5) Caùc oâ choân laáp phaûi ñöôïc phun thuoác dieät coân truøng (phun EM vaø raûi Bokasi khöû muøi, phun thuoác dieät maàm beänh).
6) Caùc phöông tieän vaän chuyeån chaát thaûi sau khi ñoå chaát thaûi vaøo baõi choân laáp caàn phaûi ñöôïc röûa saïch tröôùc khi ra khoûi phaïm vi baõi choân laáp.
7) Heä thoáng thu gom vaø xöû lyù nöôùc thaûi phaûi thöôøng xuyeân hoaït ñoäng vaø ñöôïc kieåm tra, duy tu, söûa chöõa, xaû röûa ñònh kyø ñaûm baûo coâng suaát thieát keá.
8) Cho pheùp söû duïng tuaàn hoaøn nöôùc raùc nguyeân chaát töø heä thoáng thu gom cuûa baõi choân laáp hoaëc buøn seät phaùt sinh ra töø heä thoáng xöû lyù nöôùc raùc trôû laïi töôùi leân baõi choân laáp ñeå taêng cöôøng quaù trình phaân huyû chaát thaûi trong ñieàu kieän sau:
- Chieàu daøy lôùp raùc ñang choân laáp phaûi lôùn hôn 4m;
- Phaûi aùp duïng kyõ thuaät töôùi ñeàu treân maët;
- Khoâng aùp duïng cho nhöõng vuøng cuûa oâ choân laáp khi ñaõ tieán haønh phuû lôùp cuoái cuøng.
5.6.2. Giai ñoaïn ñoùng baõi choân laáp
- Vieäc ñoùng baõi choân laáp ñöôïc thöïc hieän khi löôïng chaát thaûi ñaõ ñöôïc choân laáp trong baõi choân laáp ñaït ñöôïc dung tích lôùn nhaát nhö thieát keá kyõ thuaät;
- Baõi choân laáp phaûi ñöôïc tieán haønh thöïc hieän thi coâng lôùp phuû cuoái cuøng tröôùc khi ñoùng baõi. Ñoä doác töø chaân ñeán ñænh baõi taêng daàn töø 3 – 5%, luoân ñaûm baûo thoaùt nöôùc toát vaø khoâng tröôït lôû, suït luùn. Troàng coû vaø caây xanh khi ñaõ hoaøn thaønh baõi choân laáp;
- Trong baõi choân laáp caàn phaûi tieán haønh song song vieäc vaän haønh baõi choân laáp vôùi vieäc xaây döïng caùc oâ choân laáp môùi, ñoùng caùc oâ ñaày. Vì vaäy, caùc coâng vieäc ñeàu phaûi tuaân thuû caùc quy ñònh cho töøng coâng ñoaïn;
- Sau khi ñoùng baõi, vaãn khoâng ñöôïc pheùp cho ngöôøi vaø suùc vaät vaøo töï do, ñaëc bieät treân ñænh baõi nôi taäp trung khí gas. Phaûi coù caùc bieån baùo, chæ daãn an toaøn trong baõi choân laáp.
5.6.3. Quan traéc moâi tröôøng baõi choân laáp
1) Taát caû caùc baõi choân laáp ñeàu phaûi quan traéc veà moâi tröôøng vaø toå chöùc theo doõi bieán ñoäng moâi tröôøng trong khu vöïc baõi choân laáp. Chæ tieâu phaân tích theo tieâu chuaån Vieät Nam veà moâi tröôøng.
2) Quan traéc moâi tröôøng bao goàm vieäc quan traéc moâi tröôøng khoâng khí, moâi tröôøng nöôùc, moâi tröôøng ñaát vaø heä sinh thaùi, moâi tröôøng lao ñoäng, söùc khoeû coäng ñoàng khu vöïc laân caän. Vò trí caùc traïm quan traéc caàn ñaët ôû caùc ñieåm ñaëc tröng coù theå xaùc ñònh ñöôïc caùc dieãn bieán cuûa moâi tröôøng aûnh höôûng cuûa baõi choân laáp taïo neân.
