Tiến trình hội nhập kinh tế của Việt Nam - Thực trạng & Giải pháp

Lêi nãi ®Çu PhÇn 1: T¸c ®éng cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®èi víi c¸c quèc gia 1. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 2. T¸c ®éng cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®èi víi c¸c quèc gia PhÇn 2: TiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam 1. Giai ®o¹n ®Çu 2. N¨m 2003 PhÇn 3: Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p 1. Thùc tr¹ng 2. Gi¶i ph¸p KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o Trang 3 3 4 6 6 7 12 12 15 18 19 Lêi nãi ®Çu Trong nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû 20, quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc trªn thÕ giíi b­íc vµo mét giai ®o¹n míi - giai ®o¹n toµn cÇu ho¸ (globalization) - xu thÕ tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thÕ giíi mµ chñ nghÜa t­ b¶n chi phèi trong nhiÒu thÕ kû võa qua. Toµn cÇu ho¸ diÔn ra theo quy luËt thèng nhÊt vµ m©u thuÉn vÒ lîi Ých gi÷a c¸c quèc gia víi nhau vµ lîi Ých chung toµn thÕ giíi. Xu h­íng c¹nh tranh trong sù hîp t¸c, ®èi ®Çu sang ®èi tho¹i trë nªn phæ biÕn. Trong bèi c¶nh ®ã, Mü trë thµnh mét siªu c­êng nhê nh÷ng lîi thÕ tËn dông trong c¸c cuéc chiÕn tranh tr­íc ®ã vµ gÇn nh­ gi÷ vÞ thÕ ®éc t«n (sau khi khèi §«ng ¢u sôp ®æ) víi tham väng b¸ chñ toµn cÇu nh­ng vÊp ph¶i sù ph¶n øng vµ c¹nh tranh cña c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn còng nh­ c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn (LDCs). V× thÕ, quan hÖ kinh tÕ trªn thÕ giíi diÔn ra rÊt ®a d¹ng tõ quan hÖ song ph­¬ng cho tíi khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ t¹o nªn c¸c liªn kÕt kinh tÕ nh­: c¸c liªn kÕt siªu nhµ n­íc, khu vùc tù do mËu dÞch, ®ång minh thuÕ quan, liªn minh tiÒn tÖ, liªn minh kinh tÕ…(UN vµ c¸c tæ chøc chuyªn ngµnh, WTO, WB, EU, ASEAN, Mencosour…). TÝnh ®a d¹ng nµy thÓ hiÖn ë ®Æc ®iÓm võa liªn kÕt võa ®Êu tranh dùa trªn lîi Ých cña quèc gia vµ quèc tÕ. Ngoµi ra, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ sù bïng næ cña c¸ch m¹ng tin häc ®· t¹o nªn nh÷ng biÕn ®æi lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ x· héi ho¸ lùc l­îng s¶n xuÊt, lµm thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng gÊp béi so víi thêi kú hµng tr¨m n¨m tr­íc ®ã. Khoa häc vµ c«ng nghÖ trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt ®Æc biÖt quan träng, chiÕm phÇn lín trong tû träng trong c¸c s¶n phÈm dÞch vô. V× thÕ, g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ th× vai trß cña nhµ n­íc ngµy cµng ®­îc ®Æc biÖt chó träng nh­ng cßn quan träng h¬n lµ sù ®iÒu phèi cña c¸c liªn kÕt kinh tÕ thÕ giíi nh»m hç trî vµ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ®ång ®Òu gi÷a c¸c quèc gia, c¸c vïng, khu vùc trªn toµn thÕ giíi. Qu¸ tr×nh nµy ®em l¹i nh÷ng c¬ héi còng nh­ c¸c th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi c¸c quèc gia tham gia cuéc ch¬i ®ã. Nã trë thµnh mét xu thÕ kh«ng thÓ c­ìng l¹i ®­îc ®­îc nÕu kh«ng muèn bÞ bá l¹i trong trËt tù kinh tÕ míi cña thÕ giíi. Xu thÕ nµy buéc tÊt c¶ c¸c quèc gia, nÕu muèn ph¸t triÓn, ph¶i chuÈn bÞ vµ tiÕn hµnh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, kh«ng cßn con ®­êng nµo kh¸c ®Ó lùa chän. ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi xu thÕ ®ã. PhÇn 1 T¸c ®éng cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®èi víi c¸c quèc gia Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét thuËt ng÷ míi xuÊt hiÖn trong nhiÒu n¨m trë l¹i ®©y vµ cho tíi nay nh÷ng tranh luËn vÒ kh¸i niÖm nµy vÉn ch­a ®Õn håi ng· ngò. Nh­ng nh×n chung, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®­îc hiÓu lµ sù g¾n kÕt nÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia vµo c¸c tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu mµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn cã sù rµng buéc theo nh÷ng quy ®Þnh cña khèi hay nãi c¸ch kh¸c th× héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh c¸c quèc gia thùc hiÖn m« h×nh kinh tÕ më, tù nguyÖn tham gia vµo c¸c ®Þnh chÕ kinh tÕ vµ tµi chÝnh quèc tÕ, thùc hiÖn thuËn lîi ho¸ vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i, ®Çu t­ còng nh­ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ quèc gia vµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi. §©y võa lµ qu¸ tr×nh hîp t¸c, ®Êu tranh cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh dì bá dÇn kh¸i niÖm “biªn giíi” gi÷a c¸c quèc gia b»ng c¸ch xo¸ bá dÇn c¸c rµo c¶n thuÕ quan, th­¬ng m¹i nh­ c¾t gi¶m thuÕ (thËm chÝ Ên ®Þnh thuÕ suÊt 0%), thùc hiÖn c«ng cuéc ®èi míi, chñ ®éng héi nhËp vµo mét “s©n ch¬i chung” cña céng ®ång quèc tÕ còng nh­ kh¬i th«ng c¸c dßng ch¶y nguån lùc, t¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ tr­êng. