Tình hình xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam trong thời gian gần đây – Thực trạng và giải pháp

Môc Lôc Ch­¬ng I VÞ trÝ, vai trß cña xuÊt khÈu thuû s¶n §èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam. I./ Tæng quan vÒ ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam. 1. Nguån lîi thuû s¶n ViÖt Nam. 2. Vµi nÐt vÒ ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam. II./ VÞ trÝ, vai trß cña xuÊt khÈu thuû s¶n trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. 1. Ngµnh thuû s¶n xuÊt khÈu víi vÊn ®Ò t¨ng tr­ëng kinh tÕ. 2. Ngµnh thuû s¶n xuÊt khÈu víi vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. 3. Ngµnh thuû s¶n xuÊt khÈu víi vÊn ®Ò x· héi. III./ Chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng, Nhµ n­íc ViÖt Nam ®èi víi ngµnh thuû s¶n vµ xuÊt khÈu thuû s¶n. Ch­¬ng II T×nh h×nh xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam trong thêi gian gÇn ®©y. I./ T×nh h×nh thÞ tr­êng thuû s¶n thÕ giíi. 1. §Æc ®iÓm thÞ tr­êng thuû s¶n thÕ giíi. 2. T×nh h×nh nhu cÇu thuû s¶n trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. 3. Bu«n b¸n thuû s¶n thÕ giíi. 4. Nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn thuû s¶n ViÖt Nam. II./ Thùc tr¹ng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam. 1. M¹ng l­íi xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam. 2. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam. a. ThÞ tr­êng Mü. b. ThÞ tr­êng NhËt B¶n. c. ThÞ tr­êng Trung Quèc vµ Hång K«ng. d. ThÞ tr­êng EU. e. C¸c thÞ tr­êng kh¸c. 3. MÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam. 4. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kinh doanh xuÊt khÈu thuû s¶n. a. Sè l­îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu. b. HiÖu qu¶ xuÊt khÈu. III./ §¸nh gi¸ ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuû s¶n cña viÖt Nam giai ®o¹n 1995-2002 vµ t¸c ®éng tíi c¸c mÆt cña X· Héi. 1. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc. 2. Nh÷ng mÆt cßn tån t¹i. Ch­¬ng iii Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m ®Èy M¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam. I. Môc tiªu vµ ph­¬ng h­íng xuÊt khÈu thuû s¶n Cña ViÖt Nam. 1. Môc tiªu a. Môc tiªu chung. b. Môc tiªu ®Õn n¨m 2005. c. Môc tiªu ®Õn 2010. 2. Ph­¬ng h­íng xuÊt khÈu thuû s¶n. II./ Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n ë ViÖt Nam. 1. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt nguyªn liÖu. 2. Quy ho¹ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo nhãm s¶n phÈm chñ yÕu g¾n chÆt chÏ víi chÕ biÕn vµ thÞ tr­êng tiªu thô. 3. C¶i tiÕn chÊt l­îng vµ an toµn vÖ sinh hµng thuû s¶n xuÊt khÈu. 4. X©y dùng c¬ cÊu mÆt hµng thuû s¶n hîp lý vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao, x©y dùng c¬ cÊu ®Çu t­ nh»m ph¸t huy c¸c lîi thÕ so s¸nh c¶u tõng ®Þa ph­¬ng vµ vïng l·nh thæ. 5. VÒ thÞ tr­êng: x©y dùng c¬ cÊu thÞ tr­êng theo h­íng ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng, ®a d¹ng ho¸ b¹n hµng; gi¶m dÇn tû träng c¸c thÞ tr­êng trung gian, t¨ng nhanh tû träng c¸c thÞ tr­êng tiªu thô trùc tiÕp, cã nhu cÇu thuû s¶n lín. 6. Mét sè gi¶i ph¸p tµi chÝnh tÝn dông khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hµng thuû s¶n 7. §a d¹ng ho¸ c¸c doanh ng hiÖp ho¹t ®éng xuÊt khÈu, vËn dông linh ho¹t c¸c ph­¬ng thøc mua b¸n quèc tÕ. 8. T¨ng c­êng ®µo t¹o, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. 9. §Çu t­. Lêi nãi ®Çu Trong ®iÒu kiÖn toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ cña ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi h­íng tíi thÕ kû XXI, kh«ng mét quèc gia nµo ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña m×nh mµ kh«ng tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc. §iÒu ®ã kh«ng lo¹i trõ ®èi víi ViÖt Nam ®Æc biÖt lµ trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc hiÖn nay. NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VIII, IX tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh ®­êng lèi ®æi míi vµ më cöa nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ (CNH_H§H) h­íng m¹nh vµo xuÊt khÈu. §Ó t¨ng xuÊt khÈu thêi gian tíi, ViÖt Nam chñ tr­¬ng kÕt hîp xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng mµ ®Êt n­íc cã lîi thÕ t­¬ng ®èi (nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu truyÒn thèng: hµng n«ng l©m thuû s¶n, kho¸ng s¶n, nhiªn liªô vµ hµng dÖt may) vµ mét sè hµng cã hµm l­îng kü thuËt c«ng nghÖ cao bao gåm « t«, xe m¸y, hµng ®iÖn tö vµ dÞch vô phÇn mÒm... Hµng thuû s¶n lµ mÆt hµng xuÊt khÈu truyÒn thèng cña ViÖt Nam. Kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy n¨m1996 ®¹t 670 triÖu USD, ®Õn n¨m 1997 ®· t¨ng lªn 776 triÖu USD. §Æc biÖt n¨m 2000 xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam ®· cã b­íc nh¶y vät, v­ît qua ng­ìng 1 tû USD, ®¹t møc 1,479 tû USD vµ n¨m 2002 ®¹t møc 2,023 tû USD chiÕm h¬n 10% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Theo tæng côc thèng kª, thuû s¶n lµ mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín thø ba sau dÇu th« vµ dÖt may. Theo dù kiÕn trong thêi gian tíi, sÏ cã sù thay ®æi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh yÕu cña ViÖt Nam, nh­ng thuû s¶n vÉn lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu lín cña ®Êt n­íc. §iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh ngµnh thuû s¶n gi÷ mét vai trß quan träng trong c¬ cÊu tæng s¶n phÈm quèc néi cña ViÖt Nam. Ngoµi ra ngµnh thuû s¶n cßn gãp phÇn quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng triÖu ng­ d©n, ®¶m b¶o an ninh x· héi cho ®Êt n­íc còng nh­ gãp phÇn tho¶ m·n nhu cÇu thùc phÈm ngµy cµng t¨ng cña thÞ tr­êng néi ®Þa. Vµ còng gièng nh­ bÊt cø mét quèc gia nµo, ngµnh thuû s¶n lµ mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ “nh¹y c¶m” nªn vai trß cña qu¶n lý nhµ n­íc lµ kh«ng thÓ thiÕu . NhËn biÕt ®­îc tÇm quan träng cña xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam trong thêi gian tíi, t«i ®· chän nghiªn cøu ®Ò tµi "T×nh h×nh xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam trong thêi gian gÇn ®©y – Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p". Trong bµi viÕt nµy t«i sÏ ®Ò cËp ®Õn mét vµi vÊn ®Ò chñ yÕu cã tÝnh hÖ thèng víi tÇm nh×n chiÕn l­îc vÒ tiÒm n¨ng vµ triÓn väng cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam trong t­¬ng lai còng nh­ ®Þnh h­íng vµ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn xuÊt khÈu mÆt hµng thuû s¶n ra thÞ tr­êng thÕ giíi. Tuy nhiªn, do tr×nh ®é viÕt cña t«i cßn cã nhiÒu h¹n chÕ cho nªn ®Ò tµi sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i rÊt mong muèn nhËn ®­îc sù gãp ý, chØ b¶o cña c¸c thÇy c« vµ b¹n bÌ ®Ó t«i cã nh÷ng tiÕn bé h¬n sau nµy. Ch­¬ng I VÞ trÝ, vai trß cña xuÊt khÈu thuû s¶n §èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng tµi nguyªn biÓn phong phó: DÇu khÝ, thuû s¶n, dÞch vô hµng h¶i, du lÞch, tµi nguyªn kho¸ng s¶n ven biÓn… ®Æc biÖt thuû s¶n ®·, ®ang vµ sÏ cã vai trß ngµy cµng quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Khi ®Êt n­íc b¾t ®Çu thêi kú ®æi míi, c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n kh«ng cßn ®­îc bao cÊp trong khi thÞ tr­êng truyÒn thèng lµ c¸c n­íc khèi x· héi chñ nghÜa bÞ mÊt, nh÷ng yÕu kÐm cña c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh cµng béc lé râ. C«ng nghÖ l¹c hËu, s¶n phÈm chñ yÕu lµ d¹ng s¬ chÕ, xuÊt khÈu hÇu nh­ lÖ thuéc hoµn toµn vµo thÞ tr­êng NhËt…. Kinh tÕ thÕ giíi ngµy nay ®· ®¹t ®Õn sù ph¸t triÓn cao d­íi sù t¸c ®éng m¹nh cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ chÞu ¶nh h­ëng kh«ng nhá bëi xuÊt khÈu. Trªn con ®­êng ®æi míi kinh tÕ, ViÖt Nam ®· nhanh chãng n¾m b¾t ®­îc xu thÕ ph¸t triÓn kh¸ch quan nµy, tõ ®ã nhËn thøc ®­îc nh÷ng tiÒm n¨ng quý gi¸ cña ®Êt n­íc lµ yÕu tè quan träng gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sím ®­a ViÖt Nam hoµ nhËp víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých nµy, §¶ng vµ Nhµ n­íc cïng c¸c c¬ quan h÷u quan ®· ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p ®Ó thóc ®Èy ngµnh thuû s¶n ph¸t triÓn, tiÕp tôc gi÷ vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. I./ Tæng quan vÒ ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam. 1. Nguån lîi thuû s¶n ViÖt Nam. ViÖt Nam cã 3260 km bê biÓn tõ Mãng C¸i ®Õn Hµ Tiªn, tr¶i qua 13 vÜ ®é, tõ 8o23' b¾c ®Õn 21o39' b¾c. DiÖn tÝch vïng néi thuû vµ l·nh h¶i cña ViÖt Nam réng 226.000 km2 vµ vïng biÓn ®Æc quyÒn kinh tÕ trªn 1 triÖu km2, réng gÊp 3 lÇn diÖn tÝch ®Êt liÒn. Trong vïng biÓn ViÖt Nam cã trªn 4000 hßn ®¶o, trong ®ã cã nhiÒu ®¶o lín nh­ C« T«, B¹ch Long VÜ, C¸t Bµ, Hßn Mª, Phó QuÝ, C«n §¶o, Phó Quèc, v.v... cã c­ d©n sinh sèng, lµ n¬i cã tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn du lÞch ®ång thêi ®·, ®ang vµ sÏ ®­îc x©y dùng thµnh mét tuyÕn c¨n cø cung cÊp c¸c dÞch vô hËu cÇn, trung chuyÓn s¶n phÈm cho ®éi tµu khai th¸c h¶i s¶n, ®ång thêi lµm n¬i tró ®Ëu cho tµu thuyÒn trong mïa b·o giã. Trong vïng biÓn cã nhiÒu vÞnh, vông, ®Çm, ph¸, cöa s«ng, ch»ng h¹n vÞnh H¹ Long, vÞnh B¸i Tö Long, vÞnh Cam Ranh, ph¸ Tam Giang, v.v... vµ trªn 400 ngh×n hÐcta rõng ngËp mÆn, lµ nh÷ng khu vùc ®Çy tiÒm n¨ng cho ph¸t triÓn giao th«ng, du lÞch, ®ång thêi còng rÊt thuËn lîi cho ph¸t triÓn nu«i, trång thuû s¶n vµ t¹o n¬i tró ®Ëu cho tµu thuyÒn ®¸nh c¸. VÒ mÆt kü thuËt trong lÜnh vùc khai th¸c h¶i s¶n, ng­êi ta th­êng chia vïng biÓn n­íc ta thµnh 4 vïng nhá, nhiÒu khi còng ghÐp thµnh 3 vïng, ®ã lµ vïng biÓn B¾c Bé, vïng biÓn miÒn Trung vµ vïng §«ng - T©y Nam Bé. Vïng biÓn B¾c Bé vµ §«ng - T©y Nam Bé cã ®é s©u kh«ng lín, ®é dèc nÒn ®¸y nhá, trªn 50% diÖn tÝch vïng biÓn cã ®é s©u nhá h¬n 50m. Vïng biÓn miÒn Trung cã nÐt kh¸c biÖt lín víi c¸c vïng trªn, mang ®Æc tÝnh biÓn s©u, nÒn ®¸y rÊt dèc. BiÓn ViÖt Nam cã trªn 2.000 loµi c¸, trong ®ã kho¶ng 130 loµi c¸ cã gi¸ trÞ kinh tÕ. Theo nh÷ng ®¸nh gi¸ míi nhÊt, tr÷ l­îng c¸ biÓn trong toµn vïng biÓn lµ 4,2 triÖu tÊn, trong ®ã s¶n l­îng cho phÐp khai th¸c lµ 1,7 triÖu tÊn/n¨m, bao gåm 850 ngh×n tÊn c¸ ®¸y, 700 ngh×n tÊn c¸ næi nhá, 120 ngh×n tÊn c¸ næi ®¹i d­¬ng. Bªn c¹nh c¸ biÓn cßn nhiÒu nguån lîi tù nhiªn nh­ trªn 1.600 loµi gi¸p x¸c, s¶n l­îng cho phÐp khai th¸c 50 - 60 ngh×n tÊn/n¨m, cã gi¸ trÞ cao lµ t«m biÓn, t«m hïm vµ t«m mò ni, cua, ghÑ; kho¶ng 2.500 loµi ®éng vËt th©n mÒm, trong ®ã cã ý nghÜa kinh tÕ cao nhÊt lµ mùc vµ b¹ch tuéc (cho phÐp khai th¸c 60 - 70 ngh×n tÊn/n¨m); h»ng n¨m cã thÓ khai th¸c tõ 45 ®Õn 50 ngh×n tÊn rong biÓn cã gi¸ trÞ kinh tÕ nh­ rong c©u, rong m¬ v.v... Bªn c¹nh ®ã, cßn rÊt nhiÒu loµi ®Æc s¶n quÝ nh­ bµo ng­, ®åi måi, chim biÓn vµ cã thÓ khai th¸c v©y c¸, bãng c¸, ngäc trai, v.v... BÞ chi phèi bëi ®Æc thï cña vïng biÓn nhiÖt ®íi, nguån lîi thuû s¶n n­íc ta cã thµnh phÇn loµi ®a d¹ng, kÝch th­íc c¸ thÓ nhá, tèc ®é t¸i t¹o nguån lîi cao. ChÕ ®é giã mïa t¹o nªn sù thay ®æi c¨n b¶n ®iÒu kiÖn h¶i d­¬ng häc, lµm cho sù ph©n bè cña c¸ còng thay ®æi râ rµng, sèng ph©n t¸n víi quy m« ®µn nhá. Tû lÖ ®µn c¸ nhá cã kÝch th­íc d­íi 5 x 20m chiÕm tíi 82% sè ®µn c¸, c¸c ®µn võa (10 x 20m) chiÕm 15%, c¸c ®µn lín (20 x 50m trë lªn) chØ chiÕm 0,7% vµ c¸c ®µn rÊt lín (20 x 500m) chØ chiÕm 0,1% tæng sè ®µn c¸. Sè ®µn c¸ mang ®Æc ®iÓm sinh th¸i vïng gÇn bê chiÕm 68%, c¸c ®µn mang tÝnh ®¹i d­¬ng chØ chiÕm 32%. Ph©n bè tr÷ l­îng vµ kh¶ n¨ng khai th¸c c¸ ®¸y tËp trung chñ yÕu ë vïng biÓn cã ®é s©u d­íi 50m (56,2%), tiÕp ®ã lµ vïng s©u tõ 51 - 100m (23,4%). Theo sè liÖu thèng kª, kh¶ n¨ng cho phÐp khai th¸c c¸ biÓn ViÖt Nam bao gåm c¶ c¸ næi vµ c¸ ®¸y ë khu vùc gÇn bê cã thÓ duy tr× ë møc 600.000 tÊn/n¨m. NÕu kÓ c¶ c¸c h¶i s¶n kh¸c, s¶n l­îng cho phÐp khai th¸c æn ®Þnh ë møc 700.000 tÊn/n¨m, thÊp h¬n so víi s¶n l­îng ®· khai th¸c ë khu vùc nµy h»ng n¨m trong mét sè n¨m qua. Trong khi ®ã, nguån lîi vïng xa bê cßn lín, ch­a khai th¸c hÕt. Theo vïng vµ theo ®é s©u, nguån lîi c¸ còng kh¸c nhau. Vïng biÓn §«ng Nam Bé cho kh¶ n¨ng khai th¸c h¶i s¶n xa bê lín nhÊt, chiÕm 49,7% kh¶ n¨ng khai th¸c c¶ n­íc, tiÕp ®ã lµ VÞnh B¾c Bé (16,0%), biÓn miÒn Trung (14,3%), T©y Nam Bé (11,9%), c¸c gß næi (0,15%), c¸ næi ®¹i d­¬ng (7,1%), 2. Vµi nÐt vÒ ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam. ViÖc khai th¸c c¸c nguån lîi thuû s¶n ®Ó phôc vô nh÷ng nhu cÇu ®a d¹ng cña con ng­êi nh­ lµm thùc phÈm, ®å trang søc, thuèc ch÷a bÖnh, ... ®· cã tõ l©u ®êi cïng víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña d©n téc ViÖt Nam. Tuy vËy, tr¶i qua hµng ngh×n n¨m, nghÒ c¸ ViÖt Nam, tr­íc hÕt lµ nghÒ ®¸nh b¾t c¸ vÉn mang nÆng nÐt ®Æc tr­ng cña mét nÒn s¶n xuÊt tù cÊp, tù tóc vµ chØ ®ãng vai trß mét nghÒ phô cho d©n c­. M·i cho ®Õn nöa ®Çu cña thÕ kû nµy, nghÒ c¸ vÉn hÕt søc th« s¬, l¹c hËu vµ ch­a ®­îc xem nh­ mét ngµnh kinh