Tìm hiểu hứng thú học tập môn địa lý của HS khối 6 trường trung học cơ sở An Châu

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC AN GIANG KHOA SÖ PHAÏM Ngöôøi thöïc hieän: NGUYEÃN THÒ THU HOÀNG Lôùp 26C4 Ñeà taøi: TÌM HIEÅU HÖÙNG THUÙ HOÏC TAÄP MOÂN ÑÒA LYÙ CUÛA HOÏC SINH KHOÁI 6 TRÖÔØNG THCS AN CHAÂU Giaùo Vieân Höôùng Daãn: Thaïc Só_LEÂ THÒ NGOÏC LINH An Giang, Naêm 2004 Muïc luïc Lôøi caûm ôn Lôøi noùi ñaàu Trang Phaàn I: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG I. Lyù do choïn ñeà taøi ................................................................................................ 1 II. Muïc ñich nghieân cöùu........................................................................................... 2 III. Nhieäm vuï cuûa ñeà taøi............................................................................................ 2 IV. Khaùch theå vaø ñoái töôïng nghieân cöùu ................................................................... 2 V. Giôùi haïn ñeà taøi......................................................................................................3 VI. Giaû thuyeát khoa hoïc .............................................................................................3 VII. Phöông phaùp nghieân cöùu .....................................................................................3 1. Cô sôû phöông phaùp lyù luaän ..............................................................................3 2. Caùc phöông phaùp nghieân cöùu cuï theå ...............................................................3 2.1. Phöông phaùp nghieân cöùu lyù thuyeát ........................................................... 4 2.2. Phöông phaùp ñieàu tra ................................................................................ 4 2.3. Phöông phaùp quan saùt ................................................................................4 2.4. phöông phaùp ñaøm thoaïi..............................................................................5 2.5. phöông phaùp thoáng keâ................................................................................5 PHAÀN II: NOÄI DUNG VAØ KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU ............................................... 5 I. Cô sôû lyù luaän cuûa ñeà taøi .......................................................................................5 1. Vò trí, chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa moân ñòa lyù trong tröôøng phoå thoâng .............5 2. Höùng thuù, caùc con ñöôøng hình thaønh höùng thuù .............................................11 3. Caùc loaïi höùng thuù .........................................................................................15 II. Noäi dung nghieân cöùu ..........................................................................................16 1. Vaøi neùt veà khaùch theå nghieân cöùu ..................................................................16 2. Noäi dung nghieân cöùu ......................................................................................21 III. Keát quaû nghieân cöùu............................................................................................23 1. Nghieân cöùu lyù thuyùeât .....................................................................................23 2. Phöông phaùp ñieàu tra .....................................................................................23 3. Phöông phaùp quan saùt ....................................................................................25 4. Phöông phaùp ñaøm thoaïi .................................................................................26 5. Phöông phaùp thoáng keâ....................................................................................29 Phaàn III:KEÁT LUAÄN VAØ ÑEÀ XUAÁT .........................................................................29 I. Keát luaän ..............................................................................................................29 II. Ñeà xuaát ...............................................................................................................31 III. Baøi hoïc kinh nghieäm ..........................................................................................34 Phuï luïc ............................. .........................................................................................35 Taøi lieäu tham khaûo.....................................................................................................40 LÔØI CAÛM ÔN Tröôùc heát, toâi xin chaân thaønh caûm ôn BGH tröôøng trung hoïc cô sôû An Chaâu, cuøng quyù thaày coâ ñaõ cung caáp hoå trôï cho toâi nhöõng tö lieäu quyù baùo veà tình hình ñòa phöông, tröôøng, lôùp hoïc ñoàng thôøi ñaõ taïo ñieàu kieän cho toâi hoaøn thaønh toát coâng taùc nghieân cöùu naày. Xin chaân thaønh caûm ôn coâ Leâ Thò Ngoïc Linh (giaûng vieân moân ñòa lyù tröôøng ÑHAG) ñaõ höôùng daãn em moät caùch nhieät tình, chu ñaùo ñeå hoaøn thaønh baøi nghieân cöùu naøy. Caûm ôn thaày Leâ Thanh Huøng (giaûng vieân daïy moân nghieân cöùu khoa hoïc), Coâ Nguyeãn Vieät Aùi (tröôûng ñoaøn thöïc taäp) ñaõ höôùng daãn em caùch laøm vaø cung caáp nhieàu thoâng tin coù ích cho ñeà taøi. Xin caûm ôn coâ Nguyeãn Thò Thu Thaûo (giaùo vieân höôùng daãn moân ñòa tröôøng THCS An Chaâu) cuøng caùc em hoïc sinh lôùp 6A6, 6A7, 6A8 cuûa tröôøng ñaõ cung caáp cho em nhöõng thoâng tin quyù giaù giuùp cho ñeà taøi nghieân cöùu thaønh coâng toát ñeïp. Sau cuøng toâi xin gôûi lôøi caûm ôn tôùi caùc ñoàng nghieäp ñaõ giuùp ñôõ toâi raát nhieàu trong coâng vieäc tìm hieåu ñoái töôïng hoïc sinh nhaèm thu thaäp nhieàu thoâng tin quyù baùo caàn thieát cho ñeà taøi.. Tuy nhieân trong quaù trình nghieân cöùu daãn ñeán keát quaû ñoâi phaàn cuõng coù thieáu xoùt mong quyù thaày coâ vaø caùc ñoàng nghieäp thoâng caûm vaø tieáp nhaän ñeàø taøi. Xin chaân thaønh caûm ôn. Ngöôøi caûm ôn Nguyeãn Thò Thu Hoàng LÔØI NOÙI ÑAÀU Nghieân cöùu khoa hoïc laø moät coâng vieäc khoâng theå thieáu ñöôïc ñoái vôùi nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc giaùo duïc, cuõng nhö trong söï nghieäp xaây döïng neàn giaùo duïc XHCN noùi chung, cho söï nghieäp troàng ngöôøi noùi rieâng “Vì lôïi ích traêm naêm troàng caây, vì lôïi ích traêm naêm troàng ngöôøi.” Giaùo duïc hoïc sinh laø nhieäm vuï raát quan troïng, ñöa caùc em trôû thaønh moät ngöôøi chuû ñaát nöôùc mai sau, laøm ñaát nöôùc phaùt trieån ñi leân. Muoán laøm ñöôïc ñieàu ñoù chuùng ta phaûi baét ñaàu giaùo duïc caùc em töø khi ôû löùa tuoåi THCS. Ñaây laø löùa tuoåi coù nhieàu thay ñoåi, laø giai ñoaïn deã gaây aán töôïng saâu ñaäm nhaát cho cuoäc soáng sau naøy, maø muoán laøm ñöôïc ñieàu ñoù ñoøi hoûi chung ta phaûi naém ñöôïc nhöõng thay ñoåi thöôøng xuyeân veà tình caûm, yù thöùc cuûa caùc em ñeå coù höôùng taùc ñoäng phuø hôïp ñöa ñeán keát quaû giaùo duïc cao. Do ñoù, laø moät giaùo vieân trong töông lai, ñeå goùp phaàn giaùo duïc caùc em neân ngöôøi, toâi khoâng ngöøng tìm hieåu tieáp xuùc caùc em ñeå tìm bieän phaùp giuùp ñôû kòp thôøi, uoán naén nhöõng sai traùi trong haøng ñoäng cuõng nhö trong suy nghó cuûa caùc em moät caùch ñuùng luùc ñeå caùc em trôû thaønh ngöôøi höõu duïng cho ñaát nöôùc. Tuy nhieân, ñaây laø laàn ñaàu tieân laøm coâng taùc naøy, phaàn thì môùi meû quaù laï laãm, phaàn chöa coù kinh nghieäm neân trong quaù trình tieán haønh coøn vöôùng nhieàu thieáu soùt khuyeát ñieåm, neáu coù gì mong quí thaày coâ thoâng caûm vaø ñoùng goùp yù kieán ñeå em coù ñöôïc moät soá kieán thöùc cuõng nhö kinh nghieäm ñeå vöõng böôùc vaøo ñôøi, vaøo con ñöôøng söï nghieäp giaùo duïc ñang môû cöûa ñoùn chôø em. 1 