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ xu h­íng kh¸ch quan mµ nguyªn nh©n chñ yÕu lµ qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt lan to¶ v­ît qua khái ph¹m vi biªn giíi cña tõng quèc gia. Qu¸ tr×nh nµy g¾n liÒn víi c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c c«ng ty, tËp ®oµn ®a quèc gia t¹o nªn mét sù g¾n kÕt vµ phô thuéc chÆt chÏ gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ riªng lÎ. C¸c c«ng ty, tËp ®oµn ®ã dÇn h×nh thµnh c¸c h×nh thøc ®a së h÷u cã tiÒm n¨ng vÒ tµi chÝnh, kü thuËt, nh©n lùc hïng hËu víi sù trî gióp cña chÝnh phñ th«ng qua ®ñ mäi lo¹i h×nh thøc nh­ tÝn dông, t¹o thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc vµ ®­îc h­ëng rÊt nhiÒu ­u ®·i ®Æc biÖt kh¸c. Khi ®ã, ë nh÷ng n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nµy, tÝnh chÊt x· héi ho¸ tr×nh ®é lùc l­îng s¶n xuÊt rÊt cao vµ lan to¶ sang c¸c n­íc kh¸c, trong khu vùc vµ toµn cÇu dÉn tíi sù giao l­u vµ thóc ®Èy sù giao l­u khiÕn c¸c quèc gia muèn ph¸t triÓn kh«ng cßn con ®­êng lùa chän nµo kh¸c lµ ph¶i më cöa giao l­u víi thÕ giíi. V× thÕ, qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ diÔn ra lµ mét xu h­íng tÊt yÕu. Mäi quèc gia, mét mÆt, kh«ng nh÷ng ph¶i ph¸t huy néi lùc cña chÝnh m×nh, mÆt kh¸c, ph¶i më réng bang giao víi c¸c n­íc trong khu vùc còng nh­ trªn toµn thÕ giíi. Nh×n chung, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ chñ yÕu gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò chñ yÕu nh­: ®µm ph¸n c¾t gi¶m thuÕ quan, gi¶m vµ lo¹i bá hµng rµo phi thuÕ quan, gi¶m bít c¸c h¹n chÕ ®èi víi dÞch vô, c¸c trë ng¹i ®èi víi ®Çu t­ quèc tÕ, ®iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ tiÕn hµnh c¸c chÝnh s¸ch v¨n ho¸, gi¸o dôc… cã tÝnh chÊt toµn cÇu… 2. T¸c ®éng cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ tíi c¸c quèc gia Thùc chÊt, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ sù kÕt hîp gi÷a néi lùc víi ngo¹i lùc, kÕt hîp søc m¹nh cña d©n téc víi søc m¹nh cña thêi ®¹i nh»m b¶o vÖ lîi Ých cña d©n téc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. V× thÕ, ®ßi hái c¸c quèc gia ph¶i tiÕn hµnh x©y dùng nhanh chãng nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc theo h­íng ®éc lËp, tù chñ cã kh¶ n¨ng thÝch øng cao víi nh÷ng biÕn ®éng cña t×nh h×nh quèc tÕ. Tuy vËy, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ l¹i lµ con dao hai l­ìi, nghÜa lµ nã ®em l¹i v« sè c¬ héi ®èi víi nh÷ng quèc gia biÕt tËn dông nh­ c¸c n­íc ph¸t triÓn (DCs), c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi (NICs), nh­ng l¹i t¹o ra v« vµn th¸ch thøc, khã kh¨n ®èi víi c¸c quèc gia kÐm ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn (LDCs). NÕu nh×n nhËn thùc tÕ, th× tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã thÓ lµm cho mét sè quèc gia giµu lªn trong khi mét sè n­íc kh¸c l¹i nghÌo ®i vµ thËm chÝ, trong ph¹m vi mét n­íc còng cã ¶nh h­ëng theo chiÒu h­íng ng­îc chiÒu ®ã trong tõng bé phËn d©n c­. Nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cã thÓ kÓ ®Õn lµ g©y x¸o trén quan hÖ kinh tÕ ®· h×nh thµnh trong nÒn kinh tÕ cña tõng n­íc, t¹o ra sù canh tranh kh«ng lµnh m¹nh gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn vµ thËm chÝ cßn g©y ra sù chia c¾t c¸c thÞ tr­êng thÕ giíi, h×nh thµnh c¸c nhãm côc bé… §iÒu nµy chóng ta cã thÓ minh chøng phÇn nµo b»ng vÝ dô ®¬n gi¶n nh­ Mü vµ Liªn minh ch©u ¢u (EU), tuy cã kh¶ n¨ng vµ trªn thùc tÕ ®· tiÕn hµnh héi nhËp rÊt tèt, ®· buéc nh÷ng quèc gia nghÌo h¬n ph¶i héi nhËp vµo m×nh trong khi vÉn duy tr× møc ®é b¶o hé ®èi víi hµng n«ng s¶n cña hä, cho dï ®©y l¹i lµ thÕ m¹nh cña c¸c n­íc LDC. ChØ cã mét ®iÒu mµ ai còng thÊy ®­îc lµ tÊt c¶ quèc gia ®Òu xuÊt ph¸t tõ lîi Ých kinh tÕ cña chÝnh hä. VËy th×, cã thùc sù c«ng b»ng khi tham gia vµo s©n ch¬i chung ®ã? Theo nhËn ®Þnh cña nhiÒu chuyªn gia kinh tÕ quèc tÕ, hiÖn nay, c¸c n­íc giµu ®· thµnh c«ng trong viÖc thiÕt lËp cuéc ch¬i vµ thËm chÝ hä cßn ®Æt ra luËt ch¬i buéc c¸c quèc gia kh¸c ph¶i tu©n theo. Mµ cô thÓ nh÷ng n­íc ®ã lµ NhËt, Mü vµ c¸c quèc gia T©y ¢u. Hä ®· thµnh c«ng trong viÖc gì bá dÇn c¸c rµo c¶n ®èi víi nh÷ng n­íc nghÌo h¬n, buéc nh÷ng n­íc nµy ph¶i ®Ó cho hµng ho¸ vµ dÞch vô cña hä trµn vµo thÞ tr­êng cña m×nh nh­ng vÉn thµnh c«ng trong viÖc b¶o hé nh÷ng ngµnh trong n­íc yÕu thÕ h¬n so víi nh÷ng n­íc nghÌo. VËy ®ã cã ph¶i lµ sù bÊt c«ng? DÉu biÕt lµ thÕ, nh­ng c¸c quèc gia kia kh«ng thÓ kh«ng tu©n theo vµ cè g¾ng ®¹t ®­îc môc tiªu tèi thiÓu mµ m×nh ®Ò ra. §iÒu ®ã cã nghÜa r»ng, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ tÊt yÕu, kh«ng thÓ phñ nhËn vµ vÊn ®Ò ®Æt ra chØ lµ c¸c n­íc sÏ tËn dông c¬ héi nµy ra sao? Nãi thÕ kh«ng ph¶i héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ kh«ng cã mÆt tÝch cùc cña nã. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ gióp c¸c quèc gia ph¸t triÓn nhanh lùc l­îng s¶n xuÊt, t¹o nªn sù æn ®Þnh trong quan hÖ gi÷a c¸c n­íc, khai th¸c cã hiÖu qu¶ lîi thÕ so s¸nh, ph¸t triÓn c¸c quan hÖ th­¬ng m¹i, xuÊt nhËp khÈu, tiÕp cËn víi nÒn kinh tÕ tri thøc, thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ, thu hót m¹nh vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, chuyÓn dÞch c¬ cÊu hîp lý, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, phóc lîi x· héi... mét c¸ch tèi ­u. Tuy r»ng, hiÖn nay, chØ cã Mü vµ mét sè n­íc ph¸t triÓn ®· b­íc sang nÒn kinh tÕ ®ã. Nh÷ng tr­êng hîp ®iÓn h×nh nhÊt cho nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ lµ c¸c n­íc NICs (New Industrilized Countries) vµ hiÖn h÷u nhÊt lµ Trung Quèc. HiÖn nay, theo sè liÖu thèng kª th× Trung Quèc ®· v­ît qua NhËt B¶n vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu ®iÖn tö vµ kü thuËt cao vµo thÞ tr­êng Mü vµ thu hót ®­îc gÇn 80% tæng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (FDI) vµo ch©u ¸. §ã míi chØ lµ nh÷ng sè liÖu ®¬n gi¶n vÒ kÕt qu¶ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña Trung Quèc trong thêi gian trë l¹i ®©y. Nh­ vËy, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ tÊt yÕu vµ c¸c quèc gia trªn toµn thÕ giíi kh«ng thÓ kh«ng tham gia. Nh÷ng t¸c ®éng mµ nã mang l¹i lµ v« cïng to lín, tuy phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè bªn trong, bªn ngoµi, nh­ng ¶nh h­ëng tíi mu«n mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi cña bÊt kú quèc gia nµo trªn thÕ giíi. phÇn 2 TiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ë ViÖt Nam 1. Giai ®o¹n ®Çu Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ViÖt Nam tiÕp tôc tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ trªn nhiÒu lÜnh vùc vµ ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ. Do ph¶i tr¶i qua h¬n 30 n¨m chiÕn tranh, nÒn kinh tÕ cña chóng ta cã xuÊt ph¸t ®iÓm rÊt thÊp. Ngoµi ra, nh÷ng thiÕu sãt, sai lÇm trong chØ ®¹o ph¸t triÓn kinh tÕ, duy tr× nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu trong thêi gian dµi lµm cho ViÖt Nam r¬i vµo cuéc khñng ho¶ng trÇm träng, uy tÝn cña §¶ng bÞ gi¶m sót nghiªm träng trong nh÷ng n¨m tr­íc khi tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc (1986). Bëi vËy, th¸ng 12/1986, §¹i héi §¶ng 6 cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam ®· ®Ò ra ®­êng lèi ®æi míi kinh tÕ tËp trung vµo xo¸ bá c¬ chÕ bao cÊp, chuyÓn sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Giai ®o¹n 1986 – 1990 lµ giai ®o¹n s¶n xuÊt ®­îc phôc hæi, kinh tÕ t¨ng tr­ëng vµ ®iÒu quan träng h¬n c¶ lµ chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ míi cho dï vÉn cßn tµn d­ cña c¬ chÕ cò tr­íc khi khèi §«ng ¢u tan r·. B­íc ®ét ph¸ ®¸ng kÓ tiÕn tíi qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam vµo th¸ng 6/1991, §¹i héi 7 cña §¶ng ®· tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ thµnh qu¶ ®æi míi vµ tiÕp tôc ®Ò ra chÝnh s¸ch ®èi ngoµi phï hîp víi xu thÕ cña thÕ giíi lµ ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ quèc tÕ nh»m t¹o thÕ vµ lùc, ®ång thêi chuÈn bÞ cho thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi trong thêi kú ®æi míi. §©y chÝnh lµ nh÷ng quyÕt s¸ch v« cïng ®óng ®¾n, mét mÆt, gióp ViÖt Nam tho¸t khái sù khñng ho¶ng trÇm träng vµ mÆt kh¸c, t¹o c¬ së cho giai ®o¹n ph¸t triÓn míi còng nh­ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®­a ®Êt n­íc ®i lªn víi chiÕn l­îc “æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Õn n¨m 2000”. Giai ®o¹n 1991 - 1996 ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu c¬ b¶n nh­ c¬ chÕ qu¶n lý ®· thay ®æi c¨n b¶n, kinh tÕ quèc doanh gi÷ vai trß chñ ®¹o, nÒn kinh tÕ ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng cao (b×nh qu©n 8,2%), ®¹t kû lôc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 50%/n¨m, tõng b­íc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®Èy lïi l¹m ph¸t vµ ®Æc biÖt t¨ng c­êng kinh tÕ ®èi ngo¹i. Trong giai ®o¹n nµy, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö, ViÖt Nam cã quan hÖ b×nh th­êng víi tÊt c¶ c¸c n­íc, c¸c trung t©m chÝnh trÞ lín trªn thÕ giíi. §Æc biÖt, 7/1995, ®¸nh dÊu sù tÝch cùc héi nhËp cña ViÖt Nam b»ng b­íc ngoÆt trë thµnh thµnh viªn cña HiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ (ASEAN). Cïng th¸ng nµy, ViÖt Nam vµ EU ®· ký HiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c kinh tÕ th­¬ng m¹i vµ khoa häc kü thuËt, ®ång thêi b×nh th­êng ho¸ quan hÖ th­¬ng m¹i víi Mü vµ tiÕn hµnh nép ®¬n gia nhËp DiÔn ®µn Hîp t¸c Kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC) vµ Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO). §Õn cuèi n¨m 1996, ViÖt Nam chÝnh thøc quan hÖ víi trªn 120 n­íc, tæng vèn ODA giµnh cho chóng ta ®¹t møc 8,53 tû USD…. Th¸ng 6/1996, §¹i héi §¶ng 8 kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m mét lÇn n÷a ®æi míi kinh tÕ toµn diÖn vµ ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Giai ®o¹n nµy ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· vµ ®ang tiÕn hµnh c¶i c¸ch m«i tr­êng ph¸p lý cho héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh­ LuËt Doanh nghiÖp, LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi söa ®æi, c¶i c¸ch doanh nghiÖp nhµ n­íc, c¶i c¸ch hÖ thèng tµi chÝnh cho phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, tiÕp tôc thùc hiÖn c¸c cam kÕt héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc… §©y chÝnh lµ nh÷ng ®­êng lèi chØ ®¹o hÕt søc s¸ng suèt cña §¶ng ta, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng XHCN, ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ ®èi ngo¹i, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. TiÕp tôc ph¸t huy nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc, §¹i héi §¶ng 9 ®· th«ng qua ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 2001 - 2010 nh»m x©y dùng ViÖt Nam “d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh” theo ph­¬ng ch©m “ViÖt Nam s½n sµng lµm b¹n, lµ ®èi t¸c tin cËy víi tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi trªn nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp chñ quyÒn vµ toµn vÑn l·nh thæ, b×nh ®¼ng cïng cã lîi, kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé, cïng phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn”, ®Æt môc tiªu vÒ c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i vµo n¨m 2020. §ång thêi kh«ng ngõng ®Èy m¹nh vÞ thÕ cña ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ, g¾n chÆt nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ víi chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ… Trªn tinh thÇn ®ã, b¶n Ph­¬ng h­íng, NhiÖm vô kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 5 n¨m 2001 - 2005 x¸c ®Þnh môc tiªu t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh, bÒn v÷ng, æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, t¨ng c­êng kÕt cÊu h¹ tÇng, gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ trËt tù an toµn x· héi, b¶o vÖ ®éc lËp chñ quyÒn… Cô thÓ ho¸ víi môc tiªu ®Æt ra, kinh tÕ ViÖt Nam ph¶i ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m ®¹t 7,5%, gÊp ®«i so víi n¨m 1995, kim ng¹ch xuÊt khÈu phÊn ®Êu ®¹t møc t¨ng 16%/n¨m, t¨ng dÇn tû träng c«ng nghiÖp kho¶ng 38 - 39% , ngµnh dÞch vô 41 - 42%, ngµnh n«ng, l©m ng­ nghiÖp 20 - 21%. §Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªu ®ã, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trë nªn v« cïng cÇn thiÕt nh»m tranh thñ sù hç trî quèc tÕ còng nh­ thu hót m¹nh ®Çu t­, hîp t¸c cña n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam, ®ång thêi kh«ng ngõng chñ ®éng héi nhËp cã hiÖu qu¶. 