Tìm hiểu về vấn đề sử dụng hợp đồng mẫu trong đàm phán ký kết hợp đồng mua bán ngoại thương và thực tiễn ở Việt Nam

Tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng Khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng ------------------------- Kho¸ luËn tèt nghiÖp §Ò tµi : T×m hiÓu vÒ vÊn ®Ò sö dông hîp ®ång mÉu trong ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng vµ thùc tiÔn ë viÖt nam Sinh viªn : Bïi ThÞ Thanh Mai Líp : A1 – Chuyªn ngµnh 9 Kho¸ : 38 Gi¸o viªn h­íng dÉn: PGS,NG¦T-Vò H÷u Töu Hµ Néi- 2003 Môc lôc Lêi nãi ®Çu 3 Ch­¬ng I: Kh¸i qu¸t chung vÒ hîp ®ång mÉu 5 1 §Þnh nghÜa vÒ hîp ®ång mÉu & sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña hîp ®ång mÉu 5 2 LÜnh vùc ¸p dông hîp ®ång mÉu 6 3 Ng«n tõ trong hîp ®ång mÉu 7 Ch­¬ng II Nh÷ng ®iÒu kho¶n chung cña hîp ®ång mÉu & c¸c hîp ®ång mÉu trong bu«n b¸n quèc tÕ 12 I. §iÒu kho¶n tªn hµng. 12 II. §iÒu kho¶n sè l­îng. 13 1. ChØ tiªu sè l­îng vµ c¸ch biÓu thÞ cña nã 2. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh träng l­îng III. §iÒu kho¶n bao b× 17 1. Ph­¬ng ph¸p quy ®Þnh chÊt l­îng cña bao b× 2. Ph­¬ng thøc cung cÊp bao b× 3. Ph­¬ng thøc x¸c ®Þnh gÝa c¶ cña bao b× IV. §iÒu kho¶n vÒ phÈm chÊt 19 1. Tªn ®iÒu kho¶n vµ c¸c ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh phÈm chÊt 2. Ph¹m vi chªnh lÖch cho phÐp vÒ phÈm chÊt 3. Tr¹ng th¸i hµng ho¸ V. §iÒu kho¶n giao hµng 26 1. §iÒu kiÖn c¬ së giao hµng 2. Thêi gian giao hµng 3. §Þa ®iÓm giao hµng 4. Ph­¬ng thøc giao hµng 5. Th«ng b¸o giao hµng 6. Nh÷ng qui ®Þnh kh¸c vÒ viÖc giao hµng VI. §iÒu kho¶n vËn t¶i 34 VII. §iÒu kho¶n gi¸ c¶ vµ thanh to¸n 35 1. §ång tiÒn cña hîp ®ång 2. Gi¸ c¶ cña hîp ®ång 3. Mét sè vÊn ®Ò vÒ viÖc thanh to¸n VIII. §iÒu kho¶n ph¸p lý 42 1. LuËt ®iÒu chØnh hîp ®ång 2. Tr­êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng 3. ChÕ tµi 4. Gi¶i quyÕt tranh chÊp Mét sè hîp ®ång mÉu trong bu«n b¸n quèc tÕ 47 1. Hîp ®ång vÒ ngò cèc 47 2. Hîp ®ång ngò cèc London 54 Ch­¬ng III viÖc sö dông hîp ®ång mÉu ë ViÖt nam 59 I ViÖc sö dông hîp ®ång mÉu ë ViÖt Nam 59 1. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam víi viÖc so¹n th¶o hîp ®ång mÉu. 59 2. Yªu cÇu cña viÖc thèng nhÊt so¹n th¶o hîp ®ång mÉu 63 Lêi kÕt. Phô lôc Tµi liÖu tham kh¶o LêI nãi ®Çu Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ ë c¸c n­íc còng nh­ ë ViÖt Nam. Sù chuyÓn h­íng kinh tÕ ®èi ngo¹i gi÷a c¸c tæ chøc kinh doanh trong n­íc vµ c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n n­íc ngoµi ®· t¹o cho ngµnh ngäai th­¬ng ViÖt Nam gÆt h¸i ®­îc nh÷ng kÕt qña ®¸ng mõng. §Æc biÖt lµ trong bèi c¶nh hiÖn nay khi nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã nhiÒu biÕn chuyÓn tÝch cùc, ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung vµ ho¹t ®éng ngäai th­¬ng nãi riªng ngµy nay rÊt ®a d¹ng vµ phong phó c¶ vÒ mÆt lý luËn còng nh­ thùc tiÔn. Do vËy viÖc ra ®êi cña hîp ®ång mÉu lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã ho¹t ®éng bu«n b¸n ngäai th­¬ng v× nã lµ c«ng cô ®¾c lùc cho ho¹t ®éng nµy. Trong bu«n b¸n ngo¹i th­¬ng phÇn lín c¸c giao dÞch ®µm ph¸n kÕt thóc b»ng viÖc c¸c bªn ®­¬ng sù ký vµo mét hîp ®ång ®· in s½n, hä chØ bæ sung thªm mét vµi ®iÒu kho¶n riªng biÖt. Hîp ®ång nh­ thÕ gäi lµ hîp ®ång mÉu (standard contract). Hîp ®ång mÉu th­êng ®­îc lµm d­íi d¹ng nh­: - B¶n hîp ®ång in s½n, cã ®Ó trèng cho ng÷ng ®iÒu kho¶n cÇn ®iÒn thªm. - §iÒu kiÖn chung b¸n (hoÆc mua) hµng do ng­êi b¸n (hoÆc ng­êi mua) th¶o s½n - §iÒu kiÖn chung giao hµng ®· ®­îc hai bªn ký kÕt tõ tr­íc vÒ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n lµm khung cho viÖc ký kÕt nh÷ng hîp ®ång cô thÓ. - §iÒu kiÖn chung do c¸c tæ chøc Quèc tÕ dù th¶o. Hîp ®ång mÉu th­êng ®­îc so¹n th¶o trªn c¬ së tËp qu¸n bu«n b¸n cña ngµnh hµng cã liªn quan vµ / hoÆc tËp qu¸n bu«n b¸n cña ®Þa ph­¬ng cã liªn quan cho nªn viÖc t×m hiÓu c¸c hîp ®ång mÉu gióp cho chóng ta cµng hiÓu s©u h¬n vÒ tËp qu¸n bu«n b¸n ®Ó vËn dông chóng vµo nh÷ng giao dÞch cña chóng ta. C¸c hîp ®ång mÉu nãi lªn kü thuËt bu«n b¸n vÒ tõng ngµng hµng. Hîp ®ång mÉu vÒ l­¬ng thùc thùc phÈm cã rÊt nhiÒu chi tiÕt kh¸c víi hîp ®ång mÉu vÒ ngµnh hµng thñ c«ng mü nghÖ. ThËm chÝ còng cïng mét thuËt ng÷ mµ sù gi¶i thÝch ë tõng ngµnh hµng cã thÓ mçi kh¸c. VÝ dô: thuËt ng÷ “giao nguyªn lµnh” – Sound delivery ®­îc gi¶i thÝch ë mçi ngµnh hµng mét kh¸c. §ã còng chÝnh lµ lý do t«i thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. Trªn c¬ së tham kh¶o s¸ch b¸o, t¹p chÝ trong vµ ngoµi n­íc, thùc tiÔn ë mét sè c«ng ty cã ho¹t ®éng bu«n b¸n ngoaÞ th­¬ng. Trong luËn v¨n nµy t«i xin ®Ò cËp ®Õn nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n nhÊt trong hîp ®ång mÉu, bao gåm 3 phÇn chÝnh nh­ sau: Ch­¬ng I: Kh¸i qu¸t chung vÒ hîp ®ång mÉu Ch­¬ng II: Mét sè ®iÒu kho¶n chung cña hîp ®ång mÉu & mét sè hîp ®ång mÉu trong bu«n b¸n Quèc tÕ Ch­¬ng III: Thùc tr¹ng sö dông hîp ®ång mÉu ë ViÖt Nam Víi n¨ng lùc tæng hîp cña ng­êi viÕt cã h¹n cho nªn cã thÓ sÏ cã nhiÒu thiÕu sãt trong ®Ò tµi nµy. V× vËy ng­êi viÕt rÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn vµ sù chØ b¶o cña ng­êi ®äc ®Ó cã thÓ hoµn thiÖn h¬n n÷a chuyªn ®Ò nµy. Ch­¬ng I: Kh¸i qu¸t chung vÒ hîp ®ång mÉu 1. §Þnh nghÜa vÒ hîp ®ång mÉu & sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña hîp ®ång mÉu. §Þnh nghÜa: Hîp ®ång mÉu cã thÓ hiÓu lµ hîp ®ång mµ ®¹i bé phËn c¸c ®iÒu kho¶n ®Òu ®­îc quy ®Þnh s½n vµ, mçi khi ®µm phµn ®Ó ký hîp ®ång, hai bªn chØ cÇn ghi bæ sung nh÷ng chi tiÕt vÒ chñ thÓ hîp ®ång ( nh­ tªn vµ ®Þa chØ hai bªn, nh÷ng ng­êi ®¹i diÖn cho hai bªn, chøc vô cña hä …) vµ nh÷ng ®iÒu kho¶n tho¶ thuËn riªng cña th­¬ng vô ®ã ( nh­ møc gi¸, thêi h¹n giao hµng, ®Þa ®iÓm giao hµng, ký m· hiÖu hµng ho¸ …). Trªn thÞ tr­êng thÕ giíi c¸c bªn mua vµ c¸c bªn b¸n th­êng cã m©u thuÉn vÒ quyÒn lîi. Trong mét th­¬ng vô nÕu bªn b¸n cã lîi ¾t h¼n bªn mua ë vµo thÕ bÊt lîi. Ng­îc l¹i, nÕu bªn mua cã lîi bªn b¸n l¹i vµo thÕ bÊt lîi. Tham väng giµnh giËt thªm ®iÒu lîi hoÆc, chÝ Ýt, b¶o vÖ quyÒn lîi cho m×nh ®· tËp hîp nh÷ng doanh nghiÖp cã lîi Ých gièng nhau l¹i thµnh c¸c tËp ®oµn. Nh÷ng tËp ®oµn ®ã cã thÓ lµ nh÷ng tæ chøc lòng lo¹n nh­: Cartel, Trust, Syndicat, Consortium, Conglomerate, còng cã thÓ lµ nh÷ng tæ chøc x· héi cã tÝnh chÊt nghÒ nghiÖp nh­ c¸c hiÖp héi (association), héi liªn hiÖp (Federation ). ChØ cã nh÷ng doanh nghiÖp nµo cã nhiÒu lîi thÕ, cã tiÒm n¨ng dåi dµo th× míi ®øng ®éc lËp trong kinh doanh quèc tÕ, gäi lµ nh÷ng doanh nghiÖp “ ngoµi r×a” (outsiders) §Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho c¸c thµnh viªn cña m×nh, c¸c tËp ®oµn, c¸c doanh nghiÖp lín th­êng ®­a ra nh÷ng ®iÒu quy ®Þnh nµy, nh÷ng c¸ch øng xö kia cho viÖc mua b¸n hµng ho¸. §Çu tiªn ®ã lµ nh÷ng ®iÒu kho¶n mÉu (standard clause; clause type ) ®Ó vËn dông vµo c¸c hîp ®ång mua b¸n. §ã chØ míi lµ c¸c qui ®Þnh, c¸ch xö lý cho tõng vÊn ®Ò cña quan hÖ mua b¸n nh­: nh­ c¬ së cña gi¸ c¶, ph­¬ng thøc thanh to¸n, ®iÒu kiÖn giao hµng, khiÕu n¹i, ph¹t béi ­íc, träng tµi. §iÒu kho¶n mÉu ch­a ph¶i lµ biÖn ph¸p cã tÝnh chÊt tæng thÓ cho viÖc ký kÕt hîp ®ång. Sau ®ã ng­êi ta ®· tËp hîp nh÷ng ®iÒu kho¶n mÉu nh­ thÕ vµo trong mét v¨n b¶n cã tÝnh tæng qu¸t h¬n, ®ã lµ c¸c hîp ®ång mÉu. Víi c¸c hîp ®ång mÉu ®· ®­îc th¶o s½n, khi ®µm ph¸n ®Ó ký kÕt hîp ®ång, mét bªn chØ cÇn ®­a ra cho b¹n hµng, ®ßi hái sù nhÊt trÝ cña b¹n hµng vÒ c¸c ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång mÉu. Do ®ã viÖc ®µm ph¸n trë nªn gän nhÑ, ng­êi ta ®· tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ vµ thêi gian trong viÖc th¶o luËn tõng vÊn ®Ò, tõng ®iÒu kho¶n. C¸c tËp ®oµn kinh doanh ®· ®­a ra hµng lo¹t hîp ®ång mÉu nh­ vËy ®Ó nh÷ng thµnh viªn cña m×nh sö dông. VÝ dô: HiÖp héi bu«n b¸n ngò cèc Lu©n ®«n (The London Corn Trade association) cã tíi trªn d­íi 60 loaÞ hîp ®ång mÉu: HiÖp héi ®­êng cña Lu©n ®«n (The Sugar association of London) còng cã hµng chôc lo¹i hîp ®ång mÉu ®Ó c¸c héi viªn tuú nghi sö dông. C¸c hîp ®ång mÉu cã thÓ ®­îc tr×nh bµy d­íi d¹ng b¶n ®iÒu kiÖn chung cña doanh nghiÖp hoÆc cña tËp ®oµn kinh doanh. §ã lµ c¸c b¶n ®iÒu kiÖn chung b¸n hµng (General conditions of sales) hoÆc ®iÒu kiÖn chung mua hµng (General Conditions of Purchases). C¸c b¶n ®iÒu kiÖn chung nh­ thÕ cã thÓ lµ nh÷ng v¨n b¶n ®éc lËp riªng rÏ, còng cã thÓ lµ b¶n quy ®Þnh n»m ë c¸c mÆt sau cña hîp ®ång. Trong tr­êng hîp nµy, ®Ó lµm cho b¶n ®iÒu kiÖn chung trë nªn mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi khái hîp ®ång, ng­êi ta ph¶i ghi trªn hîp ®ång mét lêi dÉn chiÕu ®Õn b¶n ®iÒu kiÖn chung, vÝ dô nh­: “ Theo b¶n ®iÒu kiÖn chung b¸n hµng kÌm theo ®©y” (tiÕng Anh lµ : as per the hereinattached general conditions of sales) Hîp ®ång mÉu dï ®­îc thµnh lËp b»ng c¸ch nµo, néi dung cña nã kh«ng ph¶i lµ bÊt di bÊt dÞch. Tõng thêi gian, cïng víi sù thay ®æi cña kü thuËt nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng, sù ®a d¹ng ho¸ ph­¬ng thøc kinh doanh vµ mÆt hµng mua b¸n, c¸c tËp ®oµn vµ c¸c doanh nghiÖp vÉn söa ®æi th­êng xuyªn néi dung c¸c hîp ®ång mÉu cho phï hîp víi yªu cÇu cña viÖc kinh doanh trao ®æi hµng hãa. 2. LÜnh vùc ¸p dông hîp ®ång mÉu. XÐt vÒ møc ®é chÕ biÕn cña hµng ho¸, ®èi t­îng cña c¸c hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng cã thÓ chia ra lµm hai lo¹i: a. Nh÷ng hµng nguyªn liÖu n«ng s¶n vµ kho¸ng s¶n: §©y lµ nh÷ng mÆt hµng hoÆc ch­a ®­îc chÕ biÕn hoÆc cã møc ®é chÕ biÕn thÊp, cã khèi l­îng lín, th­êng lµ nh÷ng hµng ®ång lo¹i, ch­a ®­îc ®Æc ®Þnh ho¸ vµo lóc ký kÕt hîp ®ång. §¹i bé phËn nh÷ng mÆt hµng nµy n»m trong danh môc hµng ®­îc mua b¸n t¹i c¸c së giao dÞch hµng ho¸. b. Nh÷ng hµng c«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp: Bao gåm c¶ m¸y mãc thiÕt bÞ vµ hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng l©u bÒn vµ c¶ hµng n«ng s¶n chÕ biÕn. MÆt hµng nµy cã møc ®é chÕ biÕn cao h¬n mÆt hµng lo¹i (a) kÓ trªn. TÝnh chÊt ®Æc ®Þnh còng nhiÒu h¬n vµ kh«ng n»m riªng trong danh môc nh÷ng mÆt hµng ®­îc mua b¸n ë së giao dÞch hµng ho¸. Tr­íc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn hai, c¸c hîp ®ång mÉu chØ ®­îc ¸p dông ®èi víi tÊt c¶ c¸c mÆt hµng, kÓ c¶ nh÷ng lo¹i hµng ho¸ v« h×nh nh­ dÞch vô t­ vÊn kü thuËt (Engineering), mua b¸n s¸ng chÕ (Licence) vµ bÝ quyÕt kü thuËt (knowhow) .. tuy nhiªn, l·nh vùc mµ c¸c hîp ®ång mÉu ®­îc ¸p dông phæ biÕn vÉn lµ l·nh vùc bu«n b¸n nh÷ng mÆt hµng nguyªn liÖu n«ng s¶n vµ kho¸ng s¶n nghÜa lµ nh÷ng mÆt hµng cã khèi l­îng lín. 3. Ng«n tõ dïng trong c¸c hîp ®ång mÉu Néi dung cña hîp ®ång mÉu th­êng bao gåm nh÷ng bé phËn nh­ sau: a. Sè l­îng hîp ®ång: C¸c hîp ®ång mÉu th­êng in s½n ch÷: “ Hîp ®ång sè:…. (Contract No. ….) vµ giµnh chç ®Ó c¸c ®­¬ng sù ®iÒn sè vµo ®ã. b. §Þa ®iÓm vµ ngµy th¸ng ký kÕt hîp ®ång: Néi dung nµy cã thÓ ®Ó trªn ®Çu hîp ®ång hoÆc ®Ó cuèi cïng cña hîp ®ång. NÕu ®Ó trªn ®Çu hîp ®ång, néi dung nµy cã thÓ chØ viÕt ®¬n gi¶n: “Tªn ®Þa ®iÓm vµ ngµy th¸ng n¨m”. Ng­êi ta còng cã thÓ dïng c¶ mét tËp hîp c©u ch÷, vÝ dô nh­: “Hîp ®ång nµy ®­îc thµnh lËp vµ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc t¹i… ngµy, th¸ng, n¨m…. bëi hai bªn vµ gi÷a hai bªn sau ®©y” (The present contract was made and entered into at… on…by and between) NÕu ®Ó d­íi cïng, néi dung nµy th­êng ®­îc viÕt thµnh c«ng thøc: “Hîp ®ång nµy thµnh lËp t¹i....vµo ngµy, th¸ng, n¨m...thµnh...b¶n cã hiÖu lùc ngang nhau, mçi bªn gi÷...b¶n”(The present contract was made at...on...in/ duplicate, triplicate, quadruplicate/ of equal force, ... copies of which are kept by each party). c. Tªn vµ ®Þa chØ c¸c bªn ký kÕt hîp ®ång. Trªn c¸c hîp ®ång mÉu th­êng in s½n c¸c ch÷ “gi÷a” (between) “víi” (and). Sau hai ch÷ ®ã lµ nh÷ng dßng ®Ó trèng ®Ó hai bªn ®iÒn tªn vµ ®Þa chØ cña hä, t­ c¸ch cña hä (lµ ng­êi mua hay ng­êi b¸n) trong quan hÖ hîp ®ång ®ã: - Ng­êi ta cã thÓ ®iÒn: “C«ng ty X, ®Þa chØ..., d­íi ®©y ®­îc dÉn chiÕu tíi nh­ lµ bªn b¸n” ( X