Tìm kiếm và mở rộng thị trường lao động ngoài nước nhằm đẩy mạnh công tác xuất khẩu lao động giai đoạn 2006-2010

Tài liệu Tìm kiếm và mở rộng thị trường lao động ngoài nước nhằm đẩy mạnh công tác xuất khẩu lao động giai đoạn 2006-2010: ... Ebook Tìm kiếm và mở rộng thị trường lao động ngoài nước nhằm đẩy mạnh công tác xuất khẩu lao động giai đoạn 2006-2010

doc90 trang | Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1242 | Lượt tải: 0download
Tóm tắt tài liệu Tìm kiếm và mở rộng thị trường lao động ngoài nước nhằm đẩy mạnh công tác xuất khẩu lao động giai đoạn 2006-2010, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi nãi ®Çu BÊt kú mét quèc gia nµo ngµy nay còng lu«n cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. Trong ®ã gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng lu«n lµ nhiÖm vô träng t©m hµng ®Çu, nhÊt lµ ®èi víi ViÖt Nam- mét quèc gia ®ang trong thêi kú qu¸ ®é lªn x· héi chñ nghÜa. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ViÖt Nam ®· vµ ®ang t×m ra mét h­íng ®i kh¸ hiÖu qu¶ ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm, ®ã lµ tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng (XKL§) sang c¸c thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc. §©y thùc sù lµ mét ho¹t ®éng mang l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých cho bªn xuÊt khÈu, c¸c lîi Ých nµy tíi víi nhiÒu phÝa, tõ Nhµ n­íc, c¸c doanh nghiÖp XKL§ vµ quan träng nhÊt lµ b¶n th©n ng­êi lao ®éng. ChØ thÞ sè 41 CT/TW vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia ngµy 22/9/1998 cña Bé chÝnh trÞ ®· nªu râ: “ XuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ – x· héi gãp phÇn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¹o thu nhËp vµ n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng, t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc vµ t¨ng c­êng hîp t¸c quèc tÕ gi÷a n­íc ta víi c¸c n­íc. ...”. Chóng ta ®· ®¹t ®­îc rÊt nhiÒu thµnh tùu trong XKL§, cã tíi h¬n 400.000 lao ®éng hiÖn ®ang lµm viÖc t¹i trªn 40 quèc gia vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi. C¸c ngµnh nghÒ mµ lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc chñ yÕu lµ trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, phôc vô c¸ nh©n vµ x· héi hoÆc x©y dùng, c¸c thÞ tr­êng chñ yÕu cã thÓ kÓ tíi nh­ 4 thÞ tr­êng XKL§ chÝnh: NhËt B¶n, Hµn Quèc, Malaisia, §µi Loan vµ mét sè thÞ tr­êng cßn l¹i kh¸c. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ­íc tÝnh l­îng ngo¹i tÖ do lao ®éng chuyÓn vÒ n­íc b×nh qu©n tõ 1,2- 1,5 tû USD, n¨m 2004 ®¹t kho¶ng 1,6 tû USD t­¬ng ®­¬ng 6,15% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n¨m. §ång thêi Nhµ n­íc còng tiÕt kiÖm hµng triÖu §«la Mü mçi n¨m do kh«ng ph¶i ®Çu t­ t¹o viÖc lµm míi trong n­íc cho sè lao ®éng t­¬ng ®­¬ng víi sè lao ®éng xuÊt khÈu mçi n¨m (®Ó t¹o mét viÖc lµm míi, suÊt ®Çu t­ b×nh quan lµ 39,3 triÖu ®ång t­¬ng ®­¬ng 2540 USD; nÕu n¨m 2003 ta kh«ng ®­a ®­îc 75000 lao ®éng ®i lµm viÖc n­íc ngoµi, th× x· héi ph¶i ®Çu t­ trªn 190 triÖu USD ®Ó t¹o thªm viÖc lµm míi). Tuy nhiªn, thÞ phÇn thÞ tr­êng ®Ó chóng ta XKL§ gièng nh­ mét chiÕc b¸nh kinh tÕ khæng lå, còng theo ®ã cã v« sè “ng­êi muèn ¨n”. Chóng ta sÏ ¨n hÕt dÇn phÇn cña m×nh nÕu chóng ta kh«ng biÕt c¸ch lµm t¨ng miÕng b¸nh kinh tÕ ®ã lªn, kh«ng chØ lµ sù t¨ng lªn vÒ sè l­îng mµ c¶ tû träng trong chiÕc b¸nh ®ã. XuÊt ph¸t tõ ®iÒu nµy, chóng ta cÇn thiÕt ph¶i t×m kiÕm vµ më réng thªm nhiÒu thÞ tr­êng míi, muèn vËy chóng ta ph¶i x©y dùng mét lé tr×nh vµ chiÕn l­îc phï hîp, x¸c ®Þnh râ nh÷ng thÞ tr­êng tiÒm n¨ng còng nh­ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh…Tõ ®©y sÏ t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p cã hiÖu qu¶ nh»m tiÕp cËn vµ khai th¸c tèt c¸c thÞ tr­êng ®ã, ®iÒu nµy cµng trë nªn cÊp thiÕt vµ quan träng trong t×nh h×nh thÕ giíi ®Çy biÕn ®éng hiÖn nay vµ c¸c ®èi thñ cña chóng ta trong ho¹t ®éng XKL§ rÊt m¹nh vµ cã kinh nghiÖm. Trªn c¬ së nh÷ng ph©n tÝch trªn, ng­êi nghiªn cøu ®· tiÕn hµnh bµi viÕt “T×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc nh»m ®Èy m¹nh c«ng t¸c XKL§ giai ®o¹n 2006-2010” d­íi sù h­íng dÉn vµ gióp ®ì nhiÖt t×nh cña PGS.TS TrÇn Xu©n CÇu - khoa Kinh tÕ Lao ®éng vµ D©n sè. C¸c vÊn ®Ò liªn quan: ph©n tÝch nh÷ng yÕu tè thuËn lîi vµ khã kh¨n cña ta trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng…cuèi cïng lµ gi¶i ph¸p tiÕp cËn vµ khai th¸c hiÖu qu¶ c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng ®ã. Bµi viÕt chia lµm ba phÇn: PhÇn i: Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c t×m kiÕm vµ më réng TTL§ ngoµi n­íc trong ho¹t ®éng XKL§. PhÇn II: §¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng t×m kiÕm vµ më réng TTL§ ngoµi n­íc. PhÇn III: Gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m tiÕp cËn vµ khai th¸c c¸c TTL§ tiÒm n¨ng. Dï ®· cã rÊt nhiÒu cè g¾ng, song bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt nhÊt ®Þnh, rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp vµ chØ b¶o cô thÓ cña nh÷ng ng­êi cïng quan t©m tíi vÊn ®Ò trªn. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! PhÇn I : Lý luËn chung vÒ c«ng t¸c t×m kiÕm & më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc trong ho¹t ®éng XKL§ I.Mét sè kh¸i niÖm liªn quan 1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc 1.1 Kh¸i niÖm ThÞ tr­êng lao ®éng, theo nghÜa réng, lµ n¬i cung vµ cÇu lao ®éng t¸c ®éng qua l¹i víi nhau, hay lµ n¬i mua b¸n søc lao ®éng diÔn ra gi÷a ng­êi lao ®éng (cung lao ®éng) vµ ng­êi sö dông lao ®éng (cÇu lao ®éng). ThÞ tr­êng lao ®éng, theo nghÜa hÑp, chØ giíi h¹n trong khu vùc cã quan hÖ lao ®éng (thuª m­ín lao ®éng ®éng vµ lµm c«ng ¨n l­¬ng), ®­îc hiÓu lµ n¬i diÔn ra sù trao ®æi theo nguyªn t¾c tháa thuËn vÒ c¸c quan hÖ lao ®éng (viÖc lµm, tiÒn c«ng vµ c¸c ®iÒu kiÖn lµm viÖc kh¸c) gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng b»ng h×nh thøc hîp ®ång lao ®éng. ThÞ tr­êng lao ®éng cã thÓ ®­îc ph©n lo¹i theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau, nãi riªng ph©n theo kh«ng gian th× thÞ tr­êng lao ®éng cã thÓ chia thµnh thÞ tr­êng lao ®éng trong n­íc, thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc (hay thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ). ThÞ tr­êng lao ®éng trong n­íc lµ thÞ tr­êng lao ®éng trong ph¹m vi l·nh thæ quèc gia nghiªn cøu mµ kh«ng v­ît khái ®­êng biªn giíi quèc gia ®ã. ThÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc lµ thÞ tr­êng lao ®éng ho¹t ®éng bªn ngoµi ph¹m vi l·nh thæ quèc gia nghiªn cøu. VÒ c¬ b¶n 2 lo¹i thÞ tr­êng lao ®éng nµy lµ nh­ nhau, chØ kh¸c nhau c¬ b¶n vÒ ph¹m vi kh«ng gian l·nh thæ mçi lo¹i thÞ tr­êng vµ mét sè ®Æc ®iÓm xung quanh yÕu tè ®Þa lý kh¸c nhau nµy. Chóng ta sÏ cïng ph©n tÝch kü ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc trong giai ®o¹n hiÖn nay. 1.2 §Æc ®iÓm thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc Trong nh÷ng n¨m qua, thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc cã nhiÒu biÕn ®æi do ¶nh h­ëng cña: tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ thÕ giíi, khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë khu vùc Ch©u ¸; t×nh h×nh chÝnh trÞ thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng, n¹n khñng bè, c¸c cuéc chiÕn tranh Afganistan, Iraq…®· khiÕn cho nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung vµ thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ nãi riªng ph¶i ®­¬ng ®Çu víi nhiÒu th¸ch thøc míi. Tuy nhiªn, còng trong thêi gian qua ®· chøng kiÕn sù phôc håi kinh tÕ cña c¸c n­íc bÞ khñng ho¶ng kinh tÕ giai ®o¹n 1997-1998. Nhê mét lo¹t c¸c chÝnh s¸ch c¶i c¸ch hÖ thèng trong c¸c doanh nghiÖp vµ tµi chÝnh, cïng sù hç trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ (WB, IMF), nÒn kinh tÕ c¸c n­íc nµy ®· phôc håi vµ cã t¸c ®éng tÝch cùc vµo t×nh h×nh thÞ tr­êng lao ®éng trong n­íc vµ khu vùc, t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm míi cho ng­êi lao ®éng. Qua ®ã cã thÓ kh¸i qu¸t mét sè ®Æc ®iÓm chÝnh cña thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ trong giai ®o¹n hiÖn nay nh­ sau: Do vÊn ®Ò ®æi míi c«ng nghÖ, øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, nhiÒu quèc gia cã nhu cÇu sö dông lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao vµ gi¶m quy m« sö dông lao ®éng gi¶n ®¬n, tr×nh ®é chuyªn m«n thÊp. XuÊt ph¸t tõ lîi nhuËn, nhiÒu quèc gia ®· chuyÓn ®Çu t­ t­ b¶n sang c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn h¬n ®Ó sö dông nh©n c«ng cña n­íc ®­îc ®Çu t­ víi gi¸ rÎ. Khu vùc 3D (Dirty-Difficulty-Danger) t¹i nhiÒu quèc gia triÓn ph¸t triÓn vµ c¸c quèc gia cã nÒn c«ng nghiÖp míi lu«n cã nhu cÇu vÒ lao ®éng n­íc ngoµi. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, nhu cÇu lao ®éng dÞch vô t¨ng cao so víi khu vùc s¶n xuÊt nªn xu h­íng sö dông lao ®éng n­íc ngoµi gia t¨ng ë nhiÒu quèc gia vµ chñ yÕu lµ sö dông lao ®éng n÷, tr­íc hÕt trong c¸c c«ng viÖc dÞch vô gia ®×nh vµ c¸c trung t©m x· héi. Cïng víi sù khan hiÕm nh©n lùc t¹i khu vùc 3D t¹i c¸c quèc gia ph¸t triÓn th× nhu cÇu vÒ sü quan, thuyÒn viªn trªn c¸c tµu vËn t¶i cã xu h­íng gia t¨ng mµ møc t¨ng lùc l­îng sü quan cã tû lÖ cao h¬n so víi thuyÒn viªn vËn t¶i. Sù tiÕn bé cña c«ng nghÖ th«ng tin lµm cho c¸c quèc gia cã nhu cÇu sö dông lao ®éng vµ c¸c quèc gia xuÊt khÈu lao ®éng ®Òu cã sù lùa chän nhanh chãng ®èi t¸c cÇn tiÕp cËn, ®ång thêi víi sù gia t¨ng nhanh sè l­îng c¸c quèc gia xuÊt khÈu lao ®éng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®· t¹o ra sù c¹nh tranh m¹nh trªn thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc, lµm gi¶m gi¸ nh©n c«ng t¹i nhiÒu khu vùc trong ®ã møc gi¶m gi¸ nh©n c«ng cña lao ®éng gi¶n ®¬n lín h¬n so víi lao ®éng cã chuyªn m«n kü thuËt. 2.Vµi nÐt vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng 2.1 VÞ trÝ vµ ý nghÜa NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX (4/2001) tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh chñ tr­¬ng ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng trong thêi gian tíi: “§Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng. X©y dùng vµ thùc hiÖn ®ång bé, chÆt chÏ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vÒ ®µo t¹o nguån lao ®éng, ®­a lao ®éng ra n­íc ngoµi, b¶o vÖ quyÒn lîi vµ t¨ng uy tÝn cña ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ë n­íc ngoµi.” vµ “Coi träng ®µo t¹o ®éi ngò lao ®éng cã tay nghÒ cao, kü s­ thùc hµnh … ­u tiªn ®µo t¹o nh©n lùc phôc vô ph¸t triÓn … xuÊt khÈu lao ®éng, mét sè ngµnh kinh tÕ mòi nhän.”. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia ®· ®­îc tiÕn hµnh tõ nh÷ng n¨m 80, th«ng qua c¸c HiÖp ®Þnh ChÝnh Phñ ký gi÷a ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa §«ng ¢u vµ mét sè n­íc Ch©u phi. ThËp kû 90 ®¸nh dÊu nh÷ng biÕn ®éng chÝnh trÞ lín t¹i hÖ thèng c¸c n­íc XHCN vµ c¸c n­íc Ch©u Phi. Trong thêi gian nµy, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam chuyÓn tõ chÕ ®é tËp trung, quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ thÕ, tÇm quan träng vÒ ý nghÜa chÝnh trÞ còng nh­ hiÖu qu¶ kinh tÕ trong thêi kú ®æi míi. 2.2 §Æc ®iÓm XKL§ lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ: XKL§ lµ gi¶i ph¸p toµn diÖn kh«ng chØ nh»m gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, mµ cßn gióp cho quèc gia XKL§ thu vÒ nhiÒu ngo¹i tÖ vµ c¸c lîi Ých kinh tÕ kh¸c: Ng­êi lao ®éng ®i XKL§ sÏ mang vÒ lîi Ých kinh tÕ cho nhµ n­íc, ®ã lµ kho¶n ngo¹i tÖ mµ hä göi vÒ n­íc vµ c¸c kho¶n thuÕ liªn quan. Lîi Ých cho doanh nghiÖp XKLD lµ kho¶n thu ®­îc chñ yÕu tõ c¸c lo¹i phÝ gi¶i quyÕt viÖc lµm ngoµi n­íc. Trªn tÊt c¶, lîi Ých râ nhÊt chÝnh lµ kho¶n thu nhËp gia t¨ng cho chÝnh b¶n th©n ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä so víi viÖc hä lµm trong n­íc. XKL§ lµ ho¹t ®éng mang tÝnh x· héi: Thùc chÊt XKL§ lµ xuÊt khÈu søc lao ®éng, mµ søc lao ®éng lu«n g¾n trùc tiÕp víi ng­êi lao ®éng cô thÓ. Do vËy mäi chÝnh s¸ch XKL§ ph¶i g¾n víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi liªn quan : chÝnh s¸ch BHXH, gi¶i quyÕt viÖc lµm sau khi hÕt h¹n hîp ®ång, b¶o ®¶m c¸c cam kÕt trong hîp ®ång lao ®éng ®­îc thùc hiÖn ®óng. XKL§ lµ sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a qu¶n lý vÜ m« cña nhµ n­íc vµ sù chñ ®éng, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña tæ chøc XKL§ ®­a ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. XKL§ ®ang diÔn ra trong m«i tr­êng c¹nh tranh gay g¾t vµ ®Çy biÕn ®éng. Chóng ta ®Òu biÕt, XKL§ mang l¹i lîi Ých kinh tÕ v« cïng to lín cho c¸c n­íc XKL§, cã n­íc cßn x¸c ®Þnh XKL§ lµ mòi nhän kinh tÕ, mçi n¨m cã thÓ thu vÒ hµng tû ®«la ngo¹i tÖ. Bªn c¹nh ®ã, XKL§ ®ang diÔn ra trong m«i tr­êng kinh tÕ x· héi, chÝnh trÞ ®Çy biÕn ®éng (c¸c cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh, suy tho¸i kinh tÕ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi liªn tiÕp diÔn ra hay c¸c cuéc ®¶o chÝnh, n¹n khñng bè, chiÕn tranh khu vùc…), c¸c n­íc cã kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh vµ th­êng xuyªn nhËp khÈu lao ®éng, khi x¶y ra suy tho¸i kinh tÕ còng ®ång thêi n¶y sinh c¸c vÊn ®Ò thÊt nghiÖp, c¾t gi¶m lao ®éng nhËp khÈu. ChÝnh c¸c lý do kÓ trªn cho thÊy ho¹t ®éng XKL§ ®ang thùc sù lµ cuéc c¹nh tranh khèc liÖt nh»m chiÕm lÜnh thÞ tr­êng gi÷a c¸c quèc gia, c¸c doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng XKL§, trong bèi c¶nh thÕ giíi ®Çy biÕn ®éng nh­ hiÖn nay. XKL§ ph¶i ®¶m b¶o lîi Ých c¶ 3 bªn, ®ã lµ : Lîi Ých kinh tÕ cña nhµ n­íc lµ kho¶n ngo¹i tÖ mµ ng­êi lao ®éng göi vÒ n­íc vµ c¸c kho¶n thuÕ liªn quan. Lîi Ých kinh tÕ cña tæ chøc XKL§ lµ c¸c kho¶n thu chñ yÕu tõ c¸c lo¹i chi phÝ gi¶i quyÕt viÖc lµm ngoµi n­íc. Lîi Ých kinh tÕ cña ng­êi lao ®éng lµ c¸c kho¶n thu nhËp mµ hä nhËn trùc tiÕp tõ ®èi t¸c sö dông lao ®éng n­íc ngoµi. 