PHAÀN I : NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG ---κΟκΟκ--- I. Lyù do choïn ñeà taøi : Tröôùc ñaø phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc, thöïc hieän chuû tröông cuûa Ñaûng "Tieán leân coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc", caùc ngaønh cuøng tham gia vaøo quaù trình xaây döïng ñaát nöôùc. Trong ñoù, ngaønh giaùo duïc coù moät vò trí voâ cuøng quan troïng. Ñaây laø ngaønh cung caáp nhöõng thoâng tin khoa hoïc, xaõ hoäi kyõ thuaät hieän ñaïi cuûa nhaân loaïi. Vì vaäy, ñoøi hoûi ngaønh giaùo duïc phaûi luoân ñoåi môùi ñeå phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh thöïc tieån cuûa ñaát nöôùc, cung caáp cho caùc em hoïc sinh nhöõng tri thöùc toaøn dieän haàu trôû thaønh chuû nhaân höõu ích cho ñaát nöôùc. - Hieän nay, treân taát caû caùc hoaït ñoäng trong cuoäc soáng ñeàu coù söï chieám lónh cuûa khoa hoïc, töø söï vieäc ñoù ñoøi hoûi con ngöôøi phaûi coù söï hieåu bieát treân taát caû caùc lónh vöïc. Muoán ñaït ñöôïc keát quaû toát trong coâng vieäc, ñoøi hoûi chuùng ta phaûi coù söï ñam meâ, höùng thuù tìm toøi hoïc hoûi, khoâng ngöøng hoaøn thieän baûn thaân. Ñoái vôùi ngaønh giaùo duïc, ñaëc bieät laø hoïc sinh THCS, laø caáp hoïc quan troïng trong lónh hoäi nhöõng tri thöùc khoa hoïc laøm cô sôû cho caùc caáp hoïc sau. Do ñoù, giai ñoaïn naøy ñoøi hoûi caùc em phaûi coù söï ñam meâ, thích thuù trong töøng moân hoïc, khi ñoù chuùng ta môùi phaùt huy heát söùc maïnh cuûa gíao duïc truyeàn ñaït kieán thöùc cho hoïc sinh. -Laø moät giaùo vieân daïy ñòa lyù, toâi khoâng theå naøo an taâm tröôùc tình hình hoïc taâph hieän nay.Ñeå khaéc phuïc tình traïng treân, toâi ñaõ khoâng ngöøng tìm hieåu nghieân cöùu, tìm caùch gaây höùng thuù giuùp caùc em caûm thaáy thoaûi maùi hôn khi hoïc boä moân 2 ñòa lyù cuõng nhö tìm ra moät soá giaûi phaùp nhaèm kích thích möùc ñoä höùng thuù cuûa hoïc sinh. - Töø nhöõng vaán ñeà treân, toâi quyeát ñònh choïn ñeà taøi "tìm hieåu möùc ñoä höùng thuù hoïc taäp moân ñòa lyù cuûa hoïc sinh khoái 6" ôû tröôøng THCS An Chaâu - Thò traán An Chaâu, huyeän Chaâu Thaønh, An Giang. Neáu ñeà taøi nghieân cöùu thaønh coâng seõ goùp phaàn naâng cao chaát löôïng hoïc taäp boä moân ñòa lyù cho hoïc sinh khoái 6 tröôøng THCS An Chaâu. II. Muïc ñích nghieân cöùu : Tìm hieåu, phaân tích cô sôû höùng thuù hoïc taäp, möùc ñoä höùng thuù, yeâu thích moân ñòa lyù cuûa khoái lôùp 6 : 6A6, 6A7, 6A8 Tröôøng THCS An Chaâu. Ñeå töø ñoù nhaèm naâng cao chaát löôïng vaø hieäu quaû hoïc taäp moân ñòa lyù 6 noùi rieâng vaø söï nghieäp giaùo duïc cuûa Tröôøng noùi chung. III. Nhieäm vuï cuûa ñeà taøi : - Ñi saâu tìm hieåu höùng thuù hoïc taäp moân ñòa lyù cuûa caùc em hoïc sinh khoái lôùp 6 Tröôøng THCS An Chaâu. - Tìm hieåu thöïc traïng cuûa vieäc hoïc taäp ñòa lyù 6 cuûa Tröôøng THCS An Chaâu. - Ñaùnh giaù keát quaû ñaït ñöôïc, ñeà xuaát nhöõng yù kieán nhaèm naâng cao chaát löôïng daïy vaø hoïc taäp boä moân ñòa lyù Tröôøng THCS An Chaâu noùi rieâng cuõng nhö ñoái vôùi boä moân ñòa lyù 6 noùi chung. Töø ñoù ruùt ra keát luaän vaø ñeà ra höôùng vaän duïng vaøo thöïc tieãn. IV. Khaùch theå vaø ñoái töôïng nghieân cöùu : 3 - Khaùch theå nghieân cöùu : Hoïc sinh caùc lôùp 6A6, 6A7, 6A8 tröôøng Trung hoïc cô sôû An Chaâu. - Ñoái töôïng : Tìm hieåu höùng thuù hoïc taäp moân ñòa lyù cuûa hoïc sinh khoái lôùp 6 Tröôøng THCS An Chaâu - thò traán An Chaâu, huyeän Chaâu Thaønh, An Giang. V. Giôùi haïn cuûa ñeà taøi : Do thôøi gian thöïc taäp chæ goùi goïn trong voøng 6 tuaàn neân toâi chæ tieán haønh nghieân cöùu, tìm hieåu höùng thuù hoïc taäp moân ñòa lyù cuûa hoïc sinh khoái 6, caùc lôùp 6A6, 6A7, 6A8 VI. Giaû thuyeát khoa hoïc : Vieäc hoïc sinh hoïc taäp chöa toát boä moân ñòa lyù coù nhieàu nguyeân nhaân, trong ñoù hoïc sinh thieáu höùng thuù hoïc taäp laø vaán ñeà quan