company, address, hereinafter referred to as the seller) - Ng­êi ta còng cã thÓ ®Ò: “ C«ng ty X, ®Þa chØ.., do «ng.. chøc vô gi¸m ®èc, d­íi ®©y gäi lµ bªn b¸n” ( X company, address.., represented by Mr..., Dierector, hereinafter called the “sellers” ) d. Sù thÓ hiÖn nguyªn väng (hoÆc sù tho¶ thuËn) cam kÕt cña c¸c bªn. Sau khi ®· giµnh nh÷ng dßng ®Ó c¸c bªn ghi tªn, ®Þa chØ vµ t­ c¸ch cña m×nh (lµ ng­êi b¸n hoÆc ng­êi mua), hîp ®ång in s½n nh÷ng dßng ch÷ thÓ hiÖn sù tho¶ thuËn cam kÕt cña mçi bªn b»ng nh÷ng tõ ng÷ sau ®©y: - Trªn c¬ së tho¶ thuËn, bªn b¸n cam kÕt b¸n vµ bªn mua cam kÕt mua nh÷ng hµng ho¸ d­íi ®©y theo c¸c ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn sau ®©y (On the basis of mutual agreement the seller commits to sell and the buyer commits to buy the undermentioned goods on the following terms and conditions) - Bªn b¸n ®ång ý b¸n, bªn mua ®ång ý mua (The seller agrees to sell and the buyer agrees to buy…) - X¸c nhËn r»ng (Witnesseth that) - X¸c nhËn vÒ viÖc sau (in witness whereof..) C¸c bªn tho¶ thuËn d­íi ®©y r»ng (The parties hereby agree that…) e. Sù gi¶i thÝch hîp ®ång (Interpretation) Trong rÊt nhiÒu tr­êng hîp, ng­êi ta ¸p dông nh÷ng thuËt ng÷ ng¾n gän vµo hîp ®ång mÉu nh­ vËy hîp ®ång cÇn cã nh÷ng ®o¹n gi¶i thÝch râ ng÷ nghÜa cña thuËt ng÷ ®ã. VÝ dô: ng­êi ta ®Þnh nghÜa nh­ sau: - “Nhµ m¸y” lµ m¸y mãc, c«ng cô, vËt liÖu vµ mäi thø ®­îc cung cÊp theo hîp ®ång nµy ®Ó l¾p ®Æt vµo c¸c c«ng tr×nh. (“ Plant: means machinery, apparatus, materials and all things to be provided under the contract for incorporation in the works). - “Hîp ®ång” lµ b¶n tho¶ thuËn mua hµng nµy vµ tÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn chung mua hµng ®­îc ¸p dông, c¸c b¶n ®iÒu kiÖn mua hµng ®Æc biÖt, c¸c b¶n quy c¸ch, b¶n thuyÕt minh c«ng tr×nh vµ c¸c b¶n vÏ chÕ t¹o (“Contract” means this purchase agreement itself, and all applicable general conditions of purchase, special conditons of purchase, specifications, the statement of works, and manufacturing drawings). - “Incoterms 2000” lµ b¶n Incoterms 2000 – tøc b¶n nh÷ng quy t¾c quèc tÕ gi¶i thÝch c¸c ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i quèc tÕ do Phßng Th­¬ng m¹i quèc tÕ xuÊt b¶n. NÕu mét ®iÒu kiÖn cña Incoterms 2000 ®­îc ¸p dông vµo trong hîp ®ång nµy, th× nh÷ng quy t¾c vµ kh¸i niÖm ®­îc ¸p dông ®èi víi ®iÒu kiÖn ®ã trong Incoterms 2000 sÏ ®­îc coi lµ bé phËn g¾n liÒn vµo hîp ®ång nµy trõ tr­êng hîp chóng m©u thuÉn víi c¸c quy dÞnh kh¸c cña hîp ®ång. Trong tr­êng hîp nµy, nh÷ng quy ®Þnh cña hîp ®ång nµy sÏ cã gi¸ tri hiÖu lùc. (“Incoterms 1990” means Incoterms 2000, The International rules for the interpretation of commercial terms published by the International Chamber of Commerce. When a term from Incoterms 2000 is used in this contract, the rules and definitions applicable to that terms in Incoterms 2000 shall be deemed to have been incorporated in this contract except insofar as they may conflict with any other provisions of the contract, in which case the provisions of the contract prevail). g. C¸c ®iÒu kho¶n hîp ®ång ( clause) Trªn thÞ tr­êng thÕ giíi mét sè kh¸ lín ®iÒu kiÖn ®· ®­îc h×nh thµnh tõ thùc tiÔn cña viÖc giao dÞch trao ®æi, mua b¸n s¶n phÈm, trong ®ã nªu râ nghÜa vô cña ng­êi b¸n vµ ng­êi mua vÒ c¸c mÆt nh­: ChÞu phÝ tæn vµ rñi ro trong viÖc chuyªn chë, lµm thñ tôc kiÓm tra hµng ho¸, tr¸ch nhiÖm giao nhËn ®óng phÈm chÊt vµ sè l­îng…. nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã gäi lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn giao dÞch. Nh÷ng ®iÒu kiÖn giao dÞch ra ®êi nh­ lµ mét qui ®Þnh cña ph¸p luËt, hoÆc nh­ lµ mét tËp qu¸n, hoÆc nh­ lµ nh÷ng sù gi¶i thÝch hay nh÷ng ®iÒu qui ­íc cña mét tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ (vÝ dô nh­ cña phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ ch¼ng h¹n). Sù h×nh thµnh nh÷ng ®iÒu kiÖn giao dÞch nãi trªn cã t¸c dông thuËn lîi ®èi víi viÖc ®Èy m¹nh bu«n b¸n quèc tÕ, bëi v×, nhê c¸c ®iÒu kiÖn ®ã, ng­êi mua vµ ng­êi b¸n mau hiÓu biÕt ý cña nhau h¬n, gi¶m bít nh÷ng chanh chÊp víi nhau h¬n… v× vËy, khi chµo hµng, khi hái hµng còng nh­ khi ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång ng­êi ta th­êng vËn dông c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch bu«n b¸n vµo hoµn c¶nh cô thÓ vµ biÕn chóng thµnh c¸c ®iÒu kho¶n cô thÓ. Nh÷ng ®iÒu kiÖn giao dÞch phÇn nhiÒu ®Òu cã tÝnh chÊt kü thuËt – nghiÖp vô thuÇn tuý, song viÖc vËn dông chóng l¹i cã tÝnh chÊt giai cÊp râ rÖt, bëi v× viÖc vËn dông ®ã cã thÓ nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cho mét ®­¬ng sù nµo ®ã (hoÆc cho ng­êi b¸n hoÆc cho ng­êi mua). Do ®ã, viÖc vËn dông c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch vµo mét hîp ®ång cô thÓ nµo ®ã th­êng ph¶i ch¶i qua mét qu¸ tr×nh ®Êu tranh phøc t¹p gi÷a hai bªn liªn quan. Ngoµi ra, viÖc vËn dông c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch còng ®ßi hái ph¶i linh ho¹t vµ s¸ng t¹o, bëi v× b¶n th©n c¸c ®iÒu kiÖn ®ã còng ®­îc bæ sung, thay ®æi hoµn chØnh kh«ng ngõng. Trong qu¸ tr×nh bu«n b¸n víi n­íc ngoµi, viÖc vËn dông chÝnh x¸c c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch cã ý nghÜa quan träng ®èi víi chóng ta. §ã lµ do: Mét lµ, cã vËn dông khÐo lÐo vµ s¸ng suèt c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch, chóng ta míi thùc hiÖn ®óng ®¾n ®­îc c¸c ®­êng lèi chñ tr­¬ng cña ®¶ng vµ chÝnh phñ vÒ c«ng t¸c ngo¹i th­¬ng. Hai lµ, nh÷ng ®iÒu kiÖn giao dÞch, mét khi ®· ®­îc vËn dông vµ trë thµnh néi dung cña hîp ®ång sÏ lµ cë së cã ý nghÜa b¾t buéc trong viÖc x¸c ®Þnh quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña c¸c bªn ký kÕt. V× vËy, cã vËn dông chÝnh x¸c nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã míi ng¨n ngõa ®­îc nh÷ng hiÓu lÇm tranh chÊp vµ nh÷ng hËu qu¶ tai h¹i trong khi ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång Ba lµ, nh÷ng ®iÒu kiÖn giao dÞch c«ng b»ng vµ hîp lý, sau khi ®· ®­îc c¸c bªn liªn quan tho¶ thuËn, th× kh«ng nh÷ng cã t¸c dông x¸c ®Þnh quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña hä trong lÇn giao dÞch ®ã mµ cã thÓ trë thµnh c¬ së vµ tiÒn tÖ ®Ó tho¶ thuËn nh÷ng giao dÞch míi sau ®ã. V× vËy, viÖc vËn dông chÝnh x¸c c¸c ®iÒu kiÖn giao dÞch cã thÓ cã t¸c dông rót ng¾n ®­îc thêi gian ®µm ph¸n hoÆc tr¸nh ®­îc nh÷ng thiÕu sãt x¶y ra trong qu¸ tr×nh giao dÞch b»ng th­ tõ, ®iÖn tÝn. Do vËy c¸c ®iÒu kho¶n chÝnh lµ néi dung chÝnh cña c¸c hîp ®ång mÉu. C¸c ®iÒu kho¶n cã thÓ ®­îc in trùc tiÕp vµo hîp ®ång, còng cã thÓ ®­îc in riªng trong nh÷ng v¨n b¶n gäi lµ “ §iÒu kiÖn chung giao hµng” (General conditions of delivery), “§iÒu kiÖn chung cung cÊp” ( General conditions of supply ), “§iÒu kiÖn chung mua hµng: ( General conditions of purchase), “§iÒu kiÖn ®Æc biÖt vÒ mua hµng” ( Special conditions of purchase)… còng cã khi néi dung chÝnh nµy cña hîp ®ång mÉu l¹i phï hîp víi mét v¨n b¶n do mét tæ chøc quèc tÕ ( nh­ Uû ban liªn hîp quèc vÒ thèng nhÊt t­ ph¸p Unidroit, Uû ban kinh tÕ ch©u ¢u Liªn hîp quèc ECE, Phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ ICC v.v..) so¹n th¶o. Trong c¸c tr­êng hîp nµy, thay v× tr×nh bµy c¸c ®iÒu kho¶n, ng­êi ta dÉn chiÕu ®Õn c¸c v¨n b¶n cã liªn quan. C¸c ®iÒu kho¶n cã thÓ ®¸nh sè thø tù ( §iÒu kho¶n I, ®iÒu kho¶n II, v.v…) còng cã thÓ ®­îc b¾t ®Çu b»ng mét tªn gäi ( §iÒu kho¶n gi¸ c¶, ®iÒu kho¶n giao hµng v.v…); còng cã thÓ võa cã sè thø tù võa cã tªn gäi. Ng«n tõ dïng trong c¸c kho¶n hîp ®ång lµ ng«n ng÷ ph¸p lý th­¬ng m¹i rÊt chÆt chÏ vµ kh«ng ch¾c lµ ®· thËt dÔ hiÓu. Muèn lo¹i trõ sù hiÓu lÇm cã thÓ xÈy ra trong nh÷ng vÊn ®Ò lín, ng­êi ta th­êng cã nhiÒu ®iÒu b¶o l­u vµ nhiÒu ®iÒu thªm bít, c©u có ®­îc s¾p ®Æt mét c¸ch kh¸c biÖt so víi v¨n phong b×nh th­êng. Trong néi dung nhiÒu thuËt ng÷ th­¬ng m¹i ®­îc sö dông. Nh­ng thuËt ng÷ nµy, trong nhiÒu tr­êng hîo, chøa ®ùng nh÷ng c«ng thøc ®Ó xö lý nh÷ng vÊn ®Ò nghiÖp vô cô thÓ. VÝ dô hîp ®ång mÉu cã thÓ dÉn chiÕu ®Õn Incoterms 1990 vÒ ®iÒu kiÖn CIF, trong ®ã ng­êi ta ®· nªu ra c«ng thøc vÒ nghÜa vô thuª tµu ®i theo hµnh tr×nh th«ng th­êng (usual route), ph¶i tr¶ c­íc ®Õn tËn c¶ng ®Õn v.v… Nh÷ng thuËt ng÷ trªn ®©y cã thÓ ®­îc gi¶i thÝch bëi mçi hîp ®ång mét kh¸c. VÝ dô thuËt ng÷ “giao nguyªn lµnh” (sound delivery) ®­îc gi¶i thÝch ë c¸c hîp ®ång cña §øc kh¸c víi c¸c gi¶i thÝch ë c¸c hîp ®ång cña Anh. Tãm l¹i, hîp ®ång mÉu trong bu«n b¸n cã mét sè nÐt ®Æc thï c¶ vÒ h×nh thøc, néi dung vµ sù vËn dông. Hîp ®ång mÉu lu«n lu«n phôc vô quyÒn lîi cña ng­êi th¶o ra nã. Sau khi ®­îc hai bªn ký kÕt, hîp ®ång mÉu sÏ cã gi¸ trÞ rµng buéc c¸c bªn ®­¬ng sù. V× vËy ng«n tõ trong hîp ®ång rÊt chÆt chÏ vµ chÝnh x¸c. Ch­¬ng II- nh÷ng ®iÒu kho¶n chung hîp ®ång mÉu. I. §iÒu kho¶n tªn hµng. “Tªn hµng” lµ ®iÒu kho¶n quan träng cña mäi ®¬n chµo hµng, th­ hái hµng, hîp ®ång hoÆc ghÞ ®Þnh th­. Nã nãi lªn chÝnh x¸c ®èi t­îng mua b¸n trao ®æi. §iÒu kho¶n nµy hoÆc mang tªn lµ ®iÒu kho¶n “hµng hãa ®· tho¶ thuËn” (contracted goods, contracted merchandise) “hµng ho¸” (commodity), hoÆc “®èi t­îng c¶u hîp ®ång” (Object of the contract), hoÆc” m« t¶ hµng ho¸” (description of the goods), hoÆc “m« t¶” (description). Trong bu«n b¸n Quèc tÕ, ng­êi ta ph©n biÖt rÊt râ rµng c¸c kh¸i niÖm sau: “hµng" (tªn hµng), “nhãm hµng”, “lo¹i hµng” vµ lo¹t hµng gièng nhau (family of goods). Trªn c¬ së nh÷ng kh¸i niÖm ®ã, chóng t«i rót ra nh÷ng nhËn xÐt sau ®©y: Trong ®a sè tr­êng hîp, mét hîp ®ång mÉu ®­îc so¹n th¶o cho mét nhãm hµng ( nh­ h¹t cã dÇu, ngò cèc, cao su). còng cã khi, mét hîp ®ång mÉu chØ ¸p dông cho mét lo¹i hµng, vÝ dô nh­ hîp ®ång mÉu vÒ ®­êng tinh chÕ, hîp ®ång mÉu vÒ ®­êng th«… Trong ®iÒu kho¶n tªn hµng cã nh÷ng c¸ch sau ®Ó biÓu ®¹t tªn hµng. Ng­êi ta ghi tªn th­¬ng m¹i c¶ hµng ho¸ vµ kÌm theo tªn th«ng th­êng vµ tªn khoa häc cña nã. VD: Ng­êi ta ghi tªn hµng kÌm theo tªn ®Þa ph­¬ng s¶n xuÊt ra hµng ®ã VD: R­îu vang Bordeux, thuû tinh bohªmia… - Ng­êi ta ghi tªn hµng kÌm theo tªn hµng s¶n xuÊt ra hµng ®ã. VD: Xe m¸y honda, xe h¬i ford… Ngoµi ra, cã khi ng­êi ta cßn kÕt hîp mét hai ph­¬ng ph¸p trªn víi nhau. VD: Ti-vi 14 inches, mµu cña hµng sony ( Sony 14” color TV set) II. §iÒu kho¶n sè l­îng. 1. ChØ tiªu sè l­îng vµ c¸ch biÓu thÞ cña nã. Nh»m nãi lªn mÆt “l­îng” cña hµng ho¸ ®­îc giao dÞch, ®iÒu kho¶n nµy bao gåm c¸c vÊn ®Ò vÒ ®¬n vÞ tÝnh sè l­îng (hoÆc träng l­îng) cña hµng ho¸, ph­¬ng ph¸p qui ®Þnh sè l­îng vµ ph­¬ng ph¸p x©y dùng träng l­îng. a. §¬n vÞ tÝnh sè l­îng: NÕu hµng ho¸ mua b¸n ®­îc tÝnh b»ng c¸i, chiÕc, hßm, kiÖn th× rÊt dÔ dµng. Nh÷ng hµng tÝnh theo chiÒu dµi, träng l­îng, thÓ tÝch vµ dung tÝch th× ®¬n vÞ phøc t¹p h¬n nhiÒu: NÕu ®¬n vÞ tÝnh kh«ng ®­îc qui ®Þnh râ rµng, c¸c bªn giao dÞch dÔ cã sù hiÓu lÇm nhau. Nguyªn nh©n cña sù hiÓu tr¸i ý cña nhau lµ do, trong bu«n b¸n quèc tÕ, nhiÒu ®¬n vÞ ®o l­êng cã cïng mét tªn gäi nh­ng ë mçi n­íc l¹i cã mét néi dung kh¸c. VD: Mét bao b«ng ë Ai cËp lµ 330 kg, ë Brazin lµ 180 kg, mét b× cµ phª ë c¸c n­íc th­êng lµ 60 c©n Anh (27,13kg), nh­ng ë Colombia lµ 70 c©n Anh (31,7 kg). Ngoµi ra mét nguyªn nh©n ®¸ng kÓ kh¸c n÷a lµ sù ¸p dông ®ång thêi nhiÒu hÖ thèng ®o l­êng trong bu«n b¸n quèc tÕ. Ngoµi c¸c ®¬n vÞ thuéc mÐt hÖ, ng­êi ta cßn dïng hÖ thèng do l­êng cña Anh, cña Mü v.v… D­íi ®©y lµ mét sè ®¬n vÞ ®o l­êng th­êng dïng trong bu«n b¸n quèc tÕ, ngoµi c¸c ®¬n vÞ thuéc mÐt hÖ: - §¬n vÞ ®o chiÒu dµi inch (2,54cm ): Foot (12 inches = 0,304m); yard (3 feet = 0,914m); Mile (1,609km). - §¬n vÞ ®o diÖn tÝch square inch (6,4516 cm2); Square foot (2,2903 dm2); Square yard (0,836 m2); Acre (0,40468 ha) v.v… - §¬n vÞ ®o dung tÝch: Gallon (Anh: 4,546 lÝt, Mü:3,785 lÝt): Bushel (Anh: 3,637 dª ca lÝt, Mü: 3,523 lÝt): Barrel (158,98 lÝt) - §¬n vÞ ®o khèi l­îng (träng l­îng ) Grain (0,0648g): Dram(1,772g); Ounce (28,35g trong bu«n b¸n hµng th«ng th­êng vµ 31,1035g trong bu«n b¸n vµng b¹c): Short ton (907,184 kg); Long ton (1.016,074kg) Pound (453,59 kg)… - §¬n vÞ tÝnh sè l­îng tËp hîp: T¸ (12 c¸i ); Gross (12 t¸), hép, ®«i… b. Ph­¬ng ph¸p quy ®Þnh sè l­îng. Trong thùc tiÔn bu«n b¸n quèc tÕ ng­êi ta cã thÓ quy ®Þnh sè l­îng hµng ho¸ giao dÞch b»ng hai c¸ch: Mét lµ, bªn b¸n vµ bªn mua quy ®Þnh cô thÓ sè l­îng hµng ho¸ giao dÞch. §ã lµ mét khèi l­îng ®­îc kh¼ng ®Þnh døt kho¸t. Khi thùc hiÖn hîp ®ång c¸c bªn kh«ng ®ù¬c phÐp giao nhËn theo sè l­îng kh¸c víi sè l­îng ®ã. Ph­¬ng ph¸p nµy th­êng ®­îc dïng víi nh÷ng hµng tÝnh b»ng c¸i, chiÕc. Hai lµ, bªn b¸n vµ bªn mua quy ®Þnh mét c¸ch pháng chõng vÒ sè l­îng hµng ho¸ giao dÞch. Khi thùc hiÖn hîp ®ång, c¸c bªn cã thÓ giao nhËn theo mét sè l­îng cao hoÆc thÊp h¬n sè l­îng quy ®Þnh trong hîp ®ång. Kho¶n chªnh lÖch ®ã gäi lµ dung sai vÒ sè l­îng. §iÒu kho¶n cña ®¬n chµo hµng, hîp ®ång hoÆc hiÖp ®Þnh qui ®Þnh dung sai vÒ sè l­îng gäi lµ ®iÒu kho¶n sè l­îng pháng trõng (moreless clause). §iÒu kho¶n nµy cã thÓ ®­îc thùc hiÖn trong hîp ®ång b»ng c¸ch ghi ch÷ “Kho¶ng chõng” ( about), “xÊp xØ” (approximately) hoÆc (moreless), ± (céng, trõ ), hoÆc “tõ…tÊn mÐt ®Õn…tÊn mÐt”. Ph¹m vi cña dung sai cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh trong hîp ®ång. NÕu kh«ng, nã ®­îc hiÓu theo tËp qu¸n. VD: Trong tËp qu¸n bu«n b¸n hµng ngò cèc, dung sai lµ ±5%, hµng cµ phª lµ ±3%, cao su lµ ±2,5%, gç lµ ±10%, m¸y vµ thiÕt bÞ lµ ±5%, vÒ träng l­îng hµng giao. Hîp ®ång còng cã thÓ qui ®Þnh vÒ ng­êi ®­îc h­ëng quyÒn lùa chän dung sai nh­: Do ng­êi b¸n chän (at sellers’ option), do ng­êi mua chän (at buyers option), hoÆc do bªn nµo ®i thuª tµu th× ®­îc chän (at charterers’ option). Trong nhiÒu tr­êng hîp ng­êi ta cßn tho¶ thuËn quy ®Þnh gi¸ hµng cña kho¶ng dung sai vÒ sè l­îng sao cho mét trong hai bªn kh«ng thÓ lîi dông sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr­êng ®Ó lµm lîi cho m×nh. Ngoµi viÖc quy ®Þnh dung sai vÒ sè l­îng ng­êi ta cßn quan t©m ®Õn ®Þa ®iÓm x¸c ®Þnh sè l­îng vµ träng l­îng. NÕu lÊy träng l­îng ®­îc x¸c ®Þnh ë n¬i göi hµng (träng l­îng bèc – shipped weight) lµ c¬ së ®Ó xem xÐt t×nh h×nh ng­êi b¸n chÊp hµnh hîp ®ång, hoÆc ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng th× nh÷ng rñi ro x¶y ®Õn víi hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh chuyªn chë do ng­êi mua ph¶i chÞu. NÕu viÖc thanh to¸n tiÒn hµng tiÕn hµnh trªn c¬ së träng l­îng ®­îc x¸c ®Þnh ë n¬i hµng ®Õn (träng l­îng dì –landed weight) hai bªn ph¶i c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm tra träng l­îng hµng ë n¬i ®Õn. KÕt qu¶ nµy ®­îc ghi trong mét chøng tõ do mét tæ chøc ®­îc c¸c bªn tho¶ thuËn chØ ®Þnh tiÕn hµnh kiÓm tra vµ lËp lªn. Trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt, ng­êi ta còng cã thÓ quy ®Þnh mét tû lÖ miÔn trõ (franchese). ý nghÜa cña viÖc miÔn trõ, trong ®iÒu kiÖn nµy lµ: - Ng­êi b¸n ®­îc miÔn tr¸ch nhiÖm (nh­ tr¸ch nhiÖm giao bæ xung, hoÆc gi¶m gi¸, hoÆc båi th­êng b»ng tiÒn…) nÕu møc hao hôt tù nhiªn thÊp h¬n tû lÖ miÔn trõ ®· ®­îc quy ®Þnh. 2. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh träng l­îng. §Ó x¸c ®Þnh träng l­îng hµng ho¸ mua b¸n, ng­êi ta th­êng dïng nh÷ng ph­¬ng ph¸p sau ®©y: a. Träng l­îng c¶ b×: §ã lµ träng l­îng cña hµng ho¸ cïng víi träng l­îng cña c¸c lo¹i bao b× hµng ®ã. Nh÷ng mÆt hµng ®­îc mua b¸n theo träng l­îng c¶ b× kh«ng ph¶i lµ Ýt. Nh÷ng quËn giÊy lµm b¸o, c¸c lo¹i ®Ëu t¹p…khi mua b¸n, ng­êi ta th­êng tÝnh träng l­îng c¶ b×. b. Träng l­îng tÞnh: §ã lµ träng l­îng thùc tÕ cña b¶n th©n hµng ho¸. Nã b»ng träng l­îng c¶ b× trõ ®i träng l­îng cña vËt liÖu bao b× . Tõ träng l­îng c¶ b×, muèn tÝnh ra träng l­îng tÞnh, ph¶i tÝnh ®­îc träng l­îng b×. Cã mÊy ph­¬ng ph¸p tÝnh träng l­îng b×: * Theo träng l­îng b× thùc tÕ (actual tare): §em c©n c¶ bao b× råi tÝnh tæng sè träng l­îng b×. Ph­¬ng ph¸p nµy chÝnh x¸c nh­ng mÊt nhiÒu c«ng vµ nhiÒu khi kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc. * Theo träng l­îng b× trung b×nh ( average tare) trong sè toµn bé bao b×, ng­êi ta rót ra mét bao b× nhÊt ®Þnh ®Ó c©n lªn vµ tÝnh b×nh qu©n. Träng l­îng b×nh qu©n ®ã ®­îc coi lµ träng l­îng b× cña mçi ®¬n vÞ hµng ho¸. * Träng l­îng b× quen dïng( customory tare) ®èi víi nh÷ng lo¹i bao b× ®· ®­îc nhiÒu lÇn sö dông trong bu«n b¸n, ng­êi ta lÊy kÕt qu¶ c©n ®o tõ l©u lµ tiÒn tÖ ®Ó x¸c ®Þnh träng l­îng b×. Khi gÆp nh÷ng lo¹i bao b× nh­ thÕ ng­êi ta tÝnh theo mét träng l­îng cè ®Þnh, gäi lµ träng l­îng b× quen dïng. * Träng l­îng b× ­íc tÝnh (estimated tare). Träng l­îng bao b× ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch ­íc l­îng, trø kh«ng qua c©n thùc tÕ. * Theo träng l­îng b× ghi trªn ho¸ ®¬n (invoiced tare). Träng l­îng b× ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo lêi khai cña ng­êi b¸n, kh«ng kiÓm tra l¹i. Trong mét sè tr­êng hîp ®Ó biÓu thÞ chÝnh x¸c träng l­îng tÞnh thùc tÕ cña hµng ho¸ ng­êi ta cßn dïng thuËt ng÷ “träng l­îng thuÇn tuý” (net net weight) ý nghÜa cña thuËt ng÷ nµy lµ: träng l­îng ®­îc x¸c ®Þnh chØ bao gåm träng l­îng cña b¶n th©n hµng ho¸, kh«ng cã bÊt kú mét lo¹i bao b× nµo. Kh¸c víi “träng l­îng tÞnh thuÇn tuý”, träng l­îng nöa bao b× gåm träng l­îng cña b¶n th©n hµng ho¸ céng víi träng l­îng cña vËt liÖu trùc tiÕp. §èi víi mét sè mÆt hµng mµ träng l­îng cña bao b× rÊt nhá kh«ng ®¸ng kÓ hoÆc ®¬n gi¸ cña bao b× kh«ng chªnh lÖch bao nhiªu so víi ®¬n gÝa cña hµng ho¸ nhiÒu khi ng­êi ta cßn cã thÓ tho¶ thuËn víi nhau tÝnh gÝa c¶ cña bao b× theo c¸ch thøc “víi c¶ bao b× coi nh­ tÞnh” (gross weight for net). ý nghÜa cña ®iÒu kho¶n nµy lµ: Gi¸ c¶ cña bao b× ®­îc tÝnh nh­ gi¸ c¶ cña b¶n th©n hµng ho¸ vµ c¶ hai yªó tè nµy ®Òu tÝnh theo träng l­îng. c. Träng l­îng th­¬ng m¹i: §©y lµ ph­¬ng ph¸p ¸p dông trong bu«n b¸n nh÷ng mÆt hµng dÔ hót Èm, cã ®é Èm kh«ng æn ®Þnh vµ cã gi¸ trÞ kinh tÕ t­¬ng ®èi cao nh­: T¬ t»m, l«ng cõu, b«ng, len.. träng l­îng th­¬ng m¹i lµ träng l­îng cña hµng ho¸ cã ®é Èm tiªu chuÈn. Träng l­îng th­¬ng m¹i th­êng ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc: Trong ®ã: - GTM : lµ träng l­îng th­¬ng m¹i cña hµng ho¸ - GTT : lµ träng l­îng thùc tÕ cña hµng ho¸ - Wtt : lµ ®é Èm thùc tÕ cña hµng ho¸ - Wtc : lµ ®é Èm tiªu chuÈn cña hµng ho¸ d. Träng l­îng lý thuyÕt: Ph­¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng mÆt hµng cã quy c¸ch vµ kÝnh th­íc cè ®Þnh nh­: TÊm thÐp, thÐp ch÷ U, thÐp ch÷ I, t«n l¸… vµ c¶ trong tr­êng hîp mua b¸n thiÕt bÞ toµn bé. Theo ph­¬ng ph¸p nµy, ng­êi ta c¨n cø vµo thÓ tÝch, khèi l­îng riªng vµ sè l­îng hµng ®Ó tÝnh to¸n träng l­îng hµng, hoÆc c¨n cø vµo thiÕt kÕ cña nã ( tr­êng hîp ®èi víi thiÕt bÞ toµn bé) ®Ó x¸c ®Þnh träng l­îng hµng ho¸ cung cÊp cho nhau. Träng l­îng t×m thÊy ®­îc gäi lµ träng l­îng lý thuyÕt. III. §iÒu kho¶n bao b×. Trong ®iÒu kho¶n vÒ bao b×, c¸c bªn giao dÞch th­êng ph¶i tho¶ thuËn víi nhau nh÷ng vÊn ®Ò yªu cÇu chÊt l­îng cña bao b× vµ gi¸ c¶ cña bao b×. 1. Ph­¬ng ph¸p quy ®Þnh chÊt l­îng cña bao b×. §Ó quy ®Þnh chÊt l­îng cña bao b×, ng­êi ta cã thÓ dïng mét trong hai ph­¬ng ph¸p sau ®©y: - Quy ®Þnh chÊt l­îng cña bao b× ph¶i phï hîp víi mét ph­¬ng thøc vËn t¶i nµo ®ã. VD: “bao b× thÝch hîp víi vËn chuyÓn ®­êng s¾t”, “bao b× ®­êng biÓn”. Së dÜ ng­êi ta cã thÓ tho¶ thuËn chung chung nh­ vËy, mµ vÉn hiÓu nhau ®­îc lµ v× trong bu«n b¸n quèc tÕ, ®· h×nh thµnh mét sè tËp qu¸n quèc tÕ vÒ c¸c lo¹i bao b× nµy. Theo tËp qu¸n ®ã bao b× ®­êng biÓn th­êng cã h×nh d¹ng lµ h×nh hép, Ýt khi lµ nh÷ng h×nh kh¸c, cã ®é bÒn kh¸ ®ñ ®Ó chÞu ®ùng søc Ðp cña nh÷ng hµng ho¸ kh¸c chÊt xÕp trong cïng hÇm tÇu trong khi chuyªn chë, cã kÝch th­íc lµ nh÷ng sè nguyªn cña ®¬n vÞ ®o l­êng. Trong chuyªn chë hµng ho¸ ®­êng biÓn, Ýt khi ng­êi ®ãng chung nh÷ng mÆt hµng cã suÊt c­íc kh¸c nhau vµo cïng mét kiÖn hµng, bëi v× trong tr­êng hîp nh­ vËy, c¸c h·ng tµu cã quyÒn ¸p dông mét suÊt c­íc cao nhÊt trong sè c¸c suÊt c­íc cña hµng ho¸ ®ãng gãi chung ®Ó tÝnh c­íc cho c¶ kiÖn hµng. Trong chuyªn chë ®­êng s¾t, bao b× còng cÇn kh¸ ch¾c ch¾n bëi v× hµng ho¸ cã thÓ ph¶i qua nhiÒu kh©u sang toa, dÞch chuyÓn. §ång thêi bao b× ®­êng s¾t còng cÇn kÝch th­íc phï hîp víi quy ®Þnh cña c¬ quan ®­êng s¾t, n¬i hµng ®i qua. Nh÷ng hµng ho¸ cã bao b× qu¸ dµi vµ cã träng l­îng qu¸ nÆng, th­êng gÆp khã kh¨n trong khi ®¨ng ký xin toa, còng nh­ khi bèc dì. Bao b× thÝch hîp víi viÖc vËn chuyÓn b»ng m¸y bay, ph¶i lµ bao b× nhÑ, cã kÝch th­íc phï hîp víi quy ®Þnh cña c«ng ty hµng kh«ng. Cã nh­ vËy, míi gi¶m ®­îc chi phÝ chuyªn chë, bëi v× suÊt c­íc m¸y bay cao h¬n rÊt nhiÒu so víi suÊt c­íc cña c¸c ph­¬ng thøc chuyªn chë kh¸c. Ngoµi ra, ®Ó tr¸nh nguy hiÓm cho hµng ho¸ vµ c«ng cô vËn t¶i, ng­êi ta tr¸nh dïng nh÷ng vËt liÖu dÔ bèc ch¸y tro._.ng viÖc chÕ t¹o bao b× m¸y bay. §iÓm l¹i c¸c tËp qu¸n cã liªn quan ®Õn bao b×, chóng ta thÊy r»ng c¸ch quy ®Þnh chung chung vÒ chÊt l­îng bao b× vÉn cã thÓ g©y nªn sù kh«ng thèng nhÊt trong viÖc gi¶i thÝch yªu cÇu ®èi víi bao b×. VD: Mçi bªn giao dÞch cã thÓ hiÓu mét c¸ch kh¸c nhau vÒ kh¸i niÖm “kh¸ ch¾c ch¾n” hoÆc “kÝch th­íc phï hîp”. - Quy ®Þnh cô thÓ c¸c yªu cÇu vÒ bao b× nh­: + Yªu cÇu vÒ vËt liÖu lµm bao b×. VD: b»ng gç míi, b»ng mµng máng polyetylen, b»ng tre løa ®an, b×a båi (cardboard), gç gÐp (fiberboard). + Yªu cÇu vÒ h×nh thøc cña bao b×. VD: (case) bao (bale), thïng (drum), quËn (roll), bao t¶i (gunny bag).. + Yªu cÇu vÒ kÝch cì cña bao b× VD: Mçi bao 50kg, ®ay Ðp 100kg/ kiÖn hµng… + Yªu cÇu vÒ sè lîp bao b× vµ c¸ch thøc cÊu t¹o mçi líp ®o. VD: líp trong cã b«i mì vµ phñ giÊy nÕn, líp gi÷a lµm b»ng nylon, líp ngoµi lµ hßm gç míi dµy kh«ng d­íi 2cm. + Yªu cÇu vÒ ®ai nÑp cña bao b×: VD: hßm ph¶i cã ba l­ît nÑp, mµ bÒ réng tõ 2cm trë lªn, mçi gãc hßm ph¶i cã s¨t cooc-ne… §­¬ng nhiªn ph­¬ng ph¸p quy ®Þnh c¸c yªu cÇu cô thÓ cña bao b× cã nhiÒu ­u ®iÓm h¬n ph­¬ng ph¸p quy ®Þnh chung. Song nã ®ßi hái mçi bªn giao dÞch ph¶i cã tr×nh ®é nhÊt ®Þnh vÒ kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm c¶ trong lÜnh vùc th­¬ng phÈm lÉn trong lÜnh vùc vËn t¶i. 2. Ph­¬ng thøc cung cÊp bao b× Nãi chung, viÖc cung cÊp bao b× ®­îc thùc hiÖn b»ng mét trong ba c¸ch d­íi ®©y, tuú theo sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn tham gia giao dÞch. Mét lµ, bªn b¸n cung cÊp bao b× ®ång thêi víi viÖc giao hµng cho bªn mua. §©y lµ ph­¬ng thøc th«ng th­êng nhÊt, phæ biÕn nhÊt. Hai lµ, bªn b¸n øng tr­íc bao b× ®Ó ®ãng gãi hµng ho¸ nh­ng sau khi nhËn hµng bªn mua ph¶i tr¶ l¹i bao b×. Nãi c¸ch kh¸c, bªn b¸n chØ b¸n hµng ho¸ cßn bao b× ®­îc gi÷ l¹i tiÕp tôc sö dông. Ph­¬ng thøc nµy chØ th­êng dïng ®èi víi nh÷ng lo¹i bao b× cã gi¸ trÞ cao h¬n gi¸ hµng hoÆc nh÷ng bao b× sö dông nhiÒu lÇn. Ba lµ, bªn b¸n yªu cÇu bªn mua göi bao b× ®Õn tr­íc ®Ó ®ãng gãi, sau ®ã míi giao hµng. Tr­êng hîp nµy chØ x¶y ra khi nµo bao b× qu¶ thËt khan hiÕm vµ thÞ tr­êng thuéc vÒ ng­êi b¸n. 3. Ph­¬ng thøc x¸c ®Þnh gi¸ c¶ cña bao b×. NÕu bªn b¸n chÞu tr¸ch nhiÖm cung cÊp bao b×, sau ®ã kh«ng thu håi, th× hai bªn giao dÞch th­êng ph¶i tho¶ thuËn víi nhau viÖc x¸c ®Þnh gi¸ bao b×. nãi chung viÖc tÝnh gi¸ cña bao b× cã thÓ cã mÊy tr­êng hîp: - Gi¸ cña bao b× ®­îc tÝnh vµo gi¸ c¶ cña hµng ho¸, kh«ng tÝnh riªng. §©y lµ biÖn ph¸p hay dïng. Trong tr­êng hîp nµy ng­êi ta kh¼ng ®Þnh gi¸ hµng ®· bao gåm gi¸ cña bao b× (Packing charges included) - Gi¸ c¶ cña bao b× do bªn mua tr¶ riªng. Muèn vËy cÇn x¸c ®Þnh møc ®é chi phÝ t¹o nªn gi¸ c¶ bao b×. Chi phÝ nµy cã thÓ tÝnh theo chi phÝ thùc tÕ, cã thÓ tÝnh b»ng møc phÇn tr¨m so víi gi¸ hµng. Nh­ng c¶ hai ph­¬ng ph¸p nµy ®Òu cã nh÷ng ®iÓm kh«ng tho¶ ®¸ng. Ph­¬ng ph¸p tr­íc sÏ khuyÕn khÝch bªn b¸n chÕ t¹o bao b× b»ng vËt liÖu ®¾t tiÒn hoÆc víi khèi l­îng lín qu¸ møc cÇn thiÕt. Ph­¬ng ph¸p sau dÔ lµm cho gi¸ c¶ bao b× nhiÒu h¬n chi phÝ thùc tÕ v× r»ng chi phÝ bao b× kh«ng cã quan hÖ trùc tiÕp víi gi¸ c¶ hµng ho¸. - Gi¸ c¶ cña bao b× ®­îc tÝnh nh­ gi¸ c¶ cña hµng ho¸. §©y lµ tr­êng hîp c¸c bªn tho¶ thuËn ¸p dông ®iÒu kho¶n (c¶ b× coi nh­ tÞnh). IV. §iÒu