tÕ. §Õn ngµy 5 th¸ng 10 n¨m 1961, ChÝnh phñ n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ ban hµnh NghÞ ®Þnh 150 CP quy ®Þnh nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tæ chøc bé m¸y cña Tæng côc Thuû s¶n. §©y lµ thêi ®iÓm ra ®êi cña ngµnh Thuû s¶n ViÖt Nam nh­ mét chÝnh thÓ ngµnh kinh tÕ - kü thuËt cña ®Êt n­íc, ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn vÒ khai th¸c, nu«i trång, hËu cÇn dÞch vô, chÕ biÕn, nghiªn cøu khoa häc vµ më réng hîp t¸c quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn. Còng trong thêi kú ®ã, nghÒ c¸ phÝa Nam ®­îc qu¶n lý bëi Nha Ng­ nghiÖp thuéc chÝnh quyÒn Sµi Gßn. Tõ khi thµnh lËp c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ®Çu tiªn cña ngµnh vµ còng chÝnh lµ thêi ®iÓm ra ®êi cña mét ngµnh kinh tÕ - kü thuËt míi cña ®Êt n­íc, ®Õn n¨m 2000, ngµnh Thuû s¶n ®· ®i qua chÆng ®­êng 40 n¨m x©y dùng vµ tr­ëng thµnh. §ã lµ mét chÆng ®­êng dµi víi nhiÒu th¨ng trÇm, biÕn ®éng. Song ®øng vÒ gãc ®é tæng quan, cã thÓ chia thµnh 2 thêi kú chÝnh. Thêi kú thø nhÊt, tr­íc n¨m 1980, ngµnh Thuû s¶n ViÖt Nam vÒ c¬ b¶n vÉn lµ mét ngµnh kinh tÕ tù cÊp, tù tóc, thiªn vÒ khai th¸c nh÷ng tiÒm n¨ng s½n cã cña thiªn nhiªn theo kiÓu "h¸i, l­îm" : C¬ chÕ qu¶n lý kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung kÐo dµi, tiªu thô theo c¸ch giao nép s¶n phÈm ®· khiÕn chóng ta quen ®¸nh gi¸ thµnh tÝch theo tÊn, theo t¹, bÊt kÓ gi¸ trÞ, triÖt tiªu tÝnh hµng ho¸ cña s¶n phÈm. §iÒu ®ã dÉn tíi sù suy kiÖt cña c¸c ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt, ®­a ngµnh tíi bê vùc suy tho¸i vµo cuèi nh÷ng n¨m 70. Thêi kú thø hai, tõ n¨m 1980 ®Õn nay, ®­îc më ®Çu b»ng chñ tr­¬ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ thö nghiÖm c¬ chÕ "Tù c©n ®èi, tù trang tr¶i" mµ thùc chÊt lµ chó träng n©ng cao gi¸ trÞ cña s¶n phÈm lµm ra nh»m t¹o nguån ®Çu t­ ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng ®· t¹o nguån ®éng lùc míi cho sù ph¸t triÓn. Ngµnh Thuû s¶n cã thÓ coi lµ mét ngµnh tiªn phong trong qu¸ tr×nh ®æi míi, chuyÓn h­íng sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta. Trong qu¸ tr×nh ®ã, tõ nh÷ng nghÒ s¶n xuÊt nhá bÐ, ngµnh ®· cã vÞ thÕ xøng ®¸ng vµ ®Õn n¨m 1993 ®· ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc chÝnh thøc x¸c ®Þnh lµ mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt n­íc. Tæng s¶n l­îng thuû s¶n ®· v­ît qua ng­ìng 1 triÖu tÊn vµo n¨m 1990. §Æc biÖt, n­íc ta ®· ®øng vµo hµng ngò nh÷ng n­íc cã s¶n l­îng khai th¸c h¶i s¶n trªn 1 triÖu tÊn kÓ tõ n¨m 1997. Kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ®· v­ît qua møc 500 triÖu ®«la n¨m 1995 vµ ®Õn n¨m 2002 kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ®¹t 2.023 tû USD. So víi n¨m 1980, ®Õn n¨m 2002 tæng s¶n l­îng t¨ng gÊp 6 lÇn, cßn gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng tíi 180 lÇn. (Xem B¶ng1.1) B¶ng 1.1: B¶ng tæng kÕt mét sè chØ tiªu cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam N¨m Tæng s¶n l­îng thñy s¶n (tÊn) S¶n l­îng khai th¸c h¶i s¶n (tÊn) S¶n l­îng nu«i thñy s¶n (tÊn) Gi¸ trÞ xuÊt khÈu (1.000 USD) Tæng sè tµu thuyÒn (chiÕc) DiÖn tÝch mÆt n­íc nu«i trång thuû s¶n (ha) Sè lao ®éng (1.000 ng­êi) 1990 1.019.000 709.000 310.000 205.000 72.723 491.723 1.860 1991 1.062.1630 714.253 347.910 262.234 72.043 489.833 2.100 1992 1.097.830 746.570 351.260 305.630 83.972 577.538 2.350 1993 1.116.169 793.324 368.604 368.435 93.147 600.000 2.570 1994 1.211.496 878.474 333.022 458.200 93.672 576.000 2.810 1995 1.344.140 928.860 415.280 550.100 95.700 581.000 3.030 1996 1.373.500 962.500 411.000 670.000 97.700 585.000 3.120 1997 1.570.000 1.062.000 481.000 776.000 71.500 600.000 3.420 1998 1.668.530 1.130.660 537.870 858.600 71.799 626.330 3.560 1999 1.827.310 1.212.800 614.510 971.120 73.397 630.000 3.570 2000 2.773.585 1.787.200 986.358 1470.00 73.976 810.420 3.623 2001 3.320.754 2.187.700 1.133.054 1760.00 74.253 879.640 3.790 2002 3.816.981 2.342.540 1.474.441 2023.00 74.824 896.253 3.980 Nguån: B¸o c¸o tæng kÕt h»ng n¨m cña Bé Thñy s¶n II./ VÞ trÝ, vai trß cña XuÊt khÈu thuû s¶n trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. 1. Ngµnh thuû s¶n xuÊt khÈu víi vÊn ®Ò t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Tõ l©u thuû s¶n ®· ®­îc coi lµ mét ngµnh hµng thiÕt yÕu vµ ®ù¬c ­a chuéng tiªu dïng ë rÊt nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Víi 3260 km bê biÓn vµ vïng biÓn ®Æc quyÒn kinh tÕ réng trªn 1 triÖu c©y sè vu«ng n­íc ta cã mét vÞ trÝ ®Þa lý vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn ­u ®·i gióp thuËn lîi cho viÖc khai th¸c, nu«i trång thuû s¶n. MÆc dï ch­a cã ®ñ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu tra vµ ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ c¸c nguån lîi, ®Æc biÖt lµ ngoµi kh¬i, nh­ng theo sè liÖu thèng kª hµng n¨m cho thÊy ViÖt Nam khai th¸c ®­îc kho¶ng 1,2-1,4 triÖu tÊn thuû s¶n. Trong ®ã ngoµi c¸ cßn cã kho¶ng 50-60 ngh×n tÊn t«m biÓn, 30-40 ngh×n tÊn mùc vµ nhiÒu ®Æc s¶n cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. XuÊt ph¸t tõ tiÒm n¨ng thiªn nhiªn to lín, ta thÊy ®­îc vai trß quan träng cu¶ ngµnh thuû s¶n trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi . §Æc biÖt trong 15 n¨m qua víi nhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh chãng, s¶n l­îng khai th¸c vµ gÝa trÞ xuÊt khÈu t¨ng m¹nh, ngµnh thuû s¶n ngµy cµng ®­îc x¸c ®Þnh râ lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän vµ lµ mét trong nh÷ng h­íng ­u tiªn cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc hiÖn nay. C¸c kÕt qu¶ trong qu¸ khø ®· cho thÊy nghÒ ®¸nh b¾t vµ nu«i trång thuû s¶n cã vai trß quan träng nh­ thÕ nµo trong viÖc hç trî c«ng ¨n viÖc lµm ë vïng n«ng th«n. Nã còng ®· chøng minh tiÒm n¨ng cña ngµnh thuû s¶n ®ãng gãp cho thu nhËp ngo¹i tÖ vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ. Theo b¸o c¸o cña Bé Thñy s¶n, trong kho¶ng 10 n¨m qua, lao ®éng thuû s¶n còng ®· t¨ng lªn gÇn 10 lÇn: tõ 380.000 ng­êi vµo n¨m 1980 lªn 3.350.000 ng­êi vµo n¨m 1998 vµ ®Õn n¨m 2002 lµ 3.980.000 ng­êi. N¨m 2002, víi tæng s¶n l­îng 3.816.981 tÊn thuû s¶n, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 2.022 tû ®«la. Theo tµi liÖu trªn trang web cña Bé Thuû s¶n www.vasep.com.vn. Nh÷ng n¨m qua lµ giai ®o¹n t¨ng tr­ëng liªn tôc cña ngµnh thuû s¶n trªn mäi mÆt. Ngoµi c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­, ®æi míi qu¶n lý nh»m t¹o ra s¶n phÈm b¾t kÞp víi yªu cÇu cña c¸c thÞ tr­êng nhËp khÈu, Bé Thñy s¶n ®· cïng c¸c doanh nghiÖp ®æi míi c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i, tiÕp thÞ. Ngµnh thuû s¶n chñ ®éng tæ chøc ®oµn doanh nghiÖp ®i t×m kiÕm kh¸ch hµng, tham gia c¸c héi chî quèc tÕ lín vÒ thuû s¶n ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm, tiÕp xóc giao l­u t×m ®èi t¸c míi. B»ng c¸ch ®ã, ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam vÉn duy tr× ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng ngay c¶ trong nh÷ng thêi kú khã kh¨n nhÊt, nh­ thêi kú khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc 1998 còng ®¹t møc t¨ng 10%. B¶ng 1.2. TØ lÖ ®ãng gãp GDP cña c¸c ngµnh kinh tÕ ViÖt Nam n¨m 2002. C¸c lÜnh vùc kinh tÕ Tû lÖ trong GDP (%) Møc ®ãng gãp (ngh×n tû VND). N«ng nghiÖp (kÓ c¶ thuû s¶n) 25,3 112,9 C«ng nghiÖp, x©y dùng 36.6 157,3 DÞch vô 38,1 183,9 GDP 100,0 454,1 Nguån: Bé Th­¬ng m¹i, Tæng côc thèng kª. Ngµnh thuû s¶n thùc sù lµ mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän ®ãng gãp 7% GDP, dù tÝnh ®Õn n¨m 2010 sÏ thu hót kho¶ng 4,4 triÖu lao ®éng trong c¶ n­íc. Ngoµi ra, ngµnh thuû s¶n còng gãp phÇn ®¶m b¶o an ninh quèc phßng trªn vïng biÓn cña Tæ quèc. Bªn c¹nh ®ã ngµnh thuû s¶n ®ãng gãp kh¸ m¹nh mÏ vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ nãi chung cña ViÖt Nam. N¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n lµ 2,022 tû USD, chiÕm 10,24% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, chØ sau xuÊt khÈu dÇu th« 3,501 tû USD vµ dÖt may 2,592 tû USD B¸o c¸o chÝnh phñ. . C¸c xÝ nghiÖp thuéc ngµnh thuû s¶n n»m trong sè c¸c xÝ nghiÖp ®Çu tiªn ®­îc h­ëng lîi Ých ®Çy ®ñ khi chÝnh phñ cho phÐp tù do ho¸ c¸c xÝ nghiÖp Nhµ n­íc. §iÒu nµy ®· dÉn ®Õn viÖc h×nh thµnh mét trong nh÷ng ngµnh xuÊt khÈu n¨ng ®éng nhÊt ViÖt Nam. XuÊt khÈu thuû s¶n chñ yÕu lµ t«m. Trong n¨m 1998, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· t¨ng dÇn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®Æc biÖt ngµy 1/10/2000, ngµnh thuû s¶n v­ît ng­ìng xuÊt khÈu 1 tû ®«la. Ngµnh còng v­ît kÕ ho¹ch 1.940.000 tÊn tæng s¶n l­îng thuû s¶n tr­íc thêi gian 2 th¸ng. §iÒu nµy cµng kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña ngµnh nh­ mét mòi nhän trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. 2. Ngµnh thuû s¶n xuÊt khÈu víi vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Nh×n l¹i chÆng ®­êng ph¸t triÓn cña ngµnh thuû s¶n trong thêi gian qua, ngoµi sù t¨ng tr­ëng ®¸nh dÊu b»ng nh÷ng con sè nªu trªn, cã thÓ thÊy ®­îc nh÷ng biÕn ®æi vÒ chÊt thùc sù gãp phÇn vµo sù lín m¹nh tiÕp tôc cña ngµnh. NghÒ thuû s¶n tõ tù cung tù cÊp ®· trë thµnh mét nghÒ cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸. Tõ chç nu«i trång chØ phôc vô cho nhu cÇu c¸ t­¬i néi ®Þa, ®Õn nay ngoµi t«m, c¸c thuû ®Æc s¶n xuÊt khÈu còng ®· ®­îc x¸c ®Þnh lµ ®èi t­îng chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn nu«i trång vµ mang l¹i lîi nhuËn cao. Ph¸t triÓn nu«i trång thñy s¶n sÏ gãp phÇn lµm chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n, t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp, c¶i thiÖn møc sèng cho n«ng, ng­ d©n, gãp phÇn x©y dùng trËt tù x· héi, an ninh n«ng th«n, vïng biÓn, biªn giíi, vïng s©u, vïng xa. C¶ n­íc hiÖn cã h¬n 600.000 hÐcta nu«i trång thuû s¶n ngät, mÆn, lî. §¸ng kÓ lµ s¶n l­îng t«m phôc vô ë n­íc ta ®· ®øng vµo hµng thø 5 trªn thÕ giíi. Kh¶o s¸t míi ®©y cña ViÖn nghiªn cøu nu«i trång thñy s¶n II cho thÊy, vïng nu«i t«m tËp trung cña c¶ n­íc lµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Ngoµi ra, viÖc nu«i c¸ biÓn cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao nh­: song, hång, cam, giá, v­îc… còng ®­îc nhiÒu ®Þa ph­¬ng cho ng­ d©n vay vèn ®Çu t­. Theo yªu cÇu cña thÞ tr­êng EU (Liªn minh ch©u ¢u), ta còng tiÕn hµnh viÖc nu«i nhuyÔn thÓ hai m¶nh vá ven bê ®Ó xuÊt khÈu. C«ng nghiÖp chÕ biÕn thñy s¶n xuÊt khÈu mµ chñ yÕu lµ c«ng nghiÖp ®«ng l¹nh, cho ®Õn nay, toµn ngµnh ®· cã trªn 250 nhµ m¸y chÕ biÕn c«ng nghiÖp. C«ng suÊt chÕ biÕn theo thiÕt kÕ vµo kho¶ng 1.000 tÊn thµnh phÈm mçi ngµy, t¨ng gÊp 2,5 lÇn vÒ sè l­îng nhµ m¸y vµ gÊp ba lÇn vÒ c«ng suÊt so víi n¨m 1999. §Æc biÖt, ®Õn nay ®· cã 61 nhµ m¸y ®­îc EU cÊp m· sè xuÊt khÈu vµo tÊt c¶ c¸c n­íc trong thÞ tr­êng nµy vµ 100 nhµ m¸y ®­îc c«ng nhËn ¸p dông HACCP (HÖ thèng ph©n tÝch t¹i ®iÓm kiÓm so¸t tíi h¹n) ®Ó xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü. §©y lµ mét sù tiÕn bé rÊt lín nÕu so víi bèn n¨m tr­íc ®©y hoµn toµn kh«ng cã nhµ m¸y nµo ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu nµy. Sù ®ãng gãp ®¸ng kÓ cña khoa häc c«ng nghÖ ®· ®­îc x©y dùng vµ ¸p dông trong 15 n¨m gÇn ®©y. Tr­íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn kü thuËt sinh s¶n nh©n t¹o ®Ó t¹o nguån t«m gièng vµo cuèi nh÷ng n¨m 80, cung cÊp hµng n¨m h¬n 1 tû con gièng c¸c cì. Trong ®¸nh b¾t dÇn t¹o ra c¸c c«ng nghÖ ®Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu nghÒ khai th¸c, du nhËp c«ng nghÖ míi vµ c¸c ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i tõ n­íc ngoµi ®Ó cã thÓ v­¬n ra khai th¸c xa bê. Ho¹t ®éng hîp t¸c quèc tÕ xÐt c¶ ba mÆt: thÞ tr­êng xuÊt khÈu, nguån vèn n­íc ngoµi vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ ®Òu ®¹t nh÷ng kÕt qu¶ khÝch lÖ. Tõ c¬ chÕ lÊy ph¸t triÓn xuÊt khÈu ®Ó tù c©n ®èi, tù trang tr¶i, t¹o vèn ®Çu t­ cho khai th¸c vµ nu«i trång, qua thêi kú Nhµ n­íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, ®Õn nay s¶n phÈm thuû s¶n cña n­íc ta ®· cã mÆt ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi víi mét sè s¶n phÈm b¾t ®Çu cã uy tÝn trªn nh÷ng thÞ tr­êng khã tÝnh. 3. Ngµnh thuû s¶n xuÊt khÈu víi vÊn ®Ò x· héi. D­íi ®©y lµ mét sè mÆt ®¹t ®­îc khi ph¸t triÓn ngµnh nu«i trång, ®¸nh b¾t vµ xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam : - T¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm, t¨ng thu nhËp vµ møc sèng cña c¸c céng ®ång ®¸nh b¾t vµ nu«i trång thuû s¶n. - T¨ng sù ®ãng gãp cña ngµnh thuû s¶n vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi trong n­íc, bao gåm æn ®Þnh x· héi vµ an ninh quèc gia. - C¶i thiÖn tiªu chuÈn dinh d­ìng cña nh©n d©n b»ng c¸ch cung cÊp c¸ vµ h¶i s¶n cho tiªu thô néi ®Þa. - T¨ng xuÊt khÈu vµ thu ngo¹i tÖ. D©n sè ViÖt Nam cã kho¶ng 78 triÖu ng­êi trong ®ã cã