2. N¨m 2003 Lµ n¨m mµ ViÖt Nam ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. §Çu tiªn ph¶i kÓ ®Õn thµnh c«ng cña vßng ®µm ph¸n thø 7 gia nhËp tæ chøc WTO diÔn ra vµo th¸ng 12 n¨m 2003 mµ thÕ giíi ®¸nh gi¸ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc trong chÝnh s¸ch kinh tÕ lµm c¬ së cho kÕt ho¹ch vµ quyÕt t©m gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i toµn cÇu nµy vµo n¨m 2005 theo dù kiÕn. Qu¸ tr×nh gia nhËp WTO cña ViÖt Nam cã thÓ kh¼ng ®Þnh lµ gian nan vµ kiªn tr× tr¶i qua gÇn 10 n¨m kÓ tõ lÇn ®Çu tiªn nép ®¬n vµo n¨m 1995. Sau ®©y lµ tiÕn tr×nh cña ViÖt Nam tiÕn tíi gia nh©p WTO: 1995: Nép ®¬n xin gia nhËp WTO 8 - 1996: Cung cÊp cho WTO vÒ chÕ ®é ngo¹i th­¬ng 7 - 1998: TiÕn hµnh phiªn häp ®a ph­¬ng ®Çu tiªn víi Ban c«ng t¸c vÒ sù minh b¹ch ho¸ c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i 12 - 1998: Häp ®a ph­¬ng lÇn thø hai 7 - 1999: Häp ®a ph­¬ng lÇn thø ba 11 - 2000: Häp ®a ph­¬ng lÇn thø t­ vÒ sù minh b¹ch chÝnh s¸ch kinh tÕ th­¬ng m¹i 4 - 2002: Häp phiªn ®a ph­¬ng lÇn thø n¨m (phiªn ®Çu tiªn vÒ më cöa thÞ tr­êng) 5 - 2003: Phiªn thø s¸u tiÕp tôc ®¸m ph¸n vÒ më cöa thÞ tr­êng 12 - 2003: Häp phiªn thø 7. NÕu lµ thµnh viªn cña WTO, m«i tr­êng kinh doanh cña ViÖt Nam sÏ ®­îc c¶i thiÖn tèt h¬n rÊt nhiÒu. Bëi v×, tæ chøc nµy hiÖn cã tíi 148 thµnh viªn, hµng ho¸ xuÊt khÈu cña hä chiÕm tíi 97% tæng doanh thu xuÊt khÈu trªn toµn thÕ giíi. ViÖt Nam sÏ ®­îc h­ëng c¸c møc thuÕ thÊp h¬n nhiÒu so víi hiÖn nay khi xuÊt khÈu hµng ho¸ sang c¸c n­íc thµnh viªn. V× thÕ, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ lín h¬n vµ cã nhiÒu c¬ héi tiªu thô s¶n phÈm h¬n. §Æc biÖt, trong tr­êng hîp cã tranh chÊp ph¸p lý, ViÖt Nam cã thÓ dùa vµo c¸c nguyªn t¾c cña tæ chøc nµy ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh. Do WTO lµ tæ chøc cã nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh, cho nªn khi gia nhËp tæ chøc nµy th× ViÖt Nam ph¶i kh«ng ngõng c¶i tæ nÒn kinh tÕ trong n­íc vµ tiÕn hµnh c¸c b­íc chuÈn bÞ héi nhËp cho thËt tèt. Ngoµi ra, 2003 lµ n¨m thø hai mµ chóng ta thùc hiÖn HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú (BTA) víi nh÷ng kÕt qu¶ lµm tho¶ m·n yªu cÇu cña c¶ hai bªn. Chóng ta ®· tiÕn hµnh thùc hiÖn c¸c cam kÕt ®Èy m¹nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i tõ cÊp bé ®Õn c¸c doanh nghiÖp, lµm cho toµn bé c¸c bé phËn cÊu thµnh trong nÒn kinh tÕ hiÓu ®­îc nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra vµ tÇm quan träng cña héi nhËp kinh tÕ. §ång thêi, chóng ta còng tÝch cùc tham gia c¸c cuéc ®µm ph¸n vµ ký kÕt hîp ®Þnh th­¬ng m¹i víi rÊt nhiÒu quèc gia nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. ViÖt Nam ®· ký hiÖp ®Þnh khung víi Mü vÒ hµng kh«ng vµ ®ang chuÈn bÞ mëi ®­êng bay trùc tiÕp vµ tiÕn hµnh thµnh lËp Trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i t¹i thñ ®« tµi chÝnh n­íc Mü (New York). Tuy vËy, n¨m 2003, chóng ta ph¶i chÞu nhiÒu søc Ðp ®¸ng kÓ nh­ h¹n ng¹ch hµng dÖt nay, vô kiÖn c¸ da tr¬n (catfish), t«m v.v… Dï vËy, ®©y chÝnh lµ th¸ch thøc mµ chóng ta ph¶i ®æi mÆt vµ v­ît qua, ®ång thêi, kh¼ng ®Þnh ®­îc lîi thÕ so s¸nh mét sè mÆt hµng cña ta khi xuÊt sang thÞ tr­êng B¾c Mü nãi chung vµ Mü nãi riªng. Cô thÓ, Mü dµnh cho hµng dÖt may ViÖt Nam kho¶ng 1,7 tû USD, tæng kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu ®· ®¹t tíi 4 tû USD so víi 2,8 tû cña n¨m 2002 gãp phÇn vµo t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu chung trªn 20% vµ sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá (theo quy ®Þnh cã tæng sè vèn ®¨ng ký d­íi 10 tû ®ång vµ sè l­îng nh©n c«ng d­íi 300 ng­êi). Sau ®©y lµ sè liÖu thèng kª th­¬ng m¹i trªn mét sè lÜnh vùc chÝnh cña n¨m 2003: XUẤT KHẨU HÀNG HOÁ 1. Kết quả ¦ớc đạt 19.870 triệu USD, tăng 7,4% so với kế hoạch phấn đấu cả năm (18,5 tỷ USD), tăng 18,9% so với cùng kỳ năm 2002; trong đó, các doanh nghiệp 100% vốn trong nước đạt 9.906 triệu USD, tăng 12,1%, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đạt 9.964 triệu USD, tăng 26,6%. 2. Nhận định tình hình và nguyên nhân 2003 là năm có kim ngạch cao nhất từ trước đến nay, nhưng về tốc độ chỉ cao nhất trong 3 năm trở lại đây (năm 2000 tăng 25,3%, năm 2001 tăng 4%, năm 2002 tăng 11,2%) và vượt xa mục tiêu Quốc hội đề ra (11%). Kết quả kim ngạch và tốc độ tăng trưởng từng tháng so với cùng kỳ năm 2002 như sau: T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12 Kim ngạch (tỷ USD) 1,77 1,29 1,60 1,61 1,8 1,68 1,78 1,68 1,58 1,65 1,54 1,70 Tăng trưởng (%) 61,5 44,4 26,4 22,7 24,9 24,0 15,9 10,3 5,0 7,4 1,1 0,4 ViÖc kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t møc kû lôc gÇn 20 tû USD (19,96) lµ mét thµnh tùu kinh tÕ ®¸ng kÓ cña ViÖt Nam trong n¨m võa qua cho dï møc nhËp siªu còng lín nhÊt tõ tr­íc tíi nay. Hµng ho¸ ViÖt Nam cã søc hÊp dÉn ®èi víi thÞ tr­êng thÕ giíi ®Æc biÖt lµ ®· v­¬n ®Õn thÞ tr­êng c¸c n­íc ch©u Phi, Mü, Mü La tinh vµ ch©u ¢u. NHẬP KHẨU HÀNG HOÁ 1. Kết quả §ạt 24.945 triệu USD, tăng 21,7% so với kế hoạch phấn đấu cả năm (20,5 tỷ USD), tăng 26,4%; trong đó, các doanh nghiệp 100% vốn trong nước đạt 16.240 triệu USD, tăng 24,6%, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đạt 8.705 triệu USD, tăng 29,8%. 