troïng. Neáu nhö coù bieän phaùp toát gaây ñöôïc höùng thuù hoïc taäp cho hoïc sinh, seõ goùp phaàn naâng cao hieäu quaû hoïc taäp boä moân ñòa lyù khoái lôùp 6. VII. Phöông phaùp nghieân cöùu : 1. Cô sôû phöông phaùp luaän : - Quan ñieåm duy vaät bieän chöùng cuûa Chuû nghóa Maùc - Leânin, tö töôûng Hoà Chí Minh laø cô sôû chuû yeáu trong phaân tích, ñaùnh giaù lyù luaän vaø thöïc tieãn. - Quan ñieåm heä thoáng ñöôïc söû duïng trong toaøn boä quaù trình nghieân cöùu. 2. Caùc phöông phaùp nghieân cöùu cuï theå : 4 2.1. Phöông phaùp nghieân cöùu lyù thuyeát :Nghieân cöùu caùc taøi lieäu, lyù thuyeát coù lieân quan vôùi ñeà taøi nhö : - Nghieân cöùu taâm lyù löùa tuoåi ñeå tìm cô cheá höùng thuù. - Nghieân cöùu giaùo duïc hoïc ñeå coù caùch giaûng daïy phuø hôïp taïo cô cheá höùng thuù. - Nghieân cöùu quy trình daïy hoïc ñeå taïo ra höùng thuù trong hoïc taäp boä moân ñòa lyù. - Nghieân cöùu saùch giaùo khoa, saùch giaùo vieân. 2.2. Phöông phaùp ñieàu tra : - Muïc ñích söû duïng : Ñaây laø phöông phaùp duøng moät soá caâu hoûi ñaët ra ñeå tím hieåu möùc ñoä höùng thuù hoïc taäp boä moân ñòa lyù cuûa caùc em ba lôùp 6. - Soaïn maãu ñieàu tra ñöa ñeán hoïc sinh caùc lôùp nghieân cöùu nhaèm thu thaäp thoâng tin veà höùng thuù hoïc taäp cuûa caùc em (Phuï luïc 1). 2.3. Phöông phaùp quan saùt : - Muïc ñích :Ñaây laø phöông phaùp thu thaäp thoâng tin tröïc tieáp veà quaù trình giaùo duïc, giuùp toâi coù ñöôïc taøi lieäu soáng veà thöïc tieãn giaùo duïc nhaèm chæ ñaïo quaù trình giaùo duïc toát hôn. - Ñoái töôïng : Tieán haønh quan saùt treân phaïm vi roäng ñoái vôùi hoïc sinh vaø giaùo vieân giaûng daïy ñòa lyù 6. - Cuï theå : döï 12 tieát daïy cuûa giaùo vieân (ôû caùc lôùp : khaù gioûi, trung bình, yeáu ) 5 2.4. Phöông phaùp ñaøm thoaïi : - Laø phöông phaùp duøng 1 soá caâu hoûi coù tính heä thoáng trao ñoåi cuøng vôùi hoïc sinh, giaùo vieân trong quaù trình troø chuyeän nhaèm tìm hieåu ñoäng cô, tinh thaàn, thaùi ñoä daïy vaø hoïc, möùc ñoä höùng thuù vaø caùc bieän phaùp gaây höùng thuù hoïc taäp boä moân. - Moät soá caâu hoûi ñaøm thoaïi (Phuï luïc 2 vaø 3) 2.5. Phöông phaùp thoáng keâ : - Laø phöông phaùp thu thaäp, thoáng keâ laïi soá löôïng vaø chaät löôïng hoïc taäp moân ñòa lyù cuûa caùc em lôùp 6, ñaëc bieät laø lôùp 6A6, 6A7, 6A8 trong hoïc kyø I vöøa qua. Töø ñoù ruùt ra keát luaän vaø höôùng giaûng daïy toát hôn (Phuï luïc 4). Phaàn II. Noäi dung vaø keát quaû nghieân cöùu I. Cô sôû lí luaän cuûa ñeà taøi 1. Vò trí, chöùc naêng, muïc tieâu, nhieäm vuï cuûa moân ñòa lyù trong tröôøng phoå thoâng: 1.1. Vò trí cuûa moân ñòa lyù trong tröôøng phoå thoâng: “Muïc tieâu cuûa giaùo duïc phoå thoâng laø giuùp hoïc sinh phaùt trieån toaøn dieän veà ñaïo ñöùc, trí tueä, theå chaát thaåm myõ vaø caùc kyõ naêng cô baûn nhaèm hình thaønh nhaân caùch con ngöôøi Vieät Nam XHCN, xaây döïng tö caùch vaø traùch nhieäm coâng daân, chuaån bò cho hoïc sinh tieáp tuïc hoïc leân hoaëc ñi vaøo cuoäc soáng lao ñoäng, tham gia xaây döïng vaø baûo veä toå quoác” (Ñieàu 23 - Luaät giaùo duïc). 6 Moãi moân hoïc trong tröôøng phoå thoâng, tuøy vaøo ñaëc tröng cuûa mình maø xaùc ñònh vò trí, nhieäm vuï trong vieäc thöïc hieän muïc tieâu ñoù. Moân ñòa lyù vôùinhöõng ñaëc ñieåm rieâng cuûa mình cuõng coù moät vò trí xaùc ñònh trong vieäc thöïc hieän muïc tieâu cuûa giaùo duïc phoå thoâng: - Tröôùc heát, moân ñòa lyù phoå thoâng coù khaõ naêng trang bò cho hoïc sinh moät khoái löôïng trí thöùc phong phuù veà töï nhieân, daân cö-xaõ hoäi, kinh teá vaø moái quan heä giöõa chuùng, reøn luyeän cho hoïc sinh caùc kyõ naêng, kyõ xaûo caàn thieát trong cuoäc soáng ñaëc bieät laø kyõ naêng veà baûn ñoà. + Nhôø vaøo doái töôïng nghieân cöùu laø caùc ñòa toång theå töø phaïm vi heïp ñeán phaïm vi roäng maø moân ñòa lyù phoå thoâng coù khaû naêng cung caáp cho hoïc