kho¶n vÒ phÈm chÊt 1. Tªn ®iÒu kho¶n vµ c¸c ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh phÈm chÊt Trong c¸c hîp ®ång mÉu, ®iÒu kho¶n phÈm chÊt cã thÓ mang nhiÒu tªn kh¸c nhau. Cã khi ®ã lµ: “PhÈm chÊt” (Quality), cã khi lµ “PhÈm chÊt hµng ho¸” (Quality of goods), cã khi lµ “Quy c¸ch vµ phÈm chÊt” (Specification and quality), cã khi lµ “Sù m« t¶” ( Description ). Trong néi dung cña ®iÒu kho¶n nµy, ng­êi ta quy ®Þnh phÈm chÊt hµng ho¸ b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. Cã hîp ®ång chØ nªu lªn phÈm cÊp ( category hoÆc grade). Trong tr­êng hîp nµy, phô lôc cña hîp ®ång x¸c ®Þnh râ néi dung vµ c¸c chØ tiªu chÊt l­îng cña mçi lo¹i ®ã. Còng cã tr­êng hîp b¶n quy ®Þnh chÊt l­îng ®· ®­îc c«ng bè tr­íc t¹i së giao dÞch vµ hîp ®ång chØ dÉn chiÕu ®Õn b¶n ®ã. Mét sè hîp ®ång mÉu cã nªu lªn kh¶ n¨ng dïng hµng ®ã vµo mét môc ®Ých nhÊt ®Þnh. VÝ dô, ngò cèc dïng cho ng­êi ¨n ( for human consumption ) hoÆc cho sóc vËt ( for cattle) hoÆc ®Ó chÕ biÕn c«ng nghiÖp v.v… C¸ch mua b¸n theo mÉu hµng (sale by sample )®­îc dïng kh¸ phæ biÕn. Theo c¸ch nµy, tr­íc khi ký hîp ®ång ng­êi b¸n ®­a ra ®Ó ng­êi mua xem xÐt mÉu. Khi ®· tho¶ thuËn thµnh lËp hîp ®ång, mÉu ®­îc hai bªn ®ãng dÊu hoÆc ghi sè hiÖu vµ giao cho bªn b¸n, bªn mua vµ mét bªn thø ba ®Ó l­u gi÷. C«ng thøc th­êng ®­îc dïng trong tr­êng hîp nµy lµ: “ GÇn gièng mÉu ®· ®­îc ®ãng dÊu / hoÆc ký tªn / vµ ®­îc l­u gi÷ t¹i…” ( About as per sample sealed / or signed / in possession of…). §«i khi viÖc b¸n hµng theo mÉu l¹i cã kÌm theo mét sè chØ tiªu vÒ chÊt l­îng. Nh­ vËy, ta cã thÓ hiÓu r»ng hµng ho¸ ph¶i phï hîp víi c¸c chØ tiªu ®· quy ®Þnh c¶ ®èi víi nh÷ng chØ tiªu kh¸c kh«ng ®­îc quy ®Þnh trong hîp ®ång, hµng ho¸ ph¶i phï hîp víi mÉu hµng. Cßn kh¸i niÖm “gÇn gièng”, “gÇn ®óng” víi mÉu hµng, c¸c hîp ®ång mÉu còng ch­a cã sù gi¶i thÝch râ rµng. §a sè hîp ®ång dµnh viÖc nµy cho träng tµi quy ®Þnh. ChØ cã hîp ®ång mÉu cña London Corn Trade Association quy ®Þnh ph¹m vi dung sai” ®ã lµ 0,5% vµ cña Italia quy ®Þnh ®ã lµ 1%. Mét sè kh«ng Ýt hîp ®ång cã quy ®Þnh chung chung, theo nh÷ng chØ tiªu ®¹i kh¸i quen dïng nh­: - PhÈm chÊt trung b×nh vµo lóc giao hµng” (Average quality at the time of shipment) trong hîp ®ång cña Antwerp. - “PhÈm chÊt tiªu thô tèt theo m« t¶ trªn: ( Good merchantable quality of the above-mentioned description), trong th­¬ng m¹i vÒ dÇu thùc vËt. - “PhÈm chÊt trung thùc vµ tiªu thô ®­îc” (QualitÐ loyale et marchande) trong bu«n b¸n vÒ dÇu gai. -“PhÈm chÊt b×nh qu©n tèt ë thêi kú bèc hµng theo tËp qu¸n æn ®Þnh ë ®Þa ph­¬ng cña n­íc xuÊt xø” (QualitÐ bonne moyenne µ l’ e’poque de l’embarquement, suivant usages locaux et constants du pays d’origine) ë c¸c b¶n ®iÒu kiÖn chung tr­íc ®©y cña Ph¸p. Trong sè c¸c hîp ®ång lo¹i nµy, mét sè hîp ®ång ®· dïng c«ng thøc FAQ (Fair Average Quality). Trong tr­êng hîp nµy, ng­êi ta chØ ®Þnh mét tæ chøc lÊy mÉu vµ c«ng bè trong tõng thêi gian mét. Tuy nhiªn, trong ngµnh th­¬ng m¹i cao su, ng­êi ta l¹i dïng c«ng thøc FAQ víi mäi ý nghÜa kh¸c th«ng th­êng, tøc lµ kh«ng mang tÝnh chÊt cña mét ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh phÈm chÊt thay ®æi tuú thêi gian vµ khu vùc chän mÉu trung b×nh, mµ l¹i lµ mét nh©n tè x¸c ®Þnh vÜnh viÔn cho tõng tiªu chuÈn ®­îc xÕp h¹ng. §«i khi ta l¹i thÊy thuËt ng÷ FAQ cßn ®­îc kÌm thªm mét tÝnh ng÷ nh­ “tèt”, “d­íi møc” vÝ dô: good FAQ hoÆc inferior FAQ. Nh­ vËy mét lÇn n÷a chóng ta thÊy rÊt khã dÞch ch÷ “fair” lµ “tèt” hay “hoµn h¶o”. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh phÈm chÊt “theo hiÖn tr¹ng” còng ®­îc dïng víi thuËt ng÷ tiÕng Ph¸p “Tel quel”. §«i khi c¸c hîp ®ång cña Italia, cña London còng dïng thuËt ng÷ nµy víi sù biÕn ®æi theo c¸ch ph¸t ©m cña ng­êi Anh còng dïng thuËt ng÷ nµy víi sù biÕn ®æi theo c¸ch ph¸t ©m cña ng­êi Anh “Tale quale”, mÆc dï trong tiÕng Anh ®· cã thuËt ng÷ t­¬ng ®­¬ng “As is”. Néi dung cña c¸c thuËt ng÷ nµy lµ: Hµng cã thÓ giao theo ®óng lo¹i hµng yªu cÇu, cßn phÈm chÊt th× “cã sao giao vËy”. Trong nhiÒu tr­êng hîp, hµng cã khèi l­îng lín còng ®­îc mua b¸n theo sù m« t¶ ( sale by description). Trong ®ã, tuú theo tõng lo¹i hµng, ®iÒu kho¶n m« t¶ cã thÓ bao gåm: - Tû lÖ tèi ®a nh÷ng nh©n tè mµ ng­êi ta kh«ng muèn cã: - Tû lÖ tèi thiÓu vÒ nh÷ng nh©n tè cã Ých: -Dung träng, tøc lµ träng l­îng tù nhiªn (natural weight) cña mét ®¬n vÞ dung tÝch. - KÝch cì (vÝ dô: 2800h¹t /kg, côc cã ®­êng kÝnh tõ 3 cm trë lªn) - MÇu s¾c -H­¬ng vÞ - v.v… §èi víi nh÷ng chÊt muèn cã trong hµng ho¸, ng­êi ta th­êng ¸m chØ b»ng nhiÒu thuËt ng÷ kh¸c nhau nh­: chÊt l¹: (foreign matters, extraneous matters), chÊt hçn hîp (admixture) … Ng­êi ta x¸c ®Þnh chóng b»ng c«ng thøc “Kh«ng qua…%” (Not exceed…%, not over…%) hoÆc “chØ tíi…%” (up to …%). Tuy nhiªn, cã khi sù quy ®Þnh chØ ë møc chung chung, thiÕu cô thÓ. VÝ dô trong hîp ®ång mñ cao su (latex) cña London quy ®Þnh r»ng “Kh«ng cã t¹p chÊt vÒ th­¬ng m¹i” ( Commercially free from extraneous matters). §èi víi nh÷ng nh©n tè cÊu t¹o nªn hµng ho¸, cã khi ng­êi ta quy ®Þnh tû lÖ cµng thÊp cµng tèt cña mét thµnh phÇn nµo ®ã. VÝ dô trong c¸c hîp ®ång g¹o, tû lÖ % tÊm cµng Ýt th× chÊt l­îng g¹o cµng cao. Tuy nhiªn trong tr­êng hîp nµy, ®iÒu cÇn lµ chÝnh x¸c lµ chiÒu dµi cña tÊm ( b»ng 1/2 h¹t g¹o hay b»ng 3/4 h¹t g¹o…) Ngoµi ra, nhiÒu chØ tiªu kh¸c còng ®­îc nªu ra trong hîp ®ång, tuú thuéc yªu cÇu vÒ tõng lo¹i hµng nh­: mµu s¾c, nhiÖt l­îng (vÝ dô ®èi víi than, dÇu má…) hµm l­îng cña chÊt chñ yÕu trong hµng ho¸; sè l­îng thµnh phÇn thu ®­îc khi chÕ biÕn hµng ho¸ nãi trong hîp ®ång v.v… Mét sè hµng cã khèi l­îng lín ®· ®­îc tiªu chuÈn ho¸ vµ viÖc mua b¸n theo tiªu chuÈn còng kh«ng ph¶i lµ hiÖn t­îng hiÕm thÊy ®èi víi hµng nµy. Tuy nhiªn, ®iÒu kh¸ míi ë n­íc ta lµ: Nh÷ng tiªu chuÈn nµy kh«ng ph¶i chØ do c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn x©y dùng mµ cã c¶ c¸c tiªu chuÈn do c¸c hiÖp héi t­ nh©n x©y dùng nªn, nh­ng do ®­îc dïng l©u, c¸c tiªu chuÈn nµy còng ®­îc thõa nhËn trªn thÞ tr­êng. Mét vÝ dô vÒ tr­êng hîp nµy lµ tiªu chuÈn RSS (Ribbed Smoked Sheet) trong bu«n b¸n cao su do RMA (Rubber Manufacturers Association – hiÖp héi c¸c nhµ chÕ t¹o cao su) x¸c ®Þnh. 2. Ph¹m vi chªnh lÖch cho phÐp vÒ chÊt l­îng. §èi víi hµng cã khèi l­îng lín, phÈm chÊt th­êng bÞ t¸c ®éng bëi khÝ hËu, thêi tiÕt, ph­¬ng tiÖn b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn v.v… Do ®ã thËt khã lßng b¶o ®¶m sù phï hîp hoµn toµn gi÷a phÈm chÊt hµng giao víi phÈm chÊt ®­îc quy ®Þnh trong hîp ®ång. Còng tinh thÇn nh­ vËy, ngay ®Õn C«ng ­íc Liªn hîp quèc vÒ hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ (C«ng ­íc Vienna 1980) còng kh¼ng ®Þnh r»ng hµng ho¸ chØ bÞ coi lµ kh«ng phï hîp víi hîp ®ång nÕu: a. Hµng kh«ng thÝch hîp cho c¸c môc ®Ých sö dông mµ c¸c hµng ho¸ cïng lo¹i vÉn th­êng ®¸p øng. b. Hµng kh«ng thÝch hîp cho bÊt kú môc ®Ých cô thÓ nµo mµ ng­êi b¸n ®· trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp biÕt ®­îc vµo lóc ký kÕt hîp ®ång, trõ tr­êng hîp nÕu c¨n cø vµo c¸c hoµn c¶nh cô thÓ cã thÓ thÊy r»ng kh«ng dùa vµo ý kiÕn sau sù ph¸n ®o¸n cña ng­êi b¸n hoÆc nÕu ®èi víi hä lµm nh­ thÕ lµ kh«ng hîp lý. c. Hµng kh«ng cã c¸c tÝnh chÊt cña hµng mÉu hoÆc kiÓu d¸ng mµ ng­êi b¸n ®· cung cÊp cho ng­êi mua. d. Hµng kh«ng ®­îc ®ãng bao b× theo c¸ch th«ng th­êng cho nh÷ng hµng cïng lo¹i hoÆc, nÕu kh«ng cã c¸ch th«ng th­êng, b»ng c¸ch thÝch hîp ®Ó gi÷ g×n vµ b¶o vÖ hµng ho¸ ®ã. (§iÒu 35 – Môc 2) Cßn c¸c hîp ®ång mÉu th× cho phÐp hµng giao ®­îc phÐp chªnh lÖch ë møc ®é nhÊt ®Þnh so víi quy ®Þnh cña hîp ®ång. Khi phÈm chÊt hµng giao n»m trong ph¹m vi chªnh lÖch ®ã (ngoµi møc dung sai ®· ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc) ng­êi mua vÉn kh«ng ®­îc ®ßi båi th­êng. §ã lµ tû lÖ vÉn gäi lµ miÔn th­êng (franchise). Tû lÖ miÔn th­êng vµ møc dung sai cao thÊp bao nhiªu ®Òu lµ do mèi t­¬ng quan gi÷a g­êi mua vµ ng­êi b¸n quyÕt ®Þnh. §«i khi hîp ®ång mÉu cßn quy ®Þnh c¶ nh÷ng chØ tiªu ®­îc phÐp chªnh lÖch vµ chØ tiªu nµo kh«ng ®­îc phÐp nh­ v©y. VÒ c¸ch xö lý tr­êng hîp møc ®é hµng xÊu v­ît qu¸ ph¹m vi chªnh lÖch, mçi hîp ®ång còng quy ®Þnh mét kh¸c. Quy ®Þnh nµy cã khi cã lîi cho bªn mua, cã khi cã lîi cho bªn b¸n. §©y lµ ®iÒu kho¶n nhËn hµng trong hîp ®ång mÉu vÒ ngò cèc cña Italia: “NghÜa vô nhËn hµng: Ng­êi mua ph¶i nhËn hµng trong bÊt cø tr­êng hîp nµo. Ng­êi mua kh«ng ®­îc göi tr¶ ngay hµng cho ng­êi b¸n dï víi lý do phÈm chÊt kh«ng hîp lÖ. Ng­êi mua vÉn ph¶i nhËn hµng vµ b¶o qu¶n, nÕu sau khi dì hµng thÊy hµng xÊy do cã tiÒm tËt( inherent vice) Trong mét sè hîp ®ång kh¸c vÒ ngò cèc, ta còng thÊy quy ®Þnh t­¬ng tù. Së dÜ ngµnh hµng ngò cèc cã thÓ quy ®Þnh nh­ vËy v× ngµnh nµy cã c¶ mét hÖ thèng chiÕt khÊu vµ h¹ gi¸ ®· cã lîi cho bªn mua. §Ó x¸c ®Þnh sù hoµn thµnh nghÜa vô cña ng­êi b¸n, ng­êi ta th­êng tiÕn hµnh kiÓm tra, gi¸m ®Þnh phÈm chÊt hµng sau khi hµng ®ã ®­îc giao xong. §Ó nÐ tr¸nh tr¸ch nhiÖm ®èi víi viÖc kiÓm tra, gi¸m ®Þnh nh­ vËy, ng­êi b¸n quy ®Þnh r»ng giÊy chøng nhËn phÈm chÊt do m×nh ®­a ra lµ giÊy chøng nhËn cuèi cïng (Certificate to be final ), trõ phi ng­êi mua chøng minh ®­îc giÊy ®ã kh«ng hîp lÖ. Quy ®Þnh nµy ®· xuÊt hiÖn trong c¸c hîp ®ång mÉu ngµnh than vµ mét sè hîp ®ång mÉu ngò cèc xuÊt khÈu tõ Canada vµ Hoa kú. 3. Tr¹ng th¸i hµng ho¸. Hµng ho¸ cã thÓ ®­îc ®¸nh gÝa ch¼ng nh÷ng b»ng c¸c chØ tiªu chÊt l­îng (t¹p chÊt, thñy phÇn, kÝch cì, ®é dµi cña s¬ sîi v.v…) nh­ ®· tr×nh bµy ë phÇn 1 cña ch­¬ng nµy, mµ cßn ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng tr¹ng th¸i bªn ngoµi cña nã. Tr¹ng th¸i (condition of goods) thÓ hiÖn ë sù biÕn d¹ng, sù hÊp h¬i, sù g·y vôn v.v… hoÆc ë sù nguyªn lµnh. Sù nguyªn lµnh nµy cßn gäi lµ sù an toµn hµng ho¸ (tiÕng Anh: Sound, tiÕng Ph¸p: Sain, tiÕng §øc: Gesund). §Þa ®iÓm ®¸nh gÝa tr¹ng th¸i hµng ho¸ cã thÓ lµ n¬i hµng ®i hoÆc n¬i hµng ®Õn. Khi hîp ®ång lµ hîp ®ång giao hµng ë n¬i ®i (shipment contract), tr¹ng th¸i cña hµng ho¸ ®­îc xem xÐt trong thêi gian bèc hµng lªn tµu vµ ng­êi b¸n ph¶i giao hµng trong tr¹ng th¸i tèt (in good condition) cho ng­êi vËn t¶i. Ng­îc l¹i ®èi víi hîp ®ång giao hµng ë n¬i ®Õn (arrival contract), tr¹ng th¸i hµng ®­îc xem xÐt ë c¶ng ®Õn. Tuy nhiªn, ®iÒu khã kh¨n lµ hîp ®ång thuéc lo¹i giao hµng ë n¬i ®i (vÝ dô häp ®ång FOB, CIF, CFR) nh­ng l¹i cã ®iÒu kho¶n quy ®Þnh lÊy phÈm chÊt ë c¶ng ®Õn lµm c¨n cø quýªt ®Þnh. Trong tr­êng hîp nµy, c¸c ®iÒu kiÖn FOB, CIF, CFR chØ cßn lµ ®iÒu kiÖn c¬ së cña gi¸ c¶. §Ó ®¸nh gÝa tr¹ng th¸i hµng ho¸, ng­êi ta th­êng dïng mÊy c«ng thøc sau ®©y: “Giao hµng theo hiÖn tr¹ng” (Tel quel) “Giao nguyªn lµnh” (Sound delivery), “§iÒu kiÖn m¹ch ®en” ( Rye terms) “Giao theo hiÖn tr¹ng” (Tel quel) nh­ ®· ®­îc ®Þnh nghÜa ë phÇn &1 ch­¬ng nµy, cã nghÜa lµ “cã sao giao vËy”. Nh­ng trong c¸c hîp ®ång cña London Corn Trade Association l¹i gi¶i thÝch thuËt ng÷ nµy lµ: Hµng h­ háng v× n­íc biÓn hoÆc v× lý do nµo kh¸c ph¶i ®­îc coi nh­ tèt” Nh÷ng hîp ®ång cña Antwerp c¾t nghÜa thuËt ng÷ ®ã nh­ sau: “Khi mua b¸n theo ®iÒu kiÖn Tel quel, ng­êi mua sÏ nhËn hµng bÞ h­ háng v× n­íc biÓn hay v× lý do kh¸c mµ kh«ng cã quyÒn ®ßi h¹ gi¸”. §a sè nh÷ng hîp ®ång “giao theo hiÖn tr¹ng” lµ hîp ®ång giao hµng ë n¬i ®Õn (DES, DEQ, DDU,DDP) vµ hîp ®ång CIF. “Giao nguyªn lµnh”(Sound delivery) lµ c«ng thøc th­êng thÊy trong c¸c hîp ®ång cña Antwerp. C¸c hîp ®ång cña §øc còng dïng ®iÒu kiÖn nµy vµ gäi lµ “Gesund Auszuliefern” hîp ®ång §øc- Hµ Lan coi ®iÒu kiÖn nµy gièng nh­ ®iÒu kiÖn Rye terms ( sÏ ®­îc tr×nh bµy d­íi ®©y cßn theo c¸c hîp ®ång mÉu cña Antwerp gi¶i thÝch ®iÒu kiÖn “Giao nguyªn lµnh” lµ : nÕu hµng bÞ h­ háng v× n­íc biÓn hoÆc v× lý do kh¸c, ng­êi mua ph¶i nhËn tÊt c¶ hµng, b¶o qu¶n hµng ®ã mét c¸ch thÝch øng (en bon pere re de famille), kh«ng cã quyÒn ®ßi h¹ gi¸. NÕu ®ã lµ ng­êi mua cuèi cïng (ng­êi tiªu dïng), ng­êi nµy ph¶i th«ng b¸o b»ng h×nh thøc viÕt cho ng­êi b¸n trong vßng hai ngµy kÓ tõ khi