2. Nhận định tình hình và nguyên nhân 2003 là năm có kim ngạch nhập khẩu cao nhất từ trước đến nay và có tốc độ tăng cao nhất trong 3 năm trở lại đây (năm 2001 tăng 3,4%, năm 2002 tăng 22,1%). T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12 Kim ngạch (tỷ USD) 1,79 1,71 2,08 2,23 2,30 2,03 2,00 1,83 2,08 2.12 2,15 2,20 Tăng trưởng (%) 32,4 57,0 42,4 45,4 29,7 29,5 17,0 8,7 24,2 14,5 13,2 2,40 DỊCH VỤ Lĩnh vực du lịch Cả năm 2003, ngành du lịch đã đón được 2.429.784 lượt khách quốc tế và 13 triệu lượt khách trong nước, doanh thu đạt khoảng 20 nghìn tỷ đồng. Lĩnh vực bưu chính viễn thông Tổng doanh thu phát sinh đạt 23.045 tỷ đồng, tăng 1,34% so với thực hiện năm 2002 và vượt 9,1% so với kế hoạch; trong đó dịch vụ bưu chính - viễn thông vượt 11,1% so với kế hoạch và tăng 3,3% so với thực hiện năm 2002. Vận tải hàng không Ước tính năm 2003 vận chuyển được trên 4 triệu lượt hành khách, tăng 2,1% so với năm 2002, chủ yếu gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh SARS. Ngành hàng không mở thêm một số tuyến quốc tế mới, phối hợp với ngành Du lịch tổ chức nhiều đợt xúc tiến, quảng bá trong và ngoài nước. Vận tải biển Tổng lượng hàng qua các cảng biển dự tính đạt mức 115 triệu tấn, tăng 12,7% so với năm 2002. LAO ĐỘNG Năm 2003, cả nước đưa được 75.000 lao động và chuyên gia đi làm việc tại nước ngoài, tăng 63% so với năm 2002 và vượt 50% so với kế hoạch năm; đưa tổng số lao động Việt Nam đang làm việc ở nước ngoài lên khoảng 340.000 người (tỷ lệ lao động có nghề là 35,5%), tại hơn 40 nước và vùng lãnh thổ. N¨m 2003, tæng thu Ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®¹t 132,5 ngh×n tû ®ång, v­ît 7,1% dù to¸n n¨m. Chi c¶ n¨m 167,7 ngh×n tû ®ång, v­ît 6,1% dù to¸n. Trong quan hÖ kinh tÕ víi c¸c n­íc thuéc khèi ASEAN, n¨m 2003, ViÖt Nam chuyÓn sang giai ®o¹n hai c¾t gi¶m thuÕ quan theo hiÖp ®Þnh CEPT/AFTA víi viÖc tiÕp tôc c¾t gi¶m 755 dßng thuÕ xuèng cßn tõ 20% - 5% vµ tiÕn tíi thùc hiÖn tinh thÇn tíi n¨m 2006 sÏ chØ cßn tõ 0 - 5% vµ hoµn thµnh lé tr×nh nµy vµo n¨m 2013. Cã thÓ nãi, lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ trong khu vùc ASEAN ®· ®em l¹i cho chóng ta rÊt nhiÒu lîi thÕ h¬n v× mét sè n­íc nh­ Singapore ®· thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh nµy tõ vµi n¨m tr­íc ®©y víi møc thuÕ suÊt chØ cßn 0 - 5% vµ thËm chÝ, thuÕ nhËp khÈu chØ cßn 0%. Ngoµi ra, Héi nghÞ Bé tr­ëng Tµi chÝnh ASEAN ®· ®i ®Õn tho¶ thuËn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu trong khu vùc trong thêi gian tíi vµ chñ tr­¬ng tiÕn tíi t¹o lËp mét céng ®ång kinh tÕ ASEAN vµo n¨m 2020 (môc tiªu cña §¹i héi §¶ng 9 nh»m trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸) ViÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (FDI) cã tiÒm n¨ng t¨ng m¹nh khi chóng ta ký kÕt HiÖp ®Þnh b¶o hé ®Çu t­ víi NhËt B¶n víi môc tiªu thu hót nhiÒu h¬n n÷a FDI tõ quèc gia nµy vµ c¸c dù ¸n cña EU, Mü vµ c¸c quèc gia ph¸t triÓn kh¸c vµo ViÖt Nam gãp phÇn lµm t¨ng tèc ®é t¨ng tr­ëng cña GDP. N¨m 2003, cã 620 dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc cÊp phÐp míi víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 1.550 triÖu USD, tuy gi¶m 18% vÒ sè dù ¸n, nh­ng t¨ng 7,7% vÒ l­îng vèn. Nh÷ng thµnh tùu cña ViÖt Nam nãi chung vµ trong tiÕn tr×nh héi nhËp nãi riªng ®· ®­îc c¸c ®èi t¸c quèc tÕ tin t­ëng vµ ®¸nh gi¸ cao víi ®iÓn h×nh nhÊt lµ céng ®ång c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ ®· cam kÕt dµnh cho ViÖt Nam vay trong n¨m tíi møc 2,8 tû USD cao nhÊt tõ tr­íc tíi nay. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng ®©y lµ mét thµnh c«ng lín cña ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn hÇu hÕt c¸c nhµ tµi trî ®Òu c¾t gi¶m viÖn trî ®èi víi c¸c quèc gia kh¸c. HiÖn nay, ViÖt Nam ®· ký ®­îc 85 hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc ®Ó më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, thóc ®Èy ph¸t triÓn vµ thu hót trªn 40 tû USD vèn FDI vµ kho¶ng gÇn 20 tû USD vèn ODA (tuy r»ng ViÖt Nam hiÖn nay kh«ng cßn ®­îc xÕp vµo diÖn n­íc nghÌo ph¶i nhËn viÖn trî?!) Nh×n chung, trong h¬n 15 n¨m thùc hiÖn c«ng cuéi ®æi míi, ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu kinh tÕ quan träng, tõng b­íc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Thùc tiÔn cho thÊy c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam phï hîp víi xu thÕ chung cña thÕ giíi vµ b¶n th©n néi lùc cña ®Êt n­íc. Nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû 21, xu h­íng nµy ngµy cµng thuËn lîi h¬n cho ViÖt Nam víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh vµ æn ®Þnh, ®ång thêi, chñ ®éng vµ tÝch cùc tham gia toµn diÖn vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh»m tiÕn tíi thu hÑp kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc, thùc hiÖn môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Bëi vËy, ViÖt Nam ph¶i tiÕn hµnh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ ®Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu ®ã ph¶i héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ mét c¸ch chñ ®éng. PhÇn 3 thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p 1. Thùc tr¹ng Khi thÕ giíi chuyÓn sang cÊp ®é toµn cÇu ho¸ kinh tÕ th× n­íc ta còng b­íc vµo giai ®o¹n cña tiÕn tr×nh ®æi míi, chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. §Ó ph¸t huy hÕt néi lùc, n©ng cao lîi thÕ so s¸nh còng nh­ tranh thñ tiÒm n¨ng cña n­íc ngoµi, ViÖt Nam cÇn nhanh chãng chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Tuy vËy, ®Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã, tr­íc hÕt ph¶i biÕt ®­îc thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®Ó tõ ®ã ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p kh¶ thi mang tÝnh kÕ ho¹ch cao cho môc tiªu ®Æt ra ®Ó biÕn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ thµnh ph­¬ng thøc tèt nhÊt ®Ó kÕt hîp néi lùc víi ngo¹i lùc t¹o thµnh søc m¹nh tæng hîp ®Èy m¹nh c«ng cuéc ®æi míi. Tuy nhiªn, do tiÕn tr×nh héi nhËp cña chóng ta cßn thÊp, chñ yÕu ë cÊp ®é song ph­¬ng vµ b¾t ®Çu tiÕn hµnh héi nhËp víi khu vùc nªn ch­a tËn dông ®­îc c¸c c¬ héi ph¸t triÓn còng nh­ ph¶i ®èi mÆt víi thö th¸ch. Trong khi ®ã, phÇn “néi lùc” cña ViÖt Nam tuy ®¹t ®­îc nh÷ng con sè Ên t­îng nh­ng dï sao vÉn ch­a ph¶n ¸nh ®­îc b¶n chÊt cña sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc, ch­a thÊy hÕt nh÷ng bÊt cËp trong ho¹t ®éng qu¶n lý, ®iÒu hµnh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Tr­íc hÕt ph¶i nãi r»ng, n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam thËm chÝ chØ so víi mét sè n­íc trong khu vùc th«i cßn qu¸ thÊp, nãi g× tíi c¸c n­íc ph¸t triÓn. §Ó doanh nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cã thÓ ®øng v÷ng vµ tËn dông ®­îc c¬ héi tõ qu¸ tr×nh héi nhËp, nhiÖm vô cÊp b¸ch ®Æt ra lµ ph¶i n©ng cao søc c¹nh tranh. N¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ®­îc chia lµm ba cÊp ®é: N¨ng lùc c¹nh tranh quèc gia; n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp; n¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, dÞch vô. Nh÷ng n¨m qua, chØ sè n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam cã sù gia t¨ng: N¨m 1997, ®øng thø 49/53 quèc gia; n¨m 1998 t¨ng lªn 39/53 do c¸c n­íc trong khu vùc l©m vµo khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ; n¨m 2002 xÕp h¹ng trªn 80 n­íc; n¨m 2003, theo DiÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi (WEF), ®øng 60/120 n­íc. TÊt nhiªn, theo c¸c tæ chøc quèc tÕ th× n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam vÉn ®ang ë møc thÊp. Trong khi ®ã, vai trß qu¶n lý hµnh chÝnh cña c¸c c¬ quan Nhµ n­íc cßn nhiÒu bÊt cËp, chång chÐo vÒ chøc n¨ng, ph¹m vi vµ thÈm quyÒn. Trong mét sè tr­êng hîp, c¬ quan nhµ n­íc thËm chÝ cßn can thiÖp vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp hay nãi theo ng«n ng÷ luËt ph¸p lµ dïng mÖnh lÖnh hµnh chÝnh vµo ho¹t ®éng kinh doanh ®i ng­îc víi c¸c quy luËt cña thÞ tr­êng… NghÞ quyÕt §¹i héi 9 ®· ph©n tÝch s©u s¾c néi dung vÊn ®Ò c¶i c¸ch hµnh chÝnh. MÆc dï c«ng cuéc c¶i c¸ch hµnh chÝnh cña chóng ta ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh tùu nh­ng vÉn cßn mét sè tån tai chñ yÕu nh­: ThÓ chÕ hµnh chÝnh vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc ®ßi hái cña ph¸t triÓn kinh tÕ, thùc hiÖn c¬ chÕ ph¸p luËt kh«ng ®ång bé, chËm ®i vµo cuéc sèng, kû c­¬ng bÞ vi ph¹m nghiªm träng… Tæ chøc bé