sinh nhöõng kieán thöùc veà töï nhieân, moâi tröôøng, daân cö, veà caùc hoaït ñoäng kinh teá xaõ hoäi cuûa con ngöôøi khaép nôi treân Traùi Ñaát…Hoïc sinh seõ naém ñöôïc caùc ñaëc ñieåm cuûa caùc laõnh thoå, moái quan heä giöõa caùc söï vaät, hieän töôïng, nhöõng quy luaät phaùt trieån cuûa moâi tröôøng ñòa lyù, cuûa hoaït ñoâng xaõ hoäi kinh teá cuûa loaøi ngöôøi, moái quan heä giöõa loaøi ngöôøi vaø moâi tröôøng. + Ngoaøi ra, moân ñòa lyù coøn trang bò cho hoïc sinh caùc kyõ naêng, kyõ xaûo caàn thieát ñeå thu thaäp vaø xöû lyù caùc kieán thöùc hoaëc vaän duïng vaø xöû lyù caùc kieán thöùc veà ñòa lyù vaøo thöïc tieån, laøm cho hoïc sinh quen vôùi caùc phöông phaùp ñòa lyù. Trong soá ñoù, coù nhöõng kyõ naêng maø khoâng moät moân hoïc naøo coù theå thay theá ñöôïc, nhö kyõ naêng baûn ñoà. - Moân ñòa lyù phoå thoâng coù khaû naêng to lôùn trong vieäc boài döôõng cho hoïc sinh theá giôùi quan khoa hoïc vaø nhöõng quan ñieåm khaû naêng nhaän thöùc ñuùng ñaén. - Do ñaëc tính toång hôïp cuûa ñoái töôïng khoa hoïc ñòa lyù, hoïc sinh phaûi laøm quen vôùi caùch tìm hieåu, giaûi thích caùc moâi quan heä giöõa caùc söï vaät, hieän töôïng 7 trong quaù trình thöôøng xuyeân vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa chuùng. Ñoù laø nhöõng cô sôû ñeå hình thaønh neân theá giôùi quan khoa hoïc. Hoïc ñòa lyù giuùp hoïc sinh nhaän thöùc ñöôïc vai troø cuûa töï nhieân ñoái vôùi con ngöôøi, moâi quan heä giöõa töï nhieân vaø saûn xuaát xaõ hoäi töø ñoù coù nhöõng quan ñieåm nhaän thöùc khoa hoïc. - Moân ñòa lyù phoå thoâng coù nhieàu khaû naêng hình thaønh cho hoïc sinh nhöõng phaåm chaát ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi lao ñoäng trong xaõ hoäi nhôø vaøo vieäc nghieân cöùu tröïc tieáp vaø lieân heä thöôøng xuyeân vôùi thöïc teá ñôøi soáng ñaát nöôùc vaø treân theá giôùi; boài döôõng cho hoïc sinh loøng yeâu queâ höông, ñaát nöôùc vaø ham thích coáng hieán söùc lao ñoäng cho ñaát nöôùc ngaøy caøng giaøu ñeïp. 1.2 Chöùc naêng: - Daïy moân ñòa lyù nhaèm cung caáp cho hoïc sinh nhöõng phöông thöùc khai thöùc vaø baûo veä toát nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân ñaát nöôùc moät caùch hôïp lyù ñaït hieäu quaû cao trong söï nghieäp phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc, gíao duïc cho caùc em yù thöùc tuyeân truyeàn vaø thöïc hieän veä sinh moâi tröôøng, baûo veä taøi nguyeân vaø chính saùch gia ñình theá giôùi phuø hôïp, coù haønh ñoäng ñuùng vaø hôïp lyù. - Trong daïy hoïc ñòa lyù ôû phoå thoâng, daïy cho caùc em kieán thöùc veà moâí quan heä giöõa töï nhieân vaø con ngöôøi laø caàn thieát nhaát. Do ñoù trong quaù trình giaûng daïy giaùo vieân caàn coù söï keát hôïp nhuaàn nhuyeãn trong moãi tieát daïy giöõa kieán thöùc trong baøi vôùi öùng duïng ngoaøi thöïc teá ñeå taïo cho caùc em höùng thuù hoïc taäp, coù ñieàu kieän hhaéc saâu kieán thöùc hôn. Coùtheå noùi, vieäc daïy ñòa lyù ñaïi cöông cho hoïc sinh laø raát quan troïng nhaèm trang bò cho hoïc sinh nhöõng kieán thöùc ban ñaàu, laøm tieàn ñeà cho caùc caáp hoïc sau vöõng hôn. Töø ñoù giuùp cho caùc hoïc sinh coù ñöôïc yù thöùc phaûi laøm gì ñeå baûo veä nguoàn taøi nguyeân quyù baùo cuõng nhö khai taùc hôïp lyù hôn nhaèm thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc. 8 1.3. Muïc tieâu vaø nhieän vuï cuûa moân ñòa lyù ôû caùc tröôøng THCS: 1.3.1 Chöông trình moân ñòa lyù trung hoïc cô sôû caûi caùch giaùo duïc ñöôïc thöïc hieän töø naêm 1986 ñeán nay trong toaøn quoác vôùi nhieäm vuï: Trang bò cho hoïc sinh nhöõng hieåu bieát veà ñaëc ñieåm vaø quy luaät phaùt trieån cuûa moâi tröôøng töï nhieân treân traùi ñaát noùi chung ôû Vieät Nam cuõng nhö caùc ñòa phöông nöôùc ta noùi rieâng, veà ñaëc ñieåm söû duïng caùc nguoàn taøi nguyeân töï nhieân vaøo muïc ñích kinh teá, ñaëc ñieåm phaùt trieån vaø phaân boá daân