hµng ®­îc dì xong. NÕu lµ ng­êi kinh doanh ë kh©u trung gian, ng­êi mua ph¶i th«ng b¸o cho ng­êi b¸n b»ng h×nh thøc biÕt cho ng­êi b¸n trong mét thêi gian hîp lý (hoÆc néi nhËt ngµy nhËn hµng hoÆc tr­íc 12 h:00 ngµy h«m sau) Trong tr­êng hîp nµy, nh÷ng rñi ro vµ chi phÝ x¶y ra trong thêi gian b¶o qu¶n hµng h­ háng ®Òu do ng­êi mua øng tr­íc vµ ng­êi b¸n ph¶i hoµn l¹i cho ng­êi mua. Vµ nÕu ng­êi mua yªu cÇu, ng­êi b¸n ph¶i nhËn l¹i hµng h­ háng ®ã. Nh­ vËy, theo ®iÒu kiÖn nµy, nÕu hµng giao cã h­ háng, ng­êi mua ®­îc quyÒn lùa chän: hoÆc lµ nhËn hµng mµ kh«ng ®­îc h¹ gi¸ (gièng ®iÒu kiÖn Tel quel), hoÆc tõ chèi hoµn toµn l« hµng. “§iÒu kiÖn m¹ch ®en” (Rye terms) tuy cã tªn gäi “Lóa m¹ch ®en” nh­ng ®iÒu kiÖn nµy còng ®­îc dïng trong mua b¸n c¸c lo¹i ngò cèc kh¸c. §iÒu kiÖn nµy ®­îc gi¶i thÝch trong c¸c hîp ®ång cña London r»ng: “Ng­êi mua sÏ nhËn hµng h­ háng v× n­íc biÓn hoÆc v× mét lý do kh¸c nÕu ng­êi b¸n h¹ gi¸ hµng, nh­ng kh«ng kÓ tr­êng hîp do bÞ nãng nhÑ, kh«ng bÞ ¶nh h­ëng tíi phÈm chÊt vµ kh«ng lµm gi¶m gi¸ trÞ hµng hoÆc tr­êng hîp h­ háng trªn ®Êt liÒn mµ kh«ng cho quyÒn ®ßi hái gi¸” C¸c hîp ®ång cña Italia còng gi¶i thÝch t­¬ng tù. Hîp ®ång §øc-Hµ lan biÓu thÞ cïng mét nghÜa nµy: “hµng giao ®i ph¶i tèt, kh«ng kÓ tíi hµng bÞ kh«, nãng nhÑ, kh«ng lµm phÈm chÊt biÕn ®æi ng­êi mua Ph¶i nhËn hµng h­ háng ®ã vµ ®­îc h¹ gÝa theo møc mµ träng tµi quyÕt ®Þnh” “Tæn thÊt trªn biÓn do bªn b¸n chÞu” (Sea damages for the sellers account) tuy lµ ®iÒu kiÖn kh«ng ®­îc phæ biÕn nhiÒu n÷a, nh­ng vÉn cßn ®­îc nªu trong mét vµi hîp ®ång mÉu, víi tªn gäi t¾t lµ ®iÒu kiÖn S.D. §iÒu kiÖn nµy ®­îc ®Þnh nghÜa ®Çy ®ñ nh­ sau: Hµng bÞ h­ háng v× n­íc biÓn, thiÖt h¹i do ng­êi b¸n chÞu (damages by sea water, if any to be for the sellers account). C¸c hîp ®ång cña London vÒ h¹t ngò cèc nhËp khÈu tõ Ên ®é cã ghi thÓ thøc nh­ sau: “ng­êi mua sÏ kh«ng nhËn nh÷ng kiÖn hµng vµ hµng ho¸ bÞ h­ háng v× n­íc biÓn hay h¬i n­íc ®äng l¹i” Hîp ®ång cña Antwerp vÒ h¹t ngò cèc nhËp tõ Achentina vµ Urugay (víi ®iÒu kiÖn hµng ®Õn Antwerp an toµn vµ l¹i t¸i xuÊt CIF) cho lùa chän: hoÆc hai bªn tho¶ thuËn r»ng hµng sÏ giao cho ng­êi mua ë tr¹ng th¸i lóc bèc hµng ë Ch©u ¢u thÕ nµo th× giao nh­ thÕ víi ®iÒu kiÖn sÏ h¹ gÝa hoÆc hîp ®ång sÏ coi nh­ hoµn thµnh mµ ng­êi b¸n kh«ng ph¶i phÝ tæn khi hµng kh«ng cã tr¹ng th¸i bªn ngoµi tèt. V. §iÒu kho¶n giao hµng 1. §iÒu kiÖn c¬ së giao hµng. C¸c hîp ®ång mÉu ®Òu cã sù vËn dông mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng ®· ®­îc h×nh thµnh trong bu«n b¸n quèc tÕ ®Ó ph©n chia tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc giao hµng. §ã lµ c¸c ®iÒu kiÖn nh­ EXWORK, EX WARE-HOUSE, FOB, CIF, CFR v.v.. C¸c ®iÒu kiÖn nµy ®­îc gi¶i thÝch mét c¸ch rÊt kh¸c nhau bëi c¸c tËp ®oµn bu«n b¸n, bëi tËp qu¸n ngµnh hµng vµ bëi tËp qu¸n ®Þa ph­¬ng. Phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· cã c«ng thèng nhÊt gi¶i thÝch c¸c ®iÒu kiÖn ®ã trong v¨n b¶n “ c¸c ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i” gäi t¾t lµ Incoterms. C¸c hîp ®ång mÉu ®· dÉn chiÕu ®Õn Incoterms b»ng c«ng thøc, ch¼ng h¹n nh­: - Gi¸ hµng ®­îc hiÓu lµ FOB /CIF/CFR c¶ng… theo Incoterms 1990 (the price to be understood interested in accordance with Incoterms 1990. - Hîp ®ång nµy chÞu sù ®iÒu tiÕt cña nh÷ng quy ®Þnh trong Incoterms 2000 (the contract will be governed by the provision of Incoterms 2000). Nh÷ng hîp ®ång kh«ng dÉn chiÕu ®Õn Incoterms th­êng cã quan niÖm rÊt kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng. Ch¼ng h¹n, ®· cã tr­êng hîp ng­êi ta quan niÖm ®iÒu kiÖn CIF gièng nh­ ®iÒu kiÖn EX SHIP (mµ ngµy nay, theo Incoterms lµ DES). Së dÜ cã sù hiÓu lÇm gi÷a CIF vµ EX SHIP lµ v×, trong nhiÒu lóc, ng­êi ta kh«ng ph©n biÖt gi÷a hµng giao thùc tÕ (actual delivery) víi giao hµng t­îng tr­ng (Symbol delivery) CIF thuéc lo¹i giao hµng t­îng tr­ng, trong ®ã giao chøng tõ ®­îc coi lµ giao hµng, nÕu chøng tõ hîp lÖ th× ng­êi mua ph¶i tr¶ tiÒn. Cßn EX SHIP (tøc DES) thuéc lo¹i giao hµng thùc tÕ, trong ®ã ng­êi b¸n ph¶i thùc sù ®Æt hµng ho¸ d­íi sù ®Þnh ®o¹t cña ng­êi mua trªn tµu t¹i c¶ng ®Õn quy ®Þnh. Theo Incoterms, khi hµng ®­îc giao b»ng container hoÆc tµu RO/RO th× cÇn thay ®iÒu kiÖn FOB b»ng ®iÒu kiÖn FIA, thay CFR b»ng CPT, thay CIF b¨ng CIP. 2. Thêi gian giao hµng. Thêi h¹n giao hµng lµ thêi h¹n mµ ng­êi b¸n ph¶i hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng. NÕu c¸c bªn giao dÞch kh«ng cã tho¶ thuËn g× kh¸c, thêi h¹n nµy còng lµ lóc di chuyÓn rñi ro vµ tæn thÊt vÒ hµng ho¸ tõ ng­êi b¸n sang ng­êi mua. Trong bu«n b¸n quèc tÕ, ng­êi ta cã 3 kiÓu quy ®Þnh thêi h¹n giao hµng nh­ sau: - Thêi h¹n giao hµng cã ®Þnh kú: theo ph­¬ng ph¸p nµy ng­êi ta cã thÓ x¸c ®Þnh thêi h¹n giao hµng. + HoÆc vµo mét ngµy cè ®Þnh, vÝ dô vµo ngµy 30 th¸ng 5 n¨m 2000 + HoÆc vµo mét ngµy ®­îc coi lµ ngµy cuèi cïng cña thêi h¹n giao hµng, vÝ dô: Kh«ng chÊp nhËn qu¸ ngµy 30 th¸ng 5 n¨m 2000. + HoÆc b»ng mét kho¶ng thêi gian nh­: quý 3 n¨m 2000 + HoÆc b»ng mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh tuú theo sù lùa chän cña mét trong hai bªn, vÝ dô: trong vßng 6 th¸ng sau khi ký kÕt hîp ®ång tuú theo sù lùa chän cña ng­êi b¸n (within 6 months after concluding the contract, at the sellers option) tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng 7 tuú ng­êi mua lùa chän (delivery Feb./Jul. at the buyers option)… Thêi h¹n giao hµng ngay: theo ph­¬ng ph¸p nµy c¸c bªn giao dÞch cã thÓ tho¶ thuËn: + Giao nhanh ( Prompt) + Giao ngay lËp tøc (immediately) + Giao cµng sím cµng tèt ( as soon as possible) + V.v… Néi dung cña nh÷ng qui ®Þnh trªn ®©y ®­îc gi¶i thÝch ë tõng n¬i, tõng vïng, tõng ngµnh mét kh¸c nhau. VÝ dô, ë Mü ng­êi ta gi¶i thÝch “giao ngay” lµ giao trong vßng 5 ngµy sau khi ký kÕt hîp ®ång, “giao gÊp” lµ giao trong vßng 5 ngµy ®Õn 10 ngµy sau khi ký kÕt hîp ®ång. Trong b¶n “ qui t¾c thùc hµnh thèng nhÊt tÝn dông chøng tõ” (b¶n söa ®æi n¨m 1993), phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ gi¶i thÝch mét c¸ch thèng nhÊt “c¸c tõ ng÷ ®ã lµ yªu cÇu göi hµng trong thêi gian 30 ngµy kÓ tõ ngµy më th­ tÝn dông” (tµi liÖu cña phong th­¬ng m¹i quèc tÕ sè 500) - Thêi h¹n giao hµng kh«ng ®Þnh kú: §©y lµ c¸ch quy ®Þnh chung chung Ýt ®­îc dïng. Theo c¸ch nµy ng­êi ta cã thÓ tho¶ thuËn nh­: + Giao hµng cho chuyÕn tÇu ®Çu tiªn (Shipment by first available steamer). + Giao hµng khi nµo cã khoang tµu (Subject to shipping space available ) + Giao hµng sau khi nhËn ®­îc L/C (Suject to the opening of L/C) + Giao hµng khi nµo xin ®­îc giÊy phÐp xuÊt khÈu (subject to export licence. Trong hîp ®ång mÉu cã thÓ dµnh chç cho viÖc ghi ngµy giao hµng, còng cã thÓ dµnh chç cho viÖc ghi th¸ng giao hµng. Theo c«ng ­íc Liªn hîp quèc vÒ mua b¸n hµng ho¸ quèc tÕ (c«ng ­íc Vienna1980) “Ng­êi b¸n ph¶i giao hµng ®óng vµo ngµy mµ hîp ®ång ®· quy ®Þnh cho viÖc giao hµng”. V× vËy khi quy ®Þnh ngµy giao hµng, ng­êi b¸n ph¶i giao tr­íc 24 giê ngµy ®ã; cßn khi qui ®Þnh th¸ng giao hµng, ng­êi b¸n ph¶i tiÕn hµnh viÖc giao hµng vµo mét ngµy trong th¸ng ®ã (tÝnh tõ ngµy ®Çu tiªn ®Õn ngµy cuèi th¸ng). Tuy nhiªn, nÕu ngµy Ên ®Þnh giao hµng l¹i lµ mét ngµy kh«ng lµm viÖc (TiÕng Anh: Non-business day, non-market day) th×, theo mét sè hîp ®ång mÉu, ng­êi b¸n ph¶i giao hµng vµo ngµy tiÕp theo. NhiÒu khi c¸c bªn trong hîp ®ång l¹i dïng nh÷ng thuËt ng÷ chung chung ®Ó quy ®Þnh thêi gian giao hµng nh­: “giao cµng sím cµng tèt” (as soon as posible – viÕt t¾t lµ: asap)…nh÷ng thËt ng÷ nµy ®­îc mçi tËp ®oµn gi¶i thÝch mét kh¸c. D­íi ®©y lµ c¸ch hiÓu cña c¸c tËp ®oµn ®èi víi c¸c thuËt ng÷ chØ thêi gian giao hµng tÝnh tõ lóc ký hîp ®ång: (§¬n vÞ: ngµy) Nhãm hµng Tªn tËp ®oµn T¹i chç spot Nhanh quick LËp tøc Immediate GÊp Prompt Ngò cèc Chambre Arbitrale-Anvers 6 6 31 Ngò cèc Associasione dei Cereale-Genova 8 5 H¹t cã dÇu Seed, Oil, Cake Association –Liverpool 7-21 7-21 H¹t cã dÇu Foreign comm. Asso – San Francisco 1 2 5 10 H¹t cã dÇu Nat. Cottonseed Prod. Asso.-New Orleans 5 10 §­êng Refined Sugar Asso 3 14 Cao su Rubber Trade Asso –Newyork 10 B«ng Assol de coton –Haver 14 15-30 B«ng Alexandria Cotton Asso- Egypt 14 Gç Timber Trade Feeder of U.k 45 Kim lo¹i London Metal Exchange 5 Phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· gi¶i thÝch – trong c¸c UCP (§iÒu lÖ vµ thùc hµnh thèng nhÊt tÝn dông chøng tõ) r»ng tÊt c¶ c¸c thuËt ng÷ trªn ®Òu cã nghÜa lµ hµng ®­îc giao trong vßng 30 ngµy kÓ tõ ngµy L/C ®­îc më. Trong c¸c hîp ®ång mÉu do c¸c së giao dÞch hµng ho¸ so¹n th¶o, ng­êi ta th­êng nªu ra 2 thêi h¹n giao hµng: thêi h¹n giao hµng c¬ së (basic delivery) vµ thêi h¹n giao hµng cã thÓ kÐo dµi (tenderable delivery) khi ®Õn thêi h¹n giao hµng c¬ së, nÕu mét bªn thÊy viÖc thanh to¸n hîp ®ång kh«ng cã lîi cho m×ng th× cã thÓ nép mét sè tiÒn bï ®Ó ho·n mua hÆc ho·n b¸n lµ Backwardation. 3. §Þa ®iÓm giao hµng. §Þa ®iÓm giao hµng th­êng ®­îc ghi bªn c¹nh ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng. Trong c¸c hîp ®ång mÉu, ng­êi ta ®Ó chõa mét kho¶ng trèng sau ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng ®Ó c¸c ®­¬ng sù ghi ®Þa ®iÓm giao hµng. §èi víi c¸c hîp ®ång giao hµng t¹i chç (spot contract), viÖc quy ®Þnh ®Þa ®iÓm giao hµng lµ kh«g cã g× phøc t¹p. Nh­ng ®èi víi c¸c hîp ®ång CIF, ng­êi ta ph¶i ghi râ tªn hai c¶ng: c¶ng bèc hµng (loading port) vµ c¶ng dì hµng (discharging port). Còng kh«ng Ýt khi ng­êi ta cßn quy ®Þnh c¶ng giao nhËn vÒ sè l­îng vµ c¶ng giao nhË vÒ chÊt l­îng hµng. ViÖc lùa chän ®Þa ®iÓm giao hµng cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn ph­¬ng thøc chuyªn chë hµng ho¸ vµ ®Õn ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng. MÆc dï nãi chung ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng ®· x¸c ®Þnh râ ®Þa ®iÓm giao hµng, vÝ dô khi tho¶ thuËn giao hµng theo ®iÒu kiÖn FOB Marseille, FOB Liverpool th× ®Þa ®iÓm giao hµng ®· ®­îc quy ®Þnh råi. Tuy nhiªn, cã nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng chØ x¸c ®Þnh c¶ng ®Õn mµ kh«ng x¸c ®Þnh c¶ng ®i (vÝ dô ®iÒu kiÖn CIF, CFR) hoÆc cã tr­êng hîp hai bªn muèn giµnh giËt h¬n n÷a lîi thÕ vÒ m×nh. V× thÕ, hai bªn cã thÓ cßn ph¶i tho¶ thuËn quy ®Þnh ®Þa ®iÓm giao hµng. Trong bu«n b¸n quèc tÕ, ng­êi ta ph©n biÖt c¸c ph­¬ng ph¸p sau ®©y vÒ viÖc quy ®Þnh ®Þa ®iÓm giao hµng. - Quy ®Þnh c¶ng (ga) giao hµng, c¶ng (ga), ®Õn, c¶ng (ga) th«ng qua. - Quy ®Þnh mét c¶ng (ga) vµ nhiÒu c¶ng (ga): trong tr­êng hîp ®èi t­îng giao dÞch lµ hµng b¸ch ho¸ ng­êi ta th­êng chØ quy ®Þnh mét ®Þa ®iÓm hµng ®i hoÆc mét ®Þa ®iÓm hµng ®Õn. Nh­ng khi giao dÞch vÒ hµng ho¸ cã khèi l­îng lín, ng­êi ta cã thÓ quy ®Þnh nhiÒu ®Þa ®iÓm göi hµng vµ - hoÆc nhiÒu ®Þa ®iÓm hµng ®Õn. VÝ dô, c¶ng ®i: H¶i Phßng/ §µ N½ng/ TP Hå ChÝ Minh; C¶ng ®Õn: Lu©n ®«n/ Liv¬pun/ H¨mbua. - Quy ®Þnh c¶ng (ga) kh¼ng ®Þnh vµ c¶ng (ga) lùa chän: dï cã quy ®Þnh mét hoÆc nhiÒu c¶ng (ga) nh­ng ph­¬ng ph¸p trªn vÉn kh¼ng ®Þnh n¬i giao hµng. Tuy nhiªn trong bu«n b¸n quèc tÕ nhiÒu khi ng­êi ta cßn cho phÐp mét bªn lùa chän c¶ng khÈu (optional ports) trong tr­êng hîp nµy ng­êi ta cã thÓ quy ®Þnh b»ng mét trong hai ph­¬ng ph¸p sau: * Trong thuËt ng÷ vÒ ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng, c¸c bªn giao dÞch lùa chän thªm mét c¶ng thø hai hoÆc thø ba, vÝ dô: FOB H¨mbua/ Rot-tec-dam/ Am-xtec-dam; ®iÒu kiÖn CIF Lu©n ®«n/ Rortecdam/ H¨mbua. * C¸c bªn giao dÞch quy ®Þnh nh÷ng c¶ng chñ yÕu cña mét khu vùc nµo ®ã ®­îc coi lµ c¶ng lùa chän ®èi víi mét trong hai bªn. VÝ dô, nÕu c¸c bªn quy ®Þnh: “ CIF European main ports” hoÆc “CIF EMP” th× ®Õn lóc giao hµng, bªn mua cã thÓ chØ ®Þnh bÊt cø mét c¶ng nµo ®ã trong sè c¸c c¶ng chñ yÕu cña Ch©u ¢u lµm c¶ng hµng ®Õn. ThËt ra trong c¸ch quy ®Þnh thø hai nµy vÉn cã thÓ x¶y ra tranh chÊp v×, trong sè c¸c c¶ng cña Ch©u ¢u hiÖn nay vÉn ch­a cã mét quy ®Þnh cô thÓ nh÷ng c¶ng nµo lµ c¶ng chñ yÕu. 4. Ph­¬ng thøc giao hµng. Thùc tiÔn giao hµng trong mua b¸n hµng ho¸ ®· lµm n¶y sinh nhiÒu ph­¬ng thøc giao hµng. Ng­êi ta cã thÓ quy ®Þnh viÖc giao nhËn ®­îc tiÕn hµnh ë mét n¬i nµo ®ã lµ giao nhËn cuèi cïng. ViÖc giao nhËn s¬ bé th­êng ®­îc tiÕn hµnh ë ngay ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt hµng ho¸ hoÆc ë n¬i göi hµng. ViÖc giao nhËn s¬ bé th­êng cã môc ®Ých lµ b­íc ®Çu xem xÐt hµng ho¸, x¸c ®Þnh sù phï hîp vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng hµng so víi quy ®Þnh trong hîp ®ång. Trong khi giao nhËn s¬ bé, ng­êi mua cã quyÒn ®ßi hái kh¾c phôc khuyÕt ®iÓm hµng ho¸ tr­íc khi giao hµng. ViÖc giao nhËn cuèi cïng cã môc ®Ých x¸c nhËn viÖc ng­êi b¸n hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng vÒ c¸c mÆt sè l­îng, chÊt l­îng hµng, thêi gian giao hµng. Qua ®ã, hai bªn thõa nhËn c¸c kÕt qu¶ kiÓm tra hµng ho¸ ®· lÊy ®­îc ë n¬i giao nhËn cuèi cïng. Ng­êi ta còng cã thÓ quy ®Þnh viÖc giao nhËn ®­îc tiÕn hµnh ë mét ®Þa ®iÓm nµo ®ã lµ viÖc giao nhËn vÒ sè l­îng hoÆc lµ viÖc giao nhËn vÒ chÊt l­îng. Giao nhËn vÒ sè l­îng lµ x¸c ®Þnh sè l­îng thùc tÕ cña hµng ®­îc giao b»ng c¸c ph­¬ng ph¸p c©n, ®o, ®Õm. ViÖc giao nhËn b»ng sè l­îng ®­îc tiÕn hµnh ë ®©u lµ tuú theo ®iÒu kho¶n quy ®Þnh trong hîp ®ång. VÝ dô, nÕu hîp ®ång quy ®Þnh “ träng l­îng bèc hµng” th× ®Þa ®iÓm x¸c ®Þnh träng l­îng lµ c¶ng göi hµng, thêi gian x¸c ®Þnh lµ khi giao hµng. 5. Th«ng b¸o giao hµng. C¸c ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng ®· bao hµm nghÜa vô vÒ th«ng b¸o giao hµng. Nh­ng, bªn c¹nh ®ã, c¸c bªn giao dÞch th­êng vÉn tho¶ thuËn thªm vÒ nghÜa vô th«ng b¸o giao hµng. Trong khi tho¶ thuËn vÒ viÖc nµy, ng­êi ta th­êng quy ®Þnh vÒ sè lÇn th«ng b¸o giao hµng vµ nh÷ng néi dung cÇn ®­îc th«ng b¸o. Thêi gian hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng ®­îc kh¸ nhiÒu hîp ®ång mÉu quan t©m quy ®Þnh. Theo phÇn lín c¸c hîp ®ång mÉu, ngµy giao hµng ®­îc x¸c ®Þnh “b»ng ngµy vËn ®¬n ®­îc cÊp hoÆc sÏ ®­îc cÊp” (tiÕng anh: as per bill of lading dated or to be dated). §a sè c¸c hîp ®ång thuéc lo¹i nµy cßn quy ®Þnh r»ng, nÕu kh«ng cã b»ng chøng kh¸c th× vËn ®¬n ®­êng biÓn ®­îc c«ng nhËn lµ b»ng chøng ngµy bèc hµng lªn tÇu. Mét sè hîp ®ång cßn ®Ò cao gi¸ trÞ nµy cña vËn ®¬n b»ng c¸ch quy ®Þnh r»ng nÕu muèn phñ nhËn b»ng chøng cña vËn ®¬n th× ph¶i ®­a ra b»ng chøng “cã kh¶ n¨ng thuyÕt phôc” (conclusive). Nh÷ng hîp ®ång kh¸c kh«ng c«ng nhËn nh÷ng b»ng chøng kh¸c ngoµi vËn ®¬n vÒ ngµy bèc hµng. V× ngµy cña vËn ®¬n quan träng nh­ thÕ cho nªn ®Ó x¸c ®Þnh thêi gian hoµn thµnh viÖc giao hµng c¸c hîp ®ång th­êng quy ®Þnh khi nµo th× ghi ngµy vµo vËn ®¬n. §a sè hîp ®ång ngò cèc cña London quy ®Þnh vËn ®¬n ph¶i ®Ò ngµy hµng thùc sù ®· n»m trªn tÇu biÓn, c¸c vËn ®¬n nhËn hµng ®Ó xÕp (Received for shipment bill of lading) kh«ng ®­îc c«ng nhËn lµ hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng. HÇu hÕt c¸c hîp ®ång mÉu ®Òu cã mét hay nhiÒu ®iÒu kho¶n cho ho·n hoÆc miÔn giao hµng nÕu gÆp nh÷ng trë ng¹i kh¸ch quan (kh«ng phô thuéc vµo ®­¬ng sù) c¶n trë viÖc giao hµng ®ã. §iÒu kho¶n nµy cã thÓ mang tªn lµ ®iÒu kho¶n “tr­êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng” (Force majeure), ®iÒu kho¶n “ngo¹i lÖ” (exception) ®iÒu kho¶n “miÔn tr¸ch” Th«ng th­êng thêi h¹n giao hµng ®­îc ho·n trong mét thêi gian t­¬ng øng víi thêi gian diÔn biÕn cña trë ng¹i céng víi thêi gian kh¾c phôc hËu qu¶ cña nã ®Ó thùc hiÖn hîp ®ång. Khi trë ng¹i kÐo dµi, qu¸ mét thêi gian ®· ®­îc quy ®Þnh th×, víi nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, mét bªn cã thÓ yªu cÇu huû bá hîp ®ång. Mét sè hîp ®ång kh«ng quy ®Þnh thêi h¹n cô thÓ ®Ó sau ®ã cã thÓ yªu cÇu huû bá hîp ®ång. Mµ chØ quy ®Þnh ®ã chØ lµ thêi gian quy ®Þnh hîp lý (Reasonable time). Còng cã hîp ®ång mµ, nÕu ta suy diÔn tõng ch÷ trong ®ã, l¹i kh«ng cho huû hîp ®ång, kh«ng kÓ tíi thêi gian dµi hay ng¾n cña sù viÖc trë ng¹i, ®­¬ng sù vÉn ph¶i hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng. Ngoµi nguyªn nh©n kh¸ch quan trªn ®©y, viÖc giao hµng cã khi cßn phô thuéc vµo chñ quan cña ®­¬ng sù. ë mét vµi hîp ®ång mÉu, chóng ta cã mét ®iÒu kho¶n ®Æc biÖt, gäi lµ “®iÒu kho¶n gia h¹n” (extension clause), cho ®­¬ng sù ®­îc quyÒn ho·n giao trong mét vµi ngµy (cã thÓ tèi ®a lµ 8 ngµy), miÔn lµ ph¶i tr¶ cho ®èi t¸c cña m×nh._. mua chÞu. f. Nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c. §a sè hîp ®ång ngò cèc lµ hîp ®ång CIF. VÒ c¬ b¶n, ®©y lµ hîp ®ång giao hµng ë c¶ng ®i (shipment contract). Do ®ã rñi ro vµ tæn thÊt vÒ hµng ho¸ di chuyÓn tõ ng­êi b¸n sang ng­êi mua tõ khi hµng qua h¼n lan can tµu ë c¶ng ®i. Tuy nhiªn kh«ng Ýt hîp ®ång mÉu nhËp khÈu ngò cèc tõ n­íc ®ang ph¸t triÓn vµo n­íc ph¸t triÓn l¹i cã nh÷ng quy ®Þnh bÊt lîi cho ng­êi b¸n. VÝ dô hä trót nh÷ng rñi ro ®­êng biÕn lªn ®Çu ng­êi b¸n, hä quy ®Þnh lÊy sè l­îng vµ/ hoÆc phÈm chÊt ë c¶ng dì hµng lµm c¨n cø ®Ó thanh to¸n. Nh­ vËy trong nh÷ng tr­êng hîp nµy, ®iÒu kiÖn CIF, FOB, CFR chØ cßn lµ ®iÒu kiÖn vÒ gi¸ c¶. Sau khi hµng ®­îc bèc lªn tµu, ng­êi b¸n ph¶i th«ng b¸o viÖc ®· giao hµng lªn tµu.Ng­êi ta coi th«ng b¸o nµy nh­ mét th«ng b¸o vÒ sù c¸ biÖt ho¸ hµng ho¸ (notice of appropriation). Thêi h¹n th«ng b¸o nµy ®­îc quy ®Þnh ë mçi hîp ®ång mét kh¸c. §a sè hîp ®ång ngò cèc quy ®Þnh viÖc thanh to¸n tiÒn hµng trªn c¬ së ng­êi b¸n xuÊt tr×nh chøng tõ (cash against documents). Nh­ng mét hîp ®ång cña London l¹i quy ®Þnh “tr¶ tiÒn khi giao hµng” (cash on delivery). Song, nÕu ng­êi b¸n tr¶ tiÒn hµng sím th× ®­îc h­ëng gi¶m gi¸ tr¶ sím” (cash discount). Theo hîp ®ång cña Italia, nÕu chËm tr¶ tiÒn hµng, ng­êi b¸n ph¶i tr¶ thªm tiÒn lîi tøc theo l·i suÊt cña ng©n hµng Italia céng (+) víi 2% tiÒn ph¹t vµ / hoÆc båi th­êng thiÖt h¹i do viÖc chËm tr¶ ®ã g©y nªn. Trong bu«n b¸n ngò cèc, hµng cã thÓ ®­îc chë b»ng tµu chî hoÆc tµu chuyÕn, tiÒn c­íc vµ chi phÝ bèc vµ/ hoÆc dì hµng lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ kh¸ lín. V× vËy, trong nhiÒu hîp ®ång ng­êi ta quy ®Þnh c¶ ®iÒu kiÖn thuª tµu (mín n­íc cÈu con tµu, cê ph­¬ng tiÖn, ph­¬ng tiÖn bèc dì cña nã), møc bèc/ dì, th­ëng ph¹t bèc / dì… Hîp ®ång b¸n ngò cèc c¶ng §an m¹ch quy ®Þnh r»ng tµu cña ng­êi mua ®­a ®Õn ph¶i cã mín n­íc thÝch hîp sao cho lu«n lu«n næi (always afloat). NÕu ng­êi mua thuª tµu qu¸ lín th× ng­êi mua ph¶i chÞu chi phÝ lâng hµng (lighterage) VÒ b¶o hiÓm, ®a sè hîp ®ång quy ®Þnh ph¶i b¶o hiÓm FPA (®iÒu kiÖn C) hoÆc WA (®iÒu kiÖn B). Hîp ®ång §øc Hµ Lan l¹i dµnh vÊn ®Ò nµy cho c¸c ®­¬ng sù tho¶ thuËn. 2. Hîp ®ång ngò cèc cña London. S¸ch b¸o kinh tÕ ®Òu nhÊt trÝ c«ng nhËn r»ng trong c¸c hîp ®ång mÉu vÒ ngò cèc, vÞ trÝ hµng ®Çu thuéc vÒ c¸c hîp ®ång cña London Corn Trade Association vµ cña GAFTA (Grain and Feed Trade Association) nguyªn nh©n lµ ë vai trß cæ truyÒn ë n­íc Anh, mét trong nh÷ng n­íc nhËp khÈu ngò cèc lín nhÊt thÕ giíi. Liªn ®oµn London Corn Trade Association ®· thµnh lËp víi h×nh thøc ph¸p lý hiÖn nay cña nã (h×nh thøc INCORPORATED) tõ n¨m 1986 nh÷ng hîp ®ång mµ nã c«ng bè ®· lµ mÉu mùc cho c¸c liªn ®oµn ngµnh kh¸c muèn khái bÞ lÖ thuéc vµo c¸c hîp ®ång cña Anh, hä dÇn dÇn tù x©y dùng lÊy nh÷ng hîp ®ång nhËp khÈu riªng cña hä. Dï sao, hiÖn nay c¸c hîp ®ång cña Anh vÉn cßn gi÷ vai trß quan träng trong vµ ngoµi thÞ tr­êng n­íc Anh, kh«ng nh÷ng ë c¸c hîp ®ång cã h·ng Anh tham gia mµ c¶ ë c¸c hîp ®ång kh¸c n÷a. tuy nhiªn nguyªn nh©n lµ v× c¸c héi viªn cña London Corn Trade Association kh«ng nh÷ng lµ c¸c h·ng Anh, mµ lµ c¶ hµng lo¹t c¸c h·ng ngò cèc cña Ph¸p, BØ, Hµ lan, §øc, ý, B¾c ¢u. ë n­íc Anh thùc tÕ c¸c hîp ®ång nµy ®· lÊn ¸t c¸c hîp ®ång cña Liverpool vµ Briston vÉn ®­îc dïng tõ tr­íc cho tíi chiÕn tranh thÕ giíi thø II. Tiªu chuÈn chÝnh ®Ó xÕp lo¹i c¸c hîp ®ång cña London lµ n¬i xuÊt xø hµng ho¸. ChØ cã mét ngo¹i lÖ lµ hîp ®ång FOB giµnh cho mua b¸n hµng bÊt kú xuÊt sø tõ ®©u. C¸c hîp ®ång giµnh cho nh÷ng hµng ho¸ xuÊt sø tõ mét n­íc nhÊt ®Þnh ®­îc xÕp theo nh÷ng tiªu chuÈn kh¸c nhau. §«i khi chóng ®­îc ph©n chia theo c¸c lo¹i h¹ng, ®ång thêi ph¹m vi cña c¸c nhãm hµng còng kh¸c nhau; ë mçi tr­êng hîp, nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Ó dïng mÉu l¹i lµ n¬i hµng ®Õn (®Õn Anh hay Lôc ®Þa) cã lóc tiªu chuÈn l¹i lµ c¸c trë hµng (tÇu chuyÕn hay tÇu chî) hoÆc c«ng thøc tr¹ng th¸i bÒ ngoµi ®­îc øng dông (Tel Quel hay Rye Terms), ë tr­êng hîp kh¸c (lóa m¹ch Oxtraylia giao chuyÕn lÎ, ch­a biÕt giao tíi ®©u), lý do lËp ra hai mÉu hîp ®ång mÉu míi lµ v× ¸p dông nh÷ng c¸ch tr¶ tiÒn ®Æc biÖt. Tiªu chuÈn chñ yÕu ®Ó chän mÉu hîp ®ång ®­îc in ë ®Çu ®Ò cña b¶n mÉu. NÕu hîp ®ång kh«ng cho trë hµng b»ng thuyÒn buåm th× ë ®Çu ®Ò còng ghi râ (Steamer or power vessel). Tõ nh÷ng ®iÒu nãi trªn ta cã thÓ kÕt luËn r»ng c¸c hîp ®ång cña London ®· ®­îc nghiªn cøu rÊt s©u vµ mçi mÉu xÐt ®ñ c¸c vÊn ®Ò cã thÓ x¶y ra v× ®Æc ®iÓm c¬ cÊu cña nã. TÊt nhiªn, chóng ®­îc x©y dùng theo c¸c quy ph¹m luËt cña Anh. T×nh tr¹ng nµy cã thÓ lµm cho viÖc dïng mÉu cña London khã kh¨n mçi khi luËt cña Anh kh«ng ®­îc ¸p dông, hoÆc v× ë mÉu hîp ®ång kh«ng ghi n¬i giao kÕt vµ n¬i thùc hiÖn hîp ®ång, kh«ng ghi ®Þa chØ cña c¸c ®­¬ng sù, n¬i cã c¸c ®èi t­îng mua b¸n hoÆc v× c¸c ®­¬ng sù tho¶ thuËn theo luËt cña mét n­íc kh¸c. VÒ vÊn ®Ò nµy cÇn l­u ý ®Õn c«ng thøc hÕt søc tØ mØ vÒ ®Þa chØ ph¸p lý cña c¸c ®­¬ng sù mµ ë tÊt c¶ c¸c ph­¬ng ph¸p mÉu ®Òu nh¾c tíi víi mét h×nh thøc gièng nhau. Tuy thÓ lÖ cña ®iÒu kho¶n nµy vÒ mÆt ph¸p lý ®· cã nhiÒu ®iÒu ®¸ng nghi ngê, nã cßn lµm cho ®Þa vÞ ph¸p lý cña c¸c ®­¬ng sù phøc t¹p h¬n. H¬n n÷a, nÕu b¸c bá ®iÒu kho¶n nµy th× còng kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò, bëi v× nã lµ c¬ së logic cho nhiÒu ®iÒu kho¶n kh¸c x©y dùng theo luËt n­íc Anh. L¹i cÇn ph¶i chó ý r»ng tÊt c¶ c¸c mÉu cña London ®Òu in s½n chó thÝch. London lµ n¬i ®­îc coi lµ trô së giao dÞch, cßn mét sè mÉu, mÆc dï cã c«ng thøc ®Çy ®ñ vÒ n¬i ë cña c¸c ®­¬ng sù, nh­ng hîp ®ång l¹i ghi thªm c©u “tró qu¸n ph¸p lý ë London” . C¸c hîp ®ång London x©y dùng chñ yÕu vÒ lîi Ých cña ng­êi nhËp khÈu vµ cã nhiÒu ®iÒu kho¶n chÌn Ðp ng­êi b¸n. Nh÷ng hîp ®ång t­¬ng ®èi cã lîi h¬n cho ng­êi xuÊt khÈu lµ nh÷ng hîp ®ång vÒ hµng tõ Cana®a vµ Hoa kú. CÇn ®Æc biÖt chó ý ph©n biÖt hîp ®ång vÒ ngò cèc cña Baltic lµ mÉu cã thÓ ®­a ra trong tr­êng hîp xuÊt khÈu ngò cèc tõ Balan. Hîp ®ång nµy bÊt lîi cho ng­êi xuÊt khÈu, quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm lín vÒ viÖc tr¹ng th¸i bÒ ngoµi bÞ xÊu ®i trong thêi gian vËn t¶i (Rye terms) Nh­ng kh«ng nh­ nh÷ng hîp ®ång kh¸c theo ®iÒu kiÖn Rye terms, hîp ®ång nµy kh«ng cã ®iÒu kho¶n “ng­êi b¸n chÞu mäi tæn thÊt” nh­ng tõ ®iÓm nµy, cã thÓ nãi r»ng ng­êi b¸n kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tr¹ng th¸i bÒ ngoµi bÞ xÊu v× rñi ro hµng h¶i. Ngoµi ra, cßn cã nh÷ng chi tiÕt sau ®©y cÇn chó ý. PhÈm chÊt hµng cã thÓ do c¸c bªn ®­¬ng sù quy ®Þnh theo tiªu chuÈn FAQ hay theo mÉu. Nh­ng dï cã quy ®Þnh nh­ vËy, ng­êi b¸n vÉn ph¶i ®¶m b¶o träng l­îng tÝnh b»ng pound Anh cña mét butxen. Kh«ng ®­îc chë hµng b»ng buåm. PhÇn dung sai 2% so víi l­îng quy ®Þnh tÝnh theo gi¸ hîp ®ång, 3% sau (8% nÕu hµng trë c¶ chuyÕn tÇu) th× theo gi¸ CIF thÞ tr­êng , c¨n cø vµo sè l­îng ngµy ký vËn ®¬n. NÕu c¸c ®­¬ng sù kh«ng cã tho¶ thuËn vÒ gi¸ th× sÏ do träng tµi quyÕt ®Þnh. Dung sai sè l­îng trong vËn ®¬n th× tÝnh theo gi¸ trÞ hîp ®ång. Ng­êi mua cã quyÒn chän c¶ng nhËn hµng vµ ph¶i sö dông quyÒn nµy trong ngµy ký vËn ®¬n. Ng­êi b¸n ph¶i nh¾c nhë ng­êi mua biÕt ngµy nµo ng­êi mua ph¶i chØ thÞ vÒ viÖc nµy. C­íc vËn t¶i ph¶i tr¶ khi dì hµng, trõ kho¶n tiÒn øng tr­íc cho tÇu t¹i c¶ng bèc hµng hay øng theo hîp ®ång thuª tÇu (Charter party). C¸c ®iÒu kiÖn tr¶ tiÒn t­¬ng ®èi cã lîi cho ng­êi xuÊt khÈu: tr¶ tiÒn mÆt t¹i London trong 3 ngµy sau khi nhËn ®­îc ho¸ ®¬n, tr¶ tiÒn ®æi lÊy chøng tõ giao hµng vµ/ hay b¶n sao hîp ®ång thuª tÇu, trõ kho¶n tiÒn h¹ gi¸ v× thêi gian kh«ng sö dông trong 60 ngµy kÓ tõ ngµy ký vËn ®¬n, h¹ gi¸ theo tû lÖ 5% mét n¨m hoÆc theo møc