3) Ñoái vôùi caùc traïm quan traéc töï ñoäng phaûi tieán haønh quan traéc vaø nhaäp soá lieäu haøng ngaøy. Khi chöa coù traïm quan traéc töï ñoäng thì tuøy thuoäc vaøo thôøi kyø hoaït ñoäng hay ñoùng baõi maø thieát keá vò trí vaø taàn suaát quan traéc cho hôïp lyù, ñaûm baûo theo doõi ñöôïc toaøn boä caùc dieãn bieán moâi tröôøng do hoaït ñoäng cuûa baõi choân laáp.
4) Quan traéc kieåm tra ñoä doác, ñoä suït luùn cuûa lôùp phuû vaø thaûm thöïc vaät 2 laàn/naêm (khi chöa coù traïm quan traéc töï ñoäng). Neáu coù vaán ñeà thì phaûi ñieàu chænh ngay.
5) Cheá ñoä baùo caùo: haøng naêm ñôn vò quaûn lyù baõi choân laáp phaûi coù baùo caùo vaøo thaùng cuoái naêm cuûa moãi naêm veà hieän traïng moâi tröôøng cuûa baõi cho caùc cô quan quaûn lyù. Ngoaøi taøi lieäu caùc keát quaû ño ñaïc, quan traéc phaûi coù caùc baùo caùo veà ñòa chaát thuûy vaên, ñòa chaát coâng trình, thuyeát minh chi tieát hoaït ñoäng caùc heä thoáng thu gom nöôùc raùc, raùc, khí, …
6) Theo doõi söùc khoûe cuûa coâng nhaân vieân: caùn boä coâng nhaân laøm vieäc taïi baõi choân laáp caàn phaûi ñöôïc theo doõi vaø kieåm tra söùc khoeû ñònh kyø, ít nhaát laø 6 thaùng/laàn.
7) Thôøi gian hoaït ñoäng: thôøi gian hoaït ñoäng cuûa maïng quan traéc ñöôïc baét ñaàu töø khi baõi choân laáp baét ñaàu vaän haønh ñeán khi ñoùng baõi choân laáp. Sau khi ñoùng baõi choân laáp thì vieäc laáy maãu phaân tích phaûi tieáp tuïc trong voøng 5 naêm (töø naêm 2020 ñeán naêm 2025), neáu chaát löôïng maãu phaân tích ñaït döôùi tieâu chuaån Vieät Nam thì seõ chaám döùt vieäc laáy maãu phaân tích vaø ngöng hoaït ñoäng cuûa traïm quan traéc.
5.6.4. Taùi söû duïng dieän tích baõi choân laáp
Khi quy hoaïch söû duïng vaø thieát keá baõi choân laáp phaûi tính ñeán khaû naêng taùi söû duïng maët baèng baõi choân laáp sau khi baõi choân laáp ñoùng cöûa nhö: giöõ nguyeân traïng thaùi baõi choân laáp, laøm coâng vieân, khu vui chôi giaûi trí, saân theå thao, baõi ñaäu xe hay troàng caây xanh.
Muoán taùi söû duïng baõi choân laáp phaûi tieán haønh khaûo saùt, ñaùnh giaù caùc yeáu toá moâi tröôøng coù lieân quan, neáu ñaûm baûo môùi tieán haønh taùi söû duïng. Trong suoát thôøi gian chôø söû duïng laïi dieän tích baõi choân laáp, vieäc xöû lyù nöôùc raùc, khí gas vaãn phaûi tieáp tuïc hoaït ñoäng bình thöôøng.
Khi taùi söû duïng phaûi tieán haønh kieåm tra chaët cheõ caùc loã khoan thu hoài khí gas. Khi aùp suaát cuûa caùc loã khoan khí khoâng coøn cheânh leäch vôùi aùp suaát khí quyeån vaø noàng ñoä khí gas khoâng lôùn hôn 5% môùi ñöôïc pheùp san uûi laïi.