cö, caùc daân toäc vaø neàn kinh teá nöôùc ta. Cung caáp cho hoïc sinh nhöõng kieán thöùc veà töï nhieân, daân cö, kinh teá, chính trò cuûa chaâu luïc, cuûa moät soá nöôùc quen thuoäc treân theâù giôùi. Boài döôõng cho hoïc sinh naêng löïc tö duy, trí töôûng töôïng vaø oùc thaåm myõ, kyõ naêng phaân tích söû duïng baûn ñoà, phaân tích vaø söû duïng caùc ñoà thò, bieåu ñoà, laùt caét, kyõ naêng nghieân cöùu, ñieàu tra nhöõng ñoái töôïng ñòa lyù ñôn giaûn ôû ñòa phöông. Thoâng qua caùc moái qua heä giöõa caùc hieän töôïng töï nhieân vaø xaõ hoäi, veà söï vaän ñoäng khoâng ngöøng cuûa theá giôùi khaùch quan, veà vai troø cuûa töï nhieân ñoái vôùi xaõ hoäi loaøi ngöôøi, veà aûnh höôûng quyeát ñònh cuûa cheá ñoä chính trò vôùi söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi… hoïc sinh seõ coù caùi nhìn bieän chöùng ñoái vôùi theá giôùi xung quanh, noùi caùch khaùc laø caùc tieàn ñeà cuûa quan ñieåm duy vaät bieän chöùng seõ ñöôïc hình thaønh. Ngoaøi ra, moân ñòa lyù THCS goùp phaàn boài döôõng cho hoïc sinh loøng yeâu thieân nhieân, yeâu queâ höông, nhieät tình baûo veä töï nhieân, baûo veä ñaát nöôùc, thaáy roõ nhieâïm vuï cuûa mình trong coâng cuoäc xaây döïng ñaát nöôùc vaø tin töôûng vaøo töông lai cuûa toå quoác. 1.3.2 Chöông trình (thí ñieåm) THCS moân ñòa lyù (Ban haønh keøm theo quyeát ñònh soá 2434/QÑ/BGD&ÑT THCS ngaøy 8 thaùng 7 naêm 1999 cuûa Boä Tröôûng Boä Giaùo Duïc vaø Ñaøo Taïo) ghi roõ: 9 a) Muïc tieâu: Moân ñòa lyù trong nhaø tröôøng THCS nhaèm giuùp hoïc sinh coù ñöôïc nhöõng kieán thöùc phoå thoâng cô baûn, caàn thieát veà Traùi Ñaát, moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi vaø nhöõng hoaït ñoäng cuûa loaøi ngöôøi treân bình dieän quoác teá vaø daân toäc. Ñaây laø moät moân khoa hoïc coù khaû naêng laøm cô sôû böôùc ñaàu cho vieäc hình thaønh theá giôùi quan khoa hoïc, giaùo duïc tö töôûng tình caûm ñuùng ñaén, ñoàng thôøi taïo cho hoïc sinh coù theå böôùc ñaàu vaän duïng nhöõng kieán thöùc ñòa lyù ñeå öùng söû phuø hôïp vôùi moâi tröôøng töï nhieân, xaõ hoäi xung quanh, phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa ñaát nöôùc vaø xu theá cuûa thôøi ñaïi. b) Nhieäm vuï: Moân ñòa lyù caàn giuùp hoïc sinh sau khi hoïc xong lôùp 9 tröôøng THCS ñaït ñöôïc nhöõng yeâu caàu sau: * Kieán thöùc: Coù nhöõng kieán thöùc phoå thoâng, cô baûn veà moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi (caùc thaønh phaàn taïo neân traùi ñaát, taùc ñoäng qua laïi giöõa chuùng), veà caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi (caùc hoaït ñoäng saûn xuaát chính cuûa con ngöôøi treân traùi ñaát). Bieát ñöôïc tính ña daïng cuûa töï nhieân, daân cö, caùc hoaït ñoäng kinh teá cuûa con ngöôøi ôû nhöõng khu vöïc khaùc nhau cuûa caùc chaâu luïc treân traùi ñaát, qua ñoù thaáy ñöôïc söï ña daïng cuûa moái töông taùc giöõa töï nhieân vôùi töï nhieân, moâi tröôøng vôùi con ngöôøi, thaáy ñöôïc söï caàn thieát phaûi keát hôïp khai thaùc taøi nguyeân thieân nhieân vaø moâi tröôøng beàn vöõng. Hieåu bieát töông ñoái vöõng chaéc caùc ñaëc ñieåm töï nhieân, taøi nguyeân thieân nhieân, daân cö, kinh teá, xaõ hoäi cuûa queâ höông ñaát nöôùc. 10 * Kyõ naêng: Söû duïng töông ñoái thaønh thaïo caùc kyõ naêng ñòa lyù (tröôùc heát laø kyõ naêng quan saùt, nhaän xeùt vaø kyõ naêng söû duïng baûn ñoà, bieåu ñoà) ñeå tìm hieåu ñòa lyù ñòa phöông vaø töï boå sung kieán thöùc ñòa lyù. Söû duïng kieán thöùc ñòa lyù ñeå böôùc ñaàu taäp giaûi thích moät soá hieän töôïng ñòa lyù thöôøng xaõy ra trong moâi tröôøng hoïc sinh ñang soáng vaø vaän duïng moät soá kieán thöùc, kyõ naêng vaøo cuoäc soáng vaø lòch söû saûn xuaát ôû ñòa phöông. Hình thaønh vaø reøn luyeän khaû naêng thu thaäp toång hôïp, xöû lyù vaø thoâng baùo laïi thoâng tin ñòa lyù. * Thaùi ñoä tình caûm: Coù tình yeâu queâ höông ñaát nöôùc vaø bieát theå hieän tình caûm ñoù qua vieäc toân troïng caùc thaønh quaû kinh teá, vaên hoùa cuûa ngöôøi lao ñoäng. Coù thaùi ñoä khoa hoïc, tin vaøo söï toàn taïi khaùch quan vaø qui luaät cuûa caùc hieän töôïng, söï vaät ñòa lyù, töø ñoù bieát phaûn ñoái tö töôûng vaø haønh vi meâ tín dò ñoan. Tham gia tích cöïc vaøo caùc hoaït ñoäng söû duïng hôïp lyù, baûo veä vaø caûi taïo moâi tröôøng, naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng gia ñình, coäng ñoàng, coù tinh thaàn saün saøng tham gia xaây döïng, baûo veä queâ höông, ñaát nöôùc. 