2.2 C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng Theo kho¶n 2, ®iÒu 2, nghÞ ®Þnh sè 152/1999/N§- CP, ng­êi lao ®éng vµ chuyªn gia (gäi chung lµ ng­êi lao ®éng) ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi theo mét sè h×nh thøc sau : Th«ng qua doanh nghiÖp ViÖt Nam lµm dÞch vô cung øng lao ®éng gäi chung lµ doanh nghiÖp chuyªn doanh. ë ViÖt Nam hiÖn nay, c¸c tæ chøc, doanh nghiÖp XKL§ theo h×nh thøc nµy bao gåm c¸c DNNN, c¸c c«ng ty cæ phÇn mµ nhµ n­íc gi÷ cæ phÇn chi phèi, c¸c doanh nghiÖp thuéc c¬ quan TW, c¸c tæ chøc kh¸c nh­ TL§L§VN, §TNCSHCM… Th«ng qua doanh nghiÖp ViÖt Nam nhËn thÇu, kho¸n x©y dùng c«ng tr×nh liªn doanh, liªn kÕt chia s¶n phÈm ë n­íc ngoµi hoÆc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi (gäi chung lµ doanh nghiÖp kh«ng chuyªn doanh). Theo hîp ®ång lao ®éng do c¸ nh©n ng­êi lao ®éng trùc tiÕp ký víi c¸c ®¬n vÞ hoÆc ng­êi sö dông lao ®éng ë n­ícc ngoµi. 2.3 C¸c lo¹i lao ®éng XKL§ Lao ®éng chuyªn gia §©y lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu mµ ng­êi tham gia lµ nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é Cao ®¼ng, §¹i häc vµ trªn §¹i häc. Hä lµ c¸c chuyªn gia t­ vÊn, ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý. Lo¹i lao ®éng nµy th­êng cã møc thu nhËp rÊt cao nh­ng chØ chiÕm mét tû träng nhá trong tæng sè lao ®éng ®i xuÊt khÈu. Lao ®éng kü thuËt §èi t­îng nµy bao gåm nh÷ng ng­êi ®· qua ®µo t¹o ë c¸c tr­êng THCN, CNKT. Hä lµ nh÷ng ng­êi thî lµnh nghÒ hoÆc cã tr×nh ®é chuyªn m«n nhÊt ®Þnh, cã thÓ lµm viÖc ë nh÷ng nhµ m¸y, xÝ nghiÖp cã tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸ cao, m¸y mo¸c hiÖn ®¹i. Thu nhËp cña hä còng t­¬ng ®èi cao vµ æn ®Þnh. §©y lµ ®èi t­îng ®ang ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. §èi t­îng nµy kh¸c víi ®èi t­îng lao ®éng chuyªn gia, thu nhËp cña hä kh«ng cao b»ng nh­ng sau khi hÕt thêi gian XKL§ hä cã thÓ mang vÒ n­íc nh÷ng kiÕn thøc häc hái ®­îc tõ c¸c n­íc nhËn lao ®éng xuÊt khÈu. Lao ®éng phæ th«ng §©y lµ lo¹i lao ®éng ®· tèt nghiÖp THCS vµ THPT. Hä chñ yÕu lµm viÖc ë c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp nh­ng d©y truyÒn ®ßi hái yªu cÇu chuyªn m«n kh«ng cao hoÆc cã thÓ lµm gióp viÖc gia ®×nh (¤-Sin), lµm viÖc trong c¸c viÖn d­ìng l·o. C«ng viÖc nµy ®ßi hái ph¶i chÞu khã vµ kiªn tr× h¬n lµ tr×nh ®é. Lo¹i lao ®éng nµy do cã tr×nh ®é chuyªn m«n thÊp nªn cã møc thu nhËp thÊp h¬n hai lo¹i lao ®éng trªn vµ chiÕm tû träng kh¸ lín trong sè lao ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. 3. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi cña XKL§ HiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi cña XKL§ lµ chØ tiªu biÓu hiÖn quan hÖ gi÷a kÕt qu¶ vÒ kinh tÕ vµ x· héi cña ho¹t ®éng XKL§ víi c¸c nguån lùc ®Ó t¹o ra nã, ®­îc ®¸nh gi¸ th«ng qua th­íc ®o thùc hiÖn môc tiªu: ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¹o thu nhËp vµ n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng; t¨ng nguån thu vµ dù tr÷ ngo¹i tÖ; kh¸m ph¸ vµ tiÕp nhËn c¸c bÝ quyÕt c«ng nghÖ; t¨ng c­êng quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ víi c¸c n­íc. §Ó ®Þnh l­îng hiÖu qu¶ cña XKL§, c¸c nhµ chuyªn m«n sö dông mét sè chØ tiªu chñ yÕu sau: 3.1 Sè l­îng lao ®éng lµm viÖc ë n­íc ngoµi hµng n¨m Sè l­îng lao ®éng lµm viÖc hµng n¨m ë n­íc ngoµi ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: OEj = OEj-1 + Oejx – Oejm (1) Trong ®ã: Oej lµ sè l­îng lao ®éng lµm viÖc ë n­íc ngoµi n¨m j; OEj-1 lµ sè l­îng lao ®éng ®ang lµm viÖc ë n­íc ngoµi cuèi n¨m j-1; Oejx lµ sè l­îng lao ®éng ®­a ®i trong n¨m j; Oejm lµ sè lao ®éng vÒ n­íc n¨m j; j lµ n¨m nghiªn cøu. ChØ tiªu nµy cho biÕt: NÕu ho¹t ®éng t¹o viÖc lµm ngoµi n­íc ®­îc duy tr× th­êng xuyªn víi quy m« hîp lý, sÏ cã mét lùc l­îng lµm viÖc æn ®Þnh ë n­íc ngoµi, Nhµ n­íc tiÕt kiÖm ®­îc mét kho¶n vèn ®Ó t¹o viÖc lµm trong n­íc. 3.2 ChØ tiªu vÒ tû träng lao ®éng xuÊt khÈu 3.2.a Tû träng lao ®éng xuÊt khÈu trong tæng sè lùc l­îng lao ®éng x· héi hµng n¨m: Lµ tû lÖ phÇn tr¨m sè ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi so víi tæng sè lao ®éng x· héi trong n¨m BiÓu thøc x¸c ®Þnh nh­ sau: OER(%) = x 100 = x 100 (2a) Trong ®ã: OER lµ tû lÖ lao ®éng xuÊt khÈu trªn tæng sè lùc l­îng lao ®éng x· héi ®­îc tÝnh b»ng phÇn tr¨m cña n¨m nghiªn cøu; LF lµ lùc l­îng lao ®éng x· héi, ®­îc x¸c ®Þnh b»ng tæng d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng cã viÖc lµm (E) vµ d©n sè kh«ng cã viÖc lµm (thÊt nghiÖp: U) cña n¨m nghiªn cøu; OE lµ sè lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi trong n¨m; Tû träng lao ®éng xuÊt khÈu trªn tæng sè lao ®éng x· héi ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt viÖc lµm ngoµi n­íc cña XKL§. 3.2.b Tû träng lao ®éng xuÊt khÈu trªn tæng sè lao ®éng thÊt nghiÖp: Lµ tû lÖ phÇn tr¨m sè ng­êi lao ®éng ®ang lµm viÖc ë n­íc ngoµi so víi tæng sè lao ®éng thÊt nghiÖp cña n¨m nghiªn cøu. BiÓu thøc x¸c ®Þnh nh­ sau: OERU(%) = x 100 (2b) Trong ®ã: OERU lµ tû lÖ lao ®éng xuÊt khÈu trªn tæng sè lùc l­îng lao ®éng thÊt nghiÖp ®­îc tÝnh b»ng % cña n¨m nghiªn cøu; U lµ sè lao ®éng thÊt nghiÖp; OE lµ sè l­îng lao ®éng ®ang lµm viÖc ë n­íc ngoµi trong n¨m; Tû träng lao ®éng xuÊt khÈu trªn tæng sè lao ®éng thÊt nghiÖp ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt viÖc lµm, gi¶m thÊt nghiÖp tõ XKL§. OERU cµng cao, kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt viÖc lµm, gi¶m thÊt nghiÖp cña XKL§ cµng lín vµ ng­îc l¹i. 3.3 Tû träng lao ®éng xuÊt khÈu ®· ®­îc ®µo nghÒ trong tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu: Lµ tû lÖ phÇn tr¨m sè ng­êi lao ®éng ®· qua ®µo t¹o ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi so víi tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu. BiÓu thøc x¸c ®Þnh: OERT(%) = x 100 (3) Trong ®ã: OERT lµ tû lÖ lao ®éng xuÊt khÈu ®· qua ®µo t¹o nghÒ trªn tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu trong n¨m nghiªn cøu, tÝnh b»ng %; OET lµ sè lao ®éng xuÊt khÈu ®· qua ®µo t¹o nghÒ; OE lµ sè lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi; §©y lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh chÊt l­îng cña lao ®éng xuÊt khÈu. 3.4 Tû lÖ lao ®éng hoµn thµnh hîp ®ång Tû lÖ lao ®éng hoµn thµnh hîp ®ång lµ tû lÖ phÇn tr¨m gi÷a sè lao ®éng hoµn thµnh c¸c cam kÕt trong hîp ®ång lao ®éng trªn tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu. BiÓu thøc x¸c ®Þnh: f(%) = (4) Trong ®ã: f lµ tû lÖ lao ®éng hoµn thµnh hîp ®ång; OEfi lµ sè lao ®éng hoµn thµnh hîp ®ång i; OEi lµ sè lao ®éng ®i lµm viÖc n­íc ngoµi theo hîp ®ång i; ChØ tiªu nµy cho biÕt cã bao nhiªu phÇn tr¨m lao ®éng thùc hiÖn ®óng theo c¸c cam kÕt ghi trong hîp ®ång ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. 3.5 Møc sinh lîi cña XKL§ Ho¹t ®éng XKL§ ®­îc coi nh­ ho¹t ®éng ®Çu t­ tæng hîp, trong ®ã: Nhµ n­íc, doanh nghiÖp XKL§ vµ ng­êi lao ®éng lµ nh÷ng nhµ ®Çu t­ kú väng vµo sù thu håi vèn lín h¬n trong t­¬ng lai. §Ó x¸c ®Þnh lîi Ých kinh tÕ thu ®­îc khi XKL§, chóng ta dïng m« h×nh d­íi ®©y: E = (5) Trong ®ã: E lµ lîi Ých kinh tÕ kú väng thu ®­îc khi XKL§; n lµ tæng sè n¨m lao ®éng lµm viÖc ë n­íc ngoµi; Ioj lµ thu nhËp n¨m thø j cña ng­êi lao ®éng lµm viÖc ë n­íc ngoµi; Ihj lµ thu nhËp n¨m thø j cña lao ®éng lµm viÖc ë trong n­íc; C lµ chi phÝ di chuyÓn; M lµ chi phÝ méi giíi mµ ng­êi lao ®éng tr¶ cho nhµ m«i giíi; r lµ tû lÖ l·i suÊt. Møc sinh lîi cña XKL§ cho biÕt kh¶ n¨ng t¹o ra thu nhËp thuÇn cña ng­êi lao ®éng nÕu ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi th× sÏ cao h¬n trong n­íc lµ bao nhiªu lÇn trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. 3.6 Møc tiÕt kiÖm vèn ®Çu t­ t¹o viÖc lµm Møc tiÕt kiÖm vèn ®Çu t­ t¹o viÖc lµm hµng n¨m ®­îc x¸c ®Þnh: Ms = mi x OE (6) Trong ®ã: Ms lµ møc tiÕt kiÖm ®Çu t­ t¹o viÖc lµm hµng n¨m; mi lµ suÊt ®Çu t­ b×nh qu©n cho mét viÖc lµm trong n­íc n¨m i; OE lµ sè l­îng lao ®éng b×nh qu©n lµm viÖc ë n­íc ngoµi n¨m i; i lµ n¨m nghiªn cøu. ChØ tiªu nµy cho biÕt, XKL§ sÏ tiÕt kiÖm ®­îc bao nhiªu vèn cho ®Çu t­ t¹o viÖc trong n­íc. 3.7 Tû träng tÝch lòy tõ XKL§ (tiÕt kiÖm: Soe) trong tæng sè tÝch luü cña nÒn kinh tÕ (tiÕt kiÖm: Sn) Tû träng tÝch lòy tõ XKL§ lµ tû lÖ phÇn tr¨m gi÷a kho¶n tiÒn mµ ng­êi lao ®éng göi vÒ n­íc so víi tæng tÝch lòy cña nÒn kinh tÕ. BiÓu thøc x¸c ®Þnh tû träng tÝch luü tõ XKL§ (Soe) nh­ sau: Soe (%) = x 100 (7) Tû träng tÝch lòy tõ XKL§ cho biÕt phÇn XKL§ ®ãng gãp vµo tÝch luü chung cña nÒn kinh tÕ. 3.8 HÖ sè xuÊt khÈu rßng §ã lµ tû lÖ gi÷a sè ngo¹i tÖ thu ®­îc so víi kho¶n chi phÝ b»ng ngo¹i tÖ ph¶i bá ra ®Ó nhËp khÈu c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c. BiÓu thøc x¸c ®Þnh: (8) Trong ®ã: K lµ hÖ sè xuÊt khÈu rßng cña nÒn kinh tÕ FCTj lµ tæng sè ngo¹i tÖ thu vÒ cña ngµnh j FCSj lµ sè ngo¹i tÖ ®· chi ra ®Ó nhËp khÈu c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c cña ngµnh j. HÖ sè xuÊt khÈu rßng cho biÕt t×nh h×nh c¸n c©n th­¬ng m¹i quèc gia. K cµng lín th× hÖ sè t¸i t¹o ngo¹i tÖ cµng cao. Ngoµi ra ta còng cã hÖ sè xuÊt khÈu rßng theo ngµnh, nã cho biÕt kh¶ n¨ng t¸i t¹o ngo¹i tÖ cña tõng ngµnh, so s¸nh hÖ sè xuÊt khÈu rßng gi÷a c¸c ngµnh cho biÕt kh¶ ¨nng t¸i t¹o ngo¹i tÖ gi÷a c¸c ngµnh vµ ngµnh nµo co¸ kh¶ n¨ng t¸i t¹o cao nhÊt, thÊp nhÊt. BiÓu thøc x¸c ®Þnh: Kj = (9) Trong phÇn ph©n tÝch thùc tr¹ng t×nh hißnh XKL§ cña ViÖt Nam chóng ta sÏ cïng lµm râ mét sè chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi cña XKL§ cña ViÖt Nam trong thêi gian qua. II.Néi dung vµ sù cÇn thiÕt cña c«ng t¸c t×m kiÕm & më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc. 1.Néi dung cña c«ng t¸c t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc. Kh¸i niÖm T×m kiÕm vµ më réng TTL§ ngoµi n­íc lµ viÖc sö dông c¸c ph­¬ng thøc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp trªn c¬ së ph©n tÝch thÞ tr­êng vÒ nhiÒu mÆt ®Ó t×m ra c¸c thÞ tr­êng lao ®éng míi bªn ngoµi l·nh thæ ViÖt Nam nh»m ®­a lao ®éng ViÖt Nam sang ®ã lµm viÖc. ThÞ tr­êng lao ®éng míi bªn ngoµi l·nh thæ ViÖt Nam lµ n¬i ch­a cã hoÆc hÇu nh­ ch­a cã lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc t¹i ®ã theo ch­¬ng tr×nh hîp t¸c XKL§ cña ViÖt Nam. NÕu ph©n theo ngµnh nghÒ lao ®éng th× ®ã lµ c¸c ngµnh nghÒ mµ ViÖt Nam ch­a cã lao ®éng lµm viÖc trong ®ã theo ch­¬ng tr×nh XKL§ cña m×nh. Cßn nÕu ph©n theo khu vùc ®Þa lý, TTL§ míi lµ c¸c quèc gia, vïng l·nh thæ hay mét khu vùc nµo ®ã bªn ngoµi l·nh thæ ViÖt Nam ®ã mµ chóng ta ch­a ®­a lao ®éng sang lµm viÖc t¹i ®ã. Ch¼ng h¹n c¸c quèc gia : NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan, Malaisia…hay c¸c vïng l·nh thæ nh­ Samoa, Saipan, Palau, §µi Loan… lµ c¸c thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua. Tuy nhiªn trong thêi gian tíi, ViÖt Nam cÇn tiÕn tíi c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng kh¸c nh­ c¸c n­íc Hoa Kú, Khu vùc Vïng VÞnh, c¸c n­íc thuéc khèi UE…hay c¸c ngµnh nghÒ nh­ N«ng nghiÖp, c¬ khÝ- chÕ t¹o, c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao… CÇn nhÊn m¹nh r»ng viÖc t×m kiÕm vµ më réng TTL§ ngoµi n­íc cña chóng ta kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ c¸c quèc gia, vïng l·nh thæ hoµn toµn míi mµ lao ®éng ViÖt Nam ch­a sang lµm viÖc t¹i ®ã. §ã cã thÓ lµ n¬i mµ chóng ta ®· cã ho¹t ®éng XKL§ t¹i ®ã, nh­ng tiÒm n¨ng cña thÞ tr­êng ®ã vÉn cßn réng më xÐt theo lÜnh vùc hay theo ngµnh nghÒ lao ®éng. ViÖc më réng thªm c¸c thÞ tr­êng lao ®éng míi ph¶i trªn c¬ së cña viÖc ph©n tÝch thÞ tr­êng (c¸c kiÕn thøc chung vÒ thÞ tr­êng; c¸c yÕu tè, ®iÒu kiÖn liªn quan ®Æc thï cña TTL§…) mét c¸ch khoa häc vµ hîp lý. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn hiÓu ®Ó c«ng t¸c khai th¸c vµ më réng thªm c¸c thÞ tr­êng míi thµnh c«ng th× chóng ta ph¶i æn ®Þnh vµ duy tr×, ph¸t huy c¸c thÞ tr­êng ®· cã, nÕu kh«ng lµm ®­îc viÖc nµy th× cã lÏ viÖc më réng TTL§ ngoµi n­íc nãi riªng vµ ho¹t ®éng XKL§ nãi chung cña chóng ta lµ kh«ng cã nhiÒu ý nghÜa. C¸c bªn liªn quan trong viÖc t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc a.Tr¸ch nhiÖm cña c¸c Bé ngµnh liªn quan ¨ Tr¸ch nhiÖm cña Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi: Lµ c¬ quan qu¶n lý thèng nhÊt vÒ xuÊt khÈu lao ®éng, Bé Lao ®éng – TBXH cã tr¸ch nhiÖm cô thÓ nh­: nghiªn cøu, x©y dùng chiÕn l­îc vÒ më réng, ph¸t triÓn thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc vµ xuÊt khÈu lao ®éng; x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt vÒ xuÊt khÈu lao ®éng nãi chung vµ më réng TTL§ ngoµi n­íc nãi riªng; ®µm ph¸n, ký kÕt tho¶ thuËn quèc tÕ víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi trong c«ng t¸c t×m kiÕm vµ më réng TTL§ ngoµi n­íc; phèi hîp víi c¸c c¬ quan Trung ­¬ng, ®Þa ph­¬ng trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh ®èi víi ng­êi lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc ë n­íc ngoµi. Ngoµi ra BL§-TB&XH cßn cã mét sè tr¸ch nhiÖm kh¸c trong ho¹t ®éng XKL§ cã liªn quan tíi c«ng t¸c në réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc: h­íng dÉn thùc hiÖn ®µo t¹o nguån lao ®éng xuÊt khÈu, ®µo t¹o gi¸o dôc - ®Þnh h­íng vµ ngo¹i ng÷ cho ng­êi lao ®éng, båi d­ìng nghiÖp vô cho c¸n bé lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng; cÊp giÊy phÐp, ®×nh chØ, thu håi giÊy phÐp; ®¨ng ký hîp ®ång; thanh tra, kiÓm tra trong lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng ¨ Tr¸ch nhiÖm cña c¸c Bé, ngµnh liªn quan kh¸c: C¸c Bé, ngµnh liªn quan cã tr¸ch nhiÖm phèi hîp vµ gióp ®ì víi Bé L§-TB&XH theo h­íng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c xóc tiÕn vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc, qua ®ã gióp ®Èy m¹nh hop¹t ®éng XKL§ ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n. - Bé Ngo¹i giao: chØ ®¹o c¬ quan ®¹i diÖn ViÖt Nam ë n­íc ngoµi cung cÊp th«ng tin, t×nh h×nh thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng; phèi hîp xö lý gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh víi ng­êi lao ®éng vµ doanh nghiÖp. - Bé Tµi chÝnh: Quy ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh hç trî cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ph¸t triÓn. - Bé C«ng an: T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc lµm thñ tôc xuÊt c¶nh cho ng­êi lao ®éng vµ phèi hîp phßng ngõa, ng¨n chÆn c¸c hµnh vi vi ph¹m trong xuÊt khÈu lao ®éng nh»m n©ng cao uy tÝn vµ h×nh ¶nh lao ®éng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. - Bé Y tÕ: h­íng dÉn c¸c bÖnh viÖn, c¬ së y tÕ trong viÖc ®¶m b¶o kiÓm tra søc khoÎ cho ng­êi lao ®éng còng nh­ thèng nhÊt møc phÝ kiÓm tra søc khoÎ. - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­: vÒ viÖc phèi hîp x©y dùng kÕ ho¹ch hµng n¨m vµ 5 n¨m. - Bé Th­¬ng m¹i vµ Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam: vÒ h­íng dÉn hç trî ng­êi lao ®éng vµ doanh nghiÖp trong viÖc ®­a ra n­íc ngoµi vµ nhËp vÒ n­íc c¸c c«ng cô, thiÕt bÞ, ngo¹i tÖ phôc vô cho viÖc lµm ngoµi n­íc vµ thu nhËp chuyÓn vÒ n­íc. - Bé V¨n ho¸ Th«ng tin: vÒ viÖc tuyªn truyÒn phôc vô chiÕn l­îc xuÊt khÈu lao ®éng, còng nh­ xö lý viÖc ®­a tin sai lÖch. - Bé T­ ph¸p: phèi hîp víi Bé Lao ®éng – TBXH, Toµ ¸n nh©n d©n tèi cao, ViÖn KiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao h­íng dÉn thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp trong xuÊt khÈu lao ®éng. b. PhÝa c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc XKL§ C¸c doanh nghiÖp XKL§ cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ®óng vµ ®Çy ®ñ c¸c quy ®Þnh vÒ XKL§ cña Nhµ n­íc vµ Bé L§-TB&XH. Chñ ®éng vµ tÝch cùc trong c«ng t¸c t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc ®Ó kh«ng nh÷ng t¨ng vÒ sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu hµng n¨m mµ cã thÓ më réng ®­îc c¸c thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc míi bªn c¹nh viÖc duy tr× nh÷ng thÞ tr­êng ®· cã. 1.3 C¸c ph­¬ng thøc t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc a. Ph­¬ng thøc gi¸n tiÕp: Lµ h×nh thøc khi doanh nghiÖp më réng thÞ tr­êng vµ xuÊt khÈu lao ®éng th«ng qua nh÷ng tæ chøc ®éc lËp trong n­íc ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng XKL§ cña m×nh : - ChÝnh phñ (®¹i diÖn lµ Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ x· héi) trùc tiÕp t×m kiÕm trªn c¬ së c¸c quan hÖ ngo¹i giao – chÝnh trÞ, kinh tÕ x· héi víi c¸c chÝnh phñ c¸c n­íc kh¸c - C¸c tæ chøc, thµnh phÇn kh¸c trùc tiÕp ®i t×m kiÕm thÞ tr­êng lao ®éng míi víi t­ c¸ch lµ m«i giíi trung gian. HiÖn ®©y ®ang lµ c¸ch lµm phæ biÕn vµ hiÖu qu¶ nhÊt. b. Ph­¬ng thøc trùc tiÕp : Lµ h×nh thøc mµ doanh nghiÖp trùc tiÕp t×m kiÕm thÞ tr­êng ®Ó XKL§ ra thÞ tr­êng ngoµi n­íc. Doanh nghiÖp cã thÓ chän mét sè c¸ch sau : - Tæ chøc mét bé phËn xuÊt khÈu riªng cña doanh nghiÖp ®¶m nhËn lu«n c«ng t¸c t×m kiÕm thÞ tr­êng míi. - Thµnh lËp mét chi nh¸nh xuÊt khÈu lao ®éng ë n­íc ngoµi, trong ®ã cã bé phËn t×m kiÕm thÞ tr­êng míi. - Sö dông v¨n phßng ®¹i diÖn ë n­íc ngoµi trùc tiÕp t×m kiÕm vµ më réng c¸c thÞ tr­êng lao ®éng míi. - Ký kÕt hîp ®ång víi c¸c c«ng ty ®Çu mèi n­íc ngoµi, th«ng qua hä ®Ó t×m kiÕm thªm thÞ tr­êng míi. Nh×n chung th× ph­¬ng thøc tiÕp cËn gi¸n tiÕp hay trùc tiÕp ®Òu cã nh÷ng ­u nh­îc ®iÓm cña nã. Ph­¬ng thøc trùc tiÕp cho phÐp doanh nghiÖp cã thÓ thu lîi nhuËn cao, chñ ®éng n¾m b¾t t×nh h×nh còng nh­ mong muèn cô thÓ cña ®èi t¸c, nh­ng doanh nghiÖp sÏ ph¶i ®Çu t­ tµi chÝnh nhiÒu vµ nguy c¬ chÞu rñi ro cao cao h¬n so víi ph­¬ng thøc gi¸n tiÕp…XuÊt khÈu nãi chung vµ t×m kiÕm, më réng thÞ tr­êng nãi riªng th­êng mang ®Æc tÝnh cña ph­¬ng thøc gi¸n tiÕp, ®ã lµ dùa trªn quan hÖ ngo¹i giao gi÷a hai n­íc hay qua trung gian m«i giíi v× b¶n th©n ®èi t¸c kh«ng th­êng tù t×m ®Õn c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ hä còng kh«ng nhiÒu kinh nghiÖm còng nh­ thuËn tiÖn so víi c¸c c«ng ty, tæ chøc trong n­íc. 1.4 C¬ së ®Ó t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc a. C¬ së ph¸p lý Hµng ho¸ søc lao ®éng lµ lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt, liªn quan trùc tiÕp tíi con ng­êi (ng­êi lao ®éng), do ®ã mäi ho¹t ®éng t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc ®Òu ph¶i v× ng­êi lao ®éng, ph¶i ®­îc triÓn khai dùa trªn c¸c quy t¾c chÆt chÏ vµ nhÊt qu¸n. §ã chÝnh lµ c¸c quy ®Þnh, nghÞ ®Þnh, th«ng t­…mµ ph¸p luËt ®· quy ®Þnh thµnh v¨n b¶n. C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ®ã kh«ng chØ cña quèc gia XKL§ mµ cßn gåm c¶ quèc gia nhËn lao ®éng xuÊt khÈu vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ liªn quan tíi lao ®éng (ILO,IMO…). ë ViÖt Nam, viÖc t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc nãi riªng vµ trong ho¹t ®éng XKL§ nãi chung ®­îc dùa trªn mét sè v¨n b¶n luËt vµ d­íi luËt chñ yÕu sau ®©y : §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc, §iÒu 134 Bé luËt Lao ®éng ®· quy ®Þnh: "Nhµ n­íc khuyÕn khÝch doanh nghiÖp, c¬ quan, tæ chøc, c¸ nh©n t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng nh»m t¹o viÖc lµm ë ngoµi n­íc cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam". Ngµy 22/9/1998 Bé ChÝnh trÞ ®· cã ChØ thÞ sè 41-CT/TW x¸c ®Þnh quan ®iÓm, chñ tr­¬ng vµ nh÷ng ph­¬ng h­íng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia; ngµy 20/9/1999 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 152/1999/N§-CP thÓ chÕ ho¸ c¸c quan ®iÓm, chñ tr­¬ng vµ ph­¬ng h­íng trong ChØ thÞ 41-CT/TW. TiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn chØnh hÖ thèng c¸c v¨n b¶n vÒ xuÊt khÈu lao ®éng cho phï hîp víi yªu cÇu vµ nhiÖm vô c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng trong t×nh h×nh míi theo tinh thÇn Bé LuËt lao ®éng ®· ®­îc söa ®æi vµ ®­îc Quèc héi th«ng qua, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 81/2003/N§-CP ngµy 17/07/2003 quy ®Þnh chi tiÕt vµ h­íng dÉn thi hµnh Bé LuËt Lao ®éng vÒ ng­êi lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc ë n­íc ngoµi. NghÞ ®Þnh sè 81/2003/N§-CP ngµy 17/7/2003 cña ChÝnh phñ còng ®· quy ®Þnh vÒ viÖc thµnh lËp quü Hç trî xuÊt khÈu lao ®éng vµ chÕ ®é khen th­ëng ®èi víi nh÷ng c¸ nh©n, tæ chøc, doanh nghiÖp cã thµnh tÝch trong c«ng t¸c më thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc. NghÞ ®Þnh sè 08/2003/N§-CP ngµy 10/02/2003 quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò ho¹t ®éng ngo¹i giao phôc vô kinh tÕ, trong ®ã x¸c ®Þnh nhiÖm vô cña c¸c c¬ quan ®¹i diÖn cña ViÖt Nam t¹i c¸c n­íc trong viÖc gãp phÇn më thÞ tr­êng tiÕp nhËn lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam. Th«ng t­ sè 22/2003/TT-BL§TBXH, ngµy 13/10/2003 cña Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi h­íng dÉn thùc hiÖn mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 81/2003/N§-CP ngµy 17/7/2003 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt vµ h­íng dÉn thi hµnh Bé luËt Lao ®éng vÒ ng­êi lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc ë n­íc ngoµi Th«ng t­ liªn tÞch sè 107/2003/TTLT–BTC–BL§TBXH ngµy 07/11/2003 cña Liªn tÞch Bé Tµi ChÝnh vµ Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi h­íng dÉn thùc hiÖn chÕ ®é tµi chÝnh ®èi víi ng­êi lao ®éng vµ doanh nghiÖp ®­a ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi theo NghÞ ®Þnh sè 81/2003/N§ - CP ngµy 17/7/2003 NghÞ ®Þnh sè 05/2000/N§-CP ngµy 03/3/2000 cña ChÝnh phñ vÒ xuÊt c¶nh, nhËp c¶nh cña c«ng d©n ViÖt Nam. Tuy nhiªn nh÷ng quy ®Þnh nãi trªn chÝ cã tÝnh nguyªn t¾c, ®Ó thùc sù khuyÕn khÝch c¸c c¬ quan, tæ chøc, d._.oanh nghiÖp vµ c¸ nh©n thùc sù ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cÇn ph¶i cã chÕ ®é ®éng viªn kÞp thêi th«ng qua nh÷ng c¬ chÕ hç trî vµ khen th­ëng hîp lý, tuú thuéc vµo møc ®é khai th¸c, më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc. b. C¬ së ngo¹i giao – chÝnh trÞ BÊt kú viÖc xóc tiÕn, më réng thÞ tr­êng hµng ho¸ g× cña c¸c quèc gia còng ph¶i dùa trªn c¸c mèi quan hÖ ngo¹i giao – chÝnh trÞ kh¨ng khÝt, hai chiÒu, cã lîi cho c¶ ®«i bªn. Theo ®ã c¸c thÞ tr­êng h­íng tíi sÏ lµ c¸c quèc gia, khu vùc mµ ViÖt Nam ®· cã quan hÖ ngo¹i giao tõ l©u vµ tèt ®Ñp, nÕu kh«ng ®ã còng ph¶i lµ quèc gia, khu vùc mµ chóng ta ®· thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao víi hä nh­ng ®ã ph¶i lµ n¬i rÊt tiÒm n¨ng trong viÖc ®­a lao ®éng sang ®ã lµm viÖc. T×nh h×nh chÝnh trÞ cña quèc gia nhËn lao ®éng ViÖt Nam sang lµm viÖc còng rÊt ®¸ng quan t©m, nÕu bÇu chÝnh trÞ th­êng xuyªn bÊt æn, ph©n biÖt chñng téc t«n gi¸o s©u s¾c th× e ng­êi lao ®éng ViÖt Nam khã hoµ nhËp ®­îc, nÕu ®­îc th× ®êi sèng tinh thÇn cña hä còng ch¼ng mÊy tèt ®Ñp. c. C¬ së kinh tÕ Kinh tÕ chÝnh lµ c¬ së quan träng nhÊt trong viÖc xóc tiÕn t×m kiÕm thÞ tr­êng lao ®éng míi cña chóng ta, thÞ tr­ßng mµ chóng ta t×m kiÕm ph¶i dùa trªn mét sè yÕu tè kinh tÕ sau: - Thu nhËp b×nh quan ®Çu ng­êi cña quèc gia nhËn lao ®éng ViÖt Nam - GDP, GNP…cña quèc gia ®ã - T×nh h×nh kinh tÕ x· héi cña quèc gia ®ã trong vµi n¨m trë l¹i ®©y mµ ®¸ng quan t©m chÝnh lµ sù æn ®Þnh vÒ kinh tÕ cña hä. §Ó tr¸nh viÖc chóng ta ph¶i ®­a lao ®éng vÒ n­íc do quèc gia ®ã rÊt ph¸t triÓn nh­ng l¹i bÞ khñng ho¶ng kinh tÕ hay bÊt æn x· héi g©y ra. - C¬ cÊu d©n sè cña quèc gia nhËn lao ®éng xuÊt khÈu ®ã, nãi chung ®©y ph¶i lµ c¸c quèc gia cã c¬ cÊu d©n sè t­¬ng ®èi giµ( cã vËy th× hä míi bÞ thiÕu hôt lao ®éng trÎ vµ ph¶i nhËp khÈu). - Cuèi cïng lµ hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch, phóc lîi x· héi cña hä ®èi víi ng­êi lao ®éng nãi chung vµ víi lao ®éng n­íc ngoµi nãi riªng. NÕu thÞ tr­êng lao ®éng míi mµ chóng ta t×m kiÕm lµ c¸c lÜnh vùc, ngµnh nghÒ lao ®éng míi, ch­a cã lao ®éng cña ViÖt Nam lµm viÖc trong ®ã th× cÇn quan t©m mét sè vÊn ®Ò sau : ¨ TÝnh chÊt ngµnh nghÒ lao ®éng: Th«ng th­êng ë c¸c quèc gia ph¸t triÓn vµ cã møc sèng cao, c¸c c«ng viÖc bôi bÈn, khã kh¨n, nguy hiÓm hay bÞ kú thÞ ( khu vùc 3D, 4D) cã rÊt Ýt lao ®éng ®Þa ph­¬ng chÊp nhËn ®i lµm, thËm chÝ hä cã thÓ chÞu thÊt nghiÖp ®Ó ®­îc h­ëng trî cÊp. Do ®ã c¸c khu vùc 3D th­êng x¶y ra t×nh tr¹ng thiÕu hôt lao ®éng, chóng ta hoµn toµn cã thÓ ®­a lao ®éng phæ th«ng vµ mét sè lao ®éng kh¸c sang c¸c thÞ tr­êng nµy. Tuy nhiªn, ViÖt Nam còng cÇn h­íng tíi c¸c c«ng viÖc ®ßi hái kü n¨ng, chuyªn m«n cao vµ cã hµm l­îng chÊt x¸m nhÊt ®Þnh, cã nh­ vËy chÊt l­îng lao ®éng ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ míi ®­îc ®¸nh gi¸ cao. ¨ Møc l­¬ng hiÖn hµnh cña c¸c c«ng viÖc t¹i n­íc së t¹i lµ tiªu chÝ ®¸ng quan t©m hµng ®Çu. Ch¾c ch¾n, møc l­¬ng ®ã ph¶i cao h¬n nhiÒu so víi cïng c«ng viÖc ë ViÖt Nam. Møc l­¬ng ph¶i ®¶m b¶o cuéc sèng cña ng­êi lao ®éng bªn ®ã vµ cã thÓ tiÕt kiÖm göi vÒ trong n­íc, theo c¸c nhµ ph©n tÝch, l­îng tiÒn göi vÒ nµy ph¶i gióp gia ®×nh trang tr¶i ®­îc phÝ dÞch vô khi ng­êi lao ®éng ®i XKL§ t­¬ng ®­¬ng trong kho¶ng 6-10 th¸ng. Ch¼ng h¹n, hiÖn nay tu nghiÖp sinh sang thÞ tr­êng Hµn Quèc ph¶i ®ãng tæng céng c¸c lo¹i phÝ dÞch vô kho¶ng 110-120 triÖu ®ång, tuy nhiªn víi l­îng tiÒn göi vÒ hµng th¸ng cho gia ®×nh kho¶ng 800-1000 USD th× sau kho¶ng 8-10, gia ®×nh lao ®éng ®ã ®· cã thÓ trang tr¶i hÕt sè tiÒn ®· ®ãng gãp ban ®Çu. ¨ §iÒu kiÖn lao ®éng (§KL§) : §KL§ còng lµ vÊn ®Ò rÊt ®¸ng quan t©m trong c¸c TTL§ cÇn h­íng tíi, bëi ®iÒu ®ã cã liªn quan trùc tiÕp tíi søc khoÎ vµ tÝnh m¹ng ng­êi lao ®éng ViÖt Nam khi lµm viÖc t¹i ®ã. §Æc biÖt trong c¸c khu vùc 3D kÓ trªn th× ph¶i tuyÖt ®èi ®¶m b¶o c¸c quy ®Þnh vÒ an toµn vµ vÖ sinh lao ®éng. ¨ Sù thiÕu hôt lao ®éng b¶n ®Þa lµm viÖc trong ngµnh nghÒ ®ã, cã thÓ do nhiÒu lý do kh¸c, nh­ tÝn ng­ìng, v¨n ho¸, t«n gi¸o…cña n­íc së t¹i. d. C¬ së x· héi- v¨n ho¸ ThÞ tr­êng ®èi víi lao ®éng xuÊt khÈu lµ sù kÕt hîp cña con ng­êi vµ nÒn v¨n ho¸ cña thÞ tr­êng ®ã. Mét sè thÞ tr­êng lao ®éng cã thÓ t¹o ra rÊt nhiÒu c¬ héi ®èi víi mét lo¹i viÖc lµm cho lao ®éng n­íc ngoµi do tÝch chÊt riªng cã cña thÞ tr­êng Êy hoÆc ®¬n thuÇn chØ v× thÞ tr­êng ®ã kh«ng cã ®ñ lùc l­îng lao ®éng cã kh¶ n¨ng ®¶m nhËn c«ng viÖc ®ã. VÝ dô: ë nhiÒu n­íc ph¸t triÓn ch©u ¢u, nhu cÇu vÒ y t¸ lµ tÊt yÕu g¾n liÒn víi tÝnh chÊt cña cÊu tróc d©n sè giµ cña khu vùc nµy, trong khi ®ã ë Trung §«ng, ng­êi ta Ýt cã ý ®Þnh thuª n÷ y t¸ ch¨m sãc mét bÖnh nh©n nam. T¹i nh÷ng x· héi mµ phô n÷ tham gia tÝch cùc vµo lùc l­îng lao ®éng hoÆc ®Êu tranh ®Ó kh¼ng ®Þnh quyÒn b×nh ®¼ng vÒ viÖc lµm, thu nhËp, tr×nh ®é vµ ®Þa vÞ trong x· héi, nhu cÇu vÒ ng­êi gióp viÖc gia ®×nh, tr«ng trÎ vµ ch¨m sãc ng­êi giµ còng cao h¬n (§µi Loan lµ mét vÝ dô). Bªn c¹nh ®ã, khu vùc 3D t¹i nhiÒu n­íc ph¸t triÓn vµ n­íc cã nÒn c«ng nghiÖp míi lu«n cã nhu cÇu vÒ lao ®éng nuíc ngoµi. Mét yÕu tè kh«ng kÐm phÇn quan träng ®èi víi viÖc tiÕp nhËn lao ®éng n­íc ngoµi chÝnh lµ nÒn v¨n ho¸ cña quèc gia tiÕp nhËn. Thùc chÊt c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi lao ®éng n­íc ngoµi cña bÊt kú quèc gia nµo còng hµm chøa sù b¶o tån vµ g×n gi÷ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña quèc gia ®ã. V× vËy, mét quèc gia sÏ cã chñ tr­¬ng ­u ®·i h¬n ®èi víi lao ®éng ®Õn tõ c¸c n­íc cã nÒn v¨n ho¸ t­¬ng tù (vÒ t«n gi¸o, phong tôc tËp qu¸n, vÒ ng«n ng÷…). 1.5 C¸c thÞ tr­êng lao ®éng n­íc ngoµi sÏ h­íng tíi vµ më réng Tr­íc hÕt ph¶i thÊy r»ng, søc lao ®éng ®em xuÊt khÈu ë ®©y còng lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt, do ®ã viÖc lùa chän mét chÝnh s¸ch më réng thÞ tr­êng lao ®éng còng lµ mét chiÕn l­îc chñ chèt ®­îc chän trong marketing xuÊt khÈu. C¸c chiÕn l­îc më réng thÞ tr­êng gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò lµ lµm thÕ nµo nhËn biÕt vµ ph©n tÝch sù lùa chän thÞ tr­êng xuÊt khÈu qua thêi gian, x¸c ®Þnh sè l­îng thÞ tr­êng (thÞ phÇn). Nh×n chung cã hai chiÕn l­îc lín ®Ó x©m nhËp thÞ tr­êng lµ tËp trung thÞ tr­êng vµ ph©n t¸n thÞ tr­êng. ViÖc lùa chän chiÕn l­îc nµo còng ph¶i xem xÐt ®Õn c¸c yÕu tè nh­: s¶n phÈm, hoµn c¶nh vµ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp. Trong lÜnh vùc XKL§, nh©n tè cÇn xem xÐt ë ®©y lµ søc lao ®éng, ng­êi lao ®éng (lµ lao ®éng phæ th«ng hay chuyªn gia). Víi lao ®éng phæ th«ng th× c¸c doanh nghÞªp cã thÓ chän chiÕn l­îc ph©n t¸n v× nã Ýt tèn kÐm vÒ chi phÝ ®µo t¹o còng nh­ qu¶n lý. Ng­îc l¹i, nÕu xuÊt khÈu chuyªn gia th× l¹i lùa chän chiÕn l­îc tËp trung vµo mét sè thÞ tr­êng träng ®iÓm. Nh©n tè hoµn c¶nh còng t¸c ®éng kh«ng nhá tíi viÖc lùa chän thÞ tr­êng, ®ã lµ ®Æc tÝnh cña tõng lo¹i thÞ tr­êng ( ch¼ng h¹n nh­ ph¹m vi, sù t¨ng tr­ëng, tÝnh æn ®Þnh, møc ®é bÊt æn ®Þnh cña thÞ tr­êng còng nh­ tÝnh kh«ng thèng nhÊt cña nhu cÇu, sù tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng), tiÒm n¨ng thÞ tr­êng lín cïng víi nh÷ng ®Æc tÝnh æn ®Þnh vµ hoµn thiÖn th× chiÕn l­îc tËp trung thÞ tr­êng sÏ chiÕm ­u thÕ; tr¸i l¹i, tiÒm n¨ng nhá, thÞ tr­êng ch­a æn ®Þnh l¹i thÝch hîp víi chiÕn l­îc ph©n t¸n. §ång thêi, khi lùa chän thÞ tr­êng ph¶i ­íc l­îng ®­îc thÞ tr­êng còng nh­ c¬ së ®Ó quyÕt ®Þnh c¸c thÞ tr­êng quèc tÕ thÝch hîp. Cô thÓ nÕu nh­ l­îng lao ®éng chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng, c«ng nh©n, thuyÒn viªn… th× c¸c chiÕn l­îc gia ph¶i chän lùa nh÷ng quèc gia, khu vùc cã ®ang rÊt ph¸t triÓn vµ cã thu nhËp cao. Ng­îc l¹i, ë nh÷ng n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn th× thÞ tr­êng cho c¸c doanh nghiÖp XKL§ sÏ lµ xuÊt khÈu chuyªn gia, cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt. ChiÕn l­îc x©m nhËp vµo thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc ph¶i ®­îc xem nh­ lµ mét chiÕn l­îc toµn diÖn. Nã ®Æt ra tr­íc m¾t nh÷ng môc tiªu, nh÷ng chÝnh s¸ch ®Ó h­íng dÉn c¸c ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp XKL§ trong mét thêi gian dµi. Khi ph¸t triÓn chiÕn l­îc x©m nhËp, cÇn nhí r»ng mçi mét thÞ tr­ßng – môc tiªu duy nhÊt cã mét vµi c¸ch thøc x©m nhËp vµ mçi loaih h×nh lao ®éng chuyªn gia ®Òu cã thÞ tr­êng duy nhÊt cÇn ®Õn nã. Bíi vËy, cÇn ph¶i lËp kÕ ho¹ch cho tõng lo¹i lao ®éng ë tõng thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Nh×n chung, ®Ó x©m nhËp vµo mét thÞ tr­êng lao ®éng n­íc ngoµi cÇn ph¶i cã thêi gian ph©n tÝch vÒ tiÒm n¨ng thÞ tr­êng còng nh­ x¸c ®Þnh vÞ trÝ thÞ tr­êng l©u dµi (tÝnh æn ®Þnh cña thÞ tr­êng), trªn cë së ph©n tÝch c¸c c¬ së còng nh­ c¸c chiÕn l­îc thÝch hîp cho viÖc t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc nãi trªn, mét sè thÞ tr­êng c¸c n­íc vµ khu vùc sau ®©y ViÖt Nam nªn tiÕp cËn vµ më réng ®Ó cã thÓ ®­a lao ®éng sang lµm viÖc t¹i ®ã : Khu vùc §«ng B¾c ¸ Khu vùc §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D­¬ng ThÞ tr­êng khu vùc Vïng VÞnh (Trung §«ng) ThÞ tr­êng c¸c n­íc trong khèi EU ThÞ tr­êng Hoa kú vµ mét sè khu vùc kh¸c (óc, Canada, B¾c Mü) NÕu chóng ta tiÕp cËn thÞ tr­êng lao ®éng theo ph­¬ng diÖn ngµnh nghÒ, thÞ tr­êng lao ®éng trªn biÓn còng lµ mét thÞ tr­êng tiÒm n¨ng vµ cÇn tiÕp cËn vµ ph¸t huy. (Côm tõ thÞ tr­êng lao ®éng trªn biÓn chØ nh÷ng ngµnh nghÒ lao ®éng cã liªn quan tíi viÖc ®i biÓn nh­ : §¸nh b¾t c¸ xa bê, thuyÒn viªn, sü quan, …). Bªn c¹nh ®ã, cã thÓ lµ c¸c nghÒ khu vùc 3D (nÆng nhäc-®éc h¹i- nguy hiÓm), bëi c¸c nghÒ nµy ë c¸c n­íc cã thu nhËp cao, d©n b¶n ®Þa rÊt Ýt quan t©m vµ th­êng dÉn tíi thiÕu hôt lao ®éng trong c¸c khu vùc nµy. 2. Sù cÇn thiÕt cña c«ng t¸c t×m kiÕm vµ më réng TTL§ ngoµi n­íc . XuÊt ph¸t tõ lîi Ých cña viÖc ®­a lao ®éng sang n­íc ngoµi lµm viÖc Trong bèi c¶nh hiÖn t¹i, khi mµ xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ quèc tÕ ho¸ ®ang diÕn ra m¹nh mÏ th× bÊt cø mét quèc gia ®ang ph¸t triÓn nµo trªn thÕ giíi còng cÇn nhiÒu nguån vèn ®Çu t­ vµo trong n­íc, ®Çu t­ trong n­íc chÝnh lµ gi¶i ph¸p sè mét ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cña ®Êt n­íc ®ã, ®Æc biÖt lµ ®èi víi ViÖt Nam- mét quèc gia nghÌo vµ ®«ng d©n trªn thÕ giíi. Nhu cÇu vÒ vèn lµ rÊt lín nh­ vËy (hµng tr¨m tû USD) nh­ng thùc tÕ l¹i ch­a thÓ ®¸p øng kÞp thêi vµ ®Çy ®ñ, mÆc dï trong thêi gian qua chóng ta còng ®· kh¸ thµnh c«ng trong viÖc kªu gäi ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. Tr­íc thùc tÕ trªn, ChÝnh phñ ViÖt Nam quyÕt ®Þnh sÏ ®Çu t­ sang ngoµi n­íc, t¨ng vèn ®Çu t­ vÒ cho ®Êt n­íc, nh­ng ®ã sÏ lµ lo¹i hµng ho¸ nµo? C©u tr¶ lêi chÝnh lµ hµng ho¸ søc lao ®éng vµ viÖc xuÊt khÈu lo¹i hµng ho¸ tren chóng ta vÉn th­êng quen gäi lµ XKL§. §©y lµ h¸ng ho¸ mµ ViÖt Nam rÊt dåi dµo vµ cã nhiÒu lîi thÕ so s¸nh: Thø nhÊt, ViÖt Nam lµ quèc gia cã tíi trªn 82 triÖu d©n (®øng thø 13 trªn thÕ giíi), vµo gi÷a n¨m 2004 lùc l­îng lao ®éng cña ViÖt Nam lµ 43,2 triÖu ng­êi, chiÕm 52,7% tæng d©n sè, b×nh qu©n hµng n¨m d©n sè b­íc vµo ®é tuæi lao ®éng kho¶ng 1,2 triÖu ng­êi/n¨m. Sè lao ®éng trÎ tõ 15-34 tuæi chiÕm tû lÖ cao trong lùc l­îng lao ®éng, n¨m 2004 tû lÖ nµy lµ 46,8%, ®ã lµ nguån cung øng lín cho thÞ tr­êng lao ®éng. Thø hai, lao ®éng ViÖt Nam l¹i rÊt cÇn cï, chÞu khã vµ cã tÝnh s¸ng t¹o, ®©y ®Òu lµ c¸c tè chÊt mµ c¸c chñ sö dông lao ®éng rÊt cÇn ®èi víi ng­êi lao ®éng. Thªm vµo ®ã, viÖc thuª lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc, c¸c chñ sö dông cã thÓ chØ ph¶i tr¶ mét kho¶n tiÒn c«ng thÊp h¬n nhiÒu so víi lao ®éng b¶n ®Þa vµ c¶ víi lao ®éng mét sè quèc gia còng XKL§ kh¸c. Nh­ vËy, XKL§ lµ gi¶i ph¸p tèi ­u tr­íc m¾t mµ c¸c nhµ qu¶n lý ¸p dông ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh, tuy nhiªn ®Ó cã thÓ cã ®­îc gi¶i ph¸p toµn diÖn vµ l©u dµi th× ViÖt Nam vÉn cÇn ph¶i coi träng ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao. Khi ®ã trong thêi gian tíi, ViÖt Nam cã thÓ h­íng tíi xuÊt khÈu lao ®éng chÊt l­îng cao vµ chuyªn m«n giái, chø kh«ng chØ lµ c¸c lao ®éng phæ th«ng vµ gi¶n ®¬n lµ chñ yÕu nh­ hiÖn nay vµ chØ khi ®ã, XKL§ nãi riªng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nãi chung míi mang tÝnh chiÕn l­îc vµ l©u dµi, kinh tÕ míi ph¸t triÓn m¹nh vµ bÒn v÷ng ( Nªn nhí Philipin lµ mét quèc gia XKL§ hµng ®Çu thÕ giíi vµ ®· cã kinh nghiÖm tõ vµi chôc n¨m nay, tuy nhiªn viÖc ch­a ph¸t triÓn ®¸ng kÓ chÊt l­îng nguån nh©n lùc vµ ®Çu t­ trong n­íc mµ Philipin vÉn lµ mét quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ nãi chÝnh x¸c th× vÉn cßn kh¸ nghÌo). Tãm l¹i, tr­íc m¾t vµ trong mét vµi n¨m tíi th× XKL§ chÝnh lµ mét gi¶i ph¸p tèi ­u ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho nguêi lao ®éng mµ ViÖt Nam ®ang ¸p dông. C¸c lîi Ých ®ã sÏ ®­îc ph©n tÝch cô thÓ ®Ó thÊy ®­îc sù “tèi ­u” ®ã nh­ thÕ nµo vµ v× sao l¹i “tèi ­u” ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc: a. §èi víi Nhµ n­íc · Gi¶i quyÕt ®­îc bµi to¸n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, vèn ®ang rÊt bøc xóc trong n­íc. ViÖc më réng thÞ tr­êng ®ång nghÜa víi viÖc sÏ cã nhiÒu lao ®éng h¬n cã viÖc lµm víi thu nhËp cao, mang l¹i hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ còng nh­ x· héi. Mét c«ng tr×nh nghiªn cøu do mét nhãm chuyªn gia cña WB tiÕn hµnh ®· cho thÊy trung b×nh sè ng­êi di c­ tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cø t¨ng lªn 10% th× sÏ t¹o ra ®­îc mét møc gi¶m 2% con sè nh÷ng ng­êi cã thu nhËp d­íi 1 USD mçi ngµy ë nh÷ng n­íc nµy. · §ã lµ gi¶m ®­îc chi phÝ t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, ta biÕt r»ng ®Ó t¹o ra ®­îc mét viÖc lµ míi, nhµ n­íc sÏ ph¶i tèn kÐm mét kho¶n hµng chôc triÖu ®ång (sè liÖu b¶ng 6), nh­ thÕ con sè 60-70 ngµn lao ®éng ®­îc sang lµm viÖc n­íc ngoµi mçi n¨m ch¼ng ph¶i gióp chÝnh phñ hµng tû ®«la g¸nh nÆng ng©n s¸ch ®ã sao. ChØ tÝnh riªng trong 5 n¨m tõ 1996-2000, quy m« XKL§ cña ViÖt Nam khi ®ã míi chØ ®¹t kho¶ng 95.000 lao ®éng tÝnh cho c¶ thêi kú, nh­ng nhê ho¹t ®éng XKL§ chóng ta ®· tiÕt kiÖm ®­îc kho¶ng 3.600 tû ®ång ( thêi gi¸ n¨m 1998) cho Nhµ n­íc. Ch­a kÓ tõ sè tiÒn ®ã, cã thÓ ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, tíi l­ît nã l¹i thu hót thªm nh©n lùc vµo khu vùc s¶n xuÊt, t¨ng GDP cho quèc gia. · Ng­êi lao ®éng khi cã c¬ héi sang n­íc ngoµi lµm viÖc sÏ mang l¹i ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc, thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ (hµng ho¸ th«ng th­êng) do cã ngo¹i tÖ ®Ó trao ®æi. §¹i diÖn cña Ng©n hµng thÕ giíi (WB) §ilip Ratha míi cho biÕt, theo ­íc tÝnh , trong n¨m 2005, thu nhËp do lùc l­îng lao ®éng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ë khu vùc §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D­¬ng cã thÓ lªn tíi 43 tû USD, t¨ng gÊp ®«i so víi n¨m 2001. Trong khi ®ã, thu nhËp tõ L§XK cña c¸c n­íc Nam ¸ còng cã thÓ ®¹t ®­îc 32 tû USD tõ nguån thu nµy, t¨ng 67% so víi n¨m 2001. WB còng dù b¸o, con sè nµy sÏ cßn t¨ng lªn trong n¨m 2006 vµ c¸c n¨m tíi. §ång thêi ho¹t ®éng XKL§ còng thóc ®Èy ho¹t ®éng chuyÓn tiÒn tõ n­íc ngoµi vÒ ViÖt Nam th«ng qua hÖ thèng nh©n hµng, më réng lÜnh vùc ho¹t ®éng cña ng©n