5.7. Tính toaùn kinh teá
Baûng 20. Kinh phí döï kieán xaây döïng moät module raùc coù dieän tích 0,91 ha
STT
Teân haïng muïc coâng trình
Ñôn vò
Soá löôïng
Ñôn giaù (VNÑ)
Thaønh tieàn (VNÑ)
1
Ñaøo ñaát loøng hoá choân raùc
m3
54.600
3.500
191.100.000
2
Ñaàm neùn ñaùy hoá choân
m2
7.200
2000
14.400.000
3
Nhöïa choáng thaám HDPE ñaùy
m2
7.200
44.000
316.800.000
4
Nhöïa choáng thaám HDPE vaùch
m2
4.370
44.000
17.480.000
5
HDPE phuû beà maët
m2
9.100
44.000
400.400.000
6
Vaûi ñòa kyõ thuaät ñaùy
m2
7.200
4000
28.800.000
7
Vaûi ñòa kyõ thuaät phuû beà maët
m2
9.100
4000
36.400.000
8
Soûi
m3
2.160
5000
10.800.000
9
Hoá thu gom nöôùc raùc
caùi
1
2.000.000
2.000.000
10
Möông thu
nöôùc raùc
m
60
300.000
18.000.000
11
OÁng thu khí
oáng
2
1.000.000
2.000.000
Toång
1.038.180.000
è 4 hoá choân = 1.038.180.000 x 4 = 4.152.720.000 (ñoàng)
Baûng 21. Kinh phí xaây döïng cô baûn cho baõi choân laáp
STT
Teân haïng muïc coâng trình
Ñôn vò
Soá löôïng
Ñôn giaù (VNÑ)
Thaønh tieàn (VNÑ)
1
Bôø bao xung quanh baõi choân laáp
m3
7.623
15.000
114.345.000
2
Heä thoáng xöû lyù nöôùc raùc
beå
5
300.000.000
3
Ñöôøng noäi boä caáp V
m
300
300.000
90.000.000
4
Nhaø baûo veä, nhaø kho, nhaø xe, vaên phoøng
200.000.000
5
Caây xanh
caây
10.000.000
6
Saøn tieáp nhaän raùc
caùi
1
80.000.000
7
Xe uûi raùc
xe
2
850.000.000
850.000.000
8
Ñaàm chaân cöøu
caùi
2
400.000.000
400.000.000
9
Thu nöôùc raùc
heä thoáng
1
150.000.000
Toång
2.094.345.000
è Toång kinh phí döï kieán xaây döïng baõi choân laáp laø: 6.347.056.000 (ñoàng)
(Chöa bao goàm chi phí maët baèng, nhaân söï vaø caùc chi phí phaùt sinh khaùc trong quaù trình thi coâng baõi choân laáp; chi phí coù theå thay ñoåi theo giaù thò tröôøng).
KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ
Keát luaän
Trong thôøi ñaïi coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa nhö hieän nay daãn ñeán ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân caøng ñöôïc naâng leân roõ reät vaø ñoàng haønh vôùi noù laø CTR ñöôïc sinh ra nhieàu hôn, chuùng phöùc taïp veà thaønh phaàn, ñoäc hôn veà tính chaát. Beân caïnh ñoù laø bieát bao heä luïy khaùc veà moâi tröôøng maø con ngöôøi phaûi gaùnh chòu. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân gaây neân taùc ñoäng xaáu ñeán moâi tröôøng soáng laø do söï thieáu yù thöùc cuûa con ngöôøi vaø do CTR chöa ñöôïc thu gom vaø xöû lyù toát.
Hieän nay, tình hình thu gom, quaûn lyù vaø xöû lyù CTR taïi huyeän Chôï Gaïo coøn haïn cheá chöa coù quy hoaïch cuï theå vaø ñònh höôùng laâu daøi. Tyû leä thu gom raùc treân ñòa baøn huyeän chieám tyû leä raát thaáp khoaûng 30%. Phöông phaùp xöû lyù chuû yeáu hieän nay cuûa huyeän ñoå ñoáng hôû ñaõ gaây aûnh höôûng nghieâm troïng tôùi moâi tröôøng.
