Tiểu luận Phương pháp luận sáng tạo khoa học

SÁNG TẠO TRONG KHOA HỌC ··················································································································· 2 I. Khoa học sáng tạo ··························································································· 2 II. Khái niệm về tư duy sáng tạo và phương pháp luận sáng tạo ························· 3 1. Tư duy sáng tạo······················································································ 3 2. Khái niệm về phương pháp luận sáng tạo ··············································· 3 III. Phương Pháp nghiên cứu sáng tạo Khoa học ················································ 4 1. Những bước cơ bản trong NCKH ··························································· 4 2. Phương pháp nghiên cứu sáng tạo khoa học ··········································· 5 2.1 Phương pháp trực tiếp ······································································ 5 2.2 Phương pháp gián tiếp ······································································ 6 C. GIỚI THIỆU MÁY TÍNH BẢNG ·········································································· 9 I. Định nghĩa ······································································································ 9 II. Phân loại ·······································································································10 III. Lý do sử dụng ·····························································································12 IV. Những nguyên tắc sáng tạo trong Tablet ·····················································14 D. MẠNG XÃ HỘI ······································································································ 18 I. Định nghĩa ·····································································································18 II. Lý thuyết mạng xã hội ··················································································18 III. Những nguyên tắc sáng tạo trong mạng xã hội ············································19 E. DỰ ĐOÁN HƯỚNG PHÁT TRIỂN CÓ THỂ CỦA TABLET VÀ MẠNG XÃ HỘI TRONG TƯƠNG LAI ················································································ 22 I. Tablet·············································································································22 II. Mạng xã hội··································································································24 TÀI LIỆU THAM KHẢO ·························································································· 25 1 A. ĐẶT VẤN ĐỀ Ngày nay, nhân loại đã và đang trải qua ba làn sóng (hay gọi cách khác là cuộc cách mạng) thay đổi vĩ đại-theo Alvin Toffler. Làn sóng thứ nhất đã diễn ra vào khoảng 3000 năm trước công nguyên ứng với việc chuyển đổi từ xã hội săn bắt và hái lượm sang xã hội nông nghiệp. Làn sóng thứ hai xuất hiện cùng với cuộc cách mạng công nghiệp trong thế kỷ 18. Từ giữa thế kỷ 20, với sự phát triển của mạnh mẽ của kỹ thuật máy tính và các mạng lưới truyền thông hiện đại, con người đã chuyển dịch từ kỷ nguyên công nghiệp sang kỷ nguyên thông tin khởi đầu cho làn sóng thứ ba. Nhưng mới đây, giới khoa học cho rằng tiếp theo những đợt sóng trên, làn sóng phát triển thứ tư của nhân loại sẽ là làn sóng tập trung vào sự sáng tạo với tính đặc trưng của công nghệ tạo ra ý tưởng (Ideas Engineering) và công cụ đưa ra các khái niệm mới (Concepter). Với văn minh làn sóng thứ tư, thế kỷ 21 sẽ là thế kỷ trí tuệ. Khi đó, sự cạnh tranh trên thế giới càng ngày càng sẽ là cạnh tranh chất xám sáng tạo chứ không phải theo lối chụp giựt, trả lương rẻ hay do có được nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào, có được vị trí địa lý thuận tiện... Vì thế, làn sóng thứ tư đang tràn vào tâm thức chuyên gia, tầng lớp tri thức và giới doanh nghiệp thức thời - những người mà với họ tương lai một xã hội sáng tạo sẽ bùng nổ và ngự trị tất cả. Cùng với sự phát triển của công nghệ số, kỉ nguyên CNTT đã có những sự phát triển vượt bậc trong tất cả các lĩnh vực. Các thiết bị số cũng ngày càng được phát triển để đáp ứng được sự phát triển của công nghệ. Chính vì thế, việc đẩy mạnh nghiên cứu sáng tạo khoa học, đặc biệt là trong lĩnh vực CNTT sẽ là một bước tiến và góp phần đáng kể cho sự phát triển của xã hội trong tương lai. 2 B. GIỚI THIỆU PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU SÁNG TẠO TRONG KHOA HỌC I. KHOA HỌC SÁNG TẠO Hoạt động sáng tạo gắn liền với lịch sử tồn tại và phát triển của xã hội loài người. Từ việc tìm ra lửa, chế tạo công cụ bằng đá thô sơ... đến việc sử dụng năng lượng nguyên tử, chinh phục vũ trụ..., hoạt động sáng tạo của loài người không ngừng được thúc đẩy. Sáng tạo không thể tách rời khỏi tư duy - hoạt động bộ não của con người. Chính quá trình tư duy sáng tạo với chủ thể là con người đã tạo các giá trị vật chất, tinh thần, các thành tựu vĩ đại về mọi mặt trong cuộc sống