hµng. Theo ­íc tÝnh mçi n¨m, l­îng ngo¹i hèi mµ lao ®éng ViÖt Nam göi vÒ n­íc lªn tíi hµng tû ®«la (n¨m 2004 ®¹t 1,6 tû USD). MÆt kh¸c khi më réng ®­îc thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc, ho¹t ®éng XKL§ cña c¸c doanh nghiÖp XKL§ còng sÏ ®­îc ph¸t triÓn vµ khÊm kh¸ h¬n, nhµ n­íc sÏ cã c¸c kho¶n thu tõ thuÕ t¨ng h¬n, gåm : ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ xuÊt khÈu…vµ phÝ BHXH. · Mét lîi Ých to lín n÷a ph¶i kÓ tíi, ®ã lµ viÖc më réng thªm nhiÒu thÞ tr­êng lao ®éng míi sÏ ®ång nghÜa víi viÖc quan hÖ ngo¹i giao – chÝnh trÞ gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c ®èi t¸c còng sÏ ®­îc ph¸t triÓn c¶ chiÒu réng vµ chiÒu s©u, ®iÒu nµy lµ v« cïng cã lîi ®Æc biÖt trong m«i tr­êng ®Çy biÕn ®éng nh­ hiÖn nay. Thªm vµo ®ã, lµ kinh nghiÖm qu¶n lý, tr×nh ®é kü thuËt tiªn tiÕn, khoa häc do lao ®éng xuÊt khÈu vÒ n­íc ®em l¹i. C¶ 2 yÕu tè trªn, võa cã quan hÖ ngo¹i giao tèt, võa cã ®éi ngò lao ®éng ®­îc n©ng cao tr×nh ®é, tay nghÒ th× ch¾c ch¾n ViÖt Nam sÏ cã thªm nhiÒu nhµ ®Çu t­ tin t­ëng t×m ®Õn. §èi víi ng­êi lao ®éng Lîi Ých mµ ng­êi lao ®éng ®em l¹i, nh÷ng ng­êi trùc tiÕp ®i XKL§ khi viÖc më réng thÞ tr­êng lao ®éng cho hä cã hiÖu qu¶, ®ã lµ : · Thu nhËp : §©y lµ môc tiªu hµng ®Çu cña ng­êi lao ®éng khi hä ®i XKL§. Tuú theo ph¸p luËt, thu nhËp b×nh qu©n cña n­íc sö dông lao ®éng vµ ®Æc biÖt lµ møc ®é yªu cÇu cña c«ng viÖc mµ ng­êi lao ®éng ®¶m nhËn, hä sÏ nhËn ®­îc mét kho¶n thï lao t­¬ng xøng, kho¶n nµy sÏ ®­îc ghi tr­íc trong hîp ®ång. Nh­ng nãi chung, c¸c kho¶n thï lao lao nµy ®Òu cao h¬n nhiÒu lÇn so víi cïng c«ng viÖc trong n­íc, thËm chÝ cã thÓ lªn tíi hµng chôc lÇn ë c¸c thÞ tr­êng nh­ NhËt B¶n, Hµn Quèc (ch¼ng h¹n, lao ®éng lµm viÖc t¹i Hµn Quèc hiÖn cã møc l­¬ng 1000-1200 USD/ th¸ng, sau khi trõ ®i sè tiÒn chi phÝ sinh ho¹t vµ c¸c kho¶n ®Æt cäc kh¸c, mçi th¸ng ng­êi lao ®éng còng cã thÓ göi vÒ gia ®×nh 750-1000 USD ). Nguån thu nµy cã thÓ ®¶m b¶o cho cuéc sèng kh«ng chØ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp ®i XKL§ mµ cßn cho c¶ gia ®×nh vµ ®Þa ph­¬ng cña hä trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. X· C­¬ng Gi¸n, huyÖn Nghi Xu©n, tØnh Hµ TÜnh lµ ®iÓn h×nh lµm giµu nhê XKL§. “Tr­íc n¨m 1995, tõ mét x· nghÌo cña huyÖn Nghi Xu©n, sau khi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ nhÊt lµ ®­îc nhiÒu ng­êi ®i XKL§, ®Õn nay , sè hé nghÌo ®ãi ®· gi¶m râ rÖt. HiÖn nay, hµng n¨m göi vÒ cho gia ®×nh trªn 30 tû VN§. Nhê vËy, n¨m 2000, møc sèng b×nh quan cña toµn huyÖn Nghi Xu©n lµ 1,8 triÖu ®ång/ng­êi/n¨m, th× ë x· C­¬ng Gi¸n ®· v­ît qua møc nµy tõ l©u…cã th«n møc trung b×nh lµ 5 triÖu ®ång/ng­êi/th¸ng.” – B¸o c¸o cña UBND x· C­¬ng Gi¸n, huyÖn Nghi Xu©n t¹i Héi nghÞ toµn quèc vÒ XKL§ th¸ng 9/2001. · Khi lµm viÖc ë n­íc ngoµi, ng­êi lao ®éng sÏ ®­îc n©ng cao tÇm hiÓu biÕt vÒ v¨n ho¸, phong tôc tËp qu¸n…vµ ®Æc biÖt lµ kü n¨ng, tr×nh ®é còng nh­ t¸c phong lµm viÖc cña quèc gia nhËp khÈu lao ®éng. §iÒu nµy v« cïng cã lîi cho viÖc hoµn thiÖn b¶n th©n ng­êi lao ®éng, ®Ó khi vÒ n­íc hä cã thÓ ph¸t huy chóng mét c¸ch hiÖu qu¶ vµ cã Ých. §èi víi c¸c doanh nghiÖp XKL§ ViÖc më réng thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ sÏ cã lîi g× cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy : · §ã lµ c¸c kho¶n phÝ kh«ng nhá thu ®­îc tõ phÝa ng­êi lao ®éng, th«ng th­êng khi hoµn thµnh dÞch vô cña m×nh, tæ chøc XKL§ sÏ nhËn ®­îc mét kho¶n phÝ dÞch vô. Kho¶n nµy lµ doanh thu tõ ho¹t ®éng XKL§ ®Ó hä trang tr¶i cho c¸c chi phÝ tæ chøc ho¹t ®éng, qu¶n lý khai th¸c vµ t×m kiÕm thÞ tr­êng, tuyÓn chän lao ®éng vµ thùc hiÖn nghÜa vô víi ng©n s¸ch nhµ n­íc theo luËt ®Þnh. Ch¼ng h¹n, phÝ trän gãi ®Ó mét lao ®éng cã thÓ sang NhËt B¶n, Hµn Quèc lµm viÖc lµ tõ 100-120 triÖu ®ång, sang Malaisia lµ tõ 50-65 triÖu ®ång… · §ã lµ kho¶n phÝ c¸c doanh nghiÖp nhËn ®­îc tõ ®èi t¸c khi hä hoµn thµnh hîp ®ång t×m kiÕm vµ cung cÊp lao ®éng cho ®èi t¸c. Nh»m më réng thÞ phÇn vµ quy m« thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ cho ViÖt Nam ThÞ tr­êng lao ®éng nãi riªng vµ thÞ tr­êng hµng ho¸ nãi chung còng gièng nh­ mét chiÕc b¸nh kinh tÕ khæng lå nh­ng l¹i cã v« sè ng­êi cïng ¨n. Trong bèi c¶nh hiÖn nay, cã v« sè ®èi thñ c¹nh tranh gay g¾t trong lÜnh vùc XKL§ nµy, ®Æc biÖt khi mµ chiÕc b¸nh kinh tÕ ®ã lµ v« cïng “bÐo bë” nh­ lîi Ých mµ nã ®em l¹i kÓ trªn. NÕu chóng ta kh«ng quan t©m khai th¸c më réng thÞ phÇn, mµ chØ chó träng m·i vµo sè l­îng trong c¸c thÞ tr­êng cò th× råi phÇn b¸nh ®ã ¨n m·i còng sÏ hÕt, do ®ã viÖc nghiªn cøu ®Ó khai th¸c thªm nhiÒu thÞ tr­êng míi lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt, ®Ó chóng ta kh«ng chØ t¨ng thªm vÒ sè l­îng lao ®éng ®i XKL§ hµng n¨m mµ cßn lµ c¶ vÒ tû lÖ phÇn tr¨m thÞ tr­êng mµ ta chiÕm lÜnh ®­îc- ®Ó chiÕc b¸nh kinh tÕ ®ã kh«ng chØ to lªn vÒ kÝch th­íc mµ cßn lµ sù t¨ng lªn vÒ c¶ tû träng phÇn b¸nh mµ ta dµnh ®­îc trong ®ã. Mét ®iÒu quan träng ®¸ng kÓ n÷a ®ã lµ, trong 4 thÞ tr­êng chÝnh cña XKL§ ViÖt Nam hiÖn nay lµ §µi Loan, NhËt B¶n, Hµn Quèc vµ Malaisia th× mét nöa trong sè ®ã lµ NhËt vµ Hµn Quèc chØ cho phÐp lao ®éng lµm viÖc vµ nhËp c¶nh t¹i ®ã mét lÇn duy nhÊt, thêi h¹n lµ 3 n¨m (d­íi h×nh thøc tu nghiÖp sinh), sau ®ã c¸c lao ®éng kh«ng nhá nµy ph¶i trë vÒ n­íc. Nh­ vËy, v« t×nh sau cø 3 n¨m ViÖt Nam l¹i ph¶i ®èi mÆt víi l­îng lao ®éng lín vÒ n­íc mµ ch­a cã viÖc trë l¹i lµm ngay ®­îc, do ®ã ®Èy g¸nh nÆng vÊn ®Ò viÖc lµm- thÊt nghiÖp cña chóng ta vèn ®· ®¸ng quan t©m l¹i cµng trë nªn bøc xóc h¬n. §ã lµ ch­a kÓ tíi viÖc c¸c thÞ tr­êng cßn l¹i kia liªn tôc biÕn ®éng khã l­êng, ch¼ng h¹n trong 2 n¨m võa qua Malaisia ®· kh«ng nhËn rÊt nhiÒu lao ®éng cña chóng ta (do hiÖn t­îng bá trèn ra ngoµi lµm viÖc v« kû luËt cña lao ®éng ViÖt Nam) vµ §µi Loan còng ®· cã thêi gian t¹m ngõng nhËp khÈu lao ®éng cña ViÖt Nam trong mét sè lÜnh vùc. Nh­ vËy nh­ bÊt æn vµ c¸c ®Æc ®iÓm bÊt lîi riªng cã cña chÝnh c¸c thÞ tr­êng ®ang cã còng lµ nguyªn nh©n ®Ó chóng ta ph¶i xóc tiÕn m¹nh mÏ c«ng t¸c t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc, ®Ó gi¶m thiÓu vµ trang tr¶i rñi ro (nÕu cã) cña c¸c thÞ tr­êng ®ang tån t¹i. Lý do kh¸c ViÖc t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ cña ViÖt Nam cã nhiÒu nç lùc rÊt ®¸ng ghi nhËn, tuy nhiªn kÕt qu¶ thu nhËn vÒ cßn ch­a t­¬ng xøng víi mét ®Êt n­íc 82 triÖu d©n nh­ chóng ta. D©n sè cña ViÖt Nam xÕp h¹ng thø 13 trªn thÕ giíi, trong ®ã cã tíi 52% lµ d©n sè trong ®é tu«i lao ®éng (theo b¸o c¸o n¨m 2004, lùc l­îng lao ®éng cña ViÖt Nam lªn tíi 43,2 triÖu ng­êi). Nh×n sang c¸c n­íc trong khu vùc cã d©n sè nh­ chóng ta, thËm chÝ Ýt h¬n nh­ng sè l­îng lao ®éng ®i lµm viÖc n­íc ngoµi hµng n¨m cña hä lªn tíi hµng tr¨m ngµn ng­êi (xem phô lôc 1 vµ 2). Râ rµng chóng ta cßn rÊt nhiÒu ®iÒu ph¶i bµn, ph¶i kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i trong c«ng t¸c xóc tiÕn, më réng thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ hiÖn nay. §ã còng chÝnh lµ lý do t¹i sao chóng ta cÇn ph¶i quan t©m nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy, mét mÆt nh»m tiÕp tôc ph¸t huy nh÷ng thuËn vµ nç lùc cña chóng ta trong c«ng t¸c xóc tiÕn nãi trªn, nh­ng quan träng h¬n vÉn lµ ®Ó t×m ra nguyªn nh©n cña nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ vµ tõ ®ã cã c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc, phÊn ®Êu cho c«ng t¸c t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc cña chóng ta ®¹t hiÖu qu¶ cao, cã thÓ ®¹t ®­îc con sè 1 triÖu lao ®éng lµm viÖc ë n­íc ngoµi theo ®óng môc tiªu ®Æt ra vµo n¨m 2010. PhÇn II: §¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc trong c«ng t¸c XKL§ I.§¸nh gi¸ c«ng t¸c t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc cña ViÖt Nam trong thêi gian qua 1. Quy m« vµ thÞ phÇn c¸c thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc cña ViÖt Nam Quy m« Quy m« XKL§ cña ViÖt Nam trong thêi gian qua liªn tôc t¨ng. TÝnh tõ n¨m 2000 ®Õn thêi ®iÓm cuèi 2005, chóng ta ®· ®­a ®­îc 326.831 lao ®éng vµ chuyªn gia sang trªn 40 quèc gia vµ vïng l·nh thæ ngoµi n­íc lµm viÖc theo ch­¬ng tr×nh hîp t¸c quèc tÕ vÒ lao ®éng. Cô thÓ nh­ sau : B¶ng1 : Lao ®éng xuÊt khÈu qua c¸c n¨m (2000-2005) N¨m Sè l­îng (L§) TH/KH (%) TH/2000 (%) 2000 31.500 105 2001 36.168 100,05 114,93 2002 46.122 115 146,42 2003 75.000 150 238,01 2004 67.447 112 214,12 2005 70.594 100,85 224,11 Tæng sè 326.831 Nguån : Sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu giai ®o¹n 2000-2005- Phßng qu¶n lý lao ®éng ngoµi n­íc- Côc qu¶n lý lao ®éng ngoµi n­íc- BL§TB&XH, n¨m 2006. §Ó t¨ng tÝnh trùc quan khi quan s¸t sù biÕn ®éng quy m« XKL§ cña ViÖt Nam theo thêi gian, chóng ta sÏ xem biÓu ®å sau: BiÓu ®å 1 : Sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu qua c¸c n¨m (2000-2005) §¬n vÞ : lao ®éng Nguån : Sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu giai ®o¹n 2000-2005- Phßng qu¶n lý lao ®éng ngoµi n­íc- Côc qu¶n lý lao ®éng ngoµi n­íc- BL§TB&XH, n¨m 2006. Qua biÓu ®å trªn ta thÊy, sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu qua c¸c n¨m liªn tôc t¨ng, tõ 31500 ng­êi (2000) lªn 70594 ng­êi (2005), t¨ng 2.24 lÇn vµ n¨m nµo còng v­ît møc kÕ ho¹ch ®Ò ra. §Æc biÖt n¨m 2003 chóng ta ®· XKL§ ®­îc 75000 ng­êi, t¨ng 150% so víi kÕ ho¹ch ®Æt ra. Mét nguyªn nh©n chñ yÕu khiÕn trong n¨m 2003 chóng ta cã ®­îc kÕt qu¶ tuyÖt vêi trªn lµ do chóng ta ®· rÊt quan t©m tíi ho¹t ®éng XKL§ nãi chung vµ c«ng t¸c më réng thÞ tr­êng nãi riªng, thªm vµo ®ã trong n¨m nµy ViÖt Nam ®· khai th¸c ®­îc thÞ tr­êng Malaisia víi sè lao ®éng sang ®ã lµm viÖc lµ 38227 ng­êi (xem b¶ng 3). Tuy nhiªn còng chÝnh sù phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo c¸c thÞ tr­êng chÝnh ®· khiÕn chóng ta kh«ng ®¹t ®­îc nh­ ý khi c¸c thÞ tr­êng nµy “trôc trÆc”, cã thÓ do nhiÒu nh©n c¶ chñ quan vµ kh¸ch quan. Chóng ta cã thÓ thÊy ®iÒu nµy trong n¨m 2004 vµ 2005, mÆc dï cã ®­îc sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu cao nh­ng so víi n¨m 2003 ®Òu cßn kÐm xa. N¨m 2004 gi¶m h¬n 7500 lao ®éng, n¨m 2005 gi¶m 5000 lao ®éng so víi n¨m 2003, chñ yÕu do chóng ta bÞ gi¶m quy m« t¹i thÞ tr­êng Malaisia. Trªn biÓu ®å thÓ hiÖn sù ch÷ng l¹i cña sè l­îng lao déng xuÊt khÈu tõ 2003 tíi 2005. ThÞ phÇn c¸c thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc cña ViÖt Nam MÆc dï cã rÊt nhiÒu thay ®æi vµ biÕn ®éng nh­ng theo Côc Qu¶n lý Lao ®éng ngoµi n­íc cã thÓ ph©n c¸c thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc cña ViÖt Nam thµnh 5 lo¹i chñ yÕu: - 4 thÞ tr­êng lao ®éng truyÒn thèng vµ chñ yÕu lµ : §µi Loan, NhËt B¶n, Hµn Quèc, Malaisia. - ThÞ tr­êng lao ®éng c¸c n­íc kh¸c nh­ Qatar, Kuwait, LiBi, Li b¨ng, ArËp xª ót, Anh, §øc… TÝnh trong giai ®o¹n 1992-2005, thÞ phÇn c¸c thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc cña ViÖt Nam nh­ sau: B¶ng 2 : Lao ®éng xuÊt khÈu qua c¸c thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc chñ yÕu cña ViÖt Nam giai ®o¹n 1992-2005 §¬n vÞ : ng­êi, % L§ xuÊt khÈu C¸c thÞ tr­êng Sè l­îng (ng­êi) PhÇn tr¨m (%) §µi Loan 120515 29,08 NhËt B¶n 22768 5,49 Hµn Quèc 65936 15,91 Malaisia 97634 23,56 C¸c n­íc kh¸c 107564 25,96 Tæng sè 414417 100 Nguån : C¸c thÞ tr­êng XKL§ chñ yÕu cña ViÖt Nam giai ®o¹n 1992-2005- Phßng qu¶n lý lao ®éng ngoµi n­íc- Côc qu¶n lý lao ®éng ngoµi n­íc- BL§TB&XH, n¨m 2006. Nh­ vËy, ®· cã nh÷ng sù kh¸c nhau nhÊt ®Þnh vÒ thÞ phÇn c¸c TTL§ ngoµi n­íc cña ViÖt Nam, xem thªm biÓu ®å d­íi ®©y: BiÓu ®å 2: C¬ cÊu c¸c thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc cña ViÖt Nam (1992-2005) §¬n vÞ : % Nguån : C¸c thÞ tr­êng XKL§ chñ yÕu cña ViÖt Nam giai ®o¹n 1992-2005- Phßng qu¶n lý lao ®éng ngoµi n­íc- Côc qu¶n lý lao ®éng ngoµi n­íc- BL§TB&XH, n¨m 2006. Cã thÓ thÊy, thÞ tr­êng tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam nhiÒu nhÊt trong thêi gian qua chÝnh lµ §µi Loan, víi trªn 120 ngµn lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc, chiÕm 29,08% trong tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. MÆc dï vËy, thÞ tr­êng nµy l¹i th­êng tiÕp nhËn lao ®éng phæ th«ng lµ chñ yÕu, do ®ã chÊt l­îng lao ®éng kh«ng cao vµ ®­¬ng nhiªn sè tiÒn lao ®éng göi vÒ cßn ë møc thÊp (tÝnh trªn mét ®¬n vÞ lao ®éng). NÕu coi lîi Ých tõ XKL§ nh­ mét chiÕc b¸nh gèm 5 phÇn lín kÓ trªn th× miÕng b¸nh nhËn ®­îc tõ c¸c n­íc kh¸c (ngoµi 4 n­íc kÓ trªn) lín ®øng thø hai (25.96%). TiÕp ®Õn lµ thÞ tr­êng lao ®éng Malaisia, víi trªn 97 ngµn lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc chiÕm 23.56%, nh­ng còng gièng nh­ thÞ tr­êng §µi Loan, vÒ c¬ b¶n ®©y lµ thÞ tr­êng tiÕp nhËn nh÷ng lao ®éng cã chÊt