kho¶ng 62,4 triÖu ng­êi, chiÕm 80% sèng ë vïng n«ng th«n vµ 15,6 triÖu ng­êi chiÕm 20% sèng ë ®« thÞ. Tû lÖ n÷ lµ 55,6% vµ nam lµ 44,4%. B¶ng 1.3 Sè lao ®éng trong nghÒ ®¸nh b¾t c¸ ë ViÖt Nam. §¬n vÞ 1000 ng­êi N¨m 1986 1990 1995 1996 1997 2001 2002 Sè lao ®éng 1.270 1.860 3.030 3.120 3.210 3.740 3980 Nguån: Th«ng tin khoa häc vµ c«ng nghÖ Thñy s¶n sè th¸ng 3/2002 Lao ®éng nghÒ c¸ víi h¬n 3 triÖu ng­êi, chiÕm 10% tæng sè lao ®éng x· héi trong ®ã nhiÒu nhÊt lµ nu«i trång thñy s¶n cã 2.219.400 ng­êi, ®¸nh b¾t 435.000 ng­êi, chÕ biÕn 250.000 ng­êi. Sè lao ®éng sèng phô thuéc vµo ngµnh Thñy s¶n ngµy cµng t¨ng. N¨m 2002 t¨ng thªm 2710 ng­êi tøc b»ng 313.38% so víi n¨m 1986. D©n sè n­íc ta ngµy cµng nhiÒu, ®Æc biÖt vÉn t¨ng m¹nh ë c¸c vïng n«ng th«n th× ®©y lµ mét ngµnh quan träng thu hót lao ®éng gi¶m bít thÊt nghiÖp cho mét ®Êt n­íc cßn nghÌo vµ l¹c hËu nh­ n­íc ta. Sù ®ãng gãp cña ngµnh thuû s¶n víi môc tiªu dinh d­ìng quèc d©n còng ®­îc t¨ng c­êng. Cung cÊp c¸ vµ c¸c s¶n phÈm thuû s¶n c¶ n­íc t¨ng tõ møc 11,5 kg n¨m 1998 lªn 17,5 kg mét ®Çu ng­êi n¨m 2002. Møc t¨ng tr­ëng nµy cã tÝnh ®Õn nhu cÇu dinh d­ìng cña sè d©n t¨ng. ViÖc ®Èy m¹nh hiÖn ®¹i hãa vµ c«ng nghiÖp ho¸ nghÒ c¸ vµ nu«i trång thuû s¶n sÏ t¨ng c­êng n¨ng lùc cña ngµnh nµy. B»ng c¸ch ®ã sÏ t¨ng sù ®ãng gãp cña ngµnh ®èi víi x· héi. HiÖn ®¹i ho¸ vµ ph¸t triÓn sÏ gióp thiÕt lËp c¸c ngµnh c«ng nghiÖp míi vµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp ®· hoµn thiÖn t¹i c¸c vïng ven biÓn vµ sÏ n©ng cao vai trß cña ngµnh thuû s¶n ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. III./ Chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng, Nhµ n­íc ViÖt Nam ®èi víi ngµnh thuû s¶n vµ xuÊt khÈu thuû s¶n. Thùc hiÖn tiÕn tr×nh ®æi míi, b»ng nç lùc to lín ViÖt Nam ®· phÊn ®Êu v­¬n lªn trë thµnh mét quèc gia cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao. Víi sù t¨ng tr­ëng ®ã ViÖt Nam ®· cã nh÷ng c¶i thiÖn ®¸ng kÓ vÒ nÒn t¶ng kinh tÕ – x· héi, trë thµnh thµnh viªn tÝch cùc ë khu vùc §«ng Nam ¸ vµ trong céng ®ång quèc tÕ. V× vËy nhiÖm vô ®Æt ra cho ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i cña §¶ng ta lµ “më réng thÞ tr­êng, ®æi míi c¬ cÊu vµ n©ng cao chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu cã khèi l­îng vµ gi¸ trÞ lín. Cñng cè thÞ tr­êng quen thuéc, kh«i phôc quan hÖ víi thÞ tr­êng truyÒn thèng, t×m thÞ tr­êng vµ b¹n hµng míi, l©u dµi;gi¶m xuÊt nhËp khÈu qua thÞ tr­êng trung gian .Thùc hiÖn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu”. V¨n kiÖn §¹i héi VIII cña §¶ng, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1996, tr.26 Trong sù ph¸t triÓn chung ®ã, ngµnh thuû s¶n ®· cã ®ãng gãp quan träng. Vµo nh÷ng n¨m 80, s¶n xuÊt kinh doanh thuû s¶n cßn ë møc rÊt khiªm tèn, ®Õn nay ®· v­¬n lªn ®øng thø 19 vÒ s¶n l­îng, xÕp thø 30 vÒ gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu, thø 5 vÒ s¶n l­îng t«m nu«i trªn thÕ giíi. VÞ thÕ cña thuû s¶n ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ kh«ng ngõng ®­îc cñng cè vµ më réng. §Ó ®Èy m¹nh ph¸t triÓn thuû s¶n, bªn c¹nh viÖc ph¸t huy cao ®é nguån lùc bªn ngoµi, kÕt hîp víi nh÷ng chÝnh s¸ch thÝch hîp cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· t¹o thªm nguån lùc cho thuû s¶n ph¸t triÓn. V¨n kiÖn §¹i héi VIII cña §¶ng kh¼ng ®Þnh vai trß cña thuû s¶n trong ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n: “Ph¸t triÓn nghÒ nu«i trång thuû h¶i s¶n, tæ chøc tèt c¸c dÞch vô hËu cÇn phôc vô nu«i trång. Qu¶n lý tèt viÖc khai th¸c, b¶o vÖ c¸c nguån lîi thñy h¶i s¶n, khuyÕn khÝch hç trî ng­ d©n tù s¾m ph­¬ng tiÖn vµ tæ chøc khai th¸c thuû h¶i s¶n nhÊt lµ c¸c nghÒ ®¸nh b¾t xa bê. TiÕp tôc ®iÒu tra, nghiªn cøu tµi nguyªn sinh vËt biÓn ®Ó cã kÕ ho¹ch khai th¸c, b¶o vÖ, chèng « nhiÔm m«i tr­êng biÓn, s«ng ngßi, ao hå. §Õn n¨m 2002 cã diÖn tÝch nu«i trång thñy s¶n trªn 80 v¹n ha, khai th¸c kho¶ng 2,2-2,3 triÖu tÊn (nu«i trång kho¶ng 1,4 triÖu tÊn), xuÊt khÈu thuû h¶i s¶n kho¶ng 2,0-2,1 tû USD” V¨n kiÖn §¹i héi VIII cña §¶ng, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1996, tr.50. Ngoµi ra, thuû s¶n còng lµ mét trong nh÷ng ngµnh ®­îc “®Çu t­ vèn ®Ó ph¸t triÓn m¹nh” t­¬ng ®­¬ng víi c¸c ngµnh kh¸c nh­ chÌ, cµ phª, cao su ,thÞt,s÷a… Tõ §¹i héi §¶ng VIII n¨m 1996 ®Õn n¨m 1998, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ra QuyÕt ®Þnh sè 251/1998/Q§-TTg ngµy2/12/1998 phª duyÖt ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n ®Õn n¨m 2005. Ch­¬ng tr×nh nµy ®­îc thùc hiÖn víi môc tiªu: §Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh thuû s¶n, kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ®· t¨ng nhanh, ®¹t 1,1 tû ®«la vµo n¨m 2000 vµ 2,5 tû ®«la vµo n¨m 2005; ®­a kinh tÕ thuû s¶n ph¸t triÓn thµnh ngµnh mòi nhän trong nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n, c¶i thiÖn bé mÆt n«ng th«n vµ ven biÓn, ®ång thêi gãp phÇn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng sinh th¸i. G¾n chÕ biÕn, xuÊt khÈu thuû s¶n víi nu«i trång, khai th¸c, b¶o qu¶n nguyªn liÖu vµ tiªu thô s¶n phÈm, t¹o c¬ së v÷ng ch¾c cho s¶n xuÊt vµ khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng thuû s¶n, n©ng cao chÊt l­îng, gi¶m gi¸ thµnh, t¨ng hiÖu qu¶ vµ t¨ng tÝch luü lµ ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, gi÷ v÷ng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiªu thô hµng thuû s¶n ViÖt Nam. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu trªn, nhiÖm vô ®Æt ra tr­íc m¾t ®èi víi ngµnh thñy s¶n lµ: Ph¸t triÓn nu«i trång, khai th¸c, ®¶m b¶o ®ñ nguyªn liÖu phôc vô cho chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu. §­a nu«i trång thuû s¶n trë thµnh nguån chÝnh cung cÊp nguyªn liÖu cho xuÊt khÈu. Ph¸t triÓn nu«i t«m, tæ chøc réng r·i viÖc nu«i c¸ biÓn cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao, më réng vµ khuyÕn khÝch viÖc nu«i c¸c loµi thuû s¶n n­íc ngät phôc vô xuÊt khÈu. TiÕp tôc c¶i tiÕn nghÒ nghiÖp vµ c«ng nghÖ khai th¸c h¶i s¶n, tõng b­íc x©y dùng ®éi tµu ®¸nh c¸ xa bê ®Ó khai th¸c hîp lý nguån lîi ven biÓn ®i ®«i víi khai th¸c cã hiÖu qu¶ nguån lîi h¶i s¶n xa bê, nh»m t¨ng nhanh tû träng s¶n l­îng h¶i s¶n cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu trong tæng s¶n l­îng h¶i s¶n khai th¸c ®¹t 20 ®Õn 25% vµo n¨m 2003 vµ trªn 22 ®Õn 24% vµo n¨m 2005. T¨ng c­êng trang thiÕt bÞ vµ ph­¬ng tiÖn b¶o qu¶n trªn c¸c tµu c¸, tõng b­íc ®Çu t­ ®ãng míi ®éi tµu chuyªn m«n ho¸ ®Ó b¶o qu¶n, vËn chuyÓn s¶n phÈm h¶i s¶n, cung cÊp c¸c dÞch vô ngoµi kh¬i; x©y dùng míi n©ng cÊp hÖ thèng c¶ng c¸, chî c¸ ®Ó thay ®æi c«ng nghÖ b¶o qu¶n sau thu ho¹ch, nh»m n©ng cao chÊt l­îng nguyªn liÖu chÕ biÕn xuÊt khÈu. KhuyÕn khÝch viÖc nhËp khÈu nguyªn liÖu thuû s¶n ®Ó chÕ biÕn t¸i xuÊt khÈu, t¹o thªm viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c«ng suÊt cña c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n ®Ó tiÕp tôc ®Çu t­ n©ng cÊp vµ x©y dùng míi, cô thÓ lµ: - §Çu t­ x©y dùng míi mét sè c¬ së chÕ biÕn ®i ®«i víi më réng, n©ng cÊp ®ång bé c¶ vÒ c¬ së h¹ tÇng, ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi trang thiÕt bÞ, thùc hiÖn ®Çu t­ chiÒu s©u cho sè c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n hiÖn cã, cã ®ñ ®iÒu kiÖn më réng n©ng cÊp trªn c¬ së tÝnh to¸n kü vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña tõng c¬ së, n©ng c«ng suÊt chÕ biÕn lªn 1.300 tÊn s¶n phÈm /ngµy vµo n¨m 2003 vµ 1.500 tÊn s¶n phÈm/ ngµy vµo n¨m 2005; ®ång thêi ®Èy m¹nh viÖc ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng tiªn tiÕn phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2003 c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n ®Òu ®­îc ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng tiªn tiÕn,®¶m b¶o an toµn vÖ sinh thùc phÈm vµ chÊt l­îng s¶n phÈm xuÊt khÈu. - Më réng chñng lo¹i vµ khèi l­îng c¸c mÆt hµng thuû s¶n chÕ biÕn cã gi¸ trÞ gia t¨ng, ®­a tû träng mÆt hµng cã gi¸ trÞ gia t¨ng tõ 17,5% hiÖn nay lªn 25% ®Õn 30% vµo n¨m 2003 vµ 40% ®Õn 45% vµo n¨m 2005. - N©ng tû träng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng thuû s¶n t­¬i sèng tõ 4% ®Õn 5% trong tæng s¶n phÈm xuÊt khÈu hiÖn nay lªn 12% vµo n¨m 2003 vµ 14% vµo n¨m 2005. QuyÕt ®Þnh nªu râ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thùc hiÖn, ®ã lµ gièng (t«m, c¸, b¶o tån gièng) thøc ¨n cho thuû s¶n; thÞ tr­êng; khoa häc c«ng nghÖ, ®æi míi quan hÖ s¶n xuÊt; ®µo t¹o c¸n bé, chÝnh s¸ch ®Çu t­, chÝnh s¸ch thuÕ vµ vÒ hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi. KÕ tôc vµ ph¸t huy tinh thÇn cña §¹i héi §¶ng VIII, §¹i héi §¶ng IX còng ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ, trong ®ã cã ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn. B¸o c¸o chÝnh trÞ cña cã nªu râ: “Ph¸t triÓn m¹nh kinh tÕ biÓn kÕt hîp víi b¶o vÖ vïng biÓn: më réng nu«i trång vµ ®¸nh b¾t, chÕ biÕn h¶i s¶n, tiÕn ra biÓn xa; khai th¸c vµ chÕ biÕn dÇu khÝ; ph¸t triÓn vËn t¶i viÔn d­¬ng, du lÞch vµ dÞch vô; b¶o vÖ m«i tr­êng vµ an ninh vïng biÓn”. B¸o c¸o chÝnh trÞ §¹i héi IX cña §¶ng, b¸o._. “Nh©n d©n” sè 16639, ngµy 3/2/2001. Ch­¬ng II T×nh h×nh xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam trong thêi gian gÇn ®©y I./ T×nh h×nh thÞ tr­êng thuû s¶n thÕ giíi. 1. §Æc ®iÓm thÞ tr­êng thuû s¶n thÕ giíi. Theo thèng kª cña Tæ chøc l­¬ng n«ng (FAO) hiÖn nay trªn thÕ giíi cã 179 quèc gia ë ®ã nh©n d©n sö dông thuû s¶n lµm thùc phÈm. Do ®iÒu kiÖn tù nhiªn, t×nh h×nh kinh tÕ, phong tôc tËp qu¸n hay t«n gi¸o mµ møc ®é sö dông thuû s¶n lµm thùc phÈm cña c¸c quèc gia cña c¸c d©n téc rÊt kh¸c nhau. L­îng tتu thô thuû s¶n ®­îc tÝnh theo møc ®é trung b×nh lµ: 13,1kg thuû s¶n/ ng­êi/ n¨m trªn toµn thÕ giíi. Trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp niªn 90, tæng s¶n l­îng thuû s¶n trªn thÕ giíi t¨ng rÊt chËm, trung b×nh 0,23%/ n¨m thÊp h¬n so víi møc b×nh qu©n 3% cña nh÷ng n¨m trong thËp niªn 80. Nh­ng tæng s¶n l­îng thuû s¶n thÕ giíi n¨m 1999 lµ 126,17 triÖu tÊn t¨ng 7,8% so víi møc cña n¨m 1998. Së dÜ cã ®­îc møc t¨ng cao nh­ vËy lµ nhê vµo s¶n l­îng c¸ c¬m cña Pªru vµ Chilª t¨ng vät vµ s¶n l­îng nu«i trång thuû s¶n t¨ng ®Òu ®Æn. B¶ng 2.1 T×nh h×nh s¶n xuÊt thuû s¶n thÕ giíi. (§¬n vÞ 1000 tÊn) N¨m 1989 1990 1991 1992 1993 1998 1999 2000 2001 2002 Tæng s¶n l­îng 100.02 97.433 97.433 98.100 101.40 117.04 126.17 131.27 145.42 157.87 Nguån : The state of food anh agricuture FAO 2002. Nguån cung thuû s¶n trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi chñ yÕu do s¶n l­îng ®¸nh b¾t, s¶n l­îng nu«i trång, tuy cã t¨ng nh­ng vÉn chiÕm tû träng nhá (kho¶ng 26,3% trong tæng s¶n l­îng n¨m 2002). §èi víi mét sè lo¹i thuû s¶n quý hiÕm, nhu cÇu t¨ng cao nªn kh¶ n¨ng cung cÊp kh«ng theo kÞp lµm cho gi¸ lu«n cã xu thÕ t¨ng. “Theo b¸o c¸o cña FAO ®a sè c¸c loµi thñy s¶n trªn thÕ giíi hiÖn nay ®ang c¹n dÇn do bÞ khai th¸c qu¸ møc hoÆc khai th¸c kh«ng ®óng kü thuËt. Dù ®o¸n vÒ l©u dµi kh¶ n¨ng t¨ng s¶n l­îng khai th¸c nhiÒu loµi thñy s¶n sÏ bÞ h¹n chÕ”. Bµi “ThÞ tr­êng thñy s¶n thÕ giíi” cña t¸c gi¶ Anh Xu©n ®¨ng trªn t¹p chÝ TM sè 9 n¨m 2000 Mét ®Æc ®iÓm cña thuû s¶n thÕ giíi trong giai ®o¹n nµy lµ cã sù thay ®æi vÒ ng«i thø gi÷a c¸c quèc gia cã tæng s¶n l­îng thuû s¶n lín nhÊt trªn thÕ giíi. B¶ng 2.2: S¶n l­îng thuû s¶n cña c¸c quèc gia lín trªn thÕ giíi n¨m 2002 STT N­íc Tæng s¶n l­îng thuû s¶n (triÖu tÊn) 1 Trung Quèc 41,5 2 Pªru 8,55 3 NhËt B¶n 6.1 4 Chilª 5,5 5 Mü 5,12 6 In®«nªxia 4,75 7 Nga 5,1 8 Th¸i Lan 3,55 9 Nauy 3,17 10 Hµn Quèc 2,54 Nguån: Bé Thuû s¶n. Nh­ vËy, NhËt B¶n liªn tiÕp trong hai thËp kû gi÷ vÞ trÝ sè mét thÕ giíi ®Õn nay ®· bÞ lïi xuèng hµng thø ba vµ khã lßng trë l¹i ng«i ®Çu b¶ng v× ®· c¸ch qu¸ xa s¶n l­îng cña Trung Quèc. Liªn bang Nga còng trong hai thËp kû lu«n gi÷ vÞ trÝ sè hai (cã mét lÇn gi÷ vÞ trÝ sè mét n¨m 1980) nay ®ang trªn ®µ tr­ît xuèng vÞ trÝ thø s¸u (1995) råi thø 7 trong n¨m 1999 vµ ®· gi÷ vÞ trÝ thø s¸u trong n¨m 2002. 