2. Höùng thuù vaø con ñöôøng hình thaønh höùng thuù: 2.1 Höùng thuù: Khi laøm moät vieäc gì ñoù, muoán ñaït ñöôïc keát quaû toát chuùng ta ñoøi hoûi phaûi coù söï ñam meâ, thích thuù khi tieáp thu moät kieán thöùc môùi, moät vaán ñeà môùi ñoøi hoûi con ngöôøi phaûi hoäi ñuû caùc yeáu toá töø di truyeàn, hay baåm sinh cuûa moãi caù nhaân ñeán 11 caû caùc yeáu toá taùc ñoäng töø beân ngoaøi… Taát caû caùc vaán ñeà ñoù phaûi boå sung cho nhau ñeå taïo neân söï hoaøn thieän cuûa con ngöôøi. Neáu söï taùc ñoäng töø beân ngoaøi toát taïo ra möùc ñoä kích thích söï nhaän thöùc cuûa caùc em seõ phaùt sinh nhöõng thaùi ñoä tích cöïc, daãn ñeán keát quaû giaùo duïc seõ cao hôn. Moät trong nhöõng vaán ñeà chi phoái keát quaû giaùo duïc laø thaùi ñoä tích cöïc hoïc taäp cuûa hoïc sinh, thaùi ñoä tích cöïc naøy bieåu hieän döôùi nhieàu hình thöùc nhö: nhu caàu, höùng thuù, haønh vi… Trong ñeà taøi naøy, ta taäp trung tìm hieåu höùng thuù laø gì? Theo nhö taøi lieäu taâm lyù hoïc ñònh nghóa: “Höùng thuù laø thaùi ñoä ñaëc bieät cuûa caù nhaân ñoái vôùi ñoái töôïng naøo ñoù, vöøa coù yù nghóa quan troïng trong ñôøi soáng vöøa coù khaû naêng ñem laïi cho caù nhaân ñoù moät söï haáp daãn veà tình caûm”. Höùng thuù coù yù nghóa raát quan troïng trong ñôøi soáng vaø trong hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, con ngöôøi soáng caûm thaáy haïnh phuùc vaø ñaày ñuû khi ñaõ coù höùng thuù, coâng vieäc naøo phuø hôïp vôùi huùng thuù thì seõ ñöôïc thöïc hieän moät caùch deå daøng vaø coù keát quaû cao hôn. Höùng thuù chæ hình thaønh vaø phaùt trieån khi con ngöôøi ta hoaït ñoäng trong khoâng khí thoaûi maùi, khoâng eùp buoäc vaø töï nguyeän. Muoán hình thaønh noù, giaùo vieân phaûi taïo baàu khoâng khí côûi môû trong giôø hoïc vaø quan troïng laø taïo neân tình huoáng coù vaán ñeà cho hoïc sinh tìm toøi muoán giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà vaø khi giaûi quyeát ñöôïc roài caùc em caûm thaáy raát vui vaø muoán hoïc tieáp, do taâm lyù löùa tuoåi laø thích ñöôïc khen, thích ñöôïc quan taâm, do ñoù giaùo vieân phaûi kheùo leùo daün daét caùc em hoaït ñoäng nhaèm taïo ra moät höùng thuù toát cho caùc em hoïc taäp, ñaït keát quaû toát. Beân caïnh ñoù, giaùo vieân chuùng ta phaûi laøm sao cho hoïc sinh hieåu ñöôïc yù nghóa cuûa vieäc hoïc ñoái vôùi baûn thaân caùc em, cho töông lai mai sau vaø ñoái vôùi gia ñình, xaõ hoäi. Töø ñoù, giuùp caùc em xaùc ñònh ñuùng ñoäng cô hoïc taäp vaø coù nhu caàu chieám lónh tri thöùc môùi. 12 2.2 Con ñöôøng hình thaønh höùng thuù: - Höùng thuù ñöôïc hình thaønh töø raát sôùm vaø luùc ñaàu bieåu hieän döôùi daïng toø moø. Ngay töø ñaàu nhöõng naêm ñaàu tieân, treû ñaõ bò loâi cuoán bôûi nhöõng maøu saéc saëc sôû, saùng choùi, nhöõng tieáng ñoäng maïnh vaø söï di chuyeån cuûa ñoái töôïng neân caùc em raát thích tieáp xuùc vôùi noù. - Khi lôùn leân caùc em coøn bò loâi cuoán vaøo coâng vieäc, ngoaøi yù toø moø coøn coù yù nghóa saâu hôn laø caùc em ñaõ yù thöùc ñöôïc mình neân laøm gì? Trong thôøi gian naøy, höùng thuù cuûa löùa tuoåi seõ bò chi phoái coù moät soá thích laøm caùi naøy, coù moät soá thích laøm caùi kia. Ñoái vôùi hoïc sinh caáp hai, do coù nhieàu moân hoïc khaùc nhau vaø coù nhieàu giaùo vieân höôùng daãn giaûng daïy cho neân caùc em raát