l­îng kh«ng cao nªn møc l­¬ng cña ng­êi lao ®éng kh«ng cao so víi c¸c thÞ tr­êng NhËt B¶n vµ Hµn Quèc hay mét sè n­íc kh¸c. ThÞ tr­êng Hµn Quèc vµ NhËt B¶n chiÕm c¸c vÞ trÝ tiÕp theo trong c¬ cÊu c¸c thÞ tr­êng lao ®éng tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam, tuy vËy ®©y l¹i lµ nh÷ng thÞ tr­êng cã møc thu nhËp rÊt cao vµ vÉn cßn rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng. §Ó thÊy râ h¬n “chiÕc b¸nh kinh tÕ” trong lÜnh vùc XKL§ cña ViÖt Nam biÕn ®éng cô thÓ nh­ thÕ nµo qua tõng n¨m, chóng ta sÏ xem b¶ng d­íi ®©y: B¶ng 3 : Lao ®éng xuÊt khÈu theo c¸c thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc (1992-2005) §¬n vÞ : Lao ®éng Quèc gia N¨m §µi Loan NhËt B¶n Hµn Quèc Malaisia C¸c n­íc kh¸c 1992 0 0 210 0 600 1993 0 164 3318 0 478 1994 0 382 4781 0 4987 1995 0 286 5270 0 1631 1996 0 1046 7826 0 4087 1997 191 2227 4880 0 11172 1998 1697 1896 1500 7 7140 1999 558 1856 4518 1 14877 2000 8099 1497 7316 239 14349 2001 7782 3249 3910 23 21204 2002 13191 2202 1190 19965 9574 2003 29069 2256 4336 38227 1112 2004 37144 2752 4779 14567 8205 2005 22784 2955 12102 24605 8148 Tæng 120515 22768 65936 97634 107564 Nguån : C¸c thÞ tr­êng XKL§ chñ yÕu cña ViÖt Nam giai ®o¹n 1992-2005- Phßng qu¶n lý lao ®éng ngoµi n­íc- Côc qu¶n lý lao ®éng ngoµi n­íc- BL§TB&XH, n¨m 2006. Qua b¶ng trªn chóng ta cã thÓ thÊy mét sè mèc quan träng, ®¸nh dÊu thµnh c«ng cña ViÖt Nam trong viÖc më réng ®­îc thÞ tr­êng míi (theo l·nh thæ), cô thÓ : - ThÞ tr­êng §µi Loan b¾t ®Çu ho¹t ®éng tõ n¨m 1997 ( ®­a sang 191 lao ®éng), tuy nhiªn thÞ tr­êng nµy chÝnh thøc ®­îc chÝnh phñ vµ c¸c bé ngµnh liªn quan cña hai phÝa ký kÕt theo ch­¬ng tr×nh hîp t¸c lao ®éng quèc tÕ lµ th¸ng 11 n¨m 1999. B¾t ®Çu chóng ta ®­a sang ®­îc 558 lao ®éng, tíi n¨m 2005, con sè nµy ®· lªn tíi 22784 lao ®éng. Nh×n chung, tõ 1999 tíi nay, lao ®éng cña ta sang ®ã lµm viÖc liªn tôc t¨ng, trong ®ã ®¹t sè l­îng ®«ng nhÊt vµo n¨m 2004 lµ 37144 ng­êi vµ trong c¶ giai ®o¹n 1992-2005 th× ®©y lµ thÞ tr­êng mµ sè lao ®éng ViÖt Nam sang lµm viÖc lµ nhiÒu nhÊt trong sè c¸c thÞ tr­êng hiÖn cã cïng kú (víi 120.515 lao ®éng). MÆc dï vËy lao ®éng ViÖt Nam ë §µi Loan th­êng lµ lao ®éng phæ th«ng, gióp viÖc gia ®×nh vµ phôc vô (chiÕm gÇn 73%). Trong thêi gian tíi chóng ta sÏ tiÕp cËn víi thÞ tr­êng nµy trong c¸c ngµnh nghÒ ®ßi hái chÊt l­îng lao ®éng cao h¬n víi møc thu nhËp tèt h¬n. - ThÞ tr­êng NhËt B¶n b¾t ®Çu chÝnh thøc tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam sang lµm viÖc lµ n¨m 1993, víi 164 ng­êi. Cho tíi nay, tæng sè lao ®éng ®· ®­îc ®­a sang lµm t¹i NhËt lµ 22768 ng­êi, møc lao ®éng xuÊt khÈu cao nhÊt lµ 3249 vµo n¨m 2001. MÆc dï vÒ mÆt sè l­îng th× ®©y kh«ng ph¶i lµ thÞ tr­êng cã nhiÒu lao ®éng ViÖt Nam sang lµm viÖc, nh­ng ®øng trªn gãc ®é kinh tÕ th× ®©y lµ thÞ tr­êng lín, nhiÒu tiÒm n¨ng nhÊt. Bëi thu nhËp cña lao ®éng lµm viÖc t¹i NhËt lµ rÊt cao, kho¶ng 600 - 1000 USD/ th¸ng, cao h¬n nhiÒu lÇn so víi thÞ tr­êng §µi Loan vµ Malaisia, do ®ã l­îng ngo¹i tÖ lao ®éng göi vÒ tõ NhËt còng lµ rÊt lín. XKL§ cña n­íc ngoµi vµo NhËt ®Òu th«ng qua h×nh thøc tu nghiÖp sinh, thÞ tr­êng nµy rÊt Ýt nhËn lao ®éng phæ th«ng, ®¬n gi¶n mµ th­êng lµ lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ kü n¨ng nghÒ nghiÖp cao, lao ®éng chñ yÕu lµm viÖc trong c¸c nhµ m¸y c«ng nghiÖp. - ThÞ tr­êng Hµn Quèc còng gièng thÞ tr­êng NhËt, lµ thÞ tr­êng tiÕp nhËn lao ®éng n­íc ngoµi th«ng qua h×nh thøc tu nghiÖp sinh, yªu cÇu vÒ tr×nh ®é vµ kü n¨ng nghÒ ®èi víi lao ®éng kh«ng cao nh­ NhËt nh­ng còng kh¸ kh¾t khe. §©y lµ n¬i cã thu nhËp b×nh qu©n/®Çu ng­êi rÊt cao vµ møc l­¬ng tr¶ cho lao ®éng ngoµi n­íc còng rÊt cao (t­¬ng ®­¬ng NhËt B¶n hoÆc thÊp h¬n chót Ýt trong mét sè ngµnh nghÒ nhÊt ®Þnh) do ®ã l­îng ngo¹i hèi mµ lao ®éng ViÖt Nam ®­a vÒ tõ thÞ truêng nµy qua c¸c n¨m lµ rÊt lín. ThÞ tr­êng Hµn Quèc tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam sang lµm viÖc theo ch­¬ng tr×nh hîp t¸c lao ®éng tõ nh÷ng n¨m 90, tæng sè lao ®éng cña chóng ta sang ®ã lµm viÖc trong giai ®o¹n 1992-2005 lµ 65936 ng­êi vµ hÇu nh­ n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc, trong ®ã ®¹t sè l­îng cao nhÊt vµo n¨m 2005 víi 12102 l­ît ng­êi. - ThÞ tr­êng Malaisia chÝnh thøc tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam sang lµm viÖc lµ n¨m 2001 ( mÆc dï tr­íc ®ã còng ®· cã lao ®éng cña ViÖt Nam sang ®ã lµm viÖc nh­ng kh«ng mang tÝnh hîp t¸c chÝnh thøc vÒ._.n­íc, hoÆc lµ nh»m “ph« tr­¬ng” víi ®èi t¸c khi cÇn, trong khi ®éi ngò gi¸o viªn l¹i võa thiÕu vÒ sè l­îng, võa yÕu vÒ tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm thùc tÕ…V× thÕ, viÖc chÊn chØnh t×nh tr¹ng nµy nh»m n©ng cao n¨ng lùc vÒ ngo¹i ng÷, ý thøc kû luËt vµ t¸c phong c«ng nghiÖp còng nh­ tr¸ch nhiÖm c«ng d©n cho ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi la viÖc lµm cÇn thiÕt. Thø hai, cÇn chuyªn m«n ho¸ vµ n©ng cao n¨ng lùc cho ®éi ngò c¸n bé QLL§ ë n­íc ngoµi. Nªn nhí r»ng cã tíi 30% lao ®éng bá trèn lµ do kh«ng ®­îc gi¶i quyÕt c¸c vÉn ®Ò ph¸t sinh, râ rµng tr¸ch nhiÖm còng nh­ n¨ng lùc cña c¸n bé QLL§ cÇn ph¶i ®­îc t¨ng c­êng. Thø ba, cÇn thèng nhÊt viÖc thu phÝ dÞch vô, phÝ ph¸i cö ng­êi lao ®éng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Kh«ng nªn xem viÖc thu tiÒn ®Æt cäc cao lµ gi¶i ph¸p chèng trèn. C«ng b»ng mµ nãi, ngoµi phÝ dÞch vô ®­îc thu theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc, nÕu doanh nghiÖp XKL§ kh«ng thu tiÒn ®Æt cäc cao ®Ó ®Ò phßng ng­êi lao ®éng bá trèn th× khi sù viÖc x¶y ra hä sÏ v« cïng khèn ®èn do viÖc ph¶i ph¶i båi th­êng phÝa ®èi t¸c. ThÕ nh­ng, tæng chi phÝ ph¶i nép ®Ó ®­îc ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi lªn ®Õn c¶ 100 triÖu ®ång, thËm chÝ lµ m­êi ngµn ®«la Mü lµ ®iÒu kh«ng thÓ ®èi víi ®¹i bé phËn ng­êi lao ®éng hiÖn nay. ThÕ nªn kh«ng Ýt ý kiÕn cho r»ng, viÖc thu phÝ dÞch vô cao lµ ¸p lùc buéc ng­êi lao ®éng ph¶i g¾ng lµm viÖc, mong muèn cã thu nhËp cao ®Ó göi vÒ tr¶ nî, khiÕn hä nhanh chãng muèn bá trèn khái n¬i lµm viÖc, ®i t×m n¬i kh¸c cã thu nhËp cao h¬n. Do vËy viÖc ®­a ra ®Þnh h­íng vÒ phÝ ®Æt cäc vµ giíi h¹n tæng thu cho tõng thÞ tr­êng nh»m t¹o c¬ héi vµ sù yªn t©m cho ng­êi lao ®éng tr­íc khi ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi lµ viÖc lµm cÇn thiÕt giai ®o¹n hiÖn nay. Víi NhËt B¶n §Ó æn ®Þnh, gi÷ v÷ng thÞ tr­êng nµy còng nh­ t×m thªm nhiÒu thÞ tr­êng míi, ngµnh nghÒ míi ®Ó ®­a lao ®éng ViÖt Nam sang ®©y lµm viÖc, chóng ta cÇn phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan liªn quan (Bé Ngo¹i giao, Bé C«ng an, Bé T­ ph¸p, c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng n¬i qu¶n lý vÒ nh©n khÈu ®èi víi TNS bá trèn) ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p m¹nh mÏ, triÖt ®Ó nh»m ng¨n chÆn vµ chÊm døt hoµn toµn hiÖn t­îng nµy. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng doanh nghiÖp cã nhiÒu tu nghiÖp sinh (trªn 50) ®ang lµm viÖc t¹i NhËt B¶n ph¶i cö ®¹i diÖn ®Ó phèi hîp víi Ban Qu¶n lý lao ®éng vµ chuyªn gia t¹i NhËt B¶n qu¶n lý sè TNS hiÖn cã cña C«ng ty m×nh còng nh­ gi¶i quyÕt nhanh chãng, kÞp thêi nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh, kh«ng ®Ó nh÷ng hiÖn t­îng tiªu cùc x¶y ra th­êng xuyªn vµ trµn lan. Còng cÇn ph¶i ®­a ra nh÷ng chÕ tµi vµ quy ®Þnh chÆt chÏ rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña nh÷ng doanh nghiÖp cã tû lÖ TNS bá trèn cao. Ngoµi ra, cßn cã biÖn ph¸p ®Æc thï, hiÖn mét sè doanh nghiÖp ¸p dông nh­: chØ tuyÓn øng viªn ®ang lµm viÖc ë c¸c c«ng ty thµnh viªn cña doanh nghiÖp; kiÓm tra nh©n th©n tr­íc khi tuyÓn chän; gi÷ mét phÇn trî cÊp tu nghiÖp vµ l­¬ng (gi¶i ph¸p t×nh thÕ)… Bªn c¹nh viÖc ng¨n chÆn nh÷ng hiÖn t­îng tiªu cùc lµm ¶nh h­ëng xÊu tíi chÊt l­îng vµ uy tÝn cña lao ®éng ViÖt Nam, chóng ta ph¶i n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng, t¨ng ®Çu t­ vµo trang thiÕt bÞ, c¬ së gi¶ng d¹y, ®éi ngò gi¸o viªn nh»m lµm tèt s«ng t¸c t¹o nguån tr­íc khi ®i XKL§, tiÕn tíi ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ®­a lao ®éng kü thuËt sang NhËt trong c¸c lÜnh vùc c«ng nghÖ IT, kü s­ c¬ khÝ, ®Çu bÕp, nghÖ nh©n…còng lµ c¸c lÜnh vùc ta ®· cã lao ®éng t¹i NhËt, b­íc ®Çu ®· kh¼ng ®Þnh lao ®éng th­¬ng hiÖu ViÖt Nam. Cuèi cïng, c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i nhanh chãng tranh thñ c¬ héi vµ chíp thêi c¬ khi mµ quan hÖ NhËt – Trung ®ang c¨ng th¼ng vµ cã nhiÒu r¹n nøt ®Ó t¨ng c­êng quan hÖ víi NhËt, kªu gäi thªm ®Çu t­ cña NhËt vµo ViÖt Nam, ®iÒu ®ã còng sÏ t¸c ®éng kh«ng nhá tíi viÖc t¨ng sè l­îng lao ®éng sang NhËt B¶n trong thêi gian tíi. 2. §èi víi ThÞ tr­êng khu vùc §«ng Nam ¸- Th¸i B×nh D­¬ng 2.1 Víi Malaisia - C¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ lao ®éng tiÕp tôc chØ ®¹o c¸c doanh nghiÖp ®­îc phÐp ®­a lao ®éng sang lµm viÖc t¹i Malaysia tiÕp cËn thÞ tr­êng míi, khai th¸c ®­îc nh÷ng hîp ®ång ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng, ®ång thêi tiÕn hµnh tuyÓn chän chÆt chÏ, ®óng ®èi t­îng vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng. - ChuÈn bÞ ®Çy ®ñ vµ n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng, trªn c¬ së më réng viÖc triÓn khai t¹i c¸c tØnh, thµnh phè trong c¶ n­íc m« h×nh vÒ viÖc c¸c cÊp uû §¶ng vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng chØ ®¹o ®Þa ph­¬ng m×nh phèi hîp víi c¸c doanh nghiÖp XKL§ ®Ó triÓn khai tuyÓn chän, ®µo t¹o nguån lao ®éng phôc vô xuÊt khÈu lao ®éng sang Malaysia. - T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng trªn c¬ së t¨ng c­êng n¨ng lùc ho¹t ®éng còng nh­ c¸n bé cho Ban Qu¶n lý lao ®éng ViÖt Nam t¹i Malaysia vµ yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ph¶i cö c¸n bé sang qu¶n lý sè lao ®éng cña m×nh t¹i Malaysia. - Lao ®éng ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi cña m×nh khi ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. Do vËy, dï chØ míi sau 2-3 n¨m thÝ ®iÓm ®­a lao ®éng sang Malaysia ®· ph¸t sinh nhiÒu vÊn ®Ò phøc t¹p. Ngoµi ra, c¸c tæ chøc ph¶n ®éng, c¸c tæ chøc t«n gi¸o ®· lîi dông mét sè khã kh¨n cña lao ®éng ta trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång ®Ó khÝch ®éng, xuyªn t¹c chÝnh s¸ch XKL§ cña ta. Do ®ã ph¶i t¨ng c­êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn d­íi nhiÒu kªnh th«ng tin, nhiÒu h×nh thøc (nh­ th«ng qua B¸o chÝ, §µi ph¸t thanh- truyÒn h×nh…) ®Ó ng­êi lao ®éng hiÓu ®­îc quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña chÝnh m×nh khi hä chuÈn bÞ sang Malaisia lµm viÖc. MÆt kh¸c còng nghiªm trÞ ®èi víi nh÷ng kÎ tuyªn truyÒn sai sù thËt, xuyªn t¹c theo h­íng tiªu cùc g©y nhiÔu th«ng tin vµ hiÓu sai lÖch vÒ chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta vÒ XKL§. 