2. T×nh h×nh nhu cÇu thuû s¶n trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. * Xu h­íng tiªu dïng thay ®æi. Chóng ta ®Òu biÕt thuû s¶n lµ mét trong c¸c nguån quan träng cung cÊp pr«tªin cho con ng­êi. Theo nghiªn cøu khoa häc cho thÊy ®¹m tõ thuû s¶n kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o l­îng calo cao mµ cßn cã lîi cho søc khoÎ, tr¸nh ®­îc bÖnh th­êng thÊy do dïng qu¸ nhiÒu ®¹m vµ mì tõ nh÷ng ®éng vËt c¹n nh­ thÞt, trøng, s÷a… Thªm vµo ®ã, c«ng nghÖ b¶o qu¶n chÕ biÕn ®· lµm cho h­¬ng vÞ thùc phÈm thuû s¶n ngµy cµng hÊp dÉn. Nh÷ng lý do ®ã dÉn ®Õn nhu cÇu thuû s¶n t¨ng m¹nh. Nã kh«ng chØ t¨ng ë c¸c n­íc cã tËp qu¸n sö dông truyÒn thèng mµ c¶ ë nh÷ng n­íc chuyªn dïng thùc phÈm tõ gia sóc, gia cÇm. “Xu h­íng tiªu thô hiÖn nay lµ ng­êi tiªu dïng th­êng ®ßi hái nh÷ng lo¹i thùc phÈm lµnh m¹nh mµ khi sö dông kh«ng tèn nhiÒu thêi gian chÕ biÕn. Do ®ã, ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n ®ang cã c¬ héi ph¸t triÓn thÞ tr­êng thñy s¶n ®· chÕ biÕn ®ang t¨ng m¹nh, ë ®ã cã nhiÒu lo¹i ®­îc chÕ biÕn d­íi d¹ng ¨n liÒn rÊt tiÖn lîi cho ng­êi sö dông” T¹p chÝ Th­¬ng m¹i sè 9 n¨m 2000 . Nh­ vËy lµ c¸c s¶n phÈm s¬ chÕ hiÖn nay kh«ng ®­îc ng­êi tiªu dïng ­a chuéng. ViÖc xuÊt hµng d­íi d¹ng s¬ chÕ sÏ bÊt lîi ë nhiÒu mÆt nh­: kh«ng sö dông ®­îc nh©n c«ng trong n­íc, kh«ng tËn dông ®­îc hÕt gi¸ trÞ sö dông cña mÆt hµng, bÞ Ðp gi¸ do ®ã lîi nhuËn kh«ng cao. Ng­êi tiªu dïng hiÖn ®¹i cã xu h­íng sö dông hµng ho¸ mét c¸ch thuËn tiÖn h¬n, tøc lµ ph¶i ®­îc lµm s½n, kh«ng cÇn nÊu n­íng, cã thÓ ¨n liÒn, võa bæ võa dÔ b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn. Yªu cÇu nµy xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm h¹n chÕ cña thuû s¶n lµ dÔ bÞ h­ háng. Mét lý do kh¸c lµ ng­êi tiªu dïng cã qu¸ Ýt thêi gian dïng cho viÖc bÕp nóc, s¶n phÈm ®­îc chÕ biÕn s½n nh­ c¸ hép, ruèc c¸, c¸c s¶n phÈm kh« nh­ mùc, t«m, c¸… cã thÓ gi÷ ®­îc ®Çy ®ñ h­¬ng vÞ s½n cã cña thuû s¶n ®­îc ng­êi mua s½n sµng chÊp nhËn. *Nhu cÇu thuû s¶n ngµy cµng cao, chªnh lÖch cung cÇu ngµy cµng lín. Theo ®¸nh gi¸ cña giíi chuyªn m«n, trong nh÷ng n¨m tíi, nhu cÇu vÒ c¸ nãi riªng vµ thuû s¶n nãi chung cña thÕ giíi sÏ t¨ng chñ yÕu do 3 yÕu tè: t¨ng d©n sè, t¨ng thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi vµ t¨ng tèc ®é ®« thÞ ho¸ trªn ph¹m vi toµn cÇu. Víi møc sèng ngµy cµng ®­îc n©ng cao, khi nhu cÇu ¨n no mÆc Êm, thËm chÝ ¨n ngon mÆc ®Ñp ®· ®­îc tho¶ m·n th× nhu cÇu h­ëng thô sÏ n¶y sinh ë rÊt nhiÒu ®Þa ®iÓm tiªu dïng cao cÊp vµ nh÷ng ng­êi tiªu dïng sµnh sái, do ®ã s¶n phÈm thuû s¶n t­¬i sèng chÕ biÕn theo nh÷ng mãn kh¸c nhau míi ®­îc hä ­a thÝch vµ xu h­íng nµy lµ kh«ng thÓ bá qua. Nã ®·, ®ang vµ sÏ t¨ng m¹nh trong thêi gian tíi. “VÒ vÊn ®Ò nµy, trong b¸o c¸o cña FAO vÒ “Sù ®ãng gãp cña nghÒ c¸ trongviÖc b¶o ®¶m an toµn thùc phÈm” cho r»ng: Nhu cÇu c¸ t­¬i cña thÕ giíi vµo n¨m 2005 sÏ vµo kho¶ng 110 – 120 triÖu tÊn so víi møc 75- 80 triÖu tÊn n¨m 1995 vµ nhu cÇu thñy s¶n nãi chung sÏ vµo kho¶ng 140 –150 triÖu tÊn n¨m 2005 ” Bµi “ThÞ tr­êng thuû s¶n thÕ giíi“ t¹p chÝ th­¬ng m¹I sè 9n¨m 2000 . Víi d©n sè thÕ giíi 6 tû ng­êi n¨m 1999 th× l­îng tiªu thô c¸ trung b×nh theo ®Çu ng­êi trong mét n¨m kho¶ng 14 ®Õn 17 kg. 8,5 tû ng­êi trªn toµn cÇu vµo n¨m 2025 lµ con sè dù b¸o d©n sè thÕ giíi cña tæ chøc Liªn hîp quèc. Do vËy, “nÕu s¶n l­îng ®¸nh c¸ duy tr× ë møc 100 triÖu tÊn (kh«ng kÓ rong biÓn vµ ®éng vËt cã vó ë biÓn) vµ nhu cÇu tiªu thô kh«ng t¨ng qu¸ møc cao nhÊt ®· ®¹t ®­îc n¨m 1989 lµ 19,1kg/ng­êi th× kho¶ng c¸ch cung – cÇu sÏ ngµy cµng lín.” Bµi “Kh¶ n¨ng lËp l¹i c©n b»ng trong tiªu thô thñy s¶n cña thÕ giíi” cña DiÖu H­¬ng, t¹p chÝ thuû s¶n sè 3 n¨m 1999 . V× vËy møc thiÕu hôt nµy sÏ ®­îc bï ®¾p th«ng qua c¸c ho¹t ®éng nu«i trång thuû s¶n. Ng­êi ta ®· tÝnh to¸n ®­îc sè l­îng nu«i trång thuû s¶n cÇn thiÕt ®Ó lËp l¹i sù c©n b»ng (xem b¶ng): B¶ng 2.3 Dù kiÕn s¶n l­îng thuû s¶n thÕ giíi n¨m 2010-2025 N¨m 2000 2010 2025 S¶n l­îng (TriÖu tÊn) 19,6 37,5 62,4 Nguån: Vô xuÊt nhËp khÈu- Bé th­¬ng m¹i * MÆc dï s¶n l­îng thuû s¶n ®­îc tiªu thô ®¸ng kÓ trªn thÕ giíi nh­ng sù ph©n bè vÉn chªnh lÖch. Dù b¸o trong thêi gian tíi s¶n phÈm thuû s¶n t­¬i sèng vµ ®«ng l¹nh sÏ cã nhu cÇu cao nhÊt. Nhu cÇu nµy phô thuéc nhiÒu vµo c¸c yÕu tè kh¸c nh­ d©n sè, gi¸ c¶ thÕ giíi vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña tõng quèc gia, tõng khu vùc. Do ®ã c¬ cÊu tiªu dïng thuû s¶n cßn ch­a ®ång ®Òu nÕu nh­ kh«ng nãi lµ vÉn cßn kho¶ng chªnh lÖch ®¸ng kÓ gi÷a c¸c n­íc, c¸c ch©u lôc víi nhau. NÕu l­îng tiªu thô thuû s¶n trung b×nh ë NhËt lµ 70 kg/n¨m/ng­êi, th× ë Trung Quèc chØ lµ 9,1 kg/ng­êi/n¨m, vµ ë Ên §é chØ lµ 3,2 kg/ng­êi/n¨m. XÐt vÒ c¸c ch©u lôc th× ch©u ¸ lµ n¬i cã møc tiªu thô thuû s¶n lín nhÊt thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ h¶i s¶n víi vÝ dô ®iÓn h×nh lµ NhËt B¶n vµ Trung Quèc dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ nhËp khÈu thuû s¶n. “NhËt B¶n lµ n­íc tiªu thô kg/n¨m thñy s¶n tÝnh theo ®Çu ng­êi thuéc lo¹i cao nhÊt thÕ giíi víi kho¶ng 70. V× thÕ NhËt B¶n còng lµ n­íc chi phèi lín nhÊt trong nhËp khÈu thñy s¶n thÕ giíi ” Bµi “Kh¶ n¨ng lËp l¹i c©n b»ng trong tiªu thô thñy s¶n cña thÕ giíi” cña DiÖu H­¬ng ,t¹p chÝ thuû s¶n sè 3 n¨m 1999 . Cßn Trung Quèc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhËp khÈu trung b×nh mçi n¨m 1 tû ®«la. TiÕp theo ®ã, “Mü lµ thÞ tr­êng tiªu thô thñy s¶n lín thø hai thÕ giíi sau NhËt B¶n víi khèi l­îng nhËp khÈu b×nh qu©n kho¶ng 1,5 – 1,7 triÖu tÊn/n¨m”. 3. Bu«n b¸n thuû s¶n thÕ giíi. Kh¸c víi thÞ tr­êng nhiÒu lo¹i hµng thùc phÈm tr× trÖ hay chËm ph¸t triÓn thêi gian qua, thÞ tr­êng thuû s¶n thÕ giíi kh¸ n¨ng ®éng. §iÒu nµy, mét phÇn liªn quan ®Õn ®Æc ®iÓm vÒ tÝnh chÊt quèc tÕ cña hµng thuû s¶n, phÇn kh¸c lµ do t­¬ng quan cung cÇu vÒ thuû s¶n trªn thÕ giíi ch­a c©n ®èi g©y ra. Dï sao, thÞ tr­êng thuû s¶n thÕ giíi v« cïng ®a d¹ng vµ phong phó víi hµng tr¨m d¹ng s¶n phÈm ®­îc trao ®æi mua b¸n trªn nhiÒu thÞ tr­êng c¸c n­íc vµ khu vùc kh¸c nhau. Tuy nhiªn cã thÓ ph©n ra 7 nhãm s¶n phÈm bu«n b¸n chÝnh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi lµ c¸ t­¬i, ­íp ®«ng, ®«ng l¹nh, gi¸p x¸c vµ nhuyÔn thÓ t­¬i ­íp ®«ng l¹nh; c¸ hép; gi¸p x¸c vµ nhuyÔn thÓ hép; c¸ kh«, ­íp muèi, hun hãi; c¸ vµ dÇu c¸ vµ 3khu vùc nhËp khÈu lín lµ Mü, NhËt, T©y ¢u. C¸c n­íc vµ c¸c khu vùc tiªu thô lín kh¸c ph¶i kÓ ®Õn lµ Trung Quèc, Hång K«ng, Hµn Quèc, Xingapo, §µi Loan, Ma-lai-xi-a…Riªng Trung Quèc nhËp khÈu trung b×nh mçi n¨m h¬n 1 tû USD trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Nguån cung thuû s¶n trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi chñ yÕu do s¶n l­îng ®¸nh b¾t, s¶n l­îng nu«i trång tuy cã t¨ng nh­ng vÉn chiÕm tû träng nhá. §èi víi mét sè lo¹i thuû s¶n quý hiÕm, nhu cÇu t¨ng cao nªn kh¶ n¨ng cung cÊp kh«ng theo kÞp lµm cho gi¸ lu«n trªn xu thÕ t¨ng. Theo b¸o c¸o cña FAO, ®a sè c¸c loµi thuû s¶n trªn thÕ giíi hiÖn nay ®ang c¹n dÇn do bÞ khai th¸c qu¸ møc hoÆc khai th¸c kh«ng ®óng kü thuËt. Dù ®o¸n vÒ l©u dµi kh¶ n¨ng t¨ng s¶n l­îng khai th¸c nhiÒu lo¹i thuû s¶n sÏ bÞ h¹n chÕ. Ch©u ¸ vÉn lµ khu vùc khai th¸c vµ cung cÊp thuû s¶n lín nhÊt thÕ giíi, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn c¸c n­íc Th¸i Lan, Trung Quèc, Ên §é, In-®«-nª-xi-a, ViÖt Nam… N¨m 2002, nguån cung thuû s¶n cña thÕ giíi kh¸ dåi dµo. S¶n l­îng t«m cña c¸c n­íc ch©u ¸ cao, ®Æc biÖt ë Ên §é ®· bï ®¾p cho s¶n l­îng gi¶m xót ë Trung vµ Nam Mü do dÞch bÖnh. NhËt B¶n lµ n­íc tiªu thô thuû s¶n tÝnh theo ®Çu ng­êi thuéc lo¹i cao nhÊt thÕ giíi víi kho¶ng gÇn 70 kg/n¨m. V× thÕ, NhËt B¶n còng lµ n­íc chi phèi lín nhÊt trong nhËp khÈu thuû s¶n cña thÕ giíi. C¸c n­íc ch©u ¸, trong ®ã cã ViÖt Nam, lµ nh÷ng n­íc cung cÊp chñ yÕu cho thÞ tr­êng NhËt B¶n. T«m vµ c¸ ngõ (gåm c¸ ngõ t­¬i, c¸ ngõ ®«ng l¹nh, c¸ ngõ ®ãng hép) chiÕm tû träng lín nhÊt víi tû lÖ t­¬ng øng lµ 21% vµ 11% trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu thuû s¶n vµo NhËt B¶n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Ngoµi ra, ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng mÆt hµng thuû s¶n kh¸c nhËp khÈu vµo NhËt B¶n víi kim ng¹ch ®¸ng kÓ nh­: c¸ t­¬i, mùc èng, mùc nan, b¹ch tuéc… In-®o-nª-xi-a lµ n­íc cung cÊp t«m lín nhÊt cho thÞ tr­êng NhËt B¶n víi kim ng¹ch b×nh qu©n kho¶ng 1,3 tû USD mét n¨m. Th¸i Lan còng xuÊt khÈu t«m vµo NhËt B¶n víi kim ng¹ch trªn 1,2 tû USD/n¨m, c¸c n­íc Ên §é, B¨ng-la-®Ðt còng ®ang t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu t«m sang NhËt B¶n víi møc t¨ng 21% vµ 17% n¨m 2002. ViÖt Nam hiÖn ®ang ®øng thø 5 t¹i thÞ tr­êng t«m NhËt B¶n. C¸ ®«ng l¹nh lµ lo¹i thuû s¶n nhËp khÈu lín thø 3 vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n. Trung Quèc, §µi Loan, Hµn Quèc, ViÖt Nam th­êng dÉn ®Çu trong sè c¸c n­íc xuÊt khÈu c¸ ®«ng l¹nh vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n. GÇn ®©y, xu h­íng xuÊt khÈu t«m tõ c¸c n­íc lín sang NhËt B¶n cã xu h­íng dÞch chuyÓn tõ NhËt B¶n sang c¸c thÞ tr­êng kh¸c nh­ Mü, T©y ¢u… lµ n¬i nhu cÇu tiªu thô kh¶ quan h¬n. Nh­ng NhËt B¶n vÉn lµ thÞ tr­êng tiªu thô truyÒn thèng nh­ng cã phÇn bÞ gi¶m xót trong thêi kú 1998-1999 do suy tho¸i kinh tÕ. Nh­ vËy, trong khi l­îng t«m nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng Mü cã xu h­íng t¨ng lªn th× “n¨m 2002, nhËp khÈu t«m vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n gi¶m 7,5 % (kho¶ng 21.500 tÊn) so víi n¨m 2000” Bµi “ThÞ tr­¬ng t«m thÕ giíi” trªn b¸o TM sè 16/2000 . Nguyªn nh©n chÝnh lµ do kinh tÕ NhËt B¶n cßn ®ang phôc håi ë møc thÊp ®· lµm cho nhu cÇu t«m ë thÞ tr­êng NhËt B¶n gi¶m ®i. §ång thêi n¨m 2002 cã sù chuyÓn biÕn lín vÒ vÞ trÝ c¸c n­íc cung cÊp t«m vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n. LÇn ®Çu tiªn, Ên §é giµnh vÞ trÝ ®Çu b¶ng cña In-®«-nª-xi–a vÒ cung cÊp t«m vµo NhËt B¶n. N¨m 2002, xuÊt khÈu t«m cña Ên §é sang NhËt B¶n t¨ng 6,6% so víi n¨m 2000, lªn tíi 59.100 tÊn. Trong n¨m 2001 vµ nöa ®Çu n¨m 2002 ViÖt Nam, Ma-lai-xi-a, ¤x-tr©y-li-a lµ nh÷ng n­íc cã møc t¨ng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng NhËt B¶n trong khi mét sè n­íc kh¸c l¹i ®ang gi¶m xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy. Mü lµ thÞ tr­êng tiªu thô thuû s¶n lín thø 2 trªn thÕ giíi sau NhËt B¶n víi khèi l­îng nhËp khÈu b×nh qu©n kho¶ng 1,5-1,7 triÖu tÊn/n¨m, trong ®ã t«m lµ mÆt hµng lín nhÊt chiÕm kho¶ng 38% tæng khèi l­îng. Ch©u ¸ lµ khu vùc cung cÊp lín nhÊt vµo thÞ tr­êng Mü, chiÕm kho¶ng 53,8% tæng khèi l­îng, tiÕp ®Õn lµ Mü La Tinh chiÕm 23,7%. “Mü l¹i næi lªn nh­ mét thÞ tr­êng nhËp khÈu c¸ r« phi trong vµi n¨m gÇn ®©y, t¨ng tõ 3400 tÊn n¨m 1992 lªn ®Õn 37.575 tÊn n¨m 1999, ®¹t gi¸ trÞ 82 triÖu USD ” Bµi “S¶n xuÊt vµ bu«n b¸n c¸ r« phi trªn thÕ giíi” b¸o TM. . Tuy nhiªn ®Ó cã ®­îc s¶n l­îng lín trªn thÞ tr­êng bu«n b¸n nh­ vËy ph¶i tÝnh ®Õn viÖc khai th¸c vµ nu«i c¸ r« phi. Nh­ vËy, “tÝnh c¶ s¶n l­îng nu«i vµ khai th¸c,n¨m 1998 toµn thÕ giíi ®· s¶n xuÊt 1,5 triÖu tÊn c¸ r« phi. ChØ riªng gi¸ trÞ s¶n l­îng c¸ r« phi nu«i n¨m 1998 còng ®¹t 1,2 tû USD”. T¹i c¸c n­íc EU, phÇn lín nhu cÇu thuû s¶n dùa vµo nhËp khÈu, trong ®ã nguån cung cÊp lín nhÊt lµ tõ ch©u ¸ víi nh÷ng s¶n phÈm truyÒn thèng lµ t«m, c¸c lo¹i nhuyÔn thÓ, c¸ ngõ ®ãng hép, c¸ rót x­¬ng, mùc èng, c¸ hép…C¸c thÞ tr­êng nhËp khÈu lín lµ Anh, §øc, BØ, §an M¹ch, Italia. Riªng ë §øc tiªu thô h¬n 80.000 tÊn c¸ håi mçi n¨m. §Æc biÖt I-ta-li-a, hµng n¨m “nhËp khÈu 130.000 tÊn mùc vµ b¹ch tuéc, trong khi s¶n xuÊt trong n­íc chØ ®¹t 30.000 tÊn/n¨m” (bµi võa dÉn). ChÝnh v× vËy mµ nhËp khÈu thuû s¶n ë I-ta-li-a t¨ng lªn còng v× khai th¸c t¹i chç kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. EU còng lµ thÞ tr­êng tiªu thô t«m lín trªn thÕ giíi. NhËp khÈu c¸c lo¹i t«m vµo EU vÉn trªn xu h­íng t¨ng trong n¨m 2002 vµ tiÕp tôc t¨ng trong nöa ®Çu n¨m 2003, trong ®ã nhËp khÈu tõ vïng nhiÖt ®íi t¨ng m¹nh nhÊt. 4. Nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn thuû s¶n ViÖt Nam. C¸c thÞ tr­êng nhËp khÈu thuû s¶n lín trªn thÕ giíi cho thÊy râ tiÒm n¨ng rÊt lín ®èi víi ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam. §Æc biÖt lµ khi ViÖt Nam hiÖn ®ang lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN, m«i tr­êng kinh doanh xuÊt khÈu sÏ bao gåm nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh kh«ng chØ dµyd¹n kinh nghiÖm mµ cßn cã rÊt nhiÒu lîi thÕ h¬n ta. C¸c c¬ héi vµ triÓn väng trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi sÏ phô thuéc vµo kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n t¹i ViÖt Nam víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, ®Æc biÖt lµ víi c¸c n­íc l¸ng giÒng trong khu vùc nh­ Th¸i Lan, In-®«-nª-xi-a, Ma-lai-xi-a. Ngoµi nh÷ng tiÒm n¨ng ®¸ng kÓ cña thÞ tr­êng xuÊt khÈu nhÊt lµ trong lÜnh vùc xuÊt khÈu tåm, th× NhËt B¶n lµ mét trong nh÷ng thÞ tr­êng chñ yÕu hiÖn nay. Tr­íc ®©y NhËt lµ thÞ tr­êng quan träng nhÊt cña thÞ tr­êng t«m ViÖt Nam, nh­ng vµi n¨m gÇn ®©y do nÒn kinh tÕ tr× trÖ dÉn ®Õn nhËp khÈu kh«ng tiÕn triÓn, nhÊt lµ trong quý I n¨m 2003 nh©p khÈu t«m gi¶m c¶ vÒ khèi l­îng (- 8.5%) vµ t¨ng chót Ýt vÒ gi¸ trÞ (+ 3.9%) so víi cïng kú n¨m ngo¸i. Cßn trªn thÞ tr­êng Mü, xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng nµy chiÕm vÞ trÝ ®¸ng kÓ trong xuÊt khÈu cña c¶ n­íc nãi chung vµ cã xu h­íng t¨ng dÇn, ®Æc biÖt tõ khi Mü bá cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam “XuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü chiÕm tíi 15% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thñy s¶n cña c¶ n­íc. HiÖn nay cã kho¶ng 70 doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang xuÊt khÈu thñy s¶n vµo Mü víi nhiÒu chñng