m¸y hµnh chÝnh cång kÒnh, thiÕu hiÖu qu¶, ®ïn ®Èy tr¸ch nhiÖm, mèi quan hÖ gi÷a ChÝnh phñ víi c¸c bé, ngµnh, gi÷a Trung ­¬ng, ®Þa ph­¬ng… vÉn ch­a cô thÓ, thiÕu nhÊt qu¸n… §éi ngò c¸n bé c«ng chøc ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Những tồn tại trên trong cải cách hành chính đã làm ¶nh h­ëng nghiªm träng khả năng cạnh tranh và hội nhập quốc tế của các doanh nghiệp và nền kinh tế quốc gia. Để hỗ trợ cho quá trình hội nhập mang lại hiệu quả thiết thực, một trong những yêu cầu quan trọng cấp thiết hiện nay đối với nước ta là tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính theo hướng: đẩy mạnh cải cách hành chính đồng bộ với đổi mới kinh tế, đổi mới hệ thống chính trị và mở cửa hội nhập nhằm thực hiện mục tiêu xây dựng một nền hành chính trong sạch, vững mạnh, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả, phục vụ sự phát triển kinh tế - xã hội và nhân dân tốt hơn. MÆt kh¸c, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam mÆc dï ®· ®­îc ho¹t ®éng trong m«i tr­êng ph¸p lý t­¬ng ®èi th«ng tho¸ng, nh­ng sù bÊt b×nh ®¼ng gi÷a hÖ thèng doanh nghiÖp quèc doanh (doanh nghiÖp nhµ n­íc) vµ hÖ thèng doanh nghiÖp d©n doanh vÉn cßn rÊt lín. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n r»ng, Ýt cã quèc gia nµo trªn thÕ giíi l¹i cã sè l­îng doanh nghiÖp nhµ n­íc nhiÒu nh­ ë… ViÖt Nam (kho¶ng h¬n 5.429) mµ l¹i ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ nh­ vËy (mÆc dï sè doanh nghiÖp b¸o c¸o tµi chÝnh cã l·i trªn 71,1%, nh­ng nÕu ®¸nh gi¸ thùc chÊt th× ch­a ®Çy 40% sè l­îng doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i trong n¨m võa qua). Tr­íc xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ c¶i c¸ch triÖt ®Ó cña Nhµ n­íc, kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nhµ n­íc nµo còng vËn ®éng tÝch cùc chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh héi nhËp, nhÊt lµ khi chóng ta thùc hiÖn CEPT/AFTA vµ gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i toµn cÇu WTO trong giíi gian s¾p tíi. ThËm chÝ vÉn cßn nhiÒu doanh nghiÖp vÉn û l¹i lîi thÕ cña Nhµ n­íc, trong khi ®ã, hä l¹i cã lîi thÕ h¬n rÊt nhiÒu víi c¸c nguån lùc nh­ ®Êt ®ai, con ng­êi… so víi c¸c doanh nghiÖp d©n doanh, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. V× thÕ, n¨ng lùc c¹nh tranh ViÖt Nam bÞ gi¶m sót ®¸ng kÓ cho dï c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (Theo LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam bao gåm: liªn doanh, 100% vèn, hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh), khu vùc d©n doanh cã nh÷ng cè g¾ng nhÊt ®Þnh lµm t¨ng tû träng trong GDP. ChÝnh sù yÕu kÐm cña hÖ thèng doanh nghiÖp quèc doanh lµm c¶n trë phÇn nµo tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ còng nh­ viÖc ph¸t huy tèi ®a lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ. NÕu xÕp h¹ng n¨ng lùc c¹nh tranh c¸c doanh nghiÖp, n¨m 2003, ViÖt Nam cao h¬n n¨m tr­íc 11 bËc, v­ît Philippines vµ Nga, c¸ch Trung Quèc 4 bËc. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ViÖt Nam míi chØ theo chiÒu s©u vµ vÒ c¬ b¶n vÉn duy tr× chÝnh s¸ch b¶o hé ®èi víi s¶n phÈm c«ng nghiÖp thiÕu søc c¹nh tranh, hiÖu qu¶ thÊp trong khi gi¸ thµnh cao. C¸c th«ng tin thÞ tr­êng, xóc tiÕn th­¬ng m¹i cßn kÐm. Th­¬ng m¹i ®iÖn tö ch­a ph¸t triÓn, c¶n trë sù héi nhËp cña doanh nghiÖp. ThÞ tr­êng tµi chÝnh, ng©n hµng tiÒm Èn rñi ro do l·i suÊt ®ång ViÖt Nam bÞ ®Èy lªn qu¸ cao so víi mÆt b»ng l·i suÊt trong khu vùc lµm t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. ThÞ tr­êng vèn cßn h¹n hÑp, quy m« qu¸ nhá… Mét vÊn ®Ò ph¶i nãi tíi lµ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ®æi míi. Kh¸i niÖm ph¸t triÓn “bÒn v÷ng” xuÊt hiÖn trong kho¶ng 10 n¨m trë l¹i ®©y. héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ mét mÆt gãp phÇn ®¸ng kÓ lµm t¨ng møc sèng d©n c­, c¶i thiÖn phóc lîi x· héi… nh­ng mÆt kh¸c l¹i huy ho¹i m«i tr­êng vµ nh÷ng hËu qu¶ l©u dµi kh¸c… V× vËy, cã thÓ lµm ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ tíi sù ph¸t triÓn cña ViÖt Nam nÕu kh«ng chñ tr­¬ng cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¶ vÒ sè l­îng nh­ng kh«ng coi nhÑ chÊt l­îng vµ tÝnh bÒn v÷ng. Ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng, g¾n kÕt thÞ tr­êng néi ®Þa víi thÞ tr­êng thÕ giíi lµ yªu cÇu bøc thiÕt ®Ó ®Èy nhanh CNH vµ H§H còng nh­ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã hiÖu._.