2.2 §èi víi Lµo HiÖn cã gÇn 2 v¹n lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc t¹i Lµo theo h×nh thøc dµi h¹n vµ vô viÖc. Tuy vËy, hiÖn t¹i ch­a cã ®¹i diÖn cña ngµnh lao ®éng t¹i C¬ quan ®¹i diÖn ViÖt nam t¹i Lµo. §Ò nghÞ bè trÝ mét c¸n bé chuyªn tr¸ch lao ®éng t¹i §¹i sø qu¸n ViÖt Nam t¹i Lµo. KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp cã giÊy phÐp XKL§, c¸c Tæ chøc vµ c¸ nh©n sang lµm viÖc t¹i Lµo, ®Æc biÖt lµ t¹i c¸c tØnh cã chung biªn giíi víi n­íc b¹n. Tuy nhiªn, cÇn cã c¬ chÕ b¾t buéc ®èi víi c¸c tæ chøc ®­a lao ®éng sang Lµo lµm viÖc trong viÖc b¸o c¸o ®Þnh kú vµ th­êng xuyªn víi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc theo quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ sè l­îng lao ®éng do ®¬n vÞ ®­a sang Lµo. Lµo lµ quèc gia còng ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ cã mèi quan hÖ rÊt th©n thiÕt víi ViÖt Nam, ®éi ngò chuyªn gia vµ c¸c nhµ qu¶n lý tÇm trung cña hä ®ang rÊt thiÕu do ®ã chóng ta nªn tæ chøc vµ chØ ®¹o c¸c doanh nghiÖp XKL§ khai th¸c theo khÝa c¹nh nµy, nÕu lµm tèt theo h­íng nµy th× c¶ ®«i bªn cïng cã lîi, thªm vµo ®ã mèi quan hÖ gi÷a ta vµ Lµo ngµy cµng kh¨ng khÝt h¬n. 3. §èi víi thÞ tr­êng lao ®éng trªn biÓn - T¨ng c­êng vµ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuyÒn viªn trong viÖc ®Çu t­ (kÓ c¶ liªn doanh víi n­íc ngoµi) vµo c«ng t¸c ®µo t¹o vµ t¸i ®µo t¹o sü quan, thuyÒn viªn, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ®éi tµu th­¬ng m¹i trªn thÕ giíi. - T¨ng c­êng hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc trong lÜnh vùc xuÊt khÈu thuyÒn viªn. - §æi míi ph­¬ng thøc tuyÓn chän thuyÒn viªn tµu c¸, thùc hiÖn nghiªm tóc m« h×nh g¾n kÕt tr¸ch nhiÖm gi÷a chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, c¸c c¬ quan chøc n¨ng vµ doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng. §èi víi c¸c n­íc khu vùc Vïng VÞnh (Trung §«ng) C¨n cø vµo c¸c ph©n tÝch vÒ thÞ tr­êng lao ®éng thÕ giíi vµ t×nh h×nh XKL§ cña n­íc ta hiÖn nay, ph¶i coi thÞ tr­êng khu vùc vïng vÞnh lµ mét trong nh÷ng thÞ tr­êng XKL§ chÝnh cña n­íc ta trong thêi gian tíi. CÇn ph¸t triÓn thÞ tr­êng khu vùc GCC theo tõng b­íc thÝch hîp, phï hîp víi thÕ m¹nh c¹nh tranh cña lao ®éng ViÖt Nam, ®ã lµ sù cÇn cï, chÞu khã, khÐo tay vµ th«ng minh. B­íc ®Çu sÏ ®­a c¸c lo¹i lao ®éng mµ n­íc ta cã thÕ m¹nh, sau ®ã dÇn ph¸t triÓn sang c¸c lo¹i lao ®éng kh¸c. Nhu cÇu lao ®éng dÞch vô ë c¸c n­íc nµy mÆc dï rÊt cao, nh­ng l¹i ®ßi hái tr×nh ®é tiÕng Anh nhÊt ®Þnh mµ lao ®éng ta cßn yÕu. Do ®ã trong thêi gian ®Çu, chóng ta ph¶i ®­a lao ®éng sang lµm viÖc trong c¸c nhµ m¸y ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ, c¸c nghÒ b¶o d­ìng, vËn hµnh m¸y mãc c«ng nghiÖp vµ lao ®éng x©y dùng, cßn lao ®éng dÞch vô sÏ dÇn dÇn ®­a sang, sau khi chóng ta ®· cã mèi quan hÖ tèt víi GCC còng nh­ ®· tæ chøc ®µo t¹o ®­îc tèt nguån nh©n lùc. Qua nghiªn cøu vµ tham kh¶o, cã thÓ thÊy kh¶ n¨ng cung øng lao ®éng cô thÓ víi tõng thÞ tr­êng nh­ sau : C¸c tiÓu v­¬ng quèc A rËp thèng nhÊt- UAE : Nhu cÇu lao ®éng ë ®©y rÊt ®a d¹ng, nh­ng tr­íc m¾t ta cã thÓ t¨ng c­êng cung øng lao ®éng trong c¸c ngµnh nghÒ c«ng nghiÖp, lµm viÖc trong c¸c xÝ nghiÖp t¹i khu chÕ xuÊt nh­ lao ®éng dÖt, c¬ khÝ, b¶o d­ìng vµ vËn hµnh m¸y, x©y dùng. Kuwait : HiÖn nay chÝnh phñ Kuwait vÉn ®ang thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh x©y dùng nhµ ë cho d©n vµ nhiÒu c¬ së h¹ tÇng quan träng kh¸c. §©y lµ mét ch­¬ng tr×nh lín, nªn nhu cÇu vÒ lao ®éng x©y dùng ë n­íc ngoµi lµ rÊt cao, chñ yÕu theo h×nh thøc giao thÇu phÇn nh©n c«ng. Lao ®éng x©y dùng ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu ®­îc biÕt ®Õn vµ ®ang t¹o lËp uy tÝn t¹i Trung §«ng, qua mét sè c¸c thÞ tr­êng nh­ LiB¨ng, Libya, Ai CËp…ViÖt Nam còng cã thÓ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu lao ®éng cña Kuwait trong lÜnh vùc vËn hµnh vµ b¶o d­ìng thiÕt bÞ cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ ngµnh dÇu khÝ. Ngoµi ra, chóng ta còng cã thÓ t×m hiÓu yªu cÇu cña b¹n vÒ tr×nh ®é ®Ó cung øng y t¸ lµm viÖc trong c¸c c¬ së y tÕ. Libi: - KhÈn tr­¬ng xóc tiÕn ®µm ph¸n cÊp ChÝnh phñ, Bé víi Libi ®Ó cã thÓ ký ®­îc Tho¶ thuËn vÒ hîp t¸c lao ®éng lµm c¬ së ®­a lao ®éng sang lµm viÖc t¹i Libi. - ChØ ®¹o c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng nghiªn cøu, t×m hiÓu thÞ tr­êng lao ®éng Libi, tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc y tÕ, n«ng nghiÖp, x©y dùng vµ c«ng nghiÖp. Xu thÕ hiÖn nay cña Libi lµ h­íng vÒ Ch©u Phi, do vËy, c¸c c«ng ty cña ta cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng ®ñ søc c¹nh tranh t¹i thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng nµy. - C¬ quan ®¹i diÖn ViÖt Nam t¹i Libi cÇn cã c¸n bé chuyªn tr¸ch lao ®éng ®Ó qu¶n lý lao ®éng hiÖn cã, kÕt hîp t×m hiÓu kh¶ n¨ng nhËn lao ®éng cña phÝa Libi ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp th©m nhËp thÞ tr­êng nµy. V× vËy, cÇn thiÕt ph¶i cã 1 biªn chÕ chuyªn tr¸ch lao ®éng t¹i §¹i sø qu¸n ViÖt Nam t¹i Libi. §èi víi c¸c n­íc cßn l¹i trong khu vùc GCC ( A rËp Xª ót, Bahrain, Qatar vµ Oman) lµ nhãm c¸c n­íc cã tiÒm n¨ng nhËn lao ®éng n­íc ngoµi, tuy nhiªn, vÒ mÆt gi¸ c¶ nh©n c«ng cÇn ph¶i nghiªn cøu cho phï hîp. §Ó cã thÓ th©m nhËp thÞ tr­êng khu vùc nµy, cÇn cã h­íng dÉn vµ ®Þnh h­íng c¸c c«ng ty XKL§ ký kÕt hîp ®ång ®­a lao ®éng vµo Trung §«ng cã nhu cÇu nhËn lao ®éng n­íc ngoµi. ViÖc tuyÓn chän lao ®éng ph¶i c¨n cø vµo yªu cÇu cô thÓ cña c¸c hîp ®ång vÒ chñng lo¹i ngµnh nghÒ. H­íng c¸c c«ng ty tuyÓn lao ®éng t¹i c¸c khu vùc mµ ng­êi lao ®éng chÊp nhËn ®i lµm viÖc t¹i nh÷ng n­íc cã ®iÒu kiÖn khÝ hËu kh¾c nghiÖt vµ møc l­¬ng tèi thiÓu tõ 120-150 U$D/ th¸ng/ng­êi ( vÝ dô: lao ®éng thuéc c¸c tØnh ë miÒn Trung, lao ®éng thuéc khu vùc cã khã kh¨n vv…) Riªng ®èi víi A rËp Xª ót, vèn lµ n­íc xuÊt khÈu dÇu má lín nhÊt thÕ giíi nªn chóng ta cã thÓ ®Èy m¹nh lao ®éng sang ®©y trong lÜnh vùc ho¸ dÇu, tÊt nhiªn ®ßi hái chÊt l­îng lao ®éng cña chóng ta ph¶i t­¬ng xøng víi nh÷ng yªu cÇu cña c«ng viÖc ®ã, do ®ã ph¶i t¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o, ®Þnh h­íng nghÒ cho ng­êi lao ®éng. ThÞ tr­êng c¸c n­íc thuéc khèi EU §©y lµ thÞ tr­êng rÊt hÊp dÉn ®èi víi c¶ doanh nghiÖp XKL§ vµ ng­êi lao ®éng ViÖt Nam, do ®ã yªu cÇu vÒ lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao lµ tÊt yÕu. §Ó cã thÓ tiÕp cËn c¸c thÞ tr­êng nµy, chóng ta ph¶i quan t©m mét sè vÊn ®Ò sau: - T¨ng c­êng hîp t¸c kinh tÕ vµ ph¸t triÓn ngo¹i giao gi÷a chÝnh phñ ViÖt Nam víi c¸c quèc gia nµy, x©y dùng quan hÖ tèt ®Ñp vµ thùc sù tin t­ëng nhau. Trªn c¬ së ®ã, sÏ ®­a c¸c ®oµn kh¶o s¸t thÞ tr­êng sang c¸c quèc gai nµy (tÊt nhiªn d­íi sù cho phÐp cña c¸c chÝnh phñ n­íc b¹n), nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ kü l­ìng thÞ tr­êng c¶ vÒ nhu cÇu lao ®éng còng nh­ c¸c ®iÒu kiÖn lao ®éng, møc l­¬ng… - T¨ng c­êng ®µo t¹o chÊt l­îng lao ®éng, ®Æc biÖt lµ lao ®éng trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, phôc vô kh¸ch s¹n. Muèn vËy, ph¶i cã ®éi ngò gi¸o viªn gi¶ng d¹y kh«ng nh÷ng giái vÒ chuyªn m«n mµ c¶ kinh nhiÖm vµ thùc tiÕn. - §Æc biÖt quan t©m tíi vÊn ®Ò ®µo t¹o ngo¹i ng÷ cho ng­êi lao ®éng, nhÊt lµ tiÕng Anh. ViÖc cã ®­îc tr×nh ®é ngo¹i ng÷ ë møc ®é nhÊt ®Þnh sÏ gióp lao ®éng ViÖt Nam dÔ dµng tiÕp cËn víi c¸c thÞ tr­êng nµy h¬n, còng nh­ vÖc hiÓu biÕt h¬n n÷ vÒ v¨n ho¸ vµ c¸ch thøc lµm viÖc, kinh nghiÖm qu¶n lý…cña nh÷ng quèc gia ph¸t triÓn nµy. Do ®ã, khi trë vÒ n­íc, ch¾c ch¾n ®éi ngò lao ®éng nµy sÏ cã nhiÒu lîi Ých cho n­íc nhµ. ThÞ tr­êng Hoa Kú vµ mét sè khu vùc kh¸c §©y lµ nh÷ng thÞ tr­êng míi ta ch­a cã kinh trong viÖc ®­a lao ®éng ®Õn khu vùc nµy, do vËy, ta cÇn phèi hîp víi Bé Ngo¹i giao (th«ng qua c¸c c¬ quan ®¹i diÖn) t×m hiÓu kh¶ n¨ng nhËn lao ®éng n­íc ngoµi cña c¸c n­íc còng nh­ c¸c chÝnh s¸ch nhËn lao ®éng cña hä ®Ó cã kÕ ho¹ch vµ ch­¬ng tr×nh ®­a lao ®éng ta ®Õn lµm viÖc trong thêi gian tíi. CÇn tranh thñ cö c¸n bé qu¶n lý hay c¸n bé doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng tham gia c¸c ®oµn chÝnh thøc cña Nhµ n­íc hay c¸c ®oµn cña doanh nghiÖp sang c¸c n­íc nµy t×m hiÓu, nghiªn cøu nh»m khai th«ng thÞ tr­êng, tiÕn tíi ký kÕt hîp ®ång ®­a lao ®éng ta ®Õn lµm viÖc Phèi hîp víi Bé ngo¹i giao, Ban Tæ chøc c¸n bé ChÝnh phñ tæ chøc hÖ thèng qu¶n lý lao ®éng ViÖt Nam ë nh÷ng n­íc, ®Þa bµn cã nhiÒu lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc, cã tiÒm n¨ng tiÕp nhËn nhiÒu lao ®éng ViÖt Nam ®Ó qu¶n lý vµ b¶o vÖ ng­êi lao ®éng, xö lý vµ gi¶i quyÕt kÞp thêi, døt ®iÓm c¸c vô viÖc ph¸t sinh, thu thËp th«ng tin, ®Ò xuÊt vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p æn ®Þnh vµ më réng thÞ tr­êng. III. C¸c kiÕn nghÞ 1.Tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc vµ c¸c Bé, Ngµnh liªn quan ChÝnh phñ tËn dông c¸c quan hÖ ngo¹i giao, chÝnh trÞ xóc tiÕn t×m kiÕm nhiÒu thÞ tr­êng lao ®éng míi, th«ng qua ®¹i sø qu¸n ViÖt Nam ®Æt t¹i c¸c quèc gia mµ ViÖt Nam ®· thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao vµ c¶ m¹ng l­íi h¬n ba triÖu ViÖt KiÒu sèng trªn ®Êt b¹n. Hç trî cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc t×m kiÕm thÞ tr­êng míi nh­: th«ng tin vÒ c¸c thÞ tr­êng míi, thu nhËp b×nh qu©n c¸c n­íc, c¸c c«ng viÖc vµ nh÷ng ®ßi hßi cña c«ng viÖc mµ quèc gia ®ã ®ang thiÕu hôt lao ®éng…Lµm ®­îc viÖc nµy chóng ta sÏ ph¸t huy ®­îc søc m¹nh tæng hîp vµ kªnh cung cÊp th«ng tin vÒ c¸c thÞ tr­êng sÏ chi tiÕt, chÝnh x¸c vµ ®Æc biÖt nhanh vµ kÞp thêi, ®ã lµ c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn tèt cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¸t huy ®­îc c¸c lîi thÕ s½n cã cña m×nh ®Ó kÕt luËn thÞ tr­êng. Trong ®ã cÇn sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a hai bé lµ Bé Ngo¹i giao vµ Bé Lao ®éng, Th­¬ng binh- X· héi. Hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ v¨n b¶n ph¸p luËt quy ®Þnh vÒ ho¹t ®éng XKL§ vµ c«ng t¸c t×m kiÕm thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ míi nh­ LuËt XKL§, NghÞ ®Þnh vÒ xö lý lao ®éng vi ph¹m hîp ®ång, vi ph¹m ph¸p luËt nh»m ng¨ng ngõa t×nh tr¹ng lao ®éng bá trèn ra ngoµi lµm bÊt hîp ph¸p, x©y dùng h×nh ¶nh ®Ñp vÒ lao ®éng ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ. Cã nh­ vËy, viÖc më réng thÞ tr­êng cña chóng ta míi cã kÕt qu¶ tèt. Nghiªn cøu, ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t­, tËp trung vµo mét sè doanh nghiÖp m¹nh cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, lµm bµn ®¹p cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cïng ph¸t triÓn theo. CÇn sö dông quü hç trî XKL§ mét c¸ch linh ho¹t h¬n nh»m n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña lao ®éng còng nh­ kh¶ n¨ng c¹nh tranh doanh nghiÖp ViÖt Nam. Tr­íc hÕt ph¶i t¨ng møc ®Çu t­ cho quü, víi møc ®Çu t­ hiÖn nay 15 tû ®ång ch­a t­¬ng xøng víi sù nghiÖp XKL§ (nh­ ®· ph©n tÝch trong phÇn H¹n chÕ vµ th¸ch thøc). Víi tèc ®é t¨ng sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu hµng n¨m nh­ hiÖn nay, theo ng­êi nghiªn cøu Nhµ n­íc nªn dµnh kho¶ng 100-150 tû ®ång ®Ó t¹o lËp vèn cho quü. §Æc biÖt ph¶i t¨ng c­êng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn thÞ tr­êng hµng n¨m, møc ®Çu t­ 2 tû ®ång/n¨m lµ qu¸ Ýt, møc ®Çu t­ nµy còng nªn t¨ng t­¬ng øng víi víi t¨ng cña quü hç trî XKL§ ®· kiÕn nghÞ ë trªn, tøc lµ Nhµ n­íc nªn dµnh kho¶ng 15-20 tû ®ång/n¨m cho viÖc xóc tiÕn ph¸t triÓn thÞ tr­êng. §µo t¹o n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng ViÖt Nam, chó träng kh©u ®µo t¹o nghÒ tr­íc khi ®i. §iÒu ®ã sÏ lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña lao ®éng ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ vµ còng lµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ViÖt Nam trong viÖc tiÕp cËn víi c¸c thÞ tr­êng vµ hîp ®ång lao ®éng ngoµi n­íc cã nhiÒu gi¸ trÞ kinh tÕ. Theo ®ã cÇn lµm mét sè viÖc sau: Mét lµ, ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt cho c«ng t¸c gi¸o dôc ®µo t¹o nghÒ. VÊn ®Ò chÊt l­îng ®µo t¹o ph¶i ®­îc ®¹t ra nh­ mét yªu cÇu lín. C¸c doanh nghiÖp XKL§ ph¶i g¾n víi c¸c tr­êng d¹y nghÒ, c¸c tr­êng ®µo t¹o cña chóng ta. TiÕp n÷a lµ viÖc ®µo t¹o ngo¹i ng÷ cho ng­êi lao ®éng còng nh­ v¨n ho¸, phong tôc tËp qu¸n cña n­íc së t¹i. Hai lµ, khuyÕn khÝch c¸c c¬ së ®µo t¹o, doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng cïng ®Çu t­ ®µo t¹o, chuÈn bÞ nguån phôc vô cho XKL§ vµ ®Þnh h­íng sö dông cña thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc. Ba lµ, kÕ ho¹ch vÒ ®µo t¹o nguån lao ®éng xuÊt khÈu còng kh«ng thÓ t¸ch rêi kÕ ho¹ch ®µo t¹o trong ch­¬ng tr×nh tæng thÓ vÒ ®µo t¹o nghÒ cña Nhµ n­íc. Sù g¾n bã h÷u c¬ gi÷a ch­¬ng tr×nh viÖc lµm trong n­íc vµ ch­¬ng tr×nh viÖc lµm ngoµi n­íc sÏ cho phÐp tËn dông lîi thÕ vÒ nguån vèn, c¬ së vËt chÊt vµ ®éi ngò gi¶ng viªn trong chiÕn l­îc ®µo chung cña quèc gia nh»m n©ng cao tri thøc vµ kü n¨ng nghÒ cho ng­êi lao ®éng. Bèn lµ, ®Çu t­ x©y dùng vµ ph¸t triÓn mét sè tr­êng, trung t©m ®µo t¹o träng ®iÓm nguån lao ®éng xuÊt khÈu cña Nhµ n­íc t¹i c¸c khu vùc, vïng trong n­íc nh»m n©ng cao chÊt l­îng xuÊt khÈu lao ®éng víi c¬ chÕ cïng ®Çu t­ tõ Nhµ n­íc, doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng. Qu¶ng b¸ h×nh ¶nh lao ®éng ViÖt Nam trªn nhiÒu kªnh th«ng tin, nhÊn m¹nh vµo c¸c yÕu tè mµ ®èi t¸c kú väng nh­ : Kû luËt, sù ch¨m chØ, cÇn cï vµ kh¶ n¨ng s¸ng t¹o… Chóng ta còng kh«ng ngÇn ng¹i ®Çu t­ qu¶ng c¸o lao ®éng mang “th­¬ng hiÖu ViÖt Nam” cña chóng ta trªn c¸c kªnh uy tÝn n­íc ngoµi, bëi chóng ta ®· vµ ®ang chÊp nhËn SL§ cña ng­êi lao ®éng lµ mét mÆt hµng xuÊt khÈu vµ ®· lµ hµng ho¸ th× cÇn qu¶ng b¸, giíi thiÖu s¶n phÈm mét c¸ch hîp lý. 2. §èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng N©ng cao tÝnh chñ ®éng, n¨ng ®éng trong vÊn ®Ò t×m kiÕm c¸c thÞ tr­êng lao ®éng míi ngoµi n­íc. T¨ng c­êng mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp víi c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ lao ®éng vµ víi c¸c ®èi t¸c quèc tÕ. X©y dùng c¸c chiÕn l­îc, kÕ ho¹ch cô thÓ, khoa häc c¶ vÒ tæ chøc, ho¹t ®éng còng nh­ tµi chÝnh ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c c¶ trong n­íc còng nh­ trong khu vùc. - N©ng cao hiÖu qu¶ tõ qu¸ tr×nh tuyÓn dông lao ®éng, tuyÓn theo chÊt l­îng chø kh«ng ch¹y theo sè l­îng, n©ng cao uy tÝn lao ®éng ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ, nhÊt lµ trong vÊn ®Ò kû luËt. VÒ häc vÊn, ®©y lµ chuÈn mùc x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng tiÕp thu cña ng­êi lao ®éng. Th«ng th­êng th× ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn hÕt bËc phæ th«ng kh¶ n¨ng tiÕp thu cao h¬n ng­êi cã tr×nh ®é trung häc c¬ së; VÒ søc khoÎ, ph¶i ®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn vÒ chiÒu cao, c©n nÆng, thÓ tr¹ng…(ch¼ng h¹n, thuyÒn viªn th× ph¶i chÞu ®­îc sang giã, ng­êi lµm nghÒ ®iÖn tö kh«ng bÞ m¾t bÖnh vÒ m¾t); VÒ nghÒ nghiÖp, ph¶i ®¶m b¶o c¸c chuÈn mùc vÒ tr×nh ®é tay nghÒ (bËc thî), th©m niªn nghÒ nghiÖp); vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc, ®©y lµ tiªu chuÈn nh»m x¸c ®Þnh râ nh©n th©n ng­êi lao ®éng. Ng­êi lao ®éng cÇn cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, cã ý thøc tæ chøc kû luËt vµ tÝnh céng ®ång cao. TÊt nhiªn viÖc x¸c ®Þnh nµy chØ mang tÝnh chÊt t­¬ng ®èi, tuy nhiªn chóng ta cã thÓ lo¹i bá ngay tõ b­íc ®Çu ®èi víi nh÷ng ng­êi cã “hå s¬ ®en”, tøc lµ ®· cã tiÒn ¸n tiÒn sù hay nh©n th©n kh«ng trong s¸ng, ch¾c ch¾n nh÷ng thµnh phÇn nµy chØ lµm xÊu ®i h×nh ¶nh lao ®éng ViÖt Nam nÕu hä ®­îc XKL§. 