và tạo ra nền văn minh nhân loại. Ý định "khoa học hóa tư duy sáng tạo" có từ lâu. Nhà toán học Hy Lạp Pappos, sống vào thế kỷ III, gọi khoa học này là Ơristic (Heuristics). Theo quan niệm lúc bấy giờ, Ơristic là khoa học về các phương pháp và quy tắc làm sáng chế, phát minh trong mọi lĩnh vực khoa học, kỹ thuật, văn học, nghệ thuật, chính trị, triết học, toán, quân sự... Do cách tiếp cận quá chung và không có nhu cầu xã hội cấp bách, Ơristic bị quên lãng cho đến thời gian gần đây. Cùng với cuộc cách mạng KHKT, số lượng bài toán phức tạp mà loài người cần giải quyết tăng nhanh, đồng thời yêu cầu thời gian phải giải được chúng rút ngắn lại. Trong khi đó không thể tăng mãi phương tiện và số lượng người tham gia giải bài toán. Thêm nữa, cho đến nay và trong tương lai khá xa sẽ không có công cụ nào thay thế được bộ óc tư duy sáng tạo. Ngưòi ta đã nhớ lại Ơristic và phát triển tiếp để tìm ra cách tổ chức hợp lý, nâng cao năng suất, hiệu quả quá trình tư duy sáng tạo - quá trình suy nghĩ giải quyết vấn đề và ra quyết định trong mọi lĩnh vực không riêng gì khoa học kỹ thuật. Trên con đường phát triển và hoàn thiện, KHOA HỌC SÁNG TẠO (Heuristics, Creatology) tách ra thành một khoa học riêng, trong mối tương 3 tác hữu cơ với các khoa học khác (có đối tượng nghiên cứu, hệ thống các khái niệm kiến thức riêng, cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu riêng...) II. KHÁI NIỆM VỀ TƯ DUY SÁNG TẠO VÀ PHƯƠNG PHÁP LUẬN SÁNG TẠO 1. TƯ DUY SÁNG TẠO Là chủ đề của một lĩnh vực nghiên cứu còn mới. Nó nhằm tìm ra các phương án, biện pháp thích hợp để kích hoạt khả năng sáng tạo và để đào sâu rộng khả năng tư duy của một cá nhân hay một tập thể cộng đồng làm việc chung về một đề tài hay lĩnh vực. Ứng dụng chính của bộ môn này là giúp cá nhân hay tập thể thực hành nó tìm ra các phương án, các lời giải từ một phần đến toàn bộ cho các vấn đề nan giải. Các vấn đề này không chỉ giới hạn trong ngành nghiên cứu khoa học kỹ thuật mà nó có thể là một trong các ngành khác như chính trị, kinh tế, xã hội, nghệ thuật, và trong các tìm tòi phát minh sáng chế. 2. KHÁI NIỆM VẾ PHƯƠNG PHÁP LUẬN SÁNG TẠO Nói một cách ngắn gọn, "PHƯƠNG PHÁP LUẬN SÁNG TẠO" (Creativity Methodologies) là bộ môn khoa học có mục đích xây dựng và trang bị cho mọi người hệ thống các phương pháp, các kỹ năng thực hành tiên tiến về suy nghĩ để giải quyết vấn đề và ra quyết định một cách sáng tạo, về lâu dài, tiến tới điều khiển được tư duy. "PHƯƠNG PHÁP LUẬN SÁNG TẠO" là phần ứng dụng của khoa học rộng lớn hơn, mới hình thành và phát triển trong thời gian gần đây : KHOA HỌC SÁNG TẠO (Creatology). Theo các nhà nghiên cứu, khoa học này ứng với "làn sóng thứ tư" trong quá trình phát triển của loài người, sau nông nghiệp, công nghiệp và tin học. Làn sóng thứ tư ứng với Creatology (hay còn gọi là thời đại hậu tin học) chính là sự nhấn mạnh vai trò chủ thể tư duy sáng tạo của loài người trong thế kỷ XXI. 24 II. MẠNG XÃ HỘI Mạng xã hội quả thực là một đề tài đang rất nóng hiện nay. Tương lai của nó chắc chắn sẽ có những phát triển vượt bật. Với kho cơ sở dữ liệu phong phú, sự tương tác cao với người dùngnó đang dần trở nên điểm nóng thu hút sự chú ý của nhiều lĩnh vực tập trung vào mạng xã hội. Tương lai của mạng xã hội cũng có thể dự đoán thông qua những đặc tính của nó như tính tương tác, kết nối. Trong tương lai không xa, mạng xã hội sẽ len lõi đến mọi mặt của cuộc sống thực từ những mảng nhỏ trong cuộc sống như sinh hoạt, học tập, giải trí, việc làm đến những mảng lớn của xã hội như chính trị, văn hóa, kinh tế, khoa họcĐó là tương lai mà ta có thể dễ dang nhận ra. Với tầm ảnh hưởng lớn của nó thì tương lai chắc chắn sẽ là một nhân tố chính của sự phát triển của xã hội. Nhưng đó chắc chắn sẽ là một tương lai xa vì nó cần phải có thời gian xây dựng. Nhưng tương lai gần của nó chính là về mặt công nghệ thì mạng xã hội trực tuyến hiện nay sẽ nhanh chóng trở thành mạng xã hội di động trong tương lai gần. Điều đó có thể thấy được trong viễn cảnh trước mắt. Còn tương lai xa hơn thì nó sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Nhưng có thể kết luận rằng, trong tương lai dù gần hay xa thì mạng xã hội sẽ có những vị trí, khả năng nhất định ảnh hưởng tới xu hướng của công nghệ của cả một xã hội. 25 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Sides bài giảng môn ‘‘PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC TRONG TIN HỌC’’ – GS.TSKH Hoàng Kiếm. 2. Phương pháp luận sáng tạo và đổi mới (quyển 1 của bộ sách ‘‘sáng tạo và đổi mới’‘), Phan Dũng, Trung tâm sáng tao KHKT (TSK), TpHCM 2004. 3. Sổ tay sáng tạo: Các thủ thuật (nguyên tắc) cơ bản, Phan Dũng, Uy ban Khoa Học và Kỹ Thuật TpHCM 1992. 4. Phương Pháp Luận Nghiên Cứu Khoa Học, Vũ Cao Đàm, NXB Khoa Học và Kỹ Thuật, 1999. 5. Giải bài toán trên máy tính như thế nào? GS.TSKH Hoàng Kiếm, NXB Giáo Dục, Năm 2003. Website tham khảo: 1. 2. 3. A%A1ng_x%C3%A3_h%E1%BB%99i 4. h%E1%BB%99i/khai-niem-chung-ve-mang-xa-hoi.html 5.