lo¹i s¶n phÈm nh­ t«m, c¸ ®«ng l¹nh, b¹ch tuéc.” . Bµi “ThÞ tr­êng thñy s¶n thÕ giíi” ®¨ng trªn t¹p chÝ TM sè 16 n¨m 2000 th× trong n¨m 1999: N¨m 1999, xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang hai thÞ tr­êng truyÒn thèng lµ NhËt B¶n vµ EU gi¶m sót so víi n¨m 1998. XuÊt khÈu vµo NhËt B¶n gi¶m do nÒn kinh tÕ n­íc nµy ch­a phôc håi m¹nh, cßn ®èi víi EU lµ do viÖc ®­a vµo ¸p dông “Quy chÕ vÒ kiÓm tra chÊt l­îng vÖ sinh vµ an toµn thùc phÈm”. Nh­ng dÕn n¨m 2001 ®Çu 2002 kim ng¹ch xuÊt khÈu sang c¸c thÞ trõ¬ng nµy ®· kh¸ æn ®Þnh trë l¹i. Nh­ vËy, “ ®Ó duy tr× vµ më réng thÞ tr­êng, s¶n phÈm thñy s¶n cña ViÖt Nam ph¶i cã chÊt l­îng cao nh­ng ph¶i gi¶m ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh” (bµi võa dÉn). §Õn n¨m 2002, thÞ tr­êng tiªu thô thuû s¶n cña ViÖt Nam cã tíi trªn 30 n­íc, trong ®ã cã nh÷ng thÞ tr­êng chÝnh d­íi ®©y: B¶ng 2.4 Kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña mét sè n­íc n¨m 2002 N­íc NhËt B¶n Mü Hång K«ng Trung Quèc §µi Loan Nga Kim ng¹ch xuÊt khÈu (ngµn ®«la) 300 105 50 47 44 37 Nguån: Bé Thuû s¶n – trang web th«ng tin www.vasep.com.vn. ViÖt nam lµ mét quèc gia cã tiÒm n¨ng ®¶m b¶o cung øng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ ®­îc tin cËy trªn c¸c thÞ tr­êng lín ®èi víi t«m, c¸ vµ c¸c lo¹i nhuyÔn thÓ. TiÒm n¨ng nµy kh«ng ph¶i xuÊt ph¸t tõ ngµnh ®¸nh b¾t thuû s¶n mµ lµ tõ tiÒm n¨ng lín cña ®Êt n­íc trong lÜnh vùc s¶n xuÊt nu«i trång thuû s¶n. Nh÷ng m«i tr­êng sinh sèng n­íc ngät, n­íc lî, n­íc mÆn, ®Òu cã tiÒm n¨ng hç trî cho viÖc t¨ng s¶n l­îng ®¸ng kÓ ®èi víi c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao mµ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh«ng dÔ g× theo kÞp. NÕu nh­ tiÒm n¨ng nµy ph¸t huy ®­îc th× ®iÒu ®ã sÏ t¹o cho ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn mét lîi thÕ so s¸nh ®èi víi c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao trong ngµnh c«ng nghiÖp cña c¸c n­íc l¸ng giÒng víi m×nh. ViÖt Nam víi t­ c¸ch lµ n­íc míi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng thuû s¶n thÕ giíi v× thÕ ViÖt Nam sÏ ph¶i ®èi mÆt víi mét cuéc vËt lén vÊt v¶ xuÊt ph¸t tõ viÖc ®Çu t­ vµo nh÷ng n¨ng lùc s¶n xuÊt míi rÊt tèn kÐm mµ l¹i ch­a thÓ æn ®Þnh cho nguån cung cÊp thuû s¶n hiÖn cã tõ c¸c vïng biÓn ë ViÖt Nam. C¸c c¬ héi vµ c¸c tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n sÏ tïy thuéc c¨n b¶n vµo viÖc phôc vô thÞ tr­êng trong n­íc ®ang lín m¹nh cña m×nh vµ n¨ng lùc trë thµnh mét nhµ s¶n xuÊt cã chÊt l­îng ®èi víi c¸c thÞ tr­êng nhËp khÈu b»ng c¸ch cung cÊp c¸c s¶n phÈm tõ nu«i trång thuû s¶n. §é tin cËy vÒ sè l­îng, chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ hîp lý vÒ nguyªn liÖu lµ ch×a kho¸ cña thµnh c«ng ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Nh÷ng m«i tr­êng sèng cña thuû s¶n ®a d¹ng, sù kh¸c biÖt vÒ khÝ hËu vµ nguån nh©n lùc lµnh nghÒ, cÇn cï cña ®Êt n­íc ®ang t¹o ra mét c¬ héi cã mét kh«ng hai cho ViÖt Nam thiÕt lËp mét ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn v÷ng m¹nh dùa trªn mét ngµnh ®¸nh b¾t thuû s¶n ®­îc qu¶n lý tèt víi nh÷ng n¨ng lùc, tiÒm n¨ng réng lín cña ngµnh nu«i trång thuû s¶n. II./ Thùc tr¹ng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam. 1. M¹ng l­íi xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam. Trong m¹ng l­íi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam, Tæng c«ng ty Thuû s¶n ViÖt Nam lµ doanh nghiÖp hµng ®Çu víi tæng doanh sè lµ 5.053,7 tû ®ång, xuÊt khÈu thùc hiÖn 174 triÖu USD, chiÕm 12,44% gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu toµn ngµnh n¨m 2002. Trong sè 14 ®¬n vÞ thµnh viªn cña Tæng c«ng ty tham gia xuÊt khÈu, cã 4 ®¬n vÞ ®¹t gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cao, ®ã lµ: C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n miÒn Trung 52 triÖu USD, C«ng ty XNK thuû ®Æc s¶n 37,2 triÖu USD, C«ng ty kinh doanh vµ XNK thuû s¶n Minh H¶i 30 triÖu USD vµ C«ng ty XNK thuû s¶n Hµ Néi 15,8 triÖu USD. §¹t ®­îc kÕt qu¶ kh¶ quan nh­ vËy c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cã nç lùc rÊt lín trong ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, tËn dông thêi c¬ vÒ thÞ tr­êng, mïa vô. MÆt hµng chÕ biÕn cña Tæng c«ng ty ®· cã mÆt ë h¬n 30 quèc gia trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt víi thÞ tr­êng Mü ®¹t t¨ng tr­ëng cao so víi c¸c n¨m tr­íc, n¨m 2002 chiÕm tû träng 30,65%. Tæng s¶n l­îng thuû s¶n xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty n¨m 2002 ®¹t 45.000 tÊn, t¨ng 30% so cïng kú, víi hµng chôc mÆt hµng mÉu m· ®a d¹ng vµ phong phó. Ngoµi ra, cã 28 doanh nghiÖp cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n n¨m 2002 tõ 10 triÖu USD trë lªn, trong ®ã 10 doanh nghiÖp dÉn ®Çu (xem b¶ng): B¶ng 2.5 M­êi doanh nghiÖp dÉn ®Çu trong xuÊt khÈu thuû s¶n quý I /2003 STT Doanh nghiÖp ThÞ tr­êng xuÊt khÈu khèi l­îng (tÊn) Gi¸ trÞ (triÖu USD) 1 KIM ANH Co.,Ltd NhËt, B¾c Mü, Australia… 1858 19.985 2 CAMIMEX NhËt, Mü, EU 1702 18.896 3 MINH PHU SEAFOOD Pte NhËt, Mü, Trung Quèc, EU… 1515 18.775 4 FIMEX VN NhËt, Trung quèc, EU 1120 11.772 5 VIETNAM FISHONE NhËt, B¾c Mü, Australia, EU… 741 8.712 6 KISIMEX NhËt B¶n, EU, B¾c Mü, mét sè n­íc ch©u ¸ 3789 7.705 7 SEAPRODEX Minh Hai EU, Mü, NhËt B¶n… 601 7.697 8 A.P.T Co Nh©t, Mü 1920 7.184 9 COFIDEX EU, B¾c Mü, NhËt… 738 6.683 10 CAFATEX VIET NAM Mü, Trung Quèc 931 5.940 Nguån: XuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam n¨m 2002 – Trang web th«ng tin www.vasep.com.vn (Bé Thuû s¶n). Nh­ vËy, ngoµi Tæng C«ng ty thñy s¶n ViÖt Nam vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, c¸c c«ng ty xuÊt khÈu thuû s¶n lín cña ViÖt Nam lµ: C«ng ty thuû s¶n XNK tæng hîp Sãc Tr¨ng, XÝ nghiÖp chÕ biÕn thuû sóc s¶n CÇn Th¬…. mÆc dï cßn nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i gi¶i quyÕt nh­ng c¸c c«ng ty ®· cè g¾ng ®Ó thÝch øng dÇn víi m«i tr­êng quèc tÕ vµ ®¹t vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trªn thÞ tr­êng thuû s¶n thÕ giíi. C¸c c«ng ty ®· ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã b»ng viÖc cung cÊp c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu t­¬ng ®èi phong phó vµ ®a d¹ng (hÇu nh­ mäi d¹ng s¶n phÈm thuû s¶n) ra kh¾p thÞ tr­êng thuû s¶n lín cña thÕ giíi nh­ NhËt B¶n, Mü, EU…. Tuy nhiªn, xuÊt sang NhËt B¶n vÉn lµ lín nhÊt. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®Æc biÖt lµ trong n¨m 2000, s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thuû s¶n cã sù t¨ng tr­ëng v­ît bËc. KÕt thóc n¨m cuèi thÕ kû, chóng ta ®· ®¹t h¬n 1.4 tû ®«la gi¸ trÞ xuÊt khÈu. VÒ c¬ cÊu thÞ tr­êng ®· cã sù chuyÓn biÕn m¹nh mÏ theo h­íng v÷ng ch¾c h¬n víi sù gia t¨ng nhanh chãng vµo thÞ tr­êng Mü vµ Trung Quèc. Trong 3 n¨m, “tõ n¨m 1997 ®Õn n¨m 2000, trong c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu thñy s¶n, NhËt gi¶m tõ 50% xuèng 33%, trong khi Mü t¨ng tõ 5% lªn ®Õn 21,2%, Trung Quèc, Hång K«ng t¨ng tõ 2% lªn ®Õn 19,3%, EU dao ®éng tõ 10% ®Õn 7%, c¸c n­íc ch©u ¸ kh¸c tõ 19% - 20%” Bµi “Ho¹t ®éng chÕ biÕn xuÊt khÈu thñy s¶n vµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm” NguyÔn ThÞ Hång Minh, t¹p chÝ thuû s¶n sè TÕt T©n Tþ . Víi sù chuyÓn biÕn vÒ c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu, n¨m 2000 ViÖt Nam ®­îc c«ng nhËn vµo Danh s¸ch 1 c¸c n­íc xuÊt khÈu sang EU víi 18 doanh nghiÖp. N¨m 2001 sè l­îng nµy t¨ng lªn ®Õn 68 doanh nghiÖp, ®ång thêi ViÖt Nam còng ®­îc EU c«ng nhËn vµo Danh s¸ch 1 c¸c n­íc xuÊt khÈu nhuyÔn thÓ 2 m¶nh vá. Cßn ®èi víi thÞ tr­êng Mü, hiÖn nay ta cã 70 doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng nµy. Qua ®ã, cã thÓ thÊy r»ng thÞ tr­êng tiªu thô quan träng cña chóng ta lµ thÞ tr­êng n­íc ngoµi, bÊt cø biÕn ®éng nµo cña thÕ giíi còng cã thÓ ¶nh h­ëng ®Õn s¶n xuÊt trong n­íc nÕu ta kh«ng chñ ®éng héi nhËp. 2. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam. VÒ c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu : trong h¬n 10 n¨m qua, xuÊt khÈu hµng thuû s¶n vµo ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn tÝch cùc vÒ viÖc ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Tõ chç xuÊt khÈu chñ yÕu qua hai thÞ tr­êng trung gian lµ Hång K«ng vµ Xingapo, ngµy nay thuû s¶n ViÖt Nam ®· cã mÆt ë kh¾p c¸c ch©u lôc trªn thÕ giíi. Cô thÓ n¨m 2002 c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam lµ nh­ sau: (xem b¶ng) B¶ng 2.6. C¬ cÊu xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam n¨m 2002 N­íc Tû lÖ (%) Mü 31,8 NhËt 26,9 EU 4,1 Trung Quèc+Hång K«ng 15,2 asean 3,8 C¸c n­íc kh¸c 18,1 Nguån B¶n tin thÞ tr­êng-Trung t©m th«ng tin th­¬ng m¹i (Bé th­¬ng m¹i) Nh÷ng n¨m gÇn ®©y Mü ®· dÇn dÇn trë thµnh b¹n hµng nhËp khÈu thuû s¶n lín nhÊt cña ViÖt Nam. §Æc biÖt n¨m 2002, Mü ®· chiÕm tû lÖ 31,8 % trong c¬ cÊu xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam. N¨m 2002 khèi l­îng thuû s¶n xuÊt khÈu sang Mü lµ 87,840 tÊn gi¸ trÞ 590 triÖu USD, chiÕm 20,4% gi¸ trÞ xuÊt khÈu chung, 93 doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü, t¨ng gÊp 2 so víi n¨m 1999. Mü lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu thuû s¶n lín thø nhÊt thÕ giíi. N¨m 2001 Mü nhËp khÈu kho¶ng 1,8 triÖu tÊn thuû s¶n c¸c lo¹i gi¸ trÞ 10 tû USD víi rÊt nhiÒu c¸c mÆt hµng tõ cao cÊp nh­ t«m hïm, t«m ®«ng, cua biÓn, c¸ håi, c¸ ngõ ®Õn c¸c s¶n phÈm b×nh d©n nh­ c¸ biÓn ®«ng l¹nh, c¸ kh«, n­íc m¾m … T«m ®«ng chiÕm tû träng ¸p ®¶o trong c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ta víi 14,4 ngh×n tÊn n¨m 2002, gi¸ trÞ 215 triÖu USD chiÕm 71,5% gi¸ trÞ xuÊt khÈu sang Mü. RÊt Ýt quèc gia xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü l¹i cã tû lÖ mÆt hµng t«m ®«ng lín nh­ cña ViÖt Nam. T«m ®«ng ViÖt Nam chiÕm 4,7% khèi l­îng nhËp khÈu t«m vµo Mü vµ ®øng hµng thø 8 trong sè c¸c quèc gia xuÊt khÈu mÆt hµng nµy. Kh¸c h¼n víi thÞ tr­êng NhËt B¶n, t¹i Mü t«m ®«ng ViÖt Nam cã gi¸ rÊt cao, trung b×nh tíi 15 USD/kg. ViÖt Nam cïng víi Th¸i Lan, Ên §é, In®«nªxia vµ Trung Quèc ®· t¨ng nhanh møc xuÊt khÈu t«m ®«ng sang Mü ®Ó lÊp kho¶n thiÕu hôt do t«m nu«i cña Ecua®o, Mªxic«, Panama, En Xanvan®o bÞ gi¶m s¶n l­îng nghiªm träng v× dÞch bÖnh. C¸ biÓn ®«ng l¹nh lµ mÆt hµng cã gi¸ trÞ lín thø nh× víi 13,7 ngh×n tÊn, 50 triÖu USD n¨m 2002. Tuy ®©y lµ mÆt hµng cßn nhiÒu tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam vµ thÞ tr­êng Mü còng nhËp khÈu rÊt lín s¶n phÈm nµy, nh­ng râ rµng sù quan t©m cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn cã vÊn ®Ò. Trong 10 th¸ng ®Çu n¨m 2002 Mü ®· nhËp khÈu 336 ngh×n tÊn c¸ biÓn nguyªn con vµ block (kh«ng kÓ c¸ philª). C¸ ngõ v©y vµng t­¬i cã khèi l­îng xuÊt khÈu 2.159 tÊn, 10,2 triÖu USD, lµ mÆt hµng thø 3 n¨m 2002. §©y lµ thµnh tÝch rÊt ®¸ng khÝch lÖ v× nã më ra mét thÞ tr­êng míi ®Çy triÓn väng cho nghÒ c©u c¸ ngõ ®¹i d­¬ng ®ang ph¸t triÓn cña ViÖt Nam Mü võa lµ c­êng quèc khai th¸c c¸ ngõ võa lµ n­íc nhËp khÈu lín. N¨m 2002 Mü ®· nhËp 150 ngh×n tÊn c¸ ngõ (chØ sau NhËt). GÇn ®©y ng­êi Mü cã xu h­íng sö dông c¸ ngõ t­¬i theo c¸ch gièng nh­ ng­êi NhËt. C¸c c«ng ty cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu lín nhÊt gåm Kim Anh Co., ltd, Camimex, Minh Phó seafood...C¸c c«ng ty nµy ®Òu cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu trªn 18 triÖu USD ®­a tæng nhËp khÈu cña thÞ tr­êng nµy lªn 144,9 triÖu USD. §Ó t¨ng møc xuÊt khÈu sang Mü, chóng ta cÇn quan t©m tíi c¸c mÆt hµng kh¸c ngoµi t«m ®«ng lµ c¸ philª c¸c lo¹i, c¸ basa vµ c¸ tra philª vµ ®Æc biÖt lµ c¸ r« phi. C¸c n­íc ë khu vùc rÊt thµnh c«ng trong kh©u nu«i c¸ r« phi c«ng nghiÖp ®Ó xuÊt khÈu. Chóng ta cã truyÒn thèng vÒ nu«i r« phi tõ rÊt sím, ch¼ng lÏ l¹i chÞu tôt hËu so víi c¸c n­íc ë khu vùc. Nh×n chung, trong n¨m 2002, xuÊt khÈu thñy s¶n cña ViÖt Nam sang Mü ®· ®¹t ®­îc møc t¨ng tr­ëng rÊt cao, rÊt ®¸ng phÊn khëi. Tuy vËy, ch¾c ch¾n ®©y vÉn cßn xa míi tíi giíi h¹n t¨ng tr­ëng. ViÖt Nam cïng víi Th¸i Lan, Trung Quèc, Ên §é, In®«nªxia lµ c¸c quèc gia xuÊt khÈu thuû s¶n lín thÞ tr­êng Mü. ThÞ tr­êng NhËt B¶n lµ mét trong nh÷ng n­íc b¹n hµng lín vÒ thuû s¶n cña ViÖt Nam, chñ yÕu lµ c¸c mÆt hµng c¸ ngõ, c¸ thu ®ao, c¸ song, c¸ hång, mùc èng… N¨m 2002, tØ lÖ hµng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang NhËt chiÕm 26,9% T¹i NhËt, nhiÒu mÆt hµng thuû s¶n chÊt l­îng cao mang nh·n hiÖn ViÖt Nam b¸n ch¹y ë c¸c siªu thÞ. C¸c c«ng ty ViÖt Nam xuÊt khÈu nhiÒu mÆt hµng thuû s¶n chÊt l­îng cao sang NhËt lµ Cafatex, Fimex (C«ng ty xuÊt nhËp khÈu tæng hîp Sãc Tr¨ng), XÝ nghiÖp mÆt hµng míi thuéc Seaprodex ViÖt Nam, C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n Kim Anh, ViÔn Th¾ng, XÝ nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu CÇu Tre, C«ng ty xuÊt khÈu thñy s¶n Qu¶ng Ninh 2…. N¨m 2002, “thñy s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu sang NhËt B¶n ®¹t kim ng¹ch 555,441 triÖu USD” Bµi “ThÞ tr­êng khã tÝnh nhÊt chÊp nhËn hµng ViÖt Nam” cña Huúnh ThuËn, tuÇn b¸o quèc tÕ sè 50 ngµy 13/12/2002 , “næi bËt trong h¬n 200 doanh nghiÖp xuÊt khÈu thñy s¶n sang NhËt, C«ng ty xuÊt nhËp khÈu tæng hîp Sãc Tr¨ng (Fimex) dÉn ®Çu c¶ n­íc vÒ doanh sè xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy, ®¹t 37 triÖu USD, 100% lµ t«m, trong ®ã 75% lµ s¶n phÈm t«m gi¸ trÞ gia t¨ng” Bµi “Nh×n l¹i xuÊt khÈu thñy s¶n n¨m 2002” cña Ph¹m ThÞ Hång Lan, t¹p chÝ Th­¬ng m¹i sè 3/2003 . Khèi l­îng s¶n phÈm xuÊt khÈu sang NhËt n¨m 2002 lµ 320 ngh×n tÊn gi¸ trÞ 2438 triÖu USD, chiÕm gÇn 22 % gi¸ trÞ xuÊt khÈu chung. So víi n¨m 2001 th× tû träng cã gi¶m ®i nh­ng vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi l¹i t¨ng lªn rÊt ®¸ng kÓ. C¸c mÆt hµng chñ yÕu xuÊt sang NhËt lµ (triÖu USD/tû lÖ %): T«m ®«ng 291/62 (®¹t doanh thu 291 triÖu USD, chiÕm 62% l­îng hµng xuÊt khÈu sang NhËt); mùc vµ b¹ch tuéc ®«ng - 54/11,5; c¸ ®«ng - 26/5,6 … Nh­ vËy c¸c s¶n phÈm xuÊt sang NhËt chñ yÕu lµ t«m ®«ng vµ nhuyÔn thÓ ch©n ®Çu ®«ng, chiÕm tíi 73,5% gi¸ trÞ xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng NhËt. §Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng thuû s¶n NhËt trong n¨m 2002 lµ møc nhËp khÈu t¨ng lªn so víi n¨m 2001 nh­ng kh«ng nhiÒu vµ cßn l©u míi b»ng møc cña thêi kú 1994 - 1995; gi¸ nhËp khÈu t¨ng lªn, ®Æc biÖt lµ gi¸ t«m ®«ng ®· cã c¶i thiÖn râ rÖt so víi n¨m 1999 (10,8 USD/kg n¨m 2002 so víi 10,1 USD/kg n¨m 1999); vÉn nh­ n¨m tr­íc, ng­êi NhËt h¹n chÕ nhËp khÈu c¸c hµng ®Æc s¶n (t«m ®«ng, c¸ ngõ, c¸ håi, b¹ch tuéc…) vµ t¨ng møc nhËp c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ trung b×nh vµ thÊp (c¸ biÓn ®«ng l¹nh c¸c lo¹i). NhËt vÉn lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu thuû s¶n lín nhÊt thÕ giíi. ThÞ tr­êng nµy nhËp khÈu ®ñ c¸c lo¹i s¶n phÈm. RÊt tiÕc lµ trong 10 mÆt hµng nhËp khÈu cã gi¸ trÞ lín cña NhËt, hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam chØ ®ãng gãp cã 2 - 3 mÆt hµng. C¸c n­íc Trung Quèc, Mü, §µi Loan, Hµn Quèc, Nga xuÊt khÈu lín c¸c hµng thuû s¶n sang NhËt vµ hä dùa chñ yÕu vµo c¸c mÆt hµng c¸ biÓn. §©y lµ vÊn ®Ò mµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña chóng ta cÇn quan t©m. C¸c dù b¸o cho thÊy nÒn kinh tÕ NhËt tiÕp tôc håi phôc, ®ång yªn sÏ æn ®Þnh h¬n, song ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n vÉn dÌ dÆt trong chi tiªu, ngµnh thuû s¶n NhËt vÉn rÊt khã kh¨n do s¶n l­îng c¶ khai th¸c vµ nu«i trång ®Òu dËm ch©n t¹i chç vµ ë møc rÊt thÊp so víi tr­íc ®©y. NhËt B¶n sÏ ph¶i nhËp khÈu rÊt lín c¸c s¶n phÈm thuû s¶n ®Ó vÉn b¶o ®¶m cho mçi ng­êi NhËt cã kho¶ng 70 - 71 kg thuû s¶n/n¨m (tr­íc ®©y lµ 72 - 73 kg). Ngoµi t«m, c¸ ngõ, mùc , NhËt B¶n sÏ nhËp khÈu rÊt lín c¸ biÓn t­¬i vµ ®«ng c¸c lo¹i kÓ c¶ c¸c lo¹i gi¸ trÞ thÊp nh­ c¸ c¬m, c¸ trÝch, c¸ nôc … Do vËy viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng thuû s¶n ®Ó xuÊt khÈu vµo NhËt lµ rÊt cÇn thiÕt. ThÞ tr­êng Trung Quèc vµ Hång K«ng lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín thø ba víi khèi l­îng 391 ngh×n tÊn, gi¸ trÞ 1495 triÖu USD, chiÕm 6,6% gi¸ trÞ xuÊt khÈu chung n¨m 2002. ViÖt Nam cßn cã biªn giíi chung víi Trung Quèc nªn rÊt thuËn tiÖn cho viÖc giao th«ng ®i l¹i vµ giao l­u bu«n b¸n. Theo sè liÖu thèng kª n¨m 2002 ta ®· xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy 282 triÖu USD gi¸ trÞ hµng thñy s¶n, gi¶m 1,3 % víi n¨m 2001. “Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng khiÕn xuÊt khÈu thuû s¶n sang Trung Quèc gi¶m lµ viÖc yªu cÇu viÖc b¸n hµng ph¶i th«ng qua Ng©n hµng cña hai n­íc vµ ®¸ng l­u ý h¬n lµ tõ 30/6/2003 theo quy ®Þnh cña tæng côc KiÓm dÞch kiÓm nghiÖm gi¸m s¸t chÊt l­îng Trung Quèc, c¸c._. thèng c¶ng c¸, chî c¸, tiÕn hµnh qu¶n lý chÆt chÏ viÖc cÊp giÊy phÐp hµnh nghÒ cho hÖ thèng nhËp nguyªn liÖu thuû s¶n nh»m ph¸t huy vai trß tÝch cùc vµ h¹n chÕ c¸c mÆt tiªu cùc cña hÖ thèng nµy. - H×nh thµnh hÖ thèng chî c¸ n»m trong qui ho¹ch chung hoÆc ngay s¸t gÇn khu c¶ng c¸, cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ph©n lo¹i, b¶o qu¶n, th­¬ng m¹i vµ ®Çu gi¸ c¸c lo¹i nguyªn liÖu thuû s¶n. - Ban hµnh vµ triÓn khai ¸p dông c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, nghiÖp vô tèi thiÓu, b¶o ®¶m vÖ sinh vµ an toµn chÊt l­îng cho nguyªn liÖu trong qu¸ tr×nh th­¬ng m¹i trªn thÞ tr­êng. - KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc liªn kÕt, liªn doanh, phèi hîp s¶n xuÊt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu víi chÕ biÕn xuÊt khÈu, tËn dông tèi ®a nguån nguyªn liÖu ®­a vµo s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, gi¶m thÊt tho¸t sau thu ho¹ch. - T¨ng c­êng c«ng t¸c khuyÕn ng­ tËp trung vµo c¸c chñ hµng, cung cÊp kiÕn thøc vµ hç trî hä ®Çu t­ c¸c biÖn ph¸p b¶o qu¶n cho ng­ d©n. 2. Quy ho¹ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo nhãm s¶n phÈm chñ yÕu g¾n chÆt chÏ víi chÕ biÕn vµ thÞ tr­êng tiªu thô. a/ Nu«i t«m. - X©y dùng qui ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nu«i t«m só vµ c¸c loµi t«m biÓn kh¸c trªn tßan quèc vµ cho c¸c tØnh träng ®iÓm, h×nh thµnh c¸c vïng nu«i t«m c«ng nghiÖp qui m« lín, víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn, bÒn v÷ng vÒ ph­¬ng diÖn m«i tr­êng, chuyÓn dÇn tõ ph­¬ng thøc qu¶ng canh sang b¸n th©m canh vµ th©m canh, tõ nu«i ë vïng h¹ triÒu sang nu«i cao triÒu víi tû suÊt ®Çu t­ t¨ng dÇn. - §Çu t­ x©y dùng c¸c dù ¸n thuû lîi n­íc mÆn lî, phôc vô c¸c vïng nu«i t«m b¸n th©m canh vµ nu«i c«ng nghiÖp còng nh­ c¸c m« h×nh xen canh t«m-lóa vµ c¸ch×nh thøc kh¸c. - Thùc hiÖn qui ho¹ch s¾p xÕp l¹i c¸c c¬ së xuÊt gièng t«m g¾n víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt t«m gièng s¹ch bÖnh, gi¸ thµnh h¹. §ång thêi, cho phÐp nhËp t«m gièng ®Ó bæ sung. Thµnh lËp mét sè c¬ së c«ng Ých ®Ó nu«i vç t«m bè mÑ nh©n t¹o, phôc vô viÖc s¶n xuÊt gièng t«m æn ®Þnh. Cã chÝnh s¸ch trî gi¸ cho c¸c c¬ sá nu«i t«m bè mÑ vµ c¬ sá s¶n xuÊt gièng t«m cµng. - §Çu t­ cho c¸c dù ¸n nu«i b¸n th©m canh vµ nu«i c«ng nghiÖp t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng ®· cã kinh nghiÖm vµ phong trµo nu«i t«m só : B×nh §Þnh, Cµ Mau, dÇn dÇn më réng ra c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c. - §Çu t­ cho c«ng t¸c qu¶n lý m«i tr­êng n­íc, th­êng xuyªn tæ chøc kiÓm so¸t chÊt l­îng m«i tr­êng n­íc vµ nghiªn cøu dù b¸o kÞp thêi dÞch bÖnh ë c¸c vïng nu«i träng ®iÓm ®Ó gi¶m bít thiÖt h¹i cho nghÒ nu«i. - X©y dùng hÖ thèng c¸c tæ chøc khuyÕn ng­ cña Nhµ n­íc vµ tæ chøc tù nguyÖn t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng cÇn th­êng xuyªn h­íng dÉn vµ huÊn luyÖn vÒ c«ng nghÖ nu«i, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ sö dông trang thiÕt bÞ trong nu«i t«m. - X©y dùng c¸c c¬ së s¶n xuÊt thøc ¨n víi c«ng nghÖ míi, t¨ng c­êng chÊt l­îng thøc ¨n, gi¸ thµnh h¹; kiÓm tra chÆt chÏ chÊt l­îng thøc ¨n, t¹o nªn ®éng lùc canh tranh ®Ó thóc ®Èy ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt l­îng. b/ Nu«i c¸ biÓn vµ c¸ n­íc ngät th­¬ng phÈm. - NhËp gièng vµ nhËp c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng nh©n t¹o ë qui m« c«ng nghiÖp ®Ó t¹o ra mét c¸ch æn ®Þnh vµ chñ ®éng nguån c¸ biÓn gièng nu«i. Tr­íc m¾t khuyÕn khÝch vµ t×m biÖn ph¸p nhËp gièng c¸ biÓn tõ Trung Quèc, Th¸i lan, §µi Loan....thùc hiÖn chÝnh s¸ch khuyÒn khÝch c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®Çu t­ s¶n xuÊt gièng c¸ biÓn t¹i ViÖt Nam ®Ó cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt 8-10 triÖu con gièng vµo n¨m 2005. - §Çu t­ hoµn thiÖn Trung t©m nghiªn cøu Gièng H¶i s¶n ë C¸t Bµ, Nha Trang, Vòng Tµu, nhanh chãng x©y dùng c¬ sá s¶n xuÊt gièng c¸ biÓn ë c¸c ®Þa ph­¬ng: Qu¶ng Ninh, H¶i phßng, Thanh ho¸, Qu¶ng Nam, §µ N½ng, B×nh §Þnh, Nha trang, Vòng Tµu. Hç trî vèn cho c¸c c«ng ty chÕ biÕn c¸ n­íc ngät chñ ®éng s¶n xuÊt ®ñ gièng c¸ ba sa, tra, r« phi ®¬n tÝnh víi chÊt l­îng tèt vµ gi¸ thµnh h¹ ®Ó cung cÊp cho nghÒ nu«i bÌ vµ nu«i ao cao s¶n. - X©y dùng m« h×nh nu«i c¸ biÓn c«ng nghiÖp qui m« nhá s¶n l­îng 50-60 tÊn n¨m, tiÕn tíi qui m« lín h¬n, s¶n l­îng 100-200 T/ n¨m; x©y dùng m« h×nh nu«i ao trong ao ®Çm, n¨ng suÊt 4-6 T/ ha, nh»m ®¹t môc tiªu s¶n l­îng c¸ th­¬ng phÈm xuÊt khÈu lµ 8-10000 tÊn vµo n¨m 2005. - §Èy m¹nh c«ng t¸c qui ho¹ch cña c¸c tØnh cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ sinh th¸i thÝch hîp ®Ó ph¸t triÓn nu«i c¸ biÓn vµ c¸ n­íc ngät, x©y dùng vµ triÓn khai c¸c dù ¸n ph¸t triÓn c¸c vïng nu«i c¸ tËp trung ë qui m« c«ng nghiÖp. - T¨ng c­êng n¨ng lùc con ng­êi vµ thiÕt bÞ cho c¸c c¬ quan kiÓm so¸t chÊt l­îng c¸c vïng n­íc nu«i thuû s¶n cÊp Trung ­¬ng vµ ®×a ph­¬ng th­êng xuyªn theo dâi vµ dù b¸o vÒ chÊt l­îng n­íc vµ dÞch bÖnh. c/ Nu«i thuû ®Æc s¶n. - NhËp khÈu c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng vµ nu«i nhuyÔn thÓ cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu: Nghªu, ngao, sß l«ng, ®iÖp, èc h­¬ng, bµo ng­, trai ngäc hÇu... theo ph­¬ng thøc qu¶n canh kÕt hîp, b¸n th©m canh t¹i c¸c tØnh Qu¶ng Ninh H¶i Phßng, B×nh ThuËn, Bµ RÞa Vòng Tµu, TP Hå ChÝ Minh, TiÒn Giang, BÕn Tre, Kiªn Giang, Cµ mau. - §Çu t­ c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu, c¸c dù ¸n s¶n xuÊt gièng nh©n t¹o vµ b¶o vÖ nguån gièng tù nhiªn c¸c lo¹i sß huyÕt, nghªu, ngao, ®iÖp... bªn c¹nh viÖc cho nhËp tõ n­íc ngoµi, ®ång thêi cÇn cã qui ®Þnh b¶o vÖ hîp lý c¸c b·i gièng tù nhiªn, nghiªm cÊm c¸c h×nh thøc khai th¸c c¹n kiÖt. - X©y dùng vµ tæ chøc thùc hiÖn tèt ch­¬ng tr×nh kiÓm so¸t vïng n­íc nu«i ®Ó khai th«ng viÖc xuÊt khÈu vµo EU, cã nhu cÇu lín vÒ lo¹i s¶n phÈm nµy. -T¨ng c­êng hîp t¸c nghiªn cøu víi c¸c n­íc cã c«ng nghÖ cao trong khu vùc vµ thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ nh÷ng c«ng nghÖ cao nh­ di truyÒn, chän gièng c¸c ®èi t­îng cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ xö lý m«i tr­êng, c«ng nghÖ vÒ chuÈn ®o¸n phßng trõ dÞch bÖnh. d/ Khai th¸c h¶i s¶n. - Trang thiÕt bÞ vµ ph­¬ng tiÖn b¶o qu¶n ®Ó thay ®æi c«ng nghÖ b¶o qu¶n thuû s¶n trªn c¸c tµu c¸, nhÊt lµ c¸c tµu khai th¸c dµi ngµy; s¶n phÈm khai th¸c cÇn ®­îc tiÕn hµnh ph©n lo¹i vµ b¶o qu¶n ngay trªn tµu, C¸c tµu ®ãng míi cña Ch­¬ng tr×nh ®¸nh c¸ xa bê nhÊt thiÕt ph¶i ®­îc trang bÞ ngay tõ kh©u thiÕt kÕ. - §Çu t­ ®ãng míi thö nghiÖm tiÕn ®Õn ®ãng míi ®éi tµu chuyªn m«n ho¸ vµoviÖc b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn thuû s¶n cña ®éi tµu khai th¸c xa bê, c¸c tµu nµy ®­îc trang bÞ thiÕt bÞ cÊp ®«ng vµ khoang b¶o qu¶n dung tÝch lín. - C«ng t¸c khuyÕn ng­ cho khai th¸c ph¶i tËp trung vµo viÖc truyÒn b¸ c¸c kü thuËt c¬ b¶n vÒ xö lý, b¶o qu¶n thuû s¶n cho c¸c ®èi t­îng lµ c¸c chñ tµu vµ ng­ d©n trùc tiÕp khai th¸c trªn biÓn. - §¶m b¶o an toµn cho khai th¸c xa bê Nhµ n­íc cÇn quan t©m ®óng møc trong ®iÒu kiÖn ph¶i khai th¸c xa ®Êt liÒn ®Ó ng­ d©n yªn t©m s¶n xuÊt. C¸c tµu ph¶i trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c thiÕt bÞ an toµn ®i biÓn, ph¶i tæ chøc tèt hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c gi÷a c¸c tµu vµ c¸c tr¹m v« tuyÕn ®iÖn ven bê, nh»m tiÕp nhËn th«ng tin nhanh chãng, chÝnh x¸c vµ kÞp thêi phßng tr¸nh khi cã b·o tè x¶y ra, tæ chøc tèt viÖc cøu hé, hç trî cøu ``gióp lÉn nhau khi cã tai n¹n trªn biÓn. e/ NhËp nguyªn liÖu thuû s¶n. -KhuyÕn khÝch viÖc thu hót nguån nguyªn liÖu c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc trong khu vùc nh»m t¨ng c­êng nhËp nguyªn liÖu ®Ó chÕ biÕn t¸i xuÊt. PhÊn ®Èu ®¹t tû träng nguyªn liÖu nhËp 5-8% vµo n¨m 2005. T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ thñ tôc cho doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh nhËp khÈu nguyªn liÖu ®Ó t¸i xuÊt. -H×nh thµnh c¸c c¶ng c¸ tù do t¹i Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng, Kiªn Giang vµ mét sè ®Þa ph­¬ng cã ®iÒu kiÖn kh¸c ®Ó thu hót tµu thuyÒn nø¬c l¸ng giÒng vµ gi¶n ho¸ thñ tôc xuÊt khÈu nguyªn liÖu thuû s¶n, kÕt hîp víi c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ xuÊt khÈu nguyªn liÖu. 3. C¶i tiÕn chÊt l­îng vµ an toµn vÖ sinh hµng thuû s¶n xuÊt khÈu. Ngoµi viÖc phÊn ®Êu gi¶m gi¸ thµnh ®Ó cã ­u thÕ trong c¹nh tranh xuÊt khÈu hµng thuû s¶n th× vÊn ®Ò ®¶m b¶o chÊt l­îng vµ an toµn vÖ sinh thùc phÈm cã tÇm quan träng sèng cßn ®èi víi viÖc xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt nam, ViÖt nam cã thÓ thÊm thÝa ®iÒu nµy qua vÝdô cô thÓ lµ tr­êng hîp Th¸i lan, trë thµnh n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n lín nhÊt nhÊt thÕ giíi hiÖn nay lµ nhê viÑc Th¸i Lan tËp trung mäi nç lùc cña ngµnh thuû s¶n, c¶ t­ nh©n vµ nhµ n­íc ®Ó c¶i tiÕn chÊt l­îng hµng thuû s¶n khÈu ..H­íng xuÊt khÈu thuû s¶n thêi gian tíi cña Nhµ n­íc lµ ph¶i t¨ng thÞ phÇn ë liªn minh Ch©u ¢u vµ B¾c Mü , n¬i mµ mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn chÊt l­îng ®Òu ®­îc qui tô trong viÖc thùc hiÖn trong tiªu chuÈn HACCP .V× vËy , kh«ng cã c¸c nµo kh¸c lµ sù v­¬n lªn c¶u c¸c danh nghiÖp ViÖt nam cïng víi sù trî gióp vÒ kü thuËt , tµi chÝnh cña Nhµ n­íc vµ quèc tÕ ®Ó c¶i tiÕn chÊt l­êng hµng thuû s¶n ViÖt Nam.MÆc dï ®É ®¹t ®­îc kÕt qu¶ 68 doang nghiÖp ViÖt nam ®­îc xuÊt khÈu thuû s¶n sang EU nh­ng cã ®iªï th¸ch thøc lµ bÊt cø lóc nµo EU còng cã thÓ tuyªn bè cÊm vËn nÕu cã vi ph¹m .Thùc tÕ ®· x¶y ra ®èi víi cÊm vËn nhËp khÈu t«m cña Ên §é vµ Bang la det vµo EU vµo th¸ng 8/97 (®­îc giì bá vµo 21/2/98) dï hai n­íc nµy ®· n»m trong danh s¸ch 1 ®­îc xuÊt khÈu vµo EU tõ l©u . Ngoµi ra cßn cã nhiÒu th¸ch thøc trë ng¹i kh¸c trong vÊn ®Ò ®¶m b¶o an toµn chÊt l­îng hµng thuû s¶n ®Ó cã thÓ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu: C¸c doanh nghiÖp ®¹t ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn trªn ®· ph¶i ®Çu t­ qu¸ lín møc ®Çu t­ tõ 300 ngµn ®Õn 1 triÖu USD. Do ®ã: -Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm vµ thÈm quyÓn vÒ c¬ quan qu¶n lý chÊt l­îng -Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî vÒ tµi chÝnh vµ kü thuËt ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cã ®ñ ®iÒu kiÖn n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm thuû s¶n ®Ó ®¸p øng yªu cÇu vÒ chÊt l­îng vµ an toµn vÖ sinh hµng thuû s¶n n­íc ngoµi -C¸c doanh nghiÖp ViÖt nam, lµ ng­êi trùc tiÕp thùc hiÖn chÊt l­îng d¶n phÈm ph¶i kho¸n triÖt quan ®iÓm chÊt l­îng cïng víi gi¸ c¶ hîp lý lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn cña doanh nghiÖp tõ ®ã n©ng cao ý thøc ®èi víi viÖc cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm chÊt l­îngtheo yªu cÇu cña thÞ tr­îng quèc tÕ. §Ó h×nh thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n v÷ng m¹nh, cã ®ñ kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi c¸c n­íc trong khu vùc cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p sau: a/ Hç trî vèn tÝn dông ­u ®·i cho c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ®Çu t­ n©ng cÊp ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ®¸p øng yªu cÇu vÒ an toµn vÖ sunh thùc phÈm cã thÓ xuÊt khÈu ®i EU vµ Mü. §Çu t­ ®Ó x©y míi thªm 25-30 xÝ nghiÖp cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cho ®Õn n¨m 2005. b/ N©ng cao tû träng c¸c c¬ së chÕ biÕn thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh qu¶n lý chÊt l­îng theo GMP, SSOP vµ HACCP, b¾t buéc 100% c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n ph¶i thùc hiÖn hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng tiªn tiÕn nh¨m ®¶m b¶o an toµn vÖ sunh thùc phÈm cho ng­êi tiªu dïng vµ xuÊt khÈu. c/ X©y dùng vµ ban hµnh vµ triÓn khai ¸p dông b¾t buéc c¸c tiªu chuÈn Nhµ n­íc vµ Tiªu chuÈn ngµnh vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, an toµn vÖ sinh tèi thiÓu ®èi víi c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n, c¬ sá chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu c¸c c¶ng c¸, chî c¸. d/ N©ng cÊp chÊt l­îng nguyªn liÖu, gi¶m gi¸ ®Çu vµo b»ng c¸ch trang bÞ hÖ thèn b¶o qu¶n ngay trªn tµu, x©y dùng hÖ thèng chî c¸ t¹i c¸c c¶ng c¸ cña c¸c tØnh träng ®iÓm, c¸c trung t©m c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ tiªu thô, hÖ thèng chî c¸c ®­êng biªn còng nh­ c¸c chî c¸ qui m« nhá ë ®Þa ph­¬ng. e/ T¨ng c­êng vµ më réng chñng lo¹i vµ khèi l­îng chÕ biÕn c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ gia t¨ng. KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu c«ng nghÖ cao tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn, bÝ quyÕt c«ng nghÖ, thuª chuyªn gia n­íc ngoµi giái vµ ®Çu t­ nghiªn cøu øng dông c¸c c«ng nghÖ míi. N©ng tû träng mÆt hµng gi¸ trÞ cao. f/ §Çu t­ n©ng cÊp c¬ së vËt chÊt vµ n¨ng lùc nghiªn cøu, triÓn khai cña Trung T©m C«ng nghÖ Sinh häc vµ C«ng nghÖ thuéc ViÖn nghiªn cøu Nu«i trång thuû s¶n II thuéc Bé thuû s¶n ®ñ kh¶ n¨ng nghiªn cøu ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ t­ vÊn cho c¸c doanh nghiÖp ph¶t triÓn ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng. g/ T¨ng c­êng hoµn thiÖn n¨ng lùc vµ ho¹t ®éng cña c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn vÒ kiÓm tra vµ chøng nhËn an toµn vÖ sinh thuû s¶n, trªn c¬ së Trung T©m KiÓm tra ChÊt l­îng vµ vÖ sinh thuû s¶n hiÖn nay. 4. X©y dùng c¬ cÊu mÆt hµng thuû s¶n hîp lý vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao, x©y dùng c¬ cÊu ®Çu t­ nh»m ph¸t huy c¸c lîi thÕ so s¸nh c¶u tõng ®Þa ph­¬ng vµ vïng l·nh thæ. Theo dù b¸o cña c¸c nhµ kinh tÕ thÕ giíi, quan hÖ cung cÇu trong thêi gian tíi sÏ mÊt c©n ®èi gay g¾t h¬n. Møc gi¸ cña phÇn lín thuû s¶n sÏ cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng. Tuy vËy, ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña thuû s¶n ViÖt Nam, cÇn ph¶i th­êng xuyªn nghiªn cøu nhu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi; chó ý ph¸t triÓn c¸c lo¹i thuû s¶n cã chÊt l­îng cao, nhu cÇu trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ®ang cã xu h­íng t¨ng lªn. Ngoµi h¶i s¶n (t«m, c¸, nhuyÔn thÓ ch©n ®Çu vµ ch©n bông, thùc phÈm phèi chÕ, ®å hép thuû s¶n), chó ý ph¸t triÓn c¸c thuû ®Æc s¶n kh¸c nh­: cua ghÑ, rong biÓn, h¶i s©m vµ cÇu gai, Õch nu«i, c¸ sÊu, ba ba, trai ngäc… §©y lµ nh÷ng thuû ®Æc s¶n cã gi¸ trÞ cao vµ nhu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi ®ang t¨ng lªn. 5. VÒ thÞ tr­êng: x©y dùng c¬ cÊu thÞ tr­êng theo h­íng ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng, ®a d¹ng ho¸ b¹n hµng; gi¶m dÇn tû träng c¸c thÞ tr­êng trung gian, t¨ng nhanh tû träng c¸c thÞ tr­êng tiªu thô trùc tiÕp, cã nhu cÇu thuû s¶n lín. Bé Thñy s¶n chñ tr×, phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c Bé Th­¬ng m¹i, Ngo¹i giao trong c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ t¨ng c­êng c«ng t¸c th«ng tin thÞ tr­êng t¨ng c­êng ®µo t¹o c¸n bé thÞ tr­êng vµ tiÕp thÞ chuyªn nghiÖp ë c¸c doanh nghiÖp, ®Ó gi÷ v÷ng vµ æn ®Þnh thÞ tr­êng truyÒn thèng, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng NhËt B¶n, ®ång thêi më réng h¬n n÷a c¸c mÆt hµng ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ®Ó xuÊt ra c¸c thÞ tr­êng lín nh­ : Liªn minh Ch©u ¢u (EU), Mü, Trung Quèc...; gi¶m tû träng c¸c thÞ tr­êng trung gian, t¨ng nhanh tû träng c¸c thÞ tr­êng tiªu thô trùc tiÕp, cô thÓ lµ: - §èi víi thÞ tr­êng NhËt B¶n cÇn t¨ng tû träng c¸c mÆt hµng thñy s¶n tinh chÕ vµ hµng phèi chÕ ®ãng gãi nhá cho siªu thÞ, t«m sèng, c¸ ngõ t­¬i vµ ®«ng vµ c¸c ®Æc s¶n kh¸c, ®­a tû träng c¸c mÆt hµng thñy s¶n xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n chiÕm tõ 38% ®Õn 40% trong tæng s¶n phÈm xuÊt khÈu vµ gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t tõ 760 triÖu ®Õn 800 triÖu USD vµo n¨m 2005. - §èi víi thÞ tr­êng B¾c Mü vµ Ch©u ¸ ( kÓ c¶ thÞ tr­êng Trung Quèc), xóc tiÕn viÖc c«ng nhËn lÉn nhau gi÷a ViÖt Nam vµ Mü vÒ kiÓm so¸t vµ chøng nhËn chÊt l­îng hµng thñy s¶n; bµn ®Ó tháa thuËn c¬ chÕ thanh to¸n chÝnh thøc vµ më réng thÞ tr­êng chÝnh ng¹ch víi Trung Quèc, nhÊt lµ víi c¸c tØnh phÝa T©y Nam vµ §«ng B¾c cña Trung Quèc, cè g¾ng ®­a tû träng hµng thñy s¶n xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Ch©u ¸ tõ 20% ®Õn 22%, thÞ tr­êng B¾c Mü tõ 16% ®Õn 18% trong tæng s¶n phÈm xuÊt khÈu; gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo hai thÞ tr­êng nµy ®¹t tõ 720 triÖu ®Õn 800 triÖu USD vµo n¨m 2005. - §èi víi thÞ tr­êng khèi liªn minh Ch©u ¢u (EU) vµ mét sè thÞ tr­êng míi kh¸c ngoµi c¸c thÞ tr­êng trªn ®©y, cÇn n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng s¶n phÈm ®¸p øng theo yªu cÇu cña c¸c thÞ tr­êng nµy, phÊn ®Êu ®­a tû träng c¸c mÆt hµng thñy s¶n xuÊt khÈu vµo EU ®¹t tõ 12% ®Õn 16% vµ vµo c¸c thÞ tr­êng kh¸c tõ 8% ®Õn 10% trong tæng s¶n phÈm xuÊt khÈu, tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ tr­êng nµy ®¹t tõ 400 triÖu ®Õn 520 triÖu USD vµo n¨m 2005. 6. Mét sè gi¶i ph¸p tµi chÝnh tÝn dông khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hµng thuû s¶n . 6.1 MiÔn gi¶m c¸c lo¹i thuÕ ®èi víi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thuû s¶n Hµng thuû s¶n thuéc nhãm hµng xuÊt khÈu truyÒn thèng cña ViÖt nam vµ tr­íc ®©y cã lîi thÕ c¹nh tranh kh¸ lín v× vËy khèi l­îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng cao trong thêi gian qua . Tuy nhiªn , ngµy nay lîi thÕ c¹nh tranh nµy ®· gi¶m ®i rÊt nhiÒu do chi phÝ tµu thuyÒn ngµy cµng cao , gi¸ lao ®éng t¨ng lªn nhiÒu trong khi m¸y mãc thiÕt bÞ cho ®¸nh b¾t vµ chÕ biÕn trong t×nh tr¹ng qu¸ l¹c hËu so víi tr×nh ®é chung , v× vËy ®Ó t¨ng c­êng søc m¹nh c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt , chÕ biÕn hµng thuû s¶n xuÊt khÈu cÇn cã chÝnh s¸ch thuÕ tho¶ ®¸ng cho nªn viÖc Nhµ n­íc kh«ng ®¸nh thuÕ xuÊt khÈu hµng thuû s¶n tõ 15/2/1998 ®Ó c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng thuû s¶ncã thÓ t¨ng c­êng c¹nh tranh vÒ mÆt gi¸ c¶ . Cßn ®èi víi nguyªn liÖu vËt t­ nhËp khÈu phôc vô cho chÕ biÕn xuÊt khÈu th× nªn hoµn tr¶ 100% thuÕ nhËp khÈu , vµ ®Ò nghÞ Nhµ n­íc nªn ®Çu t­ ®æi míi trang tiÕt bÞ cho chÕ biÕn hµng thuû s¶n xuÊt khÈu th«ng qua qui ®Þnh vÒ thuÕ nhËp khÈu hay ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao hîp lý ®Ó khuyÕn khÝc c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ ®æi míi thiÕt bÞ .. ViÖc ¸p dông linh ho¹t c¸c chÝnh s¸ch thuÕ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi viÖc t¨ng c­êng søc m¹nh c¹nh tranh xuÊt khÈu cña hµng thuû s¶n ViÖt nam ,khuyÕn khÝch më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ ®a d¹ngho¸ s¶n phÈm xuÊt khÈu. 6.2 CÇn t¨ng c­êng ho¹t ®éng tµi trî xuÊt khÈu vµ thµnh lËp quÜ hç trî s¶n xuÊt , xuÊt khÈu thuû s¶n. VÊn ®Ò tµi trî xuÊt khÈu bao trïm toµn bé c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho xuÊt khÈu hµng thuû s¶n , ®©y lµ mét trong nh­ng yÕu tè qyÕt ®Þnh thµnh c«ng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuû s¶n nhu cÇu tµi trî xuÊ khÈu bao gåm 1/ tµi trî tr­íc khi giao hµng (vèn cho ®Çu vµo s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu (mua nguyªn liÖu vµ m¸y mãc thiÕt bÞ phô tïng cÇn thiÕt , nhu cÇu vÒ vèn nµy rÊt quan träng do ®Æc ®iÓm cña ngµnh thuû s¶n lµ s¶n xuÊt nguyªn liÖu cã tÝnh thêi vô cao vµ nhiÒu lo¹i nguyªn liÖu cã tÝnh cÇn thiÕt cho chÕ biÕn l¹i ph¶i nhËp khÈu ..) ;2/tµi trî trong khi giao hµng ;3./tÝn dông sau giao hµng 7. §a d¹ng ho¸ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt khÈu, vËn dông linh ho¹t c¸c ph­¬ng thøc mua b¸n quèc tÕ. KÕt hîp viÖc cñng cè vÞ trÝ cho c¸c tËp ®oµn xuÊt khÈu lín víi viÖc gióp ®ì hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong xuÊt khÈu thuû s¶n. Thùc ra viÖc kÕt hîp nµy sÏ ph¸t huy ®­îc lîi thÕ cña c¸c doanh nghiÖp trong s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng thuû s¶n xuÊt khÈu bëi v× nÕu chØ tËp trung hè trî c¸c tËp ®oµn lín th× ®iÒu kiÖn ®Çu t­, ®æi míi trang thiÕt bÞ sÏ tèt h¬n vµ viÖc ®µo t¹o sÏ t¹p trung h¬n .do vËy c¸c tËp ®oµn lín cã thÓ trë thµnh ®Çu tµu ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n nh­ng c¸c tËp ®oµn lín th­êng khã thÝch øngtr­íc ng÷ng biÕn ®æi thÊt th­êng vµ nh÷ng yªu cÇu rÊt ®a d¹ng vµ phong phó cña thÞ tr­êng c¸ biÖt nªn th­êng th­êng c¸c doanh nghiÖp nhá l¹i cã tÝnh linh ho¹t vµ dÔ thÝch øng h¬n. H¬n n÷a, ®Æc ®iÓm cña ViÖt nam lµ kinh tÕ hé gia ®×nh , c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá chiÕm ®¹i bé phËn trong ngµnh thuû s¶n th× viÖc hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cµng trë nªn cÇn thiÕt ®Ó ®¹t ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· h«Þ .Ngoµi ra, ®ã cßn lµ sù kÕt hîp xuÊt khÈu hµng thuû s¶n víi nhËp m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô cho s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng thuû s¶n xuÊt khÈu . Ngoµi viÖc ký c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu trùc tiÕp hµng thuû s¶n ra n­íc ngoµi cã thÓ ký göi b¸n hµng thuû s¶n ViÖt nam ë n­íc ngoµi hay sö dông m¹ng l­íi ph©n phèi hµng thuû s¶n n­íc ngoµi lµm ®¹i lý , m«i giíi b¸n hµng ..Hay viÖc nghiªn cøu triÓn khai c¸c ph­¬ng thøc b¸n hµng theo ®iÒu kiÖn CIF thay cho viÖc b¸n FOB. ViÖc kÕt hîp xuÊt nhËp vµ linh ho¹t ¸p dông c¸c ph­¬ng thøc mua b¸n hµng quèc tÕ sÏ më ra nh÷ng c¬ héi míi cho xuÊt khÈu thuû s¶n. 8. T¨ng c­êng ®µo t¹o, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Mét yÕu tè rÊt quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc®ã lµ yÕu tè con ng­êi . ViÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho ngµnh thuû s¶n th«ng qua viÖc n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ tay nghÒ cho ng­ d©n , ®µo t¹o míi vµ ®µo t¹o l¹i c¸n bé qu¶n lý ,c¸n bé kü thuËt vµ c¸n bé thÞ tr­êng ®Ó cã ®ñ n¨ng lùc vµ thÝch øng víi yªu cÇu cña c¬ chÕ thÞ tr­êng cã ®iieï tiÕt lµ ch×a kho¸ cho sù thµnh c«ng cña chiÕn l­îc xuÊt khÈu thuû s¶n thêi gian tíi ,bëi v× c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch xuÊt khÈu cña Nhµ n­íc ngay c¶ khi ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch khoa häc vµ ®óng ®¾n míi chØ lµ mét vÕ cña ph­¬ng tr×nh xuÊt khÈu , tr¸ch nhiÖm cuèi cïng còng nh­ kh¶ n¨ng tËn dông ®­îc mäi sù ­u ®·i cã thÓ chµo b¸n ®­îc c¸c s¶n phÈm cã tÝnh c¹nh tranh coa ®Ó më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu l¹i thuéc vÒ b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt nam còng nh­ c¸c nç lùc chñ quan cña hä .