l·i ng©n hµng nÕu l·i nµy cao h¬n. Hµng b¶o hiÓm theo gi¸ tèi thiÓu lµ gi¸ trÞ ho¸ ®¬n thªm 3%, kho¶n trÞ gi¸ b¶o hiÓm trªn 3% chØ båi th­êng cho ng­êi b¸n khi nµo hµng mÊt toµn bé. Néi dung b¶o hiÓm lµ FPA céng thªm rñi ro chiÕn tranh, ®×nh c«ng, rñi ro vÒ chuyªn trë b»ng xµ lan. Ng­êi mua tr¶ phÇn phÝ b¶o hiÓm chiÕn tranh v­ît 0,5% . Cã thÓ thay ®¬n b¶o hiÓm (Policy) b»ng mét giÊy chøng nhËn b¶o hiÓm (Certificate) Ng­êi mua kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm c¸c kho¶n tiÒn mµ tÇu ®ßi t¹i c¶ng giì hµng. C¸c ®­¬ng sù sÏ tho¶ thuËn vÒ ®¬n vÞ sè l­îng dïng ®Ó tÝnh gi¸ hµng. Kho¶n h¹ gi¸ khi c©n b»ng c©n tù ®éng lµ 0,1%. Ph¶i th«ng b¸o vÒ viÖc c¸ thÓ ho¸ l« hµng trong vßng 48 ngµy hay 72 tiÕng sau khi ký vËn ®¬n. Ng­êi b¸n thø nhÊt ph¶i göi b¶n ho¸ ®¬n t¹m thêi trong vßng 3 ngµy sau ngµy b¸n hµng. Ng­êi mua ph¶i b¸o cho ng­êi b¸n lµ m×nh s½n sµng tiÕp nhËn chøng tõ tr­íc 11h30 s¸ng ngµy tr¶ tiÒn (tr­íc 16h00 ngµy h«m tr­íc nÕu ngµy tr¶ tiÒn lµ ngµy thø 7) C¸c ®iÒu kho¶n cña viÖc thùc hiÖn chËm trÔ kh«ng cã g× lµ chÌn Ðp ng­êi b¸n. MÉu hµng ®­îc chän ph¶i ®­îc göi ®i kiÓm nghiÖm trong vßng 21 ngµy sau khi dì hµng xong, cßn nÕu träng tµi yªu cÇu ph¶i cã mÉu th× ph¶i göi ®i kiÓm nghiÖm trong vßng 14 ngµy sau khi träng tµi yªu cÇu, phÝ tæn vÒ kiÓm tra chia ®Òu cho 2 bªn. NÕu hµng b¸n theo mÉu, khiÕu n¹i vÒ phÈm chÊt vµ tr¹ng th¸i bªn ngoµi ph¶i lµm trong vßng 28 ngµy sau khi dì hµng xong, cßn nÕu b¸n theo tiªu chuÈn FAQ th× sau khi c«ng bè tiªu chuÈn hay th«ng b¸o r»ng sÏ kh«ng x¸c lËp tiªu chuÈn. KhiÕu n¹i vÒ sè l­îng trong vßng 6 tuÇn sau khi dì hµng xong. Tõ nh÷ng ®iÓm ®· nãi ta thÊy r»ng hîp ®ång nµy kh«ng ®Õn nçi bÊt lîi nh­ nh÷ng hîp ®ång kh¸c cña London nh­ng nã còng kh«ng cho ng­êi b¸n nh÷ng ­u quyÒn ®Æc biÖt. ®iÒu bÊt lîi nhÊt cho ng­êi b¸n lµ ®iÒu kiÖn Rye terms vµ ®iÒu kiÖn ph¶i h¹ gi¸ nÕu kh«ng ®­îc ®Òn bï trong gi¸ hµng cña hîp ®ång. Ngoµi nh÷ng b¶n mÉu hîp ®ång, London Corn Trade Association cßn c«ng bè nhiÒu th«ng b¸o kh¸c. Tuy nhiªn cÇn l­u ý r»ng ngay ë trong cïng mét c©u, cã c¶ nh÷ng ®iÓm cã lîi cho ng­êi b¸n vµ cã c¶ nh÷ng ®iÓm cã lîi cho ng­êi mua. Mçi mÉu ®­îc dïng tuú theo “môc ®Ých chung” vña hîp ®ång trong tõng hoµn c¶nh riªng. VÝ dô cã nh÷ng hîp ®ång CIF “Hîp ®ång CIF víi ®iÒu kiÖn lµ hµng tíi n¬i an toµn”, Hîp ®ång “t¸i xuÊt”, ®«i khi cßn thªm ®iÒu kho¶n “ hµng tíi n¬i an toµn” “hîp ®ång cã thêi h¹n vµ c¶ hîp ®ång giao hµng t¹i n¬i ®Õn. Mét sè c¸c b¶n th«ng b¸o nµy lµ phÇn g¾n liÒn víi tÊt c¶ hoÆc mét sè hîp ®ång. VÝ dô: b¶n c«ng bè vÒ ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm cô thÓ hoÆc c¸c ®iÒu kho¶n b¶o hiÓm cña nh÷ng hîp ®ång cã dÉn chiÕu nã. B¶ng nµy lu«n lu«n ®­îc dæi míi vµ bæ sung cã tÝnh chÊt mét t­ liÖu ®¸ng chó ý ®Ó nghiªn cøu vÊn ®Ò b¶o hiÓm hµng h¶i trong bu«n b¸n ngò cèc. Ngoµi thÓ lÖ vÒ tû lÖ t¹p chÊt ®­îc phÐp vµ thÓ lÖ x¸c ®Þnh träng l­îng, c¸c hîp ®ång cßn bao gåm c¶ nh÷ng tiªu chuÈn h¹ gi¸ nãi ë ch­¬ng tr­íc. NÕu ký hîp ®ång theo mÉu cña London mµ kh«ng biÕt tíi c¸c tiªu chuÈn nµy th× kh«ng thÓ thanh to¸n t¹m thêi ®­îc ®óng. VÒ vÊn ®Ò nµy, mét t¸c gi¶ am hiÓu t×nh h×nh, cã nhËn xÐt nh­ sau: “ý ®å cña ®­¬ng sù ®­a vµo hîp ®ång nh÷ng ®iÒu kiÖn cã lîi cho m×nh cã thÓ dÉn tíi t×nh tr¹ng bªn ®èi ph­¬ng ký vµo hîp ®ång mµ kh«ng biÕt tíi c¸c ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt cña nã hay nh÷ng khã kh¨n trong viÖc söa ®æi mét phÇn c¸c ®iÒu kiÖn nµy, còng nh­ t×nh tr¹ng nhÑ d¹ vµ tÝn nhiÖm mï qu¸ng khi dïng nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ c¸c liªn ®oµn lín lËp ra vµ c«ng bè ë mét n¬i nµo ®ã . T×nh tr¹ng nhÑ d¹ vµ tÝn nhiÖm mï qu¸ng nµy lµm cho ta hiÓu t¹i sao ng­êi ta hay dïng lo¹i “mÉu hîp ®ång rót ng¾n” trªn thÞ tr­êng, dÉn chiÕu ®Õn mét hîp ®ång mÉu chÝnh mµ ®«i khi ng­êi ta kh«ng biÕt tíi ®Çy ®ñ. Ch­¬ng III: viÖc sö dông hîp ®ång mÉu t¹i viÖt nam 1. C¸c doanh nghiªp ViÖt Nam víi viÖc so¹n th¶o hîp ®ång mÉu. Qua nghiªn cøu kh¸i qu¸t vÒ néi dung vµ h×nh thøc cña hîp ®ång mÉu, cho ta thÊy viÖc sö dông hîp ®ång mÉu lµ hÕt søc quan träng ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. N¾m ®­îc nh÷ng ­u viÖt nµy cña hîp ®ång mÉu, c¸c tËp ®oµn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu trªn thÕ giíi ®· sö dông kh¸ phæ biÕn ®Ó t¹o nªn nh÷ng lîi thÕ h¬n h¼n so víi ®èi ph­¬ng trªn thÞ tr­êng. ë ViÖt Nam, ngµnh ngo¹i th­¬ng vÉn cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhê cã chÝnh s¸ch ®æi míi ®èi víi ngµnh ngo¹i th­¬ng nãi riªng vµ ngµnh kinh tÕ nãi chung ®· cho ta thÊy nh÷ng dÊu hiÖu ph¸t triÓn rÊt ®¸ng mõng. Víi sù tham gia rÊt tÝch cùc cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. §iÒu nµy thÓ hiÖn qua kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng cña n­íc ta trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh­ sau: 201 Tæng trÞ gÝa xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu 1990-2000 Foreign trade turnover 1990-2000 Tæng sè Chia ra - Of which (triÖu Rup - ®« la Mü) XuÊt khÈu - Export NhËp khÈu - Import Trong ®ã TriÖu ®« la Mü TriÖu rup - ®« la Mü Trong ®ã TriÖu ®« la Mü (Mill. R-USD) Mill. R.USD Of which Mill. R-USD Of which Mill. USD Mill. USD 1990 5156,4 2404 1352,2 2752,4 1372,5 1991 4425,2 2087,1 2009,8 2338,1 2049 1992 5121,4 2580,7 2552,4 2540,7 2540,3 1993 6909,2 298,2 2952 3924 3924 1994 9880,1 4054,3 4054,3 5825,8 825,8 1995 13604,3 5448,9 5448,9 8155,4 8155,4 1996 18399,5 7255,9 7255,9 11143,6 11143,6 1997 20777,3 9185 9185 11592,3 11592,3 1998 20859,9 9360,3 9360,3 11499,6 11499,6 1999 23162 11540 11540 11622 11622 S¬ bé - Prel. 2000 29508 14308 14308 15200 15200 ChØ sè ph¸t triÓn (n¨m tr­íc = 100)-% Index (Previous year = 100)-% 1990 114,3 123,5 118,8 107,3 156,1 1991 85,8 86,8 148,6 84,9 149,3 1992 115,7 123,7 127 108,7 124 1993 134,9 115,7 115,7 154,4 154,5 1994 143 135,8 137,3 148,5 148,5 1995 137,7 134,4 134,4 140 140 1996 135,2 133,2 133,2 136,6 136,6 1997 112,9 126,6 126,6 104 104 1998 100,4 101,9 101,9 99,2 99,2 1999 111 123,3 123,3 101,1 101,1 S¬ bé - Prel. 2000 127,4 124 124 130,8 130,8  NÕu nh­ tr­íc kia sè doanh nghiÖp trùc tiÕp tham gia xuÊt nhËp khÈu chØ ë con sè vµi ngh×n, th× nay, ®Æc biÖt lµ tõ n¨m 1997 khi LuËt th­¬ng m¹i ®· ®­îc Quèc héi th«ng qua t¹i kho¸ IX kú häp thø 11 ngµy 10 th¸ng 05 n¨m 1997. Con sè nµy ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Theo sè liÖu thèng kª cña viÖn chiÕn l­îc th× ®Õn cuèi n¨m 2001 doanh nghiÖp tham gia xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp ®· lªn ®Õn h¬n 21.000,. Vµ ®Æc biÖt hai n¨m trë l¹i ®©y c¸c doanh nghiÖp (cã ®ñ t­ c¸ch ph¸p nh©n) muèn xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp kh«ng ph¶i xin giÊy phÐp cña Bé th­¬ng m¹i víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¾t khe nh­ tr­íc n÷a, mµ hä chØ cÇn ®¨ng ký víi Côc H¶i Quan vµ ®­a m· sè thuÕ cña m×nh lµ cã thÓ trùc tiÕp xuÊt khÈu hµng ho¸ (hµng ho¸ trong danh môc ®­îc phÐp xuÊt nhËp khÈu theo qui ®Þnh). Tuy nhiªn víi tr×nh ®é nghiÖp vô cßn h¹n chÕ c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ch­a tranh thñ ®­îc hÕt nh÷ng lîi thÕ cña hîp ®ång mÉu. Qua t×m hiÓu mét sè hîp ®ång mÉu ë mét sè doanh nghiÖp cho ta thÊy møc ®é sö dông hîp ®ång mÉu cña c¸c doanh nghiÖp nµy cã thÓ chia ra thµnh 7 lo¹i nh­ sau: C¸c doanh nghiÖp ®· cã nh÷ng lo¹i hîp ®ång mÉu ®­îc so¹n th¶o s½n, do ®ã rÊt chñ ®éng trong viÖc ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång. Nh÷ng doanh nghiÖp nµy lµ nh÷ng C«ng ty, Tæng c«ng ty tr­íc ®©y thuéc Bé ngo¹i th­¬ng (nay lµ Bé th­¬ng m¹i). Hä cã kinh nghiÖm vµ kü thuËt so¹n th¶o hîp ®ång vµ giao dÞch ®èi ngo¹i. Mét sè doanh nghiÖp ®· cã nh÷ng hîp ®ång ®­îc so¹n th¶o tõ kh¸ l©u, kh«ng ®Þnh kú xem xÐt vµ söa ch÷a l¹i, ngµy nay vÉn cßn sö dông. Do ®ã trong hîp ®ång cã nhiÒu ®iÒu l¹c hËu. VÝ dô, trong hîp ®ång vÉn cßn dÉn chiÕu ®Õn INCOTERMS1953, ®Õn UCP ban hµnh n¨m 1974. Cã nh÷ng doanh nghiÖp chØ dïng mét lo¹i hîp ®ång mÉu cho c¶ nghiÖp vô xuÊt khÈu lÉn nghiÖp vô nhËp khÈu. Nh­ vËy, nÕu trong hîp ®ång xuÊt khÈu cã ®iÒu kho¶n nµo ®ã lîi Ých cho ng­êi b¸n th× ®iÒu kho¶n ®ã tÊt nhiªn sÏ bÊt lîi cho ng­êi mua. Mét sè doanh nghiÖp ®· cã hai lo¹i hîp ®ång mÉu (mét dïng cho xuÊt khÈu, mét dïng cho nhËp khÈu ), nh­ng mçi hîp ®ång l¹i ¸p dông cho mäi mÆt hµng, mäi kh¸ch khµng cña doanh nghiÖp. V× v©þ, hîp ®ång mÉu cã néi dung chung chung, kh«ng s¸t sao víi ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh giao dÞch. Kh¸ nhiÒu hîp ®ång mÉu l¹i ®­îc x©y dùng cho nhiÒu ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng, v× trong ®ã ë ®iÒu kho¶n gi¸ c¶ th­êng ghi c©u “gi¸ trªn ®©y ®­îc hiÓu lµ gi¸ FOB/CFR/CIF”. Nh­ vËy, ®Õn khi ký kÕt ng­êi ta chØ cÇn xo¸ hai ®iÒu kiÖn kh«ng cÇn vµ gi÷ l¹i ®iÒu kiÖn sö dông. C¸ch lµm nµy còng ®em l¹i nhiÒu ®iÒu bÊt lîi v× nhiÒu ®iÒu kho¶n kh«ng s¸t hîp víi sù giao dÞch. VÝ dô, theo hîp ®ång xuÊt khÈu FOB, ng­êi b¸n kh«ng cã nghÜa vô thuª tµu trë hµng, nh­ng trong hîp ®ång l¹i chãi buéc ng­êi b¸n vµo nh÷ng viÖc kh«ng ®¸ng cã. Mét sè kh«ng Ýt c«ng ty cña chóng ta ch­a cã hîp ®ång mÉu riªng cña m×nh. V× vËy khi ký kÕt hîp ®ång, hä sö dông ngay hîp ®ång mÉu cña kh¸ch hµng. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn (xem phÇn I). hîp ®ång mÉu lµ c«ng cô phôc vô ®¾c lùc cho bªn ®­¬ng sù th¶o ra nã. Do ®ã, sö dông hîp ®ång mÉu cña ®èi ph­¬ng, doanh nghiÖp cña ta, tÊt nhiªn, ë vµo thÕ bÊt lîi. Mét sè kh«ng Ýt c«ng ty cña chóng ta kh«ng cã hîp ®ång ®­îc so¹n th¶o s½n. Mçi khi ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång, hai bªn (bªn mua vµ bªn b¸n) míi so¹n th¶o hîp ®ång. Do ®ã, hîp ®ång rÊt s¬ sµi, nhiÒu ®iÒu kho¶n bÊt lîi, nhiÒu néi dung rÊt cÇn thiÕt mµ l¹i kh«ng ®­îc quy ®Þnh. V× thÕ, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång gi÷a c¸c bªn ®­¬ng sù th­êng diÔn ra tranh chÊp, kiÖn tông vµ, trong nhiÒu tr­êng hîp, bÊt lîi nghiªng vÒ phÝa doanh nghiÖp ViÖt Nam. Ba tr­êng hîp sau cïng (5,6,7) th­êng r¬i vµo c¸c c«ng ty míi b¾t ®Çu ch­a l©u c¸c ho¹t ®éng trùc tiÕp xuÊt nhËp khÈu, qui m« c«ng ty kh«ng lín vµ kh«ng cã ®éi ngò c¸n bé ®­îc ®µo taä mét c¸ch hÖ thèng vÒ nghiÖp vô xuÊt nhËp khÈu. 2. Yªu cÇu cña viÖc thèng nhÊt so¹n th¶o hîp ®ång mÉu. 2.1 Ng«n ng÷ trong hîp ®ång ph¶i chÝnh x¸c, cô thÓ, ®¬n nghÜa. 2.1.1- Nguyªn t¾c sö dông ng«n ng÷ ph¶i chÝnh x¸c: Tøc lµ ý nghÜa cña tõ sö dông trong hîp ®ång ph¶i thÓ hiÖn ®óng ý chÝ cña c¸c bªn ký kÕt, ®iÒu nµy ®ßi hái ng­êi so¹n th¶o hîp ®ång ph¶i cã vèn tõ vùng vÒ nghiÖp vô phong phó, s©u s¾c míi cã thÓ x©y dùng ®­îc b¶n hîp ®ång chÆt chÏ vÒ tõ ng÷, kh«ng g©y ra nh÷ng nhÇm lÉn ®¸ng tiÕc, phÝ tæn nhiÒu tiÒn b¹c vµ c«ng søc, ®Æc biÖt lµ khi tho¶ thuËn vÒ phÈm chÊt, quy c¸ch hµng ho¸ ph¶i hÕt søc thËn träng khi chän sö dông thuËt ng÷. 2.1.2- Ng«n ng÷ hîp ®ång ph¶i cô thÓ. Khi tho¶ thuËn vÒ ®iÒu kho¶n nµo c¸c chñ thÓ ký kÕt hîp ®ång ph¶i chän nh÷ng sè liÖu nh÷ng ng«n tõ chØ ®Ých danh ý ®Þnh, môc tiªu hoÆc néi dung mµ hä ®ang bµn ®Õn nh»m ®¹t ®­îc, tr¸nh dïng tõ ng÷ chung chung, ®©y còng lµ nh÷ng thñ thuËt ®Ó chèn tr¸nh tr¸ch nhiÖm trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång. 2.1.3- Ng«n ng÷ hîp ®ång ph¶i ®¬n nghÜa. Tõ ng÷ cña hîp ®ång ph¶i cã sù chän läc chÆt chÏ, thÓ hiÖn ®óng môc ®Ých cña chñ thÓ ®Ò nghÞ ký kÕt hîp ®ång, tr¸nh dïng nh÷ng tõ cã thÓ hiÓu thµnh nhiÒu nghÜa kh¸c nhau: nã võa m©u thuÉn víi yªu cÇu chÝnh x¸c, cô thÓ võa cã thÓ t¹o ra khe hë cho kÎ xÊu tham gia hîp ®ång lîi dông g©y thiÖt h¹i cho ®èi t¸c hoÆc trèn tr¸nh tr¸ch nhiÖm khi cã hµnh vi vi ph¹m hîp ®ång, v× hä cã quyÒn thùc hiÖn theo ý nghÜa cña tõ ng÷ mµ hä thÊy cã lîi nhÊt cho hä, dï cho ®èi t¸c cã bÞ thiÖt h¹i nghiªm träng råi sau ®ã hä sÏ cã c¬ së ®Ó biÖn luËn, ®Ó tho¸i th¸c tr¸ch nhiÖm. Mét vÝ dô ®iÓn h×nh nh­: “bªn B thanh to¸n cho bªn A b»ng ngo¹i tÖ…” ý ®å cña bªn A lµ muèn ®­îc thanh to¸n b»ng USD nh­ mäi tr­êng hîp lµm ¨n víi ng­êi thiÖn trÝ kh¸c nh­ng bªn B l¹i thanh to¸n b»ng ®ång RUP cña Nga còng lµ ngo¹i tÖ nh­ng kh¶ n¨ng giao dÞch rÊt yÕu vµ gi¸ trÞ kh«ng æn ®Þnh, kÐm hiÖu lùc rÊt nhiÒu so víi ®ång §«la Mü (USD). 