3. §èi víi ng­êi lao ®éng - Ng­êi lao ®éng ph¶i tù ý thøc viÖc m×nh tham gia vµo ho¹t ®éng XKL§ cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo, kh«ng chØ cho b¶n th©n vµ gia ®×nh m×nh mµ cßn cho c¶ uy tÝn cña lao ®éng ViÖt Nam nãi chung trªn thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. - Tu©n thñ mäi quy ®Þnh trong hîp ®ång lao ®éng vµ luËt ph¸p cña ViÖt Nam còng nh­ n­íc së t¹i. - Ph¶i båi d­ìng kiÕn thøc, kü n¨ng vµ chuyªn m«n khi ®· x¸c ®Þnh tham gia vµo ho¹t ®éng XKL§. - X©y dùng quan hÖ tèt ®Ñp víi giíi chñ, kh«ng ngõng qu¶ng b¸ vÒ v¨n ho¸ vµ con ng­êi ViÖt Nam bªn n­íc b¹n, còng nh­ víi c¸c ®ång nghiÖp n­íc ngoµi kh¸c. 4. C¸c c¬ quan th«ng tin-tuyÒn truyÒn - T¨ng c­êng c«ng t¸c th«ng tin, tuyªn truyÒn phæ biÕn c¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia nh»m t¹o ra sù nhËn thøc ®óng ®¾n tõ c¸c cÊp, c¸c ngµnh ®Õn ng­êi d©n vµ x· héi. - Qu¶n lý tèt c¸c tin, bµi liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc, t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp vµ lao ®éng ta trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Kiªn quyÕt ®Êu tranh víi c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc, nh÷ng vi ph¹m trong xuÊt khÈu lao ®éng nh­ng ph¶i ®¶m b¶o quan hÖ hîp t¸c víi n­íc ngoµi. KÕt luËn Ho¹t ®éng XKL§ nãi chung vµ c«ng t¸c t×m kiÕm, ph¸t triÓn thÞ thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc nãi riªng ®· vµ ®ang mang l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých cho c¸c bªn tham gia, tõ Nhµ n­íc, doanh nghiÖp XKL§ cho tíi b¶n th©n ng­êi lao ®éng- chñ thÓ cña qu¸ tr×nh XKL§. Trong thêi gian qua, chóng ta ®· ®­a ®­îc h¬n 40 v¹n lao ®éng sang lµm viÖc t¹i trªn 40 quèc gia vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi. C¸c ngµnh nghÒ mµ lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc chñ yÕu lµ trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, phôc vô c¸ nh©n vµ x· héi hoÆc x©y dùng, c¸c thÞ tr­êng chñ yÕu cã thÓ kÓ tíi nh­ 4 thÞ tr­êng XKL§ chÝnh: NhËt B¶n, Hµn Quèc, Malaisia, §µi Loan vµ mét sè thÞ tr­êng cßn l¹i kh¸c. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ­íc tÝnh l­îng ngo¹i tÖ do lao ®éng chuyÓn vÒ n­íc b×nh qu©n tõ 1,2- 1,5 tû USD, trong ®ã n¨m 2004 kho¶ng gÇn 1,6 tû USD. §ång thêi Nhµ n­íc còng tiÕt kiÖm hµng tû §«la Mü mçi n¨m do kh«ng ph¶i ®Çu t­ t¹o viÖc lµm míi trong n­íc cho sè lao ®éng t­¬ng ®­¬ng víi sè lao ®éng xuÊt khÈu mçi n¨m. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc ®ã, chóng ta còng béc lé kh«ng Ýt h¹n chÕ trong ho¹t ®éng XKL§, ®Æc biÖt trong bèi c¶nh sù c¹nh tranh gay g¾t ®ang diÔn ra trªn kh¾p c¸c lÜnh vùc, kh«ng ngo¹i trõ XKL§ th× chiÕc b¸nh kinh tÕ- lîi Ých tõ ho¹t ®éng XKL§ ®ang cã nguy c¬ ngµy cµng bÞ “x©u xД vµ nguy c¬ thu hÑp. H¬n bao giê hÕt, c«ng t¸c t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc ®ang ®Æc biÖt nhËn ®­îc sù quan t©m vµ ®Çu t­ cÇn thiÕt, víi sù nç lùc cña mäi cÊp ngµnh tõ Nhµ n­íc, c¸c Bé ngµnh liªn quan, c¸c doanh nghiÖp cho tíi c¸c ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc. MÆc dï vËy, ViÖt Nam cßn béc lé mét sè khiÕm khuyÕt còng nh­ khã kh¨n trong c«ng t¸c ph¸t triÓn thÞ tr­êng nãi trªn, ®Æc biÖt lµ nh÷ng kiÕn thøc vÒ thÞ tr­êng nãi chung còng nh­ tÝnh chuyªn nghiÖp, chñ ®éng trong viÖc tiÕp cËn c¸c thÞ tr­êng míi nhiÒu tiÒm n¨ng nµy. Râ rµng ®Ó cã thÓ ®¹t ®­îc môc tiªu cã 1 triÖu lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc ë n­íc ngoµi vµo n¨m 2010 chóng ta cÇn ph¶i nç lùc hÕt søc vµ ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®óng ®¾n, phï hîp nh»m ®Èy m¹nh c«ng t¸c khai th¸c c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng ®ã. MÆt kh¸c t×m míi vµ më réng thÞ tr­êng chØ thùc sù cã ý nghÜa khi chóng ta duy tr× vµ gi÷ v÷ng c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng vµ thÞ tr­êng ®ang cã, do ®ã hai c«ng viÖc lµ t×m míi vµ gi÷a v÷ng thÞ tr­êng ®· cã ph¶i tiÕn hµnh ®ång bé vµ ®ång thêi. Mçi khu vùc, quèc gia hay mét ngµnh nghÒ nµo ®ã cã tiÒm n¨ng trong viÖc XKL§ ®Òu cã nh÷ng ®Æc thï riªng nhÊt ®Þnh, c¸c gi¶i ph¸p ®Ó khai th¸c c¸c thÞ tr­êng nµy theo ®ã còng ph¶i linh ho¹t vµ kh¸c nhau sao cho phï hîp víi tõng lo¹i thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng §«ng B¾c ¸ lµ thÞ tr­êng mµ ta d· cã ho¹t ®éng XKL§ tõ l©u, tuy nhiªn tiÒm n¨ng cña thÞ tr­êng nµy th× vÉn cßn më réng cho ViÖt Nam. §Ó tiÕp tôc duy tr× vµ khai th¸c thªm nhiÒu thÞ tr­êng míi ë ®©y cã rÊt nhiÒu c¸c biÖn ph¸p ®­îc ®­a ra, song cÇn tËp trung vµo hai vÊn ®Ò chÝnh. Thø nhÊt, ph¶i triÖt ®Ó ng¨n chÆn t×nh tr¹ng lao ®éng bá trèn, ph¸ vì hîp ®ång tr­íc thêi h¹n g©y ¶nh h­ëng kh«ng tèt tíi t©m lý c¸c nhµ tuyÓn dông ngoµi n­íc còng nh­ lµm xÊu ®i h×nh ¶nh lao ®éng ViÖt Nam. Thø hai, cÇn t¨ng c­êng ®Çu t­, hç trî cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc tiÕp cËn c¸c thÞ tr­êng míi, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp m¹nh, thùc hiÖn ®ång thêi lµ viÖc t¨ng c­êng c«ng t¸c gi¸o dôc ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi lao ®éng vµ c¸c hiÓu biÕt vÒ v¨n ho¸, t«n gi¸o…cña n­íc së t¹i. ThÞ tr­êng khu vùc §«ng Nam ¸- Th¸i B×nh D­¬ng còng lµ thÞ tr­êng mµ ta ®· cã ho¹t ®éng khai th¸c ë ®ã nh­ng quy m« thÞ tr­êng vÉn cßn rÊt nhiÒu, ®Æc biÖt ph¶i kÓ tíi lµ thÞ tr­êng Malaisia. §èi víi c¸c thÞ tr­êng trong khu vùc nµy, mét mÆt ta vÉn ph¶i triÖt ®Ó ng¨n chÆn t×nh tr¹ng lao ®éng bá trèn (ë Malaisia), mÆt kh¸c ph¶i t¨ng c­êng n¨ng lùc ho¹t ®éng cho Ban Qu¶n lý lao ®éng cña ta ë ®©y, thªm vµo ®ã chóng ta ph¶i dÇn chuyÓn h­íng sang xuÊt khÈu chuyªn gia sang thÞ tr­êng nµy, ®Æc biÖt t¹i c¸c n­íc ®ang rÊt cÇn ®éi ngò chuyªn gia trong c«ng cuéc ph¸t triÓn cña m×nh (nh­ Lµo). ThÞ tr­êng khu vùc Vïng VÞnh, ®©y lµ thÞ tr­êng mµ ta cßn kh¸ míi mÎ mÆc dï còng ®· cã mét sè ho¹t ®éng XKL§ quy m« nhá ë mét sè Ýt n­íc. Theo nhËn ®Þnh cña c¸c nhµ qu¶n lý, ®©y chÝnh lµ thÞ tr­êng nhiÒu tiÒm n¨ng cÇn h­íng tíi nhÊt cña ViÖt Nam trong ho¹t ®éng XKL§, nhÊt lµ trong bèi c¶nh gi¸ dÇu má trªn thÕ giíi cø ngµy mét leo thang mµ ®©y l¹i lµ vùa dÇu cña toµn thÕ giíi. Do ®ã c¸c gi¶i ph¸p tiÕp cËn ph¶i cã tÝnh l©u dµi vµ khoa häc, tr­íc hÕt chóng ta sÏ ®­a lao ®éng sang ®©y lµm viÖc trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ, vËn hµnh m¸y mãc vµ trong lÜnh vùc x©y dùng v× nhu cÇu vÒ c¬ së h¹ tÇng cña c¸c quèc gia nµy lµ rÊt cao, sau ®ã chóng ta sÏ ®­a lao ®éng dÞch vô ®©y trªn c¬ së ®· tæ chøc ®µo t¹o tèt nguån nh©n lùc. C¸c thÞ tr­êng rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng kh¸c mµ ViÖt Nam ph¶i nhanh chãng tiÕp cËn, ®ã lµ c¸c quèc gia thuéc khèi UE vµ Hoa Kú. Tuy vËy ®©y ®Òu lµ c¸c thÞ tr­êng hoµn toµn míi mÎ, do ®ã chóng ta cÇn sù ®Çu t­ thÝch ®¸ng vµ m¹nh d¹n, ®Æc biÖt ®©y ®Òu lµ c¸c n­íc cã quy chÕ tuyÓn chän lao ®éng nghiªm ngÆt vµ th­êng lµ tr×nh ®é cao, h¬n n÷a ph¸p luËt cña hä l¹i rÊt chÆt chÏ ®Æc biÖt trong vÊn ®Ò xuÊt nhËp c¶nh. V× vËy, bªn c¹nh viÖc ®µo t¹o mét ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ kü n¨ng nghÒ cao, cã tr×nh ®é tiÕng Anh kh¸ th× viÖc tham gia cña ChÝnh phñ vµ c¸c Bé ngµnh liªn quan lµ hÕt søc cÇn thiÕt, ®Æc biÖt lµ Bé L§TB&XH vµ Bé Ngo¹i giao. C¸c thÞ tr­êng h­íng tíi cña chóng ta kh«ng chØ theo l·nh thæ mµ cÇn ph¶i tiÕp cËn theo c¶ ngµnh nghÒ, trong ®ã ph¶i kÓ tíi nh­ nghÒ ®i biÓn hay lao ®éng n«ng nghiÖp. HiÖn nhu cÇu vÒ lao ®éng cña c¸c ngµnh nghÒ nµy rÊt lín trªn thÕ giíi. Cuèi cïng cÇn kh¼ng ®Þnh, c«ng viÖc khai th¸c vµ më réng c¸c thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc míi kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc chØ víi sù nç lùc cè g¾ng cña mét phÝa nµo ®ã. §©y lµ c«ng viÖc cÇn sù phèi hîp cña nhiÒu cÊp ngµnh, nhiÒu ph¸i tõ Nhµ n­íc, c¸c bé ngµnh qu¶n lý Nhµ n­íc cho tíi c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan truyÒn th«ng vµ b¶n th©n ng­êi lao ®éng. Ch¾c ch¾n víi nh÷ng nç lùc nµy, chóng ta sÏ cã niÒm tin vµo viÖc thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c môc tiªu ®Æt ra trong ho¹t ®éng XKL§, nh»m c¶i thiÖn ®êi sèng cho ng­êi d©n- nh÷ng ng­êi ®i XKL§ vµ gia ®×nh hä, gi¶i quyÕt tèt bµi to¸n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng vµ t¨ng thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o B¸o c¸o tæng hîp giai ®o¹n 2000-2005, Côc Qu¶n lý lao ®éng Ngoµi n­íc- Bé Lao ®éng- Th­¬ng binh vµ X· héi B¸o c¸o tæng hîp lao ®éng xuÊt khÈu hµng n¨m – Phßng thÞ tr­êng lao ®éng; Phßng chÝnh s¸ch lao ®éng – Côc Qu¶n lý Lao ®éng ngoµi n­íc. Tæng kÕt kinh nghiÖm 10 n¨m hîp t¸c quèc tÕ vÒ lao ®éng giai ®o¹n 1980-1990, NXB Lao ®éng X· héi, n¨m 1991. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ Lao ®éng, t¸c gi¶ TS. Mai Quèc Ch¸nh, PGS.TS TrÇn Xu©n CÇu- §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n; NXB Lao ®éng X· héi. T¹p chÝ ViÖc lµm ngoµi n­íc, Côc QLL§NN- Bé L§TB&XH, c¸c sè 2,3, 4, 5, 6 n¨m 2005. T¹p chÝ B¶o hiÓm X· héi, sè th¸ng 2 & th¸ng 8 n¨m 2001 T¹p chÝ Lao ®éng vµ X· héi Sè 202/2002 C¸c sè 206, 207, 208, 210, 219, 226 n¨m 2003. C¸c sè 254, 255, 256 n¨m 2005 T¹p chÝ Kinh tÕ Ph¸t triÓn, c¸c sè th¸ng 6, th¸ng 8, th¸ng 12 n¨m 2004 & th¸ng 4, th¸ng 8, th¸ng 10 n¨m 2005. T¹p chÝ Kinh tÕ X· héi, sè 258/2004 T¹p chÝ Th«ng tin vÒ TTL§, th¸ng 8/2004 T¹p chÝ Kinh tÕ Ch©u ¸- TBD, sè 5/2005 & sè 33/2005 ChØ thÞ 41/CT-T¦ ngµy 22/9/1998 cña Bé chÝnh trÞ vÒ XKL§ vµ chuyªn gia. V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam. NXB ChÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi, 2001. Ban chØ ®¹o ®iÒu tra lao ®éng vµ viÖc lµm Trung ­¬ng: B¸o c¸o kÕt qu¶ ®iÒu tra lao ®éng viÖc lµm 01/07/2004. Hµ Néi, th¸ng 10/2004 T¹p chÝ nghiªn cøu NhËt B¶n vµ c¸c n­íc §«ng B¾c ¸, sè 4(52) 8- n¨m 2004. C¸c Web site: www.vnexpress www.vneconomy www.thanhnien.com www.dafel.gov.vn www.vietnamnet C¸c Phô lôc Phô lôc 1: XuÊt khÈu lao ®éng cña Th¸i Lan 1992-2002 §¬n vÞ: ng­êi Thị trường nhận lao động 1992 1995 2002 Trung đông % 43,5 32,9 9,3 Số người 22.622 66.556 17.831 Đông ¸ % 47,4 66,5 64,6 Số người 29.009 134.530 123.861 Các nước Phương tây % 9,1 0,6 26,1 Số người 5.569 1.214 50.043 Tổng số: % 100,00 100,00 100,00 Số người 61.200 202.300 191.735 Nguån: Trung t©m th«ng tin-T­ vÊn, Côc QLL§NN, Bé L§TB&XH Phô lôc 2: XuÊt khÈu lao ®éng cña Indonesia 1992-2002 §¬n vÞ: ng­êi Thị trường lao động 1992 1995 2002 Trung Đông % 48,5 56,6 56,0 Số người 41.838 99.723 131.754 Malayxia, Sinhgapho % 44,8 32,5 30,5 Số người 38.646 57.260 71.759 Khác % 6,7 10,9 13,5 Số người 5.780 19.204 31.762 Tổng số % 100,00 100,00 100,00 Số người 86.264 176.187 235.275 Nguån: Trung t©m th«ng tin-T­ vÊn, Côc QLL§NN, Bé L§TB&XH Danh môc c¸c b¶ng biÓu B¶ng1 : Lao ®éng xuÊt khÈu qua c¸c n¨m (2000-2005) B¶ng 2 : Lao ®éng xuÊt khÈu qua c¸c thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc chñ yÕu cña ViÖt Nam giai ®o¹n 1992-2005 B¶ng 3 : Lao ®éng xuÊt khÈu theo c¸c TTL§ ngoµi n­íc (1992-2005) B¶ng 4 : Lao ®éng xuÊt khÈu theo ngµnh nghÒ (1992- 8/2004) B¶ng 5 : Sè tiÒn tèi thiÓu thùc tÕ mét lao ®éng nhËn ®­îc trong mét n¨m theo mét sè nghÒ nhÊt ®Þnh B¶ng 6 : HÖ sè sinh lîi trong c¸c ngµnh nghÒ XKL§ (2000-2004) B¶ng 7 : HÖ sè XK rßng cña XKL§ so víi mét sè ngµnh nghÒ xuÊt khÈu kh¸c B¶ng 8 : Sè vèn ®Çu t­ ®Ó t¹o ra mét viÖc lµm B¶ng 9 : Sè vèn t¹o viÖc lµm do XKL§ qua c¸c n¨m B¶ng 10 : Lao ®éng Th¸i Lan xuÊt khÈu sang c¸c n­íc (1995- 6/2001) B¶ng 11 : XÕp h¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp cña mét sè quèc gia Môc lôc ._.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • doc28357.doc
Tài liệu liên quan