§µo t¹o nh©n lùc kh«ng chØ lµ mèi quan t©m ë møc doanh nghiÖp mµ cßn lµ mèi quan t©m cña quèc gia còng nh­ quèc tÕ . Nh­ vËy ph­¬ng ch©m nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng tham gia ®Çu t­ cho viÖc x©y dùng nguån nh©n løcÏ mang l¹i hiÖu qu¶ . Ngoµi ra , trî gióp kü thuËt vµ tµi chÝnhcña céng ®ång quèc tÕ lµ rÊt quan träng trong vÊn ®Ò ph¸t triÓn nguån nh©n lùc co viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thuû s¶n ë ViÖt Nam… Cô thÓ lµ: trong ®iÒu kiÖn céng ®ång nghÒ c¸ ven biÓn n­íc ta tr×nh ®é cßn thÊp (10% mï ch÷, 70% chØ ®¹t tr×nh ®é tiÓu häc, 15% hÕt cÊp phæ th«ng c¬ së, chØ 2% hÕt cÊp phæ th«ng trung häc), mét mÆt cÇn tËp trung vµo viÖc n©ng cao d©n trÝ, phÊn ®Êu phæ cËp cÊp 2 b»ng nhiÒu h×nh thøc cho nh©n d©n vïng biÓn; mÆt kh¸c, b»ng c¸c h×nh thøc th«ng tin tuyªn truyÒn, b¸o chÝ chó ý n©ng cao ý thøc cho nh©n d©n vÒ c¸c lÜnh vùc: tæ chøc khai th¸c, qu¶n lý, b¶o qu¶n, chÕ biÕn s¶n phÈm sau thu ho¹ch ®Ó phôc vô 3 ch­¬ng tr×nh lín cña ngµnh h¶i s¶n hiÖn nay lµ khai th¸c h¶i s¶n xa bê, nu«i trång thuû s¶n vµ chÕ biÕn xuÊt khÈu. §Èy m¹nh ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé khoa häc kü thuËt, c«ng nh©n lµnh nghÒ cho c¸c doanh nghiÖp thuû s¶n. Chó ý c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o c¶ t¹i chøc vµ tËp trung ®Ó ®¸p øng yªu cÇu c¸n bé cho tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi. Nghiªn cøu c¶i tiÕn chÕ ®é ®·i ngé ®èi víi thuyÒn viªn, thuû thñ, c¸n bé khoa häc kü thuËt… 9. §Çu t­. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu s¶n xuÊt s¶n phÈm xuÊt khÈu trªn Nhµ n­íc(trung ­¬ng ®Þa ph­¬ng) cÇn cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ phï hîp theo h­íng phèi hîp c¸c kªnh ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n, khoa häc c«ng nghÖ, khuyÕn ng­, ®µo t¹o tÝn dông ­u ®·i b»ng nguån vèn ë tÊt c¶ c¸c cÊp ng©n s¸ch ®Ó ph¸t triÓn chiÕn l­îc s¶n phÈm , tr¸nh ®Çu t­ dµn tr¶i. a/ §Çu t­ ®Ó t¹o nguån nguyªn liÖu theo c¸c ch­¬ng tr×nh s¶n phÈm. a1.C¬ cÊu ®Çu t­. - Vèn ng©n s¸ch Nhµ n­íc (trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng): + X©y dùng hÖ thèng c¶ng c¸, vë bao che chî c¸, ®­êng giao th«ng vµ c¸c c¬ së h¹ tÇng kü thuËt kh¸c trong hÖ thèng c¶ng c¸, chî c¸ t¹i c¸c vïng träng ®iÓm nghÒ c¸ vµ trung t©m nghÒ c¸ lín. + X©y dùng c¬ së hÖ thèng thuû lîi phôc vô thuû s¶n t¹i c¸c vïng nu«i tËp trung bao gåm ®ª bao, cèng, kªnh cÊp tho¸t n­íc cÊp 1, c¸c tr¹m b¬m lín. + X©y dùng hÖ thèng gièng quèc gia ®Ó b¶o vÖ gièng gèc vµ ph¸t triÓn gièng lai hoÆc nhËp néi; nghiªn cøu c¬ b¶n vÒ gièng vµ phßng trÞ bÖnh cho thuû s¶n.; kiÓm so¸t m«i tr­êng n­íc, b¶o vÖ vµ phôc håi sinh th¸i m«i tr­êng; hç trî nghiªn cøu triÓn khai ®Ó ¸p dông kü thuËt míi, nu«i t¨ng s¶n bÒn v÷ng. §Æc biÖt chó trong hoµn thiÖn c¸c Trung t©m gièng quèc gia h¶i s¶n (Vòng Tµu), MiÒn Trung (Nha Trang), trung t©m gièng thuû s¶n n­íc ngät H¶i D­¬ng; ®ång thêi x©y dùng 6 c¬ së gièng nu«i biÓn ë mét sè ®Þa ph­¬ng : Qu¶ng Ninh, , Thanh Ho¸, NghÖ An, §µ N½ng, Kh¸nh Hoµ. + X©y dùng mét sè c¬ së nghiªn cøu, s¶n xuÊt thuèc phßng trÞ bÖnh cho nu«i trång thuû s¶n. + §Çu t­ cho hÖ thèng th«ng tin toµn ngµnh. + Dµnh vèn ng©n s¸ch nhËp khÈu c«ng nghÖ, tËp trung vµo c¸c c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸ biÓn, nhuyÔn thÓ, thuû ®Æc s¶n, c«ng nghÖ nu«i cao s¶n, c«ng nghÖ xö lý m«i tr­êng. - Vèn tÝn dông ­u ®·i Nhµ N­íc. + Hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cung øng dÞch vô kü thuËt cho nu«i trång thuû s¶n: ph¸t triÓn c¸c tr¹i gièng cÊp c¬ sá, kªnh thuû lîi cÊp 2, thiÕt bÞ kü thuËt cho nghÒ nu«i, nu«i t¨ng s¶n, x©y dùng c¬ së s¶n xuÊt thøc ¨n c«ng nghiÖp... + Hç trî chuyÓn ®æi ph­¬ng thøc nu«i, ¸p dông c«ng nghÖ míi cho nu«i trång thuû s¶n qui m« c«ng nghiÖp n¨ng suÊt cao, t¹o ra s¶n l­îng hµng ho¸ lín. a2. Néi dung c¸c h¹ng môc ®Çu t­ chñ yÕu. - N©ng cÊp c¸c tr¹i gièng cña c¸c ®Þa ph­¬ng ®Õn n¨m 2005 sÏ n©ng cÊp 50% sè tr¹i gièng hiÖn cã ( 300-350 tr¹i), víi suÊt ®Çu t­ 400.000 $US mçi tr¹i. - N©ng cÊp vµ x©y dùng míi c¸c vïng nu«i t«m só c«ng nghiÖp: ®Õn n¨m 2005 cÇn ®Çu t­ x©y dùng thªm 20.000 ha vµ n©ng cÊp 30.000 ha. - Ph¸t triÓn hÖ thèng s¶n xuÊt thøc ¨n c«ng nghiÖp cho nu«i trång thuû s¶n; N©ng cÊp hÖ thèng c¬ së s¶n xuÊt thøc ¨n hiÖn cã, x©y dùng míi c¬ sá s¶n xuÊt thøc ¨n theo c«ng nghÖ míi. B¶ng 3.2 Nhu cÇu vèn vµ nguån vèn ng©n s¸ch do Bé thuû s¶n trùc tiÕp qu¶n lý (§¬n vÞ tÝnh: triÖu USD) Nguån vèn 2002 2003-2005 Vèn ng©n s¸ch 40 120 TÝn dông ­u ®·i 115 390 Vèn tù huy ®éng 32 90 Vèn FDI 27 80 Tæng sè 214 680 Nguån: Trung t©m th«ng tin th­¬ng m¹i (VTIC)-Bé th­¬ng m¹i b/ §Çu t­ n©ng cÊp vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n. - Vèn ng©n s¸ch Nhµ n­íc: +Hç trî ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp, qu¶n lý chÊt l­îng, ®µo t¹o ®éi ng÷ marketing chuyªn nghiÖp, ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt cho c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu. +§Çu t­ x©y dùng hÖ thèng phßng thÝ nghiÖm vµ c¸c c¬ quan kiÓm so¸t chÊt l­îng. +X©y dùng c¬ s¬ vËt chÊt ®Ó h×nh thµnh hÖ thèng th«ng tin thÞ tr­êng. +X©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho Trung T©m c«ng nghÖ ChÕ biÕn vµ Trung t©m DÞch vô t­ vÊn XuÊt khÈu Thuû s¶n. - Vèn tÝn dông ­u ®·i Nhµ n­íc. + Hç trî viÖc ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cÊp ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt. + Hç trî x©y míi hoÆc më réng c¬ sá chÕ biÕn thuû s¶n chÊt l­îng cao. + Hç trî viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng xö lý chÊt th¶i c«ng nghiÖp. + Hç trî x©y dùng c¬ së n­íc ®¸ t¹i c¸c trung t©m khai th¸c. + X©y dùng chî c¸ t¹i c¸c trung t©m khai th¸c vµ mét sè tØnh träng ®iÓm. c. VÒ hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi : Môc ®Ých më réng hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó thu hót nguån vèn ®Çu t­, më réng thÞ tr­êng, tranh thñ c«ng nghÖ míi vµ ®µo t¹o c¸n bé. Tõ n¨m 2001-2005, cô thÓ lµ n¨m 2002 ngµnh Thuû s¶n sÏ triÓn khai nh÷ng c«ng t¸c sau: TiÕp tôc thùc hiÖn vµ më réng kh¶ n¨ng hîp t¸c víi c¸c n­íc vµ c¸c tæ chøc Quèc tÕ ®Ó tranh thñ khoa häc c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý, më réng thÞ tr­êng thu hót vèn vµ c¬ héi ®Çu t­. T¨ng c­êng ho¹t ®éng cña Bé Thuû s¶n vµ c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc tham gia vµo ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc Quèc tÕ. Thùc hiÖn tèt c¸c dù ¸n song ph­¬ng: + Víi NhËt B¶n: TiÕp tôc hoµn thµnh dù ¸n x©y dùng Trung t©m nu«i biÓn t¹i Nha Trang; Trung t©m huÊn luyÖn ng­ d©n ë §µ N½ng; X©y dùng chî thuû s¶n t¹i Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ Qu¶ng Ninh + Trung Quèc: Hoµn tÊt c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó triÓn khai thùc hiÖn HiÖp ®inh Hîp t¸c nghÒ c¸ VÞnh B¾c Bé víi Trung Quèc. + §an M¹ch: Thùc hiÖn tèt c¸c dù ¸n Hç trî kü thuËt ®ang thùc hiÖn trong ch­¬ng tr×nh SPS (hç trî Ngµnh) do DANIDA tµi trî; Dù ¸n vay tÝn dông n©ng cÊp 3 nhµ m¸y chÕ biÕn Thuû s¶n t¹i Cµ Mau. + Víi EU: T¨ng c­êng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c n­íc EU vµo lÜnh vùc thuû s¶n ë ViÖt Nam, tiÕp tôc ®­a doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû s¶n vµo danh s¸ch trong c¸c n­íc I ®­îc phÐp xuÊt khÈu thñy s¶n vµo EU. + Víi c¸c tæ chøc ®a ph­¬ng nh­ UNDP, FAO, ADB, Mª K«ng Quèc tÕ: TiÕp tôc hoµn thiÖn thñ tôc xin tµi trî cho dù ¸n qu¶n lý bÒn v÷ng nguån lîi Thuû s¶n khu hÖ ®Çm ph¸ Thõa Thiªn- HuÕ (UNDP), Dù ¸n Hç trî kü thuËt vÒ qu¶n lý c¶ng, dù ¸n nu«i trång thuû s¶n ven biÓn (ADB) vµ dù ¸n hå chøa l­u vùc s«ng Mª K«ng, dù ¸n khuyÕn ng­ nu«i c¸ ®ång b»ng s«ng Cöu Long (Mª K«ng). - KhuyÕn khÝch viÖc liªn doanh víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ®Çu t­ nu«i trång thñy s¶n, s¶n xuÊt thøc ¨n vµ ph¸t triÓn gièng nu«i thñy s¶n, ®æi míi c«ng nghÖ nu«i, c«ng nghÖ khai th¸c vµ chÕ biÕn thñy s¶n xuÊt khÈu; - Bé Thñy s¶n phèi hîp víi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ vµ c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan trong viÖc tranh thñ nguån tµi trî cña c¸c n­íc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ ®Ó cã thªm nguån vèn cho ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu thñy s¶n, tr­íc m¾t ­u tiªn cho c¸c dù ¸n vÒ nu«i trång thñy s¶n cung cÊp nguyªn liÖu cho xuÊt khÈu. KÕt luËn Cïng víi sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña nÒn kinh tÕ c¶ n­íc, ngµnh thuû s¶n ®· vµ ®ang triÓn khai thùc hiÖn nghÞ quyÕt Trung ¦¬ng VII, cïng víi viÖc tæ chøc thùc hiÖn nghÞ quyÕt Trung ¦¬ng V, chuyÓn dÞch c¬ cÊu mét c¸ch hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt, nh»m c¶i t¹o, n©ng cÊp vµ x©y dùng míi c¬ së h¹ tÇng, n©ng cao n¨ng lùc ®¸nh b¾t h¶i s¶n xa bê, ph¸t triÓn nu«i trång c¸c mÆt hµng cã gi¸ trÞ lín trong xuÊt khÈu, chuyÓn ®æi tõ xuÊt khÈu nguyªn liÖu sang xuÊt khÈu thµnh phÈm, tõng b­íc tiÕp cËn víi c¸c siªu thÞ khã tÝnh nhÊt ( nh­ T©y B¾c ¢u, B¾c Mü). Ph¸t triÓn Khoa häc C«ng nghÖ, h×nh thµnh mét lùc l­îng s¶n xuÊt cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn toµn bé sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh thuû s¶n, gãp phÇn ®­a sù nghiÖp ®æi míi cña tÝch cùc cña c¸c ngµnh liªn quan. TÊt nhiªn muèn thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu trªn, ngoµi nh÷ng cè g¾ng nç lùc cña ngµnh, mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh kh¸c lµ sù quan t©m vµ ­u ®·i cña Nhµ n­íc còng nh­ sù hç trî vµ hiÖp lùc tÝch cùc cña c¸c ngµnh liªn quan. Hy väng r»ng trªn c¬ së nh÷ng thµnh tÝch ®· ®¹t ®­îc trong thêi gian võa qua, chóng ta sÏ tiÕp tôc ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm cho phï hîp víi tõng thÞ tr­êng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh, t¨ng hµm l­îng chÊt x¸m cña s¶n phÈm, t¨ng c­êng tiÕp thÞ ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm chñ yÕu ë c¸c thÞ tr­êng chÝnh, v­¬n lªn chiÕm lÜnh thÞ tr­êng ®èi víi c¸c mÆt hµng chñ lùc cã nhiÒu tiÒm n¨ng. §iÒu cuèi cïng lµ ph¶i n©ng cao ®­îc hiÖu qu¶ cña xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam. Chóng ta tin t­ëng ch¾c ch¾n vµo mét ngµnh thuû s¶n v÷ng m¹nh trong t­¬ng lai, mét ngµnh thuû s¶n gãp phÇn to lín ®­a nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc s¸nh vai cïng c­êng quèc n¨m ch©u. tµi liÖu tham kh¶o I/ s¸ch: §oµn Ngäc C¶nh. “VÊn ®Ò an ninh ë khu vùc §«ng Nam ¸”. Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, 1994. T« Xu©n D©n - §ç §øc B×nh. “ViÖt Nam héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ - C¬ héi vµ th¸ch thøc”. §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n xuÊt b¶n, 1999. T« Xu©n D©n - Vò ChÝ Léc. “Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ”. Nxb Hµ Néi, 1997. Bïi Xu©n L­u, Gi¸o tr×nh Kinh tÕ ngo¹i th­¬ng - §¹i häc Ngo¹i Th­¬ng, nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc, 1997. Bé Thuû s¶n – “Ph¸t triÓn kinh tÕ h¶i s¶n vµ c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ thêi kú míi 1997” II/ b¸o: 1. B¸o “Tin tøc” n¨m 1998-1999. 2. B¸o “Tin tøc buæi chiÒu” n¨m 1998-1999. 3. "Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam" 7 th¸ng ®Çu n¨m 2000. 4. B¸o “§Çu t­” c¸c sè 2000-2001. 5. B¸o “Th­¬ng m¹i” - c¸c sè 1999-2001. 6. “Th«ng tin th­¬ng m¹i thuû s¶n” c¸c sè 1999-2001. III/ t¹p chÝ: 1. “Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi” sè: 4/1997, 6/1997, 5/1998 2. “Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn” sè: 5/1998, 7/1998, 9/1999. 3. “Nghiªn cøu kinh tÕ” sè: 24/1998. 4. T¹p chÝ “Th­¬ng m¹i” - c¸c sè 1999-2001. 5. T¹p chÝ “Kinh tÕ thÕ giíi” c¸c sè 1999-2000. T¹p chÝ “Dù b¸o kinh tÕ”. T¹p chÝ Th­¬ng m¹i thuû s¶n sè 4/2003 IV/ nh÷ng tµi liÖu kh¸c: NXB thèng kª- Niªn gi¸m thèng kª n¨m 1999, 2000, 2001, 2002. Bé thuû s¶n - B¸o c¸o tæng kÕt hµng n¨m 1990-2000. FAO - The state of food and agriculture 1999,2000,2001,2002. Trung t©m th«ng tin th­¬ng m¹i (VTIC) - B¶n tin thÞ tr­êng- c¸c sè hµng ngµy 1999-2002. Th«ng tin trªn trang Web Bé Thuû s¶n, www.vasep.com.vn KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 5 n¨m 2001-2005. B¸o c¸o ChÝnh phñ. Côc c«ng nghÖ th«ng tin vµ thèng kª H¶i quan ._.