2.2- ChØ ®­îc sö dông tõ ng÷ th«ng dông, phæ biÕn trong hîp ®ång tr¸nh dïng c¸c thæ ng÷ hoÆc tiÕng …lãng…. Trong t×nh h×nh hiÖn nay nhµ n­íc ®ang cã chñ tr­¬ng më cöa giao dÞch víi nhiÒu c¸ nh©n vµ tæ chøc n­íc ngoµi, c¸c bªn ®­¬ng sù cÇn ph¶i ®ù¬c hiÓu ®óng chÝnh x¸c ý chÝ cña nhau th× viÖc giao dÞch míi nhanh chãng thµnh ®¹t. Ph¶i dïng tiÕng phæ th«ng míi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c bªn cïng hiÓu, dÔ hiÓu, tr¸nh t×nh tr¹ng hiÓu nhÇm dÉn tíi viÖc thùc hiÖn hîp ®ång sai g©y ra thiÖt h¹i cho c¶ hai bªn, ®ång thêi trong quan hÖ víi ®èi t¸c n­íc ngoµi viÖc dïng tiÕng phæ th«ng míi t¹o ra sù tiÖn lîi cho viÖc dÞch thuËt ra tiÕng n­íc ngoµi, gióp cho ®èi t¸c n­íc ngoµi hiÓu ®ù¬c ®óng ®¾n, ®Ó viÖc thùc hiÖn hîp ®ång cã hiÖu qu¶ cao gi÷ ®­îc mèi t­¬ng quan bÒn chÆt l©u dµi th× lµm ¨n míi ph¸t ®¹t. §ã còng lµ yÕu tè quan träng ®Ó g©y niÒm tin ë ®èi t¸c… Tãm l¹i trong néi dung cña b¶n hîp ®ång viÖc sö dông tiÕng ®Þa ph­¬ng vµ tiÕng lãng lµ biÓu hiÖn sù tuú tiÖn tr¸i víi tÝnh chÊt ph¸p lý, nghiªm tóc mµ b¶n th©n lo¹i v¨n b¶n nµy ®ßi hái ph¶i cã. 2.3- Trong hîp ®ång kh«ng ®­îc tuú tiÖn ghÐp ch÷, ghÐp nghÜa, kh«ng tuú tiÖn thay ®æi tõ ng÷ ph¸p lý vµ kinh tÕ. ViÖc ghÐp ch÷, ghÐp tiÕng dÔ dÉn ®Õn sù hiÓu nhÇm ý cña c¸c bªn chñ thÓ, viÖc thay ®æi ng«n tõ ph¸p lý trong hîp ®ång cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng vËn dông bÞ sai l¹c g©y ra thÊt b¹i trong viÖc thùc hiÖn hîp ®ång. Ch¼ng h¹n ph¸p luËt quy ®Þnh khi x©y dùng hîp ®ång ph¶i tho¶ thuËn vÒ “thêi h¹n cã hiÖu lùc cña hîp ®ång…” kh«ng ®­îc tuú tiÖn ghÐp ch÷ vµ thay ®æi ng«n tõ ph¸p lý thµnh ®iÒu kho¶n “thêi hiÖu cña hîp ®ång…” ®Õn ®©y cã thÓ lµm sai l¹c ý nghÜa cña tõ ng÷ ban ®Çu. 2.4- Trong hîp ®ång quèc tÕ kh«ng ®ù¬c sö dông ch÷ thõa v« Ých, kh«ng tuú tiÖn dïng ch÷ …v.v… hoÆc dÊu ... vµ dÊu …. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu b¾t buéc trong b¶n th©n hîp ®ång ph¶i chÝnh x¸c, chÆt chÏ, cô thÓ nh­ mäi v¨n b¶n ph¸p quy kh¸c, kh«ng thÓ chÊp nhËn hoÆc dung n¹p ch÷ thõa v« Ých lµm mÊt ®i tÝnh nghiªm tóc cña sù tho¶ thuËn, ®ã lµ ch­a kÓ ®Õn kh¶ n¨ng “ ch÷ thõa” cßn cã thÓ chøa ®ùng ý sai lµm l¹c ®i môc tiªu cña sù tho¶ thuËn trong néi dung hîp ®ång. ViÖc dïng lo¹i ch÷ “v.v.” hoÆc “…” lµ nh»m liÖt kª hµng lo¹t t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi ®äc hiÓu mét c¸ch trõu t­îng r»ng cßn rÊt nhiÒu néi dung t­¬ng tù kh«ng cÇn thiÕt ph¶i viÕt ra hÕt hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng liÖt kª toµn bé ra hÕt, ®iÒu nµy trong v¨n ph¹m ph¸p lý cña hîp ®ång kh«ng thÓ chÊp nhËn v× nã còng tr¸i víi nguyªn t¾c chÝnh x¸c, cô thÓ cña v¨n b¶n hîp ®ång vµ cã thÓ sÏ bÞ lîi dông lµm sai ®i néi dung tho¶ thuËn cña hîp ®ång ch­a ®­a ra bµn b¹c tho¶ thuËn tr­íc c¸c bªn hîp ®ång th× kh«ng cho phÐp thùc hiÖn nã v× nã ch­a ®­îc ®ñ hai bªn xem xÐt quy ®Þnh. Thùc tÕ trong v¨n ph¹m cña c¸c lo¹i v¨n b¶n ph¸p quy vµ hîp ®ång hÇu nh­ kh«ng sö dông ch÷ “v.v..” hoÆc dÊu “…”. 2.5- Yªu cÇu vÒ v¨n ph¹m trong so¹n th¶o hîp ®ång mÉu. 2.5.1- V¨n ph¹m trong hîp ®ång ph¶i nghiªm tóc, døt kho¸t. tÝnh nghiªm tóc , døt kho¸t cña hµnh v¨n trong hîp ®ång ®­îc thÓ hiÖn ë tÝnh môc ®Ých ®­îc ghi nhËn mét c¸ch trung thùc, trong hoµn c¶nh c¸c bªn tiÕn hµnh lµm ¨n kinh tÕ rÊt nghiªm tóc, ®i tíi nh÷ng néidung tho¶ thuËn rÊt thiÕt thùc, kÕt qu¶ cña nã lµ c¸c lîi Ých kinh tÕ, hËu qu¶ cña nã lµ sù thua lç, ph¸ s¶n, thËm chÝ b¶n th©n ng­êi ký kÕt ph¶i g¸nh chÞu sù trõng ph¹t b»ng ®ñ lo¹i h×nh thøc c­ìng chÕ: tõ c¶nh c¸o, c¸ch chøc ®Õn giam cÇm, tï téi kÌm theo c¶ sù båi th­êng tµi s¶n cho chñ së h÷u giao cho hä qu¶n lý. Tãm l¹i hîp ®ång kinh tÕ thùc chÊt lµ ph­¬ng ¸n lµm ¨n cã hai bªn kiÓm tra, chi phèi lÉn nhau, trong néi dung ®ã tÊt nhiªn kh«ng thÓ chÊp nhËn sù m« t¶ d«ng dµi, thiÕu nghiªm tóc, thiÕu chÆt chÏ vµ døt kho¸t. 2.5.2- V¨n ph¹m trong hîp ®ång ph¶i râ rµng, ng¾n gän vµ ®ñ ý. ViÖc sö dông tõ ng÷ ph¶i chÝnh x¸c, cô thÓ sÏ dÉn tíi nh÷ng hµnh v¨n râ rµng, ng¾n gän, ®ßi hái viÖc sö dông c¸c dÊu chÊm (.), dÊu phÈy (,) ph¶i chÝnh x¸c, thÓ hiÖn ®­îc râ ý kh«ng ®­îc phÐp biÖn luËn dµi dßng lµm sai l¹c néi dung tho¶ thuËn nghiªm tóc cña hai bªn hoÆc lµm lo·ng ®i vÊn ®Ò cèt yÕu cÇn quan t©m cña c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång. §¶m b¶o yªu cÇu ng¾n gän, râ rµng nh­ng ph¶i chøa ®ùng ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ nh÷ng néi dung mµ hai bªn cÇn tho¶ thuËn trong hîp ®ång: Ng¾n gän dÉn ®Õn ph¶n ¸nh thiÕu ý, thiÕu néi dung lµ biÓu hiÖn cña sù t¾c tr¸ch, chó träng mÆt h×nh thøc mµ bá mÆt néi dung tøc lµ bá vÊn ®Ò cèt yÕu cña hîp ®ång. C¸ch lËp hîp ®ång kinh tÕ nh­ vËy bÞ coi lµ khiÕm khuyÕt lín kh«ng thÓ chÊp nhËn ®­îc. KÕt luËn Qua nh÷ng ph©n tÝch kÓ trªn, chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn vai trß to lín cña hîp ®ång mÉu trong bu«n b¸n Quèc tÕ. Nhê nh÷ng hîp ®ång mÉu nªn viÖc thùc hiÖn c¸c th­¬ng vô kinh tÕ dÔ dµng h¬n vµ ®ì ph¸t sinh tranh chÊp h¬n. ChÝnh v× nh÷ng ­u viÖt nµy cña hîp ®ång mÉu nªn nã ®­îc sö dông ngµy cµng nhiÒu vµ ®a d¹ng trong bu«n b¸n Quèc tÕ. Ngµy nay, hÇu hÕt c¸c ngµnh vµ thËm chÝ c¸c c«ng ty ®Òu ®ang cè g¾ng x©y dùng cho m×nh c¸c hîp ®ång mÉu. C«ng viÖc nµy rÊt khã kh¨n, nh­ng v« cïng cÇn thiÕt vµ quan träng v× chóng ta ph¶i th¶o ra mét hîp ®ång mÉu nh­ thÕ nµo ®Ó nh»m b¶o vÖ lîi Ých tèi ®a cho c«ng ty, ®ång thêi nh÷ng ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång ph¶i phï hîp víi tËp qu¸n bu«n b¸n Quèc tÕ vµ nhÊt lµ ph¶i ®­îc ®èi ph­¬ng cña chóng ta chÊp nhËn. NÕu mét hîp ®ång ®­îc ký kÕt kh«ng theo ®óng nguyªn t¾c, b×nh ®¼ng, vµ c©n ®èi gi÷a quyÒn vµ nghÜa vô, chÆt chÏ vÒ ph¸p lý th× sÏ rÊt dÔ g©y ra tranh chÊp. Nh­ chóng ta ®· biÕt c¸c hîp ®ång mÉu víi c¸c ®iÒu kho¶n cµng chi tiÕt bao nhiªu cµng gióp cho chóng ta thùc hiÖn nã dÔ dµng bÊy nhiªu.V× vËy chóng ta nªn lo¹i bá dÇn nh÷ng hîp ®ång víi nh÷ng ®iÒu kho¶n s¬ sµi vµ mçi c«ng ty nªn tham gia kh¶o s¸t c¸c hîp ®ång vÒ nh÷ng mÆt hµng cïng chñng lo¹i ®Ó x©y dùng cho m×nh nh÷ng hîp ®ång mÉu cho tõng nhãm hµng cô thÓ vµ dùa trªn c¸c ®iÒu kho¶n ®ã ®Ó lµm c¨n cø cho ®µm ph¸n tr­íc khi ký kÕt hîp ®ång. Víi ®iÒu kiÖn bu«n b¸n Quèc tÕ ngµy cµng ®­îc më réng, nªn danh môc vÒ hµng hãa xuÊt nhËp khÈu cña chóng ta ngµy cµng trë nªn phong phó. Cïng víi c¬ chÕ míi, sè l­îng c¸c ®¬n vÞ tham gia xuÊt nhËp khÈu ngµy cµng t¨ng lªn kh«ng ngõng. §Ó tr¸nh nh÷ng Êu trÜ trong viÖc so¹n th¶o vµ thùc hiÖn hîp ®ång ngo¹i th­¬ng viÖc nghiªn cøu hîp ®ång mÉu lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt. H¬n n÷a, mäi th­¬ng vô Quèc tÕ ®Òu cã ®Æc ®iÓm riªng biÖt. Dï lµ nh÷ng th­¬ng vô lÆp l¹i vÉn lu«n cã kh¶ n¨ng ph¸t sinh nh÷ng rñi ro míi trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. Do vËy viÖc nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò ph¸p lý xung quanh hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ ngo¹i th­¬ng tr­íc khi ký kÕt còng cã ý nghÜa thùc tiÔn rÊt lín. Do thêi gian cã h¹n, t«i chØ ph©n tÝch mét c¸ch kh¸i qu¸t vÒ néi dung vµ h×nh thøc cña hîp ®ång mÉu vµ t«i chän ra mét sè hîp ®ång mÉu tiªu biÓu. T«i hy väng r»ng nh÷ng sù ph©n tÝch cña t«i trong ®Ò tµi nµy sÏ gióp Ých mét phÇn nµo ®ã cho c¸c c¸n bé lµm c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu vµ nhÊt lµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp tham gia ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång trong bu«n b¸n Quèc tÕ. PhÇn Phô lôc SALES CONTRACT No.: NTL-NVL0303-03 Date: 27-02-2003 Between: The Buyer: NESTLE VIETNAM LTD. NESTLE FACTORY Bien Hoa Industrial Zone II, Lot 14, Bien Hoa, Dong nai Province, Vietnam. Account name: Nestle Vietnam Ltd., 41, Nguyen Thi Minh Khai, District 1, HCMC, VN. A/c No 00201112150000USD at Credit Argicole Indosuez, 21-12 Nguyen Thi Minh Khai, District 1, HCMC, VN. Represented by:Mr. LUCA FICHERA-Supply Chain Manager And: The Seller: NESTLE (THAI) Ltd. 500 Ploenchit Road, Lumpini, Pathumwan Bangkok 10330, Thailand. Deutsche Bank AG, Bangkok Branch SWIFT DEUTTHBK A/C with Deutsche Bank Trust Company Americas in favor of Nestle (Thai) Ltd. A/C no. 0010405-30-0 Represented by:Mr.S. SUREE - Vice President of Indochina Development Dept. We are pleased to confirm the sale under the following terms and conditions: Commodity: MAGGI SEASONING SAUCE FOR COOKING, MAGGI SEASONING SAUCE FOR DIPPING, MAGGI OYSTER SAUCE. Specifications: Maggi Brand. Origin: Thailand. Packing: Standard export cartons of Maggi : 700mlx12, Maggi : 100mlx24, Maggi : 340g x24 / 790gx12. Quantity: 3x20FT containers of 3,600 cartons comprising following: Maggi : 700mlx12 – 1,240 cartons, Maggi : 100mlx24 – 280 cartons, Maggi : 340g x24 – 1,250 cartons / 790gx12 – 830 cartons. Delivery: March 2003. Unit price: THB 201.68 / carton Maggi 700ml x12 FOB, THB 124.34 / carton Maggi 100ml x24 FOB, THB 247.58 / carton Maggi 340g x24 FOB, THB 234.04 / carton Maggi 790g x12 FOB, Sea Freight : THB 36,120.00 Insurance : THB 824.40 Total amount CIF HCM City Port: THB 825,571.00 (Thai Baht Eight Hundred & Twenty Five Thousand, Five Hundred & Seventy One only). Quality, quantity, packing (if any) All finalised at loading port as per certificate of manufacturer. Payment: 100% of Invoice Value. * By T/T 30 days after B/L date through a reputable international bank in favour of account number: A/C no. 0010405-30-0 Deutsche Bank AG, Bangkok Branch SWIFT DEUTTHBK A/C with Deutsche Bank Trust Company Americas in favor of Nestle (Thai) Ltd. * All expenses incurred due to buyer's delay in taking delivery of goods, arrived in normal quality conditions at destination, will be on buyer's account. * All charges caused by buyer's refusal to take delivery of goods, unless they are not arrived at destination in good conditions, as well as all formalities relating this end will be for buyer's account. This will not, nevertheless, discharge them of the obligation for the commodity. Insurance: All risks, including war risks for seller's account. Force Majeure: Seller is not liable any penalty of delay of all or any of this contract caused by any contingency beyond its control or beyond the control of, or covered by its contract to furnish this commodity. Such contingencies shall include, but not limited to governmental or other restrains affecting shipment or credit, strikes, lockout, flood, droughts, short or reduced supply of fuel or raw materials, declared or undeclared wars, revolutions, fires, cyclones or hurricanes or any other acts of God or force majeure. Arbitration: In case of dispute and if the contracting parties cannot reach an amicable settlement of claim within 60 days from its occurrence, the case shall be referred to arbitration in Ho Chi Minh City for final settlement. A panel of 3 arbitrators will be formed, each party appointing one arbitrator and both shall appoint a third one as president of the panel. Definition: This contract is subject to interpretation as per the provisions of the 1990 edition of Incoterms as amended. THE BUYER THE SELLER Name: Name:S. Suree Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh “Kü thuËt nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng” – PGS, NG¦T-Vò H÷u Töu. Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc 1996. Gi¸o tr×nh “Ph¸p luËt trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i” –PTS-NguyÔn ThÞ M¬, PGS, Hoµng Ngäc ThiÕt, NXB Gi¸o dôc 1994 Gi¸o tr×nh “Thanh to¸n Quèc tÕ” - PGS - §inh Xu©n Tr×nh, NXB Gi¸o dôc 1996. Gi¸o tr×nh “LuËt hîp ®ång kinh tÕ”, Tr­êng ®¹i häc luËt HN. “Ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ” “Kü thuËt so¹n th¶o hîp ®ång kinh tÕ – Hîp ®ång th­¬ng m¹i”- LuËt gia Ph¹m Thanh TuÊn – NguyÔn Duy Anh. Hîp ®ång mÉu mét sè c«ng ty xuÊt nhËp khÈu trong vµ ngoµi n­íc. ._.