luùng tuùng trong quaù trình löïa choïn moân naøo phuø hôïp hay xaùc ñònh ñöôïc moân naøo mình thích nhaát. Do ñoù, giaùo vieân ñoùng vai troø raát quan troïng trong vieäc hình thaønh höùng thuù, hình thaønh taâm lyù say meâ hoïc taäp cho hoïc sinh. - Neáu hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa hoïc sinh ñöôïc toå chöùc nghieâm tuùc vaø coâng taùc giaùo duïc ñöôïc tieán haønh moät caùch coù heä thoáng thì höùng thuù cuûa hoïc sinh coù theå trôû thaønh moät noäi dung beàn vöõng trong nhaân caùch cuõng nhö aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån tö duy, töï löïc cuûa hoïc sinh. - Nhìn chung, höùng thuù ñöôïc hình thaønh töø caùc con ñöôøng sau: + Hình thaønh höùng thuù hoïc taäp baèng nhöõng con ñöôøng ña daïng: thoâng qua hoaït ñoäng ña daïng cuûa con ngöôøi thöôøng mang ñeán keát quaû giaùo duïc cao hôn laø toå chöùc hoaït ñoäng ñôn ñieäu laøm cho hoïc sinh nhaøm chaùn (Phöông phaùp giaûng daïy theo kieåûu truyeàn thoáng thaày ñoïc troø ghi). + Hoaït ñoäng tröïc tieáp: seõ mang ñeán höùng thuù nhieàu hôn. Ñoái vôùi moân ñòa lyù, laø moân hoïc môùi meõ ñoái vôùi caùc em lôùp 6, coù nhieàu ñònh nghóa môùi, vaán ñeà 13 môùi caàn ñöôïc hieåu taän töôøng ñeå laøm tieàn ñeà cho caùc lôùp sau. Do ñoù, neáu ñöôïc ñöa nhöõng vaán ñeà ñoù öùng duïng vaøo thöïc teá seõ laøm cho caùc em hieåu toát hôn, coù caûm höùng hoïc toát hôn. Ñòa lyù 6 coù raát nhieàu hieän töôïng xaõy ra maø trong thöïc teá coù lieân quan, neáu giaùo vieân bieát vaän duïng toát thì tieát daïy seõ sinh ñoäng hôn. + Saùch vôõ cuõng laø moät trong nhöõng nguoàn gaây höùng thuù hoïc taäp cho hoïc sinh. Noù seõ laø ngöøôi baïn thaân thieát ñoái vôùi caùc em, laø moät phöông tieän giuùp caùc em töï hoïc, töï giaùo duïc, giuùp caùc em töï giaûi quyeát nhieàu ñieàu maø baûn thaân caàn tìm hieåu, thoûa maõn söï toø moø. + Ngoaøi ra coøn coù nhieàu yeáu toá taùc ñoäng gaây höùng thuù cho hoïc sinh nhö laø trình ñoä, tö caùch, caùch truyeàn ñaït cuûa giaùo vieân. Chính thaùi ñoä, cöû chæ leân lôùp cuûa thaày coâ seõ taïo neân höùng thuù hoïc taäp cho hoïc sinh. Qua keát quaû ñieàu tra cho thaáy, soá hoïc sinh höùng thuù hoïc taäp ñoái vôùi töøng boä moân raát khaùc nhau maø nguyeân nhaân chính laø giaùo vieân boä moân. Neáu giaùo vieân naøo coù caùch gaây höùng thuù toát, taïo thieän caûm ñoái vôùi hoïc sinh thì tieát daïy cuûa hoïc sinh ñaït hieäu quaû cao vaø ngöôïc laïi, khi hoïc sinh ñaõ caûm thaáy “gheùt” moät giaùo vieân naøo ñoù roài thì chaát löôïng hoïc moân aáy seõ khoâng cao. + Beân caïnh caùc yeáu toá treân thì baïn beø, ngöôøi thaân cuõng goùp phaàn quan troïng vaøo quaù trình giaùo duïc. Coù nhöõng em thích hoïc töø baïn beø hay söï ñoäng vieân cuûa ngöôøi thaân. Noùi chung, caùc em seõ coù söùc maïnh hoïc taäp hôn khi coù söï quan taâm ñoäng vieân töø baïn beø, ngöôøi thaân trong gia ñình vaø chaùn hoïc khi baïn beø, gia ñình ngöôøi thaân ruoàng boû. Töø ñoù ta thaáy ngheä thuaät giaùo duïc chính laø ngheä thuaät ñieàu khieån, hình thaønh vaø phaùt trieån höùng thuù naêng löïc con ngöôøi. Giaûng daïy vaø giaùo duïc toát laø ñieàu kieän quyeát ñònh söï hình thaønh höùng thuù, nhöõng ngöôøi gaàn guõi xung quanh ñaëc bieät laø baïn beø, ngöôøi thaân, cha meï… cuõng coù vai troø voâ cuøng quan troïng. Tuy nhieân töø 14 nhöõng cô sôû khoa hoïc cuûa nhöõng con ñöôøng hình thaønh höùng thuù ta thaáy con ñöôøng chuû yeáu laø hoaït ñoäng giaûng daïy vaø hoïc taäp cuûa thaày vaø troø. Chính trong hoaït ñoäng hoïc taäp hình thaønh roõ neùt höùng thuù cuûa hoïc sinh. Cuï theå nhö: * Ñoái vôi giaùo vieân : - Taïo söï ngaïc nhieân vôùi ñoái töôïng- söï kieän môùi, taïo höùng thuù chôø ñôïi ñeå bieát caùi môùi.. do caùc em coù tính toø moø. - Chính xaùc hoùa nhöõng quan nieäm trong ñôøi soáng ñeå hoïc sinh thaáy ñöôïc caùi môùi. - Tìm hieåu._.