Phöông tieän thu gom laïc haäu vaø yeáu veà nhaân löïc daãn ñeán nhieàu hoä daân thò traán Chôï Gaïo raát böùc xuùc caàn ñaêng kyù ñoå nhöng löïc löôïng nhaân vieân quaù ít khoâng theå ñaùp öùng nhu caàu cuûa ngöôøi daân; chöa keå ñeán caùc xaõ laân caän vaø caùc chôï ôû trung taâm xaõ.
Theo tính toaùn thì löôïng CTR phaùt sinh ñeán naêm 2020 cuûa huyeän (vôùi tyû leä thu gom ñaït 70%) laø khaù lôùn. Do ñoù vieäc tieán haønh nhöõng qui hoaïch cuï theå, chi tieát ñeå giaûi quyeát vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng do CTR gaây ra laø ñieàu caàn thieát, ñaùp öùng ñöôïc nguyeän voïng cuûa ngöôøi daân cuõng nhö chính saùch cuûa nhaø nöôùc.
Phöông phaùp xöû lyù CTR ñöôïc löïa choïn laø phöông phaùp choân laáp hôïp veä sinh. Phöông phaùp naøy phuø hôïp vôùi tính chaát raùc cuûa ñòa phöông cuõng nhö ñieàu kieän töï nhieân kinh teá - xaõ hoäi, kyõ thuaät taïi khu vöïc. Neáu ñöôïc aùp duïng noù seõ coù nhöõng hieäu quaû ñaùng keå trong vieäc baûo veä moâi tröôøng cuûa huyeän cuõng nhö giaûi quyeát ñöôïc tình traïng raùc toàn ñoïng vaø xöû lyù theo phöông phaùp thoâ sô gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nhö hieän nay. Dieän tích baõi choân laáp ñöôïc nghieân cöùu, tính toaùn vaø thieát keá hoaøn toaøn coù theå ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu veà xöû lí CTR sinh hoaït cho huyeän Chôï Gaïo, tænh Tieàn Giang.
Kieán nghò
Huyeän caàn ñaàu tö theâm kinh phí veà trang thieát bò, nhaân löïc thu gom ñaùp öùng ñöôïc nguyeän voïng cuûa daân veà thu gom raùc;
Ñeå phaùt trieån beàn vöõng vaø baûo veä moâi tröôøng ñeà nghò huyeän Chôï Gaïo caàn coù chính saùch quan taâm hôn tôùi vaán ñeà quaûn lyù vaø xöû lyù CTR;
Ñeà nghò UBND tænh, Sôû Taøi Nguyeân & Moâi Tröôøng tænh Tieàn Giang sôùm ñaàu tö kinh phí xaây döïng baõi raùc Thanh Bình vaø caàn trieån khai keá hoaïch xaây döïng baõi choân laáp ngay trong ñaàu naêm 2008 vì baõi raùc hieän höõu Taân Thuaän Bình ñaõ quaù taûi;
Khi xaây döïng baõi choân laáp CTR sinh hoaït nhaát thieát phaûi aùp duïng caùc kyõ thuaät choân laáp hôïp veä sinh, vôùi ñaày ñuû caùc thieát bò khoáng cheá oâ nhieãm do nöôùc roø ræ, caùc thieát bò thu khí vaø heä thoáng phoøng choáng chaùy noå, ñoàng thôøi phaûi thöïc hieän nghieâm tuùc chöông trình giaùm saùt oâ nhieãm vaø phoøng choáng söï coá oâ nhieãm moâi tröôøng cho baõi choân laáp, khoâng neân caét bôùt caùc coâng trình ñaõ thieát keá nhaèm ñaûm baûo an toaøn cho moâi tröôøng xung quanh;
Caàn toå chöùc tuyeân truyeàn, vaän ñoäng ngöôøi daân tham gia thu gom, phaân loaïi raùc taïi nguoàn ñeå laøm giaûm aùp löïc veà löôïng raùc choân laáp, traùnh laõng phí chi phí vaän chuyeån.
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
NOI DUNG LUAN VAN.doc
HO_CHON_LAP.dwg- HO_GA.dwg
- MAT_BANG.dwg
- MUC LUC.doc
- NHIEM VU.doc
- PHU LUC.doc
- TAI LIEU THAM KHAO.doc
- THUKHI_NUOC RAC.dwg
- TO LOT.doc
